Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">An Raoile agus an tArbhar i nGort Dé</title><author><name type="main">Muiris Paodhar; eag. Risteárd Ó Foghludha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">19</note>
                         <note type="B">1834c</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>An Raoile agus an tArbhar i nGort Dé</title><author>Muiris Paodhar; eag. Risteárd Ó Foghludha</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Brún agus Ó Nualláin</publisher><date>1834c</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>AN RAOILÉ AGUS AN tABHAR I NGORT DÉ.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Risteard Ó Foghludha, D. Litt. Celt.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Cum dormirent homines, venit inimicus homo et superseminavit zizania</span>
<lb n="6"/><span>in medio tritici.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>An fhaid dobhíodar na daoine ina gcodladh, dotháinig an namhaid</span>
<lb n="9"/><span>agus do chuir sé raoilé tríd an gcruithneacht - Matt. xiii.25</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Is i ngort an fheoirmeóra do cuireadh an droch-shíol tríd an arbhar</span>
<lb n="12"/><span>folláin; agus is in Eaglais Dé do mhairid na peacaig ar measc na bhfíoraen.</span>
<lb n="13"/><span>Le dorchas na hoidhche, nuair do thuit suan ar dhaoine, is  dorinn</span>
<lb n="14"/><span>an namhaid foghail ar an ngort; agus is ar feadh aimsir dhorcha an bheatha so</span>
<lb n="15"/><span>dothugann namhaid Dé agus daoine fobha orainn, agus do chuireann sé na</span>
<lb n="16"/><span>droch-phlanndaí ar measc na gcrann folláin.  Ní thagann sé an uair a bhímíd</span>
<lb n="17"/><span>inár ndúiseacht, an fhaid dobhíd ár súile oscailte agus aire agus coimeád</span>
<lb n="18"/><span>againn orainn féin; ach an tráth a bhíonn daíll-chiach agus ceó agus smúit</span>
<lb n="19"/><span>na n-ainmhianta ar ár súilibh, is annsan do shleamhnuigheann an diabhal</span>
<lb n="20"/><span>isteach inár gcroidhe, do chuireann sé síol an pheaca inár n-anam, agus</span>
<lb n="21"/><span>sluagh iomarcach 'mhallathóirí sa chríostamhlacht.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Do fhéadfadh Dia, lena sméide amháin, le aon phuith dá anáil,</span>
<lb n="24"/><span>iad go léir do dhísciú ar leagadh na súl.  Ach feithimheann sé leis an</span>
<lb n="25"/><span>bhfoghmhar, 'sé sin le deire an tsaoghail seo, le lá an bhreitheamhnais</span>
<lb n="26"/><span>dhéanaig, nuair do chuirfidh sé a bhuanthóirí amach agus piocfaid siad an</span>
<lb n="27"/><span>raoilé amach as an arbhar folláin: 'sé sin, órdóchaidh sé dá aingil</span>
<lb n="28"/><span>na deagh-dhaoine do dheighilt ó na peacaig, iad súd do chur ar a láimh</span>
<lb n="29"/><span>deas agus iad so ar a láimh clé, chun na fíoraein do bhreith leis suas ina</span>
<lb n="30"/><span>ríoghacht, agus chun na mallathóirí do chaitheamh síos sa teine shíorraidhe.</span>
<lb n="31"/><span>“Cnósuighidh,” adéarfaidh sé leó, “an raoilé agus ceangluighidh suas 'na</span>
<lb n="32"/><span>beartaibh í i gcóir a dóighte; amhthaig bailighid an chruithneacht isteach</span>
<lb n="33"/><span>im scioból.”</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>Níor tháinig an t-am so fós, a Chriostaidhthe.  Níor deárnadh an</span>
<lb n="36"/><span>deighilt seo fós, agus chun go ndéanfar í, mairfeam-na ar measc</span>
<lb n="37"/><span>mhallathóirí agus mairfid san eadrainne.  Baineann sé mar sin libhse, a</span>
<lb n="38"/><span>chlainn Chríost, fios a bheith agaibh cionnas is ceart daoibh sibh féin do</span>
<lb n="39"/><span>iomchar 'na dtaobh, agus cad é an pháirtidheacht agus an comhluadar is ceart</span>
<lb n="40"/><span>daoibh do choimeád leó.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>AN CHÉAD RANN</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>An té - adeir naomh Auguistín - do loirgeann an fáth n-a gceaduigheann</span>
<lb n="45"/><span>Dia peacaig a bheith meascaithe le deagh-dhaoine, scrúduigheann sé nidh atá</span>
<lb n="46"/><span>thar a chumas agus thar a thuisgint: do-chímíd go gceaduigheann Dia é, agus ní</span>
<lb n="47"/><span>beag dúinne san.  Ach na réasúin le n-a lualann sé sin, ní fhéadfam a</span>
<lb n="48"/><span>bhfagháil amach sa bheatha so.  Ámhthaig,</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="49"/><p><span>buaineann sé go mór linn eólas do bheith againn cionnas do</span>
<lb n="50"/><span>iomcharuighimíd sinn fhéin 'na dtaobh. Agus cé thabharfaidh an</span>
<lb n="51"/><span>t-eólas san dúinn?  Atá, Dia féin.  Is é 'iomchar san is sampla do ár</span>
<lb n="52"/><span>n-iomchar-na phoínnte seo.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Is é Dia an naomhthacht iomlán; agus comhnuigheann sé, a Chríostaidhthe,</span>
<lb n="55"/><span>i bhfochair na bpeacach.  Ach is le riachtanas dobhíonn sé 'na bhfochair,</span>
<lb n="56"/><span>agus déan sé a dhícheall iad so shlánú.  Teaspáineann so cad atá</span>
<lb n="57"/><span>againne le déanamh: gur ceart dúinn a gcomhluadar do sheachaint má's</span>
<lb n="58"/><span>féidir linn é; agus marar féidir - má chuireann riachtanas ár staid</span>
<lb n="59"/><span>'fhiachaibh orainn a bheith 'na gcuideachtain - é ionntáil chun a dtairbhe</span>
<lb n="60"/><span>sin agus chun ár maitheas féin.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>An té éisteóchadh le comhrádh Dé insa Scriptúir, adéarfadh sé</span>
<lb n="63"/><span>go mbíonn Dia, le sórd éigin contrálthacht, i bhfochair na bpeacach agus ná</span>
<lb n="64"/><span>bíonn sé 'na bhfochair; go dtairigeann sé é féin uatha agus ná tairigeann.</span>
<lb n="65"/><span>Cloisidh cionnas do labhrann sé fein ar an bpoínnte seo: “Líonaim,”</span>
<lb n="66"/><span>adeir se, “neamh agus talamh, agus pé áit, pé am, ina mbíonn an peacach, ní</span>
<lb n="67"/><span>fheadfaidh sé dul i bhfolach ormsa: pé gníomh do-níonn se, bíonn</span>
<lb n="68"/><span>mo shúil-se i gcomhnaidhe air.”  Hedé Dia i bhfochair an pheacaig ins gach</span>
<lb n="69"/><span>am agus áit.  Arís: “Atá doilgheas orm,” adeir sé, “i dtaobh an duine do</span>
<lb n="70"/><span>chruthú, agus tairiceóchad do spioraid uaidh de dheasca sailightheacht a</span>
<lb n="71"/><span>ghníomhartha.”  - Hedé Dia scartha ón bpeacach chun é smachtú.  “Cá</span>
<lb n="72"/><span>rachad uait, a Thighearna,” adeir rí Dáth, “nó cá dteithfead ód</span>
<lb n="73"/><span>aghaidh-se?  Má sceinnim suas le sciatháin fiolair ar neamh, atá tú ann;</span>
<lb n="74"/><span>agus ná théighim síos go hifreann, atá tú ann romham,” - ag imirt do</span>
<lb n="75"/><span>chruadh-cheart ar an muíntir mí-fhortúnach do chomhnuigheann san áit</span>
<lb n="76"/><span>tubaisteach úd.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Comhnuigheann Dia mar sin - adeir Naomh Ierom - i bhfochair an</span>
