Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Eachtra Ghruagaigh na Creige agus na Cruite 's an Tiompáin</title><author><name type="main">Anaithnid; Eag. Williams, N.J.A.</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">321</note>
                         <note type="B">1712ls 18T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Eachtra Ghruagaigh na Creige agus na Cruite 's an Tiompáin</title><author>Anaithnid; Eag. Williams, N.J.A.</author><imprint><publisher>NUI; B.Á.C.</publisher><date>1712ls 18T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>EACHTRA GHRUAGAIGH NA CREIGE AGUS NA</span>
<lb n="2"/><span>CRUITE 'S AN TIOMPÁIN</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>1 ... agam".  "Cia is tigherna ann?" air an gruagach.  "Madhseadh",</span>
<lb n="5"/><span>air an doirseoir, "issé is tighearna san dúnsa, Phelmeus Brulinus".</span>
<lb n="6"/><span>"Cár gabhadh leis as an mboile?" air an gruagach.  "Go Doire na</span>
<lb n="7"/><span>Sdéad um an tráth-so", air an doirseoir.  "An bhfuil bantigherna an</span>
<lb n="8"/><span>dúnaidh san mboile?" air an gruagach.  "Donus agus mirath t'fhiafraighe</span>
<lb n="9"/><span>ort", air an doirseoir, "cia do bhiadh ann acht í?"  "Créd is ainm</span>
<lb n="10"/><span>don mbaintighearna?" air a' gruagach.  "Elisabeta Hugina", air an</span>
<lb n="11"/><span>doirseoir.  "Cia tá 'na fochair san mboile?" air an gruagach.  "Cia do</span>
<lb n="12"/><span>shaoilfá a bheith ann acht a teghlach agus a mór-mhuinntir féin?"</span>
<lb n="13"/><span>air an doirseoir, "acht atá bantaoiseach uasal onórach mhilis-</span>
<lb n="14"/><span>bhriathrach lán d'eolus agus d'inntleacht san mboile maile fria:</span>
<lb n="15"/><span>Graniota filia Henrici Sadini, agus deirid cách gur do Chóigeadh</span>
<lb n="16"/><span>Gailián dith .i. do Chóigeadh Laighionn agus ó Charruic Dhún na</span>
<lb n="17"/><span>Más agus ó Mhóta Gráine Óige".</span>
<lb n="18"/></p>
</div>
<pb n="322"/>
<div><lb n="19"/><p><span>2 "Is maith an sgéal tá anos (agad)", air an gruagach, "agus beann-</span>
<lb n="20"/><span>acht duit dá chenn, uair air maithios dá mhéad ní rachfuinnsi asdeach</span>
<lb n="21"/><span>san dúnadh ó tá an bhen uasal sin ann", arrsé, "agus iaruim d'ath-</span>
<lb n="22"/><span>chuinghe ort agus ná cluine sí go roibh mo leithéid nó (mo) mhacasamhla</span>
<lb n="23"/><span>san dorus", air an gruagach.  Óir deir an sttair go roibh agal mór (air)</span>
<lb n="24"/><span>an ngruagach go n-iméradh Graniota athmhileadh draoiachta nó</span>
<lb n="25"/><span>easroluidhechta nó anchumhachta air dá bhfaicfeadh aon radharc</span>
<lb n="26"/><span>dó.  Agus ro fhiarfaigh an gruagach don doirseoir an roibh gaol nó</span>
<lb n="27"/><span>comhfhogus aige i mBrugh na Craoibhe Cumhra.  Dubhairt an</span>
<lb n="28"/><span>doirseoir go roibh agus gur choimhbráithre gaoil agus genelaigh iad</span>
<lb n="29"/><span>araon.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>3 Iar sin do chuir an gruagach a lámh 'na thiomchioll agus tug ar son</span>
<lb n="32"/><span>a shaothair ... don doirseoir agus leig féin chum asdair agus do </span>
<lb n="33"/><span>chum imchechta agus ní fos nó comhnuidhe do-roinne nó go ráinic</span>
<lb n="34"/><span>go dún agus go deghbhaile Brugh na Craoibhe Cumhra, agus do tharla</span>
<lb n="35"/><span>(an) brughaidh féin dó air faiche an dúnaidh agus fochtus an brughaidh</span>
<lb n="36"/><span>sgéala don ghruagach agus (dubhairt) an gruagach gur draoi agus degh-</span>
<lb n="37"/><span>dhuine ealadhna é féin.  "Cár ghabh tú chugain?" air an brughaidh.</span>
<lb n="38"/><span>"Do ghabhus ó Chreig na Sionnach Liath agus (ó) Charuic na Maoili</span>
<lb n="39"/><span>Doinne agus tre Innmher na Duibhlinne agus tre Ghort na Greancha</span>
<lb n="40"/><span>agus</span>
<lb n="41"/><span>tre Dhún Re... /6/ go suighe so", air an gruagach.  "Go mu é do</span>
<lb n="42"/><span>bheatha agus do shláinte chugainn", air an brughaidh, "agus gluais</span>
<lb n="43"/><span>romhad asteach san dún mur a bhfuil Margareata Canane cona</span>
<lb n="44"/><span>bantracht agus cona muinntir air do chenn san mbruighin agus is gearr go</span>
<lb n="45"/><span>ttigidh misi féin dott tionnsaigh uair atáim ró-ghnóitheach uma</span>
<lb n="46"/><span>bhúruibh agus uma bhótháintibh na Craoibhe Cumhra agus fós uma</span>
<lb n="47"/><span>thréaduibh taobh-gheala agus uma ghreadhuibh sguaib-leabhra na</span>
<lb n="48"/><span>bruighne céadna uair is égin dhamh tinól agus mór-thiumsughadh do</span>
<lb n="49"/><span>dhéanamh orrtha".</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>4 Do imghigh an gruagach roimhe iar sin gusan dún go ráinic</span>
<lb n="52"/><span>an dorus agus do iar osgladh ann, agus mur do chonairc muintir an dún</span>
<lb n="53"/><span>ionniol agus déanamh agus foirm duine ealadhna air an ngruagach do</span>
<lb n="54"/><span>hosgladh an dorus dó gan mhoill agus iar sin táinic isan mbrughin agus</span>
