Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cad is Litridheacht Ann</title><author><name type="main">Beirt Fhear</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1913_11_22_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1913</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1913_11_22_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Beirt Fhear</author><title>Cad is Litridheacht Ann</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1913</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cad is Litridheacht Ann.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>I dtaobh Shakespeare agus na ndaoine </span>
<lb n="4"/><span>eile úd i n-áireamh Aonghusa Uí Dhuibhne 'sa</span>
<lb n="5"/><span>Claidheamh, tá seachtmhain ón shin, ba mhór le</span>
<lb n="6"/><span>rádh iad gan amhras, gach duine aca n-a</span>
<lb n="7"/><span>dhúthaigh féin agus is mór le rádh anois imeasg</span>
<lb n="8"/><span>aos-léighinn; acht féach dá mbeadh sé</span>
<lb n="9"/><span>d'ughdarás ag Shakespeare iarracht a dhéanamh</span>
<lb n="10"/><span>ar Frainncis a sgríobh nó Frainncis a labhairt</span>
<lb n="11"/><span>leis na Franncaigh agus gan aige acht breac-</span>
<lb n="12"/><span>eolas ar an dteangain, nách amhlaidh a bheadh</span>
<lb n="13"/><span>gach uile Fhranncach ag stealla-mhagadh fé,</span>
<lb n="14"/><span>agus a chúis aca — ba bheag an chabhair do a</span>
<lb n="15"/><span>árd-smaointe, agus gan é bheith na chumas</span>
<lb n="16"/><span>na smaointe úd a chur i gcaint na ndaoine.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Agus anois ó is ag trácht ar Shakespeare</span>
<lb n="19"/><span>atáim, ba chiallmhar an chaint a chuir sé i</span>
<lb n="20"/><span>mbéal Pholónius, agus é ag tabhairt </span>
<lb n="21"/><span>comhairle a leasa dá mhac, do Laertes.</span>
<lb n="22"/><span>Cuir Gaedhilg ar an gcomhairle úd agus</span>
<lb n="23"/><span>ciaca is binne agus is ceolmhaire i gcluais an</span>
<lb n="24"/><span>Ghaedhil, caint Pholónius nó an Teagasg</span>
<lb n="25"/><span>flatha a bhí againn-ne i nÉirinn na céadta</span>
<lb n="26"/><span>bliadhan sul ar rugadh Shakespeare?  Is minic</span>
<lb n="27"/><span>a léighim-se rud éigin ná taithneann</span>
<lb n="28"/><span>le m'chluais.  Tá fhios agam go fíor-mhaith</span>
<lb n="29"/><span>nách glan-Ghaedhilg atá ann, acht dá gcuirfidhe</span>
<lb n="30"/><span>chuige mé ní fheadfainn a rádh cá bhfuil an </span>
<lb n="31"/><span>locht.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Is cuma liom-sa cad iad na smaointe a</span>
<lb n="34"/><span>bhíonn istigh i n-aigne an duine, bídís árd</span>
<lb n="35"/><span>nó íseal, mín nó garbh, searbh nó milis má</span>
<lb n="36"/><span>chuireann sé na smaointe úd i nglan-Ghaedhilg</span>
<lb n="37"/><span>deirim-se gur fíor-litridheacht a shaothar,</span>
<lb n="38"/><span>agus molaim-se é.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>Ní dócha gur ró gheal iad na smaointe a bhí</span>
<lb n="41"/><span>i n-aigne Aodhagáin Uí Rathaille nuair</span>
<lb n="42"/><span>adubhairt an méid seo:</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Atáid na danair i leabaidh na Leógha,</span>
<lb n="45"/><span>Go seasgair, sámh, go sádhail, seómrach,</span>
<lb n="46"/><span>Bríoghmhar, biadhmhar, briathrach, bórdmhar</span>
<lb n="47"/><span>Coimhtheach, cainteach sainnteach, srónach.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Nár dhóigh le duine gurb iad Gaill an lae</span>
<lb n="50"/><span>indiu a bhí na cheann nuair a dubhairt sé go</span>
<lb n="51"/><span>rabhadar </span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Coimhtheach, cainteach, sainnteach, srónach.</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>Ní ró-chneasta na smaointe a bhí n-a cheann</span>