<lb n="79"/><span>dream damanta; ach 'na choinnibh sin, éistígh le mallathóir ag dul in</span>
<lb n="80"/><span>éadóchas de bhrígh gur fhág Dia é; “Coarctor nimis et Deus recessit</span>
<lb n="81"/><span>a me”: “Atáim cumhaingithe ró-mhór agus do imthig Dia uaim.”  Ní</span>
<lb n="82"/><span>ceart, mar sin, Dia do lorg i gcuideachta an pheacaig.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Cionnas do sheasóchaidh na neithe seo le chéile?</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>“Atá Dia i bhfochair na bpeacach,” adeir Naomh Tomás Acuine, “de</span>
<lb n="87"/><span>bhrígh riachtanas a cháilidheachta; agus níl sé 'na bhfochair le</span>
<lb n="88"/><span>grádh ná le cion orra.”  Riaghlann sé gach nídh lena eagna, ceartuigheann sé gach nídh</span>
<lb n="89"/><span>lena chomhachta, agus cothuigheann sé iad le mhaitheas.  “Lonnruigheann,”</span>
<lb n="90"/><span>mar adeir Íosa Críost, “a ghrian ar an ndroch- agus ar an ndeagh-dhuine, agus</span>
<lb n="91"/><span>tuiteann a fhearthain anuas ar an bpeacach agus ar an bhfíoraen.”  Is</span>
<lb n="92"/><span>dualgaisí generáltha iad so do bhaineann le Dia san mhéid gurab é Cruthóir gach</span>
<lb n="93"/><span>créatúra é.  Ach chomh luath is do thuiteann an duine i gcoir an pheaca,</span>
<lb n="94"/><span>briseann Dia gach aon cheangal speisialtha, gach aon charadas agus muíntearas</span>
<lb n="95"/><span>dobhí idir é féin agus an duine sin.  Ní bhíonn éan choimeád speisialtha</span>
<lb n="96"/><span>aige air mar a bhíonn ar an ndeagh-dhuine.  Ní bhíonn éan cheangal</span>
<lb n="97"/><span>grásamhail aige leis mar a bhíonn leis an bhfíoraen.  Agus ní chomhnuigheann</span>
<lb n="98"/><span>sé níos sia ina anam mar do-níonn sé in anam an Chríostaidhe mhaith.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>An teagasc nach fuláir dhúinn do bhuaint as so is é, sampla</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="101"/><p><span>Dé do leanamhaint: ó fhulaigeann sé sin le peacaig, go bhfuiliceóchaimís-ne</span>
<lb n="102"/><span>leó mar an céadna; agus san le réasún - mar adeir Naomh Auguistín - oir,</span>
<lb n="103"/><span>an tráth a bhíomar féin go holc, go cuirpe, agus go hanrianta, do chuireadar</span>
<lb n="104"/><span>daoine eile suas lenár gcuirpeacht agus lenár n-anriantacht, agus do</span>
<lb n="105"/><span>iomcharuigheadar lenár ndroch-bhéasa; agus dá bhrígh sin - adeir sé - is ceart</span>
<lb n="106"/><span>dúinn gan ár bpeacaí fhéin do dhearmhad go bráth chun go mbeadh ár gcroidhe</span>
<lb n="107"/><span>líonta i gcomhnaidhe le truagh agus le carthanacht do chách eile.</span>
<lb n="108"/><span>“Cum tolerantia vivendum nobis est inter malos, quia cum mali essemus,</span>
<lb n="109"/><span>cum tolerantia vixerunt boni inter nos”: “Le foidhne mhór,” adeir sé,</span>
<lb n="110"/><span>“is ceart dúinn maireachtain idir dhroch-dhaoine, oir, an uair</span>
<lb n="111"/><span>dobhíomair fhéin go holc, is le foidhne mhór do iomcharuigheadar</span>
<lb n="112"/><span>deagh-dhaoine iad féin inár dtaobh-na.”  - Tugaidh fé ndeara</span>
<lb n="113"/><span>ná deir na naomh so gur ceart dúinn an chuideacht pheacamhail do</span>
<lb n="114"/><span>ghrádhchaint, ná do lorg, ach í dfhulang le foidhne, chun go mbeadh ár</span>
<lb n="115"/><span>n-iomchar-na cosmhail le hiomchar Dé.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>Atá, mar sin, caidreamh agus ceangal againne le droch-dhaoine nach féidir</span>
<lb n="118"/><span>do bhriseadh; agus dá mb'fhéidir fhéin, ná beadh ceaduighthe dhúinn a</span>
<lb n="119"/><span>scaoileadh.  Ar cheart do athair scaramhaint lena chlainn mhí-riaghaltha?</span>
<lb n="120"/><span>nó do bhean lena fear mí-bhéasach?  nó do íochtaráin lena máighistir</span>
<lb n="121"/><span>droch-shamplach?  Gan amhras níor cheart: coisceann dlighe an diúité</span>
<lb n="122"/><span>agus dlighe an riachtanais é.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Ach, leath-is-muigh de cheart, de dhiúité, agus de ghátar, an té do</span>
<lb n="125"/><span>thoghann go toiltheannach droch-chuideachta, an té loirgeann muíntearas</span>
<lb n="126"/><span>agus caradas droch-dhaoine, téigheann sé díreach i gcoinnibh dlighe Dé</span>
<lb n="127"/><span>agus i gcoinnibh órdú aspoil an tSlánathóra: “Denunciamus vobis ut</span>
<lb n="128"/><span>subtrahatis vos ab omni fratre ambulante inordinate”: “Fógram oraibh,” adeir</span>
<lb n="129"/><span>Naomh Pól, “in ainm an tSlánathóra Íosa Críost, sibh fhéin do tharrac</span>
<lb n="130"/><span>ó chuideachta gach aon Chríostaidhe do mhaireann go mí-riaghaltha.”  Do</span>
<lb n="131"/><span>chuireas im chroidhe - adeir an fáidh ríoghamhail - comhluadar na</span>
<lb n="132"/><span>bpeacach do sheachaint agus teitheadh ó chuideachta na mallathóirí, agus san</span>
<lb n="133"/><span>le grádh dom Dhia agus le cion orm fhéin.  Éistíg, a Chríostaidhthe, le</span>
<lb n="134"/><span>comhrádh Dé féin ag cosc ar an bpobal Eabhra muíntearas do dhéanamh le</span>
<lb n="135"/><span>na droch-dhaoine dobhí ina gcomhursanacht, agus ag fógairt orra gan</span>
<lb n="136"/><span>cleamhnas ná caidreamh do bheith aca leó: “Is sibh-se,” arsa Dia leo,</span>
<lb n="137"/><span>an tráth dothug sé seilbh Thír na Geallamhna dhóibh, “is sibh-se mo</span>
<lb n="138"/><span>phobal féin: do thoghas sibh ar measc náisiún an domhain go léir chun a</span>
<lb n="139"/><span>bheith umhal dam agus mo réir do dhéanamh i gcomhnaidhe: ní dhéanfaidh</span>
<lb n="140"/><span>sibh muíntearas le héan chine eile, agus ní bheidh cleamhnas ná pósadh</span>
<lb n="141"/><span>agaibh le neach díobh sin.” “Cave ne unquam cum habitatoribus terrae</span>
<lb n="142"/><span>illius jungas amicitias”:  “Tugaidh aire mhaith agus ná déanaidh</span>
<lb n="143"/><span>caradas le háitreóirí na tíre sin.”  Agus arís deir sé linne tré bhéal</span>
<lb n="144"/><span>Naomh Póil: “Hereticum hominem devita!”  Má's maith leat - adeir sé -</span>
<lb n="145"/><span>do chreideamh do choimeád glan, seachain an t-eiriceach!  cosain thu féin,</span>
<lb n="146"/><span>ní amháin ar éan pháirtidheacht a bheith agat 'na chreideamh fallsa,</span>
<lb n="147"/><span>ach fós ná coimeád a chuideachta más féidir leat é.  Agus coisceann sé</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="148"/><p><span>comhluadar le drochChaitilicí: “Adubhairt libh cheana agus do scríobhas</span>
<lb n="149"/><span>im leitir chughaibh,” adeir sé le Críostaidhthe Corinth, “gan éan</span>
<lb n="150"/><span>pháirt a bheith agaibh le lucht droch-bhéasa do leanamhaint.</span>
<lb n="151"/><span>Má atá cion drithár agaibh ar éinne,” adeir sé, “agus má leanann an té</span>
<lb n="152"/><span>sin mí-bhanamhlacht, nó cúlchaint, nó bréaga, nó bitheamhantas, nó éan</span>
<lb n="153"/><span>droch-chleachtadh eile, ná caithid biadh i bhfochair a leithéid sin,</span>