<lb n="55"/><span>tarla Euenia dó (dá) céad daoinibh .i. mac orrdherc oighrechta an</span>
<lb n="56"/><span>bhrughaidh agus do athain foirm na healadhna a ngnúis agus (a) nglan-</span>
<lb n="57"/><span>aghaidh an ghruagaigh.  Do rug air bar géige agus baise fair agus do fher</span>
<lb n="58"/><span>fáilte fris.  Is ansin táinic Magonius Albanus .i. macaoimh óg</span>
<lb n="59"/><span>indealbhach iolbhuadhach go mbuaidh n-aigne (agus) n-urlabhra agus</span></p>
</div>
<pb n="323"/>
<div><lb n="60"/><p><span>ndeghmhaisi (a) asttech agus do-roinn ioliomad loinne agus lughára agus</span>
<lb n="61"/><span>forbhfáilte roimhe an ngruagach; agus níor chian dóibh amhlaidh</span>
<lb n="62"/><span>sin an tan do tháinic Dun Seon .i. treas mac do chloinn an bhrughaidh</span>
<lb n="63"/><span>sstech agus tug fáilte don ghruagach.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>5 Iar sin táinic Franciscus Albinius .i. mac agus seaplín an bhrugh-</span>
<lb n="66"/><span>aidh asttech agus mur do chonairc an gruagach ional agus déanamh</span>
<lb n="67"/><span>duinne riaghalta air, do leig air a ghlúinuibh é agus do ghlac beannacht</span>
<lb n="68"/><span>agus loghadh iomshlán uadha.  Táinic Dulinus Bacanus .i. an mac fa</span>
<lb n="69"/><span>hóige aige an mbrughaidh sdech agus (do thug) ionchomhairc beatha</span>
<lb n="70"/><span>agus sláinte don ghruagach.  "Cé hé an t-óg-mhacaoimh sin do chuir an</span>
<lb n="71"/><span>fháilte romham?" air an gruagach, "agus gurb é is óige do chloinn an</span>
<lb n="72"/><span>mhóir-bhrughaidh?"  "Teidhm galair agus easláinte do ghlac é an a</span>
<lb n="73"/><span>chois dheis dheagh-thapaidh agus fa (truagh) mór an sgéal sin, óir ba</span>
<lb n="74"/><span>lúthmhur an chos úd air bhí slán /7/ agus do bhí fisic agus léagha agus</span>
<lb n="75"/><span>ollamhain</span>
<lb n="76"/><span>in tíre agus an domhain uile dá leighios ionus go roibh an othrus míosa,</span>
<lb n="77"/><span>ráithe agus bliaghna dá leighios air aon leabaidh acu", air siad.  "Is</span>
<lb n="78"/><span>ró-mhaith a thuigim siph anois", air an gruagach.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>6 Iar sin táinic Margareta Cananea (asttech) agus Eulina Eugeni</span>
<lb n="81"/><span>Regnalldi agus Maria Cloglana, ionghion do Mharia Lennoga. D'uais-</span>
<lb n="82"/><span>libh agus a dh'ard-mhaithibh na Sgotia Móire na degh-mhná sin agus</span>
<lb n="83"/><span>tuccadur teora póg agus fíor-chaoin fáilte don ghruagach.  Iar sin</span>
<lb n="84"/><span>téid an gruagach air cuairt agus air (agus air) saor-chéilidhe mar a roiph</span>
<lb n="85"/><span>Sara uasal onórach mhúinte dhegbhéasach chríonna dhisgréadach</span>
<lb n="86"/><span>bheal-derg ghruadh-chorcra mhilis bhinn-bhriathrach mhongmhar</span>
<lb n="87"/><span>ór-chuachach inghantach agus í anna seirg-ghaluir agus mór-easlánte</span>
<lb n="88"/><span>tréimhse imchian; agus do chuir cathoir órdha oirloisge go gciomh-</span>
<lb n="89"/><span>suibh caoimh-shíoda orrtha faoi an ngruagach.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>7 Ní fada 'na dhiaidh sin go ttáinic an brughaidh iar gcruinighadh</span>
<lb n="92"/><span>(a) cruiph agus cheathra na Craoibhe Cumhra a ccend a chéile, agus</span>
<lb n="93"/><span>do-roinne iolumad orbhfáilte roimhe an ngruagach agus ro fhiarfaigh</span>
<lb n="94"/><span>an brughaidh créad dob ainm don ngruagach agus do fhreagair an</span>
<lb n="95"/><span>gruagach agus isseadh adubhairt gur Gruagach (na) Creige fa hainm</span>
<lb n="96"/><span>dhó agus (gur) Gruagach an Tiompáin fa hainm dó (do).  Iar sin do bhí</span>
<lb n="97"/><span>an gruagach athadh fhada agus aimsir imchian ag tabhairt sgéala</span>
<lb n="98"/><span>dhóibh agus ag buain sgéala dhíobh mur an ccéadhna.  Is ansin do</span>
<lb n="99"/><span>nocht an gruagach a thiompán agus a chaoimh-chruit agus ní bhfuair gléas</span>
<lb n="100"/><span>air an gclársaigh tre iomluathadh an uisge orrtha agus is amhlaidh do </span></p>
</div>
<pb n="324"/>
<div><lb n="101"/><p><span>bhí (an) tiompán an ghruagaigh .i. go ndealguibh óir agus go ttéaduibh</span>
<lb n="102"/><span>airgid agus go gcoruibh fionnbhruinne agus do (chuir) an /8/ gruagach a</span>
<lb n="103"/><span>lámh air a thaobh agus air (a) fhormna agus tharrainn crann comhduigh</span>
<lb n="104"/><span>caoimh-ghléasda amach agus chuir (ar) fordhealguibh na cláirsighe é</span>
<lb n="105"/><span>ionnus gur chuir a tiúin agus a horgain agus a cobhllacha do réir a chéile.</span>
<lb n="106"/><span>Agus do shinn an gruagach mórghlaca do nuadh-cheol ioghantach nach</span>
<lb n="107"/><span>ccuadhladur cách a mhacasamhla ariamh roimhe sin.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>8 "Is duinne binn tú, a Ghruagaigh an Tiompáin", air an</span>
<lb n="110"/><span>brughaidh.  "Ní mór an locht orm a bheith mur sin", air an gruagach.</span>
<lb n="111"/><span>"Cá háit a bhfuilid racaraidhe nó aois ealadhna an dúinidh féin?" air</span>
<lb n="112"/><span>an gruagach.  "Atáid racraidhe maithe san tír agus anseo d'áirithe", air</span>
