Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Drámanna Dúinn Féin</title><author><name type="main">Éamon Ua Tuathaill</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1913_11_29_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1913</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1913_11_29_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Éamon Ua Tuathaill</author><title>Drámanna Dúinn Féin</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1913</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Drámanna Dúinn Féin.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Is beag cineadh dár mhair ariamh, dámba rud é go raibh an cineadh sin</span>
<lb n="4"/><span>a' borradh is a' fás i maoin an tsaoghail, nár leór leis a thír dhúthchais féin</span>
<lb n="5"/><span>a chur i dtreise gan buaidh a bhreith ar chinidheachaibh eile le n-a bhfeabhsú,</span>
<lb n="6"/><span>le deigh-thréartha dobhtha agus a lán eile ar mhaithe leobhtha, dá</span>
<lb n="7"/><span>mb'fhíor dobhtha é.  Féach Alastrom Mór, Séarlas Mór, Napoleon agus daoine</span>
<lb n="8"/><span>eile dá mac a samhail.  An lucht iosbairte bhí ionta seo, nó an féidir a</span>
<lb n="9"/><span>rádh gur “bheannuighthe an talamh ar shiubhal siad ariamh air?”  Cluinimid</span>
<lb n="10"/><span>go minic iomrádh ar a ngníomharthaibh móra agus ar na críochaibh ar ghabh</span>
<lb n="11"/><span>siad flaitheas agus for-smacht ortha.  Sgéala go leór fá'n impireacht seo</span>
<lb n="12"/><span>agus fá'n impireacht úd — fá n-a gcáil agus a gcéimidheacht.  Is tearc rud</span>
<lb n="13"/><span>a chluineadh i dtaoibh na dtíortha mbeag.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Tá an smaoineadh sin nó an dallradharc sin a' cur as dúinn ar an</span>
<lb n="16"/><span>saoghal seo le fada fada d'aimsir, acht tá cosamhalacht go bhfuil daoine ar</span>
<lb n="17"/><span>athrú aigne i n-a thaoibh.  Is mó an spéis a cuirtear anois i ndreamannaibh</span>
<lb n="18"/><span>daoine ar leith, i n-a dteangaibh agus i n-a nósaibh ná cuirtear i gcúrsaibh</span>
<lb n="19"/><span>na n-impireacht.  Tá fonn ar bhunadh gach cinidh iad féin agus a gcuid</span>
<lb n="20"/><span>oibre agus a gcuid smaointe a chur i n-iúl do'n tsaoghal mór ar a lóntaibh</span>
<lb n="21"/><span>féin agus gan a bheith fágtha i bhfolach faoi néaltaibh troma dorcha impireachta</span>
<lb n="22"/><span>ar bith dá fheabhas í agus dá airde a clú.  Táthar a tabhairt riaghaltais</span>
<lb n="23"/><span>bhaile dá bhfurmhór ar fud an domhain.  Tá na dreamanna beaga seo a</span>
<lb n="24"/><span>smaoineadh agus a déanamh stadéire ar “sgeolaibh na sgol agus ar</span>
<lb n="25"/><span>seóidibh na sean” a bhain le n-a dtír féin.  I litridheacht is mó tchímid</span>
<lb n="26"/><span>éifeacht na ngluaiseachta seo.  Tá a leithéid ar an neamh-acra ag caisléanaibh</span>
<lb n="27"/><span>agus ag “lámhach gunnaí tréan.”</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>An Nua-litridheacht.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Is í an drámuidheacht an cineál litridheachta a bhfuiltear a' chur suime</span>
<lb n="32"/><span>ann i dtíorthaibh síbhialta fá láthair. An dráma liteardha mar bheirtear air.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Mar gheall ar an droch-dhóigh a bhí ar theangaidh na Gaedhilge níor</span>
<lb n="35"/><span>sgríobhadh aon dráma innti go dtí ar na moillibh.  Agallamh Oisín agus </span>
<lb n="36"/><span>Pádruig i bhfilidheacht na Féinne an rud ba chomhgaraighe do, nó an conspóid</span>
<lb n="37"/><span>a bhíodh idir an bás agus daoine saoghalta.  Ós cionn trí chéad bliadhna ó</span>
<lb n="38"/><span>shoin tháinig rabharta na drámuidheacht a fhad le Sasana acht bhí Éire 'n-a</span>
<lb n="39"/><span>talamh thirim go fóill, acht san am atá i lathair tá cor-thonn a' teacht i n-ár</span>
<lb n="40"/><span>gcomhair.  Is é Ibsen agus a chóimh-sgríobhnóirí ba chionntach le áithbheodhughadh</span>
<lb n="41"/><span>an dráma liteardha i nEuroip.  I n-a dhiaidh sin tháinig Shaw agus Wilde agus</span>
<lb n="42"/><span>i nGalldacht na hÉireann Yeats agus Singe.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Tíortha Beaga.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>I n-Ísland táthar ag obair go bréagh a léiriughadh drámanna le goirid.</span>
<lb n="47"/><span>Is iongantach ar fad an méad atá siad i n-inibh a dhéanamh i dtír nach bhfuil</span>
<lb n="48"/><span>sa Phríomh-chathair Reykiavik acht 14,000 duine.  Tá amharclann bhreagh acu</span>
<lb n="49"/><span>agus gach duine de'n lucht léirighthe faoi thuarasdal.  Fear darab' ainm</span>
