Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Reachtaireacht Chearc</title><author><name type="main">Cáit Ní Dhonnchadha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1913_01_11_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1913</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1913_01_11_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cáit Ní Dhonnchadha</author><title>Reachtaireacht Chearc</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1913</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Reachtaireacht Chearc.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>An Chearc Ghuir.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Nuair a chromann cearc ar gor gabhann sé</span>
<lb n="6"/><span>le na duthchas í leogaint na suidhe ar nid ubh</span>
<lb n="7"/><span>an tráth sin.  Bíonn oireamhaint le gach aon</span>
<lb n="8"/><span>nidh agus is minic nach féidir leogaint le</span>
<lb n="9"/><span>duthchas.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>An Buff Orpington an cineál circe is fearr</span>
<lb n="12"/><span>chun guir.  Is féidir breis is dosaon ubh do</span>
<lb n="13"/><span>chur fuithi san nid agus máthair dhícheallach 'seadh</span>
<lb n="14"/><span>í i gcúram a háil tráth thagann siad amach.</span>
<lb n="15"/><span>Cearc bhreagh mhór bhuidhe 'seadh í gur fiú féachaint</span>
<lb n="16"/><span>uirthi.  Tá sí go ciúin mín mar le circ dá méid</span>
<lb n="17"/><span>agus ba bhreagh leat a bheith ag faire uirthi ag</span>
<lb n="18"/><span>fritheálamh agus ag saothar dá hál óg.  Éan </span>
<lb n="19"/><span>áluinn go léir 'seadh an coileach, agus </span>
<lb n="20"/><span>is mín modhmhail neamhscáthmhar a dhruidfeadh</span>
<lb n="21"/><span>sé id' threó chun bídh do phiocadh as do láimh</span>
<lb n="22"/><span>dá mbeadh súil aige leis.  Féachann sé go </span>
<lb n="23"/><span>breagh de bhárr a mhéid agus áilneacht a chlúimh.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Ceithre lá tar éis na n-ubh do chur fé'n gcirc</span>
<lb n="26"/><span>ba cheart iad d'fhéachain agus na huibe neamh-</span>
<lb n="27"/><span>thoracha do thógaint uaithi.  Is féidir na huibhe</span>
<lb n="28"/><span>úd do chur i leath taoibh i gcóir bídh d'ainmhidhibh</span>
<lb n="29"/><span>má deintear a dtógaint i gceann ceithre lá</span>
<lb n="30"/><span>tar éis a gcurtha fén gcirc.  Má fhágtar fuithi</span>
<lb n="31"/><span>níosa shia iad ní bheidh ionnta acht glugair agus</span>
<lb n="32"/><span>tá's ag an saoghal gur rud ar bheagan tairbhthe</span>
<lb n="33"/><span>an glugar.  An té a bhíonn tuiscint a gnó </span>
<lb n="34"/><span>aici beidh fhios aici an t-ubh bheith torthach nó</span>
<lb n="35"/><span>a atharrach.  An túisce féachann sí leis an</span>
<lb n="36"/><span>solus ar an uibh beidh a fhios aici sicín do bheith ann</span>
<lb n="37"/><span>má fhéachann an t-ubh go smálach smutach, acht</span>
<lb n="38"/><span>má fhéachann sé glé-ghlan tríd an solas tar éis</span>
<lb n="39"/><span>gor na gceithre lá ní haon cabhair a leogaint</span>
<lb n="40"/><span>fé'n gcirc a thuilleadh, mar ní bheidh sé torthach,</span>
<lb n="41"/><span>agus ní thiocfadh sicín ann go lá an luain.</span>
<lb n="42"/><span>Agus tugann soin scéal eile fé thagairt chugam,</span>
<lb n="43"/><span>gur minic an iomad cearc ag gabháil le haon</span>
<lb n="44"/><span>choileach amháin, sin é fé ndeara na huibhe do</span>
<lb n="45"/><span>bheith neamh-thorrach; ní cóir gan thar deich gcínn</span>
