Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">Údair éagsúla</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">ImOir07</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1903</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>ImOir07</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Údair éagsúla</author><title/></analytic><monogr>
					<title level="j">Imtheachta an Oireachtais 07</title><imprint><publisher>Connradh na Gaeilge</publisher><date>1903</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>FIONN AGUS LORCÁN.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Bhí Fionn mhac Cumhaill agus a mhór-shluaighte ag fiadhach agus ag</span>
<lb n="4"/><span>sealgaireacht lá.  Ar dteacht a bhaile dhoibh um thráthnóna</span>
<lb n="5"/><span>do dhein Fionn moill éigin 'n-a ndiaidh agus do thioniáin ai</span>
<lb n="6"/><span>Fiann leó isteach.  Sul ar ráinigh le Fionn an rígh-theaghlach</span>
<lb n="7"/><span>a shroisint do chonnaic sé chuige gruagach mná, agus d'aithin sé</span>
<lb n="8"/><span>uirre nách éin-nídh fóghanta a thug í.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Bhí sé ag bailiughadh leis uaithe, agus nuair a chonnaic sí ag</span>
<lb n="11"/><span>imtheacht é do ghlaodhuigh sí air.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Do sheasaimh Fionn mar a raibh aige chum go dtainig sí</span>
<lb n="14"/><span>suas.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Do bheannuigheadar féin d'á chéile, agus ní ró-fhada bhíodar</span>
<lb n="17"/><span>ag caint nuair fhiafruigh sí dhe an n-imreóchadh sé breith.</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>"Inireóchad, a chailligh." arsa Fionn.  D'imrigheadar agus</span>
<lb n="20"/><span>do cuir an chailleach an bhreith ar Fionn</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>"Cuir do bhreith, a chailligh," arsa Fionn léi.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>"Ní beag dhuit a luaithe, a Finn," ar sise: "Cuirim dc</span>
<lb n="25"/><span>cheist, de bhreith agus de mhór-ualach ort, gan dá oidhche a chodladh</span>
<lb n="26"/><span>ar aon leabaidh ná dá bhéile bhídh d'ithe ar aon bhórd chum go</span>
<lb n="27"/><span>dtugair chugham an claidheamh soluis atá ag Rígh an Oileáin</span>
<lb n="28"/><span>Dercha 'sa Domhan Toir, agus gan éinne a bhreith leat acht an</span>
<lb n="29"/><span>mac máthar is measa ar an bhFéinn, 'sé sin, Caol an</span>
<lb n="30"/><span>Iarainn."</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>"Tá sé ró-chruaidh, a chailligh," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>"Dá mbeadh sé nídh-sa chruaidhe agam do chuirfinn ort e."</span>
<lb n="35"/><span>ar sise.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Annsoin d'imthigheadar araon ó chéile.  Ar maidin i</span>
<lb n="38"/><span>mbáireach nuair éirigh Fionn agus an Fhiann uile, dubhairt sé le</span>
<lb n="39"/><span>Caol an Iarainn é féin a ghléasadh suas i gcóir bóthair</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Is amhlaidh a léim Caol an Iarainn ar fuaid an rígh-</span>
<lb n="42"/><span>theaghlaigh le háthas, toisg é féin a thoghadh thar éinne eile</span>
<lb n="43"/><span>de'n Féinn.</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>Do ghléasadar suas iad féin agus do thiomáineadar leo</span>
<lb n="46"/><span>síos fé dhéin an chuain.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Ba ghearr go bhfeacadar gaisgidheach mór go léir ag</span>
<lb n="49"/><span>tarrang isteach chúcha.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>D'fhiafruigh Fionn de Chaol an Iarainn ciaca rithfidís nó</span>
<lb n="52"/><span>sheasóchaidís.</span>
<lb n="53"/></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="54"/><p><span>"Seasócham," arsa Ca ol an Iarainn.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>"Buadh, séan, agus gaisge leat, a Chaoil, b'fhéidir go</span>
<lb n="57"/><span>ndéanfá rudh maith fós," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Do stadadar mar a raibh aca chum go dtáinig an gais-</span>
<lb n="60"/><span>gidheach chúcha.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Do bheannuigh sé dhóibh agus do bheannuigheadar do.  D'fhiaf-</span>
<lb n="63"/><span>ruig Fionu de ciar' bh'é fein nó cá raibh a thriall.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>"Mise," ar seisean, "Lorcán 'ach Luirc, agus táim chum lae</span>
<lb n="66"/><span>agus bliadhna a chaitheam i bhsochair Fhinn mhic Chumhaill."</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>"Dé bheatha id' shláinte" arsa Fionn, "ní rabhas riamh</span>
<lb n="69"/><span>chomh mór gábhadh leath is táim anois."  Ní raibh aon aithne</span>
<lb n="70"/><span>aca ar a chéile go dtí sain.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>"Goidé an géibheann so ort, a Fhinn?" arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>D'innis sé dho na geasa bhí curtha ag an gcailligh air.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>"Seadh, máiseadh, raghadh-sa leat, a Fhinn, agus ní raghaidh</span>
<lb n="77"/><span>Caol an Iarainn i n-aon chor linn," arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>"Dar so súd," arsa Caol, "raghad-sa libh."</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Eatorra féin ab' fheárr é.  Nuair b'fhada le Lorcán a bhí</span>
<lb n="82"/><span>sé ag dul air 'san áiteamh, do rug sé ar dhá lurgain air,</span>
<lb n="83"/><span>agus bhain sé casadh as, agus chuir sé de chaitheamhé ó Almhuin go</span>
<lb n="84"/><span>Béal Átha an Ghaorthaidh, agus chuaidh sé síos go dtí n-a chrom-</span>
<lb n="85"/><span>ánaibh 'sa talamh le neart fuinnimh.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>"Sead, a Finn," arsa Lorcán, "b'fhéidir ná tiocfadh sé</span>
<lb n="88"/><span>suas linn go fóill."</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>Annsoin do phreab Fionn agus Lorcán isteach i n-a</span>
<lb n="91"/><span>gcurrachán áluinn aoibhinn éan-choise, agus thiomáineadar leú</span>
<lb n="92"/><span>an shairrge amach agus ba ghairid gur dheineadar amach talamh</span>
<lb n="93"/><span>'san Oileán Dorcha.  Nuair shroiseadar talamh thugadar</span>
<lb n="94"/><span>ceangal lae agus lán-bhliadhna ar a gcurrachán, cuir i gcás</span>
<lb n="95"/><span>ná béadh sé ann acht uair a, chluig.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Annsoin d'imthigheadar isteach tríd an dtír, agus ba ghearr</span>
<lb n="98"/><span>gur casadh orra aodhaire bó le Rígh an Oiléain Dorcha.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Do chuir sé béic nimhe as chúcha, agus dubhairt sé leó gur</span>
<lb n="101"/><span>dhána an gnó do-s na bochtánaibh teacht annso ag déanamh</span>
<lb n="102"/><span>conncais ar an rígh.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Do rug Lorcán ar mhullach cinn air agus bhain sé casadh as,</span>
<lb n="105"/><span>agus do strac sé an ceann ó'n gcolainn de, agus do chaith sé i</span>
<lb n="106"/><span>dtalamh é, agus do chuir sé an cholann léig amach 'sa bhfairrge</span>
<lb n="107"/><span>choimhighthigh.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>"Bíodh an méid sin agat de bharr t'umhlaigheachta dhúinn,"</span>
<lb n="110"/><span>arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Do thiománieadar leó arís, agus 'sa tslighe dhóibh do casadh</span>
<lb n="113"/><span>orra aodhaire eile leis an rígh.  Do chuir sé sgread nimhe</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="114"/><p><span>as féin chúcha féibh mar dhein an chéad fhear, agus ba mheasa an</span>
<lb n="115"/><span>chainnt a tháinig uaidh 'ná ó'n gcéad fhear.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>Budh ró-gheárr an mhoill ar Lorcán cúntas a shocrughadh</span>
<lb n="118"/><span>leis séibh mar a dhein sé leis an gcéad aodhaire.  Tiomáin-</span>
<lb n="119"/><span>eadar leó arís, agus 'sa tslighe dhóibh do casadh orra muicidhe</span>
<lb n="120"/><span>na-muc, agus chuir sé na mílthe fáilthe roime na ríghte onóracha</span>
<lb n="121"/><span>ó Eirinn.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>"Ó Eirinn mise féin," ar seisean.  Nuair a fuaradar</span>
<lb n="124"/><span>an suidhe-umhlacht uaidh do sháthuigh an bheirt a lámha 'n-a</span>
<lb n="125"/><span>bpócaidhibh agus thugadar suím óir dó.</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>"Is olc an ball gur thug bhur gcosa sibh," ar sesean</span>
<lb n="128"/><span>leó.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>"A' bhfuil daingean mór romhainn," arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>"Tá," ars' an muicidhe - "tá trí gheata idir sibh agus dul</span>
<lb n="133"/><span>isteach - tá ar an gcéad gheata aca sain stail fhiadhain, a</span>
<lb n="134"/><span>mharbhóchadh a dtiocfaidh agus a dtáinig - tá ar an darna geata</span>
<lb n="135"/><span>tarbh níos measa go mór ná an stail - agus ar an dtrío-</span>
<lb n="136"/><span>mhadh geata cullach nimhe is measa ná iad go léir."</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>"Agus ar eagla go ragadh aon nídh isteach d'á n-aimh-</span>
<lb n="139"/><span>dheoin sin," ars' an muicidhe, "tá roth nimhe ag casadh mór-</span>
<lb n="140"/><span>dtimcheall na cúirte, agus ar an dtaobh istigh de sin tá</span>
<lb n="141"/><span>tigh amhas chum éinne a raghadh isteach a chur ag triall orra</span>
<lb n="142"/><span>i gcomhair iad a léiriughadh."</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>"Tá daingneacha maithe aca," arsa Lorcán, "acht dá</span>
<lb n="145"/><span>fheabhas iad tabharfam-na fútha."</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Thiomáineadar leó annsain fé dhéin an chéad gheataigh agus</span>
<lb n="148"/><span>chrom Lorcán agus an stail ar a chéile Ba gheárr a bhíodar</span>
<lb n="149"/><span>ag comhrac, nuair a chuir Lorcán a lámh 'n-a mhuing, agus bhain</span>
<lb n="150"/><span>sé casadh as, agus chuir sé seacht léig amach 'sa bhfairrge</span>
<lb n="151"/><span>choimhithigh é.</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Do choinnibh sé a cheann 'n-a dhorn, agus do chaith sé i</span>
<lb n="154"/><span>dtalam é.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Annsain d'éirigh sé de bhaoithléim nár throm, agus chuaidh sé</span>
<lb n="157"/><span>de dhruim an gheataigh, agus d'éirigh Fionn 'n-a dhiaidh, agus chuaidh</span>
<lb n="158"/><span>sé isteach.</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>D'ionnsuigheadar an tarbh gan moill, agus badh dhóigh leat</span>
<lb n="161"/><span>go stracfadh sé sin croinn agus clocha as an dtalamh le neart</span>
<lb n="162"/><span>feirge, agus d'aireócfaidhe 'sa Domhan Toir é ag búithrigh.</span>
<lb n="163"/><span>Ba gheárr a bhíodar le chéile nuair a chuir Lorcán a lámh</span>
<lb n="164"/><span>'n-a adhairc agus chuir sé an fhaid chéadna leis an stail amach</span>
<lb n="165"/><span>'sa bhfairrge é.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>D'éirgheadar araon arís de bhaoithléim nár throm, agus</span>
<lb n="168"/><span>isteach tar geata leó fé dhéin an chullaigh.</span>
<lb n="169"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="170"/><p><span>Ba mheasa é sin ná an stail agus an tarbh i dteannta</span>
<lb n="171"/><span>chéile, mar ní fhéadfaidhe an greim a bhreith air.</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>D'ionnsuigh Lorcán agus an cullach a chéile go géar láidir.</span>
<lb n="174"/><span>'Sa bhfuirseadh dhóibh do chuir Lorcán a mhéar laistigh de</span>
<lb n="175"/><span>fhiacail mhóir an chullaigh agus bhain se casadh as, agus chuir se an</span>
<lb n="176"/><span>fhaid chéadna isteach sa bhfairrge choimhithigh é leis an stail</span>
<lb n="177"/><span>agus leis an dtarbh.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>Annsain d'éirigh sé féin agus Fionn de bhaoith-léim nár</span>
<lb n="180"/><span>throm, agus isteach tar geata fé dhéin an rotha nimhe leó.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>Bhí an roth ag casadh mór-dtimcheall, agus do rug Lorcán</span>
<lb n="183"/><span>air, agus dubhairt sé le Fionn preabadh isteach thairis an fhaid</span>
<lb n="184"/><span>a bheadh greim aige féin air.  Do chuaidh Fionn isteach go</span>
<lb n="185"/><span>lúthmhar tapaidh.</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>Annsain dubhairt Lorcán le Fionn breith ar an roth</span>
<lb n="188"/><span>agus gan leigint do casadh an fhaid a bheadh sé féin ag dul</span>
<lb n="189"/><span>isteach.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>Do rug Fionn go lom láidir air acht má dhein, do chas an</span>
<lb n="192"/><span>roth d'á aimhdheoin agus do bhain sé tarrang capaill d'fhuil agus</span>
<lb n="193"/><span>d'fheoil de Lorcán leis an gcasadh sain.</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>"Do leigis mé ghorthughadh, a Fhinn," arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>"Do leigeas, acht ní raibh leigheas agam air," arsa</span>
<lb n="198"/><span>Fionn.</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>"Tá fhios agam-sa sain, a Fhinn, acht tá mo leigheas</span>
<lb n="201"/><span>agam-sa féin," arsa Lorcán.  Do chimil sé órdóg ná</span>
<lb n="202"/><span>láimhe deise dhe, féin ins gach aon bhall go raibh cneadh ná</span>
<lb n="203"/><span>gearradh ann agus do leighis sé é féin chomh maith is bhí sé</span>
<lb n="204"/><span>riamh.</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>Annsain do dhein sé ar an stocán cuaille comhraic, do</span>
<lb n="207"/><span>sgread sgiath agus d'iarr comhrac agus do thug fiadh ná deaghaidh</span>
<lb n="208"/><span>riamh i ndiaidh a thúna - dubhairt sé gur bh'é féin Gaisgidheach</span>
<lb n="209"/><span>Dún-na-laoch, fear cóir agus ceart a lorg agus gan cóir ná</span>
<lb n="210"/><span>ceart a thabhairt uaidh, acht mar bud mhaith leis féin é, agus</span>
<lb n="211"/><span>budh chuma goidé sin.</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>Do phreab an rí chuige amach agus d'fhiafruigh sé de an mór</span>
<lb n="214"/><span>a throidfeadh sé.</span></p>
<lb n="215"/>
<lb n="216"/><p><span>"Troidfead," arsa Lorcán, "seacht gcéad laoch lán-</span>
<lb n="217"/><span>chalma ar mo láimh dheis, seacht gcéad laoch lán-chalma</span>
<lb n="218"/><span>ar mo láimh chlé, seacht gcéad laoch lán-chalma romham</span>
<lb n="219"/><span>amach, seacht gcéad laoch lán-chalma im' dhiaidh aniar,</span>
<lb n="220"/><span>agus seacht gcéad laoch lán-chalma i n-aghaidh gach aon</span>
<lb n="221"/><span>tsnaidhm cnámh d'á bhfuil im' chorp."</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>"Ní fhéadfad an méid sin a chur le chéile go dtí i</span>
<lb n="224"/><span>mbáireach" ars' an rí</span>
<lb n="225"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="226"/><p><span>"Maiseadh," arsa Lorcán, "caithfir ósdaidheacht na</span>
<lb n="227"/><span>hoidhche a thabhairt dúinn-ne."</span></p>
<lb n="228"/>
<lb n="229"/><p><span>"Gheobhaidh sibh," ars' an rí.</span></p>
<lb n="230"/>
<lb n="231"/><p><span>Do chuir an rí teachtaire leó go tigh amhas i gcás go</span>
<lb n="232"/><span>n-íosfadh na hamhais iad.  Nuair a chuadhdar araon isteach</span>
<lb n="233"/><span>chúcha, do chromadar (na hamhais) ar gháirí le háthas,mar</span>
<lb n="234"/><span>shíleadar go mbeadh béile bhreágh aca ar Fhionn agus ar</span>
<lb n="235"/><span>Lorcán.</span></p>
<lb n="236"/>
<lb n="237"/><p><span>Bhí sean-chailleach ghránda thuas 'sa chúinne - sean-mháthair</span>
<lb n="238"/><span>na n-amhas - agus do leath sí a béal chomh mór sain ag</span>
<lb n="239"/><span>gáirí go bhfeacadar a croidhe agus a haedheanna.</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>"Goidiad na gáirí sin agaibh fúinn," arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>"Mar," ars' an tsean-chailleach leó, "is fada nár</span>
<lb n="244"/><span>tháinig aon bheirt chughainn is mó fuil agus fe'oil 'ná sibh, agus is</span>
<lb n="245"/><span>mór é bhur gcuid feóla agus is beag é bhur gcuid anbhruith</span>
<lb n="246"/><span>againn-ne ar ball."</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p><span>D'fhéach Lorcán orra annsain agus do thug sé fé ndeara an</span>
<lb n="249"/><span>té budh mhó tóin agus budh chaoile luirgne aca.</span></p>
<lb n="250"/>
<lb n="251"/><p><span>Do rug sé ar luirgnibh air seo.  agus do smiot sé go dtí na</span>
<lb n="252"/><span>hailt é, ag gabháil ar an muintir eile, agus do mharbh sé iad</span>
<lb n="253"/><span>go léir, acht éinne amháin a chuaidh i n-áirde ar an maide</span>
<lb n="254"/><span>snaidhm.</span></p>
<lb n="255"/>
<lb n="256"/><p><span>Dubhairt Lorcán leis seo preabadh anuas chuige, chum go</span>
<lb n="257"/><span>dtugadh sé íde na coda eile dho.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>D'iarr sé go bog agus go cruaidh air gan é mharbhadh agus go</span>
<lb n="260"/><span>ndéanfadh sé seirbhíseach maith dho ar feadh a shaoghail.</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>"Tair chughainn an uas annso, maiseadh," arsa Lorcán,</span>
<lb n="263"/><span>"agus caith uainn amach na conablaigh seo."</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Do tháinig sé anuas agus do chaith sé amach iad, agus do sguab agus</span>
<lb n="266"/><span>do ghlan an tigh.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin déanta aige do rug Lorcán ar</span>
<lb n="269"/><span>chosaibh air agus do thug sé cor na coda eile dho.  Dubhairt sé</span>
<lb n="270"/><span>nár theastuigh a leithéid de sheirbhíseach uaidh féin.</span></p>
<lb n="271"/>
<lb n="272"/><p><span>Nuair a bhíodar socair síos, agus na hamhais i leathtaoibh</span>
<lb n="273"/><span>aca, d'fhiafruigh Lorcán d'Fhionn an raibh sé sásta anois.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>"Is deacair dom gan bheith sásta," arsa Fionn, "acht dá</span>
<lb n="276"/><span>mbeadh aon adhbhar teine againn bheimís níos feárr."</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>"Beidh sain againn gan moill, a Fhinn." arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>D'imthigh Lorcán amach go dtí fás coille a bhí ag an rí</span>
<lb n="281"/><span>(i gcomhair teine chnámh a dhéanamh do'n chóisire nuair a</span>
<lb n="282"/><span>phósfadh a inghean) agus do staith sé as a préamhachaibh an méid</span>
<lb n="283"/><span>d'fhéad sé, agus do thug sé leis isteach é, agus do dhein sé</span>
<lb n="284"/><span>teine dhe.</span>
<lb n="285"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="286"/><p><span>Nuair a bhí an méid sin déanta aige d'fhiafruigh sé</span>
<lb n="287"/><span>d'Fhionn an raibh se sásta.</span></p>
<lb n="288"/>
<lb n="289"/><p><span>"Is deacair dom gan bheith," arsa Fionn, "acht dá mbeadh</span>
<lb n="290"/><span>aon adhbhar leaptha againn bheimís níos suaimhneasaighe."</span></p>
<lb n="291"/>
<lb n="292"/><p><span>"Beidh sain againn gan moill, a Fhinn," arsa Lorcán, ag</span>
<lb n="293"/><span>preabadh amach fé dhéin cruaiche féir an ríogh, agus ag tabhairt</span>
<lb n="294"/><span>a ndóthana isteach leis.  Annsain do dhein sé bínsidhe</span>
<lb n="295"/><span>breághtha le hais na teine do féin agus d'Fionn chum luighte</span>
<lb n="296"/><span>air.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Nuair a bhí sin déanta aige, "Seadh, a Fhinn," ar sé, "an</span>
<lb n="299"/><span>bhfuil tú sásta anois?"</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>"Dá mbeadh ár suipéar anois againn," arsa Fionn,</span>
<lb n="302"/><span>"bheimís go maith."</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>"An mór íosfair, a Fhinn?" arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>"Íosfad na seacht muca, agus na seacht mairt, agus na seacht</span>
<lb n="307"/><span>muilt is mó agus is fearr ag Rígh an Oileáin Dorcha," arsa</span>
<lb n="308"/><span>Fionn.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>"Is beag an iongnadh gur leigis mise a ghortughadh ó</span>
<lb n="311"/><span>chianaibh, muna n-íosfair a thuilleadh," arsa Lorcán; "íosfad-</span>
<lb n="312"/><span>sa a sheacht n-oirid sin."</span></p>
<lb n="313"/>
<lb n="314"/><p><span>Do phreab Lorcán fé dhéin a' ríogh, agus dubhairt sé leis a</span>
<lb n="315"/><span>suipéar a chur chuige féin agus chum Fionn mhac Cumhaill go</span>
<lb n="316"/><span>mear.</span></p>
<lb n="317"/>
<lb n="318"/><p><span>"An mór íosfaidh sibh?" ars' an rí.</span></p>
<lb n="319"/>
<lb n="320"/><p><span>"Íosfaidh Fionn na seacht muca, agus na seacht mairt, agus na</span>
<lb n="321"/><span>seacht muilt is mó agus is fearr agat, agus íosfad féin seacht</span>
<lb n="322"/><span>n-oirid an méid sin," arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>Do bhuail an rí chuige iad d'réir mar áirimh sé iad, agus</span>
<lb n="325"/><span>d'árduigh Lorcán leis fé dhein Finn iad.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>"Seadh, a Finn, an bhfuil tú sásta anois?" ar sé.</span></p>
<lb n="328"/>
<lb n="329"/><p><span>"Is deacair dom gan bheith," arsa Fionn, "agus táim ad'</span>
<lb n="330"/><span>chuir chum an iomarca trioblóide."</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>"Táim-se umhal duit chum aon nídh oirfidh dhuit a thabhairt</span>
<lb n="333"/><span>chughat," arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="334"/>
<lb n="335"/><p><span>"Seadh," arsa Fionn, "bheimís an-mhaith dá mbheadh</span>
<lb n="336"/><span>annlann ár suipéir againn anois."</span></p>
<lb n="337"/>
<lb n="338"/><p><span>"Is gairid a bheidh sain i n-easnamh orainn," arsa Lorcán,</span>
<lb n="339"/><span>ag preabadh fé déin an ríogh, agus d'á iarraidh air go dána.</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>Dubhairt an rí leis gur'b é an búistéir a thabharfadh do</span>
<lb n="342"/><span>é sin, agus dul fé n-a dhéin.</span></p>
<lb n="343"/>
<lb n="344"/><p><span>"Ní bhead i bhfad i n-iongnais mar sin," arsa Lorcán, ag</span>
<lb n="345"/><span>imtheacht fé dhéin an bhúistéara, agus ag iarraidh annlainn a</span>
<lb n="346"/><span>suipéir air.</span>
<lb n="347"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="348"/><p><span>"Gheobhair," ars' an búistéir, "acht tá cleas annso agam</span>
<lb n="349"/><span>agus caithfir é dhéanamh ar dtúis."</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>"Goidé sin?" arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>"Tá ubhall annso agam, agus caithfidh an chéad bhuille bheith</span>
<lb n="354"/><span>agam-sa, agus bíodh an dara buille agat-sa," ars' an búistéir.</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>"Brostuigh ort, maiseadh," arsa Lorcán, agus buail do</span>
<lb n="357"/><span>bhuille, agus ná bí am' mhoilliughadh-sa."</span></p>
<lb n="358"/>
<lb n="359"/><p><span>Do rug an búistéir ar an ubhall nimhe, agus d'aimsigh sé</span>
<lb n="360"/><span>Lorcán i gclár an éadain leis, agus thug sé chum soluis i gcúl</span>
<lb n="361"/><span>a chinn é.</span></p>
<lb n="362"/>
<lb n="363"/><p><span>"Do ghortuighis mé," arsa Lorcán, ag tabhairt an ubhaill</span>
<lb n="364"/><span>amach le n-a mhéir arís, agus 'á chneasughadh féin le n-a</span>
<lb n="365"/><span>órdóig.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>"Seasaimh-se anois domh-sa," arsa Lorcán leis an mbúis-</span>
<lb n="368"/><span>téir.</span></p>
<lb n="369"/>
<lb n="370"/><p><span>Sheasaimh sé, agus chaith Lorcán an t-ubhall leis, agus bhuail sé</span>
<lb n="371"/><span>'san éadan é, agus chuir sé siar amach tré chúl a chinn é, agus</span>
<lb n="372"/><span>chuaidh sé tré chomhlainn iarainn a bhí ag cúl an bhúistéara,</span>
<lb n="373"/><span>agus chuaidh sé seacht bhfeath i dtalamh 'n-a dhiaidh sin.  Do thuit</span>
<lb n="374"/><span>an búistéir i gceann a chos agus d'fhan sé ar an áit sin marbh.</span></p>
<lb n="375"/>
<lb n="376"/><p><span>Annsain do rug Lorcán a dhóthain annlainn leis, agus is</span>
<lb n="377"/><span>air ná raibh a bhac, agus thiomáin sé leis fé dhéin Fhinn agus</span>
<lb n="378"/><span>d'itheadar a suipéar i dteannta 'chéile go sásta.</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>Nuair a bhí sain déanta, d'fhiafruigh Lorcán d'Fhionn,</span>
<lb n="381"/><span>ciaca codladh thosac na hoidhche nó codladh dheire na hoidhche</span>
<lb n="382"/><span>a bheadh aige.</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>"Bíodh codladh dheire na hoidhche agat-sa," arsa Fionn le</span>
<lb n="385"/><span>Lorcán, "mar is tú chaithfidh troid i mbáireach."</span></p>
<lb n="386"/>
<lb n="387"/><p><span>Do shín Fionn ar a bhinnse féin agus thuit a chodladh air, agus</span>
<lb n="388"/><span>d'fhan Lorcán 'n-a shuidhe ar a bhinnse féin.</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Amach 'san oidhche dho do chonnaic sé chuige anuas tríd an</span>
<lb n="391"/><span>siminé géag mná, agus do rug sí air chum é tharrang suas.</span></p>
<lb n="392"/>
<lb n="393"/><p><span>Le n-a linn sin d'aimsigh seisean a chlaidheamh, agus do bhuail</span>
<lb n="394"/><span>an ghéag leis agus bain di ó'n ngualainn í.  Do chuir sí an</span>
<lb n="395"/><span>dara géag i n-achrann ann chum é bhreith léi, agus do bhuail sé</span>
<lb n="396"/><span>arís í, agus do bhain di ó'n ngualainn í.</span></p>
<lb n="397"/>
<lb n="398"/><p><span>Annsain do thuit sí 'n-a pleist anuas ar an úrlár, agus</span>
<lb n="399"/><span>chuaidh sí seacht bhfeath i dtalamh, bhí sí chomh trom sain.</span></p>
