Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">0047</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">63</note>
                         <note type="B">1630c 17T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2017</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author>0047</author><imprint><publisher/><date>1630c 17T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="0"/><span>Saltair Mhuire.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Seathrún Céitinn, D.D. do scríbh.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>An dara caogad den tSaltair Mhuire,</span>
<lb n="5"/><span>ina bhfuilid Chúig Diamhar-rún Doilgheasacha.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Nár léige Dia go ndiongnainn acht i gCrois ár dTighearna Íosa</span>
<lb n="8"/><span>Críost, do umhluigh É féin, do rinne fóghmósas go bás, fós go bás</span>
<lb n="9"/><span>croiche.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>An chéad diamhar-rún dhoilghéasach,</span>
<lb n="12"/><span>ar an gcéad Phaidir, d'imshníomh is d'fhulang ár dTighearna i</span>
<lb n="13"/><span>nGarrdha Getsémaní.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Iar n-ithe an Uain Chásca dár dTighearna is dár Slánuighthóir, mar</span>
<lb n="16"/><span>aon re n-a dhá Abstal déag, an oidhche ré n-a Pháis, do ghlac tubhaille</span>
<lb n="17"/><span>re hionnladh a gcos uile, agus ina dhiaidh sin do ghabh agá dteagasc ré</span>
<lb n="18"/><span>mbeith umhal glan: d'órduigh is do fhuráil is do fhreastal Sacraimint</span>
<lb n="19"/><span>ró-bheannuighthe is Sacrifis A Chuirp is A Fhola féin i bhfoirm aráin is</span>
<lb n="20"/><span>fíona, agus mar an gcéadna d'órduig Sácraimint naomhtha na nGrádha</span>
<lb n="21"/><span>nEaglaise agus d'fhógair dá Abstalaibh (dóibh féin is dá gcomharbaibh)</span>
<lb n="22"/><span>an ní céadna do dhéanamh mar atá Coisreagadh is Íodhbairt A Chuirp is</span>
<lb n="23"/><span>A Fhola ina Sacrifis ar mbeith dhi ina Sacrifis Nuareachta do réir</span>
<lb n="24"/><span>Úird Mhelchísedeic, go teacht Dó féin arís do dhéanamh breitheamhnuis</span>
<lb n="25"/><span>ar an ndomhan.  Téidh Iudas an tráth sin amach agus do fhan an</span>
<lb n="26"/><span>Tighearna ag seoladh is ag teagasc, agus ag cur meisnigh i gcách, do</span>
<lb n="27"/><span>gheall dóibh an Spioraid Naomh, do ghuidh an tAthair ar son an</span>
<lb n="28"/><span>uile-fhíoraon, agus leis sin do thriall mar aon ris an aon-abstal déag, go</span>
<lb n="29"/><span>Garrdha Getsémaní, áit fa háithnid do Iudas, óir do ghnáthuigheadh an</span>
<lb n="30"/><span>Tighearna dul ann sin mar aon re n-a dheisciobalaibh.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>An chéad Abhe. - Ar ndul don Tighearna isteach don Gharrdha go n-a</span>
<lb n="33"/><span>dheisciobalaibh adubhairt riú, "Suidhtar libh annsúdh go ndeachad-sa do</span>
<lb n="34"/><span>ghuidhe."</span>
<lb n="35"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="36"/><p><span>An dara Abhe. - Ar mbreith Pheadair is Shéamuis is Eóin ar Íosa</span>
<lb n="37"/><span>beagán tairis sin, do thionnscain bheith tóirseach doilghéasach agus</span>
<lb n="38"/><span>adubhairt riú, "Atá mh'anam dólásach re hucht an bháis.  Fanaidh annso</span>
<lb n="39"/><span>agus déinidh faire im fhochair."</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>An treas Abhe. - Ar ndul mar an gcéadna urchur cloiche ón triúr</span>
<lb n="42"/><span>sin, do rinn guidhe agá rádh, "A Athair ionmhuin, má's féidir é, tiagadh</span>
<lb n="43"/><span>an corn so thorm; gidheadh, thairis sin, nárab é mo thoil-se acht do</span>
<lb n="44"/><span>thoil-se do dhéantar."</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>An ceathramhadh Abhe. - Tig Íosa i ndáil a dheisciobal, agus iar n-a</span>
<lb n="47"/><span>bhfagháil ina gcodla, adubhairt ré Peadar, "An amhla atá, a</span>
<lb n="48"/><span>Shimeon, an codla dhuit, an é nach féadfá faire aon uaire do</span>
<lb n="49"/><span>dhéanamh mar aon riom-sa, déana faire is úrnaighthe, ionnus nach</span>
<lb n="50"/><span>lingfeá i mbuaireadh."</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>An cúigmhadh Abhe. - Téid uatha arís agus guidhios amhail do rinn</span>
<lb n="53"/><span>thuas, "A Athair ionmhuin, má's féidir é, tógaibh uaim-se an corn so,</span>