<lb n="113"/><span>an brughaidh, "agus dar ndóigh go bhfuilid aineolach air a "nuadh-</span>
<lb n="114"/><span>(cheol) sin do shinnios tusa".  "Madhseadh", air an gruagach, "is</span>
<lb n="115"/><span>cóir dhamhsa aon rann amháin do rádh dhaoibhsi re mo nuadh-</span>
<lb n="116"/><span>cheol féin".  "Is maith sin re déanamh más toil leatsa é", air an</span>
<lb n="117"/><span>brughaidh.  Ansin adubhairt an gruagach an rann so mur chomhphort</span>
<lb n="118"/><span>do (do) lucht an dúnaidh:</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="121"/><span>"Ó Chreig na Sionnach Liath m'eachtra</span>
<lb n="122"/><span>is ó Charruic inn Mhóir-tShneachta</span>
<lb n="123"/><span>is ó Inbher an tSrotha Láin;</span>
<lb n="124"/><span>beir ciorbhadh gotha mo thiompáin".</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="127"/><span>9 "Dair liom féin, a Ghruagaigh an Tiompáin, is docair a rádh</span>
<lb n="128"/><span>nach maith an cúlodair thú do thaobh béil agus laimhe".  "Ní bhfuilim</span>
<lb n="129"/><span>acht mur chluin tusa", air an gruagach.  Iar sin ro fhiarfaigh an</span>
<lb n="130"/><span>brughaidh: "A ghruagaigh", ar sé, "an misde leat mé dá fhiarfaighe</span>
<lb n="131"/><span>dhíot an fáth uma ttugadh Gort na Greancha air an macharre so</span>
<lb n="132"/><span>'nar ngorrt?"  "Ní ceisd ar eolchuibh sin", air an gruagach "agus</span>
<lb n="133"/><span>gidheadh dar ndóigh gur fesach dhamhsa é, .i. cogadh agus ceannairge</span>
<lb n="134"/><span>d'éirghe /9/ eidir Bearnardinus Marinus agus Nélanus Michaelinus</span>
<lb n="135"/><span>um roinnt fuinn agus forba agus feruinn agus gach mór-oighreachta eile dár</span>
<lb n="136"/><span>bhoin leis agus rígh ághmhur iomráiteach do bhí air thuathuibh degh-</span>
<lb n="137"/><span>áile dian-sgaoileacha Luchramonn; agus ní roibh sliocht ná lurg-ogha</span>
<lb n="138"/><span>nó iarbhogha air acht an bhirt úd ro ráidhsiom cheana.  Agus do líon</span>
<lb n="139"/><span>iomuigh agus iomthnúth iad um an oighreacht chéadna ionus nach</span>
<lb n="140"/><span>ttebhradh neachtar acu umhla nó uruim don nfhior eile, go ttáinic</span>
<lb n="141"/><span>dhe sin gur chruinídar slóite troma tortamhla chum a chéile air gach</span>
<lb n="142"/><span>taoibh agus go ttuccadur cath callma ferdha fearamhuil dá chéile".</span>
<lb n="143"/></p>
</div>
<pb n="325"/>
<div><lb n="144"/><p><span>10 "Agus gé gur sraonadh an cath re Nélanus agus go rucc an</span>
<lb n="145"/><span>bhuaidh, is cneadhach créachtach (cneadhach) cró-linntech ro</span>
<lb n="146"/><span>bhádar a ttáinic as dá mhuintir, agus dá dherbhadh sin adubhairt an</span>
<lb n="147"/><span>file an laoi so síos mur a n-abair:</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="150"/><span>Gort na Greancha dhe dá ghairm,</span>
<lb n="151"/><span>sain fáth fa ttugadh an forrainm:</span>
<lb n="152"/><span>eolach mé 's na fáighuibh fis -</span>
<lb n="153"/><span>dursan dúinn (a) bheith dá n-athris.</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>Bernardinus fer go ccéill</span>
<lb n="156"/><span>agus Niallanus mhac Míchéil</span>
<lb n="157"/><span>tugsad mór-chath go ngráin</span>
<lb n="158"/><span>um oighreacht Údháin mhic Audháin.</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>Rígh tuath Luchramann an fer</span>
<lb n="161"/><span>táinic seal tré neart Gaoidhel;</span>
<lb n="162"/><span>ní roibh oighre air nó sliocht</span>
<lb n="163"/><span>acht an bhirt fa cosbhail comhriocht.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>Tugsad mór-chath gan time -</span>
<lb n="166"/><span>aig sin sgéal go bhfírinne -</span>
<lb n="167"/><span>dár thuit uaisle Innsi Banbha</span>
<lb n="168"/><span>san ccath n-uafur n-aththardha.</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>Le Néllanus do sraonadh an cath</span>
<lb n="171"/><span>mur dherbios draoi an ard-fhlaith;</span>
<lb n="172"/><span>gé gur thrén é san troid</span>
<lb n="173"/><span>do chaill sé dream dá chairdibh.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>Gort na bhFiodhbhadh roimhe sin</span>
<lb n="176"/><span>don achadh hainm bonnaidh</span>
<lb n="177"/><span>go ndernadh greallach na ccorp</span>
<lb n="178"/><span>(agus) greanach don tsaor-ghort."</span></p>
<lb n="179"/>
<lb n="180"/><p><span>GORT.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="183"/><span>11 /10/ "A Ghruagaigh an Tiompáin, is mór an t-eolus sin ad</span>
<lb n="184"/><span>chionn, agus air grádh h'inidh (agus) innis creud an bás táinic le rígh na</span>
<lb n="185"/><span>bhFer mBeg .i. Ughdhán mac Audháin?"  "Is urusa liomsa an</span></p>
</div>
<pb n="326"/>
<div><lb n="186"/><p><span>cheisd sin d'fhuasgladh" air an gruagach.  "Is re linn Eochaidh mac</span>
<lb n="187"/><span>Eirc a bheith 'na rígh Éireann do bhádur tuatha Luchraman ann</span>
<lb n="188"/><span>agus do bhí siad fa bhruid agus fa mhoghsaine agus fa dhaoirsi na</span>
<lb n="189"/><span>bhFhomhur-ach amhuil agus do bhádur cách uile acu.  Iar sin táinic an</span>