<lb n="400"/>
<lb n="401"/><p><span>B'í seo máthair dhuine de-s na hamhuiseannaibh a bhí curtha</span>
<lb n="402"/><span>ag an rígh chum iad a mharbhadh.</span></p>
<lb n="403"/>
<lb n="404"/><p><span>Nuair a bhí leath na hoidhche caithte, do dhúisigh Lorcán</span>
<lb n="405"/><span>Fionn, agus chuaidh sé féin a chodladh.</span></p>
<lb n="406"/>
<lb n="407"/><p><span>D'éirigh Lorcán amach ar maidin i mbáireach, agus do bhuail</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="408"/><p><span>buille ar an gcuaille comhraic, agus thug fiadh ná deaghaidh</span>
<lb n="409"/><span>riamh i ndiaidh a thóna.  D'fhiafruigh an rí dhe an niór a</span>
<lb n="410"/><span>throidfeadh sé.  "D'innseas cheana indé dhuit é sin," arsa</span>
<lb n="411"/><span>Lorcán.</span></p>
<lb n="412"/>
<lb n="413"/><p><span>Do sgaoil an Righ chuige iad d'réir mar áirimh sé iadi agus</span>
<lb n="414"/><span>bhíodar go léir marbh aige go mór-luath um thráthnóna.</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>Do chaith sé féin agus Fionn biadh, teine agus leabaidh fhághail</span>
<lb n="417"/><span>uaid i gcomair na hoidhche.</span></p>
<lb n="418"/>
<lb n="419"/><p><span>D'éirigh Lorcán amach arís la ar n-a bháireach, agus do sgread</span>
<lb n="420"/><span>sgiath agus d'iarr comhrac agus thug fiadh ná deaghaidh riamh i ndiaidh</span>
<lb n="421"/><span>a thóna.  Tháinigh an rí amach agus d'fhiafruigh sé dhean mhór a</span>
<lb n="422"/><span>throidfeadh sé.</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>Dubhairt Lorcán leis go gcomhraiceóchadh sé an oiread</span>
<lb n="425"/><span>céadna a bhí 'n-a choinnibh indé agus an oiread eile anuas</span>
<lb n="426"/><span>air.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>Do sgaoil an Rí chuige iad, acht má dhein, do thog Lorcán</span>
<lb n="429"/><span>an cor céadna dhóibh a thug sé do mhuintir an chéad lae.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>Maidin an tríomhadh lae, do phreab sé amach arís, agus do</span>
<lb n="432"/><span>sgread sgiath agus d'iarr comhrac agus do thug fiadh ná deaghaidh</span>
<lb n="433"/><span>riamh i ndiaidh a thóna.</span></p>
<lb n="434"/>
<lb n="435"/><p><span>Phreab an rí chuige agus d'fiafruig sé dhe an niór a throid-</span>
<lb n="436"/><span>feadh sé indiu.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>"Comhraiceochad," arsa Lorcán, "an oiread agus bhí indé</span>
<lb n="439"/><span>im' choinnibh agus dúbailt i n-a theannta."</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>"Ní'l an méid'sin agam," ars' an rí, "gan mo mhac féin</span>
<lb n="442"/><span>a chur ag troid 'n-a dteannta."</span></p>
<lb n="443"/>
<lb n="444"/><p><span>"Ní feárr liom-sa duine a throidfidh mé 'ná do mhac,"</span>
<lb n="445"/><span>arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="446"/>
<lb n="447"/><p><span>D'fhan an mac siar i gcomhnaidhe chum go raibh deireadh na</span>
<lb n="448"/><span>ngaisgidheach marbh aige, annsain do lé m sé chuige, acht má</span>
<lb n="449"/><span>dhein, thug Lorcán a chosa sa spéir láithreach bonn</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Nuair a bhí a mhac marbh, do chuaidh an rí féin ag troid</span>
<lb n="452"/><span>leis agus an claidheamh soluis aige, acht do mhairb Lorcán é</span>
<lb n="453"/><span>gan puinn righnis.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>Seadh, nuair a bhíodar go léir léirighthe aige do thug sé</span>
<lb n="456"/><span>an claidheamh soluis d' Fhionn, agus thiomáineadar leó fé dhéin</span>
<lb n="457"/><span>na hÉireann, agus bhí lá agus bliadhain tabhartha amuigh aca nuair</span>
<lb n="458"/><span>a shroiseadar an cuan.</span></p>
<lb n="459"/>
<lb n="460"/><p><span>"Seadh a Fhinn," arsa Lorcán, "tá lá agus bliadhain tabhartha</span>
<lb n="461"/><span>id' theannta agam, agus caithfead dul a bhaile anois."</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>"Ná h-imthigh, fan agam go déo, is tú an comrádaidhe</span>
<lb n="464"/><span>buachalla is feárr a casadh riamh orm," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="465"/>
<lb n="466"/><p><span>"Ní fhéadfainn é," arsa Lorcán, "acht má bheireann aon</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="467"/><p><span>chás cruaidh go bráth thú, ní'l agat acht cuimhneamh ar m'ainm,</span>
<lb n="468"/><span>agus bead de'n iarracht sain agat."</span></p>
<lb n="469"/>
<lb n="470"/><p><span>Annsain d'imthigh Lorcán a bhaile, agus do thug Fionn an</span>
<lb n="471"/><span>claidheamh soluis do'n ghruagach mná a chuir an bhreith air.</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>I gcionn suím aimsire 'na dhiaidh sin do tháinig gruagach</span>
<lb n="474"/><span>ag triall ar Fhionn ag tabhairt cuireadh dínnéir do féin agus</span>
<lb n="475"/><span>do'n Féinn uile, agus d'ainmnigh sé lá áirmhighthe dho.</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>"Cá bhfaighmíd é?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>"Ta cheithre áird ar an ndomhan," ar seisean, "agus bíodh</span>
<lb n="480"/><span>bhur rogha áird aca agaibh."</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>Nuair a tháinig an lá orra thiomáineadar leó agus bhíodar</span>
<lb n="483"/><span>ag fiadhach agus ag sealgaireacht rómpa.</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>Budh gheárr a dheaghadar nuair a casadh cum tighe iad go</span>
<lb n="486"/><span>raibh a dhóirse osgailte, agus búird leigithe amach ann, agus biadh</span>
<lb n="487"/><span>agus deoch orra.</span></p>
<lb n="488"/>
<lb n="489"/><p><span>Dubhairt Conán Maol go mb' fhéidir gur bh'é seo an ball</span>
<lb n="490"/><span>go bhfuaradar cuireadh, agus pe 'ca b'é nó nár bh'e a leigint</span>
<lb n="491"/><span>dóib an biadh d'ithe.  Shuidheadar síos ar na suidheachánaibh,</span>
<lb n="492"/><span>agus ní túisgea bhíodar suidhte, ná gur cheangail a dtóineanna</span>
<lb n="493"/><span>de na suidheachánaibh, agus do cheangail na suidheacháin de'n</span>
<lb n="494"/><span>talamh, agus do cheangail a lámha de-s na sgeanaibh, agus do</span>
<lb n="495"/><span>cheangail na sgeana de-s na miasaibh.  agus do cheangail na</span>
<lb n="496"/><span>miasa de'n bhórd agus do cheangail an bórd de'n talamh.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Níor airigheadar pioc chum gur phreab an gruagach chúcha.</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>"Seadh, a Fhinn ghránda mhailísigh," ar seisean, "is fada</span>
<lb n="501"/><span>dhom ag faire ort féin, agus ar an bhFéinn uile, agus anois tá sibh</span>
<lb n="502"/><span>agam chum mo thoile."</span></p>
<lb n="503"/>
<lb n="504"/><p><span>"Slán beó chughat, a Lorcáin, dá mbeitheá anois agam</span>
<lb n="505"/><span>is beag an beann a bheadh agam ar an spadalach so," arsa</span>
<lb n="506"/><span>Fionn.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>Ní túisge a bhí na focail as a bhéal ná mar a bhí Lorcán</span>
<lb n="509"/><span>ar an úrlár 'n-a sheasamh.</span></p>
<lb n="510"/>
<lb n="511"/><p><span>D'fhéach an gruagach siar thairis féachaint cia a bhí ann, agus</span>
<lb n="512"/><span>ní raibh féachta i gceart aige nuair a bhí an ceann geárrtha</span>
<lb n="513"/><span>dhe ag Lorcán.</span></p>
<lb n="514"/>
<lb n="515"/><p><span>Annsain dubhairt duine de'n Fhéinn le Fionn a órdóg a</span>
<lb n="516"/><span>choigint féachaint cad a leighisfeadh iad.  Do choigin sé í, ó'n</span>
<lb n="517"/><span>gcroiceann go dtí an fheoil, ó'n bhfeóil go dtí an cnámh, ó'n</span>
<lb n="518"/><span>gcnámh Go dtí an smior, agus ó'n smior go dtí an smúsach.</span>
<lb n="519"/><span>Ní túisge a bhí sain déanta aige ná go ndubhairt sé leó</span>
<lb n="520"/><span>go raibh tobar 'sa Domhan Toir, go dtugtaoi tobar na</span>
<lb n="521"/><span>Beithile air, agus go leighisfeadh braon d'á chuid uisge</span>
<lb n="522"/><span>sin iad</span>
<lb n="523"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="524"/><p><span>"An bhfuil aon choisidhe fúghanta agat, a Fhinn," arsa</span>
<lb n="525"/><span>Lorcán, "a thabharfadh chughainn an t-uisge go tapaidh?"</span></p>
<lb n="526"/>
<lb n="527"/><p><span>"Tá coisidhe again," arsa Fionn, "agus dá mbeadh lán</span>
<lb n="528"/><span>cobhlaigh gan cheann defháinleógaibh istigh innte, ní leigfeadh</span>
<lb n="529"/><span>sé amach aon cheann aca le lúth a chos."</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>"Ní dhéanfadh sé sin an gnó go bráth," arsa Lorcán, "an</span>
<lb n="532"/><span>bhfuil aon choisidhe eile agat is mire 'ná é?"</span></p>
<lb n="533"/>
<lb n="534"/><p><span>"Tá," arsa Fionn, "coisidhe eile agam, agus an lá gaoithe</span>
<lb n="535"/><span>is mó a thiocfadh, do raghadh sé i n-áirdear mhullach an chnuic</span>
<lb n="536"/><span>is aoirde, agus ní leigseadh sé aon ruibe de mhála clúimh</span>
<lb n="537"/><span>a sgaoilfídhe leis an ngaoith ar an dtalamh."</span></p>
<lb n="538"/>
<lb n="539"/><p><span>"Ní dhéanfadh sé sin an gnó acht chomh beag leis an gcéad</span>
<lb n="540"/><span>fhear," arsa Lorcán, "an bhfuil aon choisidheagat is luaithe</span>
<lb n="541"/><span>'ná é sin?"</span></p>
<lb n="542"/>
<lb n="543"/><p><span>"Tá," arsa Fionn, "coisidhe agam is luaithe 'ná intinn</span>
<lb n="544"/><span>mná idir bheirt fhear."</span></p>
<lb n="545"/>
<lb n="546"/><p><span>"Déanfaidh sé sin an gnó; cá bhfuil tú a choisidhe?"</span>
<lb n="547"/><span>arsa Lorcán.</span></p>
<lb n="548"/>
<lb n="549"/><p><span>"Táim annso, agus an t-uisge agam ó Thobar na Beithile,"</span>
<lb n="550"/><span>ars' an coisidhe.</span></p>
<lb n="551"/>
<lb n="552"/><p><span>Annsain do chuir Lorcán braon de'n uisge orra ins gach</span>
<lb n="553"/><span>aon bhall go rabhadar ceangailte, agus thóg sé suas iad chomh</span>
<lb n="554"/><span>slán, chomh folláin is bhíodar riamh, acht amháin Conán Maol,</span>
<lb n="555"/><span>agus ní raibh a dhóthain uisg aige 'n-a chomhair sin.</span></p>
<lb n="556"/>
<lb n="557"/><p><span>Do b'éigin do Lorcán agus do Oscar é stathadh de'n</span>
<lb n="558"/><span>tsuidheachán, agus d'fhan a raibh ó'n gcnámh amach de'n fheoil</span>
<lb n="559"/><span>ceangailte ar an suidheachán 'n-a dhiaidh.</span></p>
<lb n="560"/>
<lb n="561"/><p><span>Annsain mharbhuigheadar molthachán dubh, agus cheangladar</span>
<lb n="562"/><span>suas an croiceann de thóin Conáin Maoil.</span></p>
<lb n="563"/>
<lb n="564"/><p><span>D'fhásadh an oiread olna air gach aon bhliadhain agus dheineadh</span>
<lb n="565"/><span>stocaidhe do'n Fhéinn go léir as sain amach.</span></p>
<lb n="566"/>
<lb n="567"/><p><span>Ní bhfuaras-sa d'á mbárr acht stocaidhe fionáin, bróga</span>
<lb n="568"/><span>páipéir, agus gártaerí bainne reimhir.  Do ghabhas-sa an t-áth,</span>
<lb n="569"/><span>do báitheadh iad-san, agus thánag-sa slán a bhaile, moladh le</span>
<lb n="570"/><span>Dia.</span>
<lb n="571"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="572"/><p><span>CONALL GULBAN.</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>Bhí árd-rí thíos i n-íochtar na hÉireann fad ó darab ainm</span>
<lb n="575"/><span>Niall.</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>Do rugadh mac do, (Conall a tugadh mar ainm air,) agus</span>
<lb n="578"/><span>do chuir sé ag triall ar bhanaltrain le hais chnuic na</span>
<lb n="579"/><span>Gulban i gcontae Chiarraidhe é.  Ó'n gcnoc sain is eadh</span>
<lb n="580"/><span>baisteadh Conall Gulban air.</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>Nuair aosuigh sé suas, bheireadh an bhanaltra go mullach</span>
<lb n="583"/><span>an chnuic gach aon lá é, agus chuireadh sí ag rith le fánaidh</span>
<lb n="584"/><span>síos é.</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>Nuair a bhí sé ábaltha ar rith go maith le fánaidh, do thos-</span>
<lb n="587"/><span>nuigh sí ag bun an chnuic leis, chum go raibh sé chomh hábalta</span>
<lb n="588"/><span>ar rith i gcoinnibh an chnuic agus bhí le fánaidh.</span></p>
<lb n="589"/>
<lb n="590"/><p><span>Annsain do chuir sí sgéala ag triall ar a athair go raibh</span>
<lb n="591"/><span>sé oireamhnach ar mhaireamhaint i n-éaghmais banaltran.</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span>Do tháinig a athair annsain, agus do thóg leis a bhaile é.</span></p>
<lb n="594"/>
<lb n="595"/><p><span>Ins an am sain do tháinig conncas cogaidh ar Rígh na</span>
<lb n="596"/><span>Frainnce, agus do chuir sé sgéala ag triall ar Árd-Rígh</span>
<lb n="597"/><span>Niall agus ar Rígh Laighean dul agus cabhrughadh leis chum buadhach-</span>
<lb n="598"/><span>taint ar a namhaid.</span></p>
<lb n="599"/>
<lb n="600"/><p><span>Do thug Rí Niall leis a armáil agus a bheirt mhac budh shine,</span>
<lb n="601"/><span>agus d'fhág sé 'sa bhaile Conall, mar dob' óg leis é.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>Do chuaidh Rí Laighean i n-éinfheacht leis, le n-a shaigh-</span>
<lb n="604"/><span>diúiribh féin.</span></p>
<lb n="605"/>
<lb n="606"/><p><span>Bhí cailín óg d'inghin ag Rígh Laighean - an bhean budh</span>
<lb n="607"/><span>bhreághta a bhí suas le n-a linn - Bas Bharra-gheal dob'</span>
<lb n="608"/><span>ainm di.</span></p>
<lb n="609"/>
<lb n="610"/><p><span>D'fhág sé sé feara déag de-s na fearaibh dob' fheárr a</span>
<lb n="611"/><span>bhí aige d'á faire.</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>D'airigh Conall Gulban trácht thairse, agus d'imthigh sé fé</span>
<lb n="614"/><span>n-a géin (= déin) chum í thabhairt leis.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>Do chonnaic an cailín óg chúiche é nuair a bhí sé ag</span>
<lb n="617"/><span>déanamh ar an dtigh, agus do chuir sí amach seirbhíseach a bhí</span>
<lb n="618"/><span>aice, féachaint goidé an saghas duine é, nó cá raibh a</span>
<lb n="619"/><span>thriall.</span></p>
<lb n="620"/>
<lb n="621"/><p><span>Dubhairt sé léi gur bh' é féin Conall Gulban, mac Árd-</span>
<lb n="622"/><span>Ríogh Niall.</span></p>
<lb n="623"/>
<lb n="624"/><p><span>Do rith an seirbhíseach isteach tar n-ais d'á innsint do'n</span>
<lb n="625"/><span>Bhas Bharra-gheal cia bhí ann.</span>
<lb n="626"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="627"/><p><span>Do chuir an Bhas Bharra-gheal amach an seirbhíseach arís</span>
<lb n="628"/><span>'á rádh leis dul siar 'sa bhfaithche, ag imirt liathróide i</span>
<lb n="629"/><span>dteannta na bhfear an fhaid a bheidís ag ullmhughadh a</span>
<lb n="630"/><span>dhínnéir do.</span></p>
<lb n="631"/>
<lb n="632"/><p><span>"Ní dínnéar ná breicfeast atá uaim, acht í féin," arsa</span>
<lb n="633"/><span>Conall.</span></p>
<lb n="634"/>
<lb n="635"/><p><span>Do dhein sé isteach fé lán an tseoil chúiche, agus d'árduigh</span>
<lb n="636"/><span>sé leis i n-áirde ar chúlaibh a sgéithe í, agus bhí sé tamall mór</span>
<lb n="637"/><span>ó'n dtigh sul a bhfeacaidh na sé feara déag é.</span></p>
<lb n="638"/>
<lb n="639"/><p><span>Annsain do ritheadar 'n-a dhiaidh chum í bhaint de, acht bhí</span>
<lb n="640"/><span>Conall ró-lúthmhar dóibh.</span></p>
<lb n="641"/>
<lb n="642"/><p><span>Do labhair an Bhas Bharra-gheal le Conall agus dubhairt sí</span>
<lb n="643"/><span>gur shaoil sí nach de thoradh cos a bhéarfadh éinne chum</span>
<lb n="644"/><span>siubhail go deó í.</span></p>
<lb n="645"/>
<lb n="646"/><p><span>"Ní bheidh sain le rádh agat," arsa Conall.   Do stad sé</span>
<lb n="647"/><span>mar a raibh aige, chum go dtáinigh na sé feara déag suas</span>
<lb n="648"/><span>agus do chrom sé féin agus iad féin ar a chéile ar an áit sin.</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>Bhí deichneabhar aca marbh aige an fhaid a bheifeá ag</span>
<lb n="651"/><span>dúnadh do shúl.</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>Do liúigh an Bhas Bharra-gheal air gan an marbhadh a</span>
<lb n="654"/><span>dhéanamh.</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>"Ní dhéanfainn aon phioc de muna mbeadh tú féin," arsa</span>
<lb n="657"/><span>Conall.</span></p>
<lb n="658"/>
<lb n="659"/><p><span>D'iompuigh an seisear eile a bhaile, agus do thiomáin Conall</span>
<lb n="660"/><span>agus an Bhas Barra-gheal leó.   Annsain do chuadhdar araon</span>
<lb n="661"/><span>i n-áirde ar mhullach cnuic a bhí ar bhruach na fairrge, agus budh</span>
<lb n="662"/><span>gheárr gur thuit a chodladh ar Conall mar bhí sé suaidhte ó'n</span>
<lb n="663"/><span>mbóthar fada.</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>D'fhan an Bhas Bharra-gheal 'n-a theannta agus budh gheárr go</span>
<lb n="666"/><span>bhfeachaidh sí an currachán ag déanamh isteach ar an</span>
<lb n="667"/><span>gcuan.</span></p>
<lb n="668"/>
<lb n="669"/><p><span>An Pocán Mór ó Ríoghacht na Saileach a bhí sa churrachán,</span>
<lb n="670"/><span>agus é ag teacht fé dhéin Bhas Bharra-gheal.   Do cheangail sé</span>
<lb n="671"/><span>a bhád, agus thiomáin sé leis i n-áirde mar a raibh si féin agus</span>
<lb n="672"/><span>Conall Gulban.</span></p>
<lb n="673"/>
<lb n="674"/><p><span>Nuair a chonnaic sí ag déanamh orra é, d'imthigh sí i</span>
<lb n="675"/><span>leathtaoibh ó Chonall.</span></p>
<lb n="676"/>
<lb n="677"/><p><span>Nuair a tháinigh an Pocán suas, d'fhiafruigh sí dhe cá raibh</span>
<lb n="678"/><span>a thriall.</span></p>
<lb n="679"/>
<lb n="680"/><p><span>Dubhairt sé léi gur fé dhéin Bhas Bharra-gheal a bhí sé ag</span>
<lb n="681"/><span>teacht - "acht," ar seisean, "pé saghas í, ní raghad thart-sa."</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>"Mo thruagh go deó thu," ar sise, "dá bhfeicfeá an</span>
<lb n="684"/><span>Bhas Bharra-gheal, ní fhéachfá de thaobh do shúl orm-sa."</span>
<lb n="685"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="686"/><p><span>"Tá sí breágh go maith nó tá tusa chomh breágh léi - ní</span>
<lb n="687"/><span>raghad thart-sa, béarfad liom tu," ars' an Pocán Mór.</span></p>
<lb n="688"/>
<lb n="689"/><p><span>"Sul a n-imthighmíd dúisighimís garsún de dhearbhráthair</span>
<lb n="690"/><span>dom atá 'n-a chodladh thuas annsain," ars' an Bhas Bharra-</span>
<lb n="691"/><span>gheal; "b'fhéidir gurab amhlaidh a raghadh sé amugha."</span></p>
<lb n="692"/>
<lb n="693"/><p><span>"Cá bhfuil sé?" ars' an Pocán.</span></p>
<lb n="694"/>
<lb n="695"/><p><span>"Tá sé annso thuas," ars' an Bhas Bharra-gheal, 'á thais-</span>
<lb n="696"/><span>beáint do.</span></p>
<lb n="697"/>
<lb n="698"/><p><span>Bhí sí ag cuimhneamh dá mbeadh Conall dúisighthe, go mar-</span>
<lb n="699"/><span>bhóchadh sé an Pocán.</span></p>
<lb n="700"/>
<lb n="701"/><p><span>Do mheádhach sé claidheamh Chonaill ar dtúis, annsain do</span>
<lb n="702"/><span>chuarduigh sé sé snaidhmeanna a chnámh, féachaint a' raibh sé</span>
<lb n="703"/><span>láidir.</span></p>
<lb n="704"/>
<lb n="705"/><p><span>Annsain dubhairt sé go mb'fheárr é fhágaint mar a raibh</span>
<lb n="706"/><span>aige, mar go raibh codladh trom air.  Is amhlaid a bhí eagla</span>
<lb n="707"/><span>a dhóthain air roimis, agus d'árd igh sé leis an Bhas Bharra-</span>
<lb n="708"/><span>gheal d'á haindeoin.</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>Nuair a dhúisigh Conall, agus chonnaic sé go raibh a bhean</span>
<lb n="711"/><span>imthighthe, bhí sé ag léimrigh mar bheadh duine buile ar fuaid</span>
<lb n="712"/><span>an chnuic.</span></p>
<lb n="713"/>
<lb n="714"/><p><span>Do chonnaic sé uaidh beirt aodhairidhthe bó, agus bhíodar ag</span>
<lb n="715"/><span>gáirí uime.</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>D'fhiafruigh sé dhíobh goidé an chúis mhaghaidh a bhí aca fé</span>
<lb n="718"/><span>féin.</span></p>
<lb n="719"/>
<lb n="720"/><p><span>Dubhradar leis go bhfeacadar an bhean budh bhreághtha d'á</span>
<lb n="721"/><span>bhfeacadar riamh ag teacht i n-éinfheacht leis indiu, agus go</span>
<lb n="722"/><span>rug gaisgidheach éigin leis í 'n-a churrachán tá tamall ó</span>
<lb n="723"/><span>shoin.</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>"Goidé an treó i n-ar imthigheadar an fhaid a bhí radharc</span>
<lb n="726"/><span>agaibh orra?" arsa Conall.</span></p>
<lb n="727"/>
<lb n="728"/><p><span>D'innseadar do, agus do thiomháin sé 'n-a ndiaidh ar séideadh</span>
<lb n="729"/><span>annsain.</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>'Sé an chéad áit gur dhein sé amach talamh 'sa Ghréig, agus</span>
<lb n="732"/><span>do thiomáin sé leis chum gur aimsigh sé cúirt Ríogh na</span>
<lb n="733"/><span>Gréige, agus do bhuail buille 'sa chuaille comhraic.</span></p>
<lb n="734"/>
<lb n="735"/><p><span>Do tháinig an rí chuige agus d'fhiafruigh sé dhe an mór a</span>
<lb n="736"/><span>troidfeadh sé.</span></p>
<lb n="737"/>
<lb n="738"/><p><span>"Troidfead," arsa Conall, "seacht gcéad ar mo láimh</span>
<lb n="739"/><span>dheis, seacht gcéad ar mo láimh chlé, seacht gcéad romham</span>
<lb n="740"/><span>amach, agus seacht gcéad im' dhiaidh aniar."</span></p>
<lb n="741"/>
<lb n="742"/><p><span>Seo ar a chéile iad, agus b'fhiú dul ó íochtar an domhain go</span>
<lb n="743"/><span>huachtar an domhain ag féachaint orra.  Bhíodar go léir</span>
<lb n="744"/><span>marbh aige go mór-luath um thráthóna.</span>
<lb n="745"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="746"/><p><span>Chuir sé trí laige dhe amuigh ar an bhfaithche, mar bhí sé le</span>
<lb n="747"/><span>fada roimis sin gan aon bhlúire bídh d'ithe.</span></p>
<lb n="748"/>
<lb n="749"/><p><span>Tháinigh draoitheadóir a bhí ag an rígh chuige (ó Éirinn ab'</span>
<lb n="750"/><span>eadh é,) agus dubhairt sé go raghadh sé isteach go dtí inghean an</span>
<lb n="751"/><span>Ríogh, féachaint a' dtabharfadh sí aon bhlúire bídh do.</span></p>
<lb n="752"/>
<lb n="753"/><p><span>Do chuaidh sé isteach, agus d'innis sé dhi gur bh'é Conall</span>
<lb n="754"/><span>Gulban, mac Ard-Ríogh Niall ó Éirinn, a bhí ann, agus go</span>
<lb n="755"/><span>marbhóchadh se a raibh de shaighdiuiríbh aig' a h-athair, agus an</span>
<lb n="756"/><span>t-Amhas Tórmaigh 'na ndiaidh.  Gaisgidheach ab' eadh an</span>
<lb n="757"/><span>t-Amhas Tórmaigh go raibh inghean an Ríogh aige le fághail</span>
<lb n="758"/><span>i gcionn bliadhna, acht an chúirt a chosaint agus gach éinne a</span>
<lb n="759"/><span>thiocfadh ag cur toirmisg orra a mharbhadh go dtí sain.</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>Dubhairt an draoitheadóir le hinghean an Righ go mbeadh</span>
<lb n="762"/><span>sí pósta ag Conall Gulban, agus gur bh'olc an mhaise aice</span>
<lb n="763"/><span>muna dtugadh sí rud éigin le n-ithe dho.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>"Preab amach agus abair leis teacht chugham isteach," ar sí</span>
<lb n="766"/><span>leis an ndraoitheadóir.</span></p>
<lb n="767"/>
<lb n="768"/><p><span>Do thug an draoitheadóir leis isteach é, agus fuair sé a</span>
<lb n="769"/><span>dhóthain le n-ithe agus le n-ól agus leabaidh chum codlata uaithe.</span></p>
<lb n="770"/>
<lb n="771"/><p><span>D'éirigh sé go moch lá ar n-a bháireach agus do bhuail buille</span>
<lb n="772"/><span>sa chuaille comhraic.</span></p>
<lb n="773"/>
<lb n="774"/><p><span>D'fhonn sgéil ghairid a dhéanamh de, do mhairbh sé an oiread</span>
<lb n="775"/><span>céadna leis an lá roimis sin.  Nuair a bhíodar go léir</span>
<lb n="776"/><span>marbh aige, do tháinig an draoitheadóir chuige, agus dubhairt sé</span>
<lb n="777"/><span>go raghadh sé isteach, féachaint an dtabharfadh inghean an ríogh</span>
<lb n="778"/><span>aon nidh le n-ithe dho.</span></p>
<lb n="779"/>
<lb n="780"/><p><span>Do thiomáin sí amach an draoitheadóir arís fé n-a dhéin,</span>
<lb n="781"/><span>agus thug sí a dhóthain do.</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>D'éirigh sé go moch i mbáireach a bhí chughainn, agus bhí an oiread</span>
<lb n="784"/><span>céadna marbh aige le linn gréine a dhul fé.</span></p>
<lb n="785"/>
<lb n="786"/><p><span>Do tháinig an draoitheadóir amach chuige, agus dubhairt sé</span>
<lb n="787"/><span>gur'b iad na chéad daoine a mhairbh sé a bhí aige 'ámharbhad</span>
<lb n="788"/><span>gach aon lá - "mar," ar seisean, "tá cailleach ag an rígh</span>
<lb n="789"/><span>seo, agus tá deócán aice, gur'b é an ainm atá air "Beilgium"</span>
<lb n="790"/><span>agus séideann sí i gcluais gach aon duine é nuair imthigheann</span>
<lb n="791"/><span>tusa, agus bíd chomh slán, chomh folláin is bhíodar riamh 'n-a</span>
<lb n="792"/><span>diaidh.</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>"Sín annsain i dteannta na ndaoine marbh go dtagaidh</span>
<lb n="795"/><span>sí, agus féach a' bhfeadfá deire a chur léi," ars' an draoithea-</span>
<lb n="796"/><span>dóir.</span></p>
<lb n="797"/>
<lb n="798"/><p><span>Chomh maith do dhein, agus budh gheárr go dtáinig sí, ag leigheas</span>
<lb n="799"/><span>na bhfear marbh.</span></p>
<lb n="800"/>
<lb n="801"/><p><span>Do leim Conall 'n-a suidhe, agus do rith sé 'n-a diaidh, agus do</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="802"/><p><span>bhuail sé í le línn éirighthe de dhruim na pálach, agus do mhairbh</span>
<lb n="803"/><span>sé í.  Fuair sé biadh agus deoch agus leabaidh chum codlata ó inghin</span>
<lb n="804"/><span>an ríogh.</span></p>
<lb n="805"/>
<lb n="806"/><p><span>Annsain do phreab chuige an tAmhas Tórmach, agus budh</span>
<lb n="807"/><span>mheasa dho chuige é 'ná ar throid sé de shaighdiúiríbh na</span>
