Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Rubáiiát Omár Caiiám ó Naíseápúr</title><author><name type="main">Aistrithe ag Tadhg Ó Donnchadha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">A209</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1920</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>A209</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Rubáiiát Omár Caiiám ó Naíseápúr</title><author>Aistrithe ag Tadhg Ó Donnchadha</author><imprint><publisher>Mártan Lester, Tta.</publisher><date>1920</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>RÉMHRÁDH.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>AN aiste filidheachta atá i gcló annso, níl ann acht</span>
<lb n="6"/><span>aistriú ar aistriú.  Sa Pheirsis a ceapadh ar dtúis é, agus</span>
<lb n="7"/><span>d'aistrigheadh as san go Béarla é.  Agus is ón mBéarla</span>
<lb n="8"/><span>san do deineadh an t-aistriú atá annso.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Omár an t-ainm a bhí ar an bhfile a chéadcheap é.</span>
<lb n="11"/><span>Omár Caiiám a tugtaí air coitchianta.  Cialluighean an</span>
<lb n="12"/><span>focal Caiiám "puibleóir" nó "fear puball do dhéanamh,"</span>
<lb n="13"/><span>agus deirtar gur chaith Omár tamall dá shaoghal leis</span>
<lb n="14"/><span>an gcéird sin, nó gur bhé ba chéird dá athair.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Rugadh Omár ag Naíseápúr; baile mór ata i ndúthaigh</span>
<lb n="17"/><span>Chorassán i dtír na Peirse.  Ní fios cadé an bhliadhain</span>
<lb n="18"/><span>n-a rugadh é, acht gur thárla leathstigh de leath deiridh</span>
<lb n="19"/><span>an t-aonmhadh aois déag.  Agus fuair sé bás leathstigh</span>
<lb n="20"/><span>de chéad cheathramhadh an dara aois déag, tuairim is</span>
<lb n="21"/><span>bliadhain a 1123.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Is ró bheag an t-eólus atá againn ar chúrsaí saoghail</span>
<lb n="24"/><span>Omár.  Tír chomhachtach do b'eadh an Pheirse abhfad</span>
<lb n="25"/><span>sara rugadh an file seo innti.  Bhí lucht léighinn is</span>
<lb n="26"/><span>foghluma go flúirseach innti.  Garsún le hinntleacht is</span>
<lb n="27"/><span>le meabhair chinn thar an gcoitchiantacht do b'eadh</span>
<lb n="28"/><span>Omár, agus bhí an t-anadhúil sa bhfoghluim aige.  Ní</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="29"/><p><span>fuláir nó bhain sé tairbhthe as pé tabhairt suas a fuair sé.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Le linn a óige sin do bhí fear mór léighinn is feallsamh-</span>
<lb n="32"/><span>nachta, darbh' ainm Mowafac, go raibh scoil aige i</span>
<lb n="33"/><span>Naíseápúr.  Thug Omár roinnt bhlianta ar a scoil sin</span>
<lb n="34"/><span>agus isé is dóichighe gurab ann a chríochnuigh sé a</span>
<lb n="35"/><span>scoluidheacht.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Bhí comhscoláire aige sa scoil sin, agus Nizám ul</span>
<lb n="38"/><span>Mulc an t-ainm a bhí air.  Ogánach tuiscionach</span>
<lb n="39"/><span>inntleachtúil ab eadh é sin agus d'eirigh coidreabh</span>
<lb n="40"/><span>agus báidh idir an mbeirt.  Blianta n-a dhiaidh san do</span>
<lb n="41"/><span>dhein fear cinn stáit de Nizám ul Mulc, agus nuair a</span>
<lb n="42"/><span>bhí an comhacht aige níor dhearmhaid sé Omár.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Tar éis na scoile dfhágaint d'Omár, is cosmhail nach</span>
<lb n="45"/><span>ró-mhaith d'éirigh an saoghal leis.  Bhí an dúil sa</span>
<lb n="46"/><span>léighean aige i gcomhnuidhe, acht níor leór san chun</span>
<lb n="47"/><span>é choimeád n-a bheathaidh.  "Ní chothuighid na</span>
<lb n="48"/><span>briathra na bráithre."  Do thuit sé i ndealbhas, agus</span>
<lb n="49"/><span>b'éigin dó claoi le céird chun greim bídh is bolmac a</span>
<lb n="50"/><span>choimeád dó fhéin.  Céird na bpuball do dhéanamh a</span>
<lb n="51"/><span>tharraing sé chuige, agus isé is dóichighe gur óna athair</span>
<lb n="52"/><span>a fuair sé é.  Acht ar nós Dhonnchadh Ruaidh agus</span>
<lb n="53"/><span>gairm an mháighistir scoile, "a rún don phobul gur</span>
<lb n="54"/><span>follamh an chéird sin": ba shuarach an acmhuing</span>
<lb n="55"/><span>d'Omár an chéird a bhí aige féin.  Nuair a dhein fear</span>
<lb n="56"/><span>cinn stáit de Nizám ul Mule, d'imthigh Omár ag triall</span>
<lb n="57"/><span>air, agus d'iarr aisce air.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Dfhiafraigh Nizám de cadé an aisce a bhí uaidh.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>"Isé aisce is mó a fhéadfá a thabhairt dam," arsa</span>
<lb n="62"/><span>Omár, "ná leogaint dam maireachtaint i gcúil éigin fé</span>
<lb n="63"/><span>scáth do mhórchómhachtsa, mar a bhféadfad tairbhthí</span>
<lb n="64"/><span>na n-ealadhan do chraobhscaoile, agus faid saoghail agus</span>
<lb n="65"/><span>sonus a ghuidhe dhuitse."</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Thug Nizám ul Mule pínse dhá chéad déag mitcál óir</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="68"/><p><span>sa bhliadhain d'Omár; agus do mhair sé air sin go sásta</span>
<lb n="69"/><span>go dtí lá a bháis.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Bhíodh sé ag gabháil don léighean i gcomhnuidhe, agus</span>
<lb n="72"/><span>do scríobh sé roinnt leabhar i bprós agus i bhfilidheacht.</span>
<lb n="73"/><span>Bhí ainm mhór air i dtaobh a fheabhus a bhí sé san</span>
<lb n="74"/><span>Réalteólus.  Do cheap sé cláracha luachmhara don</span>
<lb n="75"/><span>ealadhain sin.  Bhí sé ar an ochtar fear a ceapadh,</span>
<lb n="76"/><span>aimsir Malic Seáh, chun ceartú a dhéanamh ar an</span>
<lb n="77"/><span>gcailliúir.  Agus n-a theannta san do cheap sé leabhar</span>
<lb n="78"/><span>ar Algéabar.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Rugadh Éadbhard Mac Gearailt ag Bredfield House,</span>
<lb n="83"/><span>i n-aice le Woodbridge, Suffolk, i Sasana, an lá deirean-</span>
<lb n="84"/><span>nach de mhí na Márta, 1809.  Sliocht deóruithe ó Éirinn</span>
<lb n="85"/><span>é ar thaobh a athar is a mháthar.  Seán Puirséal ab</span>
<lb n="86"/><span>ainm is sloinne dá athair, agus Gearaltach ab eadh a</span>
<lb n="87"/><span>mháthair.  Nuair a cailleadh athair a chéile do ghlac</span>
<lb n="88"/><span>Seán Puirséal chuige fhéin sloinne agus armus na</span>
<lb n="89"/><span>nGearaltach.  Éadbhard an tríomhadh mac a bhí aca.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Sa bhliain 1821 do cuireadh chun scoile é go dtí King</span>
<lb n="92"/><span>Edward VI Grammar School ag Bury St. Edmunds.</span>
<lb n="93"/><span>Sa bhliain 1826 chuaidh sé go dtí Coláiste na Tríonóide</span>
<lb n="94"/><span>ag Cambridge, mar a bhfuair sé a chéim sa bhliain</span>
<lb n="95"/><span>1830.  Duine dá chomhscoláirí ab eadh Thackeray.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Do chaith an Gearaltach urmhór a shaoghail ag</span>
<lb n="98"/><span>Bredfield.  Thug sé cuaird ar an bhFraingc sa bhliain</span>
<lb n="99"/><span>1825.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Duine mór muinteardha dhó ab eadh Bernard Barton,</span>
<lb n="102"/><span>file, ó Woodbridge, agus phós sé inghean leis an nduine</span>
<lb n="103"/><span>uasal sin.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Bhí an Gearaltach simplidhe n-a bhéasaibh; bhí</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="106"/><p><span>caoin lághach cúthail n-a mheóin; agus bhí carthannach</span>
<lb n="107"/><span>fial.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Dhein sé mórán aistriúcháin ar a ionad chomhnuithe;</span>
<lb n="110"/><span>acht fé dheire sa bhliain 1874 chuaidh sé chun comhnuithe</span>
<lb n="111"/><span>go dtí Little Grange mar a bhfuair sé bás.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Bhí sé tugaithe do bhádóireacht.  Bhí coite aige agus</span>
<lb n="114"/><span>thugadh sé tamall gach bliadhain ar an bhfairrge</span>
<lb n="115"/><span>mórthimcheall cóstaí Shasana.  Acht sa bhliain 1877</span>
<lb n="116"/><span>do cailleadh an fear báid a bhí aige.  Chuir sé suas den</span>
<lb n="117"/><span>tseólthóireacht annsan, agus d'iompuigh sé ar</span>
<lb n="118"/><span>ghárnóireacht.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>An 14 lá de Mheitheamh an tsamhraidh, 1883, fuair</span>
<lb n="121"/><span>sé bás obann agus é ar cuaird ag Merton Rectory,</span>
<lb n="122"/><span>Norfolk.  Tá sé curtha ag Boulge.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Ar shon gur scríbh sé a lán níor chuir sé riamh i gcló</span>
<lb n="125"/><span>féna ainm acht aon leabhar amháin .i. "Six Dramas of</span>
<lb n="126"/><span>Calderon," sa bhliain 1852.  Aistriúchán ón Spáinnis</span>
<lb n="127"/><span>agus ón nGréigis agus on bPeirsis iseadh urmhór a</span>