<lb n="154"/><span>ar eagla go dtruailleóchadh a chomhluadar sibh.”</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Is maith le Dia go ndéanfaimís láithreach an nídh dodhéanfaidh</span>
<lb n="157"/><span>sé féin lá an bhreitheamhnais.  Oir, an tráth dothiocfaidh Mac Dé</span>
<lb n="158"/><span>chun breith do thabhairt ar an ndomhan, éireóchaid na peacaig leis na</span>
<lb n="159"/><span>fíoraein, ach scarfar gan mhoíll lena chéile iad.  Cuirfidh Críost a</span>
<lb n="160"/><span>aingil amach agus deighilfid na caoire ó na gabhair.  Chun, mar sin, ná</span>
<lb n="161"/><span>beadh gátar ag Dia a aingil do chuir amach chun na fíoraein do chuardach</span>
<lb n="162"/><span>ar measc mhallathóirí, is mian agus is maith leis go scarfaidís na deagh-dhaoine</span>
<lb n="163"/><span>iad féin sa bheatha so ó na peacaig.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>An tráth dothánadar an cine Iúdach isteach go tír Ceanán, do</span>
<lb n="166"/><span>bhuail cathair thréan umpa, cathair Ierichó. Dobhí seacht bhfallaí láidire</span>
<lb n="167"/><span>timcheall uirre, agus í líonta de lucht cogaidh.  Do gheall</span>
<lb n="168"/><span>Dia go dtabharfadh sé seilbh na cathrach dóibh gan éan chath, agus do órduigh</span>
<lb n="169"/><span>sé dhóibh dul isteach timcheall uirre seacht n-uaire, agus an seachtmhadh uair,</span>
<lb n="170"/><span>an tráth do shéidfidís na sagairt na hadharca, go dtuitfeadh na fallaí.</span>
<lb n="171"/><span>Agus do fhógair dhóibh, dá mba maith leó a chongnamh fhéin do bheith i</span>
<lb n="172"/><span>gcomhnaidhe 'na bhfochair, gan buaint le héan chuid de éadáil na cathrach;</span>
<lb n="173"/><span>ach, thar éis an lucht dobhí innti do mharbhú, an t-éadach, an t-ór,</span>
<lb n="174"/><span>an t-airgead, an biadh agus gach nídh eile dobhí innte do dhóghadh agus do</span>
<lb n="175"/><span>loscadh.</span></p>
<lb n="176"/>
<lb n="177"/><p><span>Do ghabhadar seacht n-uaire timcheall ar an gcathair, agus nuair do</span>
<lb n="178"/><span>séideadh na hadharca do thuiteadar na fallaí tréana chun talmhan, agus do</span>
<lb n="179"/><span>ghabhadar an chathair, agus do mharbhuighdar gach éinne dobhí innti.  Ach</span>
<lb n="180"/><span>do bhuain éinne amháin leis an éadáil choiscthe.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>Beagán 'laethibh 'na dhiaidh sin, dothugadar na Iúdaig amas ar bhaile</span>
<lb n="183"/><span>bheag dobhí 'na n-aice; ach do briseadh orra.  Agus adubhairt Dia leó</span>
<lb n="184"/><span>ná beadh seasamh aca lena namhaid, agus ná tabharfadh sé féin cabhair ná</span>
<lb n="185"/><span>congnamh dóibh, muna scriosfaidís an duine ciontach as a measc.  Do throisc</span>
<lb n="186"/><span>Iosua agus an pobal go léir an lá san, agus do ghuidhdar Dia go dícheallach</span>
<lb n="187"/><span>an té dobhí ciontach ar a measc do fhoillsiú dhóibh.</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>Ar maidin go moch do éirigheadar agus do chaitheadar crainn, agus do thuit</span>
<lb n="190"/><span>an crann ar fhear n-arbh ainm do Áchan.  “A mhic ó,” arsa Iosua leis,</span>
<lb n="191"/><span>“tabhair glóire do Dhia agus innis cad do dhéanais.”  “Do pheacuigheas,” arsa</span>
<lb n="192"/><span>Áchan, “i gcoinnibh órdú Dé agus i gcoinnibh do órdú-sa.  Agus so ar</span>
<lb n="193"/><span>dhéanas: Dochonnarc, ar measc na héadála, brat álainn corcra, dhá</span>
<lb n="194"/><span>chéad píosa airgid, agus díng óir, agus do ghlac saint me chúcha.  Do bhailigheas</span>
<lb n="195"/><span>chugham iad agus atáid i bhfolach ina leithéid seo de áit im chábán.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>Do chuir Iosua teachtairí agus dofuaradar gach aon nídh mar adubhairt</span>
<lb n="198"/><span>Áchan, agus thugadar an brat, an t-airgead, agus an díng leó, agus do chaitheadar i</span>
<lb n="199"/><span>láthair althóir Dé iad.  Annsan, le hórdú an Tighearna, do tógadh</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="200"/><p><span>Áchan agus a mhuíntir agus a shealbhúchas saoghaltha go gleann dobhí 'na</span>
<lb n="201"/><span>n-aice, agus do loisceadh iad, agus do cuireadh carn mór cloch anuas ar a</span>
<lb n="202"/><span>luaithreán.  Agus do naomhuigheadh mar seo an pobal, agus do hionntuigheadh</span>
<lb n="203"/><span>fearg Dé uatha.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>Tuigeann sibh as so gur minic do thairigeann aon droch-dhuine amháin</span>
<lb n="206"/><span>buairt agus briseadh ar an náisiún go léir, agus go ndéanann a dhíbirt mórsheirbhís</span>
<lb n="207"/><span>don choitcheantacht.  Tóg ó thig áirithe seirbhíseach</span>
<lb n="208"/><span>malluighthe atá ann, agus ba thig naomhtha é.  Díbir óna léithéid seo de</span>
<lb n="209"/><span>bhaile bean chúl-chainteach dhroch-labharthach atá ann, agus in ionad an</span>
<lb n="210"/><span>mhioscais agus an suathadh agus an cheannairg atá anois ann, dobheadh síothcháin</span>
<lb n="211"/><span>agus muíntearas agus grádh Dé agus na comharsan ann.  - Atá, insa pharróiste seo,</span>
<lb n="212"/><span>a trí nó a ceathair de dhaoine, agus atáim deimhnitheach gur mó 'dhíoghbháil</span>
<lb n="213"/><span>do dhéanaid siad do na daoine eile 'ná dá mbeadh dosaen deamhan ag siubhal</span>
<lb n="214"/><span>orra ó cheann den bhliadhain go dtí an ceann eile!</span></p>
<lb n="215"/>
<lb n="216"/><p><span>An té thaithigheann droch-chuideachta, tugann sé tarcaisne do Dhia</span>
<lb n="217"/><span>agus droch-shampla dá chomhursa, agus déanann sé árd-díoghbháil dá anam</span>
<lb n="218"/><span>féin.  Cad é an tuairim dothabharfadh sibh-se do mhac athar mhaith dobheadh</span>
<lb n="219"/><span>muíntearach agus páirteach le namhaid 'athar, do choimeádfadh cuideachtain</span>
<lb n="220"/><span>leó so dobheadh ag síor-dheargadh ar an athair sin, agus dobheadh ceanamhail</span>
<lb n="221"/><span>ar an dream dodhéanfadh gach aon lá urchóid dá athair - cad adéarfadh</span>
<lb n="222"/><span>sibh lena leithéid sin de mhac? Adéarfadh sibh, gan amhras, le fírinne,</span>
<lb n="223"/><span>gur dhroch-mhac é, gur mhac mí-nádurtha, mí-chumannaach, malluighthe é. -</span>
<lb n="224"/><span>Is tusa féin, a Chríostaidhe, an droch-mhac san. Coimeádann tu cuideachta</span>
<lb n="225"/><span>pheacach is namhaid don Dia is athair duit. Bíonn muíntearas agat le</span>
<lb n="226"/><span>mallathóirí do dhéanann deargadh an smeara gach aon lá ar Dhia.</span>
<lb n="227"/><span>Bíonn cion agus caidreamh agat le droch-dhaoine</span>
<lb n="228"/><span>do athnóchann créachta Chríost agus do athchéasann go laethamhail é:</span>
<lb n="229"/><span>“impio praebes auxilium et his qui oderunt Dominum amicitia jungeris,</span>
<lb n="230"/><span>idcirco iram mereberis”: “tugann tu congnamh don droch-dhuine,</span>
<lb n="231"/><span>agus atáir ceangailthe i gcaradas leis</span>
<lb n="232"/><span>an dream do fhuathuig Dia: dá bhrígh sin do thuillis go dtuitfeadh a</span>