<lb n="808"/><span>laetheannta roime sin.  Bhí sé ag fághail sgannradh uaidh</span>
<lb n="809"/><span>nuair a tháinig an draoitheadóir suas.</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>Dubhairt seisean leis dul fé isteach, agus barróg a bhreith</span>
<lb n="812"/><span>air.</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>Do dhein Conall féibh mar a dubhairt an draoitheadóir</span>
<lb n="815"/><span>leis, agus budh gheárr gur leag sé é, agus thug sé cruaidh-cheangal</span>
<lb n="816"/><span>dosgaoilte air.</span></p>
<lb n="817"/>
<lb n="818"/><p><span>"Sgaoil arís mé," ars' an tAmhas Tórmach, "agus bead im'</span>
<lb n="819"/><span>sheirbhíseach agat chomh maith is bhíos ag an Rígh."</span></p>
<lb n="820"/>
<lb n="821"/><p><span>Do sgaoil Conall é.  Annsain do tháinig an rí suas, agus</span>
<lb n="822"/><span>thug sé isteach Conallagus an draoitheadóir, agus bhíodar a dtriúr</span>
<lb n="823"/><span>ag ithe, agus ag ól i dteannta 'chéile.</span></p>
<lb n="824"/>
<lb n="825"/><p><span>Budh gheárr go dtáinigh gaisgideach, darab ainm Saidhneas</span>
<lb n="826"/><span>Áirbhéis isteach agus do bhuail sé clabhtóg ar an rígh agus an dara</span>
<lb n="827"/><span>ceann ar an Amhas Tórmach.</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>Do léim Conall as a chorp, agus do rug sé barróg air, agus</span>
<lb n="830"/><span>thóg bonn a chos i n-áirde agus do leag n-a phleist ar an</span>
<lb n="831"/><span>dtalamh é, agus cheangail sé a cheann agus a chosa dh'á chéile.</span></p>
<lb n="832"/>
<lb n="833"/><p><span>"Sgaoil arís mé," ar sé le Conall, "ní chum aon díogh-</span>
<lb n="834"/><span>bhála d'éinne agaibh a bhíos, acht neart ocrais a bhí ag cuir</span>
<lb n="835"/><span>orm, mar do bhíos i Ríoghacht na Saileach, agus nuair a thánag</span>
<lb n="836"/><span>ann do tháinig an Pocán Mór isteach agus an Bhas Barra-gheal</span>
<lb n="837"/><span>ó Eirinn aige; do chuadhas i gcogadh leis a d' iarraidh na</span>
<lb n="838"/><span>mná a bhaint de, agus bhíomair ag bruighin le chéile ar feadh</span>
<lb n="839"/><span>seacht lá.  Bí sé ró-mhaith dhom, agus chaith sé síos le faill mé</span>
<lb n="840"/><span>isteach i neid éin mhóir, go dtugtar an ghníomh ingneach uirre,</span>
<lb n="841"/><span>i gcomhair go n-íosfadh sí féin agus na geárrcaigh mé.  Do</span>
<lb n="842"/><span>mharbhuigheas na geárrcaigh lem' chlaidheamh; agus do thóg an</span>
<lb n="843"/><span>sean-éan léi mé go tráigh na tíre seo, agus do leig sí uaithe</span>
<lb n="844"/><span>mé.  Le linn tosnuighthe ar mé stracadh, do fuaras faill</span>
<lb n="845"/><span>uirre, agus do mharbhuigheas lem' chlaidheamh í.  Do ritheas ann-</span>
<lb n="846"/><span>sain agus níor bhuail tigh ná rud le n-ithe umam go dtí so."</span></p>
<lb n="847"/>
<lb n="848"/><p><span>Do sgaoil Conall é.</span></p>
<lb n="849"/>
<lb n="850"/><p><span>"Seadh," arsa Conall leis an Amhas Tórmach, "bíodh do</span>
<lb n="851"/><span>bhean agus do bhall féin agat-sa, agus raghad-sa agus Saidhneas</span>
<lb n="852"/><span>Airbhéis fé dhéin mo mhná agus an Phocáin Mhóir gd Ríoghacht na</span>
<lb n="853"/><span>Saileach."</span></p>
<lb n="854"/>
<lb n="855"/><p><span>"Raghad-sa libh," ars' an t-Amhas Tórmach, "fanfaidh mo</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="856"/><p><span>bhean agus mo bhall féin annso go bhfillead."  Thiomáineadar</span>
<lb n="857"/><span>a dtriúr leó go Ríoghacht na Saileach, mar a raibh an Pocán</span>
<lb n="858"/><span>Mór, agus an Bas Barra-gheal.</span></p>
<lb n="859"/>
<lb n="860"/><p><span>Nuair a bhíodar ag déanamh ar chúirt an Phocáin dubhairt</span>
<lb n="861"/><span>an t-Amhas Tórmach go dtroidfeadh sé féin thar cheann</span>
<lb n="862"/><span>Chonaill?</span></p>
<lb n="863"/>
<lb n="864"/><p><span>"Ní throidfir," arsa Conall, "ní bheidh sé le rádh ag</span>
<lb n="865"/><span>éinne gur tú bhain amach mo bhean dómh-sa, muna mbain-</span>
<lb n="866"/><span>fead féin amach í, bíodh sí ag an bPocán Mór."</span></p>
<lb n="867"/>
<lb n="868"/><p><span>Do chuaidh sé go dtí an cuaille comhraic, do sgread sgiath</span>
<lb n="869"/><span>agus d'iarr comhrac, agus do thug fiadh ná deaghaidh riamh i ndiaidh</span>
<lb n="870"/><span>a thóna.  D'fhiafruigh an Pocán Mór de a' mór athroidfeadh</span>
<lb n="871"/><span>sé.</span></p>
<lb n="872"/>
<lb n="873"/><p><span>Dubhairt Conall leis ná troidfeadh sé aon fhear acht é</span>
<lb n="874"/><span>féin - ná raibh aon chúis aige orra.</span></p>
<lb n="875"/>
<lb n="876"/><p><span>"Agus," arsa Conall leis, "dá mbeitheá it' fhear, ní hé</span>
<lb n="877"/><span>an fhaid a bhíos-sa im' chodladh a thabharfá uaim mo bhoan."</span></p>
<lb n="878"/>
<lb n="879"/><p><span>"Ní'l aon bheann agam ort id' chodladh ná id' dhúiseacht,"</span>
<lb n="880"/><span>ars' an Pocán Mór leis.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>Do chromadar araon ar a chéile, agus bud ró-ghearr gur chuir</span>
<lb n="883"/><span>Conall ag crothadh a chos an Pocán Mór.</span></p>
<lb n="884"/>
<lb n="885"/><p><span>Bhí an Bhas Bharra-gheal ó roinnt ag Conall annsain, agus</span>
<lb n="886"/><span>is í bhí go háthasach.</span></p>
<lb n="887"/>
<lb n="888"/><p><span>Bhí cailín óg d'inghin ag an bPocán Mór, agus dubhairt</span>
<lb n="889"/><span>Conall le Saidneas Áirbhéis í féin agus ríoghacht a hathair a</span>
<lb n="890"/><span>bheit aige, agus go raghadh sé féin agus a bhean agus an t-Amhas</span>
<lb n="891"/><span>Tórmach fé dhéin na Frainnce, féachaint ar mhair a athair 'ná</span>
<lb n="892"/><span>éinne d'á lucht leanamhna.</span></p>
<lb n="893"/>
<lb n="894"/><p><span>"Raghad-sa i n-éinfheacht libh," arsa Saidhneas Áirbhéis,</span>
<lb n="895"/><span>"agus chífead saor sábhálta sibh, agus fanfaidh mo bhean agus mo bhall</span>
<lb n="896"/><span>annso go dtagad thar n-ais."</span></p>
<lb n="897"/>
<lb n="898"/><p><span>Thiomáineadar leó go dtí an Fhrainnc, agus is amlaidh a bhí</span>
<lb n="899"/><span>buaidhte ar Rígh laighean, agus ar Árd-Rígh Niall i dteannta</span>
<lb n="900"/><span>'chéile rómpa.</span></p>
<lb n="901"/>
<lb n="902"/><p><span>Do casadh isteach i dtigh iad ná raibh éinne ann ná raib.</span>
<lb n="903"/><span>teithte nó marbh.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>Dubhairt an t-Amhas Tórmach le Conall agus leis an</span>
<lb n="906"/><span>muintir a bhí 'n-a theannta dul a chodladh agus go bhfairfeadh</span>
<lb n="907"/><span>sé féin dóibh.</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>Budh ghearr gur dhein fear isteach ar an Amhas Tórmach,</span>
<lb n="910"/><span>ag teacht fé dhéin an tighe i n-a raibh Conall agus a cháirde.</span></p>
<lb n="911"/>
<lb n="912"/><p><span>Do tharraing an tAmhas a chlaidheamh air, agus bhain sé an</span>
<lb n="913"/><span>ceann de.</span>
<lb n="914"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="915"/><p><span>Do chuir sé béic as le linn a chinn a bhaint de, agus d'airigh</span>
<lb n="916"/><span>Conall í agus d'aithin sé an glór.  Cia bhí ann acht Ard-Rí</span>
<lb n="917"/><span>Niall, athair Conaill.</span></p>
<lb n="918"/>
<lb n="919"/><p><span>Bí Conall ar spéir-bhuile nuair afuair se a athair marbh,</span>
<lb n="920"/><span>mar níor chuimhnigh sé go raibh "Beilgium," .i. deocán na</span>
<lb n="921"/><span>caillighe, aige.  Bhí an-bhuadhairt orra go léir chomh maith le</span>
<lb n="922"/><span>Conall.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>Nuair a chuimhnigh Conall air féin - "Dar fiadh, ná bíodh</span>
<lb n="925"/><span>mairg oraibh; ní'l aon díoghbháil déanta," ar sé leó, "mar</span>
<lb n="926"/><span>tá deócán na caillighe agam, agus tógfad-sa chomh slán chomh</span>
<lb n="927"/><span>folláin is bhí sé riamh é."  Comh maith do dhein.</span></p>
<lb n="928"/>
<lb n="929"/><p><span>Annsain d'fhiasruigheadar de cionnus a bhí an sgéal mar</span>
<lb n="930"/><span>gheall ar an gcogadh.</span></p>
<lb n="931"/>
<lb n="932"/><p><span>Dubhairt sé leó go raibh buaidhte orra féin agus ar mhuintir</span>
<lb n="933"/><span>na Frainnce, agus go raibh furmhór na ndaoine imthighthe as na</span>
<lb n="934"/><span>tighthibh, ar fuaid na ngleann.</span></p>
<lb n="935"/>
<lb n="936"/><p><span>D'innis sé dhóibh go raibh longphort déanta ag an namhaid</span>
<lb n="937"/><span>i mball áirighthe, agus lampa mór ar lasadh i n-a lár, agus go</span>
<lb n="938"/><span>rabhadar ag roinnt ollmhaitheas na tíre le chéile an oidhche</span>
<lb n="939"/><span>sin.</span></p>
<lb n="940"/>
<lb n="941"/><p><span>"Téanam ort," arsa Conall leis an Amhas Tórmach,</span>
<lb n="942"/><span>"chum go marbhuighniíd iad," "agus fanaidh-se annsain," ar sé</span>
<lb n="943"/><span>le n-a mhnaoi, agus le n-a athair, agus le Saidhneas Airbhéis, "chum</span>
<lb n="944"/><span>go dtagaimíd-ne."</span></p>
<lb n="945"/>
<lb n="946"/><p><span>Thiomáineadar leó agus chuaidh Conall'sa dorus thíos isteach</span>
<lb n="947"/><span>agus an tAmhas Tórmach 'sa dorus thoir.</span></p>
<lb n="948"/>
<lb n="949"/><p><span>Do caith Conall saighead leis an solus, agus do mhúch sé é.</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>Annsain do mharbhuigheadar araon gach aon duine d'á</span>
<lb n="952"/><span>raibh 'sa longphort.</span></p>
<lb n="953"/>
<lb n="954"/><p><span>Nuair a bhí sain déanta aca, do thiomáineadar sgéala</span>
<lb n="955"/><span>ag triall ar Rígh na Frainnce go raibh a namhaid go léir</span>
<lb n="956"/><span>marbh aca féin, agus leigean do féin agus d'á mhuinntir luighe</span>
<lb n="957"/><span>isteach 'n-a dtír féin ar a suaimhneas.</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>Bhí an rí go buidheach beannachtach, agus dubhairt sé leó, dá</span>
<lb n="960"/><span>mbeireadh cruadhtan ná géibheann go bráth iad, leigint</span>
<lb n="961"/><span>dóibh fios a chur air féin agus go gcúiteóchadh sé leó an</span>
<lb n="962"/><span>mhaitheas a dheineadar do.</span></p>
<lb n="963"/>
<lb n="964"/><p><span>Annsain do choinnibh an rí iad 'sa bhFrainnc ar feadh</span>
<lb n="965"/><span>coicthighise, agus bhí fleadh agus féasda agus spórt aca.</span></p>
<lb n="966"/>
<lb n="967"/><p><span>Nuair a bhí deireadh leis an bhféasda aca, do thiomáin</span>
<lb n="968"/><span>gach éinne aca fé dhéin a mbaile dúthchais féin, agus do</span>
<lb n="969"/><span>mhaireadar féin agus a mná go soilbhir suairc i gcomhluadar</span>
<lb n="970"/><span>a chéile</span>
<lb n="971"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="972"/><p><span>AN GAISGIDHEACH LEATH-CHAOCH RUADH.</span></p>
<lb n="973"/>
<lb n="974"/><p><span>Bhí sean-rí ann fad ó go raibh triúr mac aige, agus b'é a</span>
<lb n="975"/><span>ngnó bheith ag fiadhach agus ag sealgaireacht.</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>Lá d'á rabhadar amuigh, do tháinigh an Gaisgidheach Leath-</span>
<lb n="978"/><span>chaoch Ruadh go cúirt an ríogh.  Bhí an ri istigh roimis agus é</span>
<lb n="979"/><span>ag ól dighe a corn óir, agus do tharraing sé deoch do'n</span>
<lb n="980"/><span>Ghaisgidheach.</span></p>
<lb n="981"/>
<lb n="982"/><p><span>Dubhairt an gaisgidheach leis féin í ól roimis.  Nuair</span>
<lb n="983"/><span>a bhuail an rí an corn ar a cheann, do bhnail an Gais-</span>
<lb n="984"/><span>gidheach buille dhorn ar an gcorn, agus bhain sé fiacail as</span>
<lb n="985"/><span>an rígh, agus do sgiub sé an corn agus an fhiacail uaidh.  Nuair</span>
<lb n="986"/><span>a tháinigh a chlann a bhaile um thráthnóna, do dhírigh a</span>
<lb n="987"/><span>n-athair ar throid leo i dtaobh an tarcuisne a bhí faghta</span>
<lb n="988"/><span>aige ó'n ngaisgidheach agus gan éinne aige a bhainfeadh aon</span>
<lb n="989"/><span>tsasamh de.</span></p>
<lb n="990"/>
<lb n="991"/><p><span>Do chuir an bheirt mhac chríonna druim le gan da idhche</span>
<lb n="992"/><span>a chodladh ar aon leabaidh 'ná dá bhéile bhídh d'ithe ar aon</span>
<lb n="993"/><span>bhórd, chum go mbainfidís sásamh de'n ghaisgidheach.</span></p>
<lb n="994"/>
<lb n="995"/><p><span>Ní raibh aon fheidhm aca ar an ndearbhráthair óg a bhreith</span>
<lb n="996"/><span>leó mar ní raibh ann acht garsúinín.</span></p>
<lb n="997"/>
<lb n="998"/><p><span>Thiomáin an bheirt leó, agus nuair fhéachadar 'na ndiaidh, agus</span>
<lb n="999"/><span>iad tamall mór ó'n dtigh, is amhlaidh a chonnaiceadar an</span>
<lb n="1000"/><span>fear óg 'á leanamhaint.  D'fhilleadar tar n-ais a bhaile</span>
<lb n="1001"/><span>leis.</span></p>
<lb n="1002"/>
<lb n="1003"/><p><span>Thiomáineadar leó arís agus bhí dúbailt na slighe curtha aca</span>
<lb n="1004"/><span>dhíobh, nuair a chonnaiceadar an garsún 'na ndiaidh arís.</span></p>
<lb n="1005"/>
<lb n="1006"/><p><span>Dubhradar araon le chéile go rabhadar imthighthe ró-fhada ó</span>
<lb n="1007"/><span>bhaile chum filleadh, agus go bhfágfaidís é pé áit go bhfaighdís</span>
<lb n="1008"/><span>lóisdín chum do go mbeidís ag teacht tar n-ais, mar na</span>
<lb n="1009"/><span>raibh aon ghnó aca dhe, dar leó féin.</span></p>
<lb n="1010"/>
<lb n="1011"/><p><span>Do bhuail tigh úmpa, agus do chuadar isteach, agus d'iarradar</span>
<lb n="1012"/><span>lóisdín dó.</span></p>
<lb n="1013"/>
<lb n="1014"/><p><span>Bhí bean istigh rómpa, agus chuir sí míle fáilte roime mhac</span>
<lb n="1015"/><span>an río .i. an garsún.</span></p>
<lb n="1016"/>
<lb n="1017"/><p><span>Níor fhan aon iíieas ag an mbeirt eile orra féin toisg</span>
<lb n="1018"/><span>an urraim a fuair an garsún ós a gcionn féin.</span></p>
<lb n="1019"/>
<lb n="1020"/><p><span>"Tá fhios agani-sa cá bhfuil sibh ag dul anois," ars' an</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="1021"/><p><span>bhean leó, "agus ní sibh a bhainfidh aon tsásamh de acht an</span>
<lb n="1022"/><span>garsún."</span></p>
<lb n="1023"/>
<lb n="1024"/><p><span>Dubhairt sí leó go raibh sí féin chomh mór spíd chuni</span>
<lb n="1025"/><span>an ghaisgidhigh agus bhíodar sain, mar go raibh aon chailín amhain</span>
<lb n="1026"/><span>d'inghin aice agus gur bhuail sé méar fé n-a crios, agus gur</span>
<lb n="1027"/><span>árduigh se uaithe i.</span></p>
<lb n="1028"/>
<lb n="1029"/><p><span>Thiomáineadar leó ar maidin i mbáireach, agus bhíodar ag</span>
<lb n="1030"/><span>siubhal riamh agus choidhche, chum gur dheineadar amach an ball</span>
<lb n="1031"/><span>i n-a raibh an Gaisgidheach Leath-chaoch Ruadh chum comhnuidhe:</span></p>
<lb n="1032"/>
<lb n="1033"/><p><span>B'é dul isteach a bhí chum cúirt' an ghaisgidhigh, arthach a</span>
<lb n="1034"/><span>leigint síos le faill go raibh míle ar aoirde innte.</span></p>
<lb n="1035"/>
<lb n="1036"/><p><span>Dubhairt a' mac críonna é féin a leigint san árthach agus</span>
<lb n="1037"/><span>gur ghearr go mbeadh sásamh aige as an ngaisgidheach.</span></p>
<lb n="1038"/>
<lb n="1039"/><p><span>Do cuireadh ann é, acht budh gheárr a chuaidh sé, nuair a</span>
<lb n="1040"/><span>liúghuigh sé é tharrang thar n-ais, go raibh sé ag caillea-</span>
<lb n="1041"/><span>mhaint a mheabhrach.</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>Seo isteach san árthach an dara mac, acht má chuaidh, budh</span>
<lb n="1044"/><span>ghearr síos a dheaghaidh sé, nuair ab' éigin do filleadh thar</span>
<lb n="1045"/><span>n-ais, mar bhí a mheabhair geall leis caillte aige.</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>Annsain do phreab an garsún isteach, agus dubhairt sé leó</span>
<lb n="1048"/><span>é sgaoileadh síos.</span></p>
<lb n="1049"/>
<lb n="1050"/><p><span>Do sgaoileadh, agus budh ró-gheárr an mhoill air dul chum</span>
<lb n="1051"/><span>cinn.</span></p>
<lb n="1052"/>
<lb n="1053"/><p><span>Sul ar fhág sé a dhearbhráithreacha, dubhairt sé leó</span>
<lb n="1054"/><span>má mhairfeadh sé, go mbeadh sé thar n-ais i gcionn lae agus</span>
<lb n="1055"/><span>bliadhna.</span></p>
<lb n="1056"/>
<lb n="1057"/><p><span>Chóm luath agus tháinig sé amach as an árthach, síos do</span>
<lb n="1058"/><span>thiomáin sé leis fé dhéin ceárdchan, agus d'fhiafruigh sé de'n</span>
<lb n="1059"/><span>ghobha an ndéanfadh sé claidheamh do.</span></p>
<lb n="1060"/>
<lb n="1061"/><p><span>D'fhiafruigh an gobha dhe goidé an saghas claidhimh.</span></p>
<lb n="1062"/>
<lb n="1063"/><p><span>"Claidheamh," arsa mac an ríogh, "go mbeidh faobhar chum</span>
<lb n="1064"/><span>geárrtha, agus faobhar chum sáithte' agus faobhar chum marbhuighthe</span>
<lb n="1065"/><span>air."</span></p>
<lb n="1066"/>
<lb n="1067"/><p><span>Do dhein an gobha an claidheamh do chum a thoile.</span></p>
<lb n="1068"/>
<lb n="1069"/><p><span>D'imthigh sé annsain go dtí an cuaille comhraic, agus thug</span>
<lb n="1070"/><span>fiadh ná deaghaidh riamh i ndiaidh a thóna.</span></p>
<lb n="1071"/>
<lb n="1072"/><p><span>"Téirigh amach," ars' an gaisgidheach le n-a bhuachaill.</span>
<lb n="1073"/><span>"féachaint an troid atá uaidh siúd, nó, má 'seadh, an mór a</span>
<lb n="1074"/><span>chuirfear chuige."</span></p>
<lb n="1075"/>
<lb n="1076"/><p><span>Amach le buachaill an ghaisgidhigh go drochmhúinte, agus</span>
<lb n="1077"/><span>dubhairt sé: "A spailpín ghránda, do chuir mo mháighistir</span>
<lb n="1078"/><span>ainach mé féachaint an troid atá uait nó má'seadh, an mór</span>
<lb n="1079"/><span>a throidfir."</span>
<lb n="1080"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="1081"/><p><span>"Druid chugham i leith, tá eallaoir orm," arsa mac an ríogh</span>
<lb n="1082"/><span>leis an mbuachaill.</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>Do dhruid an buachaill leis, agus do chaith mac an ríogh an</span>
<lb n="1085"/><span>ceann de.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>"Bíodh sain agat," ar sé, "de bhárr do cheanndánacht'."</span></p>
<lb n="1088"/>
<lb n="1089"/><p><span>Nuair a bhí sain déanta aige, do bhuailbuille 'sa' chuaille</span>
<lb n="1090"/><span>comhraic arís.</span></p>
<lb n="1091"/>
<lb n="1092"/><p><span>"Téirigh amach," ars' an gaisgidheach le ceann d'á chóis-</span>
<lb n="1093"/><span>deóiríbh, "féachaint an troid atá uaidh shiúd nó an mór a</span>
<lb n="1094"/><span>chuirfear chuige."</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>Seo amach an cóisdeóir agus dubhairt sé le mac an ríogh,</span>
<lb n="1097"/><span>"A ghaisgidhigh ónóraigh, do chuir mo mháighistir amach mé</span>
<lb n="1098"/><span>féachaint an troid atá uait nó an mór a chuirfear chughat."</span></p>
<lb n="1099"/>
<lb n="1100"/><p><span>Dubhairt sé leis dhá chéad aca a chur chuige.  Dubhairt an</span>
<lb n="1101"/><span>gaisgidheach leó preabadh fé n-a dhéin.</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>Seo amach iad agus nuair a chonnaiceadar luighead an</span>
<lb n="1104"/><span>gharsúin, budh chuma leo ciaca a bheadh aige ar dtúis, chuin</span>
<lb n="1105"/><span>cunntais a shocrughadh leis, bhí sé chom suarach sain, dar leó.</span></p>
<lb n="1106"/>
<lb n="1107"/><p><span>Thosnuigheadar féin ar a chéile, agus bhíodar go léir marbh</span>
<lb n="1108"/><span>go mór luath um thráthnóna aige.</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Annsain thiomáin sé leis go tigh lóisdín, agus do chodail sé.</span>
<lb n="1111"/><span>seacht lá agus seacht n-oidhche.  Do tháinigh go dtí an cuaille</span>
<lb n="1112"/><span>comhraic arís agus do sgread sgiath agus d'iarr comhrac agus do thug</span>
<lb n="1113"/><span>fiadh ná deaghaidh riamh i ndiaidh a thóna.</span></p>
<lb n="1114"/>
<lb n="1115"/><p><span>Dubhairt an gaisgidheach le n-a chúisdeóir preabadh amach</span>
<lb n="1116"/><span>féachaint an mór a throidfeadh sé.</span></p>
<lb n="1117"/>
<lb n="1118"/><p><span>"A ghaisgidhigh ónóraigh," ars'an cóisdeóir, "do chuir mo</span>
<lb n="1119"/><span>mháighistir amach mé féachaint an mór a throidfeá."</span></p>
<lb n="1120"/>
<lb n="1121"/><p><span>"Troidfead cheithre chéad indiu," arsa mac an ríogh.</span></p>
<lb n="1122"/>
<lb n="1123"/><p><span>Do sgaoileadh chuige iad, agus bhíodar go leir treasgartha</span>
<lb n="1124"/><span>aige, go mór-luath um thráthnóna.</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>Annsain chuaidh sé go dtí a lóisdín, agus chodail sé seacht lá</span>
<lb n="1127"/><span>agus seacht n-oidhche.</span></p>
<lb n="1128"/>
<lb n="1129"/><p><span>I ndeireadh na seachtmhaine do phreab arís chum an chuaille</span>
<lb n="1130"/><span>comhrac, agus do sgread sgiath agus d'iarr comhrac agus do thug fiadh</span>
<lb n="1131"/><span>ná deaghaidh riamh i ndiaidh a thóna.</span></p>
<lb n="1132"/>
<lb n="1133"/><p><span>Do chuir an rí an cóisdeoir amach arís féachaint an mór</span>
<lb n="1134"/><span>a throidfeadh sé.</span></p>
<lb n="1135"/>
<lb n="1136"/><p><span>"Seadh, ní'l aon ghnó agam ag caitheamh mo shaoghail ar an</span>
<lb n="1137"/><span>gcuma so," arsa mac an ríogh.  "acht tigeadh a bhfuil ann</span>
<lb n="1138"/><span>agaibh chugham."</span></p>
<lb n="1139"/>
<lb n="1140"/><p><span>Seo chuige iad, agus bhíodar go léir marbh aige le linn gréine</span>
<lb n="1141"/><span>a dhul fé.</span>
<lb n="1142"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="1143"/><p><span>Annsain chuaidh sé go dtí a lóisdín agus chodail sé seacht lá</span>
<lb n="1144"/><span>agus seacht n-oidhche.</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>Nuair a bhí na seacht lá amuigh do preab sé go dtí an</span>
<lb n="1147"/><span>cuaille comhraic, agus do sgread sgiath agus d'iarr comhrac agus do</span>
<lb n="1148"/><span>thug fiadh ná deaghaidh riamh i ndiaidh a thóna.</span></p>
<lb n="1149"/>
<lb n="1150"/><p><span>"Féach," ars' an Gaisgidheach Leath-chaoch Ruadh le n-a</span>
<lb n="1151"/><span>chóisdeóir, "an mé féin atá uaidh indiu."</span></p>
<lb n="1152"/>
<lb n="1153"/><p><span>"A ghaisgidhig ónóraigh," ars' an cóisdeóir, "do chuir mo</span>
<lb n="1154"/><span>mháighistir amach ag triall ort mé féachaint an é féin a bhí</span>
<lb n="1155"/><span>agat le troid indiu."</span></p>
<lb n="1156"/>
<lb n="1157"/><p><span>Dubhairt mac an rí leis gur bh'é muna raibh éinne</span>
<lb n="1158"/><span>eile aige.</span></p>
<lb n="1159"/>
<lb n="1160"/><p><span>Dubhairt an cóisdeóir leis rud a dhéanamh air féin agus dul</span>
<lb n="1161"/><span>chum cainte le cailín a bhí 'sa' chúirt sul a dhtéigheadh sé chum</span>
<lb n="1162"/><span>troda leis an ngaisgidheach, agus dubhairt sé go ndúnfadh sé</span>
<lb n="1163"/><span>féin gach aon fhuinneóg dá raibh 'sa' tigh, acht fuinneóg an</span>
<lb n="1164"/><span>tseómra i n-a raibh sí, i gcás go mbeadh fhios aige cá</span>
<lb n="1165"/><span>dtabharfadh sé a aghaidh.</span></p>
<lb n="1166"/>
<lb n="1167"/><p><span>Seo isteach é mar a raibh sí.</span></p>
<lb n="1168"/>
<lb n="1169"/><p><span>"Seadh," ar sise leis, "tá tusa chum dul chum troda leis</span>
<lb n="1170"/><span>an nGaisgidheach Leath-chaoch Ruadh, acht ní'l aon chabhair duit</span>
<lb n="1171"/><span>ann, mar ní'l aon nídh chum a mharbhuighthe acht a chlaidheamh</span>
<lb n="1172"/><span>féin, agus ní mharbhóchadh sain féin é, acht i bpaiste odhar atá fé</span>
<lb n="1173"/><span>bhun a chín deis."</span></p>
<lb n="1174"/>
<lb n="1175"/><p><span>Dubhairt sí leis, nuair a raghadh sé chum comhraic leis,</span>
<lb n="1176"/><span>sosadh comhraic a thabhairt do, má iarrfadh sé é.</span></p>
<lb n="1177"/>
<lb n="1178"/><p><span>Chuadar ag troid, agus budh gheárr a bhíodar ag gabháil d'á</span>
<lb n="1179"/><span>chéile, nuair ab' éigin do'n ghaisgidheach sosadh comhraic</span>
<lb n="1180"/><span>d'iarraidh ar mhac an righ.</span></p>
<lb n="1181"/>
<lb n="1182"/><p><span>Suidheadar i n-aice a chéile, agus dubhairt mac an ríogh go</span>
<lb n="1183"/><span>mb' fhearra dhóibh claidhmhte a mhalartughadh le chéile.</span></p>
<lb n="1184"/>
<lb n="1185"/><p><span>Dubhairt an gaisgidheach ná tabharfadh sé féin a chlaidheamh</span>
<lb n="1186"/><span>d'éinne.</span></p>
<lb n="1187"/>
<lb n="1188"/><p><span>"Muna dtugair, ní'l aon ghnó annso againn," arsa mac</span>
<lb n="1189"/><span>an ríogh, ag éirghe 'n-a shuidhe agus ag snapadh an chlaidhimh ó'n</span>
<lb n="1190"/><span>ngaisgidheach.</span></p>
<lb n="1191"/>
<lb n="1192"/><p><span>Do bhuail sé é 'sa' phaiste odhar leis an gclaidheamh agus do</span>
<lb n="1193"/><span>mharbh é gan éirghe ó shoin.</span></p>
<lb n="1194"/>
<lb n="1195"/><p><span>Nuair a bhí sain déanta aige, tháinig sé isteach 'sa'</span>
<lb n="1196"/><span>chúirt, Ní raibh éinne annsain roimis acht an cóisdeóir, agus</span>
<lb n="1197"/><span>an cócaire, agus an cailín a comhairligh é chum an ghaisgidhigh a</span>
<lb n="1198"/><span>mharbhadh.</span></p>
<lb n="1199"/>
<lb n="1200"/><p><span>B'í an cailín seo inghean na mná gur casadh triúr clainne</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="1201"/><p><span>an ríogh chúiche, ar a dteacht ar lorg an Ghaisgidhigh Leath-chaoich</span>
<lb n="1202"/><span>Ruaidh.</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>"Seadh," arsa mac an ríogh leis an gcóisdeóir agus leis an</span>
<lb n="1205"/><span>gcócaire, "bronnaim-se suas an ball so agus a bhfuil ann</span>
<lb n="1206"/><span>oraibh-se, mar ní fhillfead-sa annso go deó arís, acht-</span>
<lb n="1207"/><span>béarfad liom an cailín seo agus corn mh'athar.</span></p>
<lb n="1208"/>
<lb n="1209"/><p><span>"Is truagh," ars' an coisdeóir, "gan tabharthas éigin agam</span>