<lb n="128"/><span>shaothair litridheachta.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Sa bhliain 1856 d'áitimh an tOllamh Cowell air</span>
<lb n="131"/><span>stuidéar a dhéanamh ar litridheacht na Peirse.  Do</span>
<lb n="132"/><span>dhein, agus sa bhliain 1859 do cuireadh "Ceathramhna"</span>
<lb n="133"/><span>Omár i gcló don chéad uair.  Fé mar ba ghnáth leis an</span>
<lb n="134"/><span>nGearaltach, níor chuir sé a ainm leis.  Bhí 75</span>
<lb n="135"/><span>"ceathramhna" sa chló san.  An t-aistriú a dheineassa</span>
<lb n="136"/><span>air sin do cuireadh i gcló é i "Sinn Féin" na Nodlag,</span>
<lb n="137"/><span>1908, i n-éinfheacht le Rémhrádh ón bhFear Eagair, ó</span>
<lb n="138"/><span>Art O Ghríobhtha.  Is beag an meas a bhí ar an leabhar</span>
<lb n="139"/><span>san an Ghearaltaigh ar dtúis.  Acht tháinig cóib den</span>
<lb n="140"/><span>leabhar i láimh an fhile Swinburne.  Do mhol seisean dá</span>
<lb n="141"/><span>cháirdibh é, agus as san amach bhí rith an ráis leis.  Tá</span>
<lb n="142"/><span>clú litridheachta an Ghearaltaigh i dtaobh leis an aistriú</span>
<lb n="143"/><span>san amháin.</span>
<lb n="144"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="145"/><p><span>Sort breac-aistriú a dheineadh an Gearaltach i</span>
<lb n="146"/><span>gcomhnuidhe.  Isé theastuigheadh uaidh ná a thabhairt</span>
<lb n="147"/><span>dá léightheóir an tuairim chéadna agus an aigne chéadna</span>
<lb n="148"/><span>a gheóbhadh an léightheóir dúthchais as an aiste</span>
<lb n="149"/><span>bhunadhsaigh.</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Focal Peirsise iseadh Rubáiiát; is ionann é agus an</span>
<lb n="154"/><span>focal Gaedhilge ceathramhna.  Acht saghas fé leith</span>
<lb n="155"/><span>ceathramhan iseadh é.  Bíonn cheithre líne innti.  An</span>
<lb n="156"/><span>líon céadna siollabh ingach líne sa cheathramhain.  Agus</span>
<lb n="157"/><span>is gnáthach an líon san éagsamhail ón gceathramhain</span>
<lb n="158"/><span>go chéile.  Comhfhuaim, no rím, ar thrí line, ar a laighead,</span>
<lb n="159"/><span>den cheathramhain.  Is gnáthaighe easnamh ríme ar</span>
<lb n="160"/><span>an tríomhadh líne; acht tonn na cainnte d'éirighe i</span>
<lb n="161"/><span>ndeireadh an tríomhadh líne agus a ísliú arís sa cheathram-</span>
<lb n="162"/><span>hadh líne.  Sa bhunamhrán bíonn an rím do réir uird</span>
<lb n="163"/><span>aibghitreach ó cheathramhain go ceathramhain.  Agus</span>
<lb n="164"/><span>sin a mbíonn de cheangal eatortha.</span></p>
<lb n="165"/>
<lb n="166"/><p><span>Níl aon deimhin ar an fhaid a bhí i bpríomhaiste</span>
<lb n="167"/><span>Omár.  An chóib is girre dhe tá 158 ceathramhna ann;</span>
<lb n="168"/><span>agus an ceann is sia, tuairim is chúig céad.  Isé rud do</span>
<lb n="169"/><span>dhein an Gearaltach ná na cinn a bfheárr leis a phiocadh</span>
<lb n="170"/><span>as agus iad d'aistriú.  Ceathramha agus céad atá aige</span>
<lb n="171"/><span>san aiste seo annso.  Acht ba ghnáth leis an nGearaltach</span>
<lb n="172"/><span>bheith ag ceartú ar a shaothar féin, ag cur leis agus ag</span>
<lb n="173"/><span>baint de.  Agus deirtar gur uaidh féin a chuir sé an</span>
<lb n="174"/><span>chéad cheathramha ann.</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>Isé an ceathramhadh cur amach ar shaothar an</span>
<lb n="177"/><span>Ghearaltaigh atá aistrighthe annso.  Chun an tonn</span>
<lb n="178"/><span>cainnte dfhagháil sa Ghaedhilg, agus aithris ar an</span>
<lb n="179"/><span>uireasbha ríme san tríomhadh líne, do dheineas</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="180"/><p><span>comhfhuaim an tríomhadh líne do scoilt n-a dhá leath</span>
<lb n="181"/><span>agus é iompáil bunoscionn.  Dfhág san aichill agam — an</span>
<lb n="182"/><span>tslighe is coitchianta san Ghaedhilg chun tonn cainnte</span>
<lb n="183"/><span>d'iomchur.  Ní gádh acht ceathramha a léigheamh chun</span>
<lb n="184"/><span>san a thabhairt fé ndeara.</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>Ní fuláir gan a dhearmhad gur sa Pheirse a ceapadh</span>
<lb n="187"/><span>an aiste seo ar dtúis; agus n-a theanntasan go bhfuil</span>
<lb n="188"/><span>naoi gcéad bliadhan ann ó cumadh é.  Mar sin ní miste</span>
<lb n="189"/><span>bheith ag súil lena lán ann a bhaineann le saoghal na</span>
<lb n="190"/><span>Peirse, agus le seanchus na tíre sin; agus fós iarsmaí</span>
<lb n="191"/><span>aigne an duine a chéadcheap é.</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>Tír na rós iseadh an Pheirse.  Bíd siad ann nádúrtha,</span>
<lb n="194"/><span>ar gach aondath — idir dhearg agus bhuidhe agus bhán —</span>
<lb n="195"/><span>agus iad go flúirseach.  Agus ar theacht an earraigh a</span>
<lb n="196"/><span>thosnuighid siad ar scéidhe.</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>An tsinnealach, nó éan na hoidhche, isí sin éan toghtha</span>
<lb n="199"/><span>na bhfilí sa Pheirse.  Bíd siad á moladh i gcomhnuidhe.</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>Ní ró-mhór an meas a bhí ar Omár i measc a chine</span>
<lb n="202"/><span>féin riamh.  Isé fáth a bhí leis sin, do réir dheallraimh,</span>
<lb n="203"/><span>an magadh a dheineadh sé fén ghné sin de chreideamh</span>
<lb n="204"/><span>Mhahomet a chleachtaidís.  Dream corrathónach iseadh</span>
<lb n="205"/><span>iad.  Táid siad géarchúiseach n-a gcéadfadhaibh cuirp</span>
<lb n="206"/><span>agus anma.  Agus i n-aimsir Omár bhíodar go mór fé</span>
<lb n="207"/><span>anáil na Súifíoch, dream crábhaidh a bhí tugaithe do</span>
<lb n="208"/><span>nósaibh rúndha feallsamhnachta is creidimh.  Bhíodh</span>
<lb n="209"/><span>Omár dian orthasan, mar, leis an bhfoghluim a bhí air</span>
<lb n="210"/><span>fhéin, do thuig sé ná raibh n-a nósaibh súd acht mar</span>
<lb n="211"/><span>bheadh bratach feasa ag folach a n-ainbhfiosa is a</span>
<lb n="212"/><span>mbréagcrábhaidh.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>Acht dá mhéid é foghluim Omár, do theip air</span>
<lb n="215"/><span>crábhadh ná creideamh ab fhearr a cheapadh dhó fhéin</span>
<lb n="216"/><span>ná do dhaoine eile.  Thug sé fé shaoghal an lae Imbáireach</span>
<lb n="217"/><span>d'innfhiúchadh roimh ré, agus níor éirigh leis.  Níor</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="218"/><p><span>fhan aige annsan acht claoidhe le saoghal an lae Indiu,</span>
<lb n="219"/><span>a bhíodh i gcomhnuidhe ag sleamhnú uaidh, agus</span>
<lb n="220"/><span>glacadh leis sin mar fhéadfadh sé é.  D'iarradh sé ar a</span>
<lb n="221"/><span>lucht leanamhna an corn do líonadh agus bheith ag ól</span>
<lb n="222"/><span>go meidhreach, mar nár bhfhios cadé an treó a bheadh</span>
<lb n="223"/><span>ortha imbáireach.  Is díol truaighe an feallsamh bocht</span>
<lb n="224"/><span>a d'iarraidh bheith meidhreach agus ná bíonn dá bhárr</span>
<lb n="225"/><span>aige acht an lionndubh.  Dhein sé dia beag den bhfíon</span>
<lb n="226"/><span>is den tSáicí, don té dheineadh an fíon do roinnt; acht</span>
<lb n="227"/><span>is fuirist a aithint air ná raibh aigne sásta aige da bhárr.</span>
<lb n="228"/><span>Acht ní féidir a rádh le cruinneas an ag magadh nó i</span>
<lb n="229"/><span>ndáríribh a bhíonn sé aonuair.  Níl le déanamh againn</span>
<lb n="230"/><span>acht glacadh leis mar atá sé.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Ní féidir a shéanadh, amhthach, ná gur dhein an</span>
<lb n="233"/><span>Gearaltach go minic fiarsceó ar chainnt an tseanfhondúra</span>
<lb n="234"/><span>bhoicht.  Dhein sé déadhnúchán — má's ceart dam téarma</span>
<lb n="235"/><span>nua a thabhairt air — .i. thug sé Omár "suas chun dáta."</span>
<lb n="236"/><span>Acht tá leathscéal aige dar ndóigh: Má cailleadh a lán</span>
<lb n="237"/><span>de choraibh na seanaimsireachta, is deimhin gur eirigh</span>
<lb n="238"/><span>leis giota maith litridheachta a cheapadh sa Bhéarla.</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>Ar éigin atá saothrú a dhóithin fós ar fheallsúnacht</span>
<lb n="243"/><span>sa Ghaedhilg chun obair dhen tsórd so d'aistriú innti</span>
<lb n="244"/><span>le bárr chruinneasa.  Tá súil agam, ar an adhbhar san,</span>
<lb n="245"/><span>ná beifar ró-dhian ar an iarracht so toisc gach ar theip</span>
<lb n="246"/><span>orm a thabhairt liom.</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p><span>Ní miste liom mo bhuidheachas a ghabháil le muinntir</span>
<lb n="249"/><span>Mhártain Lester a ghaibh ortha féin an leabhar so a</span>
<lb n="250"/><span>chur i gcló.  Do chuir "Crádh Croidhe Éigeas" anaspéis</span>
<lb n="251"/><span>ann, agus do chabhruigh liom go mór.  Táim buidheach</span>
<lb n="252"/><span>dhe mar gheall ar a thrioblóid.</span></p>
<lb n="253"/>
<lb n="254"/><p><span>Lá Samhna, 1920.  TORNA</span>
<lb n="255"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="256"/><p><span>RUBÁIIÁT</span>