<lb n="46"/><span>de chearcaibh do chur le haon choileach.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Mara leogtar do'n chirc suidhe ar nid ubh,</span>
<lb n="49"/><span>seo slighe áirithe chun an gor do ruagadh:—</span>
<lb n="50"/><span>téadán d'fhaghail agus é cheangal de chois </span>
<lb n="51"/><span>na circe.  Píosa adhmaid do sháthadh sa talamh agus</span>
<lb n="52"/><span>an ceann eile de'n téad do cheangal di sin.</span>
<lb n="53"/><span>Is féidir do'n chirc siubhal a dheánamh faid an</span>
<lb n="54"/><span>téid as an dtalamh.  Ní mór an díoghbháil a</span>
<lb n="55"/><span>dh'imtheóchaidh uirthi í bheith ceangailte mar sin</span>
<lb n="56"/><span>amuigh fén aer agus cead siubhail aici.  I gceann</span>
<lb n="57"/><span>lae nó dhó imtheóchaidh an gor uaithi.  Deineann</span>
<lb n="58"/><span>a lán daoine í thomadh san uisge nó biadh a</span>
<lb n="59"/><span>chimeád uaithi.  Ní ceart i n-aon chor an cor</span>
<lb n="60"/><span>soin do thabhairt uithi agus is náirech an bheart</span>
<lb n="61"/><span>do'n té a dheineann a leithéid ar chirc bhoicht.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Seo slighe eile chun í chur bun ós cionn leis</span>
<lb n="64"/><span>an ngor: An chearc do chur na luighe ar téadaibh,</span>
<lb n="65"/><span>gach téad aca tímcheall órlach ó na chéile.  Ní</span>
<lb n="66"/><span>mór clúdach do chur ós cionn na circe, ar a dhá </span>
<lb n="67"/><span>taobh agus lastiar di.  Cuirtear taobháin ar</span>
<lb n="68"/><span>a haghaidh amach, agus bíodh slighe eatortha soin,</span>
<lb n="69"/><span>i dtreo is go mbeidh faghail aici ar bhiadh nuair</span>
<lb n="70"/><span>a cuirtear ós a comhair é.  Cuirtear cloch nó </span>
<lb n="71"/><span>bríce tuairim troigh nó troigh go leith ar aoirde</span>
<lb n="72"/><span>fá gach cúinne de'n chúib d'fhonn is gur féidir</span>
<lb n="73"/><span>é árdach ón dtalamh.  Chítear annsoin gur</span>
<lb n="74"/><span>féidir séadán gaoithe do ghabháil fé'n gcirc.</span>
<lb n="75"/><span>Bainfidh soin an teas di.  Imtheóchaidh an gor </span>
<lb n="76"/><span>uaithi nuair nach féidir do'n teas a sroiscint.</span>
<lb n="77"/><span>Má's féidir an cúb soin do chimeád amuigh fé'n</span>
<lb n="78"/><span>spéir do b'é b'fhearr é acht is minic nach fuirist</span>
<lb n="79"/><span>soin a dhéanamh.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>An Beirtheóir nó incúbator.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Ní mór le rádh an t-ádhbhar a théidheann</span>
<lb n="84"/><span>i gcúram beirtheóra.  Is iomdha cor atá riach-</span>
<lb n="85"/><span>tanach d'fhonn a eolas do chur agus is minic a </span>
<lb n="86"/><span>bheireann stailc é, b'fhéidir an tráth ba lugha</span>
<lb n="87"/><span>uain ag a lucht faireacháin.  Acht má's mian </span>
<lb n="88"/><span>le duine gasra sicín do thógaint d'éis an</span>
<lb n="89"/><span>earraigh b'fhéidir gur bh'fhiú léi féin an trioblóid</span>
<lb n="90"/><span>ghabhann le beirtheóir.  Ní thagann sé le nádúir</span>
<lb n="91"/><span>an tsicín a thógaint ar an nós soin, ámh.  Dá</span>
<lb n="92"/><span>thoisc sin mara dtugtar an aire is dual di ró-</span>
<lb n="93"/><span>mhaith a chúiteoghfar a saothar do dhuine.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Cáit Ní Dhonnchadha.</span>
<lb n="96"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Reachtaireacht Chearc

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Reachtaireacht Chearc

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