<lb n="190"/><span>rígh Ughdhán aon do ló plédáil a chirt agus a chóra féin (aon do lá) a</span>
<lb n="191"/><span>láthair rígh Éireann .i. Eochaidh mac Eirc.  An naomh-fhlaith ba fhinne</span>
<lb n="192"/><span>an Érinn an tEochaidh (sin).  Tángadar teghlach agus muinntir rígh</span>
<lb n="193"/><span>Éireann do dhéanamh ioghantuis agus aonaidh fa Ughdhán agus do iar</span>
<lb n="194"/><span>Ughdhán mur athchuinghe air (a) rígh Éirionn na daoine do sgaoileadh</span>
<lb n="195"/><span>amach uadha agus go roibh sé féin dá thógbháill ó thallmhain tre neart</span>
<lb n="196"/><span>anála na buidhne do bhí 'na thiomchioll".</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>12 "Agus níor ghabhadar na daoine an nfhurfhógra sin ón rígh</span>
<lb n="199"/><span>ionus gur éirigh an righ Ughdhán ós fear agus ós fiodh do láthair rígh</span>
<lb n="200"/><span>Éireann agus (a) mhunntire connach fios dóibh fios (a) oighdhe ó sin a</span>
<lb n="201"/><span>leith", air an gruagach, "agus dhá dherbhadh sin do-roinne file éigin an</span>
<lb n="202"/><span>laoi shenchuis so síos mur a n-abair:</span></p>
<lb n="203"/>
<lb n="204"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="205"/><span>Ughdhán Mhac Augháin gan Locht.</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>Ughdhán mac Audháin gan locht</span>
<lb n="208"/><span>fa lag (a) brígh 's ba beg caoimh-chorp;</span>
<lb n="209"/><span>táinic a chonbháil a chirt</span>
<lb n="210"/><span>do láthair Eochaidh mhic mhóir-Eirc.</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>Ceithre duirn ó gach eolach</span>
<lb n="213"/><span>do bhí an a chorpán bhinn-ghlórach;</span>
<lb n="214"/><span>a shamhuil sin do rígh Banbha</span>
<lb n="215"/><span>ní chuadhladar daoine daonamhla.</span></p>
<lb n="216"/>
<lb n="217"/><p><span>Tionólaid teghlach an rígh</span>
<lb n="218"/><span>(a) ttiomchioll an fhir fa hard-ghnaoi</span>
<lb n="219"/><span>gur éirigh ós a lámh is ós fiodh</span>
<lb n="220"/><span>tré anáil ábhuill na míleadh.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>/11/ Fios a bháis ó sin a-le</span>
<lb n="223"/><span>ní bhfuair draoi, fáidh nó file -</span>
<lb n="224"/><span>a leaba luighe a ccré amháin -</span>
<lb n="225"/><span>nó créd is oighe do mhac Audháin".</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>UGHDHÁN.</span>
<lb n="228"/></p>
</div>
<pb n="327"/>
<div><lb n="229"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="230"/><span>13 Iar sin nochtus an gruagach a thiompán an dara fecht agus do</span>
<lb n="231"/><span>shinn glac do nuadh-adhbhanagh ciúil slitheacha seannma agus</span>
<lb n="232"/><span>cuislionna tédbhinne tiaghiúir agus do ghoir ar na racaraidhe chuige</span>
<lb n="233"/><span>arís agus níor fhreagradar air aon chor.  "Is cóir damhsa aon rann</span>
<lb n="234"/><span>eile do rádha.  Onn bhfuilid aois ealadhna an toighe féin ag techt</span>
<lb n="235"/><span>chugam?" air an gruagach.  "Is cóir go (go) deimhin", air an brugh-</span>
<lb n="236"/><span>aidh, agus dubhairt (an gruagach) an rann:</span></p>
<lb n="237"/>
<lb n="238"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="239"/><span>"Muna mbeith an crann gléasda cóir</span>
<lb n="240"/><span>air dealguibh na cruite a ccéadóir</span>
<lb n="241"/><span>ní bhfuighfidhe ceol nó tuigsi</span>
<lb n="242"/><span>uaithe ó leonadh an mhóir-uisge."</span></p>
<lb n="243"/>
<lb n="244"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="245"/><span>14 "A Ghruagaigh an Tiompáin", air an brughaidh, "ní náir</span>
<lb n="246"/><span>dhuit a dhol do dhéanamh dána".  "Dar ndóigh gurb ume sin do</span>
<lb n="247"/><span>cuiramh chuigibh mé", air an gruagach.  "An misde duinn fhiar-</span>
<lb n="248"/><span>faighe dhíot, an bhuil bean agad?" air an brughaidh.  "Ní mór an</span>
<lb n="249"/><span>urchóid sin a dh'fhiarfaighe díom", air an gruagach.  "Ní bhfuil</span>
<lb n="250"/><span>bean agam agus ní bhfuilim gan mhnaoi", air an gruagach.  "Cionus is</span>
<lb n="251"/><span>féidir gan bean do bheith agad agus gan do bheith gan mhnaoi?" air</span>
<lb n="252"/><span>an brughaidh.  "Atá le céil mhaith", air an gruagach, "mar ionósad</span>
<lb n="253"/><span>duitsi, óir do-roinneadh dáil agus cleamhnus idir misi agus bean mhaith;</span>
<lb n="254"/><span>do threabh agus do shíolaidheacht mhóir dhith .i. de Chóigeadh chaoimh-</span>
<lb n="255"/><span>áluinn Chonnacht .i. Uniota Ceilina, agus do ceangladh dá chéile</span>
<lb n="256"/><span>sinn do réir dhligheadh tuaithe agus eagluisi.  (Bhí) sí athaidh imchian</span>
<lb n="257"/><span>(agus) tréimhsi fada agam air láimh agus air leabaidh go ttánic (dream)</span>
<lb n="258"/><span>uasal ó Chóigeadh Laighion .i. ó Mhóta Gráine Móire agus ó</span>
<lb n="259"/><span>Charuic Dhún na Más, daoine eitill (agus) droíachta, agus go</span>
<lb n="260"/><span>ttáinic go Grian Conghail fa /12/ Cóigeadh Ulltach mura robhus</span>
<lb n="261"/><span>féin agus mo chéad bhean agus m'éntogha tochmhairc .i. Uniota</span>
