Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Na Longa ar Eilteoig.  (Ó n-ár nuaidheachtaidhe féin.)</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1912_09_21_01</note>
                         <note type="L">01</note>
                         <note type="B">1912</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1912_09_21_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Na Longa ar Eilteoig.  (Ó n-ár nuaidheachtaidhe féin.)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1912</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Na Longa ar Eilteoig.</span>
<lb n="2"/><span>(Ó n-ár nuaidheachtaidhe féin.)</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Cá misde dhúinn leanamhaint ar sgéalaibh na</span>
<lb n="5"/><span>n-aerphlánán go fóil beag?  Tháinig Ualentine</span>
<lb n="6"/><span>anuas, mar adubharamar cheana, i gClochóig, baile</span>
<lb n="7"/><span>beag i ndeas do Iubhar Chinn Trágha.  I ngar</span>
<lb n="8"/><span>do shéipéal na Clóchóige a thuirling sé.  An fód</span>
<lb n="9"/><span>fein 'n-ar thuirling sé deirtear anois gur</span>
<lb n="10"/><span>páirc bheag é, .i. páirc le Meaoi Uí Mhealláin ar</span>
<lb n="11"/><span>bhaile biadhtach Bhaile Mhic Dhiarmada atá timcheall</span>
<lb n="12"/><span>is dhá mhíle go leith ó Iubhar Chinn Trágha i</span>
<lb n="13"/><span>dtreó Bhaile Átha Cliath.  Idir 6.20 agus 6.30</span>
<lb n="14"/><span>iarnóin do thuirling sé, acht i bhfad roimhe sin</span>
<lb n="15"/><span>do bhain muintir an cheanntair a súil de radharc</span>
<lb n="16"/><span>d'fháil ar aon luing ar eilteoig ag eiteallaigh</span>
<lb n="17"/><span>i n-a dtreó.  Ar thuirling do Ualentine do</span>
<lb n="18"/><span>shiubhail sé leis agus do thriall ar Iubhar Chinn</span>
<lb n="19"/><span>Trágha go dtáinig sé go dtí Barraic Shráide na</span>
<lb n="20"/><span>Canáile agus fuair beirt chonstáblaí chum</span>
<lb n="21"/><span>aire thabhairt dá aerphlánán.  D'innis sé a sgéala</span>
<lb n="22"/><span>san Iubhar dhá rádh gur fhág sé Baile na Lobhar</span>
<lb n="23"/><span>tuairim le leathuair d'éis a ceathair a chlog.</span>
<lb n="24"/><span>Tháinig sé de dhroim chuain Bhaile Átha Cliath</span>
<lb n="25"/><span>agus gaoth ag séideadh ar mire acht í as an</span>
<lb n="26"/><span>aon áird amháin.  Ag leanamhaint de lorg an</span>
<lb n="27"/><span>chuain do chuaidh sé de dhruim Reachrann Breagh</span>
<lb n="28"/><span>agus nuair a bhí sé i n-aice Thighe Soluis Chnuic</span>
<lb n="29"/><span>Dhá Bhiolla chuaidh sé fá bhun Astley do bhí ar</span>
<lb n="30"/><span>eiteoig go han-árd.  Bhí gaoth mhór ann an uair</span>
<lb n="31"/><span>sin agus d'eitill sé leis go ndeachaidh sé de</span>
<lb n="32"/><span>dhruim Cinn Chlochair.  D'ionntuigh sé istigh</span>
<lb n="33"/><span>istír annsain, mar nach raibh muinighin mhaith</span>
<lb n="34"/><span>aige as a ghluaisteán.  Tháinig sé ar chúlaibh</span>
<lb n="35"/><span>an tSráidbhaile chum é féin do sheachint ar an</span>
<lb n="36"/><span>mbáistigh a bhí ag teacht de dhruim na sléibhte,</span>
<lb n="37"/><span>agus ag déanamh ar an Iubhar dó do casadh</span>
<lb n="38"/><span>sgamaill mhóra air.  Bhí an ghaoth ag dul i</span>