<lb n="54"/><span>gidheadh, ní mar is toil liom-sa acht mar is toil leat-sa."</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>An seiseadh Abhe. - Táine seision arís agus fuair ina gcodla iad,</span>
<lb n="57"/><span>óir do bhádar a súile ró-throm agus níor bh'fheas dóibh créad an</span>
<lb n="58"/><span>freagra do bhéaraidís air, agus ní dubhairt sin aon ní riú.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>An seachtmhadh Abhe. - Ar n-a bhfágbháil dó, téid arís do ghuidhe an</span>
<lb n="61"/><span>treas feacht na ghuidhe chéadna: "A Athair ionmhuin, má's féidir é,</span>
<lb n="62"/><span>tógaibh an corn so uaim-se, gidheadh, nárab í mo thoil-se acht do</span>
<lb n="63"/><span>thoil-se do dhéantar."</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>An t-ochtmhadh Abhe. - Do taibhrigheadh dó annsin (gach uair de na</span>
<lb n="66"/><span>trí huairibh sin nó go háirithe an feacht déadhnach) aingiol do Neamh</span>
<lb n="67"/><span>dá neartughadh.  Ó, a umhlacht aonaránach!  Tighearna na n-uile dá</span>
<lb n="68"/><span>chomhfhortacht le n-a óglách, agus an Cruthuighthóir le n-a chréatúir.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>An naomhadh Abhe. - Agus ar mbeith abhfad ag guidhe dhó i bhfulang</span>
<lb n="71"/><span>táine a allus amhail braoin fola, ág snighe síos go talmhain.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>An deichmhadh Abhe. - Ar dteacht an treas feacht, adubhairt ris na</span>
<lb n="74"/><span>habstalaibh, "Codlaidh-si anois agus glacaidh suaimhneas": (go grod</span>
<lb n="75"/><span>dá éis sin) "Is lór, táine an uair, féach, feallfuidhear ar Mhac an</span>
<lb n="76"/><span>duine, dá thíodhlacadh i lámhaibh na bpeacach; eirghidh liom, (ag</span>
<lb n="77"/><span>imtheacht), féach an tí lé a mbraithfidhear mise, atá sé do láthair."</span>
<lb n="78"/></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="79"/><p><span>An dara diamhar-rún doilghéasach, ar an dara Paidir:</span>
<lb n="80"/><span>Gabháil ár Slánuighthóra, a lámhughadh masluightheach is a sciúrsadh</span>
<lb n="81"/><span>cruadhálach.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>An tan do labhair an Tighearna, ár Slánuighthóir, féach an méirleach</span>
<lb n="84"/><span>Iudas, duine dhen dhá fhear déag ag teacht agus drong mhór mar aon</span>
<lb n="85"/><span>ris go lóchrannaibh is go dtáprachaibh, go gcloidhmhibh agus go n-armaibh</span>
<lb n="86"/><span>eile, agus le glór Íosa do rádh "Is mise é" do thuiteadar ar a</span>
<lb n="87"/><span>gcúlaibh go talmhain, gidheadh, d'fhulaing Sé dhóibh éirghe arís, agus ar</span>
<lb n="88"/><span>mbeannughadh dá mháighistir do Iudas le póig (fa comhartha do chách le</span>
<lb n="89"/><span>heision do aithne tar na habstalaibh) do chuireadar a lámha i nÍosa,</span>
<lb n="90"/><span>do nocht Peadar a chloidhiomh agus do ghearr an chluas deas de</span>
<lb n="91"/><span>Mhalchus, óglách de mhuinntir an Árdshagairt.  Do tháith is do leighis</span>
<lb n="92"/><span>an Slánuighthóir do láthair í.  Adubhairt re Peadar a chloidhiomh do</span>
<lb n="93"/><span>chur ina thruaill taisce, de bhrigh gurab í sin toil A Athar, É féin</span>
<lb n="94"/><span>d'fhulaing bháis ar son an chine daonna, agus muna bheith sin go bhfaghadh</span>
<lb n="95"/><span>iomad léigion aingiol dá chosnamh dá mba amhla ba oireamhnaighe do</span>
<lb n="96"/><span>mhaith Dhé agus do shlánughadh na ndaoine é.  An tan sin, ar dtréigion</span>
<lb n="97"/><span>a Mhaighistir do na deiscioblaibh, do ritheadar uile rómpa agus is</span>
<lb n="98"/><span>mar sin do chomhlíonadh an fháistine so, "Buailfid an t-aodhaire agus</span>
<lb n="99"/><span>do dhéantar na caoire do scaradh."</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>An chéad Abhe. - Ar mbeith do Íosa ceangailte, rugadh go</span>
<lb n="102"/><span>hAnánias agus as sin go Caiphas é: do bheanadar sin araon forrthan</span>
<lb n="103"/><span>de do thaoibh a dheisciobal agus do leith a fhoirceadail, agus do rinne</span>
<lb n="104"/><span>casaoid bhréige air, do bhuailead ar a dheilbh lé daormhach é.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>An dara Abhe. - Do chuir Caiphas de gheasaibh ar an Slánuighthóir a</span>
<lb n="107"/><span>inisin dó ar bh'É Críost Mac Dé é, agus an tan d'fhreagair agá rádh</span>