<lb n="1210"/><span>a thabharfainn duit, ó tá tú chomh maith sain dúinn; tá stail</span>
<lb n="1211"/><span>agus cú agus seabhac agam, nár bhácáil i n-aon ball go dtugadar</span>
<lb n="1212"/><span>a n-aghaidh riamh agus beir leat iad."</span></p>
<lb n="1213"/>
<lb n="1214"/><p><span>"Ní'l aon nídh agam-sa," ars' an cócaire leis an gcailín,</span>
<lb n="1215"/><span>"acht crios, agus ní'l éinne ná 'neósfadh an fhírinne, ná go</span>
<lb n="1216"/><span>gcuirfeadh si d'fiacaibh orra é gan bhuidheachas, acht "fáisg,</span>
<lb n="1217"/><span>a chrios" a rádh léi."</span></p>
<lb n="1218"/>
<lb n="1219"/><p><span>Thóg mac an ríogh agus a bhean léo a n-eachraidhe, agus d'fhágadas</span>
<lb n="1220"/><span>slán ag an mbeirt 'na ndiaidh, agus seo fé dhéin na faille iad.</span>
<lb n="1221"/><span>Bhí lá agus bliadhain caithte amuigh aige, agus bhí a dhearbhráithreacha</span>
<lb n="1222"/><span>i mbárr na faille ag feitheamh leis.</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>Budh shia amach go mór bárr na faille 'ná a bun, agus do</span>
<lb n="1225"/><span>chuir sé a stail, agus a chú, agus a sheabhac isteach fúithe i gcás ná</span>
<lb n="1226"/><span>beadh radharc ag éinne a bheadh i n-áirde orra.</span></p>
<lb n="1227"/>
<lb n="1228"/><p><span>Nuair a tháinig na dearbhráithreacha dubhairt sé leó an</span>
<lb n="1229"/><span>t-árthach aleigint anuas, chum go dtógaidís i n-áirde abhean</span>
<lb n="1230"/><span>agus corn a athar, agus do dheineadar.</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>Dubhairt sé leó an t-árthach a sgaoileadh anuas arís chum</span>
<lb n="1233"/><span>go mbeiridís é féin i n-áirde.</span></p>
<lb n="1234"/>
<lb n="1235"/><p><span>Ní raibh aon ionntaoibh aige asta agus 'sé rud a dhein sé ná</span>
<lb n="1236"/><span>a chomhthrom féin de chloich a chur san árthach, agus dubhairt sé</span>
<lb n="1237"/><span>leó é tharrang.</span></p>
<lb n="1238"/>
<lb n="1239"/><p><span>Nuair a shamhluigheadar gur'b é féin a bhí aca, do</span>
<lb n="1240"/><span>tharraingeadar leath-slighe suas é, agus do sgaoileadar thar</span>
<lb n="1241"/><span>n-ais arís é chum a mharbhuighthe.</span></p>
<lb n="1242"/>
<lb n="1243"/><p><span>Nuair a bhí sain déanta aca - agus é marbh, shamhluigheadar -</span>
<lb n="1244"/><span>thógadar leó an cailín agus corn a n-athar agus an fhiacail a bhaile</span>
<lb n="1245"/><span>agus dubhradar gur bh'iad féin adhein an gaisge, agus gur cailleadh</span>
<lb n="1246"/><span>a ndearbhráthair óg 'sa' t-slighe.</span></p>
<lb n="1247"/>
<lb n="1248"/><p><span>Nuair a fuair an fear óg cad a bhí déanta ag a</span>
<lb n="1249"/><span>dhearbhráithreachaibh air, dubhairt sé leis an seabhac eitilt,</span>
<lb n="1250"/><span>agus leis an gcoin léimt i n-áirde.  Annsain do phreab sé 'san</span>
<lb n="1251"/><span>iallait ar an stail, agus do bhácáil sé dhá uair mar ní raibh a</span>
<lb n="1252"/><span>dhótain ruthaig aige.</span></p>
<lb n="1253"/>
<lb n="1254"/><p><span>An tríomhadh huair do léim sé i n-áirde, agus chuir sé a thosach</span>
<lb n="1255"/><span>ar bhárr na faille.  Níor fhéad sé a dheireadh a bhreith leis,</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="1256"/><p><span>agus do phreab seisean as an iallait ar bharr na faille</span>
<lb n="1257"/><span>agus do rug sé ar mhullach cinn air, agus do tharraing chuige</span>
<lb n="1258"/><span>i n-áirde.</span></p>
<lb n="1259"/>
<lb n="1260"/><p><span>Thiomáin sé leis annsain chum go ndeaghaidh sé go tigh</span>
<lb n="1261"/><span>feirmeora a bhí comhangarach do chúirt a athar, agus chuir sé</span>
<lb n="1262"/><span>isteach ann a stail, a chú agus a sheabhac.</span></p>
<lb n="1263"/>
<lb n="1264"/><p><span>Do chaith sé dhe culaidh éadaigh leis an ngaisgidheach a bhí</span>
<lb n="1265"/><span>air, agus bhuail sé air féin sean-bhalcaisidhe, agus seo fé dhéin</span>
<lb n="1266"/><span>muiltheóra a bhí ag a athair (an sean-rígh) é.  Do réidhtigh</span>
<lb n="1267"/><span>sé leis an muiltheoir, agus ní raibh aon phioc arbhair sa mhuileann</span>
<lb n="1268"/><span>ná go raibh meilte chum na hoidhche aige.  Dubhairt sé leis</span>
<lb n="1269"/><span>an muiltheóir gan leigint air leis an rígh go bhfuair sé aon</span>
<lb n="1270"/><span>chongnamh.</span></p>
<lb n="1271"/>
<lb n="1272"/><p><span>Dubhairt an rí leis, nuair a chonnaic sé an obair</span>
<lb n="1273"/><span>éachtach a bhí déanta aige, an lá i mbáireach a bheith aige</span>
<lb n="1274"/><span>chum fiadhaigh.</span></p>
<lb n="1275"/>
<lb n="1276"/><p><span>D'fhiafruigh mac an ríogh de'n mhuiltheóir an n-oirfeadh aon</span>
<lb n="1277"/><span>chongnamh do, dubhairt sé leis go raibh seabhac agus cú bheag</span>
<lb n="1278"/><span>aige a shamhluigh sé a bhí go maith.</span></p>
<lb n="1279"/>
<lb n="1280"/><p><span>Dubhairt an muiltheoir gur'b é ab' fhearr ná chéile.</span></p>
<lb n="1281"/>
<lb n="1282"/><p><span>Thiomáineadar araon leó go meidhreach, agus rud a imthigheadh</span>
<lb n="1283"/><span>ó'n gcoin do mharbhuigheadh an seabhac é.</span></p>
<lb n="1284"/>
<lb n="1285"/><p><span>Dubhairt mac an ríogh leis an muiltheóir gan a leigint</span>
<lb n="1286"/><span>air ná gur'b é fein a dhein an gníomh go léir.</span></p>
<lb n="1287"/>
<lb n="1288"/><p><span>Bhí an cailín a bhain sé de'n Ghaisgidheach Leath-chaoch Ruadh agus</span>
<lb n="1289"/><span>a dhearbhráthair críonna le pósadh, agus dubhairt sé leis an</span>
<lb n="1290"/><span>muiltheoir a fhiafraighe de'n tsean-rígh an leigfeadh sé é</span>
<lb n="1291"/><span>féin go dtí an pósadh.</span></p>
<lb n="1292"/>
<lb n="1293"/><p><span>Dubhairt an rí leis an muiltheoir ná raibh sé oireamhnach</span>
<lb n="1294"/><span>ar bheith i dteannta na cuideachtan a bheadh ann, acht ná</span>
<lb n="1295"/><span>raibh aon nídh eile iarrfadh sé air ná go bhfaghadh sé.</span></p>
<lb n="1296"/>
<lb n="1297"/><p><span>D'innis sé do mhac an ríogh an freagra a fuair sé ó'n</span>
<lb n="1298"/><span>sean-rígh.</span></p>
<lb n="1299"/>
<lb n="1300"/><p><span>"Déanfaidh sain an gnó," arsa mac an ríogh.  Níor dhein</span>
<lb n="1301"/><span>sé aon bhlúire amháin acht an méid bídh a bhí sa mhuileann i</span>
<lb n="1302"/><span>gcomhair an phósta, a chur isteach i dturcail, agus bhuail sé an</span>
<lb n="1303"/><span>réitheach ar bhaic a mhuiníl, agus thiomáin leis an bóthar uatha leis.</span></p>
<lb n="1304"/>
<lb n="1305"/><p><span>Do rith an muiltheóir fé dhéin an ríogh, agus d'innis sé dho</span>
<lb n="1306"/><span>cad a bhí déanta ag an ngarsún, dubhairt sé ná beadh aon.</span>
<lb n="1307"/><span>bhiadh do'n chóisire aca.</span></p>
<lb n="1308"/>
<lb n="1309"/><p><span>Dubairt an rí leis an muiltheóir preabadh 'na</span>
<lb n="1310"/><span>dhiaidh, agus a rádh leis an biadh a thabhairt thar n-ais, agus go</span>
<lb n="1311"/><span>bhfaghadh sé cead suidhe i n-a theannta féin.  D'fhill sé thar</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="1312"/><p><span>n-ais le n'ualach, agus do thiomáin sé leis fé dhéin na cúirte agus</span>
<lb n="1313"/><span>chuir sé culaidh gaisgidhigh air féin, agus do shuidh sé i dteannta</span>
<lb n="1314"/><span>a athar.</span></p>
<lb n="1315"/>
<lb n="1316"/><p><span>Tamall sul a raibh an bhean óg agus an mac críonna le</span>
<lb n="1317"/><span>pósadh, do thug sí súil-fhéachaint crosta an bhúird air seo,</span>
<lb n="1318"/><span>agus d'aithin sí é, agus do phreab sí 'na suidhe ó n-a comrádaidhe</span>
<lb n="1319"/><span>féin chuige.</span></p>
<lb n="1320"/>
<lb n="1321"/><p><span>Do rug an mac a bhí aice le pósadh uirre chum í choiméad</span>
<lb n="1322"/><span>mar a raibh aice.</span></p>
<lb n="1323"/>
<lb n="1324"/><p><span>Dubhairt sí leis bogadh dhi, nár bh' é a throid ar a son, agus</span>
<lb n="1325"/><span>an té a dhein, gur aige a bheadh sí mar mhnaoi.</span></p>
<lb n="1326"/>
<lb n="1327"/><p><span>D'fhéach an chuideachta ar a chéile, agus bhí iongnadh orra cad</span>
<lb n="1328"/><span>a bhí ar siubhal aice.</span></p>
<lb n="1329"/>
<lb n="1330"/><p><span>"Seadh," ars' an bhean óg leis an sean-rígh, "is dóigh leat-</span>
<lb n="1331"/><span>sa gur beirt mhac duit iad so, acht, ní'l aon cháll agat chúcha,</span>
<lb n="1332"/><span>acht is mac duit é seo .i. an mac óg, agus tá a leithéid seo</span>
<lb n="1333"/><span>déanta aca linn," ar sise, 'á innsint do.</span></p>
<lb n="1334"/>
<lb n="1335"/><p><span>Do ceistigheadh an fear críonna, acht, má ceistigheadh, dob'</span>
<lb n="1336"/><span>fhada ó'n fhírinne a ghaibh sé.</span></p>
<lb n="1337"/>
<lb n="1338"/><p><span>"Cá bhfuil tú, a chrios? cas tú féin timcheall air agus fáisg</span>
<lb n="1339"/><span>é'" ars' an cailín.</span></p>
<lb n="1340"/>
<lb n="1341"/><p><span>Bhí an t-anam ag an gcrios 'á fhásgadh as, agus dob' éigin do</span>
<lb n="1342"/><span>tosnughadh i dtosach an sgeil, agus é innsint síos tríd féibh</span>
<lb n="1343"/><span>mar a bhí sé.</span></p>
<lb n="1344"/>
<lb n="1345"/><p><span>Nuair airigh an sean-rí an sgéal do thug sé leis chúig</span>
<lb n="1346"/><span>ualaighe fiugóididhe,* agus thug sé teine dhóibh, agus do loisg sé an</span>
<lb n="1347"/><span>bheirt bhuachaillidhe istigh 'sa' teine agus do thóg sé leis na</span>
<lb n="1348"/><span>cnámha go dtí an muileann, agus do mheilt sé 'na bpúdar iad</span>
<lb n="1349"/><span>agus do sgaoil sé leis an ngaoith iad.</span></p>
<lb n="1350"/>
<lb n="1351"/><p><span>Nuair aithin an sean-rí gur'b é a mhac an fear óg, ar</span>
<lb n="1352"/><span>éigin a fuair sé slighe thíos ná thuas do, agus do pósadh é</span>
<lb n="1353"/><span>féin agus an cailín, agus bhí saoghal suairc aca.</span></p>
<lb n="1354"/>
<lb n="1355"/><p><span>Annsain dubhairt an sean-rí le n-a mhac, a rogha cor a</span>
<lb n="1356"/><span>thabhairt d'á mháthair.</span></p>
<lb n="1357"/>
<lb n="1358"/><p><span>Dubhairt an mac ná féadfadh sé a rádh gur bh'í a mháthair í, agus</span>
<lb n="1359"/><span>ná tabharfadh sé aon droch-chor di, acht í chuir i dtúr an fhaid</span>
<lb n="1360"/><span>mhairfeadh sí, agus gan aon nídh a thabhairt le n-ithe di, acht arán</span>
<lb n="1361"/><span>agus fíor-uisge.</span></p>
<lb n="1362"/>
<lb n="1363"/><p><span>An fhaid a bhí aon mhaith ionnam do shiubhluigheas, agus do</span>
<lb n="1364"/><span>chonnac a lán.</span></p>
<lb n="1365"/>
<lb n="1366"/><p><span>*Faggots.</span>
<lb n="1367"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="1368"/><p><span>Im' shiúbhlóid dom do casadh orra so mé, agus iad féin 'innis</span>
<lb n="1369"/><span>dom, cionnus a thuit an sgéal amach, agus cionnus a shrois-</span>
<lb n="1370"/><span>eadar a chéile.</span></p>
<lb n="1371"/>
<lb n="1372"/><p><span>Ní fheadradar cad is fiú iad anois, táid siad chomh</span>
<lb n="1373"/><span>saidhbhir sin.</span></p>
<lb n="1374"/>
<lb n="1375"/><p><span>Níor ghábhadh dhomh-sa gan bheith chomh maith leo nó i ndeall-</span>
<lb n="1376"/><span>ramh leis, mar do choimeádfaidís mé im' chóisdeóir, dá</span>
<lb n="1377"/><span>leigfeadh an míofhortún dom fanamhaint 'na dteannta.</span>
<lb n="1378"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="1379"/><p><span>AN LEAS-MHAC AGUS AN TARBH.</span></p>
<lb n="1380"/>
<lb n="1381"/><p><span>Bhí lánamha ann fad ó, agus tar eis leinbh mic abheith aice do</span>
<lb n="1382"/><span>fuair an bhean bás.</span></p>
<lb n="1383"/>
<lb n="1384"/><p><span>Do phós an fear bean eile, agus bhí triúr inghean aca.</span></p>
<lb n="1385"/>
<lb n="1386"/><p><span>Do bhí cheithre súile ag an inghin chríonna, cúig súile ag an</span>
<lb n="1387"/><span>dara hinghin, agus trí súile ag an inghin óig.</span></p>
<lb n="1388"/>
<lb n="1389"/><p><span>Dob' fheárr leis an leas-mháthair agus leis na leas-</span>
<lb n="1390"/><span>deirbhshéaracha 'ná a bhfeacadar riamh go mbeadh an</span>
<lb n="1391"/><span>garsúinín marbh, agus bhíodar ad' iarraidh é chur chum báis</span>
<lb n="1392"/><span>leis an ocras.  Ag aodhaireacht ar na cnocaibh is eadh a</span>
<lb n="1393"/><span>bhíodh sé aca.</span></p>
<lb n="1394"/>
<lb n="1395"/><p><span>Do thuit an garsún bocht 'n-a chodladh lá, agus do tháinig</span>
<lb n="1396"/><span>tarbh d'á raibh ar na buaibh chuige agus do dhúisigh sé é.</span></p>
<lb n="1397"/>
<lb n="1398"/><p><span>Dubhairt an tarbh leis breith ar adhairc air agus í thógaint</span>
<lb n="1399"/><span>anuas d'á cheann.</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>Chomh maith do dhein agus tháinig gach aon tsaghas bídh d'á</span>
<lb n="1402"/><span>bhreághthacht amach as an adhairc chuige.  Bhí an garsún ag</span>
<lb n="1403"/><span>borradh agus ag at gach aon lá as sain amach, agus bhí iongnadh ar</span>
<lb n="1404"/><span>na mnáibh cad a bhí 'á chothughadh, agus gan aca féin 'á thabhairt</span>
<lb n="1405"/><span>do acht an t-ocras.</span></p>
<lb n="1406"/>
<lb n="1407"/><p><span>Dubhradar nár bh' fhuláir nó go raibh fortún éigin air,</span>
<lb n="1408"/><span>tráth is ná raibh sé marbh, agus dubháirt an inghean chríonna go</span>
<lb n="1409"/><span>raghadh sí féin 'á fhaire lá ar n-a bháireach, agus chomh maith do</span>
<lb n="1410"/><span>chuaidh.</span></p>
<lb n="1411"/>
<lb n="1412"/><p><span>Nuair a theasduigh ó'n dtarbh a dhínnéar a thabhairt do'n</span>
<lb n="1413"/><span>gharsún, do chuir sé géim as, agus chuir sé codladh ar an</span>
<lb n="1414"/><span>gcailín a bhí 'á fhaire.</span></p>
<lb n="1415"/>
<lb n="1416"/><p><span>Tháinigh sí a bhaile ist-oidhche agus dubhairt sí ná feacaídh sí</span>
<lb n="1417"/><span>féin pioc le n-ithe aige 'á fhághail.</span></p>
<lb n="1418"/>
<lb n="1419"/><p><span>Dubhairt an dara hinghean go raghadh sí féin 'á fhaire i</span>
<lb n="1420"/><span>mbáireach.</span></p>
<lb n="1421"/>
<lb n="1422"/><p><span>Do chuaidh, agus nuair a theasduigh ó'n dtarbh biadh a thabhairt</span>
<lb n="1423"/><span>dó, do chuir sé géim as arís, agus thuit a codladh uirre.</span></p>
<lb n="1424"/>
<lb n="1425"/><p><span>Tháinigh sí a bhaile agus dubhairt leó ná fuair sé blúire.</span></p>
<lb n="1426"/>
<lb n="1427"/><p><span>Dubhairt an bhean óg go raghadh sí féin ag faire an</span>
<lb n="1428"/><span>tríomhadh lá.</span></p>
<lb n="1429"/>
<lb n="1430"/><p><span>'Sé an áit gur dheaghaidh sí ag faire i mullach claidhe, agus 'sé</span>
<lb n="1431"/><span>an áit go raibh an tríomhadh súil aice i gcúl a cinn.</span>
<lb n="1432"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="1433"/><p><span>Nuair a theasduigh ó'n dtarbh a dhínnéar a tabhairt do'n</span>
<lb n="1434"/><span>garsún, níor fhead sé aon chodladh a chur ar an gcailín mar</span>
<lb n="1435"/><span>'sí súil an chúil a bhí ag faire air.</span></p>
<lb n="1436"/>
<lb n="1437"/><p><span>Chuaidh sí a-bhaile, agus d'innis sí d'á máthair agus d'á deirbh-</span>
<lb n="1438"/><span>shéarachaibh an chóir le feabhas a bhí ag an ngarsún, agus an chuma</span>
<lb n="1439"/><span>go raibh sé 'á fhághail, agus dubhairt sí gur bh'in é a bhí 'á</span>
<lb n="1440"/><span>chothughadh.</span></p>
<lb n="1441"/>
<lb n="1442"/><p><span>Do buaileadh an mháthair breoidhte, leointe, mar 'dh eadh.</span></p>
<lb n="1443"/>
<lb n="1444"/><p><span>D'fhiafruigh a fear di ar bh' eolach di aon nídh a dhéanfadh aon</span>
<lb n="1445"/><span>tairbhe dhi.</span></p>
<lb n="1446"/>
<lb n="1447"/><p><span>Dubhairt sí leis an chéad bheithidheach a thiocfad 'sa' mhacha</span>
<lb n="1448"/><span>a mharbhadh dhi.</span></p>
<lb n="1449"/>
<lb n="1450"/><p><span>B'é an tarbh a thigeadh ar tosach 'sa' mhacha coitcheannta agus</span>
<lb n="1451"/><span>is chuige a bhí an t-sainnt ag an mnaoi.</span></p>
<lb n="1452"/>
<lb n="1453"/><p><span>Nuair a tháinig an tarbh go dtí an geata do dhírigh sé ar</span>
<lb n="1454"/><span>a mhuineál a thochas síos suas, agus do sgaoil sé bó isteach</span>
<lb n="1455"/><span>thairis, agus bhí búistéir istigh chum a marbhuigthe.</span></p>
<lb n="1456"/>
<lb n="1457"/><p><span>Do dhein an tarbh an cleas céadna chum go raibh deireadh</span>
<lb n="1458"/><span>na mbó marbh le hórdughadh na mná.  D'éirigh an fear ar</span>
<lb n="1459"/><span>buile nuair a bhí a bha go léir marbh agus gan aon fheabhas</span>
<lb n="1460"/><span>uirre-se.</span></p>
<lb n="1461"/>
<lb n="1462"/><p><span>"Seadh," ars' an tarbh leis an ngarsún, "ní'l aon dul as</span>
<lb n="1463"/><span>agam-sa, agus bain díom an adharc eile, agus gheobhair crios istigh</span>
<lb n="1464"/><span>innte, agus cas fan bhuilg ort féin í, agus nuair a raghad-sa</span>
<lb n="1465"/><span>isteach, preabfar chugham chum me a mharbhadh, agus preab-se i</span>
<lb n="1466"/><span>n-áirde ar an gcarn aoiligh, agus seasaimh chomh himeallach agus</span>
<lb n="1467"/><span>d'fhéadfair air, agus má fhaghaim-se m' adharc féd' chrios</span>
<lb n="1468"/><span>beidhmíd beag-bheann orra as sain amach."</span></p>
<lb n="1469"/>
<lb n="1470"/><p><span>Nuair a chuaidh an tarbh isteach do preabadh chuige, agus do</span>
<lb n="1471"/><span>rith sé timcheall an chairn aoiligh, agus do sháthuigh sé a adharc fé</span>
<lb n="1472"/><span>chrios an gharsúin, agus d'imthigheadar leó gan bith a dtuairisge</span>
<lb n="1473"/><span>faid gach bhfaid ó bhaile.</span></p>
<lb n="1474"/>
<lb n="1475"/><p><span>Fé dheireadh, nuair a stadadar, dubhairt sé leis an</span>
<lb n="1476"/><span>ngarsún teacht anuas; agus fanamhaint mar a raibh aige, mar</span>
<lb n="1477"/><span>go gcaithfeadh sé féin dul agus tarbh eile a throid, agus gur</span>
<lb n="1478"/><span>bhaoghlach go marbhóchadh sé é.</span></p>
<lb n="1479"/>
<lb n="1480"/><p><span>Bhí abha mar ar sgaradar le chéile, agus dubhairt sé leis an</span>
<lb n="1481"/><span>ngarsún, gur'b é comhartha a bheadh aige, dá marbóchfaidhe é</span>
<lb n="1482"/><span>féin, an abha a bheith dearg le fuil.</span></p>
<lb n="1483"/>
<lb n="1484"/><p><span>Thug sé dho sgian annsain, agus dubhairt se leis, dá</span>
<lb n="1485"/><span>marbhóchfaidhe é, an croiceann a bhaint de chnámh a</span>
<lb n="1486"/><span>dhroma ó gach taobh, agus é choimeád, agus ná raibh aon ghaisge</span>
<lb n="1487"/><span>a theipfeadh air.</span>
<lb n="1488"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1489"/><p><span>Budh gheárr go bhfeacaidh an garsún an abha 'na fuil, agus</span>
<lb n="1490"/><span>thioniáin sé leis agus bhain sé an croiceann de dhá thaobh droma</span>
<lb n="1491"/><span>an tairbh agus chuir sé chuige é.</span></p>
<lb n="1492"/>
<lb n="1493"/><p><span>D'imthigh sé annsain agus bhí sé ag cur de chum gur bhuail</span>
<lb n="1494"/><span>tigh uime, agus d'iarr sé lóisdín ann agus do fuair.</span></p>
<lb n="1495"/>
<lb n="1496"/><p><span>Lánamha ab' eadh iad ná raibh éinne clainne riamh aca, agus</span>
<lb n="1497"/><span>d'iarradar air fanamhaint aca ar fad, agus go ndéanfaidís</span>
<lb n="1498"/><span>duine leó féin de, agus ná raibh aon nídh aca le hiarraidh air</span>
<lb n="1499"/><span>acht an méid sin gabhar d' aodhaireacht, agus go raibh athaigh</span>
<lb n="1500"/><span>teórantach leó agus go rabhadar marbh aca ad' iarraidh iad a</span>
<lb n="1501"/><span>choimeád uatha.</span></p>
<lb n="1502"/>
<lb n="1503"/><p><span>Lá ar n-a bháireach, nuair a bhí a dhóthain mine coirce agus</span>
<lb n="1504"/><span>bainne gabhar ithte agus óltha ag an ngarsún, 'sé rud a dhein</span>
<lb n="1505"/><span>sé na gabhair a thiomáint isteach i dtalamh na n-athach i n-ionad</span>
<lb n="1506"/><span>iad a choimeád uatha.</span></p>
<lb n="1507"/>
<lb n="1508"/><p><span>Seo chuige athach mór na ndá cheann, na ndá bheann, na</span>
<lb n="1509"/><span>ndá mhuineál fhada, reamhar, dhíreach, "Airiú, a dhailthín, goidé</span>
<lb n="1510"/><span>seó déanta agat, is 'mó duine a bhí ag aodhaireacht na</span>
<lb n="1511"/><span>ngabhar sain le fada, agus bhí gach aoinne 'á gcoimeád uainn</span>
<lb n="1512"/><span>acht tusa; goidé an marbhadh is maith leat, ciaca is feárr</span>
<lb n="1513"/><span>leat iomrasgáil chruaidh cholgánta, nó gabháil de chlaidhmhtibh</span>
<lb n="1514"/><span>géara, glana i mbun agus i mbárr easnuigheach a chéile?" ar</span>
<lb n="1515"/><span>seisean leis.</span></p>
<lb n="1516"/>
<lb n="1517"/><p><span>"Is feárr liom an iomrasgáil, mar is í a thaithigheas</span>
<lb n="1518"/><span>ar na faithchidhibh i measg na leanbhuidhe uaisle," ars' an</span>
<lb n="1519"/><span>garsún.</span></p>
<lb n="1520"/>
<lb n="1521"/><p><span>Dheineadar ar a chéile mar a dhéanfadh dhá laoch calma nó</span>
<lb n="1522"/><span>dhá tharbh cnuic.  Dob' fhiú dul ó íochtar an domhain go</span>
<lb n="1523"/><span>huachtar an domhain ag féachaint orra.  Do dheinidís ball</span>
<lb n="1524"/><span>bog de'n bhall chruaidh agus ball cruaidh de'n bhall bhog, ísleán</span>
<lb n="1525"/><span>de'n árdán agus árdán de'n ísleán, agus d'éirgheadh toibreacha</span>
<lb n="1526"/><span>fíor-uisge aníos as an áit go seasuigheadh ladhracha</span>
<lb n="1527"/><span>a gcos.</span></p>
<lb n="1528"/>
<lb n="1529"/><p><span>Bhíodar mar sin le chéile go tráthnóna.  Do léim an</span>
<lb n="1530"/><span>spideóigín ar a aghaidh amach agus dubhairt sí leis cor a</span>
<lb n="1531"/><span>thabhairt do'n spadalach agus é chur go cromán agus an darna cor</span>
<lb n="1532"/><span>go slinneán.  Chomh maith do dhein.</span></p>
<lb n="1533"/>
<lb n="1534"/><p><span>"Cinn díot, a spadalaigh," ars' an garsún.</span></p>
<lb n="1535"/>
<lb n="1536"/><p><span>"A! ná dein," ars' an t-athach, "agus bíodh a bhfuil de</span>
<lb n="1537"/><span>thalamh a' gabháil liom agat, agus each donn ná feacaidh sé</span>
<lb n="1538"/><span>radharc na spéireach riamh, agus ná fuair sé aon bhiadh riamh</span>
<lb n="1539"/><span>acht cruithneacht dhearg agus fíor-uisge, ó stad sé d'á mháthair</span>
<lb n="1540"/><span>ól.  "Beid sin agus do chinn agam, a abalaigh," ar sé, 'á</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1541"/><p><span>mbaint de, agus 'á n-árdughadh féin agus na ngabhar leis</span>
<lb n="1542"/><span>a-bhaile.</span></p>
<lb n="1543"/>
<lb n="1544"/><p><span>Bhí crainn timcheall an tighe i n-a raibh an tsean-lánamha,</span>
<lb n="1545"/><span>agus chuir sé gad 'dir na ceannaibh, agus chroch sé ar ghéagaibh iad.</span></p>
<lb n="1546"/>
<lb n="1547"/><p><span>Ar maidin i mbáireach seo le n-a ghabhraibh fé dhéin</span>
<lb n="1548"/><span>talaimh an dara hathaigh é,</span></p>
<lb n="1549"/>
<lb n="1550"/><p><span>Is gairid a bhí sé ann nuair airigh sé chuige an siot agus an</span>
<lb n="1551"/><span>fuaim agus an fothrom ag athach mór na dtrí gceann, na dtrí</span>
<lb n="1552"/><span>mbeann, na dtrí muineál fhada, reamhar, dhíreach.</span></p>
<lb n="1553"/>
<lb n="1554"/><p><span>"Greadadh chughat, a rud ghránda bhoicht, cad a bheir duit</span>
<lb n="1555"/><span>mo dhearbhráthair a mharbhadh indé, agus gur le heasbaidh</span>
<lb n="1556"/><span>adhmuid a cuireadh as an gcliabhán riamh é; is mór é do</span>
<lb n="1557"/><span>chuid feóla agus is beag é do chuid an bhruith agam-sa ar ball,"</span>
<lb n="1558"/><span>ars' an t-athach,</span></p>
<lb n="1559"/>
<lb n="1560"/><p><span>Seo chum a chéile iad go feargach.  Ar theacht an tráth-</span>
<lb n="1561"/><span>nóna bhí an cheann-smách d'á fhághail ar an ngarsún.</span></p>
<lb n="1562"/>
<lb n="1563"/><p><span>Seo chuige an spideoigín agus dubhairt sí an chaint a chaith sí</span>
<lb n="1564"/><span>an lá roimis sin leis.</span></p>
<lb n="1565"/>
<lb n="1566"/><p><span>Ní raibh puinn moille air nuair a fuair sé an lámh</span>
<lb n="1567"/><span>uachtair ar an athach.</span></p>
<lb n="1568"/>
<lb n="1569"/><p><span>"Cinn díot, a spadalaigh," ars' an garsún.</span></p>
<lb n="1570"/>
<lb n="1571"/><p><span>"Ná dein," ars' an t-athach, "agus gheóbhair mo chuid talaimh</span>
<lb n="1572"/><span>agus each ciar ná feacaidh radharc na spéireach riamh, agus ná</span>
<lb n="1573"/><span>fuair de bhiadh acht cruithneacht agus fíor-uisge ó stad sé d.á</span>
<lb n="1574"/><span>mháthair d'ól, "Beid siad agam agus do chinn 'na dteannta,"</span>
<lb n="1575"/><span>ars' an garsún 'á mbaint de agus 'á gcrochadh i dteannta</span>
<lb n="1576"/><span>ceann athaigh an lae indé.</span></p>
<lb n="1577"/>
<lb n="1578"/><p><span>Maidean an tríomadh lae do thóg sé leis a ghabhair</span>
<lb n="1579"/><span>arís, agus chuir sé i dtalamh na n-athach iad.  Budh ghairid</span>
<lb n="1580"/><span>do ann nuair airigh sé chuige an siot agus an fuaim agus an</span>
<lb n="1581"/><span>fothrom tríd an gcoill ag athach mór na gceithre gceann,</span>
<lb n="1582"/><span>na gceithre mbeann, na gceithre muneál fada, reamhar,</span>
<lb n="1583"/><span>dhíreac.</span></p>
<lb n="1584"/>
<lb n="1585"/><p><span>"Ciach agus léir ort, a dhailthín," ars' an t-athach, "goidé an</span>
<lb n="1586"/><span>gníomh so déanta le dhá lá agat, goidé an marbhadh is</span>
<lb n="1587"/><span>feárr leat?"</span></p>
<lb n="1588"/>
<lb n="1589"/><p><span>"Airiú, a spadalaig ghair, ní'l aon tsásam agam-sa le</span>
<lb n="1590"/><span>tabhairt uaim," ars' an garsún.</span></p>
<lb n="1591"/>
<lb n="1592"/><p><span>Seo ar a chéile iad, agus ní raibh acht neamh-nídh dho an dá</span>
<lb n="1593"/><span>céad athach a chomhrac seachas an preabaire seo.</span></p>
<lb n="1594"/>
<lb n="1595"/><p><span>Le linn gréine a dhul fé do phreab an spideoigín</span>
<lb n="1596"/><span>chuige agus dubhairt sí leis cor a thabhairt do'n spadalach</span>