<lb n="262"/><span>Celina".</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>15 "Agus comh luath agus do chonairc mé aon radharc do Ghraniota,</span>
<lb n="265"/><span>dar liom féin nach roibh acht nimhnigh a ndeilbh agus 'n éccosg ban an</span>
<lb n="266"/><span>domhain 'na farradh ionus gur thóguibh mé féin ó leabaidh na</span>
<lb n="267"/><span>chét-mhná agus gur leanus an bantaoisech cóigríthe sin táinic a n-imchian</span>
<lb n="268"/><span>dom ionnsuigh", air an gruagach, "agus nochan ansin do bhí an</span>
<lb n="269"/><span>cheisd acht ar (air) mbeith dúinn air an iomruagadh sin, táinic treas</span>
<lb n="270"/><span>lámh an mhathuigh chaim do thsioc an chluithche oruinn (oruinn)</span>
<lb n="271"/><span>ar ttriar .i. Siliota Hugonis Sgabiosi agus dirid cách nár lugh cumhachta</span>
<lb n="272"/><span>na treas mná ionnas gur fhuadaigh an treas bean misi as lámhuibh</span>
<lb n="273"/><span>na birte eile lé ionus nach riobhios ach ('mo) mhír idir dhá róip ag</span></p>
</div>
<pb n="328"/>
<div><lb n="274"/><p><span>iarraidh greama an dá bhruach do chonbháil agus is amhlaidh tarla</span>
<lb n="275"/><span>damh fa dheoigh gur bhuin leagadh mór damh idir in dá stóla mur</span>
<lb n="276"/><span>(mur) dheirbhios an cúpla rann so do-roinneadh air an ccúis chéadna:</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="279"/><span>'Mo mhír idir dhá róip,</span>
<lb n="280"/><span>'mo fheoil-chnámh idir conairt,</span>
<lb n="281"/><span>mé dom innliodh idir mnáibh</span>
<lb n="282"/><span>rob iomdha bang agus cuinniol-bháidh.</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>Ón ló sin gus aniudh</span>
<lb n="285"/><span>ní bhfuair mé ní dá ttoradh,</span>
<lb n="286"/><span>acht ar dherbhaigh mé dom airc</span>
<lb n="287"/><span>creach as cearbhadh as í a shen-cheart."</span></p>
<lb n="288"/>
<lb n="289"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="290"/><span>16 "Air ndol don sgéal os aird orm pféin agus air mo uile bhan, do</span>
<lb n="291"/><span>chuireadar na sasardoteis baong agus conal-bhádh 'mo dhiaidh ion</span>
<lb n="292"/><span>(gach) ionad a ccluinfidhe mo bheith.  Agus do bhí eagal easgaoine</span>
<lb n="293"/><span>na sasardotes go mór orm ionios gur sgaoilios me féin uatha na</span>
<lb n="294"/><span>huile (bhean).  Ba mhór an édáil liom mé féin do sgaradh leo fa</span>
<lb n="295"/><span>dheoigh /13/ agus ag sin an t-ábhar, a dhuine mhaith (a dhuine mhaith),</span>
<lb n="296"/><span>nach bhfuil bean agam agus nach bhfuilim gan mhnaoi".  "Ní chuadhla</span>
<lb n="297"/><span>mé riamh duinne is fear a chiallíos gach cruaidhcheisd no thú",</span>
<lb n="298"/><span>air an brughaidh.  Iar sin do ghlac an gruagach a thiompán in treas</span>
<lb n="299"/><span>feacht agus ní chuadhladur cách ariamh a mhacasamhla nó compráid</span>
<lb n="300"/><span>an chiúil do shinn an tan sin; agus do ghoir air na racaribh an treas</span>
<lb n="301"/><span>feacht agus ní hángadur air én chor.  "Mádhseadh, is cóir dhamhsa aon</span>
<lb n="302"/><span>ndán do mo shaothar féin do dhéanamh do mhaithibh an dúnaidh</span>
<lb n="303"/><span>so mur do-níd an aois dána Éireannach don na hoidibh agus do na</span>
<lb n="304"/><span>hollumhnibh a bhias acu ria ngabháil a cceada friu".  Agus adubhairt an</span>
<lb n="305"/><span>laoi so síos:</span></p>
<lb n="306"/>
<lb n="307"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="308"/><span>"Maith an turus a ttángas ann</span>
<lb n="309"/><span>go toigh brughaidh mhóir na saor-chlann</span>
<lb n="310"/><span>dá bhfuarus fáilte gan bhréig</span>
<lb n="311"/><span>ó bhantracht bhláith chert Muighrég.</span>
<lb n="312"/></p>
</div>
<pb n="329"/>
<div><lb n="313"/><p><span>Cearthar ban dár dháilios cion</span>
<lb n="314"/><span>do bhí tair mo cheann san mbrughin;</span>
<lb n="315"/><span>brot air tonghaile fa gach mhnaoi</span>
<lb n="316"/><span>do-ní confa re gcách san ghaoith.</span></p>
<lb n="317"/>
<lb n="318"/><p><span>Eo dearg-óir ionn gach brot -</span>
<lb n="319"/><span>niarbh iad an bhantracht tarnocht;</span>
<lb n="320"/><span>a ttaoi brughadh mhóir na féile</span>
<lb n="321"/><span>ní roiph ben dhíobh gan chaoimh-chéile.</span></p>
<lb n="322"/>
<lb n="323"/><p><span>Beannacht dá bhferuibh 's dá mnáiph</span>
<lb n="324"/><span>tugadhle Gruagach an Tiompáin;</span>
<lb n="325"/><span>níorbh iad an cuire gan digh -</span>
<lb n="326"/><span>air dturus sunn ba ró-MHAITH.</span></p>
<lb n="327"/>
<lb n="328"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="329"/><span>18 Haithle na laoi sin do cóiríodh buird agus beinnsioghadh inn</span>
<lb n="330"/><span>dúnaidh agus do cuireadh Gruagach an Tiompáin alias na Creige 'n</span>
<lb n="331"/><span>onóir an bhuird uile agus do chóraigh a chruit agus a thiompán agus chuir</span>
<lb n="332"/><span>(a) dtaisgidh agus (a) ccomhdach ar (a) láimh (iad) agus do éirigh bullsaire</span>
<lb n="333"/><span>'na sheasamh agus do bhoin slabhradh éisdachta ...ne agus do éisd-</span>