<lb n="233"/><span>fhearg san ort.”</span></p>
<lb n="234"/>
<lb n="235"/><p><span>In' éaghmais sin, féach chun do chreideamhaint fhéin.  Cad é an</span>
<lb n="236"/><span>meas dobheidh ag éinne coinsiasach ort an tráth do-chífid thu ag gnáthú</span>
<lb n="237"/><span>droch-chuideachtan?  Nách dóigh leó, agus san le ceart, go bhfuileann tu</span>
<lb n="238"/><span>gach aon phioc chomh olc led dhroch-chompánaig?  - oir mara mbeadh go</span>
<lb n="239"/><span>ngrádhann tu a mbéasa, ní bheifá chomh minic sin 'na bhfochair.</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>Ach adéarfair nách le héan droch-íntinn dothéigheann tu ann, go</span>
<lb n="242"/><span>bhfuileann tu glan i radharc Dé, agus ná fuil suím agat ann cad déarfaid</span>
<lb n="243"/><span>ná mheasfaid daoine.  “Cuímhnig,” adeir Naomh Ierom, “go bhfuil 'fhiachaibh</span>
<lb n="244"/><span>ort, ní amháin do choínsias fein a bheith glan i láthair Dé, ach fós</span>
<lb n="245"/><span>gan éan chúis cainte ort do thabhairt do chách eile.  Féach,” adeir sé,</span>
<lb n="246"/><span>“cad é an teagasc dothugann Naomh Pól uaidh insna focail seo: “Non</span>
<lb n="247"/><span>solum providemus bona coram Deo sed etiam coram hominibus”: ...</span>
<lb n="248"/><span>“Soláthruighimís deagh-oibreacha ní amháin i láthair Dé, ach fós os</span>
<lb n="249"/><span>comhair daoine.”  Agus féach,” adeir sé, “cad dorinn an t-aspol céadna</span>
<lb n="250"/><span>san, cé go raibh 'anam</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="251"/><p><span>soillsighthe le solas an Spioraid Naoimh, agus a</span>
<lb n="252"/><span>choínsias glan ó pheaca i radharc Dé: do mheas sé ná faicfeadh sé</span>
<lb n="253"/><span>choidhche glóire an Tighearna dá dtabharfadh sé, agus san gan éan chiontú</span>
<lb n="254"/><span>uaidh fhéin, cúis scannail do chách eile; agus dá bhrígh sin ní íosfadh</span>
<lb n="255"/><span>sé biadh dobhí ceaduighthe dho do ithe, ar eagla go nglacfadh an dream</span>
<lb n="256"/><span>lag-choínsiasach dobhí láithreach scrupal dá dheasca.” - Anois, a</span>
<lb n="257"/><span>Chríostaidhthe, is gátaramhla i bhfad biadh do ár gcolainn 'ná an chuideachta</span>
<lb n="258"/><span>do thaithighimíd; agus ó mhúineann sampla an aspoil dúinn gur ceart</span>
<lb n="259"/><span>ithe an bhídh féin do sheachaint an tráth do chuirfeadh san scannal ar</span>
<lb n="260"/><span>chríostaidhthe laga, nách mó 'ná san an ceangal atá orainn droch-chomhluadar</span>
<lb n="261"/><span>do shéanadh nuair dothugann san cúis scannail do ár</span>
<lb n="262"/><span>gcomh-chríostaidhthe?</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>Arís, féach ar méid na díoghbhála do-níonn tu dod anam fhéin</span>
<lb n="265"/><span>tré chuideachta den tsórd do thaithighe.  Cionnas do fhéadfair do chroidhe</span>
<lb n="266"/><span>do choimeád glan agus do choínsias neamh-chiontach?  An té chomhnuigheann</span>
<lb n="267"/><span>in áit aicídeach tógfaidh sé, luath nó mall, an tinneas.  An té</span>
<lb n="268"/><span>chuimleóchaidh a láimh de phic ceanglóchaidh sí leis.  An té ghrádhann</span>
<lb n="269"/><span>an chontabhairt - adeir Dia féin - millfear ann é.</span></p>
<lb n="270"/>
<lb n="271"/><p><span>Féach na fáidhí, dobhí neartuighthe i ngrása Dé; na haspoil do</span>
<lb n="272"/><span>bhí buanuighthe i naomhthacht Chríost; na mairtírigh dobhí dainginithe i</span>
<lb n="273"/><span>subháilce an Spioraid Naoimh - chomh dícheallach is do sheachnuighdís cuideachta</span>
<lb n="274"/><span>dhainséarach, agus dothigeadh faitcheas agus eagla orra an tráth do thárluighdís</span>
<lb n="275"/><span>ann.  Anois, a Chríostaidhe, ní treise tusa 'ná na daoine naomhtha so: cad</span>
<lb n="276"/><span>é an dánaidheacht díchéilleach duit-se meas go mbeir sábháltha san áit</span>
<lb n="277"/><span>do shaoileadar san go mbeidís caillthe?</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Canathaobh gur choisc Dia go dian ar an bpobal Eabhra muíntearas do</span>
<lb n="280"/><span>dhéanamh le h-éan chine stróinséartha?  Atá, de bhrígh go raibh 'fhios</span>
<lb n="281"/><span>go cruinn aige go dtairiceóchadh an caidreamh san chun droch-chreidimh agus chun</span>
<lb n="282"/><span>droch-bhéasa iad; fé mar dorinn i ndeire an scéil.  Oir,”commixit</span>
<lb n="283"/><span>sunt inter nationes et didicerunt opera eorum”: “Do chómheascadar iad</span>
<lb n="284"/><span>féin le náisiúin eile agus do fhoghlamuighdar a mbéasa.”</span>
<lb n="285"/><span>Do íodhbruighdar a mic agus a n-ingheanacha do na deamhan,  agus do dhoirteadar</span>
<lb n="286"/><span>fuil neamh-chiontach a gclann in onóir na ndiabhal: dá bhrígh sin do</span>
<lb n="287"/><span>lasadh fearg Dé 'na gcoinnibh agus dothug sé léirscrios orra.</span></p>
<lb n="288"/>
<lb n="289"/><p><span>Féach Solamh na céille: cionnas do tairigeadh é ina chríonnacht</span>
<lb n="290"/><span>chun déithe fallsa do adhradh; agus dodeárnadh amadán den duine ba</span>
<lb n="291"/><span>eagnaighe dár mhair riamh de dheasca droch-chomhluadair.  - An rí naomhtha</span>
<lb n="292"/><span>Dábhí: do thuit in adhalltharnas agus dorinn murdar de dheasca cuideachta</span>
<lb n="293"/><span>contabharthach.  - Samson an tréan-fhear: dobheireadh geata na cathrach ar</span>
<lb n="294"/><span>a ghualain leis; do strac leómhan láidir as a chéile; agus do mhairbheóchadh</span>
<lb n="295"/><span>míle fear, féna n-arm agus n-a n-éide, agus gan aige 'na láimh ach cnámh</span>
<lb n="296"/><span>géille asail; do chaill sé a neart, agus a shúile, agus a shaoghal le</span>
<lb n="297"/><span>droch-chuideachta. - Ar an aiste céadna, prionnsa na n-aspol agus dóirseóir na</span>
<lb n="298"/><span>bhflaitheas, Naomh Peadar: do shéan sé a Mháighistir beannuighthe, ár</span>
<lb n="299"/><span>Slánathóir Íosa Críost, mar gheall ar dhul ar measc dhroch-dhaoine.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>An bhfuileann tusa, a Chríostaidhe, níos eagnaighe 'ná rí Solamh?</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="302"/><p><span>níos naomhtha 'ná rí Dábhí?  níos treise 'ná Samson?  nó an mó do</span>
<lb n="303"/><span>chreideamh 'ná creideamh Naomh Peadair?</span>
<lb n="304"/><span>Agus do thuiteadar san, agus míle milliún duine nách iad, i bpeacaí móra</span>
<lb n="305"/><span>troma mar gheall ar dhroch-chomhluadar do choimeád.</span></p>
<lb n="306"/>
<lb n="307"/><p><span>Á, is fíor, is ró-fhíor an chaint adeir Naomh Pól insna focail</span>
<lb n="308"/><span>seo: “Nolite seduci, corrumpunt mores bonos colloquia mala”:</span>
<lb n="309"/><span>“Ná bídh mealltha, truailligheann droch-chomhluadar béasa maithe”;</span>
<lb n="310"/><span>agus is dóigh liom go bhféadfaidh gach éinne atá ag éisteacht liom fiadhnaise</span>
<lb n="311"/><span>do dhéanamh ar fhírinne an ráidhteachais sin. Caitheadh gach éinne</span>
<lb n="312"/><span>súil thar n-ais ar a bheatha imthighthe, agus do-chífidh sé gur droch-shampla,</span>
