Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúis na bhfear oibre</title><author><name type="main">L. P. Ó R.</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1913_09_13_01</note>
                         <note type="L">01</note>
                         <note type="B">1913</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1913_09_13_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>L. P. Ó R.</author><title>Cúis na bhfear oibre</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1913</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúis na bhFear Oibre.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tá “éirithe amach” imeasg na bhfear oibe</span>
<lb n="4"/><span>i mBaile Átha Cliath agus i n-áiteacha eile i</span>
<lb n="5"/><span>nÉirinn, agus tá sé ag déanamh buaidheartha do</span>
<lb n="6"/><span>Ghaedhilgeoirí áirithe.  Samhluightear dóibh-san</span>
<lb n="7"/><span>nach bhfuil na fir oibre dílis do “spiorad na</span>
<lb n="8"/><span>nÉireann” agus spiorad náisiúntachta: gur </span>
<lb n="9"/><span>chóir dóibh bheith ciúin, foighdeach nó go mbéidh</span>
<lb n="10"/><span>ár riaghaltas féin againn; go bhfuilid meallta</span>
<lb n="11"/><span>le “cumannuidhthe Shasana” agus smaointe</span>
<lb n="12"/><span>Shasana.  Saoilim féin go bhfuil na Gaedhil-</span>
<lb n="13"/><span>geoirí úd ag dul amugha go mór.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Tá an sgéal céadna — nó sgéal i bhfad níos</span>
<lb n="16"/><span>láidre — le hinnsint fá n-a lán tíortha seachas</span>
<lb n="17"/><span>Éire agus Sasana.  Chídhim go leor páipéir ón</span>
<lb n="18"/><span>mhór-thír gach lá — “L'Humanite,” “La Bataille</span>
<lb n="19"/><span>Syndicaliste,” &rl., &rl., — agus baineann siad</span>
<lb n="20"/><span>le troid na n-oibrightheoir ó thús deire nach</span>
<lb n="21"/><span>mór.  Is beag tír san Euróip nach bhfuil troid </span>
<lb n="22"/><span>de'n tsaghas sin ar siubhal inte.  Tá sí ar siubhal</span>
<lb n="23"/><span>go dian i nAimeiriocá mar an gcéadna, agus </span>
<lb n="24"/><span>san Aifiric Theas, agus annso agus annsúd i</span>
<lb n="25"/><span>nÁsia féin.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Do reir deallraimh is ag dul i dtreise a</span>
<lb n="28"/><span>bhéas sí ins na laetheannta atá rómhainn.  Tuigeann</span>
<lb n="29"/><span>na fir oibre nach bhfuilid ag fágháil a gcirt; tá</span>
<lb n="30"/><span>eolas ar a gcúmhacht ag a lán aca i mórán tíortha</span>
<lb n="31"/><span>anois, agus cuirid rómpa aondacht agus cumann</span>
<lb n="32"/><span>il-tíoramhail (une confederation internationale)</span>
<lb n="33"/><span>a bheith eatortha.  Tá na mílte díobh agus nílid</span>
<lb n="34"/><span>sásta leis an rud ar a dtugtar náisiúntacht.</span>
<lb n="35"/><span>Deireann siad go mbíonn a lán ráiméise dá</span>
<lb n="36"/><span>rádh agus a lán tíoránachta dá déanamh i n-ainm</span>
<lb n="37"/><span>náisiúntachta; go mbíonn saoghal cruaidh aca </span>
<lb n="38"/><span>féin i ngach uile thír agus sógh agus saidhbhreas</span>
<lb n="39"/><span>ag na “maighistrí.”  Táid cinnte gur mithid</span>
<lb n="40"/><span>dóibh athrú do dhéanamh.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Ní dóigh liom go mbeidís i n-aghaidh fíor-</span>
<lb n="43"/><span>náisiúntachta dhá mbéadh a leithéid le fágháil.</span>
