Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Comhairle gan Iarraidh</title><author><name type="main">Pádraig Ó Dálaigh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1914_04_18_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1914</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1914_04_18_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Pádraig Ó Dálaigh</author><title>Comhairle gan Iarraidh</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1914</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Comhairle gan Iarraidh.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Níl aon rud is saoráidighe a thagann chum daoine ná comhairle</span>
<lb n="4"/><span>a leasa do thabhairt do dhaoinibh eile, agus ní'l aon rud is fusa do sna</span>
<lb n="5"/><span>daoinibh eile do dhéanamh ná gan aon áird do thabhairt ar an gcomhairle sin.</span>
<lb n="6"/><span>Is minic do thuiteann sé amach freisin gur gádh i bhfad níos mó céille agus</span>
<lb n="7"/><span>stuama chum tairbhe bhaint as deagh-chomhairle ná mar is gádh chum an</span>
<lb n="8"/><span>deagh-chomhairle do thabhairt.  Sin é mo dhalta-sa, bíodh ná fhuil mórán le rádh</span>
<lb n="9"/><span>annso agam ar bhfiú é deagh-chomhairle do thabhairt air.  Is amhlaidh atá an</span>
<lb n="10"/><span>sgéal go bhfuil an-spéis agam i ngnó na leabhar, agus go bhfuil dlúth-bhaint</span>
<lb n="11"/><span>agam leis an taoibh sin de ghnóthaibh an Chonnartha.  Agus de bharr an </span>
<lb n="12"/><span>dlúthbhainte sin do chíthear dom ná fuil a ndóthain de sna leabhraibh cearta</span>
<lb n="13"/><span>dhá bhfagháil ag “Clódhanna,” .i. leabhra foghanta oireamhnacha a mbeadh brígh</span>
<lb n="14"/><span>chomh maith le briathraibh ionnta, eolas agus éirim ionnta, ciall agus</span>
<lb n="15"/><span>cuideachta ionta.  Agus badh mór an congnamh do'n obair seo atá idir</span>
<lb n="16"/><span>lámhaibh againne é, nó d'aon obair eile dá leithéid, dá mbeadh leabhra</span>
<lb n="17"/><span>spriocamhla, snasta againn chum an mheanma do mhéadú agus an intleacht</span>
<lb n="18"/><span>d'aibiú.  Bíodh a fhiadhnaise sin ar Thomás Davis agus ar a lucht comhaimsire.</span>
<lb n="19"/><span>Acht ní dócha go mbeidhmíd i bhfad gan duine éigin a adéarfaidh gur breágh</span>
<lb n="20"/><span>bog a thagann caint chuamsa .i. chum duine nár sgríobh aon leabhar riamh.</span>
<lb n="21"/><span>Tá fáilte roimhe agus bíodh an méid seo im' dhiaidh mar fhreagra air .i.</span>
<lb n="22"/><span>gur dheallraighe go minic breath neamh-chlaon neamh-pháirteach d'fhagháil ar</span>
<lb n="23"/><span>leabhraibh agus ar lucht a ndéanta ó dhuine nach ughdar leabhar, má bhíonn </span>
<lb n="24"/><span>tuigsint ar an ngnó aige, ná ó dhuine atá ag gabháil leis an gcéird.</span>
<lb n="25"/><span>Cad tá uainn?  Má abraim 'litridheacht' tá daoine ann adéarfaidh</span>
<lb n="26"/><span>“béarlachas,” agus daoine adéarfaidh “laidneachas,” agus daoine eile</span>
<lb n="27"/><span>thiubhras “sgoláire” orm.  Acht dá ndéarainn “léigheann” badh laidhneachas</span>
<lb n="28"/><span>é leis, agus ar aon chuma ní dhéanfadh sé an gnó go beacht, ná an focal</span>
<lb n="29"/><span>“foghluim” acht oiread.  Acht tuigeann lucht léighinn leath-fhocail, agus</span>
<lb n="30"/><span>tuigeann lucht léighte an Chlaidhimh cad do chialluigheann an briathar</span>
<lb n="31"/><span>beannuighthe sin “litridheacht” i gcoitchinne.  Anois an bhfuil litridheacht</span>
<lb n="32"/><span>uainn i nGaedhilg indiu?  Dar ndóigh tá, agus tá go daingean.  Agus cad</span>
<lb n="33"/><span>chuige nó cadé a chúis go bhfuil litridheacht uainn i nGaedhilg indiu?  Chum</span>
<lb n="34"/><span>na daoine do chur ag léigheamh na Gaedhilge, agus, mar thoradh air sin, chum</span>
<lb n="35"/><span>an Ghaedhilg do choimeád beó.  Tá trí neithe nach mór do dhéanamh chum</span>
<lb n="36"/><span>teanga do chimeád beó sa saoghal atá indiu ann, .i. í do labhairt, í do</span>
<lb n="37"/><span>sgríobhadh, agus í do léigheamh.  An dara ní aca so atá i gceist againne</span>
<lb n="38"/><span>do'n chor so.  Tá cuid mhaith litridheachta againn i nGaedhilg cheana féin,</span>
<lb n="39"/><span>agus is truagh gan í go léir fá chló acht dó beadh féin ní dhéanfadh sé an</span>
<lb n="40"/><span>gnó.  Stair agus dinnseanchas agus ginealaigh is mó atá innti, agus leis</span>
<lb n="41"/><span>an tsean-amisir is mó bhaineann sí.  Tá an Ghaedhealg go maith innti gan</span>
<lb n="42"/><span>amhras acht ní leor san.  Sa litridheacht bheas buan ní mór “greann is</span>