<lb n="39"/><span>ngairbhe agus i n-airde, agus i n-aon áit amháin</span>
<lb n="40"/><span>do thuit an t-aerphlánán anuas ó 1,000 troigh</span>
<lb n="41"/><span>go dtí 200 troigh d'aon chromadh amháin.  Thuig</span>
<lb n="42"/><span>sé annsain go mb'fhearr dó bheith i n-áird eile,</span>
<lb n="43"/><span>agus thug sé iarracht ar imirce do bhaint as a</span>
<lb n="44"/><span>luing, acht do chuireadh mór-thimcheall í a trí</span>
<lb n="45"/><span>nó ceathair de chuartaibh, mar is gur gaoth</span>
<lb n="46"/><span>ghuairdeáin a bhí ann, agus níor bh'fhéidir leis</span>
<lb n="47"/><span>dul ar aghaidh aon taobh, soir no siar, suas no</span>
<lb n="48"/><span>síos.  Thug sé iarracht ar tuirling.  Do chuir sé</span>
<lb n="49"/><span>stad le n-a ghluaisteán go dtáinig i bhfoisceacht</span>
<lb n="50"/><span>20 troigh don talamh, acht do tháinig cuafach</span>
<lb n="51"/><span>gaoithe do thiomáin suas arís é go raibh sé 200</span>
<lb n="52"/><span>troigh os cionn talmhan.  Do chuir sé an gluais-</span>
<lb n="53"/><span>teán ar obair arís agus do shocruigh an long go</span>
<lb n="54"/><span>bhfuair smacht air, agus do thuirling sé, is an</span>
<lb n="55"/><span>gluaisteán ar lán-tsiubhal aige, i bpáirc ar</span>
<lb n="56"/><span>bhaile biadhtach Bhaile Mhic Dhiarmada.  Do</span>
<lb n="57"/><span>fiosruigheadh de ar thuirling sé slán follain</span>
<lb n="58"/><span>agus dubhairt sé i bhfreagra air sin go raibh</span>
<lb n="59"/><span>sé féin agus a long slán folláin acht an pháirc</span>
<lb n="60"/><span>ar thuirling sé innte gur bh'í an pháirc ba</span>
<lb n="61"/><span>lugha i bhfaca sé aerphlánán innte riamh.  Níor</span>
<lb n="62"/><span>bh'fhuráil dó gan bualadh i n-aghaidh an chloidhe,</span>
<lb n="63"/><span>ní do shaoil sé ba neimhintseachanta dhó ar</span>
<lb n="64"/><span>dtús.  Níor mheas sé leanamhaint den choimh-</span>
<lb n="65"/><span>lint.  An pháirc i n-ar thuirling sé ní fhéadfadh</span>
<lb n="66"/><span>sé dul ar eiteoig aiste agus a laighead í fein,</span>
<lb n="67"/><span>agus dá bhrígh sin bhí dúil aige a long do bhaint as</span>
<lb n="68"/><span>a chéile 'na píosaibh.  Do chuaidh mórán daoine ón</span>
<lb n="69"/><span>Iubhar agus ó n-a comhursanacht go Baile Mhic</span>
<lb n="70"/><span>Dhiarmada chum amharc d'fháil ar an aephlánán.</span>
<lb n="71"/><span>Iongantas lae a bhí ann, is dócha.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Is minic do bhíomar fein i ngar don áit i</span>
<lb n="74"/><span>bhfuil Baile Mhic Dhiarmada. Sliabh Bhaile</span>
<lb n="75"/><span>Mhic Dhiarmada, sin cnoc atá ar theorainntibh</span>
<lb n="76"/><span>Chuailnge agus Chríche na n-Oirthear i nOir-</span>
<lb n="77"/><span>ghiallaibh; dá bhrígh sin ní baoghal nach bhfacamar</span>
<lb n="78"/><span>uair éigin fód tuirlinge Ualantine.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>Tháing Astley anuas fá chomhursanacht</span>
<lb n="81"/><span>Dhroichid Átha.  An pháirc ar thuirling sé innte,</span>
<lb n="82"/><span>do rinneadh taisbeántas di an fhaid a bhí sé</span>
<lb n="83"/><span>amuigh ag iarraidh cabhrach — do cuireadh cartacha</span>
<lb n="84"/><span>mór dtimcheall uirthe agus canfás umpa sain</span>
<lb n="85"/><span>anuas gach dtaoibh di ar mhodh nach féadfadh</span>