<lb n="257"/><span>OMÁR CAIIÁM Ó NAÍSEÁPÚR.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="260"/>
<lb n="261"/><p><span>Preabaidh bhur suidhe!  Sin scaoile is scaipe ag an ngréin,</span>
<lb n="262"/><span>D'aistrigh ó chuim na hoidhche a reanna go léir,</span>
<lb n="263"/><span>Ar reannaibh 's ar oidhche féin, is titim a gaoi</span>
<lb n="264"/><span>Ar mhiontur an ríogh ghá shoillsiú i dtaitneamh go glé.</span></p>
<lb n="265"/>
<lb n="266"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>D'aislingeas féin roimh éag na maidne nár chirt</span>
<lb n="269"/><span>Gur airigh mé tréanghuth daonna i dtabhairne istigh:</span>
<lb n="270"/><span>"Sin scéimh an phailliúin laistigh i bhfuirm fé réir,</span>
<lb n="271"/><span>'S cad chuige an fear féin go tréith fé thathamh amuigh?"</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>Do chuala glaodh le glaodhach an choiligh annsan</span>
<lb n="276"/><span>O shluagh bhí taobh le béal an doruis ar scur:</span>
<lb n="277"/><span>"Eirigh 's oscail!  Abhfus ní buan ár sé.</span>
<lb n="278"/><span>Agus cuaird athlae ní déanta ar n-imtheacht as so."</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>Ar chasadh seanghuidhe le tuidheacht na callainne nódh</span>
<lb n="283"/><span>Seadh mheasaid deaghdhaoine claoi le machtnamh de</span>
<lb n="284"/><span>dheóin</span>
<lb n="285"/><span>Mar mbíonn gealachrobh Mhaoise i gcóir ag eascar</span>
<lb n="286"/><span>den chraoibh,</span>
<lb n="287"/><span>Is mearanál Iosa tríd an dtalamh go beó.</span>
<lb n="288"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="289"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="290"/>
<lb n="291"/><p><span>Sin imthighthe Irám níor fhág sé oiread is rós;</span>
<lb n="292"/><span>Is corn seachtfháinneach Seámsíd ca bhfios cár ghlóis;</span>
<lb n="293"/><span>Acht an grápa choithigh sé fós a dheirge ar áis</span>
<lb n="294"/><span>'S bíd scothghuirt fé bhláth n-a dtráth cois srotha</span>
<lb n="295"/><span>againn fós.</span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>Ar mhilisghob Dháibhí tá snaidhm ceangail gan cheól</span>
<lb n="300"/><span>Acht cloistear um meadhán oidhche árdghlaoidh</span>
<lb n="301"/><span>Fheallamhail óighe</span>
<lb n="302"/><span>Le hársaidheacht teanga ar an rós, ghá mholadh dhi:</span>
<lb n="303"/><span>"Feárr Fíon!"</span>
<lb n="304"/><span>Go ndineadh don scáil bhuidhe d'fhás dí dearg n-a snódh.</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>An corn so líon, 's i ngríos an earraigh bhuig sáith</span>
<lb n="309"/><span>Doineannbhrat caoi is aithrighe ded bhallaibh go bráth,</span>
<lb n="310"/><span>Tá éinín fairthe na dtráth ar eitilt go righin</span>
<lb n="311"/><span>Is innisim díbh gan moill go stadfaidh dá stáir.</span></p>
<lb n="312"/>
<lb n="313"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>San mBaibilin féin, no i Naíseápúr na lios,</span>
<lb n="316"/><span>Pé blasta nó géar a théigheann an súghlach dhuit,</span>
<lb n="317"/><span>N-a dheóir 's n-a dheóir seadh shileann lathairt do</span>
<lb n="318"/><span>shaoghail,</span>
<lb n="319"/><span>'S n-a dhuille i ndiaidh chéile a scéidheann duilliúr do</span>
<lb n="320"/><span>ghois.</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>IX.</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>Adamhuighir fhéinig téacht na maidne i mbun scoth,</span>
<lb n="325"/><span>Acht dearbhscoth glé an lae indé cár scaradh leis sin?</span>
<lb n="326"/><span>'S an rós a thagann i dtosach an tsamharaidh ar éill</span>
<lb n="327"/><span>Bheir Seámsíd i gcéin is Caícobád ar a mhuin.</span>
<lb n="328"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="329"/><p><span>X.</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>Go dtéighid sin slán.  Cár bhfeárr dúinn féinig tnúth</span>
<lb n="332"/><span>Le Caícobád na mál 's le Caíchosrú?</span>
<lb n="333"/><span>Bíodh Zál is Rustum úd le héachta ag ádhbhacht,</span>
<lb n="334"/><span>Is béile ofráladh Hátim — séanse iad súd.</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>XI.</span></p>
<lb n="337"/>
<lb n="338"/><p><span>Lem aisse bí spás ar dáil fan imeall an fheóir</span>
<lb n="339"/><span>Idir fhearann an bhráca is fás an luimrigh mhóir</span>
<lb n="340"/><span>I n-áit nach treise ann ar threón ná ar aimid de thráill</span>
<lb n="341"/><span>'S sin beannacht na ngrást le Mahmúd cumais an óir.</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>XII.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Fé dhuilleabhar chraoibhe bím lem leabhar amhrán;</span>
<lb n="346"/><span>Bíodh corn maith fíona is bríce im aice dhen arán;</span>
<lb n="347"/><span>'S an díthreabh acht go mbeitheása im fhochair led</span>
<lb n="348"/><span>laoi —</span>
<lb n="349"/><span>Dar liomsa níor dhíthreabh í acht parrathas árd!</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>XIII.</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>Bíonn duine is sé réim an tsaoghail a mheallann a</span>
<lb n="354"/><span>chroidhe;</span>
<lb n="355"/><span>'S duine eile is sé aonbhrogh Dé dá raideann sé gnaoi;</span>
<lb n="356"/><span>Glaeidh ar an earradh do-chír, sar thuilleadh ná</span>
<lb n="357"/><span>héighimh;</span>
<lb n="358"/><span>An druma úd i gcéin ná géill dá chlagar le suim!</span></p>
<lb n="359"/>
<lb n="360"/><p><span>XIV.</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>Féach seal ara an rós is gleóite balaith; sé duairt:</span>
<lb n="363"/><span>"Bionn aiteas im beól ar bheóibh nuair phreabaim go</span>
<lb n="364"/><span>suairc;</span>
<lb n="365"/><span>Stróicse 'em baitheas go luath a cheangailbheart sróill,</span>
<lb n="366"/><span>Is caith ar an bhfód a stór 'sa mhaise 'sa bhuadh."</span>
<lb n="367"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="368"/><p><span>XV.</span></p>
<lb n="369"/>
<lb n="370"/><p><span>An té do bhailigh i dtaiscidh an t-ór n-a mhaoin,</span>
<lb n="371"/><span>'S an té do scaip é go fearthainneach sóghach le gaoith,</span>
<lb n="372"/><span>Is dearbh nár hóradh díobh aon chré sa bhfeart</span>
<lb n="373"/><span>Gur dhéanta dfhearaibh a leabthacha a thóbhach arís.</span></p>
<lb n="374"/>
<lb n="375"/><p><span>XVI.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>Is mairg gur dóth dhó lóchrann aindeis an tsaoghail,</span>
<lb n="378"/><span>Fanann n-a smól nó fós má phreabann ar bhlaodhm,</span>
<lb n="379"/><span>Ar nós an tsneachta is beag sé insna fearannaibh teó,</span>
<lb n="380"/><span>Lasann uair óg nó dhó agus casann ar éag.</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>XVII.</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>Machtnaimh ar ghlóir an ósta chríona tháir</span>
<lb n="385"/><span>Gurab ainm dá dhóirse leóinte oidhche is lá</span>
<lb n="386"/><span>Gach sultán dá dtígheadh n-a cháil 's in' acmhuing</span>
<lb n="387"/><span>an treó</span>
<lb n="388"/><span>Do chaitheadh a nóimeat cóir 's d'imthigheadh go bráth.</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>XVIII.</span></p>
<lb n="391"/>
<lb n="392"/><p><span>Bíd airc agus leóghain le spórt ag caitheamh a saoghail</span>
<lb n="393"/><span>Mar mbíodh Seámsíd ag ól fad ó go rabairneach saor,</span>
<lb n="394"/><span>'S Bahrám na sealg is tréan ag satailt ar a fhód</span>
<lb n="395"/><span>An t-asal fiaidhmheóin 's ní dóth dhó scaipe ar a néall.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>XIX.</span></p>
<lb n="398"/>
<lb n="399"/><p><span>Measaim ná fásann scáil ró-dhearg ar rós</span>
<lb n="400"/><span>Nár eascair as áit nur thárla marbh ann treón;</span>
<lb n="401"/><span>'S an búgh bheir maise n-a gclódh do gharraithe bláth</span>
<lb n="402"/><span>Gur theangmhaig n-a lár ó tháthfholt ainnire róinn.</span>
<lb n="403"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="404"/><p><span>XX.</span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>'S an luibh seo n-a dhíon ar íoghair na habhann ár ndáil,</span>
<lb n="407"/><span>Go bhfuil gluise ar a gnaoi agus milse a balaithe ag cách,</span>
<lb n="408"/><span>A bhuíonach, tarraing go sámh, 's ná luigh uirthi síos —</span>
<lb n="409"/><span>Ca bhfios cadé an caoinghob thíos aganfhios ós fhás.</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>XXI.</span></p>
<lb n="412"/>
<lb n="413"/><p><span>Líon corn na féile, a laogh, go scaipeadh de dheóin</span>
<lb n="414"/><span>O Indiu dham aithmhéala Indé, is gach anaithe róm:</span>
<lb n="415"/><span>Imbáireach!  Ca bhfios dar ndóigh nach n-a chuilith</span>
<lb n="416"/><span>raghainn d'éag,</span>
<lb n="417"/><span>Mar d'imthigh Indé is seacht n-aosa ar ceapadh n-a chóir</span></p>
<lb n="418"/>
<lb n="419"/><p><span>XXII.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>Féach, cuid den dream dob annsa línn abhfus,</span>