<lb n="1597"/><span>agus é chur go cronián agus an dara cor é chur go slinneán.</span>
<lb n="1598"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1599"/><p><span>Chomh maith do dhein.  "Cinn díot, a spadalaigh," ars' an</span>
<lb n="1600"/><span>garsún.</span></p>
<lb n="1601"/>
<lb n="1602"/><p><span>"Ná dein," ars' an t-athach, "agus gheobhair mo ríoghacht agus each</span>
<lb n="1603"/><span>riabhach ná feacaidh radharc na spéireach riamh, agus ná fuair</span>
<lb n="1604"/><span>aon bhiadh act cruithneacht dhearg agus fíor-uisge."</span></p>
<lb n="1605"/>
<lb n="1606"/><p><span>"Beid siad sain agus do chinn agam," ars' an garsún, 'á</span>
<lb n="1607"/><span>mbhaint de, agus 'á dtógaint leis agus 'á gcrochadh i dteannta</span>
<lb n="1608"/><span>ceann na n-athach eile.</span></p>
<lb n="1609"/>
<lb n="1610"/><p><span>Níor fhéad bean a' tighe a dóthain árthaighe fhághail do</span>
<lb n="1611"/><span>bhainne na ngabhar.</span></p>
<lb n="1612"/>
<lb n="1613"/><p><span>Annsain dubhairt sé leis an sean-lánamha sgaoileadh</span>
<lb n="1614"/><span>leis na gabhraibh, pé áit gur mhaith leó dul, mar gur bh'é</span>
<lb n="1615"/><span>féin máighistir thalamh na n-athach.</span></p>
<lb n="1616"/>
<lb n="1617"/><p><span>Bhíodar ad' iarraidh é choimeád go deó acht ní fhanfadh sé,</span>
<lb n="1618"/><span>D'imthigh sé uatha, agus do casadh i gcomhair na hoidhche é i dtigh</span>
<lb n="1619"/><span>ríogh, agus do réidhtigh sé leó cum bheith ag aodhaireacht mhuc.</span>
<lb n="1620"/><span>Ní raibh acht aon inghean amháin ag an rígh.  Bhí loch ar</span>
<lb n="1621"/><span>thalamh an ríogh, agus bhí piast innte a chaitheadh inghean ríogh</span>
<lb n="1622"/><span>fhághail le n-ithe i gcionn gach aon seacht mbliadhan, agus</span>
<lb n="1623"/><span>is ar inghin an ríogh seo a thuit an crann an bhliadhain sin.</span>
<lb n="1624"/><span>Thug an garsún fé ndeara duairceas éigin ar aigne an</span>
<lb n="1625"/><span>ríogh agus a mhná, ní rabhadar cainteach ná sultmhar mar a</span>
<lb n="1626"/><span>bheadh a leithéidí eile.</span></p>
<lb n="1627"/>
<lb n="1628"/><p><span>"Samhluighim," ars' an garsún leis an rígh, "go bhfuil</span>
<lb n="1629"/><span>rud éigin bun os cionn ort.</span></p>
<lb n="1630"/>
<lb n="1631"/><p><span>"Má tá," ars' an rí, "ní haon chabhair dom bheith 'á</span>
<lb n="1632"/><span>innsint duit-se."</span></p>
<lb n="1633"/>
<lb n="1634"/><p><span>"Ar bh'aon deifir leat é innsint dom?" ars' an garsún.</span>
<lb n="1635"/><span>D'innis sé dho.</span></p>
<lb n="1636"/>
<lb n="1637"/><p><span>Dubhairt an garsún go mb' fhéidir go gcuirfidhe bun os</span>
<lb n="1638"/><span>cionn léi í.  Dubhairt an rí nár bh' fhéidir é, mar go</span>
<lb n="1639"/><span>gcaitheann sí ceann d'fhághail i gcionn an téarma i</span>
<lb n="1640"/><span>gcomhnuidhe.</span></p>
<lb n="1641"/>
<lb n="1642"/><p><span>Nuair a hinnseadh do'n gharsún cá ngeóbhadh sé le n-a</span>
<lb n="1643"/><span>mhucaibh lá ar n-a bháireach, do chuir sé isteach i bpáirc iad</span>
<lb n="1644"/><span>agus do dhaingnigh sé orra, agus do rith sé chomh mear agus d'fhéad sé</span>
<lb n="1645"/><span>fé dhéin capaill an chéad athaigh a mhairbh sé, agus bhuail sé culaidh</span>
<lb n="1646"/><span>airm agus éadaigh leis an athach suas air féin agus bhuail sé srian</span>
<lb n="1647"/><span>agus iallait ar an each donn.</span></p>
<lb n="1648"/>
<lb n="1649"/><p><span>Budh gheárr go raibh sé ag - an loch, agus bhí inghean an ríogh</span>
<lb n="1650"/><span>ar bhruac an locha roimis.  Cuaidh sé chum cainte leis an</span>
<lb n="1651"/><span>mnaoi óig, agus dubhairt sí leis, dá mb' é a thoil é, suidhe</span>
<lb n="1652"/><span>annso 'n-a haice, agus a cheann a leogaint i n-a hucht.  Do</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1653"/><p><span>shín sé i n-a hucht agus dho thuit a chodladh air, agus bhain sí loca</span>
<lb n="1654"/><span>gruaige de chúl a chinn agus chuir sí i gcoimeád chúiche féin í.</span></p>
<lb n="1655"/>
<lb n="1656"/><p><span>Budh gheárr go bhfeacaidh sí chúiche an phiast, agus dubhairt sí</span>
<lb n="1657"/><span>leis an ngarsún imtheacht, nár bheag í féin a bheith sluigithe</span>
<lb n="1658"/><span>agus gan eisean a bheith léirighthe i n-a teannta.</span></p>
<lb n="1659"/>
<lb n="1660"/><p><span>'Sé rud a dhein sé i n-ionad teitheadh uaithe, déanamh 'n-a</span>
<lb n="1661"/><span>coinnibh agus díriughadh ar íthroid le n-a chlaidheamh chum gur</span>
<lb n="1662"/><span>cuir sé briseadh uirre.  Bhí seó uaisle cnuasta ar thórramh</span>
<lb n="1663"/><span>na mná óige.  Budh chuma nó tórramh é.</span></p>
<lb n="1664"/>
<lb n="1665"/><p><span>Do liúghuigh an rí ar an sluagh gan an marcach a leigint</span>
<lb n="1666"/><span>uatha acht d'imthigh sé d'á n-aindeoin, mar d'imtheóchadh an</span>
<lb n="1667"/><span>ghaoth gan bith a thuairisge, agus chuir sé a chapall agus a chuid</span>
<lb n="1668"/><span>éadaig mar a bhfuair sé iad.</span></p>
<lb n="1669"/>
<lb n="1670"/><p><span>Annsain do dheagaidh sé fé déin a mhuc agus do rug se leis</span>
<lb n="1671"/><span>roimis a bhaile iad, agus do cheistigh sé an rí i dtaobh na</span>
<lb n="1672"/><span>hinghine.</span></p>
<lb n="1673"/>
<lb n="1674"/><p><span>Dubhairt an righ leis gur tháinigh fear breágh cumasach agus</span>
<lb n="1675"/><span>gur chuir sé cosg leis an bpéist, agus nár bh' fhios d'éinne</span>
<lb n="1676"/><span>cár gab se.</span></p>
<lb n="1677"/>
<lb n="1678"/><p><span>"Féach anois," ars' an garsún, "go ndubhart leat go</span>
<lb n="1679"/><span>mb' fhéidir go dtiocfadh duine éigin a chuirfeadh bun os</span>
<lb n="1680"/><span>cionn an phiast."</span></p>
<lb n="1681"/>
<lb n="1682"/><p><span>"Goidé an mhaith sain? Caithfidh sí a triaill a sheasamh</span>
<lb n="1683"/><span>arís i mbáireach," ars' an rí,</span></p>
<lb n="1684"/>
<lb n="1685"/><p><span>Dubhairt an garsún nár dhóichighe ná go dtiocfadh duine</span>
<lb n="1686"/><span>eile i mbáireach féibh mar a tháinigh indiu.</span></p>
<lb n="1687"/>
<lb n="1688"/><p><span>Thiomáin leis a mhuca i mbáireach agus do dhaingnigh sé suas</span>
<lb n="1689"/><span>i bpáirc iad, agus do phreab fé dhéin capaill an dara hathaig,</span>
<lb n="1690"/><span>agus do chuir sé air a chulaidh airm agus éadaigh, agus seo fé dhéin</span>
<lb n="1691"/><span>inghine an ríogh é.  Bhí sí ar bhruach an locha go brónach</span>
<lb n="1692"/><span>roimis, agus dubhairt sí leis síneadh 'na hucht go fóill.</span></p>
<lb n="1693"/>
<lb n="1694"/><p><span>Do shín sé agus do bhain sí loca eile gruaige a cúl a chinn.</span>
<lb n="1695"/><span>Budh ghearr gur phreab an phiast chúcha agus í ag búithrigh, acht</span>
<lb n="1696"/><span>do chuir an garsún an briseadh arís uirre.</span></p>
<lb n="1697"/>
<lb n="1698"/><p><span>Bhí seo daoine bailighthe ag an rígh, chum aon duine a</span>
<lb n="1699"/><span>thiocfadh ag troid na péiste a choimeád.  Nuair a bhí cosg</span>
<lb n="1700"/><span>curta leis an bpéist ag an ngarsún, seo chum siubail é</span>
<lb n="1701"/><span>mar imtheóchadh an ghaoth, agus ní fheadradar cár ghabh sé.  Cuir</span>
<lb n="1702"/><span>sé a each mar a bhfuair sé é, agus chuir sé air a shean-chulaidh</span>
<lb n="1703"/><span>éadaigh, agus seo a bhaile le n-a mhucaibh um thráthnóna é,</span></p>
<lb n="1704"/>
<lb n="1705"/><p><span>Do cheistigh sé an rí i dtaobh na hinghine, Dubhairt an rí</span>
<lb n="1706"/><span>gur bh'é an sgéal céadna é, gur dheallradh le fear an lae</span>
<lb n="1707"/><span>indé a tháinigh, acht go raibh malairt capaill agus éadaigh aige.</span>
<lb n="1708"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1709"/><p><span>"Féach, a dhuine uasail, go ndubhart-sa leat go mb'</span>
<lb n="1710"/><span>fhéidir go dtiocfadh duine éigin a chuirfeadh cosg léi arís,"</span>
<lb n="1711"/><span>ars' an garsún.</span></p>
<lb n="1712"/>
<lb n="1713"/><p><span>"Goidé an mhaith sain? Caithfidh sí a triaill a sheasamh</span>
<lb n="1714"/><span>arís i mbáireach, agus ní'l aon chaoi aice ná go n-imtheóchaidh sí,"</span>
<lb n="1715"/><span>ars' an rí.</span></p>
<lb n="1716"/>
<lb n="1717"/><p><span>"Cár dhóichighe riamh é ná go sábhálfaidhe i mbáireach í féibh</span>
<lb n="1718"/><span>mar a sábháladh an dá lá cheana," ars' an garsún.</span></p>
<lb n="1719"/>
<lb n="1720"/><p><span>Lá ar n-a bháireach, nuair a bhí a mhuca daingnighthe ag an</span>
<lb n="1721"/><span>ngarsún, do phreab sé fé dhein an chapaill riabhaigh, agus chuir</span>
<lb n="1722"/><span>sé srian agus iallait air, agus culaidh airm agus éadaigh an athaigh air</span>
<lb n="1723"/><span>féin, agus budh gheárr go raibh sé i dteannta na mná óige arís,</span>
<lb n="1724"/><span>agus bhain sí an tríomhadh loca gruaige a cúl a chinn.</span></p>
<lb n="1725"/>
<lb n="1726"/><p><span>Do phreab chúcha an phiast agus faobhar an diabhail uirre.</span></p>
<lb n="1727"/>
<lb n="1728"/><p><span>Do léim an garsún, agus do dhein sé dhá leath chruinne chomh-</span>
<lb n="1729"/><span>mhóra dhi le n-a chlaidheamh.  Níor bheag iongnadh a raibh</span>
<lb n="1730"/><span>bailighthe ag an rígh an tríomhadh lá, chum éinne a thiocfadh a</span>
<lb n="1731"/><span>choimeád, acht ní raibh ann dóibh, d'imthigh sé gan bith a</span>
<lb n="1732"/><span>thuairisge, ní fheadair éinne cia ar bh'é féin ná cár imthigh</span>
<lb n="1733"/><span>sé.  Do chuir sé a chapall mar a bhfuair sé é, agus chas a</span>
<lb n="1734"/><span>bhaile a mhuca um thráthnóna, agus cheistigh sé an rí i dtaobh na</span>
<lb n="1735"/><span>hingine.</span></p>
<lb n="1736"/>
<lb n="1737"/><p><span>Dubhairt an rí gur marbhuigheadh an piast agus gur dheall-</span>
<lb n="1738"/><span>radh le héinne amháin a tháinig na trí lá, acht atharrughadh</span>
<lb n="1739"/><span>éadaigh a bheith air agus atharrughadh capaill a bheith aige.</span></p>
<lb n="1740"/>
<lb n="1741"/><p><span>"Féach anois go ndubhart leat go sábhálfaidhe an cailín</span>
<lb n="1742"/><span>sin," ars' an garsún leis an rígh.</span></p>
<lb n="1743"/>
<lb n="1744"/><p><span>"Goidé an mhaith sain, agus ná feadar cia féin, 'ná cad as</span>
<lb n="1745"/><span>é, mar do thabharfainn mo ríoghacht, agus m' inghean le pósadh</span>
<lb n="1746"/><span>dho, 'ars an rig.</span></p>
<lb n="1747"/>
<lb n="1748"/><p><span>Do cuireadh gairm sgoile amach ar uaislibh na tíreach</span>
<lb n="1749"/><span>féachaint an mbeadh an té a mhairbh an phiast ar éinne aca.</span>
<lb n="1750"/><span>Ní'l éinne a thigeadh ná go gcaithfeadh dul i láthair na mná</span>
<lb n="1751"/><span>óige agus a hata a bhaint d'á cheann.</span></p>
<lb n="1752"/>
<lb n="1753"/><p><span>Nuair a bhí na huaisle go léir trialtha aice, dubhairt sí</span>
<lb n="1754"/><span>le n-a hathair ná raibh sé ar éinne d'á raibh tigithe.</span></p>
<lb n="1755"/>
<lb n="1756"/><p><span>Annsain do cuireadh gairm sgoile amach ag rádh le gach</span>
<lb n="1757"/><span>aon t-saghas stuithiríne teacht.  Do theip na stuithiríní, ní</span>
<lb n="1758"/><span>raibh aon loca gruaige i n-easnamh orra.</span></p>
<lb n="1759"/>
<lb n="1760"/><p><span>Bhí gach aon t-saghas duine cuarduighthe aice acht garsún</span>
<lb n="1761"/><span>na muc, agus dubhairt sí le n-a hathair a rádh leis sin teacht</span>
<lb n="1762"/><span>ag triall uirre.</span></p>
<lb n="1763"/>
<lb n="1764"/><p><span>Do cuireadh fios air, agus dubhairt sé ná raghadh sé féin 'na</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1765"/><p><span>rud shalach ag sailiughadh an phárlúis.  D'innis an rí d'á</span>
<lb n="1766"/><span>inghin cad dubhairt sé, agus dubairt sí go gcaithfeadh sé teacht</span>
<lb n="1767"/><span>ag triall uirre.</span></p>
<lb n="1768"/>
<lb n="1769"/><p><span>"A rígh ónóraigh," ars' an garsún, "dá mb' é do thoil é</span>
<lb n="1770"/><span>aimsir a thabhairt dom chum culaidh éadaigh níos feárr ná</span>
<lb n="1771"/><span>so a chur orm, munabh aon nídh id' choinnibh é, do bheinn</span>
<lb n="1772"/><span>buidheach dhíot."</span></p>
<lb n="1773"/>
<lb n="1774"/><p><span>"Do gheobhair do dhóthain aimsire agus fáilte," ars' an rí.</span></p>
<lb n="1775"/>
<lb n="1776"/><p><span>D'imthigh sé fé dhéin tighe an chéad athaigh a mhairbh sé agus</span>
<lb n="1777"/><span>chuir sé uime culaidh airm agus éadaigh leis, agus chuir srian agus</span>
<lb n="1778"/><span>iallait leis an each donn agus budh gheárr go raibh sé ag</span>
<lb n="1779"/><span>cúirt an ríogh.</span></p>
<lb n="1780"/>
<lb n="1781"/><p><span>Do phreab sé anuas de'n each agus isteach i láthair na mná</span>
<lb n="1782"/><span>óige leis.</span></p>
<lb n="1783"/>
<lb n="1784"/><p><span>Do thóg sí an hata d'á cheann agus fuair sí gur oireamhn na</span>
<lb n="1785"/><span>locaidhe gruaige a chúl.</span></p>
<lb n="1786"/>
<lb n="1787"/><p><span>"O! a dhaidí, sidé an fear," ar sí.</span></p>
<lb n="1788"/>
<lb n="1789"/><p><span>Fuair sé le pósadh í, agus fuair sé a ríoghacht ó'n rígh agus do</span>
<lb n="1790"/><span>mhaireadar go soilbhir suairc i gcomhluadar a cheile</span></p>
<lb n="1791"/>
<lb n="1792"/><p><span>Bhíos féin ar a'n bpósadh, agus budh neamhghábhadh dhom gan</span>
<lb n="1793"/><span>bheith 'na dteannta ó shoin, acht an diabhal a bheith ag</span>
<lb n="1794"/><span>séideadh fúm.</span>
<lb n="1795"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1796"/><p><span>AN T-ÉAN BUIDHE.</span></p>
<lb n="1797"/>
<lb n="1798"/><p><span>Bhí rí 'na chomhnuidhe i mBéal-Átha-an-Ghaorthaidh fad ó, agus</span>
<lb n="1799"/><span>beidh arís leis, le congnamh Dé.</span></p>
<lb n="1800"/>
<lb n="1801"/><p><span>Bhí triúr mac aige gur bh'é a ngnó bheith ag fiadhach agus ag</span>
<lb n="1802"/><span>sealgaireacht.</span></p>
<lb n="1803"/>
<lb n="1804"/><p><span>Maidean d'ár ghabhadar anach, agus a ngunnaidhe aca.  bhí éan</span>
<lb n="1805"/><span>buidhe amuigh ar ghéig crainn rómpa.  Do chaitheadar a</span>
<lb n="1806"/><span>dtriúr leis, acht má dheineadar, níor mharbhuigheadar, agus do</span>
<lb n="1807"/><span>leanadar é ag caitheamh leis chum go raibh deireadh púdair</span>
<lb n="1808"/><span>agus gráin úsáidthe aca.</span></p>
<lb n="1809"/>
<lb n="1810"/><p><span>"Seadh," arsiad le chéile, "tá sé chomh maith againn filleadh</span>
<lb n="1811"/><span>a bhaile, agus ár ndóthain púdair agus gráin a bheith againn i</span>
<lb n="1812"/><span>gcomhair an lae i mbáirigh, má chímíd é."</span></p>
<lb n="1813"/>
<lb n="1814"/><p><span>Bhí sé rómpa lá ar n-a bháireach 'san áit chéadna, agus do</span>
<lb n="1815"/><span>chaitheadar leis, agus do leanadar é chum go raibh deireadh</span>
<lb n="1816"/><span>úsáidthe an lá sain aca.</span></p>
<lb n="1817"/>
<lb n="1818"/><p><span>"Seadh," adubhradar, "tá sé comh maith againn filleadh agus</span>
<lb n="1819"/><span>is mór an seó nó beidh ár ndóthain púdair agus gráin againn</span>
<lb n="1820"/><span>i gcomhair an lae i mbáirigh."</span></p>
<lb n="1821"/>
<lb n="1822"/><p><span>Bhí sé rómpa maidean an tríomhadh lae 'san áit chéadna,</span>
<lb n="1823"/><span>agus seo 'na dhiaidh iad ag caitheamh leis go tráthnóna.</span></p>
<lb n="1824"/>
<lb n="1825"/><p><span>Nuair a bhíodar comhangarach, do thóg sé sgraith de'n</span>
<lb n="1826"/><span>talamh agus do phreab sé síos i bpoll a bhí ann.</span></p>
<lb n="1827"/>
<lb n="1828"/><p><span>Dubhairt an mac críonna go raghadh sé féin 'na dhiaidh.</span>
<lb n="1829"/><span>Seo síos é, agus budh gheárr a chuaidh, nuair ab' éigin do filleadh</span>
<lb n="1830"/><span>tar n-ais mar bhí draoidheacht ar an bpoll.</span></p>
<lb n="1831"/>
<lb n="1832"/><p><span>Annsain phreab an dara mac síos, agus b'é an sgéal céadna</span>
<lb n="1833"/><span>aige, chaith sé filleadh.</span></p>
<lb n="1834"/>
<lb n="1835"/><p><span>Dubhairt an fear og é féin a sgaoileadh síos.  Síos leis</span>
<lb n="1836"/><span>chum go ndeaghaidh sé go bun, agus bhí tír an-bhreágh ann,</span></p>
<lb n="1837"/>
<lb n="1838"/><p><span>Chuaidh sé isteach i dtigh agus d'iarr sé lóistín ar mhnaoi an</span>
<lb n="1839"/><span>tighe, agus do fuair.</span></p>
<lb n="1840"/>
<lb n="1841"/><p><span>"Seadh," ar sise leis, "'sé an t-éan buidhe a leanais-se,</span>
<lb n="1842"/><span>agus is olc an ball go dtug do chosa tu."</span></p>
<lb n="1843"/>
<lb n="1844"/><p><span>"Cad na thaobh?" adubhairt sé.</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>"Mar," ar sise, "is 'mó fear maith ídighthe mar gheall</span>
<lb n="1847"/><span>uirre sin, agus is 'mó sparra iarainn timcheall tighe a hathair,</span>
<lb n="1848"/><span>agus ní'l aon cheann aca gan ceann duine a tháinig 'na diaidh</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1849"/><p><span>anuas air, acht aon cheann amháin agus tá sain ag feitheamh led'</span>
<lb n="1850"/><span>cheann-sa." (Cailín ab' eadh an t-éan buidhe go raibh</span>
<lb n="1851"/><span>draoidheacht uirre).</span></p>
<lb n="1852"/>
<lb n="1853"/><p><span>"Ní'l mar ná raghad-sa 'n-a threo," adubairt sé.</span>
<lb n="1854"/><span>"Caithfir dul, ó thánghais ins an bhall so i n-aon chor," ar</span>
<lb n="1855"/><span>sí.</span></p>
<lb n="1856"/>
<lb n="1857"/><p><span>Dubhairt sí leis, nuair a bheadh sé ag imtheacht lá ar n-a</span>
<lb n="1858"/><span>bháireach, dul amach 'sa stábla agus láirín bhán a bhí ann a bhreith</span>
<lb n="1859"/><span>leis, agus nuair a raghadh sé go dtí an chúirt í chur ar stábla,</span>
<lb n="1860"/><span>agus annsain déanamh mar a déarfadh sí leis.</span></p>
<lb n="1861"/>
<lb n="1862"/><p><span>B'é an chuma go gcurtaoi chum báis na daoine ann: trí</span>
<lb n="1863"/><span>lá a thabhairt dóibh chum dul i bhfolach, agus dá n-aimseóchfaidhe</span>
<lb n="1864"/><span>aon lá de-s na trí laetheanntaibh iad' an ceann a bhaint</span>
<lb n="1865"/><span>díobh.</span></p>
<lb n="1866"/>
<lb n="1867"/><p><span>Nuair a bhí biadh faghta ag an láirín, d'fhiafruigh sí dhe cá</span>
<lb n="1868"/><span>raghadh sé i bhfolach,</span></p>
<lb n="1869"/>
<lb n="1870"/><p><span>Dubhairt sé ná feadair sé sin.</span></p>
<lb n="1871"/>
<lb n="1872"/><p><span>"Tair annso," ar sise, "agus staith amach an fhiacail is</span>
<lb n="1873"/><span>sia siar im' cheann, agus téirigh isteach i n-a hionad."</span></p>
<lb n="1874"/>
<lb n="1875"/><p><span>Chomh maith do dhin, agus do dhin fiacail de.  D'imthigh an duine</span>
<lb n="1876"/><span>uasal agus a chongantaidhe 'á lorg, agus theip orra, nídh nách</span>
<lb n="1877"/><span>iongnadh.</span></p>
<lb n="1878"/>
<lb n="1879"/><p><span>Nuair a bhí gnó an lae déanta aca agus gan pioc d'á bhárr</span>
<lb n="1880"/><span>aca, dubhairt an láirín leis gabháil amac as sain, agus bualadh</span>
<lb n="1881"/><span>chúcha isteach go dána.  Cómh maith do dhein, agus d'fhan sé an</span>
<lb n="1882"/><span>oidce sin na dteannta.</span></p>
<lb n="1883"/>
<lb n="1884"/><p><span>Nuair a chuaidh sé go dtí an láirín le biadh lá ar n-a</span>
<lb n="1885"/><span>bháireach, d'fhiafruigh sí dhe cá raghadh sé i bfolach indiu.</span></p>
<lb n="1886"/>
<lb n="1887"/><p><span>"Ní fheadar," ar seisean.</span></p>
<lb n="1888"/>
<lb n="1889"/><p><span>"Staith ribe amac as m' earball agus preab isteach i</span>
<lb n="1890"/><span>n'-ionad," ar sí leis.</span></p>
<lb n="1891"/>
<lb n="1892"/><p><span>Do chuaidh agus do dhein ribe dhe.</span></p>
<lb n="1893"/>
<lb n="1894"/><p><span>D'imthigh an duine uasal agus a chongantaidhe arís 'á lorg, agus</span>
<lb n="1895"/><span>theip orra é fhághail,</span></p>
<lb n="1896"/>
<lb n="1897"/><p><span>Do dhuibh agus do ghormuigh ag an nduine uasal nuair a bhí</span>
<lb n="1898"/><span>teipithe air an dara lá.</span></p>
<lb n="1899"/>
<lb n="1900"/><p><span>"Buail amac as sain," ars' an láirín bhán, "táim marbh</span>
<lb n="1901"/><span>agat ó bheith ag sileadh lem' earball ó mhaidin indiu."</span></p>
<lb n="1902"/>
<lb n="1903"/><p><span>Phreab sé amach, agus seo fé dhéin tighe an duine uasail é</span>
<lb n="1904"/><span>go dána.</span></p>
<lb n="1905"/>
<lb n="1906"/><p><span>Nuair a thug sé biadh chum na lárach báine an tríomhadh lá,</span>
<lb n="1907"/><span>dfhiafruigh sí dhe cá raghadh sé i bhfolach indiu.</span></p>
<lb n="1908"/>
<lb n="1909"/><p><span>"Táim dall air," ar seisean.</span>
<lb n="1910"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1911"/><p><span>"Tóg suas mo chos," ar sise, "agus tarraing amach as mo</span>
<lb n="1912"/><span>chrúdh tairnge, agus preab isteach i n'-ionad."  Chómh maith do</span>
<lb n="1913"/><span>dhin agus do dhin tairnge dhe.</span></p>
<lb n="1914"/>
<lb n="1915"/><p><span>"Seadh," arsa inghean an duine uasail (.i. an t-éan buidhe),</span>
<lb n="1916"/><span>"tá sé dultha gach aon lá 'sa stábla, agus níor fhág sé é agus</span>
<lb n="1917"/><span>tabharfad-sa teine dho'n stábla indiu."</span></p>
<lb n="1918"/>
<lb n="1919"/><p><span>"Ná dein - ná faighim gondéanfá aon nídh le n-a chapall,"</span>
<lb n="1920"/><span>arsa a hathair.</span></p>
<lb n="1921"/>
<lb n="1922"/><p><span>D'imthigh sise amach agus thug sí teine dho'n stábla, nuair a</span>
<lb n="1923"/><span>fuair sí a hathair agus a chongantaidhe imtighthe 'á lorg.</span></p>
<lb n="1924"/>
<lb n="1925"/><p><span>Nuair a thosnuigh an stábla ar dhóghadh agus ar thuitim anuas,</span>
<lb n="1926"/><span>bhí an láirín bhán ag léimrigh ó thaobh taobh ag teitheadh ó'n</span>
<lb n="1927"/><span>dteine chum go bhfeacaidh sí poll tríd, agus do léim sí de</span>
<lb n="1928"/><span>dhruim an fhala amach.</span></p>
<lb n="1929"/>
<lb n="1930"/><p><span>Bhí a cuid clúimh ar lasadh nuair a cuaidh sí amach, agus</span>
<lb n="1931"/><span>d'umlaisg sí í féin i bpáirc agus do mhúch sí é.</span></p>
<lb n="1932"/>
<lb n="1933"/><p><span>Nuair a bhí an duine uasal agus a chongantaidhe tigithe a</span>
<lb n="1934"/><span>bhaile um thráthnóna agus gan pioc de bhárr a lae aca, dubhairt</span>
<lb n="1935"/><span>an láirín leis an áit a bhí aige fhágaint agus bualadh chúcha</span>
<lb n="1936"/><span>isteach go dána agus leigint air bheith ar buile i dtaobh í féin a</span>
<lb n="1937"/><span>bheith dóighte aca.</span></p>
<lb n="1938"/>
<lb n="1939"/><p><span>Seadh, bhí cúrsaidhe an bhuachalla rithte, agus chaith an duine</span>
<lb n="1940"/><span>uasal dul i bhfolach, agus bhí an ceann le baint de, dá bhfaigheadh</span>
<lb n="1941"/><span>an buachaill é laistigh de thrí lá.</span></p>
<lb n="1942"/>
<lb n="1943"/><p><span>Chuaidh sé le biadh ag triall ar an láirín, agus d'fhiafruigh sí</span>
<lb n="1944"/><span>dhe cá raghadh sé 'á lorg indiu.  Dubhairt seisean ná</span>
<lb n="1945"/><span>feadair sé.</span></p>
<lb n="1946"/>
<lb n="1947"/><p><span>Dubhairt an láirín leis dul isteach fé dhéin na mná óige,</span>
<lb n="1948"/><span>agus a lámha a chasadh uirre, agus bheith ag "cá bhfios sain dómh-sa"</span>
<lb n="1949"/><span>léi, agus "a rádh léi gur'b í do bhean í.  Déarfaidh sí leat go</span>
<lb n="1950"/><span>mb' fhearra dhuit dul a' lorg a hathar.  Abair-se léi gur</span>
<lb n="1951"/><span>geárr an mhoill ort é fhághail, agus iarr uirre gluaiseacht i</span>
<lb n="1952"/><span>n-éinfeacht leat agus an linn éisg atá ag a hathair a</span>
<lb n="1953"/><span>thaisbeáint duit, féachaint ciaca is breághtha é nó linn éisg</span>
<lb n="1954"/><span>t'athar féin.  Is deacair léi dul leat, acht mar sin féin,</span>
<lb n="1955"/><span>nuair a leanfair uirre, raghaidh.  Beidh lachain annsain</span>
<lb n="1956"/><span>rómhaibh, agus beidh ceann riabhach orra níos mó 'ná an chuid eile,</span>
<lb n="1957"/><span>agus abair léi an ceann sain a mharbhadh chum dínnéir duit.</span>
<lb n="1958"/><span>Déarfaidh sí leat do rogha lacha eile a bheith agat agus leigint</span>
<lb n="1959"/><span>di sin.  Abair-se léi ná sáiseóchadh aon lacha eile tu acht í,</span>
<lb n="1960"/><span>agus tabhair aire mhaith do ubh atá istigh innte, mar is istigh ann</span>
<lb n="1961"/><span>atá a h-athair i bhfolach.  Nuair a gheóbhair an t-ubh buail i</span>
<lb n="1962"/><span>n-imeall na teine é 'á bheirbhiughadh.</span>
<lb n="1963"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1964"/><p><span>Do dhin sé féibh mar adubhairt an láirín leis, agus ní fada</span>
<lb n="1965"/><span>a bhí an t-ubh i n-aice na teine nuair a liúghuigh an duine</span>
<lb n="1966"/><span>uasal gan é dhoghadh.</span></p>
<lb n="1967"/>
<lb n="1968"/><p><span>"Mhuise, ciach agus léir ort, má's annsain atá tú," ars' an</span>
<lb n="1969"/><span>buachaill.</span></p>
<lb n="1970"/>
<lb n="1971"/><p><span>Bhí muintir an tighe tré chéile de dheasgaibh é fhághail i</span>
<lb n="1972"/><span>n-aon chor.</span></p>
<lb n="1973"/>
<lb n="1974"/><p><span>Chuaidh sé le biadh go dtí an láirín ar maidin i mbáireach, agus</span>
<lb n="1975"/><span>d'fhiafruigh sí dhe cá raghadh sé 'á lorg indiu.</span></p>
<lb n="1976"/>
<lb n="1977"/><p><span>"Ní fheadar," ar seisean.</span></p>
<lb n="1978"/>
<lb n="1979"/><p><span>"Buail fé dhéin na mná óige arís," ars' an láirín, agus cas</span>
<lb n="1980"/><span>do lámha uirre, agus abair gur'b í do bhean í."  Déarfaidh sí</span>
<lb n="1981"/><span>leat gur ghábhtaraighe dhuit go mór a hathair a chuardach.</span>
<lb n="1982"/><span>Abair-se léi gur geárr an mhoill ort é fhághail nuair is</span>
<lb n="1983"/><span>maith leat é, agus iarr uirre gluaiseacht i n-éinfheacht leat agus</span>