<lb n="108"/><span>gur bh'é do bheannuigsiod na diamhasluighthóirí á, sic agus dá rádh gur</span>
<lb n="109"/><span>chionntach ré bás dh'fhulang é, dá ghreamughadh go ró-tharcuisneach agus</span>
<lb n="110"/><span>go gcruadháil.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>An treas Abhe. - Do ghabhadar daoine ró-úirísle do chruinntshilibh</span>
<lb n="113"/><span>i ndeilbh Chriost ár dTighearna, do bhuaileadar dá ndóirnibh é, agus</span>
<lb n="114"/><span>ar bhfolach a shúl dóibh, do ghabhadar air, agus d'fhuráladar air a thómhas</span>
<lb n="115"/><span>cia do bhuail é.</span>
<lb n="116"/></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="117"/><p><span>An ceathramhadh Abhe. - Ann sin do shéan Peadar fá thrí an</span>
<lb n="118"/><span>Tighearna, gidheadh, ré silleadh do Íosa air, do chuaidh amach as an</span>
<lb n="119"/><span>bpalás agus do ghuil go searbh, agus ar gcómhdháil comhairle do na</span>
<lb n="120"/><span>hIobhlaibh do damnuigheadh Íosa leó mar chionntach re n-a bhásughadh.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>An cúigmhadh Abhe. - Go moch ar na mhárach tugadar roighne na</span>
<lb n="123"/><span>nIudaigheach Íosa 'n-a bhrágha do Phíoláid, fear ionaid</span>
<lb n="124"/><span>Chaesair ann sin.  Mar do chonnairc Iudas Íosa damanta re n-a</span>
<lb n="125"/><span>bhásughadh do chroch é féin tré éadóthchus.</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>An sémhadh Abhe. - An tan d'fhiafruigh Píoláid díobh créad é an</span>
<lb n="128"/><span>gearán do bhí aca lé a chur i n-'aghaidh d'fhreagradar sin, "muna bheith</span>
<lb n="129"/><span>sé 'n-a dhrochbheartach ní dháilfimís-na dhuit-se é."  An tan do reic</span>
<lb n="130"/><span>Píoláid a neamh-chionnta, níor ghabhadar sin gan a chrochadh.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>An seachtmhadh Abhe. - Do ghabhadar ag casaoid ar an tráith sin tré</span>
<lb n="133"/><span>bheith ag saobhadh a ndúthchusa, ag toirmisc ortha gan cíoscháin d'íoch</span>
<lb n="134"/><span>re Caesar agus tré Rí do ghairm de féin agus ar n-a léigion de</span>
<lb n="135"/><span>fhreagradh do thabhairt ar aon chor ar an dá chéad ní (ar mbeith</span>
<lb n="136"/><span>fuarchúiseach dhóibh) do aduimh sé bheith 'n-a Rígh, gidheadh nach den</span>
<lb n="137"/><span>tsaoghal so a fhlathas.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>An t-ochtmhadh Abhe. - An tan do thuig Píoláid gurab ón Gaililee</span>
<lb n="140"/><span>Críost, cuirios go hIoruadh é, mar a bhfuair iomad de cheastaibh</span>
<lb n="141"/><span>gannchúiseacha do chur air, magadh do dhéanamh faoi mar amadán, agus</span>
<lb n="142"/><span>achur tar a ais go Píoláid.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>An naomhadh Abhe. - Do fhuráil Píoláid ar an bpobal a thoghadh cia</span>
<lb n="145"/><span>de dhís .i. Barabas nó Íosa do dháilfí saor dhóibh: do rug siad-san de</span>
<lb n="146"/><span>rogha Barabas; durfáil <do fhuráil> ortha mar an gcéadna Íosa, do</span>
<lb n="147"/><span>gháireadar sin ag rádh, "Beir uainn é, agus tabhair dhúinn Barabas."</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>An deichmhadh Abhe. - Tug Píoláid fa deara (do bhogadh a gcroidheadha</span>
<lb n="150"/><span>clochda) ár Slánuighthóir do sciúrsadh chomh cruadhálach sin, ionnus</span>
<lb n="151"/><span>gur réabadh ó bhathas go bonn a chorp leis sin go huile, ar nglacadh</span>
<lb n="152"/><span>(amhail a deirthear do bheith ar n-a thaisbeánadh do Bhríghid naomhtha)</span>
<lb n="153"/><span>chúig mhíle is cheithre chéad, a deich is cheithre fichid de chréachtaibh</span>
<lb n="154"/><span>i n-aon ló.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>An treas diamhar-rún doilghéasach, ar an treas Paidir.  Do</span>
<lb n="157"/><span>Chorónadh ár dTighearna lé deilginibh agus dá dhamnughadh ré a chéasadh.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Tar éis mar do sciúrsadh ár dTighearna go ró-chruadhálach, do </span>
<lb n="160"/><span>rugadar na diolmhúnaigh leó é go cúirt an pháláis mar ar thionóladar</span>
<lb n="161"/><span>an tsluaghbhuidhean sin i gceann a chéile mar gurab do thulaigh aidhbhsigh</span>
<lb n="162"/><span>chluiche do thiocfaidís, do ghabhadar ag fochuidmhe faoi, agus fá do</span>