<lb n="422"/><span>Scoth na gclann do bhronn an saoighal n-a rith,</span>
<lb n="423"/><span>Babhta roimhe seo d'ibh gach duine a steall</span>
<lb n="424"/><span>'S so dhruid don bhall 'n-ar bhfonn leis luighe fé chuilt.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>XIII.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>Is sinne atá suas go suairc san ionad ba leó,</span>
<lb n="429"/><span>'S go gcuireann an uain gheal nuaidhreach orainn do nós,</span>
<lb n="430"/><span>Is dual dúinn imtheacht fén bhfód i gcuilce atá duairc,</span>
<lb n="431"/><span>'S nach fiosach cá sluagh nur luadhadh mar chuilce sinn</span>
<lb n="432"/><span>dóibh.</span></p>
<lb n="433"/>
<lb n="434"/><p><span>XXIV.</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>Deineam crích dhon chóir seo róinn, dá gcaithfam d'ár</span>
<lb n="437"/><span>n-aois,</span>
<lb n="438"/><span>Sara luigheam fén bhfód ar nós ar mhair ar an saoighal;</span>
<lb n="439"/><span>An chré dhon chré seadh is dual; fén gcré bheam fós,</span>
<lb n="440"/><span>Gan fíon gan cheól gan spórt gan aiteas — gan chríoch!</span>
<lb n="441"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="442"/><p><span>XXV.</span></p>
<lb n="443"/>
<lb n="444"/><p><span>An dream dar cion Indiu go dhfhagháil gan ghruaim,</span>
<lb n="445"/><span>'S an dream ler coinne dul Imbáireach buan,</span>
<lb n="446"/><span>Deir Muezzín árd n-a gcluasa ón dteanntur dubh:</span>
<lb n="447"/><span>"Thall ná abhfus, dbhur n-imreascáil níl duais!"</span></p>
<lb n="448"/>
<lb n="449"/><p><span>XXVI.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Naéimh is ollaimh oilte a thrácht go dian,</span>
<lb n="452"/><span>Dhá shaoghal dá gcur ar bun de bhárr a nglíadh,</span>
<lb n="453"/><span>Tá a gcainnt fé tháir, dar fiadh, 's iad féin fé ghuith,</span>
<lb n="454"/><span>'S a mbéil ghá stopadh ag crumha i gcáirnibh criadh.</span></p>
<lb n="455"/>
<lb n="456"/><p><span>XXVII.</span></p>
<lb n="457"/>
<lb n="458"/><p><span>Ag ollamhain ghasta chaitheas m'óige ar scoil,</span>
<lb n="459"/><span>Is chloisinn a dtagra greanta ar bórd go glic;</span>
<lb n="460"/><span>Acht dfhág a nglórtha me gan toradh ar a gceacht,</span>
<lb n="461"/><span>'S an dorus isteach 's amach ba chomhionann dam.</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>XXVIII.</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>Is sámh a chuireas n-a bhfochair sin síol an eóil,</span>
<lb n="466"/><span>'S mo lámhsa a bhrostuigh air ionnus go dtígheadh chun</span>
<lb n="467"/><span>flóis;</span>
<lb n="468"/><span>'S níor bhaineas dá dhruim 'mun bhfóghmhar acht a</span>
<lb n="469"/><span>ádhbhar so:</span>
<lb n="470"/><span>"Thánga im uisce, is i gcosmhaileacht gaoithe</span>
<lb n="471"/><span>imtheóghad!"</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>XXIX.</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p><span>Ar an saoghal so theacht 's cad as, cad chuige, nach eól,</span>
<lb n="476"/><span>Acht éalódh isteach mar thagann uisce n-a ród;</span>
<lb n="477"/><span>'S annsan arís, mar gheóbhadh an ghaoth n-a neart!</span>
<lb n="478"/><span>Téarnamh as 's nach feas cá gcluichtear ar seól.</span>
<lb n="479"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="480"/><p><span>XXX.</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>Cadé an nídh le fonn anall gan chuire do ghread?</span>
<lb n="483"/><span>'S arís mar shamhail anonn gan chuire d'imtheacht!</span>
<lb n="484"/><span>Is 'mdhó san gloine gan chead den bhfíon so is call</span>
<lb n="485"/><span>Chun cuimhne an leamhais do scannradh i bhfliuchra</span>
<lb n="486"/><span>amach!</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>XXXI.</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>O lár na cruinne do lingeas an geata thuas,</span>
<lb n="491"/><span>Is tráth do thugas ar mhullaighthibh Shathuirn duairc;</span>
<lb n="492"/><span>Do scaoileas ceasta cruaidhe, mar ráinig dham;</span>
<lb n="493"/><span>Acht tásc an Duine is an Chinneamhain — d'aistrigh</span>
<lb n="494"/><span>uaim.</span></p>
<lb n="495"/>
<lb n="496"/><p><span>XXXII.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Bé sin an dorus is a eochair im ghreim níor fhan:</span>
<lb n="499"/><span>Bé sin an cochal a dhfholuigh óm radharc gach cleas:</span>
<lb n="500"/><span>Mise agus tusa, agus seal d'ár dteist ar clos;</span>
<lb n="501"/><span>'S annsan sin mise agus tusa go deimhin ar ceal.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>XXXIII.</span></p>
<lb n="504"/>
<lb n="505"/><p><span>A oscailt sin féach nár fhéad an talamh; ná an mhuir</span>
<lb n="506"/><span>Atá dochraideach déarach t'réis a flatha 's í i mboird;</span>
<lb n="507"/><span>Ná spéir an chreasa, ar shon gur foluighthe a tréad</span>
<lb n="508"/><span>Fé sholus an lae, 's gur léir a n-amharc sa dubh.</span></p>
<lb n="509"/>
<lb n="510"/><p><span>XXXIV.</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>D'aitcheas go tréan an té seo ionnamsa, leathstall</span>
<lb n="513"/><span>Den bhratach dhoiléir, ag éileamh sholuis im chall</span>
<lb n="514"/><span>Mar stiúir san doircheacht ann, 's níor airigh mé séad</span>
<lb n="515"/><span>Acht seanchas béil fé "an té seo ionnatsa 's é dall"!</span>
<lb n="516"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="517"/><p><span>XXXV.</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>N-a dhiaidhsan thárla an t-árthach cré seo dham,</span>
<lb n="520"/><span>Is d'iarras, trá, fios fáth mo scéilse air;</span>
<lb n="521"/><span>'Sé dubhairt 's sinn béal le gob: "O's iadh go bráth</span>
<lb n="522"/><span>An t-iadh fé chlár, ná stán let rése ón ndigh."</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>XXXVI.</span></p>
<lb n="525"/>
<lb n="526"/><p><span>An t-árthach cóir dá ghlór a fhreagair mo ghuais,</span>
<lb n="527"/><span>Ba shámh, dhom dhóigh, chun óil 's chun marthana é</span>
<lb n="528"/><span>uair;</span>
<lb n="529"/><span>'S an beól tré charrbhas suairc dar dháileas póg,</span>
<lb n="530"/><span>Nár bhreágh leis póga a thóbhairt 's a ghlacadh go buan.</span></p>
<lb n="531"/>
<lb n="532"/><p><span>XXXVII.</span></p>
<lb n="533"/>
<lb n="534"/><p><span>Mar is meabhair liom lá ar mo stáir gur dhearcassa céird</span>
<lb n="535"/><span>Fear dealbhtha árthach thárla ag leadairt ar chré;</span>
<lb n="536"/><span>'S má b'áis gan teangain an chré, níor bhalbh í i gcás,</span>
<lb n="537"/><span>'S do labhair go tláth: "A bhráthair cheana, go réidh!"</span></p>
<lb n="538"/>
<lb n="539"/><p><span>XXXVIII.</span></p>
<lb n="540"/>
<lb n="541"/><p><span>Nach eól díbh scéal mar é dhruid chughainn anuas,</span>
<lb n="542"/><span>Ghá chórú i gcéill do réir na nglún do ghluais,</span>
<lb n="543"/><span>An chré bhuig shúighte dhuairc dá sórd san caob</span>
<lb n="544"/><span>I gclódh cheart daonna ón Saor dá cumhdach uair?</span></p>
<lb n="545"/>
<lb n="546"/><p><span>XXXIX.</span></p>
<lb n="547"/>
<lb n="548"/><p><span>'S an braon a doirtear de chorn na féile síos</span>
<lb n="549"/><span>Sa chré seo, a shlogann go hocrach é n-a bruinn,</span>
<lb n="550"/><span>Ca bhfios nár éaluigh síos chun créim do chosc</span>
<lb n="551"/><span>O ghlédhearc fholuigh bhí tuilleadh ann is ré na ríomh?</span>
<lb n="552"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="553"/><p><span>XL.</span></p>
<lb n="554"/>
<lb n="555"/><p><span>An aithris an túilpe, ag tnúth le fíon ó neamh,</span>
<lb n="556"/><span>Ar maidin 'sí shúghann den drúcht a daoithin ceart,</span>
<lb n="557"/><span>A cúrsa díreach leanse, it eascair bhunscionn</span>
<lb n="558"/><span>Go dtagair béal fút san úir is críoch led stair.</span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>XLI.</span></p>
<lb n="561"/>
<lb n="562"/><p><span>Ded mhearathal bhaoth 'dir dhaonna is diadha scuir,</span>
<lb n="563"/><span>Is caingne an tsaoghail dot éis na ciapadh thu,</span>
<lb n="564"/><span>Acht méara cliath do chrobh, le taitneamh dó, léig</span>
<lb n="565"/><span>Tré bhachallaibh céibhe an té do riarann digh.</span></p>
<lb n="566"/>
<lb n="567"/><p><span>XLII.</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>Má'sé is críoch don digh 's don ghob atá led bhéal</span>
<lb n="570"/><span>An nídh seo is tosach is deire do chách san tsaoghal,</span>
<lb n="571"/><span>Taoi Indiu ar fagháil, Indé mar bhís, is tuig</span>
<lb n="572"/><span>Nach ísle ghiota ar do chumus Imbáireach féin.</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>XLIII.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>Is aingeal na dighe seo is duibhe ar bith cáil is clódh</span>
<lb n="577"/><span>Nuair a casfar leat a íoghair ar bhraoi an tsrotháin fé</span>
<lb n="578"/><span>dheóidh,</span>
<lb n="579"/><span>'S go sínfidh a árthach rót, ón mblaise ná stríoc</span>
<lb n="580"/><span>Acht t'anam do thuidheacht chun díogtha i dtráth dhod</span>