<lb n="1984"/><span>abhlórd (ubhallghort) a hathar a thaisbeáint duit féachaint</span>
<lb n="1985"/><span>ciaca is breaghtha é nó abhlórd t'athar féin.  Beidh sí ag</span>
<lb n="1986"/><span>iarraidh gan dul leat, agus, nuair a leanfair uirre, raghaidh.</span>
<lb n="1987"/><span>Nuair a raghair isteac 'san abhlórd, bí ag tiomáint leat</span>
<lb n="1988"/><span>chum go dtéighir go dtí an chúinne thoir thuaidh de.  Chífir</span>
<lb n="1989"/><span>crann annsain go mbeidh ubhall ana-mhór air.  agus abair léi</span>
<lb n="1990"/><span>nách mór duit an t-ubhall sain d'ithe.  Déarfaidh sise leat</span>
<lb n="1991"/><span>tu féin a shásamh ar an abhlórd acht leigint do sain, mar</span>
<lb n="1992"/><span>go raibh gradam mór ag a hathair do thorthaidhibh an chrainn</span>
<lb n="1993"/><span>sin.  Abair-se ná sáiseóchadh aon ubhall eile tú acht é,</span>
<lb n="1994"/><span>tabhair léim i n-áirde agus leag é, mar is istigh 'san ubhall</span>
<lb n="1995"/><span>sain atá a hathair i bhfolach, agus aimsigh do sgian, agus bhí</span>
<lb n="1996"/><span>'á ithe."</span></p>
<lb n="1997"/>
<lb n="1998"/><p><span>Do dhin mac an ríogh féibh mar adubhairt an láirín leis,</span>
<lb n="1999"/><span>agus nuair a bhí sé ag gearradh an ubhaill, do liughuigan duine</span>
<lb n="2000"/><span>uasal gan é ghearrad.</span></p>
<lb n="2001"/>
<lb n="2002"/><p><span>"Mhuise, ciach agus léir ort, má's annsain atá tú," arsa</span>
<lb n="2003"/><span>mac an ríogh.</span></p>
<lb n="2004"/>
<lb n="2005"/><p><span>Thángadar a-bhaile, agus bhí muintir an duine uasail tré</span>
<lb n="2006"/><span>cheile go seóigh de dheasgaibh é bheith faghta an dá lá, agus gan</span>
<lb n="2007"/><span>uaidh acht lá eile cum deireadh a chur leis.</span></p>
<lb n="2008"/>
<lb n="2009"/><p><span>Maidean an tríomhadh lae, nuair a bhí biadh faghta</span>
<lb n="2010"/><span>ag an láirín, d'fhiafruigh sí dhe cá raghadh sé 'á chuardach</span>
<lb n="2011"/><span>indiu.</span></p>
<lb n="2012"/>
<lb n="2013"/><p><span>"Ní fheadar," ar seisean.</span></p>
<lb n="2014"/>
<lb n="2015"/><p><span>"Buail chúcha isteach anois, agus ní bheidh an cailín óg rómhat,</span>
<lb n="2016"/><span>agus fiafruigh cá bhfuil sí.  Déarfar leat labhairt réidh agus gan</span>
<lb n="2017"/><span>aon fhothrom a dhéanamh mar go bhfuil sí ana-bhreóite.</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="2018"/><p><span>Abair leó go gcaithfir í fheicsint.  Déarfar leat ná fuil</span>
<lb n="2019"/><span>aon chaoi agat air mar go raibh sí ró-olc.  agus ná leigfidhe</span>
<lb n="2020"/><span>aoinne ag triall uirre.  Abair leó ná himtheóchair gan</span>
<lb n="2021"/><span>í fheicsint - nách é sin cion atá agat uirre.  Taisbeánfar</span>
<lb n="2022"/><span>duit í 'sa deire, agus beidh sí rómat 'sa leabaidh, agus is mór an</span>
<lb n="2023"/><span>seó an carn balcaisidhe a bheidh casta ar a ceann.  Fiaf-</span>
<lb n="2024"/><span>ruigh di cionnus tá sí, agus neamhshásta go maith a bheidh sí leat.</span>
<lb n="2025"/><span>Abair léi go bhfuil an iomad fothna ar a ceann, agus cuid aca'</span>
<lb n="2026"/><span>a chaitheamh di.  Déarfaidh sí leat leigint di féin agus gan</span>
<lb n="2027"/><span>bheith 'á cur tré chéile.  Dírigh ar a ceann a nochtadh agus ná</span>
<lb n="2028"/><span>fág aon phioc éadaigh air.  Beidh sí ad' iarraidh gan a leigint</span>
<lb n="2029"/><span>duit, agus ná géill-se dhi, mar tá lumpa óir istigh i gcúl a</span>
<lb n="2030"/><span>gruaige, agus a hathair istigh annsain.  Tóg as é agus abair gur</span>
<lb n="2031"/><span>breágh go léir an t-ór é, agus gur truagh ná fuil fhios agat</span>
<lb n="2032"/><span>ciaca is fearr é nó an t-ór atá id' dhúthaigh féin.  Tóg</span>
<lb n="2033"/><span>leat é agus buail i n-imeall na teine é.  Annsain tabharfaidh</span>
<lb n="2034"/><span>sé chughat tuagh agus bloc, agus fiafruigh-se dhe goidé a ghnó dhíobh</span>
<lb n="2035"/><span>sain.  Déarfaidh sé leat gur chum tu a bhaint an chinn de</span>
<lb n="2036"/><span>féin, mar dá n-aimseóchadh sé féin tusa, nuair a bhís i</span>
<lb n="2037"/><span>bhfolach, go raibh an cor céadna le fághail agat.  Abair-se</span>
<lb n="2038"/><span>leis ná déanfair, mar go bhfuil a mhalairt de chion agat</span>
<lb n="2039"/><span>air."</span></p>
<lb n="2040"/>
<lb n="2041"/><p><span>Do dhein mac an righ féibh mar adubhairt an láirín leis.</span></p>
<lb n="2042"/>
<lb n="2043"/><p><span>Budh gheárr gur liúghuigh an duine uasal gan é dhóghadh.</span></p>
<lb n="2044"/>
<lb n="2045"/><p><span>"Mhuise, ciach agus léir ort, má's annsain atá tú," arsa</span>
<lb n="2046"/><span>mac an ríogh.</span></p>
<lb n="2047"/>
<lb n="2048"/><p><span>Annsain ní bhfaigheadh sé slighe thíos ná thuas do, toisg an</span>
<lb n="2049"/><span>chinn fhágaint air, agus thug sé a inghean le pósadh dho, agus a</span>
<lb n="2050"/><span>raibh aige de saidhbhreas.</span></p>
<lb n="2051"/>
<lb n="2052"/><p><span>Nuair a bhí sé féin agus a bhean ag teacht a bhaile do</span>
<lb n="2053"/><span>ghlaodhadar chum tighe na mná gur léi an láirín agus thug sé</span>
<lb n="2054"/><span>féirín maith dhi.  Annsain thiomháineadar leó chum go</span>
<lb n="2055"/><span>ndeagadar go bárr an phuill seo go dtángadar isteach</span>
<lb n="2056"/><span>ann</span></p>
<lb n="2057"/>
<lb n="2058"/><p><span>Tigeadh an bheirt dearbhráthar gach aon lá go dtí an</span>
<lb n="2059"/><span>poll agus bhíodar ann roimis.</span></p>
<lb n="2060"/>
<lb n="2061"/><p><span>Do chuir sé roimis suas a bhean agus an t-airgead.</span></p>
<lb n="2062"/>
<lb n="2063"/><p><span>Nuair a fuair na dearbhráitheacha í féin agus an t-airgead</span>
<lb n="2064"/><span>thuas, do bhuaileadar leac ar an bpoll, agus d'fhágadar thíos</span>
<lb n="2065"/><span>é, agus b'éigin do filleadh ar mhnaoi na láiríneach báine.</span></p>
<lb n="2066"/>
<lb n="2067"/><p><span>"Seadh," ar sise, "do dheineadar mar sin leat é, agus</span>
<lb n="2068"/><span>caitfir fanamhaint annso go maidin."</span></p>
<lb n="2069"/>
<lb n="2070"/><p><span>D'imthigh sí i n-éinfheacht leis ar maidin agus chaith sí an leac</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="2071"/><p><span>as an bpoll agus thug sí cead a chos do, agus tháinigh sé a bhaile.</span>
<lb n="2072"/><span>Bhí a dhearbhráthair críonna chum a mhná a phósadh, mar bhí sé</span>
<lb n="2073"/><span>i n-amhras ná fillfeadh sé choidhche.</span></p>
<lb n="2074"/>
<lb n="2075"/><p><span>Nuair a tháinigh sé, ní gheobadh an bhean leis an bpreab-</span>
<lb n="2076"/><span>aire críonna, agus do sgrios sé as an ndúthaigh.  Do</span>
<lb n="2077"/><span>cheannuigh sí féin agus a fear áitreabh duine uasail le h-ais</span>
<lb n="2078"/><span>Bhéil-Átha-an-Ghaorthaidh, agus do mhaireadar go soilbhir suairc i</span>
<lb n="2079"/><span>gcomhluadar a cheile.</span>
<lb n="2080"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="2081"/><p><span>AN BRAIMÍM RIABHACH.</span></p>
<lb n="2082"/>
<lb n="2083"/><p><span>Do chomhnuigh feirmeóir go raibh triúr mac aige, i mBéal-</span>
<lb n="2084"/><span>Átha-an-Gaorthaidh fad ó.  Ag siubhlóid agus ag aodhairidheacht</span>
<lb n="2085"/><span>a bhíodh an mac óg agus ní thugadh sé leath a shaoghail 'sa' bhaile.</span></p>
<lb n="2086"/>
<lb n="2087"/><p><span>Tráth d'á raibh sé amuigh do cailleadh a athair.  Sul a</span>
<lb n="2088"/><span>bhfuair an t-athair bás do shocruigh sé gach aon nídh dá raibh</span>
<lb n="2089"/><span>aige ar an dtriúr.</span></p>
<lb n="2090"/>
<lb n="2091"/><p><span>'Sé an méid a bhuail a fear óg, láir thorrach.</span>
<lb n="2092"/><span>T'réis teacht' a bhaile dho, d'éirigh sé ar buile nuair a</span>
<lb n="2093"/><span>fuair sé ná ráibh fágtha aige acht an láir, agus d' imthigh sé leis</span>
<lb n="2094"/><span>féin arís agus níor fhill sé go ceann bliadhna.</span></p>
<lb n="2095"/>
<lb n="2096"/><p><span>Nuair a tháinigh sé a-bhaile bhí cúpla beartha ag an láir,</span>
<lb n="2097"/><span>ar a raibh siorrach fireann riabhach.</span></p>
<lb n="2098"/>
<lb n="2099"/><p><span>Dubhairt an siorrach so leis, an siorrach eile a mharbhadh,</span>
<lb n="2100"/><span>agus bainne na lárach go léir a thabhairt do féin.  T'réis</span>
<lb n="2101"/><span>mórán tathaint a dhéanamh air do mairbh sé an siorrach.</span></p>
<lb n="2102"/>
<lb n="2103"/><p><span>D'imthigh an mac óg arís agus níor fhill sé go ceann</span>
<lb n="2104"/><span>bliadhna eile.</span></p>
<lb n="2105"/>
<lb n="2106"/><p><span>Bhí cúpla eile beartha ag a láir roimis, agus d' iarr an</span>
<lb n="2107"/><span>brainiín riabhach air iad a mharbhadh i gcás go mbeadh a</span>
<lb n="2108"/><span>mbainne aige féin.</span></p>
<lb n="2109"/>
<lb n="2110"/><p><span>Dubhairt sé ná marbhóchadh, agus bhíodar féin ag pléidhe le</span>
<lb n="2111"/><span>chéile, chum gur thoiligh sé chum a mar bhuighthe fé dheire.</span></p>
<lb n="2112"/>
<lb n="2113"/><p><span>Nuair a bhíodar marbh aige, d'imthigh sé agus níor tháinig tar</span>
<lb n="2114"/><span>n-ais ar feadh bliadhna.  I gceann a bliadhna nuair fhill sé</span>
<lb n="2115"/><span>is amhlaidh a bhí cúpla beartha arís ag an láir roimis.</span></p>
<lb n="2116"/>
<lb n="2117"/><p><span>Dubhairt an Braimín Riabhach leis na siorraigh a mharbhadh</span>
<lb n="2118"/><span>i gcás go mbeadh an tríomhadh lacht aige féin.</span></p>
<lb n="2119"/>
<lb n="2120"/><p><span>Dubhairt sé ná marbhóchadh sé a thuille, gur bh'é budh mhór</span>
<lb n="2121"/><span>leis a bhí marbh aige ceana dho.</span></p>
<lb n="2122"/>
<lb n="2123"/><p><span>Dubhairt an braimín leis ná h-iarrfadh sé acht lacht na</span>
<lb n="2124"/><span>bliadhna so, agus dá bhfaghadh sé é, go ndéanfadh sé aon ghníomh</span>
<lb n="2125"/><span>budh mhaith leis do; acht níor bh' aon chabhair do bheith leis,</span>
<lb n="2126"/><span>dubhairt sé nár bheag leis a raibh marbh cheana aige dho.</span></p>
<lb n="2127"/>
<lb n="2128"/><p><span>"Seadh, maiseadh," ars' an braimín, "buail orm srian agus</span>
<lb n="2129"/><span>iallait go dtugainiíd cúrsa."</span></p>
<lb n="2130"/>
<lb n="2131"/><p><span>Do bhuail agus thiomáineadar leó agus bhíodar ag siubhal cois</span>
<lb n="2132"/><span>na trágha.</span>
<lb n="2133"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="2134"/><p><span>Do chonnaic an marcach táth gruaige a bhí chomh buidhe leis</span>
<lb n="2135"/><span>an ór, agus dubhairt sé leis an mbraimín go dtúirlingeóchadh</span>
<lb n="2136"/><span>sé, agus go dtógfadh sé an táth gruaige.</span></p>
<lb n="2137"/>
<lb n="2138"/><p><span>Dubhairt an braimín leis gan a dhéanamh ar a bhás.  Ní</span>
<lb n="2139"/><span>raibh aon chabhair do bheith leis, do thúirling sé, agus do thóg sé</span>
<lb n="2140"/><span>an táth, agus do chuir i n-a phóca é.</span></p>
<lb n="2141"/>
<lb n="2142"/><p><span>"Ní haon chabhair dom bheith ag gabháil duit, ní dhéanfá</span>
<lb n="2143"/><span>aon nídh orm, agus beir i n-aithreachas fós mar geall air,"</span>
<lb n="2144"/><span>ars' an braimín.</span></p>
<lb n="2145"/>
<lb n="2146"/><p><span>Thiomáineadar leó agus bhuail tigh úmpa le hais an bhóthair.</span></p>
<lb n="2147"/>
<lb n="2148"/><p><span>"Téirigh annsain isteach féachaint a' bhfaghfá lóisdín na</span>
<lb n="2149"/><span>hoidche agus stábla dhomh-sa, agus b' fhéidir go dtógfaidhe id'</span>
<lb n="2150"/><span>bhuachaill stábla ar fad ann tú," ars' an braimín.</span></p>
<lb n="2151"/>
<lb n="2152"/><p><span>Isteach leis, agus fuair sé lóisdín do féin 'agus stábla do'n</span>
<lb n="2153"/><span>bhraimín, agus fuair sé bheith 'n-a bhuachaill stábla chomh maith.</span></p>
<lb n="2154"/>
<lb n="2155"/><p><span>Nuair a bhíodh sé ag dul ag feicsint na gcapall gach aon</span>
<lb n="2156"/><span>oidhche ní bheireadh sé aon tsolus leis, mar do thabharfadh</span>
<lb n="2157"/><span>an táth gruaige solus do'n domhan.</span></p>
<lb n="2158"/>
<lb n="2159"/><p><span>Do thug na seirbhísigh fé ndeara ná raibh aon tsolus</span>
<lb n="2160"/><span>aige 'á bhreith uatha féin, agus go mbíodh an solus go léir aige</span>
<lb n="2161"/><span>'sa' stábla, agus d'innseadar d'á máighistir é.</span></p>
<lb n="2162"/>
<lb n="2163"/><p><span>D'imthigh an máighistir 'n-a dhiaidh oidhche áirighthe féachaint</span>
<lb n="2164"/><span>cad a bhí ag déanamh an tsoluis do, agus níor airigh an</span>
<lb n="2165"/><span>buachaill pioc chum gur phreab sé chuige isteach 'sa' stábla.</span></p>
<lb n="2166"/>
<lb n="2167"/><p><span>D'fhiafruigh sé dhe cá bhfuair sé an táth gruaige sin.</span>
<lb n="2168"/><span>D'innis an buachaill do.</span></p>
<lb n="2169"/>
<lb n="2170"/><p><span>Dubhairt an máighistir leis an bhean gur fhás an táth</span>
<lb n="2171"/><span>gruaige sin uirre a thabhairt chuige féin, nó go mbainfeadh</span>
<lb n="2172"/><span>se an ceann de.</span></p>
<lb n="2173"/>
<lb n="2174"/><p><span>"Cá bhfaighead í," ars' an buachaill.</span></p>
<lb n="2175"/>
<lb n="2176"/><p><span>"Tá cheithre áird ar an ndomhan, agus tóg do rogha aca," ars'</span>
<lb n="2177"/><span>an máighistir.</span></p>
<lb n="2178"/>
<lb n="2179"/><p><span>Chuaidh sé ag triall ar an mbraimín agus d'innis sé a</span>
<lb n="2180"/><span>sgéal dó.</span></p>
<lb n="2181"/>
<lb n="2182"/><p><span>"Dubhart leat an táth gruaige sin d'fhágaint it' dhiaidh agus</span>
<lb n="2183"/><span>ní dhéanfá rud orm- féach cá bhfagham an bhean sain anois,"</span>
<lb n="2184"/><span>ars' an braimín.</span></p>
<lb n="2185"/>
<lb n="2186"/><p><span>"Ní fheadar," ars' an buachaill.</span></p>
<lb n="2187"/>
<lb n="2188"/><p><span>"Téirigh anois ag triall ar do mháighistir, agus abair leis</span>
<lb n="2189"/><span>costas an bhóthair a thabhairt go maith dhuit," ars' an</span>
<lb n="2190"/><span>braimín.</span></p>
<lb n="2191"/>
<lb n="2192"/><p><span>Do fuair sé a dhóthain airgid agus thiomáineadar leó chum</span>
<lb n="2193"/><span>go ndeaghadar go dtí an fhairrge.</span>
<lb n="2194"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="2195"/><p><span>Bhí slaitín draoidheachta ag an mbraimín, agus do dhin sé</span>
<lb n="2196"/><span>bóthar tríd an bhfairrge agus thiomáineadar leó chum gur</span>
<lb n="2197"/><span>bhuail tig úmpa.</span></p>
<lb n="2198"/>
<lb n="2199"/><p><span>Bhí bean na gruaige i bhfuinneoig i mbárr an tighe, agus</span>
<lb n="2200"/><span>gárda shaighdiúiridhe las-'muigh 'á faire.</span></p>
<lb n="2201"/>
<lb n="2202"/><p><span>"Seadh anois," adubhairt an braimín leis an mbuachaill,</span>
<lb n="2203"/><span>"b'fhéidir go n-iarrfadh an bhean óg cead teacht ag mar-</span>
<lb n="2204"/><span>caigheacht ar do chúlaibh-se, agus má fhaghann sí an cead,</span>
<lb n="2205"/><span>iarrfaidh sí ort-sa í leigint ar do chúlaibh, agus abair-se léi</span>
<lb n="2206"/><span>teacht agus fáilthe, agus má fhaghaim-se ar mo dhrom í, tá siad</span>
<lb n="2207"/><span>sgartha léi go bráth."</span></p>
<lb n="2208"/>
<lb n="2209"/><p><span>Do fuair sí an cead, agus ní túisge a fuair an braimín ar</span>
<lb n="2210"/><span>a dhrom í ná gur bhuail sé bóthar.</span></p>
<lb n="2211"/>
<lb n="2212"/><p><span>Do phreab an gárda a bhí 'á faire i n-a diaidh chum gan í</span>
<lb n="2213"/><span>leigint uatha.</span></p>
<lb n="2214"/>
<lb n="2215"/><p><span>Nuair a bhíodar imthighthe tamall ó'n dtigh, do dhún an</span>
<lb n="2216"/><span>marcach an bóthar le slaitín draoidheachta an bhraimín, agus do</span>
<lb n="2217"/><span>báitheadh gach aon duine d'á raibh 'á leanmhaint.</span></p>
<lb n="2218"/>
<lb n="2219"/><p><span>Annsain thugadar a n-aghaidh ar thigh an mháighistir</span>
<lb n="2220"/><span>agus í aca.</span></p>
<lb n="2221"/>
<lb n="2222"/><p><span>D'fhiafruigh an duine uasal de'n mhnaoi a' bpósfadh sí é.</span></p>
<lb n="2223"/>
<lb n="2224"/><p><span>Dubhairt sí ná pósfadh chum go s'láthruigheadh sé fáinne a</span>
<lb n="2225"/><span>chaill sí 'sa' bhfairrge.</span></p>
<lb n="2226"/>
<lb n="2227"/><p><span>Chuaidh sé ag triall ar an mbuachaill agus dubhairt sé leis</span>
<lb n="2228"/><span>an fáinne a bí ag an gcailín d'fhághail nó go mbainfeadh</span>
<lb n="2229"/><span>sé an ceann de.</span></p>
<lb n="2230"/>
<lb n="2231"/><p><span>D'fhiafruigh an buachaill de cá raghad sé 'á chuardach.</span>
<lb n="2232"/><span>Dubhairt sé leis go raibh cheithre áird ar an ndomhan agus a</span>
<lb n="2233"/><span>rogha aca a thóghaint.</span></p>
<lb n="2234"/>
<lb n="2235"/><p><span>Chuaidh an buachaill ag triall ar an mbraimín, agus d'innis</span>
<lb n="2236"/><span>sé a chúrsa dho.</span></p>
<lb n="2237"/>
<lb n="2238"/><p><span>Dubhairt an braimín leis, dá ndeineadh sé rud air féin,</span>
<lb n="2239"/><span>nár ghábhadh dho gabháil tríd an dtrioblóid a bhí 'n-a gcomhair,</span>
<lb n="2240"/><span>agus dubhairt sé leis costas an bhóthair fhághail ó'n máighistir.</span>
<lb n="2241"/><span>Do fuair sé a dhóthain airgid.</span></p>
<lb n="2242"/>
<lb n="2243"/><p><span>Annsain do thiomáineadar leó, agus dubhairt an braimín leis</span>
<lb n="2244"/><span>go mbuailfeadh a lán éisg uime agus é go léir a cheannach, mar</span>
<lb n="2245"/><span>gur istigh i mbolg éisg mhóir a bhí sé.</span></p>
<lb n="2246"/>
<lb n="2247"/><p><span>Do cheannuigh sé ar bhuail uime d'iasg, agus fuair sé an</span>
<lb n="2248"/><span>fáinne i mbolg an éisg mhóir, agus d'fhilleadar thar n-ais agus é</span>
<lb n="2249"/><span>aca.</span></p>
<lb n="2250"/>
<lb n="2251"/><p><span>Do fuair an máighistir an fáinne, agus d'fhiafruigh sé dhe'n</span>
<lb n="2252"/><span>mhnaoi óig a' bpósfadh sí anois é.</span>
<lb n="2253"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="2254"/><p><span>Dubhairt sí ná pósfadh chum go dtugadh sé chúiche capall</span>
<lb n="2255"/><span>a bhí aice.</span></p>
<lb n="2256"/>
<lb n="2257"/><p><span>Dubhairt sé leis an mbuachaill preabadh agus an capall a</span>
<lb n="2258"/><span>sholáthar nó go mbainfeadh sé an ceann de.</span></p>
<lb n="2259"/>
<lb n="2260"/><p><span>Do phreab sé agus d'innis sé d'á bhraimín cad a bhí ráidhte leis.</span></p>
<lb n="2261"/>
<lb n="2262"/><p><span>"A!" arsan braimín, "ní raibh an donas riamh go dtí so</span>
<lb n="2263"/><span>orainn; dá ndeinteá rud orm-sa agus lacht an tríomhadh</span>
<lb n="2264"/><span>bliadhain a thabhairt dom, badh bheag é mo thoradh ar an</span>
<lb n="2265"/><span>gcapall a thabhairt liom; fuair an capall sain bainne</span>
<lb n="2266"/><span>bliadhna sa mbreis orm-sa, agus tá a rian air, tá sé ró-mhaith</span>
<lb n="2267"/><span>dhomh-sa."</span></p>
<lb n="2268"/>
<lb n="2269"/><p><span>"Ní'l leigheas anois air, acht bheith cráidhte, agus ní haon</span>
<lb n="2270"/><span>chabhair é sin," ars' an buachaill.</span></p>
<lb n="2271"/>
<lb n="2272"/><p><span>"Faigh cosdas an bhóthair; caithfeam tabhairt fé, acht is</span>
<lb n="2273"/><span>beag an chabhair dúinn é," ars' an braimín.</span></p>
<lb n="2274"/>
<lb n="2275"/><p><span>Fuair sé an cosdas agus thiomáineadar leó fé dhéin sráide.</span></p>
<lb n="2276"/>
<lb n="2277"/><p><span>Dubhairt an braimín leis an mbuachaill dul go tionús,</span>
<lb n="2278"/><span>agus an oiread leathair d'fhághail agus do chlúdóchadh gach aon phioc</span>
<lb n="2279"/><span>de féin acht a shúile.  Chlúduigh sé é agus thiomáineadar leo</span>
<lb n="2280"/><span>annsain.</span></p>
<lb n="2281"/>
<lb n="2282"/><p><span>Nuair a dhineadar ar an gcapall so bhí gach aon léim</span>
<lb n="2283"/><span>aige, agus ní raibh aon bhrígh sa bhraimín seachas é, mar bhí sé</span>
<lb n="2284"/><span>mór, fiadhain, coimhthigheach, láidir.</span></p>
<lb n="2285"/>
<lb n="2286"/><p><span>Seo ar a chéile iad, agus gach aon ghreim a bheireadh an</span>
<lb n="2287"/><span>bitheamhnac mór ar an mbraimín, ní thugadh sé leis acht</span>
<lb n="2288"/><span>an leathar.</span></p>
<lb n="2289"/>
<lb n="2290"/><p><span>Ní'l aon ghreim a bheireadh an braimín ná go dtugadh sé</span>
<lb n="2291"/><span>lán a bhéil d'fhuil, agus d'fheoil amach ó'n gcnámh leis.</span></p>
<lb n="2292"/>
<lb n="2293"/><p><span>Bhíodar ag gabháil d'á chéile chum gur dhein an braimín</span>
<lb n="2294"/><span>foltharach stracaighthe geárrtha dhe, agus bhí sé go inín macánta</span>
<lb n="2295"/><span>'n-a dhiaidh agus b' fhurasda dhóibh é thabhairt leó rómpa.</span></p>
<lb n="2296"/>
<lb n="2297"/><p><span>Ní raibh pioc imtighthe ar an mbraimín acht pé méid</span>
<lb n="2298"/><span>leathair a bhí stracaighthe dhe.</span></p>
<lb n="2299"/>
<lb n="2300"/><p><span>Nuair a bhí sé tabhartha leó d'fhiafruigh an máighistir de'n</span>
<lb n="2301"/><span>mhnaoi óig a' bpósfadh sí anois é.  Dubhairt sí ná pósfadh</span>
<lb n="2302"/><span>chum go dtugadh sé chúiche trí buidéil de uisge ifrinn.</span></p>
<lb n="2303"/>
<lb n="2304"/><p><span>Chuaidh an máighistir ag triall ar an mbuachaill agus dubhairt</span>
<lb n="2305"/><span>sé leis an t-uisge a thabhairt chuige féin nó go mbainfeadh</span>
<lb n="2306"/><span>sé an ceann de.</span></p>
<lb n="2307"/>
<lb n="2308"/><p><span>Phreab an buachaill agus d'innis sé d'á bhraimín goidé an</span>
<lb n="2309"/><span>cúram a bhí curtha air.  Dubhairt an braimín ná raibh an</span>
<lb n="2310"/><span>diabhal riamh go dtí so orra, agus leigint do cosdas an bhóthair</span>
<lb n="2311"/><span>fhághail mar go gcaithfidís é thriall ar aon chuma.</span>
<lb n="2312"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="2313"/><p><span>Thiomáineadar leo, agus, nuair a bhíodar buailthe le</span>
<lb n="2314"/><span>h-ifreann, dubhairt sé leis an mbuachaill teacht anuas agus an'</span>
<lb n="2315"/><span>tsúil a bhaint as, acht í fhágaint ar sileadh leis, agus go sínfeadh</span>
<lb n="2316"/><span>sé féin agus go leigfeadh sé air bheith marbh, agus go mbaileóchadh.</span>
<lb n="2317"/><span>préacháin timcheall air ag priocadh a shúl, agus leigint do</span>
<lb n="2318"/><span>sain síneadh le n-a ais agus breith ar cheann aca, agus gan sgara-</span>
<lb n="2319"/><span>mhaint leis chum go dtugadh ceann d'á chomrádaidhibh an</span>
<lb n="2320"/><span>t-uisge chuige.</span></p>
<lb n="2321"/>
<lb n="2322"/><p><span>Do dhein an bhuachaill rud air agus budh gheárr go raibh greim</span>
<lb n="2323"/><span>ar phréachán aige.  Bhí an chuid eile aca a d'iarraidh air</span>
<lb n="2324"/><span>cead cos a thabhairt do, acht dubhairt sé leó ná sgarfadh sé</span>
<lb n="2325"/><span>féin leis chum go dtugadh ceann éigin aca an t-uisge ó</span>
<lb n="2326"/><span>ifreann chuige.</span></p>
<lb n="2327"/>
<lb n="2328"/><p><span>Fé dheire d'imthigh ceann de-s na préachánaibh a d'iarraidh</span>
<lb n="2329"/><span>an uisge agus thug sé leis cheithre cinn de bhuidéalaibh.</span></p>
<lb n="2330"/>
<lb n="2331"/><p><span>Nuair a tháinigh sé bhí a raibh air de chlúmh loisgithe, agus ní</span>
<lb n="2332"/><span>raibh acht a rádh go raibh an t-anam ann.  Annsain dubhairt</span>
<lb n="2333"/><span>an braimín leis an mbuachaill an tsúil a chur isteach agus go,</span>
<lb n="2334"/><span>mbeadh sí chomh maith is bhí sí riamh.</span></p>
<lb n="2335"/>
<lb n="2336"/><p><span>Chómh maith do dhein agus thiomáineadar leó a-bhaile.</span></p>
<lb n="2337"/>
<lb n="2338"/><p><span>"Seadh, anois," ars' an braimín leis an mbuachaill, "'sé</span>
<lb n="2339"/><span>an gnó atá aice siúd de'n uisge, chum é chimilt di féin, agus</span>
<lb n="2340"/><span>ní dhóighfidh aon nídh í 'n-a dhiaidh, agus iarrfaidh sí ar an</span>
<lb n="2341"/><span>máighistir dul ag rinnce i dtobán teárra a bheidh ar lasadh</span>
<lb n="2342"/><span>i n-éinfeacht léi, nó ná pósfaidh sí é féin ná éinne eile,</span>
<lb n="2343"/><span>munarinncfidh siad 'sa' tobán teárra 'n-a teannta; preab-</span>
<lb n="2344"/><span>faidh an máighistir isteach ag rinnce 'n-a teannta; agus loisg-</span>
<lb n="2345"/><span>fear é, agus cimil-se a bhfuil i gceann de-s na buideálaibh</span>
<lb n="2346"/><span>dhíot féin, agus preab isteach nuair a bheidh an máighistir</span>
<lb n="2347"/><span>loisgithe."</span></p>
<lb n="2348"/>
<lb n="2349"/><p><span>Chómh luath is fuair an buachaill a mháighistir loisgithe do</span>
<lb n="2350"/><span>phreab sé féin isteach, agus é cimilthe de'n uisge chómh maith léi.</span></p>
<lb n="2351"/>
<lb n="2352"/><p><span>Ní raibh pioc d'á cionnacha cimilthe aice-se, agus do thosnuigh</span>
<lb n="2353"/><span>an buachaill ar an dtearra a chaitheamh 'san aghaidh uirre.</span></p>
<lb n="2354"/>
<lb n="2355"/><p><span>Do liúghuigh sí air gan í losgadh, agus do léim sí amach as an</span>
<lb n="2356"/><span>dtobán.</span></p>
<lb n="2357"/>
<lb n="2358"/><p><span>Annsain do phósadar araon, agus do dhíoladar talamh an</span>
<lb n="2359"/><span>mháighistir agus do thoghadar feirm thailimh i mBéal-Átha-an-</span>
<lb n="2360"/><span>Ghaorthaidh, agus do mhaireadar go soilbhir suairc i gcomhluadar</span>
<lb n="2361"/><span>a chéíle go lá a mbáis.</span></p>
<lb n="2362"/>
<lb n="2363"/><p><span>Ta clann a gclainne fós go saidhbhir creideamhnach i</span>
<lb n="2364"/><span>mBéal-Átha-an-Ghaorthaidh.</span>
<lb n="2365"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="2366"/><p><span>INGHEAN RÍOGH UÍBH LAOGHAIRE AGUS NA</span>
<lb n="2367"/><span>h-ATHAIGH.</span></p>
<lb n="2368"/>
<lb n="2369"/><p><span>Bhí rí 'n-a chomhnuidhe i n-Uíbh Laoghaire fad ó agus fuair sé</span>
<lb n="2370"/><span>cuireadh dínnéir ó ridire a bhí 'n-a chomhnuidhe i mBaile</span>
<lb n="2371"/><span>Mhúirne.</span></p>
<lb n="2372"/>