<lb n="334"/><span>adur go taoi tochtach ionnus dá ttuiteadh snáthad bheg óir ...</span>
<lb n="335"/><span>fíor-...alach in toighe, go ccluinfidhe a trosd agus a torman</span>
<lb n="336"/><span>/14/ ... tuitim go lár agus go lán-talmhain air feabhus an éisdachta</span>
<lb n="337"/><span>do bhí acu.  Is ansin do fhiarfaigh an bullsaire do mhaithibh an</span>
<lb n="338"/><span>dúnaidh an gcualadur ariamh tiompánaidh dob fhear nó Gruagach</span>
<lb n="339"/><span>in Tiompáin agus dubhradar muinntir in dúnaidh nach ccualadur; agus do</span>
<lb n="340"/><span>fhiarfaigh in bullsaire an dara feacht an ccualadur ariamh draoi nó</span>
<lb n="341"/><span>deagh-dhuine eadhladhna dob fhear nó Gruagach na Cruite agus</span>
<lb n="342"/><span>dubhradur cách nach ccualadur.  Do fhiarfaigh an bullsaire an treas</span>
<lb n="343"/><span>feacht an gcualadur seanchaidh nó eolaidh nó fer fuaisgailte cruadh-</span>
<lb n="344"/><span>chesda dob fhear nó Gruagach na Creige.  Dubhradur cách gur</span>
<lb n="345"/><span>dhocair a mhacasamhla d'fhagháil.</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>19 Do bhí rogha gacha flighe dá chaithiomh san dúnadh iar sin</span>
<lb n="348"/><span>.i. iomlaoid corma agus corn dá ndáil agus dá luath-iomlat otorrdha</span>
<lb n="349"/><span>ionnus gur ghlac cuing mhearaidh agus mhisge iad uile go coitchionna.</span>
<lb n="350"/><span>Is ansin adubhairt an gruagach gur mithe leis féin a tshuaimhnios</span>
<lb n="351"/><span>do ghlacadh agus adubhairt an (an) brughaidh má budh mithid leisean</span>
<lb n="352"/><span>sgarradh leosan nár mhithe leosan sgarradh leisionn.  "Go roibh</span></p>
</div>
<pb n="330"/>
<div><lb n="353"/><p><span>maith agus mór-onóir agad", air an gruagach, "gidheadh budh náireard</span>
<lb n="354"/><span>fer aon-uaire air misge", air sé.  Is ansin do cóireadh iomdha agus ach-</span>
<lb n="355"/><span>leaba don ngruagach agus do cuireadh cailcthe agus ciorchuil agus éidighe</span>
<lb n="356"/><span>boga lán-áilne taris.  Iar sin do srathiodh agus do sgaoileadh cuir-</span>
<lb n="357"/><span>tionniogh na caoimh-leapa sin 'na tiomchioll ionnios dar leat gur</span>
<lb n="358"/><span>maith an gléas codallta fothram agus fuaim agus tormán fáiniodh agus</span>
<lb n="359"/><span>imeal-shlabhraidhe na leapa sin.</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>20 Iar sin do mhuing a chuodhlladh air an gruagach agus do bhí</span>
<lb n="362"/><span>'na tshoirchim suain agus síor-chuodalta nó go ráinicc deoigh agus</span>
<lb n="363"/><span>deireadh oidhche fair agus tarbhus fíos agus amhra-aisling ró-iongantach</span>
<lb n="364"/><span>don ghruagach agus do dhúisg as a chodhlladh go hanbhuaineach é .i.</span>
<lb n="365"/><span>go ttáinic Maiorius Gumrinus do dhénamh sealga agus fiadhaigh agus</span>
<lb n="366"/><span>fian-chosgair fa na foraoisachuibh gnáth-shealga agus fo na láthrachuibh</span>
<lb n="367"/><span>ligthe agus dá ttug a ghadhair sporracha spágacha /15/ spad-chluasacha</span>
<lb n="368"/><span>gríoph-ingneacha fhad-uirlleacha bhinn-ghlóracha fo na feadhuibh</span>
<lb n="369"/><span>agus fo na fothraoisiph céadna agus gur lean féin iad um thráth mór do ló</span>
<lb n="370"/><span>air sdéad mhong-leabhuir agus gur bhuinn a stuic agus (a) adharcadh agus</span>
<lb n="371"/><span>a bheanna buabhaill 'na ndiaigh um Charruic Mhic Cronnchair mhic</span>
<lb n="372"/><span>Rónáin .i. fris a ráitior Caraic Í Chaoilte agus um Chnoc an</span>
<lb n="373"/><span>Oirachtais fris a rátir Cnoc Lochroma agus uma Bhoile tShleachta</span>
<lb n="374"/><span>fris a ráitir Boile na Croisi agus um Shleacht na Miogh fris a</span>
<lb n="375"/><span>ráitir Sleacht Ó Mogollán agus um Dhruim ós Fiodh fris a ráitir</span>
<lb n="376"/><span>Druim Ard agus um na Beangánuibh Dorcha fris a ráitir na</span>
<lb n="377"/><span>Gabhla Dubha agus uim Mhuighe Mhic Eochaidh fris a rátir Muighe</span>
<lb n="378"/><span>Ó Gealla agus um an gCill Dhiamhair fris a rátir Lios Drochull</span>
<lb n="379"/><span>agus um Loch na nÉn fris a rátir Loch Chúl Uighir agus um Bhaile</span>
<lb n="380"/><span>na Foraire fria a rátir Baile Mhic Bheice agus um Dhaigion</span>
<lb n="381"/><span>na Méarlach fris a rátir Draoineán agus um Shesgán na nCorr fris</span>
<lb n="382"/><span>a ráitir Poll Thighe in Leabain (agus) um Dhruim na tTorc Mór fris</span>
<lb n="383"/><span>a ráitir Druim Muc an Treasa agus um Chúl na Fánoidhe fris a ráitir</span>
<lb n="384"/><span>Cúl Chnáide agus um Dhruim Lesdair fris a ráitir Druim Ruisg agus</span>
<lb n="385"/><span>um Bhoile na Slat fris a ráitir Curach agus um Charuic an Dainghin</span>
<lb n="386"/><span>fris a ráitir Creag na Sionach Liath.</span></p>
<lb n="387"/>
<lb n="388"/><p><span>21 Ciothrácht níor fháguibh lucht na sealga carach gan</span>
<lb n="389"/><span>bhriseadh nó creag gan bhlaghadh nó uaimh gan sgaoileadh nó</span>
<lb n="390"/><span>cloch gan ionntógh dá roibh a gCreig na Sionach Liath nó fós</span>
<lb n="391"/><span>sionnach gan mharbhadh.  "Is agal liom", (air an) gruagach, "go</span>