<lb n="44"/><span>Acht cá bhfuil sí?  Ar shlighidh tá fíor-náisiúntacht</span>
<lb n="45"/><span>cosmhail le fíor-chríostaigheacht.  Budh mhór</span>
<lb n="46"/><span>í dá mbéadh sí dá cleachtadh.  Is cuid de'n</span>
<lb n="47"/><span>domhan oidheamach í agus do theip orainn fós </span>
<lb n="48"/><span>a thabhairt chun cinn.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Bhéadh fíor-náisiún socmhail le teaglach mór</span>
<lb n="51"/><span>bhreagh daonna.  Bhéadh cóimh-oibriú, cáirdeachas,</span>
<lb n="52"/><span>carthannacht, síbhialtacht ann ar fad.  Ní bheadh</span>
<lb n="53"/><span>mór-shaidhbhreas annso agus mór-dhaibhreas ann-</span>
<lb n="54"/><span>súd, daoine fóghlumtha i n-áiteacha agus</span>
<lb n="55"/><span>sglábhuidhthe aineolacha i n-áiteacha eile; comhlucht</span>
<lb n="56"/><span>oibre agus cómhpháirtidhe a bheádh i ngach uile</span>
<lb n="57"/><span>áit.  Déarfaidh tú nach féidir linn náisiún</span>
<lb n="58"/><span>de'n tsaghas sin do chur ar bun go dtí go mbeidh</span>
<lb n="59"/><span>ár riaghaltas féin againn.  Deirim-se go</span>
<lb n="60"/><span>mbfhéidir é acht an spiorad ceart a bheith ionainn.</span>
<lb n="61"/><span>Deirim fós go raibh a lán de'n spiorad sin</span>
<lb n="62"/><span>ag na Gaedheala fad ó agus go rabhadar dá chur</span>
<lb n="63"/><span>chun críche ar feadh aoiseann.  Anois, fairíor,</span>
<lb n="64"/><span>ceapann na Gaedhil féin nó a bhfurmhór, go </span>
<lb n="65"/><span>bhfuil gábhadh le sglábhuidhthe agus lucht daibhris</span>
<lb n="66"/><span>ó aois go haois.  Tuigeann na fir oibre go</span>
<lb n="67"/><span>gceapann na Gaedhil amhlaidh agus de bhrigh sin</span>
<lb n="68"/><span>níl mórán aca go láidir ar thaobh na nGaedheal</span>
<lb n="69"/><span>agus cúise na Gaedhilge.  Is ar na Gaedheala</span>
<lb n="70"/><span>atá an locht.  'Sé an donas nach bhfuil na</span>
<lb n="71"/><span>Gaedhil Gadhealach go leor — 'na bhfeall-</span>
<lb n="72"/><span>samhnacht agus 'na ngíomhartha. </span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Ní fiú trácht ar an “náisiúntacht” nach</span>
<lb n="75"/><span>mbíonn i n-aghaidh an bhochtainis, an daibhris, agus</span>
<lb n="76"/><span>an aineolais.  Tá siad-san cómh holc i gcás</span>
<lb n="77"/><span>náisiúin agus tá peacamhlacht agus breoiteacht</span>
<lb n="78"/><span>i gcás daoine.  Cia an fáth go bhfuilid ann?</span>
<lb n="79"/><span>De bhrígh go bhfuil daoine airithe go sanntach,</span>
<lb n="80"/><span>neamh-chóir; do bhrígh nach bhfuil go leor leor de</span>
<lb n="81"/><span>thalamh na hÉireann faoi shaothar; de bhrígh nach</span>
<lb n="82"/><span>mbíonn oideachas ceart — oideachas céirde cómh</span>
<lb n="83"/><span>maith le oideachas liteardha — le fághail go</span>
<lb n="84"/><span>fairsing; &rl., &rl.  An mbéidh leigheas ar an</span>
<lb n="85"/><span>droch-stáid nuair a bhéas ár riaghaltas féin</span>
<lb n="86"/><span>againn?  Is dócha go mbéidh, ar dhlighthe; acht béidh</span>
<lb n="87"/><span>daoine áirithe cómh sanntach annsin agus atáid</span>
<lb n="88"/><span>anois, agus daoine eile chómh mío-thuigeanach.</span>
<lb n="89"/><span>Tá athrú spioraid ag teasdáil uainn chómh maith</span>
<lb n="90"/><span>le athrú riaghaltais.  Ní foláir dúinn tuigsin nach </span>
<lb n="91"/><span>féidir fíor-náisiún a bheith againn nó go mbéidh</span>