<lb n="2373"/><p><span>Dubhairt sé le n-a ghiománach cóiste cheithre gcapall a</span>
<lb n="2374"/><span>ghléasadh, agus chomh maith do dhein, agus chuaidh sé féin agus a bhean fé</span>
<lb n="2375"/><span>dhéin an dínnéir, agus níor fhág aoinne 'n-a, dhiaidh i mbun na</span>
<lb n="2376"/><span>rígh-theaghlaighe acht a inghean agus buachaill aimsire.</span></p>
<lb n="2377"/>
<lb n="2378"/><p><span>Thugadar aire mhaith dh'á ngnó i gcaitheamh an lae go</span>
<lb n="2379"/><span>dtáinig an tratnóna orra.</span></p>
<lb n="2380"/>
<lb n="2381"/><p><span>Ní raibh an rí ag teacht, agus dubhairt an buachaill le n-a</span>
<lb n="2382"/><span>inghin ná fanfadh sé féin ann toisg gan aoinne a bheith 'sa'</span>
<lb n="2383"/><span>tigh acht í.</span></p>
<lb n="2384"/>
<lb n="2385"/><p><span>"Féadfair imtheacht," ar sise, agus chomh maith d'imthigh sé.</span></p>
<lb n="2386"/>
<lb n="2387"/><p><span>Níor tháinigh aoinne ag triall uirre an oidhche sin agus</span>
<lb n="2388"/><span>thiomáin sí léi a chodladh.</span></p>
<lb n="2389"/>
<lb n="2390"/><p><span>Níor bh' fhada a bhí sí 'n-a codladh nuair airigh sí chúiche an</span>
<lb n="2391"/><span>siot 's a' fuaim 's a' fothrom ag athach mór na dtrí gceann,</span>
<lb n="2392"/><span>na dtrí mbeann, na dtrí muineál bhfada reamhar</span>
<lb n="2393"/><span>ndíreac.</span></p>
<lb n="2394"/>
<lb n="2395"/><p><span>"Osgail an dorus, a inghean ríogh Uíbh Laoghaire'" ar s</span>
<lb n="2396"/><span>léi.  Níor labhair sí focal.</span></p>
<lb n="2397"/>
<lb n="2398"/><p><span>D'iarr sé dá uair eile uirre é, acht má dhein, níor leig sí</span>
<lb n="2399"/><span>uirre gur airigh sí é, acht dubhairt sí leis ná raibh aoinne</span>
<lb n="2400"/><span>annso i gcomhair na h-oidhche acht í féin, agus leigint do dul i</span>
<lb n="2401"/><span>mball éigin eile do féin.</span></p>
<lb n="2402"/>
<lb n="2403"/><p><span>Níor dhein sé acht a ghuala a bhualadh leis an ndorus agus é</span>
<lb n="2404"/><span>bhualadh thiar ar an ndorus iadhta.</span></p>
<lb n="2405"/>
<lb n="2406"/><p><span>Phreab sí 'n-a su dhe agus dhein sí síos teine.</span></p>
<lb n="2407"/>
<lb n="2408"/><p><span>Dubhairt sé léi a shuipéar a chur síos do.</span></p>
<lb n="2409"/>
<lb n="2410"/><p><span>Buail sí síos ceathramha mhairt do.</span></p>
<lb n="2411"/>
<lb n="2412"/><p><span>Tharraing sé síos í, tharraing sé suas í, tríd an</span>
<lb n="2413"/><span>ngríosaigh, tríd an ngruasaigh, trí n-a fhiaclaibh fada</span>
<lb n="2414"/><span>fuara, do shluig sé suas í agus d' ith.</span></p>
<lb n="2415"/>
<lb n="2416"/><p><span>Dubhairt sé ná raibh a dhóthain ann, agus ceann eile a</span>
<lb n="2417"/><span>bhualadh síos do.</span>
<lb n="2418"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="2419"/><p><span>Do bhuail agus thug sé an córughadh céadna dhi.  Nior shásaimh</span>
<lb n="2420"/><span>sain é gan an tríomhadh ceann d'fhághail agus d' ith sé í.</span></p>
<lb n="2421"/>
<lb n="2422"/><p><span>"Dein leabaidh dom, a inghean ríogh Uíbh Laoghaire," ar</span>
<lb n="2423"/><span>seisean.</span></p>
<lb n="2424"/>
<lb n="2425"/><p><span>"Goidé an sórd leaptha is maith leat?" ar sise.</span></p>
<lb n="2426"/>
<lb n="2427"/><p><span>"Bárr iarainn fúm, bárr iarainn os mo chionn, agus máilín</span>
<lb n="2428"/><span>snímh fém' cheann," ar seisean.</span></p>
<lb n="2429"/>
<lb n="2430"/><p><span>Do dhein sí an leabaidh do agus chuaidh sé a chodladh.</span></p>
<lb n="2431"/>
<lb n="2432"/><p><span>Budh ghearr gur thuit a chodladh air mar bhí a bholg ró-lán.</span></p>
<lb n="2433"/>
<lb n="2434"/><p><span>Fuair sí sgian leadurra líomhtha na fágfadh síol bime ná</span>
<lb n="2435"/><span>béime, agus do sgaoil sí á chuid fola fé'n dtigh, agus bhuail sí gad</span>
<lb n="2436"/><span>'n-a phluc.</span></p>
<lb n="2437"/>
<lb n="2438"/><p><span>Annsain chuaidh sí a chodhladh agus níor throm suan di go</span>
<lb n="2439"/><span>bhfeacaidh sí solus an lae, agus níor thainig an buachaill ná a</span>
<lb n="2440"/><span>muintir chúiche an lá sain.  Bhuail sí amach um thráthnóna</span>
<lb n="2441"/><span>féachaint a' bhfeicfeadh sí a muintir chúiche.</span></p>
<lb n="2442"/>
<lb n="2443"/><p><span>Ní fheacaidh sí aon nídh acht an ghaoth ag dul ar sgáth na</span>
<lb n="2444"/><span>copóige, agus an chopóg ag teitheadh uaithe, agus gach aon nídh ag</span>
<lb n="2445"/><span>dul i n-'eal féin i gcomhair na h-oidhche.  D'iompoidh</span>
<lb n="2446"/><span>sí thar n-ais agus d'iarr rí cabhair Dé, nó, munar iarr, do</span>
<lb n="2447"/><span>leog do.</span></p>
<lb n="2448"/>
<lb n="2449"/><p><span>Nuair a bhí gach aon nídh curtha i dtaisge aice, chuaidh sí a</span>
<lb n="2450"/><span>chodladh.</span></p>
<lb n="2451"/>
<lb n="2452"/><p><span>Budh gheárr a bhí sí ann nuair airigh sí chúiche an</span>
<lb n="2453"/><span>siot, 's a' fuaim, 's a' fothrom, ag athach mór na gcúig</span>
<lb n="2454"/><span>gceann, na gcúig mbeann, na gcúig muineál bhfada reamhar</span>
<lb n="2455"/><span>ndíreach.</span></p>
<lb n="2456"/>
<lb n="2457"/><p><span>"Osgail an dorus dom, a ingean ríogh Uíbh Laoghaire," ar</span>
<lb n="2458"/><span>seisean, trí h-uaire i ndiaidh chéile.</span></p>
<lb n="2459"/>
<lb n="2460"/><p><span>"Ní'l aoinne annso i gcomhair na h-oidhche acht mise, agus is</span>
<lb n="2461"/><span>olc an t-ionad duit teacht ann," ar sise.  Níor dhein sé acht</span>
<lb n="2462"/><span>a ghuala a bhualadh fé'n ndorus, agus é bhualadh thiar ar an</span>
<lb n="2463"/><span>ndorus iadhta.</span></p>
<lb n="2464"/>
<lb n="2465"/><p><span>Preab sí 'n-a suidhe agus dhein sí síos teine.</span></p>
<lb n="2466"/>
<lb n="2467"/><p><span>"Cuir síos mo shuipéar dom, a inghean ríogh Uíbh Lao-</span>
<lb n="2468"/><span>ghaire," ar seisean.</span></p>
<lb n="2469"/>
<lb n="2470"/><p><span>Bhuail sí síos ceathramha mhairt do.</span></p>
<lb n="2471"/>
<lb n="2472"/><p><span>Tharraing sé síos í, tharraing sé suas í, tríd an</span>
<lb n="2473"/><span>ngríosaigh, tríd an ngruasaigh, shluig sé suas í agus d'ith.</span></p>
<lb n="2474"/>
<lb n="2475"/><p><span>B'éigin di trí ceathramhna eile d'fhághail do, agus thug sé an</span>
<lb n="2476"/><span>córughadh céadna dhóibh.</span></p>
<lb n="2477"/>
<lb n="2478"/><p><span>"Dein leabaidh dom, a inghean ríogh Uíbh Laoghaire," ar</span>
<lb n="2479"/><span>seisean léi.</span>
<lb n="2480"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="2481"/><p><span>"Goidé an sórd leaptha is maith leat?" ar sise.</span></p>
<lb n="2482"/>
<lb n="2483"/><p><span>"Bárr iarainn fúm, bárr iarainn os mo chionn agus máilín</span>
<lb n="2484"/><span>nímh fém' cheann," ar seisean.</span></p>
<lb n="2485"/>
<lb n="2486"/><p><span>Do dhein sí leabaidh do agus chuaidh sé a chodladh.</span></p>
<lb n="2487"/>
<lb n="2488"/><p><span>Thuit a chodladh air, bhí a bholg ró lán agus níor bh'iongnadh</span>
<lb n="2489"/><span>sain t'réis cheithre ceathramhna mairt d'ithe.</span></p>
<lb n="2490"/>
<lb n="2491"/><p><span>Fuair sí a sgian leadurra líomhta ná fágfadh síol bime</span>
<lb n="2492"/><span>ná béime agus do sgaoil sí a chuid fola fé'n dtigh, agus bhuail sí</span>
<lb n="2493"/><span>gad 'n-a chluais.</span></p>
<lb n="2494"/>
<lb n="2495"/><p><span>Annsain chuaidh sí a chodladh agus níos throm suan di chum go</span>
<lb n="2496"/><span>rug solus an lae i nbáirigh uirre</span></p>
<lb n="2497"/>
<lb n="2498"/><p><span>Phreab sí 'n-a suidhe ag déanamh a gnótha, agus níor tháinig</span>
<lb n="2499"/><span>a muintir ná an buachaill fé n-a géin i gcaitheamh an lae.</span></p>
<lb n="2500"/>
<lb n="2501"/><p><span>Nuair a bhí deireadhnaighe an lae ag teacht uirre, do</span>
<lb n="2502"/><span>bhuail sí amach go h-uaigneac 'n-a h-aonar féachaint a'</span>
<lb n="2503"/><span>bhfeicfeadh shí a muintir ag teacht.</span></p>
<lb n="2504"/>
<lb n="2505"/><p><span>Ní fheacaidh sí aon nídh acht an t-árdán ag dul ar sgáth</span>
<lb n="2506"/><span>an ísleáin, agus an ghaoth ag dul ar sgáth na copóige, agus an</span>
<lb n="2507"/><span>chopóg ag teitheadh uaithe agus gach aon nídh ag dul i n-'ealféin</span>
<lb n="2508"/><span>i g-comhair na h-oidhche.</span></p>
<lb n="2509"/>
<lb n="2510"/><p><span>D'iompoidh sí isteach go brónac, agus chuaidh sí a chodladh dhi</span>
<lb n="2511"/><span>féin.</span></p>
<lb n="2512"/>
<lb n="2513"/><p><span>Níor bh'fhada i n-aon chor a bhí sí ann nuair airigh sí chuiche</span>
<lb n="2514"/><span>an siot 's a' fuaim 's a' fothrom ag athach mór na seacht</span>
<lb n="2515"/><span>gceann, na seacht mbeann, na seacht muineál bhfada</span>
<lb n="2516"/><span>reamhar ndíreach.</span></p>
<lb n="2517"/>
<lb n="2518"/><p><span>"Osgail an dorus, a inghean ríogh Uíbh Laoghaire," ar</span>
<lb n="2519"/><span>seisean léi, trí h-uaire as a chéile.</span></p>
<lb n="2520"/>
<lb n="2521"/><p><span>"Ní'l aoinne annso i gcomhair na h-oidhche acht mise, agus</span>
<lb n="2522"/><span>is olc an t-ionad duit teacht ann," ar sise leis.</span></p>
<lb n="2523"/>
<lb n="2524"/><p><span>Níor dhein sé acht a ghuala a bhualadh fé'n ndorus agus é</span>
<lb n="2525"/><span>bhualadh thiar i gcoinnibh an doruis iadhta.  Phreab sí 'n-a</span>
<lb n="2526"/><span>suidhe agus dhein sí síos teine.</span></p>
<lb n="2527"/>
<lb n="2528"/><p><span>"Cuir síos mo shuipéar dom, a inghean ríogh Uíbh Laoghaire,"</span>
<lb n="2529"/><span>ar seisean léi.</span></p>
<lb n="2530"/>
<lb n="2531"/><p><span>Bhuail sí síos cheithre ceathramhna mairt do.  Tharraing sé</span>
<lb n="2532"/><span>síos iad, tharraing se suas iad, tríd an ngruasaigh, tríd an</span>
<lb n="2533"/><span>ngríosaigh, do shluig sé suas iad agus d'ith.  Dubhairt sé léi</span>
<lb n="2534"/><span>ceithre ceathramhna eile d'fhághail do.  Do fuair agus thug sé an</span>
<lb n="2535"/><span>córughadh céadna dhóibh.</span></p>
<lb n="2536"/>
<lb n="2537"/><p><span>Nuair a bhíodar sain alpaithe aige' d'iarr sé an oiread</span>
<lb n="2538"/><span>eile.</span></p>
<lb n="2539"/>
<lb n="2540"/><p><span>Bhí dultha a feoil di, agus do phreab sí amach le n-a sgiain</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="2541"/><p><span>leadurra líomhtha, agus bhain sí an cheathramha dheiridh de bheithidheach</span>
<lb n="2542"/><span>reamhar, agus thug chuige í, agus d'ith.</span></p>
<lb n="2543"/>
<lb n="2544"/><p><span>Annsain dubhairt sé léi leabaidh a dhéanamh do.</span></p>
<lb n="2545"/>
<lb n="2546"/><p><span>"Goidé an sórd leaptha," ar sise.</span></p>
<lb n="2547"/>
<lb n="2548"/><p><span>"Bárr iarainn fúm, bárr iarainn os mo chionn, agus máilín</span>
<lb n="2549"/><span>snímh fém' cheann," ar seisean.</span></p>
<lb n="2550"/>
<lb n="2551"/><p><span>Do dhein sí an leabaidh do, agus chuaidh sé a chodhladh.</span></p>
<lb n="2552"/>
<lb n="2553"/><p><span>Thuit a chodladh air, bhí a bholg ró-lán, nídh nách iongnadh</span>
<lb n="2554"/><span>t'réis a raibh alpaithe d'fheoil aige.</span></p>
<lb n="2555"/>
<lb n="2556"/><p><span>Fuair sí a sgian leadurra líomhtha ná fágfadh síol bime</span>
<lb n="2557"/><span>ná béime, a bhainfeadh anuas de'n chéad sgríb nó an dara</span>
<lb n="2558"/><span>sgríob le chéile, agus do sgaoil sí a chuid fola ar fuaid an</span>
<lb n="2559"/><span>tighe, agus chuir sí gad 'n-a chluasaibh.</span></p>
<lb n="2560"/>
<lb n="2561"/><p><span>Chuaidh sí a chodladh agus níor throm suan di go bhfeacaidh sí</span>
<lb n="2562"/><span>solus an lae i mbáirigh.</span></p>
<lb n="2563"/>
<lb n="2564"/><p><span>Phreab sí 'n-a suidhe, agus amach 'sa' lá tháinigh a muintir, agus</span>
<lb n="2565"/><span>bhí an triúr athach marbh rómpa.</span></p>
<lb n="2566"/>
<lb n="2567"/><p><span>Annsain chuir a h-athair amach gairm sgoile go raibh</span>
<lb n="2568"/><span>inghean aige le pósadh, agus ná faigheadh aoinne í acht duine a</span>
<lb n="2569"/><span>raghadh de léim treasna na Laoi.</span></p>
<lb n="2570"/>
<lb n="2571"/><p><span>Bhí an saoghalthacht ag teacht, acht ní bhfaigheadh aoinne 'n-a</span>
<lb n="2572"/><span>charáiste tabhairt fé í léimt.</span></p>
<lb n="2573"/>
<lb n="2574"/><p><span>Fé dheire tháinigh sgiúirséadach buidhe lom, agus thóg sé ruthag</span>
<lb n="2575"/><span>ó Bhéal-Átha-an-Ghaorthaidh chúiche agus do léim sé í.</span></p>
<lb n="2576"/>
<lb n="2577"/><p><span>"Seadh' a rígh Uíbh Laoghaire, tá t'inghean agam," ar</span>
<lb n="2578"/><span>seisean.  "Tá cheana," ars' an rí.</span></p>
<lb n="2579"/>
<lb n="2580"/><p><span>Annsain dubhairt sé léi teacht annso ar a chúlaibh go</span>
<lb n="2581"/><span>mbeireadh sé a bhaile í.  Chomh maith do dhein.</span></p>
<lb n="2582"/>
<lb n="2583"/><p><span>Tiomáin sé leis chum go ndeaghaidh sé siar go Céim-an-</span>
<lb n="2584"/><span>Fhiadh, agus dubhairt sé léi bheith anuas de'n chapall.  Do</span>
<lb n="2585"/><span>tháinigh sí anuas, agus do thainigh sé agus do cheangail sé le</span>
<lb n="2586"/><span>téid d'earball an chapaill í, agus tháinigh sé in-áirde arís,</span>
<lb n="2587"/><span>agus thug sé bata agus bóthar do'n chapall, agus tharraing sé</span>
<lb n="2588"/><span>'n-a dhiaidh an cailín, chum go ndeaghaidh sé go tigh uaigneach</span>
<lb n="2589"/><span>a bhí i mbolg sléibhe thiar 'sa' Chumar, agus tharraing sé</span>
<lb n="2590"/><span>leis isteach í.</span></p>
<lb n="2591"/>
<lb n="2592"/><p><span>B'iad na h-athaigh a chomhnuigh sa tigh seo, agus bhí a máthair</span>
<lb n="2593"/><span>istigh roimpe, agus dearbhráthair dóibh ab' eadh an sgiulúdhach a</span>
<lb n="2594"/><span>thug leis ar earball an chapaill í.</span></p>
<lb n="2595"/>
<lb n="2596"/><p><span>Nuair a chonnaic an mháthair ag déanamh isteach an dorus</span>
<lb n="2597"/><span>iad: "Airiú, a Phocáin, a laogh," ar sí, "an í sin an</span>
<lb n="2598"/><span>mhéirdreach a mhairbh mo thriúr leanbh? "O! is í, a mháthair,"</span>
<lb n="2599"/><span>arsa Pocán.</span>
<lb n="2600"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="2601"/><p><span>Pocán ab' ainm d'á mac.</span></p>
<lb n="2602"/>
<lb n="2603"/><p><span>"Buail a ceann annso ar an mbloc chugham," ar sí leis.</span></p>
<lb n="2604"/>
<lb n="2605"/><p><span>"Buailfead, a mháthair," arsa Pocán.</span></p>
<lb n="2606"/>
<lb n="2607"/><p><span>D'iarr inghean an righ spás orra, chum go ndéarfadh sí</span>
<lb n="2608"/><span>roinnt phaidreacha i mball uaigneach léi féin.</span></p>
<lb n="2609"/>
<lb n="2610"/><p><span>Fuair sí an spás uatha, agus chuaidh sí i gcloiséidín léi</span>
<lb n="2611"/><span>féin.  Budh gheárr gur thuit a chodladh ar Phocán agus ar</span>
<lb n="2612"/><span>a mháthair.</span></p>
<lb n="2613"/>
<lb n="2614"/><p><span>Nuair a bhí sí ar a paidreacha, do chonnaic sí solus na</span>
<lb n="2615"/><span>n-aingeal ag teacht isteach chúiche trí pholl an fhala, agus do</span>
<lb n="2616"/><span>tharraingeadh tríd an bpoll amach í.</span></p>
<lb n="2617"/>
<lb n="2618"/><p><span>Nuair a fuair sí í féin amuigh, do tháinigh an choisidheacht</span>
<lb n="2619"/><span>go h-áluinn di, agus do rith sí fé dhéin a muintire féin, agus dob'</span>
<lb n="2620"/><span>fhada uaithe an áit.</span></p>
<lb n="2621"/>
<lb n="2622"/><p><span>Nuair a dhúisigh an chailleach dubhairt sí le Pocán preabadh</span>
<lb n="2623"/><span>an mhéirdreach a thabhairt chúiche agus a ceann a chur ar an</span>
<lb n="2624"/><span>mbloc.</span></p>
<lb n="2625"/>
<lb n="2626"/><p><span>Phreab Pocán fé n-a géin, acht má dhein, ní raibh sí ann</span>
<lb n="2627"/><span>roimis.</span></p>
<lb n="2628"/>
<lb n="2629"/><p><span>"Ó faire, faire! cad a dhéanfam anois?" ars' an</span>
<lb n="2630"/><span>chailleach.</span></p>
<lb n="2631"/>
<lb n="2632"/><p><span>"Leanfad-sa í," arsa Pocán.</span></p>
<lb n="2633"/>
<lb n="2634"/><p><span>Phreab sé ar a chapall chum teacht suas léi, acht ní raibh</span>
<lb n="2635"/><span>ann do, bhí an cailín tigithe a bhaile, agus a sgéal innsighthe aice</span>
<lb n="2636"/><span>dh'á h-athair.</span></p>
<lb n="2637"/>
<lb n="2638"/><p><span>Do cheap Pocán ná féadfadh sí go bráth bheith tigithe a</span>
<lb n="2639"/><span>bhaile roimis, agus do dhein sé fé dhéin tighe an ríogh, agus do</span>
<lb n="2640"/><span>ghlaodhuigh sé air i n-am mhairbh na h-oidhche.</span></p>
<lb n="2641"/>
<lb n="2642"/><p><span>Do chuir an rí míle fáilthe roimis agus dubhairt sé leis suidhe.</span></p>
<lb n="2643"/>
<lb n="2644"/><p><span>Do chuaidh an inghean i leathtaoibh nuair airigh sí ag</span>
<lb n="2645"/><span>teacht é.</span></p>
<lb n="2646"/>
<lb n="2647"/><p><span>Dubhairt Pocán leis an rígh ná raibh neart aige suidhe</span>
<lb n="2648"/><span>mar go raibh cuireadh dínnéir faghta aige féin agus ag á</span>
<lb n="2649"/><span>mhnaoi, agus gur chuir sí a d'iarraid an éadaigh ab fheárr a</span>
<lb n="2650"/><span>bhí aice é.</span></p>
<lb n="2651"/>
<lb n="2652"/><p><span>Dubhairt an rí go bhfaghadh agus fáilthe.</span></p>
<lb n="2653"/>
<lb n="2654"/><p><span>Bhí an t-éadach 'á fhághail do, mar 'dh eadh, nuair a phreab</span>
<lb n="2655"/><span>an inghean chuige.</span></p>
<lb n="2656"/>
<lb n="2657"/><p><span>"Á! airiú, a chladhaire, is tú "feall ar ionntaoibh"</span>
<lb n="2658"/><span>budh bheag an truagh mise agus dul ar th'ionntaoibh," ar</span>
<lb n="2659"/><span>sí leis.</span></p>
<lb n="2660"/>
<lb n="2661"/><p><span>Do bhuail sé a cheann fé go h-eaglach, agus níor bh' iongnadh</span>
<lb n="2662"/><span>sain agus an gníomh a bhí déanta aige.</span>
<lb n="2663"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="2664"/><p><span>Thánaghthas air annsain agus do ceangladh de earball a</span>
<lb n="2665"/><span>chapaill féin é, ar nós mar a dhein sé féin le h-inghin an ríogh,</span>
<lb n="2666"/><span>agus do thiomáineadh an capall níos géire fé dhéin tighe a</span>
<lb n="2667"/><span>mháthar, agus do marbhuigheadh iad araon, agus do loisgeadh i,</span>
<lb n="2668"/><span>bhfiugóidíbh iad.</span></p>
<lb n="2669"/>
<lb n="2670"/><p><span>I gcionn sgathaimh 'n-a dhiadh sin do thug Rí Uíbh Laoghaire</span>
<lb n="2671"/><span>a inghean le pósadh do mhac ridire Bhaile Mhúirne, agus thug sé</span>
<lb n="2672"/><span>a ríoghacht dóibh t'réis a bháis, agus do mhaireadar go soilbhir</span>
<lb n="2673"/><span>suairc i gcomhluadar a chéile.</span></p>
<lb n="2674"/>
<lb n="2675"/><p><span>Tá mórán d'á sliocht ar fuaid na paróiste fós 'n-a</span>
<lb n="2676"/><span>ndaoinibh saidhbhre creideamhnacha.</span>
<lb n="2677"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="2678"/><p><span>DIARMUID DONN AGUS AN FHIDEÓG</span>
<lb n="2679"/><span>DHRAOIDHEACHTA.</span></p>
<lb n="2680"/>
<lb n="2681"/><p><span>Do tháinigh cogadh ar an bhFéinn 'sa' Domhan Toir, agus</span>
<lb n="2682"/><span>chaitheadar dul fé n-a dhéin.</span></p>
<lb n="2683"/>
<lb n="2684"/><p><span>B' ana-ghaisgidheach Seachrán Sálfhada, acht níor bhain sé</span>
<lb n="2685"/><span>leó i n-aon chor.</span></p>
<lb n="2686"/>
<lb n="2687"/><p><span>D'iarr Fionn air dul i n-éinfheacht leó.</span></p>
<lb n="2688"/>
<lb n="2689"/><p><span>Dubhairt Seachrán leis ná raghadh, mar, ná leigfead a</span>
<lb n="2690"/><span>bean leó é, "act," ar seisean, "iarr cead uirre agus b'</span>
<lb n="2691"/><span>fhéidir go leigfeadh sí ann mé."  Bí sé féin ana-thoil-</span>
<lb n="2692"/><span>theanach le dul ann.</span></p>
<lb n="2693"/>
<lb n="2694"/><p><span>D'iarr Fionn cead ar an mnaoi agus do fuair.  Dubhairt</span>
<lb n="2695"/><span>sí leó dá mbeadh Seachrán marb aca ag teacht a bhaile,</span>
<lb n="2696"/><span>brat gorm a chur suas, agus dá mbeadh sé i n-a bheathaidh brat</span>
<lb n="2697"/><span>bán a chur i n-áirde.</span></p>
<lb n="2698"/>
<lb n="2699"/><p><span>Dubhairt Seachrán le Fionn gur bh'é an chúis go ndubhairt</span>
<lb n="2700"/><span>sí na bratacha a chur i n-áirde, chum iad a bháthadh nuair a</span>
<lb n="2701"/><span>bheidís ag teacht chum cuain, dá mbeadh sé féin marbh.</span></p>
<lb n="2702"/>
<lb n="2703"/><p><span>Thiomáineadar leo fé dhéin an chogaidh, agus do bhuadhadar</span>
<lb n="2704"/><span>gan moill ar a namhaid.</span></p>
<lb n="2705"/>
<lb n="2706"/><p><span>Bíodar ag teacht a bhaile go h-áthasach, chum gur casadh</span>
<lb n="2707"/><span>cú nimhe orra agus do mhairbh sí Seachrán.</span></p>
<lb n="2708"/>
<lb n="2709"/><p><span>Thógadar leó a chorp 'sa' luing, agus bhíodar go brónach 'n-a</span>
<lb n="2710"/><span>dhiaidh.  Nuair a bhíodar i gcomhangar na h-Éireann do</span>
<lb n="2711"/><span>chuireadar brat bán i n-áirde, chum gur dhóigh le mnaoi</span>
<lb n="2712"/><span>Sheachráin go raibh sé 'n-a bheathaidh.</span></p>
<lb n="2713"/>
<lb n="2714"/><p><span>Nuair a chonnaic sí an brat bán do leig sí chum cinn</span>
<lb n="2715"/><span>iad mar shaoil sí go raibh a fear 'n-a bheathaidh.</span></p>
<lb n="2716"/>
<lb n="2717"/><p><span>Nuair a thángadar ag triall uirre agus a fear marbh aca,</span>
<lb n="2718"/><span>bhí sí an spéir-bhuile, nuair ná raibh sé de shásaiíi aice iad</span>
<lb n="2719"/><span>a bhátadh.</span></p>
<lb n="2720"/>
<lb n="2721"/><p><span>D'fhiafruigheadar di a' raibh aon leigheas a thógfadh é.</span>
<lb n="2722"/><span>Dubhairt sí go raibh agus gur bhaoglach gur bheag an chabhair é.</span></p>
<lb n="2723"/>
<lb n="2724"/><p><span>Dubhairt sí leó go raibh fideóg 'sa' Domhan Toir, agus go</span>
<lb n="2725"/><span>raibh fáinne ar a méir agus go dtógfadh trí braonacha a</span>
<lb n="2726"/><span>gheóbhadh tríd an bhfáinne é.</span></p>
<lb n="2727"/>
<lb n="2728"/><p><span>Ar Dhiarmuid Donn a phuínteáil sí chum dul a d' iarraidh</span>
<lb n="2729"/><span>an fháinne.</span>
<lb n="2730"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="2731"/><p><span>"Goidé an chabhair domh-sa dul sé n-a dhéin sin, agus go</span>
<lb n="2732"/><span>bhfuil na céadta gaisgidheach níosa sheacht feárr 'ná</span>
<lb n="2733"/><span>mise titithe leis an obair sin cheana," arsa Diarmuid</span>
<lb n="2734"/><span>Donn.</span></p>
<lb n="2735"/>
<lb n="2736"/><p><span>Bean a bhí fé dhraoidheacht ab' eadh an fhideóg, agus nuair a</span>
<lb n="2737"/><span>bhíodh éinne ag dul fé n-a géin do chuireadh sí fead aiste agus</span>
<lb n="2738"/><span>thuiteadh suan codalta air.</span></p>
<lb n="2739"/>
<lb n="2740"/><p><span>Do thoiligh Diarmuid le dul ann mar bhí ana-dhúil aige</span>
<lb n="2741"/><span>Seachrán a thógaint.</span></p>
<lb n="2742"/>
<lb n="2743"/><p><span>"Má ritheann liom a fáinne a bhaint di," arsa Diarmuid,</span>
<lb n="2744"/><span>"éireóchaidh na gaisgidhigh atá tuitithe léi siúd, agus aithneóchaidh</span>
<lb n="2745"/><span>siad gur agam a bheidh an fáinne, toisg mo long a bheith ar</span>
<lb n="2746"/><span>imeall agus bainfidh siad díom é."</span></p>
<lb n="2747"/>
<lb n="2748"/><p><span>Dubhairt sí leis go dtabharfadh sí buadh d'á luing ná</span>
<lb n="2749"/><span>féadhfadh aon long eile teacht suas léi, agus nuair a thiocfadh</span>
<lb n="2750"/><span>sé i radharc an chuain, má rithfeadh leis, leigint do an</span>
<lb n="2751"/><span>fáinne a chaitheamh chúiche féin.</span></p>
<lb n="2752"/>
<lb n="2753"/><p><span>'Sé an gnó a bhí aice dhe - féachaint tríd agus a mbeadh 'n-a</span>
<lb n="2754"/><span>dhiaidh a bháthadh, acht níor innis sí é sin do Dhiarmuid.</span></p>
<lb n="2755"/>
<lb n="2756"/><p><span>Do thiomáin Diarmuid leis go dtí an Domhan Toir, agus</span>
<lb n="2757"/><span>nuair a shrois sé an cuan is amhlaidh a bhí na mílthe loingeas</span>
<lb n="2758"/><span>ann roimis.</span></p>
<lb n="2759"/>
<lb n="2760"/><p><span>Do cheangail sé a long ar an dtaobh amuigh dhíobh, agus</span>
<lb n="2761"/><span>shiubhluigh sé isteach ar na loingeas eile, agus thiomáin sé leis</span>
<lb n="2762"/><span>chum go ndeachaidh sé i radharc na fideóige.</span></p>
<lb n="2763"/>
<lb n="2764"/><p><span>Nuair a chonnaic sí é chuir sí fead aiste.  Do bhí suan</span>
<lb n="2765"/><span>ag teacht ar Dhiarmuid agus do sháithigh sé a chlaidheamh go cnámh</span>
<lb n="2766"/><span>'n-a cholpa agus do rith sé ana-stanng annsain, le neart</span>
<lb n="2767"/><span>teinnis.  Chuir sí fead eile aiste, agus bhí suan níos mó ag</span>
<lb n="2768"/><span>teacht ar Dhiarmuid.</span></p>
<lb n="2769"/>
<lb n="2770"/><p><span>Do bhuail sé bas ar an gclaidheamh agus chuir sé isteach go</span>
<lb n="2771"/><span>smior é, agus do rith sé ana-thamall eile.  Do chuir sí an</span>
<lb n="2772"/><span>tríomhadh fead aiste, agus é ana-chomhangarach di.</span></p>
<lb n="2773"/>
<lb n="2774"/><p><span>Bhí an suan ag teacht air, agus thioniáin sé an claidheamh</span>
<lb n="2775"/><span>isteach go smúsach 'n-a chois, agus do rith annsain chum go</span>
<lb n="2776"/><span>ndeaghaidh sé chum cinn agus do thóg sé an fáinne d'á méir.</span></p>
<lb n="2777"/>
<lb n="2778"/><p><span>Nuair a bhí an fáinne bainte dhi, d'éirigh na gaisgidhigh go</span>
<lb n="2779"/><span>léir, a bhí tuitithe leis an ndraoidheacht, as a suan.</span></p>
<lb n="2780"/>
<lb n="2781"/><p><span>Ní raibh aon chúntas ag éinne cia aige go raibh an fáinne,</span>
<lb n="2782"/><span>acht iad féin ag áiteamh ar a chéile - "agat-sa atá an</span>
<lb n="2783"/><span>fáinne."</span></p>
<lb n="2784"/>
<lb n="2785"/><p><span>"Agat-sa atá an fáinne," adeireadh Diarmuid comh</span>
<lb n="2786"/><span>maith leó.</span>
<lb n="2787"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="2788"/><p><span>Thiomáineadar leó fé dhéin a loingeas chum teacht a</span>