<lb n="56"/><span>ag machtnamh ar Bhás Dhauson:</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Faoi lár na lice so curtha tá olla-phiast</span>
<lb n="59"/><span>reamhar,</span>
<lb n="60"/><span>Do chráidh le dlíghthibh an fhuirionn ba mhinic </span>
<lb n="61"/><span>riamh teann;</span>
<lb n="62"/><span>Do b'fhearrde mise, is gach nduine atá fulaing</span>
<lb n="63"/><span>pian Gall,</span>
<lb n="64"/><span>An bás dá sciobadh tá tuilleadh is fiche</span>
<lb n="65"/><span>bliadhain ann.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Agus féach é seo ó fhile nach fios dom</span>
<lb n="68"/><span>céarbh é féin.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Sí Cáit an chaille dhuairc,</span>
<lb n="71"/><span>Caiteach, dealbh, cruaidh,</span>
<lb n="72"/><span>Guidhim ar maidin chun Rígh na n-aingeal</span>
<lb n="73"/><span>Gan í a bheith fada buan.</span>
<lb n="74"/><span>A caoire i ngalar truagh</span>
<lb n="75"/><span>Ag claimhe is ag mada-ruadh;</span>
<lb n="76"/><span>Guidhim, a ba, gan laoigh, gan lacht,</span>
<lb n="77"/><span>'Sa gheimhreadh lag go luath.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>B'fhéidir ná raibh ann acht aodhaire bó.</span>
<lb n="80"/><span>Bhí fearg air le Cáit, agus níl aon amhras ná</span>
<lb n="81"/><span>gur chuir se i n-umhail do'n phobul méid agus</span>
<lb n="82"/><span>neart a chuid feirge.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Seo sgéal eile arsa Donnchadh Ruadh, agus </span>
<lb n="85"/><span>é i bhfad ó Éirinn.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Bíonn barr bog slím ar chaoin chnuic Éireann</span>
<lb n="88"/><span>Bán-Chnoic Éireann ó.</span>
<lb n="89"/><span>'S is fearr ná an tír-seo dith gach sléibheann</span>
<lb n="90"/><span>Bán-Chnoic Éireann ó.</span>
<lb n="91"/><span>Dob árd a coillte 's ba dhíreach réidh,</span>
<lb n="92"/><span>'s a mbláth mar aol ar mhaoilin géig,</span>
<lb n="93"/><span>Atá grádh mo chroidhe i m'inntin féin</span>
<lb n="94"/><span>do Bhán-chnoic Éireann ó.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Nach deas cruinn a chuireann sé a scéal</span>
<lb n="97"/><span>féin agus scéal gach n-aon a bhíonn i ndúthaigh</span>
<lb n="98"/><span>iasachta, i n-umhail dúinn.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Ní dóigh liom go raibh smaointe ró-árd i</span>
<lb n="101"/><span>gceann dhonnchadha agus é ag cumadh Cúirt</span>
<lb n="102"/><span>an Mheadhain Oidhche acht mar sin fein nách</span>
<lb n="103"/><span>ró-dheas adeir sé:</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Doghealadh mo chroidhe nuair a chínn Loch</span>
<lb n="106"/><span>Gréine</span>
<lb n="107"/><span>An talamh 'san tír is íoghair na spéire,</span>
<lb n="108"/><span>Ba thaithneamheach aoibhinn suigheann na sléibhte</span>
<lb n="109"/><span>ag bagairt a gcinn tar druim a chéile.</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Ní baoghal d'fhear an mhóinteáin na do'n </span>
<lb n="112"/><span>ollamh a bheith amudha i dtaobh aigne</span>
<lb n="113"/><span>Dhonnchadha nuair d'iompaidh sé chun bheith n-a</span>
<lb n="114"/><span>cléireach do mhinistir Ghallda.  Do chuir sé</span>
<lb n="115"/><span>féin an sgéal go cruinn, beacht os comhair an</span>
<lb n="116"/><span>phobuil, ar seisean:—</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>Gheabhad ara rugadh leabhar</span>
<lb n="119"/><span>Bhéad im Shasanach reamhar</span>
<lb n="120"/><span>Is aca bhíonn togha agus rogha gach bidh.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>B'fhéidir go mbeadh greas eile againn ar</span>
<lb n="123"/><span>an obair seo, ó tá lámh istigh againn.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Beirt Fhear.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cad is Litridheacht Ann

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cad is Litridheacht Ann

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