<lb n="163"/><span>dhúthchásaibh na nIúdaigheach uile, do bhí ag maoidheamh garma boichte</span>
<lb n="164"/><span>dearóile ríogh is ríoghachta de: do stríocadh leó arís a éadach dhe,</span>
<lb n="165"/><span>agus do chuireadar ar a chorp, fórlíonta d'fhuil, ionar phuirpuir, ar</span></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="166"/><p><span>gceapadh annsan coróinne go ndeilginibh láidre géara, agus do</span>
<lb n="167"/><span>chuireadar ar a cheann maoth coisreagtha í, mar nár fhágbhadar aon ní</span>
<lb n="168"/><span>gan déanamh d'fhóirfeadh ré n-a tharcuisniughadh is ré n-a phianadh, do</span>
<lb n="169"/><span>chuireadar búdán 'n-a láimh dheis, ar n-a chur mar sin i n-ionad árd,</span>
<lb n="170"/><span>maille ré feacadh a nglún tré fhonomhad, do bheannuigh siad do, ag</span>
<lb n="171"/><span>rádh "Dia do bheatha a Rí na nIúdaigheach," agus fós do shalachadh leó é</span>
<lb n="172"/><span>tré iomad tarcuisne lé n-a gcruinntsilíbh déistineacha a ghnúis</span>
<lb n="173"/><span>ró-choisreagtha, do ghabhadar mar an gcéadna dá ndóirnibh air amhail do </span>
<lb n="174"/><span>rinneadar na hIobhail an oidhche roimhe sin.</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>An chéad Abhe. - Do bheanadar as a lámhaibh agus do bhuaileadar</span>
<lb n="177"/><span>um a cheann an choróinn deilgneach, do chomh-éigniughadh a fhola</span>
<lb n="178"/><span>ró-choisreagtha ré linge amach ré snídhe feadh a chuirp uile.</span></p>
<lb n="179"/>
<lb n="180"/><p><span>An dara Abhe. - Ar n-a mheas do Phíoláid ré fhaicsin an radhairc sin</span>
<lb n="181"/><span>go ngeabhadh an oiread sin de thruaigh na hIobhail dó go n-ainicfidís a</span>
<lb n="182"/><span>bheatha, rug amach ár Slánuighthóir gus an áitreabh imeallach ar an</span>
<lb n="183"/><span>órdughadh so.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>An treas Abhe. - Ar n-a thaisbeánadh mar sin ina earradh phurpuir,</span>
<lb n="186"/><span>go n-a choróinn deilgnigh um a cheann, go n-a bhúdán ina láimh, a chorp</span>
<lb n="187"/><span>uile go lochordha leadhbach, fórlíonta d'fhuil, adubhairt leis na</span>
<lb n="188"/><span>nIobhlaibh.  "Féach an duine."</span></p>
<lb n="189"/>
<lb n="190"/><p><span>An ceathramhadh Abhe. - Do gháireadar na hárdshagairt is an pobal</span>
<lb n="191"/><span>go hallatha, "Croch é!  Croch é!" amhail adéaraidís "Is maith do</span>
<lb n="192"/><span>thosaigh tú; congaibh ort é, óir is maith oireas an ghné sciúirsithe sin</span>
<lb n="193"/><span>don tí do bhiag re hucht a chéasta."</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>An cúigmhadh Abhe. - Ar ngabháil feirge Píoláid, trés an gcruadháil</span>
<lb n="196"/><span>sin, adubhairt.  "Beiridh libh é, agus crochaidh é, óir ní fhaghainn-</span>
<lb n="197"/><span>se aonrud ré n-a dhéanamh air": d'fhreagair siad gur fá héigion</span>
<lb n="198"/><span>a bhásughadh agus go gcaithfeadh bheith ar n-a chéasadh.</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>An sémhadh Abhe. - Mar do chonnacadar na nIobhail, tar ceann a</span>
<lb n="201"/><span>leadráin, nach raibh mian ar Phíoláid Críost do chrochadh, do</span>
<lb n="202"/><span>bhagair siad air aindísleacht do dhlighe Chaesair do bheith ann,</span>
<lb n="203"/><span>agus ag éigmhe, ag rádh "Dá scaoile tu don fhior ní cara do Chaesar</span>
<lb n="204"/><span>thu."</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>An seachtmhadh Abhe. - Ar gclos na nua-gháire sin do Phíoláid, rug</span>
<lb n="207"/><span>Íosa amach leis, agus suidheas arís i gcathaoir bhreitheamhnuis óir fá</span>
<lb n="208"/><span>fhearr lais cinneadh ar Chríost do bhásughadh (bíodh gur bhfeasach dho a</span>
<lb n="209"/><span>bheith ró-neamh-chionntach) iná a iocht do chur i nguais do thaoibh</span>
<lb n="210"/><span>Chaesair.</span>
<lb n="211"/></p>
</div>
<pb n="227"/>
<div><lb n="212"/><p><span>An treas diamhar-rún doilghéasach, ar an treas Paidir.  Do Chorónadh</span>
<lb n="213"/><span>ár dTighearna lé deilginibh agus dá dhamnughadh ré a chéasadh.</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>An t-ochtmhadh Abhe. - Gidheadh, aoinfheacht amháin do thaisbeáin sé</span>
<lb n="216"/><span>Íosa do na hIobhlaibh agá n-iomcháineadh, agus adubhairt "Féachaidh bhur</span>
<lb n="217"/><span>Rí féin annso," do gháireadar sin agá rádh "Beir uainn é, Croch é!</span>