<lb n="2789"/><span>bhaile.</span></p>
<lb n="2790"/>
<lb n="2791"/><p><span>Tháinigh Diarmuid go dtí a long agus d,imthigh sé rómpa.</span>
<lb n="2792"/><span>Do bhrostuigh an mhuintir eile 'n-a dhiaidh chum teacht suas</span>
<lb n="2793"/><span>leis mar bhí amhras aca gur aige a bhí an fáinne.</span></p>
<lb n="2794"/>
<lb n="2795"/><p><span>Nuair a tháinigh sé i radharc an chuain, bhí bean Sheachráin</span>
<lb n="2796"/><span>amuigh ag faire agus chaith sé an fáinne fé n-a déin.</span></p>
<lb n="2797"/>
<lb n="2798"/><p><span>D' fhéach sí tríd agus do bháthuigh sí a raibh i ndiaidh Diarmuid</span>
<lb n="2799"/><span>Donn.</span></p>
<lb n="2800"/>
<lb n="2801"/><p><span>Nuair a tháinigh Diarmuid chum cinn do thug sé trí</span>
<lb n="2802"/><span>braonacha tríd an bhfáinne do Sheachrán, agus d' éirigh sé 'n-a</span>
<lb n="2803"/><span>bheathaidh chomh maith agus bhí sé riamh.</span>
<lb n="2804"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="2805"/><p><span>AN PHLÁINÉID.</span></p>
<lb n="2806"/>
<lb n="2807"/><p><span>Bhí feirineóir ann fad ó go raibh buachaill de mhac aige, agus</span>
<lb n="2808"/><span>bhí an buachaill an-urraimeamhail d'á athair mar do saoil</span>
<lb n="2809"/><span>sé nar bh' fhéidir fear chomh macánta leis d' fhághail.</span></p>
<lb n="2810"/>
<lb n="2811"/><p><span>Ní chreidfeadh sé ó éinne ná gur cnapán rógaire a</span>
<lb n="2812"/><span>mháthair agus d'á dheasgaibh sin ní raibh aon bheann aige uirre.</span></p>
<lb n="2813"/>
<lb n="2814"/><p><span>Do buaileadh breoite a athair agus b'é toil Dé gur cailleadh</span>
<lb n="2815"/><span>é.  An fhaid a bhí sé breoite fuair sé aire mhaith ó n-a mhac.</span>
<lb n="2816"/><span>An lá a bhítheas ag cur an t-seanduine, bhí sé fuar fliuch</span>
<lb n="2817"/><span>gaothmhar, agus dhein a mhac an-iongnadh go léir de toisg an lae</span>
<lb n="2818"/><span>a bheit chomh h-olc ag éinne chomh macánta, agus bhí sé ag</span>
<lb n="2819"/><span>déanamh breighdeáin do i gcomhnuidhe.</span></p>
<lb n="2820"/>
<lb n="2821"/><p><span>B'é leónughadh Dé gur buaileadh breoiteacht an bháis ar an'</span>
<lb n="2822"/><span>sean-mhnaoi agus do cailleadh í i gcionn sgaithimh 'n-a dhiaidh sin.</span></p>
<lb n="2823"/>
<lb n="2824"/><p><span>Ní raibh a leath-oiread suime ag a mac innte is bhí aige</span>
<lb n="2825"/><span>'n-a athair, acht mar sin féin, dubhairt sé leis féin gur bh'í a</span>
<lb n="2826"/><span>mháthair í agus gur cheart do aire a thabhairt di agus í chur.  An lá</span>
<lb n="2827"/><span>a bhítheas 'á cur, níor bh' fhéidir do bheith níosa bhreághta, ná</span>
<lb n="2828"/><span>níosa ghrianmhaire.</span></p>
<lb n="2829"/>
<lb n="2830"/><p><span>Do dhein sé an-bhuadhairt do goidé an fáth go raibh an lá</span>
<lb n="2831"/><span>fliuch ag a athair agus é i n-a fhear mhacánta, agus an lá breágh ag</span>
<lb n="2832"/><span>a mháthair agus í 'n-a stracaire rógaire.</span></p>
<lb n="2833"/>
<lb n="2834"/><p><span>Annsain bhí sé dh'á dhéanamh amach i n-a aigne ciaca</span>
<lb n="2835"/><span>b'fhearra dho dhuine bheith 'n-a rógaire nó 'n-a dhuine mhacánta,</span>
<lb n="2836"/><span>agus dubhairt sé go mbeadh se ag siubhal choidhche chum go</span>
<lb n="2837"/><span>bhfaigheadh sé amach é.</span></p>
<lb n="2838"/>
<lb n="2839"/><p><span>Bhí dhá ghobha ar an mbaile aige, agus bhí duine aca bocht</span>
<lb n="2840"/><span>agus duine eile saidhbhir, agus bhí fhios aca, agus ag mórán nách iad</span>
<lb n="2841"/><span>mac an fheirmeóra a bheith le h-imtheacht.</span></p>
<lb n="2842"/>
<lb n="2843"/><p><span>"Mhuise, a Dhiarmuid," ars' an gobha bocht "tabhair</span>
<lb n="2844"/><span>cúntas chugham goidé an fáth go bhfuilim bocht, agus an gobha</span>
<lb n="2845"/><span>eile saidhbhir, agus mise ábaltha ar é mhúineadh aon lá."</span></p>
<lb n="2846"/>
<lb n="2847"/><p><span>Bhí fear eile ar an mbaile, go raibh tigh cinn tuighe aige</span>
<lb n="2848"/><span>"Mhuise, a Dhiarmuid," ar seisean, "má imthigheann tú, agus go</span>
<lb n="2849"/><span>bhfaighir aon chúntas, tair chugham agus innis dom cad 'na thaobh</span>
<lb n="2850"/><span>go bhfuil báisteach anuas agam - d'á mbeidhinn ag cur dín</span>
<lb n="2851"/><span>gach aon lá de'n bhliadhain, ní fhéadfainn cosg a chur léi."</span></p>
<lb n="2852"/>
<lb n="2853"/><p><span>Thiomáin Diarmuid leis ar maidin lá ar n-a bháireach, agus</span>
<lb n="2854"/><span>bhí sé ag siubhal fan lae agus níor casadh duine'ná tigh air, 'san</span>
<lb n="2855"/><span>áit gur ghabh sé.</span>
<lb n="2856"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="2857"/><p><span>Bhí an oidhche ag druidim leis, agus ná feadair sé cá ngeóbhadh</span>
<lb n="2858"/><span>sé, agus tart agus ocras air t'réis an lae.  Do chonnaic sé uaidh</span>
<lb n="2859"/><span>isteach sa ghleann deatach ag éirghe i mbreac-choill agus dubhairt</span>
<lb n="2860"/><span>sé leis féin go raghadh sé ann féachaint a' bhfaigheadh sé</span>
<lb n="2861"/><span>lóisdín na h-oidhche.</span></p>
<lb n="2862"/>
<lb n="2863"/><p><span>Do chuaidh sé fé dhéin an tighe, agus ní raibh roimis ann acht</span>
<lb n="2864"/><span>cailín.</span></p>
<lb n="2865"/>
<lb n="2866"/><p><span>D'iarr sé bheith istigh go maidin uirre.</span></p>
<lb n="2867"/>
<lb n="2868"/><p><span>Dubhairt sí leis suidhe síos.  Do shuidh, agus níor bh' fhada i</span>
<lb n="2869"/><span>n-aon chor a bhí sé ann nuair a fuair sí a shuipeár do, agus</span>
<lb n="2870"/><span>gábhadh a dhóthain aige leis.  Bhí leabaidh ar chlitheán an tighe,</span>
<lb n="2871"/><span>agus dubhairt sí leis dul a chodladh aon uair budh mhaith leis é.</span></p>
<lb n="2872"/>
<lb n="2873"/><p><span>Do strupáil sé dhe, agus do chuaidh a chodladh, agus níor throm</span>
<lb n="2874"/><span>suan do, mar ní fheadair sé goidé an sórd tighe e, nuair ná</span>
<lb n="2875"/><span>feacaidh sé éinne ann acht an cailín, acht do leig sé air bheith</span>
<lb n="2876"/><span>'n-a chodladh.</span></p>
<lb n="2877"/>
<lb n="2878"/><p><span>Níor stad sí i dtosach na h-oidhche acht ag déanamh a</span>
<lb n="2879"/><span>gnótha síos is suas ar fuaid a' tighe.  Bhí gríosach mhaith</span>
<lb n="2880"/><span>theine ann agus do phreab sí aníos fé n-a géin agus tharraing amach</span>
<lb n="2881"/><span>í, agus shín sí idir í agus an t-iarta, agus chlúdaigh sí uirre féin an</span>
<lb n="2882"/><span>ghríosach.</span></p>
<lb n="2883"/>
<lb n="2884"/><p><span>"Dia lem' anam," arsa Diarmuid, "is olc an áit go rug</span>
<lb n="2885"/><span>mo chosa me, tá sí loisgithe agus crochfar mé léi."  D'fhan sí</span>
<lb n="2886"/><span>annsain ar feadh tamaill, agus Diarmuid ag faire amach uirre,</span>
<lb n="2887"/><span>agus ná féadfadh sé corruidhe le neart sgannradh.</span></p>
<lb n="2888"/>
<lb n="2889"/><p><span>I gcionn sgathaimh níor airigh Diarmuid blúire chum go</span>
<lb n="2890"/><span>raibh sí thíos ar lár an urláir, agus chroith sí í fein mar a chroith-</span>
<lb n="2891"/><span>feadh an t-asal a bheadh t'réis é féin d'umlasg ar an</span>
<lb n="2892"/><span>mbóthar agus do léim sí isteach ar mhullach a cinn i dtobán</span>
<lb n="2893"/><span>uisge.  "Flaps," ars' an t-uisge, agus do buaileadh streanncán</span>
<lb n="2894"/><span>de idir an dá shúil ar Dhiarmuid.</span></p>
<lb n="2895"/>
<lb n="2896"/><p><span>"Seadh, dar fiadh," arsa Diarmuid leis féin, "muna</span>
<lb n="2897"/><span>bhfuil tú loisgithe, tá tú báithte."</span></p>
<lb n="2898"/>
<lb n="2899"/><p><span>D'fhan sí ann ar feadh tamaill, agus i gcionn sgathaimh do</span>
<lb n="2900"/><span>chroith sí í féin, agus tháinig sí ar bhonnaibh a cos ar lár an</span>
<lb n="2901"/><span>úrláir, agus tharraing sí chúiche téad agus chuir sí fásgadh ruthaig</span>
<lb n="2902"/><span>de ar an maide snaidhm agus chroch sí í féin.</span></p>
<lb n="2903"/>
<lb n="2904"/><p><span>"Dar fiadh, d'airigheas riamh," arsa Diarmuid, "An té</span>
<lb n="2905"/><span>bheirtear chum a chrochta, ná bíonn aon bhaoghal báithte air."</span></p>
<lb n="2906"/>
<lb n="2907"/><p><span>Nuair a bhí sí sgathamh ann do rug sí ar an dtéid, agus chaith</span>
<lb n="2908"/><span>sí d'á sgórnaigh é, agus seo ar fuaid an tighe í chomh maith is</span>
<lb n="2909"/><span>bhí sí riamh.  Nuair a chonnaic sí breacadh an lae do phreab</span>
<lb n="2910"/><span>sí 'n-a suidhe agus dhein sí síos teine, agus d'ullamhuigh sí a bhreic-</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="2911"/><p><span>feast do Dhiarmuid, agus dubhairt sí leis bheith 'n-a shuidhe agus</span>
<lb n="2912"/><span>biadh d'ithe agus a aghaidh a thabhairt ar an mbaile.</span></p>
<lb n="2913"/>
<lb n="2914"/><p><span>Chuir sé uime, agus suidheadar araon chum a mbreicfeaist.</span>
<lb n="2915"/><span>D'fhiafruigh Diarmuid di goidé an sórd í nó cad 'n-a thaobh</span>
<lb n="2916"/><span>go raibh sí 'n-a h-aonar.  "Mise an Phláinéid," ar sise.</span></p>
<lb n="2917"/>
<lb n="2918"/><p><span>D'fhiafruigh sí dhe an raibh sé 'n-a dhúiseacht nuair a chuaidh</span>
<lb n="2919"/><span>sí sa teine araoir.</span></p>
<lb n="2920"/>
<lb n="2921"/><p><span>"Bhíos," arsa Diarmuid.</span></p>
<lb n="2922"/>
<lb n="2923"/><p><span>"Uair a' chluig a thugas ann," ar sise, "agus éinne a rugadh</span>
<lb n="2924"/><span>an uair sin dóghfar é."</span></p>
<lb n="2925"/>
<lb n="2926"/><p><span>D'fhiafruigh sí dhe an raibh sé 'n-a dhúiseacht nuair a chuaidh</span>
<lb n="2927"/><span>sí 'sa' tobán uisge.</span></p>
<lb n="2928"/>
<lb n="2929"/><p><span>Dubhairt Diarmuid léi go raibh.</span></p>
<lb n="2930"/>
<lb n="2931"/><p><span>"Níor chodlais aon néal acht ag faire orm," ar sise, "agus</span>
<lb n="2932"/><span>uair a' chluig a thugas 'sa' tobán agus éinne a rugadh an uair</span>
<lb n="2933"/><span>sin báthfar é."</span></p>
<lb n="2934"/>
<lb n="2935"/><p><span>"An bhfeacais an uair a chrochas mé féin?" ar sise.</span></p>
<lb n="2936"/>
<lb n="2937"/><p><span>"Do chonnac," arsa Diarmuid.</span></p>
<lb n="2938"/>
<lb n="2939"/><p><span>"Uair a' chluig a thugas crochta," ar sise, "agus éinne a</span>
<lb n="2940"/><span>rugadh an uair sin crochfar é."</span></p>
<lb n="2941"/>
<lb n="2942"/><p><span>Dubhairt sí leis go raibh fhios aice cad a thug é, agus d'innis</span>
<lb n="2943"/><span>sí dho go raibh a athair thuas ar chnoc Cealbhaire ag éisteact</span>
<lb n="2944"/><span>aifrinn, agus gur'b é breithneamhnas aithrighe a cuireadh air, an</span>
<lb n="2945"/><span>lá a bheadh sé dh'á chur a bheith fliuch agus dubhairt sí leis go raibh</span>
<lb n="2946"/><span>a mháthair ag gabháil timcheall an tséipéil agus slabhra ceang-</span>
<lb n="2947"/><span>ailthe ar a cois, agus í 'á tharrang 'n-a diaidh, agus dubhairt sí</span>
<lb n="2948"/><span>leis go dtaisbeáinfeadh sí dho iad, má budh mhaith leis é.</span></p>
<lb n="2949"/>
<lb n="2950"/><p><span>Dubhairt sí leis a rádh leis an dgobha gur'b é cúis go raibh</span>
<lb n="2951"/><span>sé bocht, go mbíonn an buille déidheanach aige ar an</span>
<lb n="2952"/><span>inneoin gach aon 'st-oidhche Dia Sathairn.</span></p>
<lb n="2953"/>
<lb n="2954"/><p><span>"Abair leis an té úd go bhfuil an braon anuas air i</span>
<lb n="2955"/><span>gcomnuidhe, agus é ag cur dín gach aon lá, go mbeidh báisteach</span>
<lb n="2956"/><span>anuas air choidhche, mar, an chéad díon a cuireadh ar a thigh, ní</span>
<lb n="2957"/><span>ar foghnamh a fuaradh é," ar sise.</span></p>
<lb n="2958"/>
<lb n="2959"/><p><span>Do tháinigh sé a bhaile go buidheach beannachtach, agus d'innis</span>
<lb n="2960"/><span>sé a sgeal do'n té go raibh an bháisteach anuas air agus do'n</span>
<lb n="2961"/><span>ghobha.</span></p>
<lb n="2962"/>
<lb n="2963"/><p><span>Níor oibrigh an gobha déidheanach aon oidhche Shathairn as</span>
<lb n="2964"/><span>sain amach, agus do chnuasuigh sé morán airgid agus do thug sé a</span>
<lb n="2965"/><span>inghean le pósadh do Dhiarmuid agus bhí saoghal fada suairc aca,</span>
<lb n="2966"/><span>agus do leag "fear na báistighe" a thigh agus chuaidh sé chum</span>
<lb n="2967"/><span>comhnuidhe ag triall ar Diarmuid agus d'fhág sé a chuid tailimh</span>
<lb n="2968"/><span>aige t'réis a bháis.</span>
<lb n="2969"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2970"/><p><span>TRÍ CHOMHAIRLE MHIC TAILCE.</span></p>
<lb n="2971"/>
<lb n="2972"/><p><span>Lá de-s na laetheantaibh, d' fhág fear bocht ó Bhéal-Átha-</span>
<lb n="2973"/><span>an-Ghaorthaidh a bhean agus a pháistí, agus níor stad se riamh ná</span>
<lb n="2974"/><span>choidhche chum go ndeaghaidh sé go Mainistir-na-Féile.</span></p>
<lb n="2975"/>
<lb n="2976"/><p><span>Do casadh feirmeoir annsain air, agus do réidhtigh sé leis agus</span>
<lb n="2977"/><span>d'fhan sé aige chum go raibh trí ghiní tuillthe aige uaidh.</span></p>
<lb n="2978"/>
<lb n="2979"/><p><span>Annsain dubhairt sé le n-a mháighistir go raghadh sé a</span>
<lb n="2980"/><span>bhaile fé dhéin a mhná agus a chlainne.</span></p>
<lb n="2981"/>
<lb n="2982"/><p><span>Dubhairt an máighistir gur mhaith an rud le déanamh é, agus</span>
<lb n="2983"/><span>d'fhiafruigh sé dhe ar airigh sé riamh trácht thar Thailc mhac</span>
<lb n="2984"/><span>Treoin.  Dubhairt an fear bocht gur airigh go minic.</span></p>
<lb n="2985"/>
<lb n="2986"/><p><span>"Mac do-san is eadh mise," agus tá trí chomhairle agam, agus</span>
<lb n="2987"/><span>ní thabharfainn aon chomhairle aca gan giní an ceann, agus tá</span>
<lb n="2988"/><span>trí ghiní tuíllthe agat orni-sa, agus bíodh do rogha agat an</span>
<lb n="2989"/><span>t-airgead nó na comhairlí," ars' an máighistir.</span></p>
<lb n="2990"/>
<lb n="2991"/><p><span>"D'oirfeadh an t-airgead go seoidh dom," ars' an duine</span>
<lb n="2992"/><span>bocht, "acht is dócha go bhfuil na comhairlí go maith, agus do</span>
<lb n="2993"/><span>thógfainn iad dá mbeadh aon nídh agam a bhéarfadh a bhaile</span>
<lb n="2994"/><span>mé - tógfaidh sé dhá lá agus dhá oidhche uaim an baile a</span>
<lb n="2995"/><span>shroisint."</span></p>
<lb n="2996"/>
<lb n="2997"/><p><span>Do bhácáil an máighistir trí cinn de chístíbh agus chuir sé</span>
<lb n="2998"/><span>marc ar cheann aca agus dubhairt sé leis an bhfear mbocht é</span>
<lb n="2999"/><span>breith a bhaile ag triall ar a pháisdíbh, agus an bheirt eile d'ithe</span>
<lb n="3000"/><span>fan bhóthair.</span></p>
<lb n="3001"/>
<lb n="3002"/><p><span>Nuair a bhí an duine bocht ullamh chum dul a bhaile, d'iarr</span>
<lb n="3003"/><span>sé na comhairlí ar a mháighistir.</span></p>
<lb n="3004"/>
<lb n="3005"/><p><span>Dubhairt an máighistir leis (1) An bóthar díreach a</span>
<lb n="3006"/><span>choimeád chum go dtéigheadh sé a bhaile, (2) gan codladh i</span>
<lb n="3007"/><span>n-aon tigh i n-a mbeadh fear tighe críonna agus bean óg pósta</span>
<lb n="3008"/><span>aige, (3) gan aon nídh a dhéanamh ist-oidhche go mbeadh</span>
<lb n="3009"/><span>cathughadh air ar maidin i dtaobh a dhéanta.</span></p>
<lb n="3010"/>
<lb n="3011"/><p><span>D'fhág an máighistir a bheannacht aige, agus d'fhág seisean a</span>
<lb n="3012"/><span>bheannacht ag an máighistir, agus thiomáin sé leis go h-éa-</span>
<lb n="3013"/><span>dtrom éasga.  Do casadh fear clúimh a bhailiughadh air, agus choin-</span>
<lb n="3014"/><span>gbhigheadar cuideachta a chéile ar feadh tamaill de'n bhóthar.</span></p>
<lb n="3015"/>
<lb n="3016"/><p><span>"Seadh," arsa fear an chlúimh, "tá comangar annso, agus</span>
<lb n="3017"/><span>tá sé comh maith againn gabháil ann." "Sé is feárr ná</span>
<lb n="3018"/><span>chéile," ars' an duine bocht.</span></p>
<lb n="3019"/>
<lb n="3020"/><p><span>D'iompuigheadar isteach, agus ní rabhadar i bhfad imthighthe</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="3021"/><p><span>nuair a chuimhnigh an fear bocht ar chomhairlíbh mhic Tailce, agus</span>
<lb n="3022"/><span>d'iompoidh sé thar n-ais, agus dubhairt sé ná geobhadh sé féin an</span>
<lb n="3023"/><span>comhangar, go gcoimeádfadh sé an bóthar díreach.</span></p>
<lb n="3024"/>
<lb n="3025"/><p><span>Do lean fear an chlúimh a shrón, agus chuir an fear bocht a</span>
<lb n="3026"/><span>bhóthar féin de.</span></p>
<lb n="3027"/>
<lb n="3028"/><p><span>Budh gheárr a dheaghaidh sé nuair airigh sé an sgreadach agus</span>
<lb n="3029"/><span>an bhéiceach ag fear an chlúimh.</span></p>
<lb n="3030"/>
<lb n="3031"/><p><span>Is amhlaidh a bhí robálaidhthe 'sa' ghleann comhangair roimis</span>
<lb n="3032"/><span>agus níor fhágadar clúmh na feoirlinn airgid aige agus do</span>
<lb n="3033"/><span>mharbhuigheadar é.</span></p>
<lb n="3034"/>
<lb n="3035"/><p><span>"Cabhair Dé chughainn," ars' an fear bocht.  "dá ngabhainn</span>
<lb n="3036"/><span>an comhangar, budh bheag an chabhair dom mo chuid airgid, agus</span>
<lb n="3037"/><span>muna mbeadh do chomhairle, a mhic Tailce, bhíos mharbh."</span></p>
<lb n="3038"/>
<lb n="3039"/><p><span>Do thiomáin 'sé leis go h-áthasach chum go dtáinigh deir-</span>
<lb n="3040"/><span>eadhnaighe an lae air, agus dubhairt sé leis féin nár mór do</span>
<lb n="3041"/><span>bheith istigh fhághail i n-áit éigin ó aodhar na h-oidhche.</span></p>
<lb n="3042"/>
<lb n="3043"/><p><span>Chonnaic sé tigh feirmeóra aga bheag uaidh isteach ó'n</span>
<lb n="3044"/><span>mbóthar, agus thiomáin sé fé n-a dhéin.  Do ráinig roimis istigh</span>
<lb n="3045"/><span>fear críonna, agus bean óg a bhí ag déanamh a gnótha ar fuaid</span>
<lb n="3046"/><span>a' tighe, agus d'iarr sé bheith istigh go maidin orra.</span></p>
<lb n="3047"/>
<lb n="3048"/><p><span>Dubhairt fear an tighe go bhfaigheadh agus fáilthe, agus leigint</span>
<lb n="3049"/><span>do suidhe aníos chum na teine.  Chomh maith do shuidh agus</span>
<lb n="3050"/><span>chaitheadar píosa de'n oidhche ag seanachaidheacht le chéile.</span></p>
<lb n="3051"/>
<lb n="3052"/><p><span>Do choinnibh an fear bocht cuimhne ar chomhairlidhibh mhic</span>
<lb n="3053"/><span>Tailce, mar bhí díolta go maith aige asta, agus d'fhiafruigh sé</span>
<lb n="3054"/><span>de fhear an tighe an raibh éinne ag gabháil leis an dtig act</span>
<lb n="3055"/><span>é féin 's a bhean.</span></p>
<lb n="3056"/>
<lb n="3057"/><p><span>Dubhairt fear an tighe ná raibh.</span></p>
<lb n="3058"/>
<lb n="3059"/><p><span>"Ní fhanfad-sa níosa shia annso mar sin," ars' an fear</span>
<lb n="3060"/><span>bocht.</span></p>
<lb n="3061"/>
<lb n="3062"/><p><span>"Cad 'na thaobh, airiú?" arsa fear a' tighe.</span></p>
<lb n="3063"/>
<lb n="3064"/><p><span>"Ní mór dom bheith ag ciorrbhughadh an bhóthair," ars' an</span>
<lb n="3065"/><span>fear bocht.</span></p>
<lb n="3066"/>
<lb n="3067"/><p><span>Ní fheadair sé cá dtabharfadh sé a aghaidh, acht do phreab</span>
<lb n="3068"/><span>sé fé dhéin coca féir a bhí le h-ais an tighe san iothlainn agus</span>
<lb n="3069"/><span>d'fhan sé ann agus níor throm suan do.</span></p>
<lb n="3070"/>
<lb n="3071"/><p><span>Níor bh' fhada bhí sé ann nuair airigh sé an chaint ag</span>
<lb n="3072"/><span>déanamh fé n-a dhéin.</span></p>
<lb n="3073"/>
<lb n="3074"/><p><span>"Dia go deó, linn," ar seisean, "táim réidh anois' munab</span>
<lb n="3075"/><span>ionann agus riamh."</span></p>
<lb n="3076"/>
<lb n="3077"/><p><span>Cad a thiocfadh le n-a ais acht triúr fear.  "Ciaca</span>
<lb n="3078"/><span>againn a mharbhóchaidh é," arsa duine aca leis an mbeirt</span>
<lb n="3079"/><span>eile.</span>
<lb n="3080"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="3081"/><p><span>"A athair," arsa duine aca, "marbh-se é agus ná buail i</span>
<lb n="3082"/><span>n-aon chor é acht tacht é."</span></p>
<lb n="3083"/>
<lb n="3084"/><p><span>"Bíodh 'n-a mhargadh," ars' an t-athair - "tá sé chomh maith</span>
<lb n="3085"/><span>agam mo chóta mór fhágaint annso chum go dtigead thar</span>
<lb n="3086"/><span>n-ais."</span></p>
<lb n="3087"/>
<lb n="3088"/><p><span>Sin mar a bhí.</span></p>
<lb n="3089"/>
<lb n="3090"/><p><span>Ní raibh aon daingean curtha ag bean a' tighe ar an</span>
<lb n="3091"/><span>ndorus mar bhí (a) fhios aice na preabairí a bheith le teacht</span>
<lb n="3092"/><span>an oidhche sin.</span></p>
<lb n="3093"/>
<lb n="3094"/><p><span>Seo isteach an t-athair fé dhéin an tseanduine 'sa'</span>
<lb n="3095"/><span>leabaid agus do rug sé ar dhiúlthaigheach air agus do thacht sé é.</span></p>
<lb n="3096"/>
<lb n="3097"/><p><span>Do chaith bean an tighe agus an triúr preabairí an oidhche go</span>
<lb n="3098"/><span>meidhreach nuair a bhí an seanduine léirighthe aca.</span></p>
<lb n="3099"/>
<lb n="3100"/><p><span>An fhaid a bhíodar istigh do thóg an fear bocht an cóta</span>
<lb n="3101"/><span>mór chuige agus bhain sé séala a bhí fé'n gcába dhi le n-a sgiain,</span>
<lb n="3102"/><span>agus chuir sé chuige 'n-a phóc é.</span></p>
<lb n="3103"/>
<lb n="3104"/><p><span>Nuair a bhí aithint an lae ag teacht, seo amach an triúr</span>
<lb n="3105"/><span>fear, agus do rugadar leó an cóta mór, agus seo fé dhéin a</span>
<lb n="3106"/><span>mbaile iad, agus budh gheárr sain uatha.</span></p>
<lb n="3107"/>
<lb n="3108"/><p><span>Níor bh'fhada 'n-a dhiaidh sin gur phreab bean an t-sean-</span>
<lb n="3109"/><span>duine a marbhuigheadh amach ar chnocán, agus do liúghuigh sí agus</span>
<lb n="3110"/><span>do bhéic sí go raibh a fear marbh t'réis na h-oidhche.</span></p>
<lb n="3111"/>
<lb n="3112"/><p><span>Do chnósaigh na comharsain fé n-a géin, agus ní raibh éinne</span>
<lb n="3113"/><span>budh dúthrachtaighe ná an mhuintir a mhairbh é.</span></p>
<lb n="3114"/>
<lb n="3115"/><p><span>Thiomáin an fear bocht leis fé dhéin Bhéil-Átha-an-Ghaorthaid</span>
<lb n="3116"/><span>chomh tapaidh agus d'fhéad sé, agus níor shrois leis an baile sin a</span>
<lb n="3117"/><span>bhaint amach go h-am mhairbh na h-oidhche.</span></p>
<lb n="3118"/>
<lb n="3119"/><p><span>Nuair a tháinigh sé bhí a mhuintir marbh 'n-a gcodladh</span>
<lb n="3120"/><span>roimis.</span></p>
<lb n="3121"/>
<lb n="3122"/><p><span>Bhí garsún de mhac do a bhí i n-aimsir tigithe a bhaile an</span>
<lb n="3123"/><span>oidhche sin, agus ní raibh aon leabaidh ag an mnaoi bhoicht de</span>
<lb n="3124"/><span>mháthair do chum é chur chum codlata acht i n-a teannta féin.</span></p>
<lb n="3125"/>
<lb n="3126"/><p><span>Do las an fear solus agus do chuaidh sé fé dhéin na leaptha i</span>
<lb n="3127"/><span>n-a raibh a bhean agus chonnaic sé a mhac agus shaoil sé gur dhuine</span>
<lb n="3128"/><span>iasachta é.  "H'anam 'o'n diabhal, a bhoidirigh, cia sin id'</span>
<lb n="3129"/><span>theannta?" ar sé ag breith ar ghrafán chum í mharbhughadh.</span></p>
<lb n="3130"/>
<lb n="3131"/><p><span>"Airiú, an amhlaidh ná h-aithnigheann tú Seagháinín?" ar</span>
<lb n="3132"/><span>sí leis.</span></p>
<lb n="3133"/>
<lb n="3134"/><p><span>Do chuimhnigh sé ar a chomhairle agus do leag sé a lámh, agus</span>
<lb n="3135"/><span>thosnuigh sé ar phaidhreoireacht le mac Tailc i dtaobh na</span>
<lb n="3136"/><span>gcomhairlidhe maithe a fuair sé uaidh.</span></p>
<lb n="3137"/>
<lb n="3138"/><p><span>Do chuir a bhean agus a chlann míle fáilthe roimis agus d'éir-</span>
<lb n="3139"/><span>gheadar agus d'adaidheadar teine.</span>
<lb n="3140"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="3141"/><p><span>Nuair a bhí an teine dearg do tharraing sé chuige an</span>
<lb n="3142"/><span>císte go raibh an marc air agus dubhairt se leó teacht ag ithe.</span>
<lb n="3143"/><span>le linn cannta a bhaint as, do thuit giní ar an úrlár, agus budh</span>
<lb n="3144"/><span>ghearr 'n-a dhiaidh sin gur thuit beirt eile.</span></p>
<lb n="3145"/>
<lb n="3146"/><p><span>"Airiú," arsa a bhean, "nách greannmhar an áit gur chuiris</span>
<lb n="3147"/><span>do chuid airgid chughat."</span></p>
<lb n="3148"/>
<lb n="3149"/><p><span>"Máighistir maith a bhí orm a dhein é sin agus thug sé níos mó</span>
<lb n="3150"/><span>'ná luach an airgid de chomhairlíbh dom," ars' an fear, "agus</span>
<lb n="3151"/><span>muna mbeadh é, bhís-se marbh agam anocht."</span></p>
<lb n="3152"/>
<lb n="3153"/><p><span>I gcionn sgathaimh 'n-a dhiaidh sin do chonnaic Seagháinín i</span>
<lb n="3154"/><span>bpáipeár go raibh coiste ar an seanduine agus gur dhein an</span>
<lb n="3155"/><span>dochtúir amach gurab amhlaidh a tachtadh é, agus go raibh céad</span>
<lb n="3156"/><span>púnt duaise tarraingthe d'éinne a 'neósfadh cia dhein é.</span></p>
<lb n="3157"/>
<lb n="3158"/><p><span>Níor dhein an fear bocht pioc a leigint air, agus preab sé fé</span>
<lb n="3159"/><span>dhéin na gconnstáblaidhthe agus d'innis sé a sgeal dóibh.</span></p>
<lb n="3160"/>
<lb n="3161"/><p><span>Do fuaradh barántas orra agus do tógadh iad.  Bhí duine</span>
<lb n="3162"/><span>aca pósta ag bean an tseanduine.</span></p>
<lb n="3163"/>
<lb n="3164"/><p><span>'Sé an bás a fuair an triúr iad a losgadh i bfiugóidíbh.</span></p>
<lb n="3165"/>
<lb n="3166"/><p><span>Fuair an fear bocht an céad púnt agus do mhair sé féin agus a</span>
<lb n="3167"/><span>bhean go soilbhir suairc i gcomhluadar a chéile i mBéal-</span>
<lb n="3168"/><span>Atha-an-Ghaorthaidh as sain amach.  Mac mic do is eadh</span>
<lb n="3169"/><span>an Comhairleach Contaetheach atá istigh ó'n gceanntar.</span>
<lb n="3170"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Fionn agus Lorcán, Scéalta

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Fionn agus Lorcán, Scéalta

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
