Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Gaedhil ag teacht as an Cheasnaoidhean</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1914_06_06_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1914</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1914_06_06_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Gaedhil ag teacht as an Cheasnaoidhean</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1914</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Gaedhil ag teacht as an Cheasnaoidhean.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Galar éagsamhail do thigeadh ar shean Ultach ba eadh an ceasnaoidhean</span>
<lb n="4"/><span>do bhaineadh a mbrigh agus a n-aigneadh agus a dtoil uatha comhfhad is mhair</span>
<lb n="5"/><span>sé agus an rud ba mheasa 'sa ghalar go dtigeadh sé ortha i n-am contráilte</span>
<lb n="6"/><span>mio-thráthamhail nuair do theastuigh a mbrigh agus a bhfuinneamh uatha.  Is </span>
<lb n="7"/><span>dóigh liom go raibh an galar seo ar mhuintir na hÉireann i gcoithchionn le</span>
<lb n="8"/><span>seal fada bliadhan ach go bhfuil sé ag glanadh dínn sa deireadh.  Sin é an</span>
<lb n="9"/><span>fáth gur eirigh le n-ar naimhdibh dallóg do chur ar ar súilibh agus sinn do</span>
<lb n="10"/><span>bhréagadh ar nós páisdí chomh fhad is bhí an galar uathbhásach úd i nar</span>
<lb n="11"/><span>gcuisleanaibh agus saoibh-chiall agus ísiol brigh i n-ar gceannaibh agus i n-ar</span>
<lb n="12"/><span>mballaibh.  Sin é an fáth gur eirigh le na bórdaibh adhbhar magaidh a dhéanamh</span>
<lb n="13"/><span>de'n Ghaedhilg ins na sgoltaibh.  Sin é an fath nár eirigh sluath na</span>
<lb n="14"/><span>nGaedheal amach in a gcoinnibh agus brusgar do dhéanamh daoibhthe agus</span>
<lb n="15"/><span>oideachas na tíre do ghlacadh as a lámhaibh.  Agus sin é an fáth fosda go</span>
<lb n="16"/><span>raibh an dream poilitidheachta thall ag deanamh adhbhair mhagaidh do shaoirseacht</span>
<lb n="17"/><span>na tíre, ag leigint ortha féin go raibh fonn ortha Riaghaltas fá leith do</span>
<lb n="18"/><span>thabhairt dúinn ach gach uile mhoill do chur air agus a ghearradh anuas go</span>
<lb n="19"/><span>dtí nach mbeadh fágtha, dá maireadh an ceasnaoidhean, ach sgáil riaghaltais</span>
<lb n="20"/><span>gan chumhacht gan bhrígh, gan urraim.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>Ach sa deireadh thuit ruda amach do mhusgail na Gaedhil agus atá ag</span>
<lb n="23"/><span>leigheas a ngalair.  Bagradh na gunaí ortha agus bagradh an tír do</span>
<lb n="24"/><span>sgoilteadh i na dhá leith.  Na glas-Ultaigh do bhagair na gunnaí orainn</span>
<lb n="25"/><span>tá siad ag fághail cuidiú agus meisnigh ó'n fhear thall.  Annnsin mhusgail na</span>
<lb n="26"/><span>Gaedhil agus ba mhithid dóibh é.  Taithe eile agus bheadh an anachan deanta</span>
<lb n="27"/><span>agus budh dheacair a leigheas.  Bheadh na glas-Ultaigh i seilbh an chúigidh</span>
<lb n="28"/><span>agus claidhe teorann tógtha timchioll air nár bhféidir a leagan ar lár le</span>
<lb n="29"/><span>n-ár linne.  Is dóigh liom go ndéanfar iarraidh ar an chlaidhe do thógbháil</span>
<lb n="30"/><span>anois féin agus go gcuirfear fál gunnaí agus pící ar a bharr.  Tá na</span>