<lb n="313"/><span>nó droch-chuideachta, nó droch-chomhairlig, do thairig ar dtúis chun peaca</span>
<lb n="314"/><span>é.  Féach gach aon bhitheamhnach, gach aon chladhaire, gach aon robálaidhe,</span>
<lb n="315"/><span>gach aon mhurdréir, dobhíonn dá chrochadh - cad do fhágaid lena</span>
<lb n="316"/><span>n-udhacht? Nách iad so na focail déanach dothagann as a mbéal:</span>
<lb n="317"/><span>“Á, mara mbeadh droch-chuideachta ní thiocfainn chun an chríoch náireach</span>
<lb n="318"/><span>só” - “Quis nescit,”  adeir Tertullianus i leabaidh a bháis, ag tabhairt</span>
<lb n="319"/><span>comhairle dá mhnaoi, dá bpósfadh sí thar éis a bháis, gan cleamhnas do</span>
<lb n="320"/><span>dhéanamh le eiriceach, “obliterari quotidie fidem commercio infideli”:</span>
<lb n="321"/><span>“Ce atá in ainbhfios ná go laguighthar go laethamhail an</span>
<lb n="322"/><span>creideamh le cuideachtanas eiriceach.”  Agus cé cheisteóchaidh ná gur mó</span>
<lb n="323"/><span>anam diadha do tairigeadh chun uilc le comhrádh agus le sampla dhuine éigin</span>
<lb n="324"/><span>mhuínteara mhí-riaghaltha!</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>An braon uisce do thuiteann go minic, pollann sí an chloch chruaidh.</span>
<lb n="327"/><span>Is mar sin do shúncálann an droch-chomhairle, an droch-shampla, an</span>
<lb n="328"/><span>droch-bhéas do-chítear go minic, san anam folláin.  Ar dtúis, bíonn sórd</span>
<lb n="329"/><span>éigin gráin againn ar an ndroch-bhéas; ach nuair dothéighimíd ina</span>
<lb n="330"/><span>thaithighe, imthigheann an ghráin sin agus déanaimíd mar chách eile, agus</span>
<lb n="331"/><span>leanaimíd é gan scrupal.  Hedé an fáth n-a ndeir an seanfhocal: Innis dam</span>
<lb n="332"/><span>do chuideachta agus inneósad duit cé hé thu féin.</span></p>
<lb n="333"/>
<lb n="334"/><p><span>Ní fuláir duit mar sin, a Chríostaidhe, briseadh le gach aon chuideachta</span>
<lb n="335"/><span>chontabharthach.  Dá mba annsa leat iad 'ná do shúil, dá mba</span>
<lb n="336"/><span>riachtanasamhla dhuit iad 'ná do láimh dheas, is éigean scaramhaint leó;</span>
<lb n="337"/><span>do réir mar do chomhairligheann Críost duit insna focail seo  “Má's</span>
<lb n="338"/><span>ciontach,” adeir se. “do láimh dheas le scannal do thabhairt duit geárr</span>
<lb n="339"/><span>díot í agus caith uait í; oir is fearra dhuit dul go flaitheas Dé ar leath-láimh</span>
<lb n="340"/><span>'na dhá láimh do bheith ort agus do dhul go hifreann, i dteine nách</span>
<lb n="341"/><span>féidir do mhúchadh,  an áit ná faghann an phiast bás agus ná múchtar an</span>
<lb n="342"/><span>teine. Agus má's ciontach do chois le scannal do thabhairt duit,</span>
<lb n="343"/><span>geárr díot í; oir is fearra dhuit dul go flaitheamhnas ar leath-chois 'ná</span>
<lb n="344"/><span>do dhá chois do bheith agat agus do chaitheamh síos go hifreann, áit</span>
<lb n="345"/><span>ná fuighidh an phiast bás agus ná muchfar an teine. Agus má's ciontach do</span>
<lb n="346"/><span>shúil le scannal do thabhairt duit strac amach as do cheann í; oir</span>
<lb n="347"/><span>is fearra duit, srl.”  - Is iad so focail bhur mBreithimh agus bhur Slánathóra</span>
<lb n="348"/><span>Íosa Críost, agus fágaim fúibh-se, a Chríostaidhthe do thaithigheann an</span>
<lb n="349"/><span>droch-chuideachta agus do ghrádhann an droch-chomhluadar, machtnamh go grinn</span>
<lb n="350"/><span>orra.</span>
<lb n="351"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="352"/><p><span>AN DARA RANN</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>Is fírinne chinnte, a Chríostaidhthe, siúd agus go bhfuil an peaca 'na</span>
<lb n="355"/><span>árd-olc ann féin, agus gur tarcaisne speisialtha i gcoinnibh Dé é,</span>
<lb n="356"/><span>go n-ionntuigheann Dia é chun a ghlóire agus chun a mhórthachta do mhéadú.</span>
<lb n="357"/><span>Oir ní cheadóchadh sé ar éanchor sa domhan é mura mbeadh gur féidir</span>
<lb n="358"/><span>dho é a ionntáil chun a ghlóire; agus is túisce do dhísceóchadh sé a bhfuil</span>
<lb n="359"/><span>de pheacaig ar an dtalamh 'ná aon cheann amháin aca do fhaiscint air, ná</span>
<lb n="360"/><span>méadóchadh, ar shlighe éigin, a mhórthacht.  Le peaca - adeir Naomh</span>
<lb n="361"/><span>Auguistín - gortuigheann an duine é féin, ach ní féidir dho maitheas</span>
<lb n="362"/><span>Dé do chosc leis. Is oibreoir iongantach Dia, agus ionntuigheann sé</span>
<lb n="363"/><span>lochtaí na hoibre chun a mholtha féin.  Do chruthuig Dia lena chomhachta</span>
<lb n="364"/><span>gach nídh go maith; amhthaig, tré mhailís an diabhail, agus tré chionta na</span>
<lb n="365"/><span>ndaoine, tagann milleadh agus truailligheacht an pheaca agus do loiteadh an</span>
<lb n="366"/><span>obair mhaith sin.  Ach tairigeann Dia lena eagna maitheas as an olc féin.</span></p>
<lb n="367"/>
<lb n="368"/><p><span>Féach cad é an úsáid do-níonn sé de na peacaig atá sa domhan -  cionnas</span>
<lb n="369"/><span>do ionntuigheann sé iad go léir chun a ghlóire.  Teaspáineann sé</span>
<lb n="370"/><span>a ghrása míorbhúiltheach insna págánaig; oir an bhfuil éan nídh do</span>
<lb n="371"/><span>neartuigheann fírinneacht ár gcreidimh níos mó 'ná an domhan go léir do</span>
<lb n="372"/><span>tharaint chun eólas an chreidimh sin le teagasc dhosaen iascairí bochta?</span>
<lb n="373"/><span>Úsáideann sé na heiricidí chun sinn do dhainginiú inár gcreideamh.</span>
<lb n="374"/><span>Agus na Iúdaig - an fuighlach mí-fhortúnach san de phobal Dé, an chlann</span>
<lb n="375"/><span>mhalluighthe sin dotháinig ó shinnsear bheannuighthe - fanaid fós ar an</span>
<lb n="376"/><span>dtalamh so mar fhiadhnithe ar fhírinne Chríost.  Is raoilé iad so go léir</span>
<lb n="377"/><span>i ngort Dé; ach ionntuigheann sé sin iad chun a ghlóire fhéin agus chun</span>
<lb n="378"/><span>tairbhe an arbhair fholláin.  Foillsigheann i míle slighe a cháilidheachta</span>
<lb n="379"/><span>naomhtha leó; sciúrsálann sé leó na peacaig; agus tástálann leó na</span>
<lb n="380"/><span>fíoraein.</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>An uair do léirscriosadh cathair Ierusalem fé an Ímpire Titus,</span>
<lb n="383"/><span>do úsaid Dia árd-mhianas na Rómhanach chun a dhíoghaltas do imirt ar na</span>
<lb n="384"/><span>Iúdaig.  Ba pheacamhail árd-mhianas na Rómhánach, ach dobhí díoghaltas</span>
<lb n="385"/><span>Dé dlightheach.  Cad dorinn na tíoránaig do mheas an t-ainm Críostamhail</span>
<lb n="386"/><span>do scrios amach as an náisiún so?  In ionad na gCríostaidhthe do dhísciú,</span>
<lb n="387"/><span>do mheaduigheadar iad ann.  Do líonadar an domhan le fiadhnithe ar chreideamh</span>
<lb n="388"/><span>Chríost.  Do líonadar an Eaglais le martairí cródha, agus flaitheas Dé le</span>
<lb n="389"/><span>naoimh ghlórmhar.</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>Is fíor, mar sin, go méaduigheann Dia a ghlóire agus ár dtairbhe-na</span>