<lb n="392"/><span>bhfuilim tar éis mo mhillte ó do fhágbhus féin an baile, uair dhá</span>
<lb n="393"/><span>mbein féin san mboile agus mo thiompán agam is mór an t-anacal</span></p>
</div>
<pb n="331"/>
<div><lb n="394"/><p><span>(a) dhéanfuinn agus is mór do leigfidhe damh mur an ccéadna", air</span>
<lb n="395"/><span>an gruagach.  "(A) ghruagaigh", air an brughaidh, "is truagh mur</span>
<lb n="396"/><span>do chonairc mé riamh thú más imchecht ... b'áil leat do dhéann-</span>
<lb n="397"/><span>amh orm.  Is díoghbhálach do chélidhe chugam, a ghruagaigh ...</span>
<lb n="398"/><span>/16/ uair do fhágbhuis air mná agus air mbannáil agus air macaoimh agus</span>
<lb n="399"/><span>ar mion-ndaoine agus ar ndisger-shluagh fa én-chuing tuirsi doilghis</span>
<lb n="400"/><span>agus dobhróin tar h'éis".  "Dair mo chubhuis-sa, níor shaíl misi mo</span>
<lb n="401"/><span>chuairt do bheith comh gearr agus sin.  Acht is agail liom go bhfuilim</span>
<lb n="402"/><span>air mo mhileadh ó do fháguibh mé an boile".</span></p>
<lb n="403"/>
<lb n="404"/><p><span>22 "Ní riachtanus duit a bheith comh gealtach agus sin", air an</span>
<lb n="405"/><span>brughaidh.  "Atá sen-fhocall air (air) marthuinn agus air cuimhne</span>
<lb n="406"/><span>agamsa", air an gruagach, "uair colaidh gach duine air an ccneidh</span>
<lb n="407"/><span>acht fear na cneighe féin", air an gruagach, "agus mur sin tiocfadh gach</span>
<lb n="408"/><span>(duine) ó mo dhíobhfháilsi acht mé féin".  "Is fíor sin", air an brugh-</span>
<lb n="409"/><span>aidh, "acht giodheadh is truagh dolaidh linne é", air an brughaidh.</span>
<lb n="410"/><span>"Ní bhfuil amhrus agam", air an gruagach.  "A ghruagaigh", air an</span>
<lb n="411"/><span>brughaidh, "más toil leat mé dá fhiarfaighe dhíot".  "Is toil liom go</span>
<lb n="412"/><span>deimhin", air an gruagach, "óir más fiafradhach ba fiosach agus más</span>
<lb n="413"/><span>fiosach ba heolach agus más eolach ba foghlamtha agus más foghlomtha</span>
<lb n="414"/><span>ba críona agus más críona ba conáigh agus más conáigh ba saidhbhir agus</span>
<lb n="415"/><span>más saidhbhir ba mesúil agus más measúil ba ríghthúil", air an</span>
<lb n="416"/><span>gruagach, "agus mur sin nach misde dhuit sgéala d'fhiafraighe dhíomsa".</span>
<lb n="417"/><span>"Máseadh, créad in t-ábhar uma ttugadh Cnoc an Oirachtuis air an</span>
<lb n="418"/><span>ccnocsa dá nguirmine Cnoc Lochruim anois?" air an brughaidh.</span></p>
<lb n="419"/>
<lb n="420"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="421"/><span>"Mór-fhlaithe do bhádar ann</span>
<lb n="422"/><span>Tuatha dealbha Dé Deannann</span>
<lb n="423"/><span>air Chnoc an Uirachtuis malle</span>
<lb n="424"/><span>dár chomh-ainm Cnoc Lochrame.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>Nuagha Airgiod-lámh na ccreach</span>
<lb n="427"/><span>a ccéad-rígh iar gclaoi Fomhurthach,</span>
<lb n="428"/><span>fer gan ghuimh ag díol dámh</span>
<lb n="429"/><span>a ccath Cuinge gur chail a dhes-lámh.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>(Lúgh) Lámh-fhada na ccleas</span>
<lb n="432"/><span>an macaoimh cumhachtach caoimh-dhes</span>
<lb n="433"/><span>... tre mhes na thsláinte</span>
<lb n="434"/><span>aon-mhac Céin mhic shaor-Cháinte.</span>
<lb n="435"/></p>
</div>
<pb n="332"/>
<div><lb n="436"/><p><span>/17/ Fir lear bhinn fíor gach sgeoil</span>
<lb n="437"/><span>trí mic Cermada Mhaol-bheoil:</span>
<lb n="438"/><span>Mac Gréine, Mac Ceacht, Mac Cuill</span>
<lb n="439"/><span>ria ttecht na nGaidheal-sa tar mór-thuinn.</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>Aonghus a' Bhrogha is Aonghus Óg</span>
<lb n="442"/><span>agus Abhartach mhac Allóid</span>
<lb n="443"/><span>is Logha Dearg dian dleachtach,</span>
<lb n="444"/><span>rígh air iathuibh Connachtach.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>Tuirionn Bheg grinn 's a uile mhac -</span>
<lb n="447"/><span>olc do-roinnadur an comhrac;</span>
<lb n="448"/><span>ba searbh an sgéal dóibh fa dheoigh</span>
<lb n="449"/><span>ó Uath Cáinte Chrithir-bheoil.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Etar, Ceatar, Teatar,</span>
<lb n="452"/><span>do chuir an sluagh 'n artegall;</span>
<lb n="453"/><span>ba ríghthe iad air Innis Fáil</span>
<lb n="454"/><span>ria ttecht mhic an mhíleadh ó Esbáin.</span></p>
<lb n="455"/>
<lb n="456"/><p><span>Fódla, Banbha agus Éire,</span>
<lb n="457"/><span>don triar sin ba caoimh-chéile</span>
<lb n="458"/><span>ria ttecht Gaoidheal tar Muir mBeann</span>
<lb n="459"/><span>go hiath oirthir-ghlan Éirionn.</span></p>
<lb n="460"/>
<lb n="461"/><p><span>Cuireadh leagha air an rígh -</span>
<lb n="462"/><span>dar liom ní roibh ach nimhthinn -</span>
<lb n="463"/><span>ba beg a ríagh-dháil don bhfer</span>
<lb n="464"/><span>caoimh-lámh d'argiod aon-gheal.</span></p>
<lb n="465"/>
<lb n="466"/><p><span>Call, Ceacht agus Grian,</span>
<lb n="467"/><span>ba dée aghartha don mór-thriar</span>