<lb n="218"/><span>ní bhfuil aoin-rí againn acht Caesar!"</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>An naomhadh Abhe. - Mar do chonnairc Píoláid nár bh'fhearrde dhó</span>
<lb n="221"/><span>aoin-ní dhíobh so, d'ionnail sé a lámha, agá admháil do láthair an phobail</span>
<lb n="222"/><span>"Atáim neamh-chionntach tré fhuil an fhíoréin seo: tabhraidh-se bhur</span>
<lb n="223"/><span>n-aire díbh féin."  Do gháir an pobal, agá rádh.  "Bíodh a fhuil oirne</span>
<lb n="224"/><span>agus ar ár gcloinn."</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>An deichmhadh Abhe. - Ar mbeith do Phíoláid ar n-a shárughadh le</span>
<lb n="227"/><span>héighmhe an phobail, agus le heagla Chaesair, rug breith go gcuirfí</span>
<lb n="228"/><span>Íosa a' Nasareth, rí na nIúdaigheach, ar chrois go fagháil bháis dó."</span></p>
<lb n="229"/>
<lb n="230"/><p><span>An ceathramhadh diamhar-rún doilgheasach,</span>
<lb n="231"/><span>ar an gceathramhadh Paidir.  Do iomchair ár Slánuighthóir</span>
<lb n="232"/><span>a Chros go Cnoc Chalbhaire.</span></p>
<lb n="233"/>
<lb n="234"/><p><span>Rugadar an cheithrinn ár Slánuighthóir leo ar mbeith damanta ré</span>
<lb n="235"/><span>a bhásughadh ó shuidheachán an bhreitheamhnuis go cúirt an Pháláis, áit</span>
<lb n="236"/><span>inar thoghairmsiad i gceann a chéile an sluagh-bhuidhean uile, agus ar</span>
<lb n="237"/><span>mbuain an ionair de Chríost, do bhí ag leanmhain go docht ina</span>
<lb n="238"/><span>chréachtaibh, do tharraingsiad amach tuile fola agus do chuireadar a</span>
<lb n="239"/><span>éadach féin air, gidheadh d'fhágbhadar an choróinn deilgneach go</span>
<lb n="240"/><span>daingion sáidhte ina ceann, do mhéadughadh a phéine is a aithise, ionnus</span>
<lb n="241"/><span>nach taisbeánadh é acht i gcruith éigin ina mbiaidh innioll ríogh air, nó</span>
<lb n="242"/><span>d'fhaithchíos go mbiaidh easbhaidh peaill air a léigfeadh comhnuidhe dá</span>
<lb n="243"/><span>cheann ré mbeith dhó ar crochadh san gcrois dó, agus ar n-ollmhughadh</span>
<lb n="244"/><span>Croise uathbhásaighe ró-thruime, do chuireadar ar a ghualainn tinn í re</span>
<lb n="245"/><span>n-a hiomchar gó Cnoc Calbhaire, dá phianadh le hamharc is le truime a</span>
<lb n="246"/><span>chomhmór sin d'ualach sul do cuireadh na tairrngí ann uirthi: tairis</span>
<lb n="247"/><span>sin fá ró-thruime dó-san bheith ag gnáthsmuaineadh ar ár bpeacaíbh-na,</span></p>
</div>
<pb n="228"/>
<div><lb n="248"/><p><span>tré ar fhuiling seision gach ní díobh so, go háirighthe ár neamhbuidheachus,</span>
<lb n="249"/><span>an méid nach cuirimíd romhainn a shompla d'aithris, i dtógbháil ár</span>
<lb n="250"/><span>gcros suas agus ina leanmhain féin, ná fós agus sinn inár</span>
<lb n="251"/><span>gcréatúiríbh dearóile agus inár ndaoirseachaibh neamhfhiúntacha, nach</span>
<lb n="252"/><span>breithnuighthar linn mar is díol, créad do rinn sé ar ár son.</span></p>
<lb n="253"/>
<lb n="254"/><p><span>An chéad Abhe. - Ar ndul amach do Íosa as an gcathraigh agus é</span>
<lb n="255"/><span>fá'n gCrois, ag caoineadh ár bpeacaí-na, d'fhágaibh san tslighe ré</span>
<lb n="256"/><span>mbeith ag triall dó, sliocht lorg a fhola féin, ionnus, gibé do bhiaidh</span>
<lb n="257"/><span>ina leanmhain go bhféadfadh gan dul amugha do lorg díreach a</span>
<lb n="258"/><span>chéimeann.</span></p>
<lb n="259"/>
<lb n="260"/><p><span>An dara Abhe. - Tárla an Mháthair ro-choisreagtha, an Mhaighdean</span>
<lb n="261"/><span>neamhcháidheach (ag iomchur mar an gcéadna na croise ró-thruime,</span>
<lb n="262"/><span>compáise), ar ár Slánuighthóir agus do mhéaduigh a faicsin is a teacht</span>
<lb n="263"/><span>ina láthair go mór an doilgheas is an phian do bhí roimhe sin air.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>An treas Abhe. - Ar mbeith dár dtighearna an tan sin anbhfann ina</span>
<lb n="266"/><span>chorp agus ró-chortha d'éis a chomhmór sin de thruaill uile agus tréigthe</span>
<lb n="267"/><span>fola, tuitios i dtáimhnéall ar an dtalmhain, do thuit go faon fá n-a</span>
<lb n="268"/><span>chrois.</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>An ceathramhadh Abhe. - Buailid na ceasdúnaigh cruadhálacha ár</span>
<lb n="271"/><span>Slánuighthóir milis (ina luighe ar talmhain mar uan mhín nó mar chrúimh,</span>