<lb n="392"/><span>le peacaig.  An tarcaisne do fhaghann sé óna mailís agus óna malluightheacht,</span>
<lb n="393"/><span>cúitigheann sé ón mailís agus ón malluightheacht chéadna é.</span></p>
<lb n="394"/>
<lb n="395"/><p><span>Is mar seo nách fuláir dhúinne do dhéanamh, má's éigean dúinn,</span>
<lb n="396"/><span>tré riachtanas ár staid, comhnú ar measc pheacach: an chuid is lugha</span>
<lb n="397"/><span>dhe, do réir shampla Dé, an comhluadar san do ionntáil chun ár dtairbhe</span>
<lb n="398"/><span>fein; an mhaith do tharrac as an olc.  Oir, pé nídh do dhéanann an</span>
<lb n="399"/><span>peacach n-ar gátar dham maireachtain 'na fhochair, má</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="400"/><p><span>bhíonn spioraid mo Athar naomhtha Dé go fírinneach im chroidhe,</span>
<lb n="401"/><span>múinfidh sé ceacht maith dham, agus tabharfaidh sé cae fhabhrach</span>
<lb n="402"/><span>dam mo anam do naomhú. Má chéasann</span>
<lb n="403"/><span>sé me, foghlamóchad foidhne as an gcéasadh san.  Má's namhaid dam é,</span>
<lb n="404"/><span>beidh cae agam as san mo charthanacht do chuir i ngníomh.  Má eirigheann sé</span>
<lb n="405"/><span>os mo chionn anáirde le spioraid an uabhair, múineann sé dham meas umhal</span>
<lb n="406"/><span>a bheith agam orm féin.  Má bhíonn sé feargach liom, oibrigheann sé mo</span>
<lb n="407"/><span>cheannsacht.  Má thuiteann sé i bpeacaí scannalach, corruigheann sé suas</span>
<lb n="408"/><span>mo thruagh dho agus mo dhíograis.</span></p>
<lb n="409"/>
<lb n="410"/><p><span>Téighim níos sia agus adeirim - leis an bPápa Naomh Gregorí - ná beadh</span>
<lb n="411"/><span>an fíoraen iomlán, ná beadh sé críochnuighthe i subháilce ná daingean</span>
<lb n="412"/><span>i naomhthacht, mura mbeadh gur cheaduig Dia dho maireachtain tráth éigin</span>
<lb n="413"/><span>dá bheatha i gcomhluadar peacach.  Agus canathaobh san?  Atá, de bhrígh</span>
<lb n="414"/><span>gurab é an comhluadar san do scriosann agus do ghlanann óna lochtaí é,</span>
<lb n="415"/><span>do sciúrálann a dhroch-bhéasa dhe.  Oir cionnas dodhéanfadh - adeir an</span>
<lb n="416"/><span>t-athair naomhtha so - an fíoraen aithris ar charthanacht Mhic Dé</span>
<lb n="417"/><span>do órduigheann dhúinn ár namhaid do ghrádhchaint, maith do dhéanamh in</span>
<lb n="418"/><span>aghaidh an uilc, guidhe ar lucht ár gcéasta, chun go mbeimís inár gclainn</span>
<lb n="419"/><span>fhíoraenach ag an athair trócaireach san do chuireann fearthain</span>
<lb n="420"/><span>a ghrása anuas ar anam an mhallathóra chomh maith agus do chuireann ar anam an</span>
<lb n="421"/><span>fhíoraein, agus n-a lonnruigheann grian a ghrádha ar chroidhe an pheacaig</span>
<lb n="422"/><span>chomh te is do lonnruigheann sí ar chroidhe an deagh-dhuine - cionnas do</span>
<lb n="423"/><span>fhéadfadh sé so do dhéanamh mura mbeadh tarcaisne, agus éagcóir, agus bréaga,</span>
<lb n="424"/><span>agus cúl-chaint le maitheamh do chách eile aige?  An saighdiúir ná tástálthar</span>
<lb n="425"/><span>i gcath ná i gcogadh, ní thuilleann sé moladh agus ní dleathach buidheachas</span>
<lb n="426"/><span>do bhreith leis.  Is mar sin díreach don Chríostaidhe: níl buidheachas</span>
<lb n="427"/><span>ná moladh le fagháil aige óna Chaptaoin Íosa Críost mura gcuiridh</span>
<lb n="428"/><span>sé suas go foidhneach agus go cródha le contrálthacht agus le fonóid agus le cnáid</span>
<lb n="429"/><span>agus le céasadh ó pheacaig.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>Níl éan nídh níos cinnte, a Chríostaidhe, ná, dá mbeadh fíordhíograis</span>
<lb n="432"/><span>orainn ár n-anam do shábháil, agus fíor-fhonn orainn dul ar ár</span>
<lb n="433"/><span>n-aghaidh i subháilce agus breisiú i ngrása Dé, ná go mbíonn cae againn</span>
<lb n="434"/><span>san do dhéanamh gach aon lá do eirigheann orainn.  Oir, ar fhaiscint</span>
<lb n="435"/><span>dúinn na bpeacaí troma ina dtuitid ár gcomh-chréatúirí, dá machtnuighmís</span>
<lb n="436"/><span>mar is ceart orainn féin, dobheadh ár gcroidhe líonta le buidheachas do</span>
<lb n="437"/><span>Dia i dtaobh sinne do chosaint ina thrócaire ó thuitim insna cortha tubuisteacha</span>
<lb n="438"/><span>san; dobheadh ár n-anam tuilthe le humhlaidheacht agus le haithrigh,</span>
<lb n="439"/><span>ar eagla go mbeadh sé de dhonas orainn fhéin an cleas céadna do dhéanamh;</span>
<lb n="440"/><span>dobheadh ana-thruagh againn do pheacaig bhochta, agus do ghuidhfimís Dia go</span>
<lb n="441"/><span>dúthrachtach ar a son, oir níorbh fhios dhúinn ca tapamhlacht dobheimís</span>
<lb n="442"/><span>féin sa reacht chéadna nó béidir níos measa.  Is foidhneach agus is sásta</span>
<lb n="443"/><span>dobheimís dá dtugaimís fé ndeara go bhféadfaimís ár bpeacaí troma</span>
<lb n="444"/><span>fhéin do chúiteamh, agus ár bprugadóireacht do dhíol sa bheatha so, tré</span>
<lb n="445"/><span>chuir suas le lochtaí ár gcomhursan agus tré ualach cách eile do iomchar.</span>
<lb n="446"/><span>Ach fóríor, ionntuighimíd an nídh dodhéanfadh ár dtairbhe chun ár</span>
<lb n="447"/><span>n-urchóide.  'Sé íntinn Dé go naomhóchadh comhluadar na</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="448"/><p><span>bpeacach sinn an tráth is gátarach dhúinn é thaithighe; amhthaig,</span>
<lb n="449"/><span>trén-ár gcionta fhéin, truailligheann sé sinn.</span>
<lb n="450"/><span>Tairigeann Dia a ghlóire as, ach tairigimíd-ne</span>
<lb n="451"/><span>ár ndonas uaidh.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>Ceaduighidh dam, a Chríostaidhthe, páirt dom rún do leigeant libh.</span>
<lb n="454"/><span>- Tagann osna agus cnead im chroidhe an tráth dochloisim duine ag gearán a cháis</span>
<lb n="455"/><span>agus ag cuir mhilléan a pheacaí ar mhí-riaghalthacht a mhná agus a mhuíntire.</span>
<lb n="456"/><span>Nuair dochloisim bean ag innsint dam gur de dheasca í bheith ceangailthe de</span>
<lb n="457"/><span>fhear mhí-bhéasach mhalluighthe do pheacuighean sí, cad é an freagra is</span>
<lb n="458"/><span>féidir dhamh-sa do thabhairt uirri?  Goilleann sé orm daoine do fhaiscint</span>
<lb n="459"/><span>ag déanamh droch-úsáid den chae fhabhrach dothug Dia dhóibh chun a n-anam</span>
<lb n="460"/><span>do shábháil.  Gearánaim, ní go bhfulaingid, ach go bhfulaingid gan</span>
<lb n="461"/><span>tairbhe dhóibh féin; ná cuimhnigheann siad, ná tugann siad fé ndeara,</span>
<lb n="462"/><span>gurab é nídh na daoine mí-riaghaltha malluighthe atá cuibhrighthe leó,</span>
<lb n="463"/><span>gurab é an nídh díreach iad san, úirlis do thóg Dia chun iad do thástáil,</span>
<lb n="464"/><span>chun iad do shábháil.  Nach doilgheasa an gnó go gcaithfear</span>
<lb n="465"/><span>anacra an droch-chomhluadair do fhulang agus ná bainfear éan tairbhe as! go</span>