<lb n="581"/><span>bheól.</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>XLIV.</span></p>
<lb n="584"/>
<lb n="585"/><p><span>An t-anam má fhéadann an chré do lánchur uaidh</span>
<lb n="586"/><span>Is taisteal gan éide tré spéartha neámhdha ar luas,</span>
<lb n="587"/><span>Nach dó badh nár 's badh truagh dul craipilthe</span>
<lb n="588"/><span>tréith</span>
<lb n="589"/><span>Is fanacht go réidh insan chrébhoth tháir seo buan?</span>
<lb n="590"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="591"/><p><span>XLV.</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span>An bothán puible i suidhtar n-a chlúid lá amháin</span>
<lb n="594"/><span>An sultán foirtill ar turus chun dútha an bháis;</span>
<lb n="595"/><span>Imtheacht dó súd chun fáin, 's an ferráis dubh</span>
<lb n="596"/><span>Do dhonán eile do sciomradh an chumhangbhotháin.</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>XLVI.</span></p>
<lb n="599"/>
<lb n="600"/><p><span>Ní heagal duit é, ar an saoghal 's an cáirde istigh,</span>
<lb n="601"/><span>Ar n-aithgheinne araon ár ndéidh nach fagháil dóibh sin;</span>
<lb n="602"/><span>Do scéidh an Sáicí cluig d'ár samhail — miréid —</span>
<lb n="603"/><span>As an eascair sin féin 's ag scéidhe go bráth a bheidh.</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>XLVII.</span></p>
<lb n="606"/>
<lb n="607"/><p><span>Nuair éalóa mise agus tusa fé bhraoi an bháis mhuair</span>
<lb n="608"/><span>Is léir, O, a rithfidh an chruinne ar a síorrás bhuan,</span>
<lb n="609"/><span>'S gan aici de shuim n-ár mbuaic fé aontsórd chuir</span>
<lb n="610"/><span>Acht méaróg cloiche do thuitfeadh san duibheagán fhuar.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>XLVIII.</span></p>
<lb n="613"/>
<lb n="614"/><p><span>Nóimeat spás amháin — aon bholmac beó</span>
<lb n="615"/><span>D'ól sa bhfásach tá is an tobar n-a mheadhón —</span>
<lb n="616"/><span>Is, ráinigh 'n tsochraid ghósta an cró nach náid</span>
<lb n="617"/><span>An fód ór tháinig tráth; bí ag bogadh ort, is dóigh!</span></p>
<lb n="618"/>
<lb n="619"/><p><span>XLIX.</span></p>
<lb n="620"/>
<lb n="621"/><p><span>Má's gnaoi leat órstoc cóir do ré do reic</span>
<lb n="622"/><span>Ag scaoile a tómhus — sa ghnó ná géill gan bhruid!</span>
<lb n="623"/><span>Níl leithead bfhéidir an bhruibh idir fhíor is ghó</span>
<lb n="624"/><span>'S cá gcinnfar eólus cóir ar an saoghal 's dhuit?</span>
<lb n="625"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="626"/><p><span>L.</span></p>
<lb n="627"/>
<lb n="628"/><p><span>Bfhéidir gan leithead an bhruibh idir fhíor is ghó,</span>
<lb n="629"/><span>Is bfhéidir gurab eochair don chiste sin aon beageóil;</span>
<lb n="630"/><span>Is sheilbh dá dtígheadh mar chóir, do bhéarfá ar an</span>
<lb n="631"/><span>dtigh</span>
<lb n="632"/><span>Is bhféidir in' fhochair ar an nduine atá i bhfeidhil an</span>
<lb n="633"/><span>stóir;</span></p>
<lb n="634"/>
<lb n="635"/><p><span>LI.</span></p>
<lb n="636"/>
<lb n="637"/><p><span>An té na ritheann fén gcruinne seo a sheanchus sceóil</span>
<lb n="638"/><span>Nach féadthar breith air acht oiread 's an t-airgead beó;</span>
<lb n="639"/><span>O mháh go máhí is dóigh go dtéigheann n-a riocht</span>
<lb n="640"/><span>'S go n-éagaid uile — acht eisean, is marthannach dhó.</span></p>
<lb n="641"/>
<lb n="642"/><p><span>LII.</span></p>
<lb n="643"/>
<lb n="644"/><p><span>A thómhus má dháiltar tráth, sin siar é arís</span>
<lb n="645"/><span>Fé chlóca bháitte dhfháisc sé ar thiatar dhuibheacht</span>
<lb n="646"/><span>Is áis chun siamsa ghrinn don chóip go bráth,</span>
<lb n="647"/><span>'S dá dheóin gur thárla a fhás 's a riar 's a chríoch.</span></p>
<lb n="648"/>
<lb n="649"/><p><span>LIII.</span></p>
<lb n="650"/>
<lb n="651"/><p><span>O's fánach dhuitse ar an gcruinne seo théacht go teann,</span>
<lb n="652"/><span>'S go hárus neimhe ná hoscailtear, éigheamh go lom</span>
<lb n="653"/><span>Indiu, 's gur tusa tu féin, cár bhfheárrde dhuit</span>
<lb n="654"/><span>Imbáireach, tuig, 's nach tusa tu féinig ann?</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>LIV.</span></p>
<lb n="657"/>
<lb n="658"/><p><span>Caitheamh tuigh ná dein ar chnú do ré</span>
<lb n="659"/><span>'S ná fan go tur um so agus súd ag plé;</span>
<lb n="660"/><span>Do bfhearra liúmsa an t-aér is canna 'en digh</span>
<lb n="661"/><span>'Ná a heasnamhse dhom lot — nó súghlach géar.</span>
<lb n="662"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="663"/><p><span>LV.</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>Is eól dom cháirdibh grádh mo charrbhassa</span>
<lb n="666"/><span>'S m'athphósadh lá san áit i gcleachtaim bheith;</span>
<lb n="667"/><span>Ar Réasún tseasc gur chuireas tóir an fháin,</span>
<lb n="668"/><span>'S gur óigbhean d'ál an ghrápa a ceangladh liom.</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>LVI.</span></p>
<lb n="671"/>
<lb n="672"/><p><span>Le nuariail is téad ó réitighim "Tá" agus "Níl,"</span>
<lb n="673"/><span>Agus "Suas Sios" an tsaoghail ó's léir im dheáidh de</span>
<lb n="674"/><span>laoighic,</span>
<lb n="675"/><span>Dá éis níor thárla im líon, cé chuarduigheas gach féith,</span>
<lb n="676"/><span>Cruadhshnaidhm ba ghléire préimh is fáth 'ná — Fíon.</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>LVII.</span></p>
<lb n="679"/>
<lb n="680"/><p><span>Is féach ar m'Airimh — tráchtaid eólaigh ceacht,</span>
<lb n="681"/><span>Ghá léigheamh gur dháileas áis le cómhaireamh ceart;</span>
<lb n="682"/><span>Ní dheárna ar ndóin acht baint ón bhféilire án</span>
<lb n="683"/><span>Indé fuair bás 's Imbáireach fós gan teacht.</span></p>
<lb n="684"/>
<lb n="685"/><p><span>LVIII.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>Le déadhnaighe chonnacsa dorus an tabhairne amach.</span>
<lb n="688"/><span>Fém dhéin sa doircheacht cosmhaileacht aingil ba gheal,</span>
<lb n="689"/><span>Is soitheach n-a ghlaic aige ag teacht — lem béal gur</span>
<lb n="690"/><span>chuir,</span>
<lb n="691"/><span>Go ndéininn fromhadh air; 's ar mh'fhocal ba dhearg</span>
<lb n="692"/><span>an lacht!</span></p>
<lb n="693"/>
<lb n="694"/><p><span>LIX.</span></p>
<lb n="695"/>
<lb n="696"/><p><span>Sé an dearg so an fhíona an laoighic a bhádhann go deó</span>
<lb n="697"/><span>An dathad trodbhuidhean an tríochad táir 's an dó;</span>
<lb n="698"/><span>An feallsamh fáthach eóil a ghreadathruigheann</span>
<lb n="699"/><span>Luaidh neammaith an tsaoighil go mbíonn n-a cáirnibh</span>
<lb n="700"/><span>óir;</span>
<lb n="701"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="702"/><p><span>LX.</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>An Mahmúd maoidhte, a tighearna taithiceach tréan,</span>
<lb n="705"/><span>Ar tháin na duibheachta, a bhíonn go cealgach claon</span>
<lb n="706"/><span>Ar tí an anma i bplé — idir scáth is scíos —</span>
<lb n="707"/><span>Gur breágh do — ní le claidheamh a leagadh i n-agha'n lae.</span></p>
<lb n="708"/>
<lb n="709"/><p><span>LXI.</span></p>
<lb n="710"/>
<lb n="711"/><p><span>Má's lathartach neámhdha atá agam faram, cia scéith</span>
<lb n="712"/><span>An masla air go dána, 'á rádh gur seanadhol é?</span>
<lb n="713"/><span>Má tá n-a bheannacht nár chéim é a chaitheamh go</span>
<lb n="714"/><span>bráth?</span>
<lb n="715"/><span>'S n-a mhallacht má tá, in' áit cia dhearbhchuir é?</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>LXII.</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>Balsam an tsaoghail is éigin diúltadh dho!</span>
<lb n="720"/><span>Ar eagal, am éigin, éileamh cunntais ionn;</span>
<lb n="721"/><span>Nó, d'aonbhreib súil le digh is beanuighthe réim</span>
<lb n="722"/><span>San eascair a théacht fén gcré dhon lionnsca chuirp!</span></p>
<lb n="723"/>
<lb n="724"/><p><span>LXIII.</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>Bhur n-ifreann áir 's bhur n-árus séin dar ndóigh!</span>
<lb n="727"/><span>Do cinneadh le tábhacht gur trághadh dhon tsaoghal so</span>
<lb n="728"/><span>is nós;</span>
<lb n="729"/><span>Is ráfla bréag gach sceól, acht focal amháin;</span>
<lb n="730"/><span>Ar oscailt don bhláth dhon bhás a théigheann go deó.</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span>LXIV.</span></p>
<lb n="733"/>
<lb n="734"/><p><span>Nach seóidh le suidheamh na mílte milliún ar fad</span>
<lb n="735"/><span>Róinne slighe na duibheachta do sciúird amach,</span>
<lb n="736"/><span>Gan saoi aca theacht chughainn thar n-ais dár seóladh</span>
<lb n="737"/><span>cruinn,</span>
<lb n="738"/><span>Acht eólus roimhe do dhírigh sa tsiubhal gach neach.</span>
<lb n="739"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="740"/><p><span>LXV.</span></p>
<lb n="741"/>
<lb n="742"/><p><span>An tairngreacht dfhág lucht crábhaidh 's gasra an</span>
<lb n="743"/><span>léighinn,</span>