<lb n="272"/><span>ní mar dhuine) agus sporaid le n-a gcosaibh é, agus sonnaid is</span>
<lb n="273"/><span>sraoilid ar a aghaidh é.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>An cúigmhadh Abhe. - Gidheadh, d'eagla go bhfaghadh bás san slighe,</span>
<lb n="276"/><span>agus mar sin go rachadh as ó bhás d'fhagháil ar an gcrois, d'éignig siad</span>
<lb n="277"/><span>Simon Cirenon re hiomchar croise Chríost an chuid eile de'n tshlighe.</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>An sémhadh Abhe. - Do leanadar drong mhór den phobal Íosa.</span>
<lb n="280"/><span>Tárla dóibh sin drong d'áirighthe de mhnáibh cráibhtheacha, agus iad dá</span>
<lb n="281"/><span>chaoineadh; feasach ar a éigcirte do cuireadh dá chéasadh eision, nach</span>
<lb n="282"/><span>deárna dochar d'aonduine agus do rinn maith do mórán.</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>An seachtmhadh Abhe. - Ar bhfilleadh do Chríost ortha, adubhairt "A</span>
<lb n="285"/><span>inghíona Ierusalem, ná guiltear libh ar mo shon-sa, acht caointear sibh</span>
<lb n="286"/><span>féin libh agus bhur gclanna, oir tiocfaidh an lá an tan bhias</span>
<lb n="287"/><span>Ierusalem uile ní-sa-truaghánta iná mar saoiltear libh mise</span>
<lb n="288"/><span>do bheith."</span></p>
<lb n="289"/>
<lb n="290"/><p><span>An t-ochtmhadh Abhe. - Soicheas bean chráibhtheach d'áirighthe dar</span>
<lb n="291"/><span>bh'ainm Bheronica a lámhghiobal do thiormughadh a dheilbhe leis, agus ar</span>
<lb n="292"/><span>mbeith lán d'allus, d'fhuil, is de chroinntsillaoibh salcha ó na</span>
<lb n="293"/><span>ceasdúnchaibh.</span></p>
<lb n="294"/>
<lb n="295"/><p><span>An naomhadh Abhe. - Do bheir an Tighearna di an lámhéadach gan é</span>
<lb n="296"/><span>salach amhail do saoilfidhe a bheith, acht maiseach uile, agus iomháig</span>
<lb n="297"/><span>ró-shochma a ghnúise geanamhla féin innti.</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>An deichmhadh Abhe. - Tig ár Slánuighthóir go cnoc Calbhaire, ionad</span>
<lb n="300"/><span>neamhshona, lán d'ablachaibh is de thaisíbh marbh, áit is nár ghnáth aon</span>
<lb n="301"/><span>duine do chrochadh acht feilbheartaig fhógartha: saoilid mórán gurab</span>
<lb n="302"/><span>san áit sin do hadhlaiceadh Adam.</span>
<lb n="303"/></p>
</div>
<pb n="229"/>
<div><lb n="304"/><p><span>An cúigmhadh diamhar-rún doilgheasach,</span>
<lb n="305"/><span>ar an gcúigmhadh Paidir.  Crochadh an Tighearna, agus</span>
<lb n="306"/><span>a bhás ar an gCrois.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Ré teacht don Tighearna go mullach sléibhe Calbhaire, i n-ionad</span>
<lb n="309"/><span>an fhíona shobhlasta fá gnáth do thabhairt do chur misnigh is neirt i</span>
<lb n="310"/><span>gcroidheadhaibh na droinge bhíodh re bás d'fhulang, do-bheirid dár</span>
<lb n="311"/><span>Slánuighthóir sámhchaoin (agus é lán de thuirse is d'imshníomh) bhinéigre</span>
<lb n="312"/><span>ar n-a chumasc tré mhiorr is tré dhomblas aedha.  Ar n-a fhromhadh dhó</span>
<lb n="313"/><span>níor bh'áil leis a n-ól.  Annsan arís do stathadh a éadach uile dhe</span>
<lb n="314"/><span>maille re n-a comhmór sin de chuthach is de fhraochtacht, go dtugadar</span>
<lb n="315"/><span>ní-sa-mhó d'fhuil a chuirp as cnéadhaibh do-áirmhighthe an Chuirp</span>
<lb n="316"/><span>choisreagtha, agus mar sin, ag sreangtharrang a lámha is a chosa tré</span>
<lb n="317"/><span>fhoiréigion mhór, dá gcómhshíneadh i n-oireamhan d'fhad na Croise,</span>
<lb n="318"/><span>maille re húirlighe iomad órd: do dhaingnidh siad le tairrngidhibh é</span>
<lb n="319"/><span>ar an gCrois, ag tolladh a chuislionn ró-mhaoth, lúthach a fheóla agus</span>
<lb n="320"/><span>cnámha a lámha is a chos le tairrngidhibh móra garbha, agus mar</span>
<lb n="321"/><span>mhéadughadh masladh do b'éigion dár Slánuighthóir beannuighthe suidhe</span>
<lb n="322"/><span>idir dhá bhitheamhnach, mar go ma é féin ba milltighe dhíobh uile, agus do</span>
<lb n="323"/><span>chuireadar tiodal garma ós a chionn ina raibh a ainm, a dhútha, agus</span>
<lb n="324"/><span>adhbhar a bháis scríobhtha i nEabhra, i nGréigis is i Laidin, "Íosa</span>
<lb n="325"/><span>Nasaret Rí na nIudaigheach," agus leis sin do thógbhadar suas an</span>
<lb n="326"/><span>Chros, do leigiodar ar a bonn í, i bpoll do rinneadh d'aontoisc chuige</span>