<lb n="92"/><span>daibhreas agus aineolas díbirte.  Caithfidh</span>
<lb n="93"/><span>maoin go leor (idir soghalta agus intleachtach)</span>
<lb n="94"/><span>a bheith ag an uile dhuine.  Nuair a bhéas an</span>
<lb n="95"/><span>dúthchas riartha i gceart béidh a lán saor agus</span>
<lb n="96"/><span>ceárdaidheacht cliste againn arís, iad faoi mheas agus</span>
<lb n="97"/><span>onóir, agus cómh cúmhachtach le lucht na talmhan.</span>
<lb n="98"/><span>Beidh deire le sglábhuidhthe ó cheann ceann na </span>
<lb n="99"/><span>tíre.  Is millteach an rud daibhreas, is damanta</span>
<lb n="100"/><span>an rud sglábhuidheacht.  Teasbánann siad go</span>
<lb n="101"/><span>bhfuil an náisiún breoite, mí-chialldha, sanntach,</span>
<lb n="102"/><span>neamh-chráibhtheach.  Mar a dubhairt Lamennais i</span>
<lb n="103"/><span>leabhar clúmhar: “Ce n'est pas que la pauvreteé</span>
<lb n="104"/><span>vienne de Dieu, mais elle est une suite de la</span>
<lb n="105"/><span>corruption et des mauvaise convoitises des </span>
<lb n="106"/><span>hommes.”</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Nuair a bhéas na hoibhightheoirí de gach uile</span>
<lb n="109"/><span>chinéal (intleachtach agus ceárdamhail) aon-</span>
<lb n="110"/><span>tuigthe go dlúith i mbuidhne móra — múinteoirí</span>
<lb n="111"/><span>go léir, na hiasgairí, na treabhadóirí, na</span>
<lb n="112"/><span>saoir cloiche, &rl., &rl. — béidh ceart le fághail</span>
<lb n="113"/><span>aca gan duadh, gan trioblóid.  Ní féidir</span>
<lb n="114"/><span>dul ar aghaidh gan iad.  Ní fhaghann siad a gceart</span>
<lb n="115"/><span>anois do bhrigh nach bhfuilid aontuighthe (i mbaile</span>
<lb n="116"/><span>ná i gcéin) agus go mbíonn comórtas eatortha.</span>
<lb n="117"/><span>Tá siad ag fághail amach cá bhfuil an locht agus</span>
<lb n="118"/><span>an lag-bhrígh.  Béidh cómh aontuighthe agus cómh</span>
<lb n="119"/><span>láidir leis na sagartaibh, na dochtúiridhe, agus</span>
<lb n="120"/><span>na dligheadóiridhe i n-am 's i dtráth.  Annsin</span>
<lb n="121"/><span>béidh deire le daibhreas.  Ní bhéidh imnidhe ar</span>
<lb n="122"/><span>oibrightheoirí mar gheall ar bhiadh agus deoch.</span>
<lb n="123"/><span>Béidh saoghal sona aca, agus beidh i n-ann a</span>
<lb n="124"/><span>meanma agus a n-intleacht do shaothrú.  Béidh</span>
<lb n="125"/><span>uain aca i gcóir ealadhan agus smaointe agus</span>
<lb n="126"/><span>litridheachta.  Béidh fíor-shibhialtacht le fághail.</span>
<lb n="127"/><span>Teasbánfar na cúmhachta is doimhne de'n chine</span>
<lb n="128"/><span>daonna.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Budh cheart do Ghaedheala smaoineadh go dian,</span>
<lb n="131"/><span>doimhin ar na ceisteanna so go léir.  Tuigfidh</span>
<lb n="132"/><span>siad sa deire go seasann cúis na Gaedhilge</span>
<lb n="133"/><span>agus cúis na síbhialtachta ar chúis na n-oibrigh-</span>
<lb n="134"/><span>theoir — ha hoibritheoirí intleachta agus na</span>
<lb n="135"/><span>hoibrightheoirí céirde.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>L.P.Ó R.</span>
<lb n="138"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúis na bhfear oibre

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúis na bhfear oibre

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