<lb n="50"/><span>Sigerson an sgríbhneoir is fearr dá bhfuil acu.  I gcanamhain na háite atá</span>
<lb n="51"/><span>na drámanna uilig sgríobhtha — cuid mhór acu a tiontuigheadh ó theangthachaibh</span>
<lb n="52"/><span>eile.  Cineal sean-Lochlannaise atá i n-a gcanamhain.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>I Sisile na hEadáile tá tús maith déanta ar aithbheodhughadh drámanna na</span>
<lb n="55"/><span>ndaoine.  Sgoith cluicheóirí atá ionta.  Ní fhuil ann acht bliadhain ó shoin ó</span>
<lb n="56"/><span>tháinig dream acu anall go Sasana agus chuir siad iongantas ar chách mar</span>
<lb n="57"/><span>gheall ar a fheabhas is léirigh siad a gcuid drámann.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Bhí muintir na Bulgáire a' gabháil do'n rud céadna roimh aimsir an</span>
<lb n="60"/><span>chogaidh agus ní dóiche gur chuir an cogadh mórán cosga ortha ó shoin.  I n-a</span>
<lb n="61"/><span>gcanamhain féin a gríobhadh agus a léirigheadh a gcuid, tionntuigheadh a lán</span>
<lb n="62"/><span>acu ó theangthachaibh eile go teangaidh na Bulagáire agus chuir siad cruth agus</span>
<lb n="63"/><span>croiceann a gcinte féin ortha.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Sasana Féin ag Corrú Amach.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>I Sasana féin tugadh iarraidh faoi dhrámanna a léiriughadh i gcanamhnaibh</span>
<lb n="68"/><span>na ndaoine agus d'éirigh leobhtha go maith.  Tá Sasanaigh a' cur suime i</span>
<lb n="69"/><span>sean-nósaibh a gcine thar mar bhí ariamh.  Tá siad a' foghluim agus a'</span>
<lb n="70"/><span>cleachtadh sean-rinncí a bhíodh go coitchionta sa tsean-aimsir.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>I mBreatain, is beag a rinneadh go fóill i leith drámuigheachta.</span>
<lb n="73"/><span>Tuairim is bliadhain ó shoin bhí móran cainte ar siubhal ins na páipéaraibh ar</span>
<lb n="74"/><span>ghanntanas drámanna sa Bhreathnais.  Thóg LLoyd Seoirse páirt sa díos-</span>
<lb n="75"/><span>póireacht agus mhol dóbhtha obair drámuigheachta chur ar bun.  Cuireadh</span>
<lb n="76"/><span>comórtas ar bun agus cuireadh mór-chuid dráma asteacht chuig na moltóiribh.</span>
<lb n="77"/><span>Iad sin do rug an barr leobhtha, léirigheadh an lá chéana iad agus thaitin leis</span>
<lb n="78"/><span>an phobul go mór.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>Gaedhilgeóirí.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Ó thúsaigh Connradh na Gaedhilge is beag bliadhain dá ndeachaidh thart</span>
<lb n="83"/><span>nach raibh rud éigin i bhfuirm dráma againn i nÉirinn, acht ní féidir a rádh</span>
<lb n="84"/><span>go bhfuil obair na drámuidheachta a' gabháil 'un tosaigh go láidir.  Mo</span>
<lb n="85"/><span>bharramhail féin nach dtig leis dul ar aghaidh go maith sa ghalldacht i n-áit</span>
<lb n="86"/><span>nach dtuigeann furmhór na ndaoine an Ghaedhilg, aimhdheóin gur tairbheach an</span>
<lb n="87"/><span>rud é leis an teangaidh a chur ar aghaidh.  Dá bhrigh sin is airidh air moladh</span>
<lb n="88"/><span>fhághail.  Is í an Ghaedhealtacht an áit is mó a mbéidh rath agus tairbhe ar</span>
<lb n="89"/><span>dhrámuidheacht Ghaedhilge.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Tá dhá chumann drámuidheachta i nAth Cliath .i. na hAisteóirí agus na </span>
<lb n="92"/><span>Cluicheóirí agus is mionmholta go mór an obair atá siad a dhéanamh sa chathair.</span>
<lb n="93"/><span>Is é an truagh nach dtig leobhtha dul chuig an Ghaedhealtacht níos minice.</span>
<lb n="94"/><span>Ma théid siad ar aghaidh go maith béidh Amharclann fhíor-Ghaedhealach againn ar</span>
<lb n="95"/><span>ball.  Ba cheart go sáróchadh a leithéid ar aon rud da ndearnadh as Béarla</span>
<lb n="96"/><span>go fóill.  Tá sean-sgéaluighthe go leór againn go fóill sa Ghaedhealtacht le</span>
<lb n="97"/><span>go bhféadfadh lucht drámuidheachta an nós Gaedhealach fhoghluim le sgéal a</span>
<lb n="98"/><span>ársuighe.  Tá ar sáith amhránuighthe Gaedhilge i nÉirinn go se le go bhfógh-</span>
<lb n="99"/><span>lumóchaidhe an dóigh Ghaedhealach le amhran a ghabhail.  Agus tharais sin tá</span>
<lb n="100"/><span>caint bhréagh bhinn líomhtha na Gaedhilge ann go beo bríóghmhar — an t-adhbhar</span>
<lb n="101"/><span>drámuidheachta is fearr dá bhfuil le fághail.  Níor bhfearr a raibh ag</span>
<lb n="102"/><span>Shakespeare féin.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Éamon Ua Tuathaill.</span>
<lb n="105"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Drámanna Dúinn Féin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Drámanna Dúinn Féin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