<lb n="327"/><span>sin.</span></p>
<lb n="328"/>
<lb n="329"/><p><span>An chéad Abhe. - Breathnuigh anois, ó mh'anam féin, agus meas leat</span>
<lb n="330"/><span>féin mar atá a chorp uile ar crith go truaghánta, na tonna dá fhuil</span>
<lb n="331"/><span>luachmhóir atá ag snámhrith amach thar na cheithre lánchréachtaibh úd.</span></p>
<lb n="332"/>
<lb n="333"/><p><span>An dara Abhe. - Créad é a mhéid de dhoilghíos don tSlánuighthóir na</span>
<lb n="334"/><span>sagairt, na seanóirí, is na dlíghthóirí, ag diamhaslughadh air, ar mbeith</span>
<lb n="335"/><span>ar gcrochadh ar an gcrois ar a son sin, agus ar son an chine daonna.</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>An treas Abhe. - Smuain mar an gcéadna a grádh ró-iomlán, mar</span>
<lb n="338"/><span>nách é amháin do ghuidh sé ar son an domhain, acht fós go spesialta ar</span>
<lb n="339"/><span>son na droinge do bhí dá chrochadh an tan sin agus ag á dhiamhaslughadh,</span>
<lb n="340"/><span>ag á rádh "A Athair, maith dóibh, óir ní feas dóibh créad do níd."</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>An ceathramhadh Abhe. - Breathnuigh mar an gcéadna agus cuir i</span>
<lb n="343"/><span>n-iongnadh doimhneas a ghrádh, a thrócaire sháruightheach do thaoibh na</span>
<lb n="344"/><span>h-aithrigheach, gur thoirbhir cómh grásamhail sin don ghaduidhe aithrigheach</span>
<lb n="345"/><span>ní sa mhó 'ná d'iarr air, ag á rádh "Biaidh tu indiu mar aon riom-sa i</span>
<lb n="346"/><span>bParrthas.</span>
<lb n="347"/></p>
</div>
<pb n="303"/>
<div><lb n="348"/><p><span>An cúigmhadh diamhar-rún doilgheasach, ar an gcúigmhadh Paidir.</span>
<lb n="349"/><span>Crochadh an Tighearna, agus a bhás ar an gCrois.</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>An cúigmhadh Abhe. - Is mó sa chách is ionchuir dhuit i n-iongantus</span>
<lb n="352"/><span>doimhne a ghrádh don uile-fhíréan agus go háirithe dá Mháthair ionmhuin</span>
<lb n="353"/><span>agus dá dheisciobal dil ag ár aithin sé féin dá chéile iad, ag rádh</span>
<lb n="354"/><span>léisi: "Féach do Mhac" agus ris-sion "Féach do Mháthair."</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>An sémhadh Abhe. - Ar marthain dorchaduis feadh trí n-uaire as a</span>
<lb n="357"/><span>chéile do ghabh machtnamh mór iad uile.  D'ofráil Críost mar dhuine é</span>
<lb n="358"/><span>féin do íodhbart do Dhia, agus sin go ró-éagcoimseach, ní d'fhoillsigh</span>
<lb n="359"/><span>sé féin fá dheireadh, ag á rádh, "Ó, mo Dhia, mo Dhia, créad fáth ar</span>
<lb n="360"/><span>thréigis me"?</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>An seachtmhadh Abhe. - Ar mbeith don Tighearna imshníomhach le</span>
<lb n="363"/><span>tiormach cuirp agus le ró-fhriochnamh slánuighthe an chine daonna,</span>
<lb n="364"/><span>adubhairt "Atá tart orm" ar mbeith dá cholain dáríribh le hionnfhuaradh</span>
<lb n="365"/><span>d'fhághail le dig, agus dá spioraid aithmhisneach d'fhághail tré</span>
<lb n="366"/><span>shlánughadh na n-anam.</span></p>
<lb n="367"/>
<lb n="368"/><p><span>An t-ochtmhadh Abhe. - Do tomadh leo spoinge lán de uinéigre go</span>
<lb n="369"/><span>n-ísóip, agus do shoichsiad ina bhéal é, ar n-a ghlacadh go ceannsa don</span>
<lb n="370"/><span>Tighearna mhilis, adubhairt "atá sé críochnuighthe."</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>An naomhadh Abhe. - Ar an adhbhar sin, ar gcomhlíonadh gach níth do</span>
<lb n="373"/><span>réir orduighthe Dé ar son an chine daonna, adubhairt de ghuth láidir</span>
<lb n="374"/><span>fhollusghlan "A Athair, tiomnaim mo spioraid it láimh."</span></p>
<lb n="375"/>
<lb n="376"/><p><span>An deichmhadh Abhe. - Mar sin ag coimhling ris an mbás, bíth go</span>
<lb n="377"/><span>bhféadfadh marthain ní budh shia, le claonadh a chinn do thoirbhir a</span>
<lb n="378"/><span>spioraid, ag comhlíonadh an níth adubhairt sé roimhe sin: "ní bheanfaidh</span>
<lb n="379"/><span>aonduine mo bheatha dhíom, acht me féin dháileas uaim í."</span></p>
<lb n="380"/>
<lb n="381"/><p><span>Biaidh a thuamba súd glórmhar.</span></p>
<lb n="382"/>
<lb n="383"/><p><span>Creidim i nDia, etc.</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>An tráth fuair Mac Dé bás ar an gCrois d'fhuascladh an chine</span>