<lb n="466"/><span>n-iomcharófar an chrois agus go gcaillfear an choróin ghlórmhar atá ceangailthe</span>
<lb n="467"/><span>dhi! go n-ólfar an deoch shearbh shláinteamhail agus go n-ionntófar, le</span>
<lb n="468"/><span>díth céille agus le mí-fhoidhne, i nimh marbhthach í!</span></p>
<lb n="469"/>
<lb n="470"/><p><span>Mo chumha géar - adéarfaidh duine - agus mo uchlán brónach, ná fuilim i</span>
<lb n="471"/><span>staid éigin eile beatha: is maith an aire dothabharfainn dom anam!  Ach</span>
<lb n="472"/><span>atáim cráidhte ag an saoghal.  Buaineann bean bhorb mhillteach atá agam mo</span>
<lb n="473"/><span>chiall díom.  Loisceann droch-chomhursa atá i mbéal mo dhorais me gach aon</span>
<lb n="474"/><span>lá do éirigheann orm.  Céasaid mo leanbhaí crostáltha me.  Nó ní leogann</span>
<lb n="475"/><span>so nó súd dam leas mo anama do dhéanamh.  - Ach adeirim-se leat, a</span>
<lb n="476"/><span>Chríostaidhe, go meallann tu thu féin: oir ní fhéadfair leas do anama do</span>
<lb n="477"/><span>dhéanamh gan congnamh Dé; agus ní thabharfaidh Dia an congnamh san duit ach</span>
<lb n="478"/><span>sa stáid bheatha ina bhfuilir. Hené am bóthar marcáltha amach duit</span>
<lb n="479"/><span>chun siubhal go flaitheas Dé.  Oir, ó's le hórdú agus le hughdarás Dé atáir sa</span>
<lb n="480"/><span>staid sin, ní theipfidh a chongnamh ort, ní dhiúlthóchaidh sé cabhair do</span>
<lb n="481"/><span>thabhairt duit.  Déin-se do chuid fhéin den ghnó, agus gan éan chontabhairt</span>
<lb n="482"/><span>tabharfaidh Dia an chuid eile dhe chun deagh-chríche le solas is neart a</span>
<lb n="483"/><span>ghrása.  Má chuireann tu go fearamhail do aghaidh i gcoinnibh an pheaca;</span>
<lb n="484"/><span>má dhiúlthuigheann tu do chathuighthibh an diabhail; má sheasann tu go</span>
<lb n="485"/><span>cródha in aghaidh droch-shampla saoghalthánach agus do chroidhe agus do aigne do</span>
<lb n="486"/><span>thabhairt ar do oibliogáidí do chólíonadh, agus ar dhlighe do Thighearna do</span>
<lb n="487"/><span>choimeád - cruinneóchair mór-shaidhbhreas i láthair Dé, agus siubhlóchair</span>
<lb n="488"/><span>go daingean i gcasán an chirt, agus sroisfir gan contabhairt ríoghacht an</span>
<lb n="489"/><span>tsuaimhnis shíorraidhe.</span></p>
<lb n="490"/>
<lb n="491"/><p><span>“Do chuir an mallathóir bárr ar a mhalluightheacht,” mar adeir an</span>
<lb n="492"/><span>fáidh Isaias, “le gníomhartha peacamhail do dhéanamh i dtalamh na naomh:</span>
<lb n="493"/><span>dá bhrígh sin ní fhaicfidh sé choidhche glóire Dé agus ní glacfar go</span>
<lb n="494"/><span>bráth isteach é in áras na bhfíoraen.”  Ó 'sé bárr mailís agus malluightheacht</span>
<lb n="495"/><span>peaca do dhéanamh i gcuideachta na naomh, leanann as san</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="496"/><p><span>gurab é bárr naomhthacht subháilce do thaithighe ar measc na bpeacach.</span>
<lb n="497"/><span>Molann Naomh Pól go hárd Maoise de bhrígh gur choinnibh sé a shúil</span>
<lb n="498"/><span>agus a íntinn i gcomhnaidhe ar Dhia, an fhaid dobhí sé i gcúirt mhalluighthe</span>
<lb n="499"/><span>Pháró.  Agus an rí beannuighthe Naomh Laoiseach, ar measc phoímp a chúirte</span>
<lb n="500"/><span>agus gheoin agus bhuairt na gcogaidhe móra dobhí ar láimh aige, níor dhearmhaid,</span>
<lb n="501"/><span>ar feadh aon nóimeanta amháin, seirbhís a Árd-rí, Dia na n-uilechomhachta.</span>
<lb n="502"/><span>An té atá cuibhrighthe le daoine gan chreideamh gan bhéasa, agus do</span>
<lb n="503"/><span>choinnigheann 'anam saor óna ndroch-chleachtha, tuilleann sé agus do-gheóbhaidh</span>
<lb n="504"/><span>sé ó bhéal Chríost an moladh céadna dothug an Slánathóir ar na haspoil:</span>
<lb n="505"/><span>“Vos qui permansistis mecum in tentationibus -”:</span>
<lb n="506"/><span>“Sibh-se do fhan im fhochair ar measc mo chathuighthe go léir - sibh-se</span>
<lb n="507"/><span>dobhí dílis dam, nár thréig mo chúis riamh, ach do onóruig me lenbhur</span>
<lb n="508"/><span>ndeagh-bheatha i láthair daoine, beidh sibh páirteach liom im ríoghacht</span>
<lb n="509"/><span>naomhtha.</span></p>
<lb n="510"/>
<lb n="511"/><p><span>Léighimíd i leabhar an fháidh Domhnall conspóide, nó comórtas,</span>
<lb n="512"/><span>nó deifir iongantach, idir bheirt aingeal beannuighthe i láthair Dé, aingeal</span>
<lb n="513"/><span>choímhdeach na nIúdach agus aingeal choímhdeach na Persia.  Do athchuinghig</span>
<lb n="514"/><span>aingeal na nIúdach ar Dhia na hIúdaig do shaoradh agus do scaoileadh</span>
<lb n="515"/><span>abhaile ón bPersia, ar eagla go dtruailleófaí iad agus go gcaillfidís a</span>
<lb n="516"/><span>gcreideamh ar measc phágánach na dúthaighe sin.  'Na choinnibh sin do iarr</span>
<lb n="517"/><span>aingeal na Persia ar Dhia na Iúdaig do choimeád insa dúthaig, chun go</span>
<lb n="518"/><span>dtabharfaí áitreóirí na tíre sin chun creidimh Dé tré chomhrádh agus</span>
<lb n="519"/><span>tré dheagh-shampla na nIúdach; agus i bhfírinne</span>
<lb n="520"/><span>do hionntuigheadh roimhis sin trí righthe comhachtacha dobhí ar an náisiún</span>
<lb n="521"/><span>san chun an chreidimh fhírinnig.  Adeir an Pápa Naomh Gregorí gurab é an</span>
<lb n="522"/><span>nídh do chialluigheann an deifir dobhí idir an bheirt aingeal so, dhá thoil</span>
<lb n="523"/><span>i nDia.  Oir is maith leis sin go seachnóchaimís, do réir ár ndíchill,</span>
<lb n="524"/><span>comhluadar na bpeacach: agus is é sin atá cialluighthe le hathchuinghe aingil</span>
<lb n="525"/><span>na nIúdach.  Agus an tráth ná féadaimíd é sheachaint agus do chuireann</span>
<lb n="526"/><span>cúis éigin réasúnta agus riachtanach sinn eatortha, órduigheann sé dhúinn</span>
<lb n="527"/><span>maireachtain go diadha 'na measc, chun go mbeadh ár gconbharsáid leó</span>
<lb n="528"/><span>tairbheach dá n-anam: agus hedé atá cialluighthe le hathchuinghe aingil na</span>
<lb n="529"/><span>Persia.</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>Níl éan dabhta ná gurab í toil Dé go ndéanfaimís, an fhaid do</span>
<lb n="532"/><span>bhímíd ar measc pheacach, ár ndícheall iad do stiúrú ar a leas.</span>
<lb n="533"/><span>Oir déanann Dia an cleas céadna: meallann sé iad chuige féin lena</span>
<lb n="534"/><span>gheallamhaint; tairigeann se iad lena thabharthaistí; bailigheann sé chuige</span>
<lb n="535"/><span>iad lena bhagairt; agus cnósuigheann sé iad lena smachtú.  Úsáideann sé a</span>
<lb n="536"/><span>eagna, a thrócaire, agus a cheart leó.  Agus siúd is go mbíonn 'fhios roimh</span>
<lb n="537"/><span>ré aige go mbeid damanta, bíonn sé chomh cúramach timcheall orra is dá</span>
<lb n="538"/><span>mbeadh sé siúráltha go mbeidís sábháltha.  Atá a thrócaire agus a thruagh</span>
<lb n="539"/><span>chomh mór san dóibh ná fágann sé éan nídh gan déanamh chun go</span>
<lb n="540"/><span>sábhálfaidís a n-anam.</span></p>
<lb n="541"/>
<lb n="542"/><p><span>Hedé an sampla is ceart dúinne do leanamhaint, fé mar do mhúineann an</span>