<lb n="43"/><span>gaois i gcaoinbhriathraibh” agus tá a fhios againn gur sgríobhadh roinnt mhaith</span>
<lb n="44"/><span>díthchéille sa nGaedhilg.  Agus tuigimís freisin ná féadfadh an Ghaedhealg</span>
<lb n="45"/><span>féin díthchéille agus ráiméis do choiméad beó.  Dá bhrígh sin, ní ceart</span>
<lb n="46"/><span>smaointiú agus ciall agus réasún do dhearmad agus an aire go léir do</span>
<lb n="47"/><span>thabhairt do choraibh cainte.  Baineann an dá rud go dlúth le chéile, agus</span>
<lb n="48"/><span>caithfear an aire cheadna do thabhairt dóibh araon.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Adeir daoine go bhfuil an iomarca filidheachta againn i nGaedhilg.  Acht</span>
<lb n="51"/><span>an bhfuil?  Ní dóigh liom féin go bhfuil ar aon chor.  B'éidir go bhfuil</span>
<lb n="52"/><span>an iomarca rannuigheachta nó an iomarca bhéarsuigheachta againn, acht ní</span>
<lb n="53"/><span>hionann san agus a rádh go bhfuil an iomarca filidheachta againn.  Tá</span>
<lb n="54"/><span>deifir mór eatorra.  Ní hionann fuaim agus filidheacht.  Tá fhios agam</span>
<lb n="55"/><span>gur furas locht d'fhagháil ar rudaibh, acht measaim go raibh an iomarca</span>
<lb n="56"/><span>riaghalach ag baint leis an Dán Díreach, agus go raibh na filí bochta craptha</span>
<lb n="57"/><span>céasta ag “nuimir ceathramhan, cinteacht shiolla, uaim, comhardadh, rinn,</span>
<lb n="58"/><span>áirdrinn, uaithne, ceann agus urlann.”  Acht i gceann tamaill do</span>
<lb n="59"/><span>shaoradar iad féin ó ghéar-bhroid na riaghlacha, agus tá filidheacht Eoghain</span>
<lb n="60"/><span>Rua mar shompla againn.  Do bhí ceol sa bhfilidheacht sin gan amhras, agus</span>
<lb n="61"/><span>fuaim na bhfocal bhfaobhrach, acht teastuigheann rudaí eile seachas ceól agus</span>
<lb n="62"/><span>fuaim.  Teastuigheann smaointe, agus is deacair na smaointe do thuismiú</span>
<lb n="63"/><span>gan caidreamh éigin do bheith ag duine le sna hughdaraibh is fearr.</span>
<lb n="64"/><span>Ní hiad na Sasanaigh atá i m'aigne anois agam acht na Gréagaigh</span>
<lb n="65"/><span>agus na Rómhánaigh .i. Hesiod, Callimchus, Catullus, Theocritus, &rl.,</span>
<lb n="66"/><span>gan trácht ar na hughdaraibh móra atá iomráidhte ar fuaid an domhain.</span>
<lb n="67"/><span>Munar féidir le duine na hughdair sin do léigheamh sa nGréigis nó sa</span>
<lb n="68"/><span>Laidin gheabhaidh sé iad dfhághail i mBéarla, agus muna mbeidh an snas aige</span>
<lb n="69"/><span>beidh na smaointe aige, agus déanfaidh sin an aigne d'fhairsingiú.  Acht</span>
<lb n="70"/><span>ní hí an fhilidheacht is géire theasduigheas ó mhuintir Chlódhanna.  Ní dóigh</span>
<lb n="71"/><span>liom go mbíonn an tóir chéadna ag daoinibh ar fhilidheacht agus bhíonn aca</span>
<lb n="72"/><span>ar phrós, go háirithe ar sgéaltaibh bhaineas leis an lá indiu.  Tá sgríobhnoirí</span>
<lb n="73"/><span>againn cheana féin atá go haicillidhe chum sgéal do cheapadh.  Tá an</span>
<lb n="74"/><span>“Seabhac” againn, agus Pádraig Ó Conaire agus Peadar Mag Fhionnnlaoich</span>
<lb n="75"/><span>agus Séamus Ó Searcaigh, &rl., acht teasduigheann tuille, agus chum an</span>
<lb n="76"/><span>tuillidh atáim.  Anois atá cuid mhaith daoine a dtagann an Ghaedhealg go</span>
<lb n="77"/><span>breaghdha, réidh, acionta chuca, agus a bhfuil féith an sgéaluidhe ionnta dá</span>
<lb n="78"/><span>mbeadh a fhios aca é.  Badh chóir dá leitheidibh iarracht do dhéanamh, acht i</span>
<lb n="79"/><span>dtosach bara, badh cheart dóibh roinnt stuidéir do dhéanamh ar an gcéird,</span>
<lb n="80"/><span>mar atá céird ann agus céird neamh-choitchionta.  Do bheadh sé ceart aca</span>
<lb n="81"/><span>feachaint cionnus snaidhm an sgéil do dhéanamh, agus is iad sgéaluidhthe na</span>
<lb n="82"/><span>Fraince agus Aimerioca na maighistrí is fearr chum san do mhúineadh.</span>
<lb n="83"/><span>Ní'l mórán maitheasa sna Sasanaighibh chum na céirde sin, agus ní gádh</span>
<lb n="84"/><span>bacaint leó.  Annsoin nuair bheidh fios na céirde ag duine tugadh sé</span>
<lb n="85"/><span>slighthte an tsaoghail fá ndeara go géar grinn agus sgríobhfaidh sé rud éigin</span>
<lb n="86"/><span>foghanta.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>Pádraig Ó Dálaigh.</span>
<lb n="89"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Comhairle gan Iarraidh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Comhairle gan Iarraidh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