<lb n="386"/><span>daonna, fá toil leis an gcomhacht ndiadha, mar fhiadhnaise agus mar</span>
<lb n="387"/><span>dhearbhadh ar a chomhiongantach san de dhiamhar-rún, míorbhúilí éagsamhla</span></p>
</div>
<pb n="304"/>
<div><lb n="388"/><p><span>agus dearbhuighthe iongantacha do thaisbeánadh, agus badh follus don</span>
<lb n="389"/><span>domhan uile: ar dtúis, ar mbeith do chruithighthóir neimhe is talmhan le</span>
<lb n="390"/><span>haindlighe a chréatúirí, ar n-a chrochadh ar an gcrois, do dhorchaidh an</span>
<lb n="391"/><span>talamh i meádhon laoi, mar sin dó trí huaire cómhlána diaidh i ndiaidh</span>
<lb n="392"/><span>tré úrdhubhadh na gréine os cionn na huile réimhe nádúrtha os cionn na</span>
<lb n="393"/><span>talmhan uile, agus sin san éasca lán.  Dá éis sin, ar mbeith d'ughdar</span>
<lb n="394"/><span>na beatha rés an nádúir ar n-a chómhéigniughadh do thiodnaic uaidh a</span>
<lb n="395"/><span>spioraid dá aonta féin, ní nách féadann créatúir ar bith eile do</span>
<lb n="396"/><span>dhéanamh.  Annsin do scoilteadh brat an teampuill ina dhá rann, ó</span>
<lb n="397"/><span>bhuaic go lár, do chrithnigh an talamh, do raobadh na cairrge ina</span>
<lb n="398"/><span>mblodhaibh, do hoscladh na huaighe (tar éis eiseirghe an Tighearna),</span>
<lb n="399"/><span>d'eirgheadar iomad de chorpaibh na naomh do bhí ina gcodladh agus do</span>
<lb n="400"/><span>taidhbhsigheadh do mhórán iad.  An captín is an cheithrín ag á rabhadar</span>
<lb n="401"/><span>a gcroidheadha ar n-a gcruadhughadh le mailís ré n-imtheacht dóibh, do</span>
<lb n="402"/><span>adhmaidh siad go hoscailte gurab é sin dáríribh Mac an Duine, agus</span>
<lb n="403"/><span>mórán den lucht fa hanúide de na hIobhlaibh, do imthighdar go</span>
<lb n="404"/><span>haithrigheach agus iad ag bualadh a mbos.  Ar dtolladh a thaoibh le gaith</span>
<lb n="405"/><span>do dhíolmhanach, tig go hobann fuil is uisce as.  Téidh Ioseph ó</span>
<lb n="406"/><span>Armatéa, seanathair uasal, roimhe sin nár lámh a admháil é féin do</span>
<lb n="407"/><span>bheith ina dheisciobal ag Críost, téidh anois go dána go Píoláid agus</span>
<lb n="408"/><span>athchuinghios an corp, agus beiridh leis ón gcrois é.  San obair naomhtha</span>
<lb n="409"/><span>sin do bhí duine prionnsapáltha de na hIobhlaibh dár bh'ainm</span>
<lb n="410"/><span>Nicodémus lé ar ghnáth dul d'fhios Chríost san oidhche, ní nach</span>
<lb n="411"/><span>lámhadh ar ló do dhéanamh, do tháith é féin leis, tug leis cumasc</span>
<lb n="412"/><span>mioir is aloe, tuairm céad púnt.</span></p>
<lb n="413"/>
<lb n="414"/><p><span>Féadta tu leis na neithibh míorbhúileacha sin tárla le linn báis ár</span>
<lb n="415"/><span>Slánuighthóra, a chur go cneasta, ag smuaineadh mórdhacht aonaránach,</span>
<lb n="416"/><span>cródhacht dochlaoidhte, agus neirt ró-fhoighidhnigh, agus búidheacht na</span>
<lb n="417"/><span>hÓighe Coisreagtha, a Mháthair, do chonnarc dá súilibh agus do mhothuigh</span>
<lb n="418"/><span>ina croidhe féin gach ní tárla ann; agus gurab ar a hAonmhach  féin</span>
<lb n="419"/><span>do himreadh an díol agus gurab é d'fhuiling é, tairis sin nár aomh</span>
<lb n="420"/><span>agus nách deárnaidh gníomh badh éigcneasta dá phearsain iomshláin</span>
<lb n="421"/><span>ró-áird san uile-shubháilce; agus do thógaibh ina hucht féin a chorp</span>
<lb n="422"/><span>marbh, céadámeas a beathadh, do chaoin sí é agus do thoirbhir uaithe arís</span>
<lb n="423"/><span>é; do rinn feithiomh ar é d'adhlacadh, agus mar sin, ar mbeith don chorp</span>
<lb n="424"/><span>mórluaigh ar n-a chórughadh le spíosardhaibh agus ar n-a cheangal le</span>
<lb n="425"/><span>héadach líshnasda lín, do hadhlaiceadh i dtuamba nua do rinneadh i</span>
<lb n="426"/><span>gcarraig é mar nár cuireadh aonduine roimhe, agus do hiompuigheadh</span>
<lb n="427"/><span>líogh mhór ris an ndorus do chead Phíoláid ar ar chuir siad na hIobhail</span>
<lb n="428"/><span>mar an gcéadna séala agus do chuireadar lucht forfhaire do choiméad</span>
<lb n="429"/><span>an tuamba d'eagla a dheisciobal dhá ghoid leó agus dá rádh gur éirigh</span>
<lb n="430"/><span>ó bhás.</span></p>
<lb n="431"/>
<lb n="432"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Saltair Mhuire

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Saltair Mhuire

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