<lb n="543"/><span>Spioraid Naomh insna focail seo: “Unicuique mandavit de proximo suo”:</span>
<lb n="544"/><span>“Do órduig Dia do gach éinne a bheith</span>
<lb n="545"/><span>cúramach timcheall a chomhursan.”  Oir níl éinne sa domhan nár</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="546"/><p><span>cheangail Dia air carthanacht do theaspáint dá chomhursain.</span>
<lb n="547"/><span>As so ghluaiseann an oibliogáid atá orainn congnú lenár gcomh-chréatúirí</span>
<lb n="548"/><span>ina riachtanas corpora.  Anois ó cheanglann carthanacht orainn</span>
<lb n="549"/><span>fóirithinn ar ár gcomh-chréatúirí ina ndealbhas corpora, nách treise</span>
<lb n="550"/><span>'ná san an oibliogáid atá orainn congnú leó agus fóirithin orra ina ngátar</span>
<lb n="551"/><span>spioradáltha.  Cailleann duine grádh Dé agus grádh na comhursan má</span>
<lb n="552"/><span>dhiúlthuigheann sé a bhiadh do roinnt leis an ocrach; agus cionnas do</span>
<lb n="553"/><span>choimeádfaidh sé iad má dhiúlthuigheann sé fóirithin ar na hanamnacha</span>
<lb n="554"/><span>bochta do ceannuigheadh le fuil Íosa Críost?  Má caillthear iad san,</span>
<lb n="555"/><span>tré gan comhairle a leasa do thabhairt dóibh, tré gan teagasc agus deagh-shampla</span>
<lb n="556"/><span>do thabhairt dóibh, cionnas dobheidh an scéal aige-sin?</span></p>
<lb n="557"/>
<lb n="558"/><p><span>Oir atáid - mar adeir Naomh Auguistín - mórán 'na bpeacaig anois do beidh</span>
<lb n="559"/><span>'na dhia' so 'na gcaraid ag Dia agus 'na naoimh ghlórmhar</span>
<lb n="560"/><span>i bhflaitheamhnas. Níl 'fhios againne cé hiad fós; oir atáid áitreóirí an dá</span>
<lb n="561"/><span>chathrach - 'siad san, flaitheas agus ifreann - meascaithe lena chéile sa</span>
<lb n="562"/><span>bheatha.  Níl deighilt fós eatortha; agus chun go ndéanfar san, is é ár</span>
<lb n="563"/><span>ndiúité-na carthanacht do threaspáint do gach éinne; deagh-shampla, agus</span>
<lb n="564"/><span>teagasc, agus deagh-chomhairle do thabhairt in am agus i dtráth don mhuíntir atá</span>
<lb n="565"/><span>'na ghátar agus n-ar dóigh linn do ghlacfaidh uainn é; fé mar do chomhairligheann</span>
<lb n="566"/><span>Naomh Peadar insna focail seo: “ut ex bonis operibus vos considerantes,</span>
<lb n="567"/><span>glorificent Deum”:  iomcharuighidh sibh féin sa tslighe sin,</span>
<lb n="568"/><span>“ar bhfaiscint bhur ndeagh-oibreacha do pheacaig, go dtabharfaidís</span>
<lb n="569"/><span>géilleadh agus glóire do Dhia.”</span></p>
<lb n="570"/>
<lb n="571"/><p><span>Baineann an oibliogáid seo le daoine seochas a chéile.  Mar seo: cé</span>
<lb n="572"/><span>cheartóchaidh agus do chomhairleóchaidh an mac mí-riaghaltha, mara ndéanfaidh</span>
<lb n="573"/><span>'athair é?  Nách ar an máthair chiallmhar do luigheann an inghean óinseamhail</span>
<lb n="574"/><span>do stiúradh?  Nách ar an máighistir atá smachtú an tseirbhísig</span>
<lb n="575"/><span>mhalluighthe?  Déanaid daoine é seo go díograsach i neithe an tsaoghail</span>
<lb n="576"/><span>seo.  Gabhaim-se orm, má dhéanfadh bhur seirbhíseach, bhur bhfear oibre,</span>
<lb n="577"/><span>bhur gcailín aimsire, faillighe in bhur ngnótha saoghaltha - dá ndéanfaidís</span>
<lb n="578"/><span>díoghbháil in bhur substainnt daoibh - gur tapaidh do cheartóchadh sibh</span>
<lb n="579"/><span>iad; gurbh fheargach dobheadh sibh chúcha dá dtugaidís tarcaisne dhíbh.</span>
<lb n="580"/><span>Agus ní chuireann sibh éan tsuím, ní theaspáineann sibh éan díogras,</span>
<lb n="581"/><span>ní ghlacann sibh éan fhearg chúcha, nuair, os comhair bhur súl agus i gclos</span>
<lb n="582"/><span>bhur gcluas, do tharcaisnighid Dia agus do dhíoghbhálaid a n-anam fhéin gach</span>
<lb n="583"/><span>aon lá.  - Dá ndéanfadh gach éinne againn ár ndiúité sa phoínnte seo,</span>
<lb n="584"/><span>is gairid go sóinseálfaí aghaidh na críostamhlacht: dobheadh ceart, agus</span>
<lb n="585"/><span>macántacht, agus deagh-bhéasa le faiscint in áit na héagcóra, agus na cuirpeacht,</span>
<lb n="586"/><span>agus na truailligheacht atá leathta go fairsion ar an ndomhan.</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>Ach baineann an diúité seo go speisialtha le na peacaig féin, 'sé</span>
<lb n="589"/><span>sin, leis an ndream do n-ar theaspáin Dia a mhór-thrócaire, tré iad do</span>
<lb n="590"/><span>tharrac, le spioraid na haithrighe, óna staid damanta.  Dá ndéanfá</span>
<lb n="591"/><span>díoghbháil do chomhursan 'na chlú nó 'na shubstainnt, atá fhios agat,</span>
<lb n="592"/><span>a Chríostaidhe, nách fuláir an díoghbháil sin do chúiteamh.  Ach tré</span>
<lb n="593"/><span>do pheaca do thógais ó Dhia an onóir agus an uirrim do bhuain leis; agus le do</span>
<lb n="594"/><span>dhroch-shampla do thairigis do chomhchréatúir sa tubuiste is mó, agus is</span>
<lb n="595"/><span>tríot do chaill sé an saidhbhreas is táchtamhla dobhí aige,</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="596"/><p><span>'se sin, glaineacht 'anama.  Ní fuláir duit, mar sin, do dhícheall do dhéanamh chun</span>
<lb n="597"/><span>an urchóid dorinnis do do chneasú, é tharrac thar n-ais arís ar staid na</span>
<lb n="598"/><span>fírinne, é chasadh arís ar a Dhia ó's tú ba fáth n-ar scar sé leis.</span></p>
<lb n="599"/>
<lb n="600"/><p><span>“Docebo iniquos vias tuas, et impii ad te convertentur”</span>
<lb n="601"/><span>A Thighearna - arsa an rí aithrigheach Dábhí - ní leór dam mé</span>
<lb n="602"/><span>féin do chasadh ort, ach tabharfad thar n-ais chughat gach aon pheacach;</span>
<lb n="603"/><span>múinfead do shlighe-se dhóibh, agus cuirfead do thrócaire in úil dóibh le mo</span>
<lb n="604"/><span>fhocail agus le mo ghníomhartha.  Ní amháin gur tharcuisnigheas thu le mo</span>
<lb n="605"/><span>chlaon-chortha féin, ach fós le peacaí an mhuíntir do thairigeas chun</span>
<lb n="606"/><span>malluightheacht.  Déanfad, mar sin, mo dhícheall do ghlóire-se do mhéadú,</span>
<lb n="607"/><span>le deagh-chomhairle, le deagh-theagasc, agus le deagh-shampla do thabhairt dóibh</span>
<lb n="608"/><span>as so amach.  - Déanaimís, a Chríostaidhthe, an cleas céadna, agus sóinseálfar</span>
<lb n="609"/><span>go gairid an raoilé in arbhar fholláin: tabharfar an peacach, ó bheith</span>
<lb n="610"/><span>'na namhaid, chun bheith 'na charaid ag Dia.  Agus mar seo baileóchaimíd</span>
<lb n="611"/><span>saidhbhreas na ngrás annso agus tuillfimíd saidhbhreas na glóire sa tsaoghail</span>
<lb n="612"/><span>thall.  Go dtugaidh Dia na trócaire san dúinn go léir.  Amen.</span></p>
<lb n="613"/>
<lb n="614"/><p>
<lb n="615"/><span>Risteard Ó Foghludha</span>
<lb n="616"/><span>do chuir in eagar.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Raoilé agus an tArbhar i nGort Dé

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Raoilé agus an tArbhar i nGort Dé

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