<lb n="31"/><span>gunnaí ann agus na pící.  Tá fhios ag an tsaoghal do dtáinig laisd</span>
<lb n="32"/><span>luinge aca isteach thar farraige, ach níl fhios ag gach duine go bhfuil siad ag</span>
<lb n="33"/><span>teacht isteach ó shoin féin; agus ní hiad na gunnaí gearra amháin ach</span>
<lb n="34"/><span>innealla mharbhthacha d'imreochadh bás obainn ar na céadtaibh i mbeagan </span>
<lb n="35"/><span>aimsire.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Tá an oiread sean-Ultach san chúige is gur bhféidir leo an cath do</span>
<lb n="38"/><span>chosaint uatha féin dá mbeadh na gléasa troda aca agus iad oilte dá réir.</span>
<lb n="39"/><span>Ach is beag a n-oileamhaint go seadh agus níl na gunnaí ró-fhairsing aca is</span>
<lb n="40"/><span>dóigh liom.  Ar an adhbhar sin tá sé ar Ghaedhealaibh na gceithre gcúigeadh</span>
<lb n="41"/><span>bheith ullamh le cabhrú leo agus gan am do chailleadh nuair thiocfas am fuagra.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Tá contabhairt ann go ndéanfar dearmad do'n Ghaedhilg chomh fhad is</span>
<lb n="44"/><span>tá an cogadh ar cois, má bhíonn sé ar cois.  Tá contabhairt ann go</span>
<lb n="45"/><span>ndéanfar dearmad don Ghaedhilg le linn an ullmhuighthe fein.  Ní fheicim</span>
<lb n="46"/><span>go bhfuil na hÓglaich ag déanamh úsáid ar bith de'n Ghaedhilg i n-ealadhain</span>
<lb n="47"/><span>cogaidh, agus ní fheicim Gaedhilg ar bith i na bpáipéar ní i na gcuid</span>
<lb n="48"/><span>litridheachta.  Tuigim go bhfuil praidhinn ortha fá láthair agus nach bhfuil</span>
<lb n="49"/><span>faill aca cuimhniú ar ghach uile rud.  Mar sin féin má théid siad giota</span>
<lb n="50"/><span>slighe ar chasán contráilte beidh sé deacair orra tionntú ar ais agus an</span>
<lb n="51"/><span>bealach ceart do chuartú ar ball.  Ní raibh adhbhar gáire ann ariamh chomh</span>
<lb n="52"/><span>mór is bheadh ann, dá mbeadh na hÓgláich fonnmhar troid ar son na tíre ach</span>
<lb n="53"/><span>iad bheith sásta leanmhaint do theanga ár námhad.</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>Na daoine nach mbeidh sa troid agus nach mbeidh ortha ullmhú le haghaidh</span>
<lb n="56"/><span>troda, agus tá mé féin ar dhuine aca, sílim, budh cheart cúram speisealta</span>
<lb n="57"/><span>bheith ortha fá'n Ghaedhilg.  Na gasra agus na mná, tig leobhtha obair na</span>
<lb n="58"/><span>Gaedhilge do choimhead.  Na sagairt ní bhéidh ortha troid.  Ach nár bhféidir</span>
<lb n="59"/><span>leo an Ghaedhilg do chur dhá múnadh ins na sgoltaibh?  Má ghní siad é béidh</span>
<lb n="60"/><span>obair ionraiceach lae déanta aca le hÉirinn do choinneail ó chrúbaibh an</span>
<lb n="61"/><span>aidhbhearsora.  Anois ó tá an ceasnaoidhean ag gabhail ar gcúl i n-ar</span>
<lb n="62"/><span>measg is ceart do ghach dream againn ar ndíthchioll do dhéanamh; agus is</span>
<lb n="63"/><span>iomdha sin dóigh ann le náisiúntacht na hÉireann do chosaint.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Cú Uladh.</span>
<lb n="66"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Gaedhil ag teacht as an Cheasnaoidhean

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Gaedhil ag teacht as an Cheasnaoidhean

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