<lb n="744"/><span>Tamall n-a bhfáidhe ráinig 's chaitheadh a bhféith,</span>
<lb n="745"/><span>Níl ann acht camadam scéal a reacaidís tráth</span>
<lb n="746"/><span>D'éis aislinge dfhagháil 's n-a dheáidh sin casadh ar</span>
<lb n="747"/><span>a néall.</span></p>
<lb n="748"/>
<lb n="749"/><p><span>LXVI.</span></p>
<lb n="750"/>
<lb n="751"/><p><span>M'anam na n-ae sa spéir dhofheisciona seal</span>
<lb n="752"/><span>Do riadeas ag éileamh réad den bhith seo le teacht;</span>
<lb n="753"/><span>Is tar éis gur filleadh thar n-ais dom anam le scéal,</span>
<lb n="754"/><span>Do fhreagair go tréan; "Me fhéin is ifreann 's is neamh";</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>LXVII.</span></p>
<lb n="757"/>
<lb n="758"/><p><span>'Sé is finnebhrogh neámhdha fagháil ar dhearbhthoil</span>
<lb n="759"/><span>shógha;</span>
<lb n="760"/><span>'Sé is ifreann gránna scáil an anma á dhóghadh</span>
<lb n="761"/><span>Tré lár an doircheacht smóil, ór lingeamair tráth,</span>
<lb n="762"/><span>'S a ghirreacht an spás nach fuláir dúinn casadh air</span>
<lb n="763"/><span>go deó.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>LXVIII.</span></p>
<lb n="766"/>
<lb n="767"/><p><span>Níl ionnainne acht fál íomháigh i ndruíochtlainn ghlé,</span>
<lb n="768"/><span>Ag imtheacht de ghnáth ar stáir mórthimcheall léis,</span>
<lb n="769"/><span>Is máighistir cinn na ngléas sa doircheacht áigh</span>
<lb n="770"/><span>An t-inneal n-a láimh 's é lán de sholus ón ngréin;</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>LXIX.</span></p>
<lb n="773"/>
<lb n="774"/><p><span>Nó áireamh fuirinne an chluiche imrigheann sé léir</span>
<lb n="775"/><span>Ar an gclár so fidhchille ar chroicnibh oidhche is lae;</span>
<lb n="776"/><span>Ghá mbogadh seadh bhíonn gan staonadh, a lámhach</span>
<lb n="777"/><span>'s á gcosc,</span>
<lb n="778"/><span>'S á sáth n-a nduine 's n-a nduine n-a bprímhnid fhéin.</span>
<lb n="779"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="780"/><p><span>LXX.</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>An liathróid mhear, mar raidhthear, téigheann go cruinn</span>
<lb n="783"/><span>'S ní fhiafróidh feacht an deas na clé badh chuibhe;</span>
<lb n="784"/><span>'S an té do chaith thu síos ar an ngrianfhód nglas</span>
<lb n="785"/><span>Is diail, ó, ar fad is feas dó féin a ghníomh.</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>LXXI.</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>Tá an lámh ag scríobhadh na línte ar saothar seóil</span>
<lb n="790"/><span>'S ar chrábhadh chroidhe nó ar ghaois gach éinn beó</span>
<lb n="791"/><span>Ní stríocfar méar sa ghnó, ná ás, ná mír,</span>
<lb n="792"/><span>'S ní báthfar scríd dar scríobh i dtréantsruth dheór.</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>LXII.</span></p>
<lb n="795"/>
<lb n="796"/><p><span>'S an canna ar a bhéal fé, an spéir seo is aithnid do chách,</span>
<lb n="797"/><span>'Na mairimíd fé, cumhang daor, go dtagann an bás,</span>
<lb n="798"/><span>Ná féach le cabhair id ghábhadh ón gcanna, agus é</span>
<lb n="799"/><span>Gan acmhuing gan réim mar théigheann ár samhailna</span>
<lb n="800"/><span>ghnáth.</span></p>
<lb n="801"/>
<lb n="802"/><p><span>LXIII.</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span>Den chéadchré deineadh fear deiridh an tsaoghail i</span>
<lb n="805"/><span>bhfíoghair,</span>
<lb n="806"/><span>'S don réidhbhaint deiridh do cuireadh da réir an síol;</span>
<lb n="807"/><span>'S ar chruthú an tsaoghail do scríobhadh le héifeacht</span>
<lb n="808"/><span>pin</span>
<lb n="809"/><span>An scéal a tuigfar nuair a thiocfaidh dhon tsaoghal a</span>
<lb n="810"/><span>chríoch.</span></p>
<lb n="811"/>
<lb n="812"/><p><span>LXXIV.</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>Indé do ceapadh an spreagadh so thárla indiu,</span>
<lb n="815"/><span>'S an réim nó an danaid a leanfaidh imbáireach air;</span>
<lb n="816"/><span>Cá dtagair ar stáir?  Cad chuige é?  Ca dtéighir?  Ní feas;</span>
<lb n="817"/><span>'S dá réir sin feasta bí ag tarraing 's ag trághadh ar an</span>
<lb n="818"/><span>ndigh!</span>
<lb n="819"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="820"/><p><span>LXXV.</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p><span>Creid uaim an stair seo: nuair casadh me a bheóibh an</span>
<lb n="823"/><span>tsluaigh</span>
<lb n="824"/><span>De ghuaillibh lasartha an tSearraigh, a thóg me ar cuaird,</span>
<lb n="825"/><span>Gur caitheadh Parwín is Muistarí dfhonn raith</span>
<lb n="826"/><span>San chré le hanam do ceapadh im thómus tuas;</span></p>
<lb n="827"/>
<lb n="828"/><p><span>LXXVI.</span></p>
<lb n="829"/>
<lb n="830"/><p><span>B'in cuisleóg a chorruigh le cumann don bhfíon im chreat</span>
<lb n="831"/><span>'S le fonómhaid dá cluiche, ariú, is cuma deirbhís na</span>
<lb n="832"/><span>gcleas;</span>
<lb n="833"/><span>Mo mhiotalsa bíodh gur leamh, bheadh eochair n-a chorp</span>
<lb n="834"/><span>D'osclóadh an dorus ná leogfadh an pípire isteach.</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>LXXVII.</span></p>
<lb n="837"/>
<lb n="838"/><p><span>Is dearbhtha liúm, má's fonn do sholus an fhír</span>
<lb n="839"/><span>Fearg am scúmhadh nó úrshruth muirinne am shnaoighe,</span>
<lb n="840"/><span>Go mbfhearr a ghoragha thuidheacht sa tabhairne im</span>
<lb n="841"/><span>chionn</span>
<lb n="842"/><span>'Ná a chailleamhaint dúinn i gclúid tigh phobuil ag</span>
<lb n="843"/><span>guidhe.</span></p>
<lb n="844"/>
<lb n="845"/><p><span>LXXVIII.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>As ucht neamhnídh gan chéill, mo léir, a thathant fé</span>
<lb n="848"/><span>shnaidhm</span>
<lb n="849"/><span>Ar ghearrarud chéille éirighe searbh do chuing</span>
<lb n="850"/><span>Ná mbéas nach ceadaithe d'aon 's a bhagairt dá réir,</span>
<lb n="851"/><span>Dá snapadh ar an éill dul tréith dhó i bpeannaidh do</span>
<lb n="852"/><span>shíor!</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>LXXIX.</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>A chréatúir d'aiseag air fairsinge niamhghlan óir</span>
<lb n="857"/><span>I n-éiric dheascaidh a raid sé ar iasacht dó;</span>
<lb n="858"/><span>Agus agra um fhiachaibh fós nár aomhuigh neach</span>
<lb n="859"/><span>'S nár fhéad a seasamh — nach mairg do riar mar ghnó!</span>
<lb n="860"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="861"/><p><span>LXXX.</span></p>
<lb n="862"/>
<lb n="863"/><p><span>A Rí na bhflaitheas, ó leagais go dlúth im ród</span>
<lb n="864"/><span>Slímdhuil ghreamaithe is gaisteanna rúin i gcóir,</span>
<lb n="865"/><span>Den olc roimh sé ná cóirigh líon dom shlad,</span>
<lb n="866"/><span>'S a mhaoidheamh dá bharra gur peacadh ba thrúig lem</span>
<lb n="867"/><span>breódh.</span></p>
<lb n="868"/>
<lb n="869"/><p><span>LXXXI.</span></p>
<lb n="870"/>
<lb n="871"/><p><span>A Dhia do chruthuigh an duine dhen chré seo is lugha,</span>
<lb n="872"/><span>Agus piast an donuis ar innealaibh Éden dfhúig,</span>
<lb n="873"/><span>Chun an duine sin léig párdún, 's a bhriathar toigh</span>
<lb n="874"/><span>I ndiaidh na gcortha thug dorcha an spéir n-a ghnúis.</span></p>
<lb n="875"/>
<lb n="876"/><p><span>LXXXII.</span></p>
<lb n="877"/>
<lb n="878"/><p><span>Le folach na neóll um nóin dam analá ar fhaid</span>
<lb n="879"/><span>Mar d'imthigh an gósta crón an Ramazán as,</span>
<lb n="880"/><span>Sa chró n-a maireadh fá rath O Rudaighe criadóir</span>
<lb n="881"/><span>Do chonnaic mé seódh de chlódhanna ar leathandáil</span>
<lb n="882"/><span>bheacht.</span></p>
<lb n="883"/>
<lb n="884"/><p><span>LXXXIII.</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>Bhí gach uile shórd ar chlódhanna, an t-árd 's an beag,</span>
<lb n="887"/><span>Feadh 'n fhalla ann i gcóir is slógh ar an lár go tiugh;</span>
<lb n="888"/><span>Glór ag árthaighe aca; agus aicme eile fós</span>
<lb n="889"/><span>Murar bhalbh a mbeóil, gur leó gur sháimhe an tost.</span></p>
<lb n="890"/>
<lb n="891"/><p><span>LXXXIV.</span></p>
<lb n="892"/>
<lb n="893"/><p><span>Dubhairt eascair dhen tréad: "Ní fhéadfadh aigne a</span>
<lb n="894"/><span>mheas</span>
<lb n="895"/><span>Gur scaradh mo chrése ón chré seo an tailimh amach</span>
<lb n="896"/><span>'S mo ghné do dhealbhadh glan, go dtreascarthaí mé</span>
<lb n="897"/><span>'S me chartadh dhá éis don chré go haindeis thar n-ais."</span>
<lb n="898"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="899"/><p><span>LXXXV.</span></p>
<lb n="900"/>
<lb n="901"/><p><span>Dubhairt soitheach a dó: "Dar ndóigh badh leanbh le</span>
<lb n="902"/><span>ráig</span>
<lb n="903"/><span>A bhrisfeadh an próca ar n-ól dá lathairt a sháith;</span>
<lb n="904"/><span>'S an t-eóluidhe a cheap lena láimh an soitheach n-a</span>
<lb n="905"/><span>chlódh</span>