<lb n="468"/><span>gur umhlaigheadar dhóibh iar sin</span>
<lb n="469"/><span>do shluagh iudhal Lucifir.</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>Mac Ebhinn in siaghdha suairc</span>
<lb n="472"/><span>is Lir ó thSídh Achaidh athfhuair</span>
<lb n="473"/><span>agus Síthmhall Shíthe Neanta</span>
<lb n="474"/><span>an sluagh daonúil do-illta.</span>
<lb n="475"/></p>
</div>
<pb n="333"/>
<div><lb n="476"/><p><span>Tadhg mhac Nuaghad an fial fosach</span>
<lb n="477"/><span>is Bran mhac Feabhail fionn-chosach,</span>
<lb n="478"/><span>Labhra mhac Taidhg is Conchóir,</span>
<lb n="479"/><span>atáid mo chumhne go ró-mhór.</span></p>
<lb n="480"/>
<lb n="481"/><p><span>Mananán mhac (a) Lir ón muir</span>
<lb n="482"/><span>agus Símhall Tuatha Meaghair;</span>
<lb n="483"/><span>a bheith 'na muinnechas ba leor</span>
<lb n="484"/><span>air Chnoc an Uirachtuis ba ró-MHÓr".</span></p>
<lb n="485"/>
<lb n="486"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="487"/><span>24 Haithle na laoi sin do fháguibh an gruagach iomchumhairc</span>
<lb n="488"/><span>beatha agus sláinte ag an mbrughaidh agus do rug an ubhir chéadna leis</span>
<lb n="489"/><span>uadha agus adubhairt: "Dar ... gurbo é seodh air ccomhrádh</span>
<lb n="490"/><span>deithrionnach (deigheanach) rer oile".  "Is ... síorthaoi suthuin</span>
<lb n="491"/><span>duine do sgaradh leinn", air an brughaidh.  Iar sin do ghluais an</span>
<lb n="492"/><span>gruagach a bhfrithing na conaire céadna agus air son go n-abraid</span>
<lb n="493"/><span>/18/ ... agus uachtráin na heagluisi go bhfuilid an aghaidh</span>
<lb n="494"/><span>aighentaidhe, fís nó fáisdine breanglódach nó aislingeacha nó</span>
<lb n="495"/><span>superstition air bioth eile do thabhairt astech 'na gcredamhuin</span>
<lb n="496"/><span>choidhche, do fíoradh gach ní dá bhfaca an gruagach an aoiche</span>
<lb n="497"/><span>sin a ttaoi an bhrughaidh uar do briseadh Carruin in Daingin agus</span>
<lb n="498"/><span>Creacc na Sionnach Liath le Maiorius Gurrumrus agus lena lucht</span>
<lb n="499"/><span>sealga air cheana, óir do marbhadh a roibh do thsionnchuibh a</span>
<lb n="500"/><span>gCreig na Sionnach Liath ionus nach ndeachaidh eolach bethadhach</span>
<lb n="501"/><span>nó fer bethra sgéal as díoph gan mharbhadh.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>25 Agus mur do chonairc an gruagach an diansgaoileadh agus an</span>
<lb n="504"/><span>dian-bhernadh agus mór-mharbhadh do roinneadh air na sionnchuibh a</span>
<lb n="505"/><span>ttiomchioll na Creicce, do ghlac tuirsi é agus adubhairt go truagh</span>
<lb n="506"/><span>turseach agá n-égaín:</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="509"/><span>"Olc mo thoisg ó mo thoigh,</span>
<lb n="510"/><span>níor ghlac mé comhairle an chlérigh,</span>
<lb n="511"/><span>dár chaillios mo ghluaire saoi</span>
<lb n="512"/><span>an cuaine sionnach bhfochaol.</span>
<lb n="513"/></p>
</div>
<pb n="334"/>
<div><lb n="514"/><p><span>(Níor ith) siad eis-fheoil in mo thech,</span>
<lb n="515"/><span>óg-uain nó ... caorach,</span>
<lb n="516"/><span>nó turcach mín méth mbliasda,</span>
<lb n="517"/><span>nó caoimh ngédh curcach comharsna.</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>Buan mo mhallacht mur do dhligh</span>
<lb n="520"/><span>air Maier mór Mag Gumraidh,</span>
<lb n="521"/><span>dá tterna tsealg tar m'éis</span>
<lb n="522"/><span>agus cealg ó bhfrioth faisnéis.</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>Mór a mhairg a d'fheruiph Albonn</span>
<lb n="525"/><span>mo dhún saorsa d'ionarbadh;</span>
<lb n="526"/><span>fada mhairios guimh na locht</span>
<lb n="527"/><span>mo ghuin feasa fa mór-OLC.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="530"/><span>26 Iar sin do ghlac fearg agus fíor-mhiosccuis tré mharbhadh na</span>
<lb n="531"/><span>sionnach agus (tré) legadh na cairge agus tré ionnarbadh na druinge sin</span>
<lb n="532"/><span>do bhí dá chothughadh agus dá conbháil roimhe sin an gruagach,</span>
<lb n="533"/><span>agus do smuain gurbh fher leis bás no betha, agus tochlus fert fada agus</span>
<lb n="534"/><span>fíor-adhbhadh agus tumba daighionn ... do féin agus do ling ann agus do</span>
<lb n="535"/><span>thsocraigh a thiompán 'na aice ... iata 'na dhes-láimh agus do shín</span>
<lb n="536"/><span>é féin san tumba /19/ (agus) gur sgar a spiorad anma agus beatha fris</span>
<lb n="537"/><span>gurab ansin do chríochnaigh Gruagach na Creige agus na Cruite 's an</span>
<lb n="538"/><span>Tiompáin deireadh a bheatha agus tsaoghail .i. isin eachtra go</span>
<lb n="539"/><span>nuighe sin.  FINIS.  Aois air tTigherna an tan-sa míle secht</span>
<lb n="540"/><span>ccéd agus dhá bhliadhain dég.</span></p>
<lb n="541"/>
<lb n="542"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eachtra Ghruagaigh na Creige agus na Cruite's an Tiompáin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eachtra Ghruagaigh na Creige agus na Cruite's an Tiompáin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