<lb n="86"/><span>éinne súil fheachaint ná catsúil féin do chaitheamh</span>
<lb n="87"/><span>uirthi isteach nár cuireadh tiobadh air.  An duine</span>
<lb n="88"/><span>ar leis an pháirc do bhain sé trí pingne an duine</span>
<lb n="89"/><span>den tsluagh ar dhul isteach innte chum bheith ag</span>
<lb n="90"/><span>dearcaint a sáith ar an aephlánán iongantach</span>
<lb n="91"/><span>áidhbhéil úd a d'fhág Astley fútha an fhaid a bhí sé</span>
<lb n="92"/><span>ar a thriall go Droichead Átha agus ag filleadh</span>
<lb n="93"/><span>ar a bhréagán buadhach bioth-chostasach.  Cia</span>
<lb n="94"/><span>déarfadh nach bhfuil tuataigh Chontae Lughbhaidh</span>
<lb n="95"/><span>i n-acmhuinn tráchtáil bheag do dheanamh fá chuairt</span>
<lb n="96"/><span>éanuaire aerphlánáin?  Nár mhór an éadáil</span>
<lb n="97"/><span>aca í an long ar eilteoig atá ag muintir</span>
<lb n="98"/><span>Oirghiall i n-a seansgéalaidheacht</span>
<lb n="99"/><span>go dtáinig sé anuas as na spéarthaibh fá dheireadh</span>
<lb n="100"/><span>le n-a chur n-umhal dóibh nach bréaga atá innte</span>
<lb n="101"/><span>dir, cé gur bréagán gan amhras ag lucht stró</span>
<lb n="102"/><span>agus rachtmuis í?</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Bhí na táinte fear agus ban agus páistí fein</span>
<lb n="105"/><span>ag feitheamh go foighdeach i mBaile Mhuighe Luan</span>
<lb n="106"/><span>i ngar do Bhéal Feirste leis na haerphlánánaibh,</span>
<lb n="107"/><span>acht amharc ní fhacadar dhíobh.  Dar ndóigh, ní</span>
<lb n="108"/><span>fhacadar teimheal féin díobh, mar ní raibh cumadh</span>
<lb n="109"/><span>ar a dteacht.  Ní bhfuaradar i n-a n-ionad</span>
<lb n="110"/><span>acht fearthainn is báisteach, agus níor bhaoghal</span>
<lb n="111"/><span>dóibh bheith sásta leó sain go mór-mhór d'éis</span>
<lb n="112"/><span>a gcuid airgid do dhíol ar dhul isteach.  Acht</span>
<lb n="113"/><span>is cosmhail nach raibh leagheas ar an sgéal sain.</span>
<lb n="114"/><span>Bhí an spéir i n-aghaidh eiteallaighe na n-aer-</span>
<lb n="115"/><span>phlánán, agus dob' iongantach féin an méid di</span>
<lb n="116"/><span>do rinneadh.  Laoich chródha dob' eadh na</span>
<lb n="117"/><span>heiteallóirí; dob fhearr cródhacht iad ná</span>
<lb n="118"/><span>cogthóir, agus iad ag troid ar son na healadhan.</span>
<lb n="119"/><span>Is maith linn go bhfuaradar na duaiseanna do</span>
<lb n="120"/><span>roinneadh ortha, mar ba mhaith an airidh ortha a</span>
<lb n="121"/><span>bhfagháil.  Seo mar do roinneadh iad .i. £300 ag</span>
<lb n="122"/><span>dul do Ualentine agus Astley .i. £150 an</span>
<lb n="123"/><span>duine, £50 ó Chumann Srúilligh Shliogán do</span>
<lb n="124"/><span>Lieutenant Porte agus £25 duais speirialta</span>
<lb n="125"/><span>do Dheasmhumhnach Mhac Artúir.  I n-a dteannta</span>
<lb n="126"/><span>san fuair gach duine dhíobh £40 ar son a</span>
<lb n="127"/><span>gcostais.</span>
<lb n="128"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Na Longa ar Eilteoig. (Ó n-ár nuaidheachtaidhe féin.)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Na Longa ar Eilteoig. (Ó n-ár nuaidheachtaidhe féin.)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