<lb n="906"/><span>I racht buile fé dheóidh ní dóigh go leagfaidh é ar lár."</span></p>
<lb n="907"/>
<lb n="908"/><p><span>LXXXVI.</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>Do stadadh go ciúin go ndubhairt, d'éis tamaill de shos,</span>
<lb n="911"/><span>Eascair sa chúil is gnúis nár dhathamhail air:</span>
<lb n="912"/><span>Is cúis chun magaidh is suilt a aindeise atú —</span>
<lb n="913"/><span>Acht glac an té chúm me an i bpúdhair a laguigh le</span>
<lb n="914"/><span>crith?"</span></p>
<lb n="915"/>
<lb n="916"/><p><span>LXXXVII.</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>D'éirigh clódh dhen chóip ba ghlionndraighe gob,</span>
<lb n="919"/><span>Fraoch n-a ghlór, is dreóilchrut súifíoch air:</span>
<lb n="920"/><span>"Ca heól dúinn cúrsaí pota ó aon chriadóir —</span>
<lb n="921"/><span>Agus cia is criadóir 's is próca, a rún chroidhe, annso?"</span></p>
<lb n="922"/>
<lb n="923"/><p><span>LXXXIII.</span></p>
<lb n="924"/>
<lb n="925"/><p><span>"Ariú," arsa ceann eile, "tá fuireann is innsid dréacht</span>
<lb n="926"/><span>Ar ughdar a leogfaidh chun ifrinn claoidhte i bpéin</span>
<lb n="927"/><span>Na soithigh gur fríth aon bhéim n-a gclúid sin istigh,</span>
<lb n="928"/><span>Acht is prionnsa dfhear shoilbh é, 's ná cuirimís suim</span>
<lb n="929"/><span>sa scéal."</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>LXXXIX.</span></p>
<lb n="932"/>
<lb n="933"/><p><span>Arsa soitheach: "Bíodh tréad le céird 's le ceannach</span>
<lb n="934"/><span>ag cloaidhe,</span>
<lb n="935"/><span>Acht do thriomuigh mo chrése i réim an dearmaid shír;</span>
<lb n="936"/><span>Acht féach, le seanadhigh líontar ciumhsa mo chléibh</span>
<lb n="937"/><span>Is tiocfad ón dtaom i scéimh na maise n-a mbínn."</span>
<lb n="938"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="939"/><p><span>XC.</span></p>
<lb n="940"/>
<lb n="941"/><p><span>Sa scilge scléipe is plé n-a measc ann a thárla</span>
<lb n="942"/><span>Do chonnacthas an rae ba léir a theastuigh ón dtáin sin;</span>
<lb n="943"/><span>Le chéile chraitheadar lámha: "Ariú, an gcloisir, a</span>
<lb n="944"/><span>laogh!</span>
<lb n="945"/><span>Sin uilleanna an daonnuidhe féin ag cnagadh sa rás do!"</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>XCI.</span></p>
<lb n="948"/>
<lb n="949"/><p><span>Nuair dhruidfead le héag faghaim gléasta fleadhfhíon</span>
<lb n="950"/><span>suilt,</span>
<lb n="951"/><span>'S a thonach dá éis ann léig dom chleasuidhe chuirp;</span>
<lb n="952"/><span>Déintar m'aibíd tiugh de dhuille an fhín fhéil,</span>
<lb n="953"/><span>Is cuirtar fí'n gcré me ar thaobh an gharraidhe amuigh.</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>XCII.</span></p>
<lb n="956"/>
<lb n="957"/><p><span>Mar a dtiocfaidh ón gcúil 'nar súghadh i leabaidh me</span>
<lb n="958"/><span>im luighe</span>
<lb n="959"/><span>Boltanas cumhra srúille fairsinge fín,</span>
<lb n="960"/><span>Le súil go mblaisfeadh gach naoi de dhrongaibh na</span>
<lb n="961"/><span>subhach</span>
<lb n="962"/><span>An bolaith maith úd 's é ag siubhal go neamhchuiseach</span>
<lb n="963"/><span>roimhe.</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>XCIII.</span></p>
<lb n="966"/>
<lb n="967"/><p><span>Tá dfhaid agem thnúth le múscailt íodhal abhfus</span>
<lb n="968"/><span>Go ndeachaidh amudha creideamhaint an tsaoighil orum,</span>
<lb n="969"/><span>Mo chlú gur dhíolas leis ar chnagaire 'en lionn,</span>
<lb n="970"/><span>Is m'anam dá chionn ar fhonn na laoidhe seo 'em chuid.</span></p>
<lb n="971"/>
<lb n="972"/><p><span>XCIV.</span></p>
<lb n="973"/>
<lb n="974"/><p><span>Um atharrach bhéas is tréan a thugainn mo mhóid —</span>
<lb n="975"/><span>Má ba mheasta me i gcéill nó saor ó iomroll an óil;</span>
<lb n="976"/><span>Acht do ghléasadh buige na rós 's an earraigh ar réim,</span>
<lb n="977"/><span>Is m'aithreachas caol do réabadh orm go dreóil.</span>
<lb n="978"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="979"/><p><span>XCV.</span></p>
<lb n="980"/>
<lb n="981"/><p><span>Dá mhéid a bhí an fíon neamhdhílis dam lem beó,</span>
<lb n="982"/><span>'S gur thréigeas dá dhruim ar fríth agam d'onóir,</span>
<lb n="983"/><span>An druing seo i mbun tighthe óil, cadé a cheannuighid</span>
<lb n="984"/><span>Is saordha 'ná an nídh seo a dhíolaid liom fé thómhus?</span></p>
<lb n="985"/>
<lb n="986"/><p><span>XCVI.</span></p>
<lb n="987"/>
<lb n="988"/><p><span>Mo chreach fhada an t-earrach go meathann is scáil na</span>
<lb n="989"/><span>rós,</span>
<lb n="990"/><span>'S le caitheamh go stracathar meamram bláith na n-óg;</span>
<lb n="991"/><span>Is Feallamhail lághach an cheóil do spreagadh go pras</span>
<lb n="992"/><span>Cad as di?  Cá ndeachaidh?  Ní fheadair na fáidhe is</span>
<lb n="993"/><span>mó!</span></p>
<lb n="994"/>
<lb n="995"/><p><span>XCVII.</span></p>
<lb n="996"/>
<lb n="997"/><p><span>Dá mb'áil le Luimreach an Tobair aon radharc amháin</span>
<lb n="998"/><span>Dá thásc a nochtadh, nó i gcosmhaileacht taidhbhrimh</span>
<lb n="999"/><span>trácht,</span>
<lb n="1000"/><span>Do lingfeadh le feidhm n-a dháil an fánuidhe bocht</span>
<lb n="1001"/><span>Mar fhásaid bruibh as an gcosair ag leaghadh sa pháirc!</span></p>
<lb n="1002"/>
<lb n="1003"/><p><span>XCVIII.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>Dá mb'áil le haingeal a flaitheas na glóire anall</span>
<lb n="1006"/><span>An cáirde a cheapadh dhon phaitinn seo róinn i n-am,</span>
<lb n="1007"/><span>Is atharrach sceóil, ó pheann a mháighistir thailc</span>
<lb n="1008"/><span>Dfhagháil n-a leabaidh, nó an sanus do ró-scrios lom!</span></p>
<lb n="1009"/>
<lb n="1010"/><p><span>XCIX.</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>Dá ndeinimís féin, a laogh, leis an nduine sin, cuir,</span>
<lb n="1013"/><span>Chun imtheachta claona an tsaoghail a thuiscint go bun,</span>
<lb n="1014"/><span>Nach tréan ó mhullach go troigh a bhrisfimís é,</span>
<lb n="1015"/><span>'S é chumadh dá éis ar scéimh nur ghilide a chrut!</span>
<lb n="1016"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1017"/><p><span>C.</span></p>
<lb n="1018"/>
<lb n="1019"/><p><span>Dá fhinneacht an rae sa spéir ag tuidheacht d'ái bhfios,</span>
<lb n="1020"/><span>Nach minic n-a dhéadh so i méid 's i luighead í dhul;</span>
<lb n="1021"/><span>'S le méin ag tuidheacht d'ár bhfios, nach minic a</span>
<lb n="1022"/><span>dréim</span>
<lb n="1023"/><span>Féin ithir seo 'ar n-éis — 's gan mése roimpi abhfus!</span></p>
<lb n="1024"/>
<lb n="1025"/><p><span>CI.</span></p>
<lb n="1026"/>
<lb n="1027"/><p><span>Nuair thograir gluaiseacht ruaig na rae, a Sháicí,</span>
<lb n="1028"/><span>Tré iolar an tsluaigh ar fuaid an fhéir n-a suidhe,</span>
<lb n="1029"/><span>'S dom chuansa fhéin go dtíghir go soilbh id chuaird —</span>
<lb n="1030"/><span>Cuiridh an cuach gan chnuas béal fé ar an íoghair!</span></p>
<lb n="1031"/>
<lb n="1032"/><p><span>TAMAM</span>
<lb n="1033"/></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1034"/><p><span>TAGRA.</span></p>
<lb n="1035"/>
<lb n="1036"/><p><span>II. éag na maidne nár chirt:  San Domhan Thoir,</span>
<lb n="1037"/><span>tuairim is uair an chluig roimh bhreacadh</span>
<lb n="1038"/><span>an lae ar maidin, tagann lonnradh, mar</span>
<lb n="1039"/><span>bheadh camhaoir, fan íoghair na spéire.</span>
<lb n="1040"/><span>An Chamhaoir bhréige a tugtar air.  Ní</span>
<lb n="1041"/><span>fhanann sé acht tamall beag.</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>Fé thathamh .i. n-a chodladh.</span></p>
<lb n="1044"/>
<lb n="1045"/><p><span>IV. Tuidheacht na callainne nua .i. teacht na</span>
<lb n="1046"/><span>bliana nua.  Ar Comhnocht an Earraigh .i.</span>
<lb n="1047"/><span>an uair a bhíd an oidhche is an lá ar</span>
<lb n="1048"/><span>comhfhaid, iseadh thosnuigheann an bhliain</span>
<lb n="1049"/><span>sa Pheirse.  Bíonn lá féile aca fós an chéad</span>
<lb n="1050"/><span>lá den bhliain nua.  Tagann an t-earrach</span>
<lb n="1051"/><span>an-obann san tír sin.  Ar éigin a bhíonn</span>
<lb n="1052"/><span>sneachta an gheimhridh leachta nuair a</span>
<lb n="1053"/><span>bhíd blátha agus scothanna ar fagháil go</span>
<lb n="1054"/><span>flúirseach.</span></p>
<lb n="1055"/>
<lb n="1056"/><p><span>Gealachrobh Mhaoise:  Tagairt do Exodus, iv.</span>
<lb n="1057"/><span>6.  Samhluigheann an file na blátha bána</span>
<lb n="1058"/><span>do bheith ar ghile láimhe Maoise nuair a</span>
<lb n="1059"/><span>shín sé uaidh í.</span></p>
<lb n="1060"/>
<lb n="1061"/><p><span>Mearanál Josa:  Do réir na bPeirseach is ina</span>
<lb n="1062"/><span>anáil a bhí comhachta Iosa.</span></p>
<lb n="1063"/>
<lb n="1064"/><p><span>V. Irám .i. cathair a bhí san Araib.  Do</span>
<lb n="1065"/><span>foluigheadh fén luimreach ghainmhidhe é.</span>
<lb n="1066"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1067"/><p><span>Corn seachtfháinneach Seámsíd:  Impire Peirse</span>
<lb n="1068"/><span>do b'eadh Seámsíd.  An cailiúir a ceapadh</span>
<lb n="1069"/><span>lena linn sin, is air a bhí Omár agus an</span>
<lb n="1070"/><span>móirfheisear suadh eile ag obair ghá</span>
<lb n="1071"/><span>cheartú.  Bhí corn draoidóireachta aige</span>
<lb n="1072"/><span>ara raibh seacht bhfáinní gréasta, ar aithris</span>
<lb n="1073"/><span>na seacht bhflaitheas, agus na seacht</span>
<lb n="1074"/><span>bpláinéad, agus na seacht bhfairrgí, etc.</span></p>
<lb n="1075"/>
<lb n="1076"/><p><span>VI. Feallamhail .i. Philomel, éan na hoidhche.</span>
<lb n="1077"/><span>Arsaidheacht teanga .i. Pehlebhí an ainm atá</span>
<lb n="1078"/><span>aca ar chanamhaint den tSeanpheirsis.</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>An scéil bhuidhe:  Tagairt don rós dearg a</span>
<lb n="1081"/><span>bheith mílítheach, nó neachtraca, don rós</span>
<lb n="1082"/><span>bhuidhe gur cheart di bheith dearg.</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>VIII. An Bhaibilin:  Tugtar an Bhaibileóin air leis</span>
<lb n="1085"/><span>sa Ghaedhilg.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>Lathairt .i. lionn.</span></p>
<lb n="1088"/>
<lb n="1089"/><p><span>IX. Caícobád:  Rí comhachtach sa Pheirse.</span>
<lb n="1090"/><span>Chuir sé mórán dúithchí féna smacht Sa</span>
<lb n="1091"/><span>bhliain 1219 do dhein rí dhe.  Agus sa</span>
<lb n="1092"/><span>bhliain 1234 fuair sé bás de dheascaibh</span>
<lb n="1093"/><span>nimhe a thug a mhac dó.</span></p>
<lb n="1094"/>
<lb n="1095"/><p><span>X. Caíchosrú.  Rí comhachtach eile é sin go</span>
<lb n="1096"/><span>bhfuil cur síos ar a mhórghníomharthaibh</span>
<lb n="1097"/><span>san Seáhnáma .i. i gceann desna seódaibh</span>
<lb n="1098"/><span>is luachmhaire i bhfilidheaht na Peirse.</span>
<lb n="1099"/><span>Nuair a bhí sé i mbláth a nirt is a rachmusa</span>
<lb n="1100"/><span>do thréig sé an saoghal, agus d'imthigh go</span>
<lb n="1101"/><span>hobhann a d'iarraidh suaimhneasa go dtí</span>
<lb n="1102"/><span>ball iargcúldha.  Fuair sé bás sa bhliain</span>
<lb n="1103"/><span>1199.</span>
<lb n="1104"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1105"/><p><span>Rustum.  Isé sin Oscar nó tréanfhear</span>
<lb n="1106"/><span>finnscéaluidheacht na Peirse.</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>Zál ab ainm d'athair Rustum.</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Hátim Taí.  Isé sin Guaire na scéaluidheachta</span>
<lb n="1111"/><span>san Domhan Thoir.</span></p>
<lb n="1112"/>
<lb n="1113"/><p><span>XI. Mahmúd.  Impire árdchomhachtach a bhí san</span>
<lb n="1114"/><span>Domhan Thoir.  Chuir sé an India féna</span>
<lb n="1115"/><span>smacht.</span></p>
<lb n="1116"/>
<lb n="1117"/><p><span>XIII. An druma úd i gcéin .i. druma dá bhualadh</span>
<lb n="1118"/><span>leathsmuigh de thigh mhór.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>XVII. Sultán .i. rí.</span></p>
<lb n="1121"/>
<lb n="1122"/><p><span>XVIII. Mar mbíodh Seámsíd ag ól .i. I gcathair</span>
<lb n="1123"/><span>Phersepolis.  Deirthear gur bh'é Seámsíd</span>
<lb n="1124"/><span>a thóg an chathair ain ar dtúis.</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>Bahrám .i. Bahrám Gúr .i. Bahrám an Asail</span>
<lb n="1127"/><span>fhiadhain, rí Thír na Sassáine.  Bhí seacht</span>
<lb n="1128"/><span>gcaisleáin aige, agus gach caisleán aca ar</span>
<lb n="1129"/><span>mhalairt datha.  Thárla Bahrám uair ag</span>
<lb n="1130"/><span>fiadhach asail fhiadhain agus tháinig díle</span>
<lb n="1131"/><span>bháistighe ar an dtalamh, ar chuma gur</span>
<lb n="1132"/><span>sloigeadh ann Bahrám féin agus a chaisleáin</span>
<lb n="1133"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="1134"/>
<lb n="1135"/><p><span>XXI. Seacht n-aosa .i. Seacht bpláinéid, agus mile</span>
<lb n="1136"/><span>bliain do gach pláinéad aca.</span></p>
<lb n="1137"/>
<lb n="1138"/><p><span>XXIII. Cuilce .i. leaba.</span></p>
<lb n="1139"/>
<lb n="1140"/><p><span>XXV. Muezzín:  Oifigeach a bhaineann le mosc</span>
<lb n="1141"/><span>Mhohamiteach.  Ise cúram a bhíonn air ná</span>
<lb n="1142"/><span>na trátha guidhe dfhógairt don phobul.</span></p>
<lb n="1143"/>
<lb n="1144"/><p><span>XXXI. Satharn .i. Tighearna an seachtmhadh neamh.</span>
<lb n="1145"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1146"/><p><span>XXXII. Mise agus tusa .i. beith no pearsantacht éigin</span>
<lb n="1147"/><span>ionroinnte a bheadh contrártha don iomlán.</span></p>
<lb n="1148"/>
<lb n="1149"/><p><span>XXXIII. A tréad .i. na réilthíní.</span></p>
<lb n="1150"/>
<lb n="1151"/><p><span>XXXIX. An braon a doirtear.  Nós atá aca sa Domhan</span>
<lb n="1152"/><span>Thoir .i. beagán den bhfíon do dhortadh</span>
<lb n="1153"/><span>ar an dtalamh sara n-óltar an gloine.</span></p>
<lb n="1154"/>
<lb n="1155"/><p><span>XLI. Caingne .i. cúiseanna nó ceisteanna.</span></p>
<lb n="1156"/>
<lb n="1157"/><p><span>XLV. Ferráis .i. seirbhíseach, fear puible do chur</span>
<lb n="1158"/><span>suas.</span></p>
<lb n="1159"/>
<lb n="1160"/><p><span>XLVI. An Sáicí .i. an té bhíonn ag roinnt na dighe.</span></p>
<lb n="1161"/>
<lb n="1162"/><p><span>XLVIII. An cró nach náid .i. an Tigh is neamhní</span></p>
<lb n="1163"/>
<lb n="1164"/><p><span>L. Aon beageóil .i. rud suarach.  Alif .i. Ailm,</span>
<lb n="1165"/><span>ainm an chéad litir dhen aibghitir, an focal</span>
<lb n="1166"/><span>atá ag Omár annsan.</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>LI. O mháh go máhí .i. ón iasc go dtí an ghealach.</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>LII. Théacht .i. ón dtéachtadh.</span></p>
<lb n="1171"/>
<lb n="1172"/><p><span>LVII. An .i. uasal.</span></p>
<lb n="1173"/>
<lb n="1174"/><p><span>LIX. An dathad trodhbhuidhean, etc.  Is dóigh lena</span>
<lb n="1175"/><span>lán san Domhan Thoir gur dhá chreideamh</span>
<lb n="1176"/><span>dhéag ar thrí fichid ata san domhan ar fad.</span>
<lb n="1177"/><span>Creideamh Mhahomit orthasan, do réir</span>
<lb n="1178"/><span>cuid dá n-ughdaraibh; gan é ortha do réir</span>
<lb n="1179"/><span>tuilleadh aca.</span></p>
<lb n="1180"/>
<lb n="1181"/><p><span>LX. Táin na duibheachta .i. Tagairt do mhuinntir</span>
<lb n="1182"/><span>ghuirm na hIndia gur chuir Mahmúd féna</span>
<lb n="1183"/><span>smacht iad.</span></p>
<lb n="1184"/>
<lb n="1185"/><p><span>LXI. Lathartach .i. lacht, nó lionn.</span>
<lb n="1186"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1187"/><p><span>LXIV. Nach seóidh .i. nach iongantach.</span></p>
<lb n="1188"/>
<lb n="1189"/><p><span>LXVI. Réad den bhíth seo .i. ádhbhairín eóluis ar</span>
<lb n="1190"/><span>rúindiamhair an tsaoghail seo.</span></p>
<lb n="1191"/>
<lb n="1192"/><p><span>LXVIII. Druíochtlainn .i. Saghas magic lantern a</span>
<lb n="1193"/><span>chítear go minic san India fós .i. úirlis i</span>
<lb n="1194"/><span>bhfuirm muil roth; é follamh istigh;</span>
<lb n="1195"/><span>pictiúirí tairngthe ar an dtaobh istigh dá</span>
<lb n="1196"/><span>chlúdach; é meáidhte chomh cothrom san,</span>
<lb n="1197"/><span>to bhfanann sé ag síorghluaiseacht</span>
<lb n="1198"/><span>timcheall; coinneal ar lasadh istigh ann.</span></p>
<lb n="1199"/>
<lb n="1200"/><p><span>LXXV. Nuair casadh me, etc. .i. nuair a rugadh me.</span></p>
<lb n="1201"/>
<lb n="1202"/><p><span>An Searrach.  Ainm réilthín é sin.</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>Parwín .i. an Traighdín, na Pleiades.</span></p>
<lb n="1205"/>
<lb n="1206"/><p><span>Muistarí .i. Jupiter.</span></p>
<lb n="1207"/>
<lb n="1208"/><p><span>LXXVII. Goragha .i. ón gha d'adhainfeadh teas.</span></p>
<lb n="1209"/>
<lb n="1210"/><p><span>LXXXII. Ramazán .i. mí troscaidh na Mahomiteach.</span></p>
<lb n="1211"/>
<lb n="1212"/><p><span>LXXXVI. Atú .i. atáim.</span></p>
<lb n="1213"/>
<lb n="1214"/><p><span>XC. An rae .i. an rae nua a 'niseann don</span>
<lb n="1215"/><span>Mhahomiteach go bhfuil a throscadh ar</span>
<lb n="1216"/><span>leathtaoibh.</span></p>
<lb n="1217"/>
<lb n="1218"/><p><span>An rás .i. ag rith fé dhéin an tsoiléir.</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>XCI. Duille an fhín .i. duilliúr na fíneamhna.</span></p>
<lb n="1221"/>
<lb n="1222"/><p><span>XCIX. Cuir .i. connradh, margadh.</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>C. Dréim .i. strapadóireacht.</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>CI. Iolar an tsluaigh .i. an sluagh líonmhar.</span>
<lb n="1227"/><span>Cuach gan chnuas .i. gloine follamh.</span>
<lb n="1228"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Rubáiiát Omár Caiiám ó Naíseápúr

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Rubáiiát Omár Caiiám ó Naíseápúr

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
