Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sgéala Ó Ameiriocá.  An Filleadh Beag.</title><author><name type="main">Giolla na Luaithe</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1912_06_15_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1912</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1912_06_15_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Giolla na Luaithe</author><title>Sgéala Ó Ameiriocá.  An Filleadh Beag.</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1912</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Sgéala Ó Ameiriocá.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>An Filleadh Beag.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Do bhí beirt Gaedheal ar an gasra do chuaidh</span>
<lb n="6"/><span>ar cheann an Dálaigh an lá a dtáinig sé i dtír</span>
<lb n="7"/><span>annso agus do bhí filleadh beag ortha.  Is amhlaidh</span>
<lb n="8"/><span>atá muinntir Ameiriocá a bhfuil dubh agus</span>
<lb n="9"/><span>bán agus buidhe aca, is dóigh leó gurab é seo</span>
<lb n="10"/><span>culadh na nAlbannach, agus éinne ar a bhfeicid</span>
<lb n="11"/><span>é, is béas dóibh Albannach do ghairm de</span>
<lb n="12"/><span>láithreach bonn.  Acht nuair d'fhionadar gur</span>
<lb n="13"/><span>Gaedhil an bheirt seo, do ghabh iongnadh iad</span>
<lb n="14"/><span>mar níor mheasadar go raibh aon chuladh fá</span>
<lb n="15"/><span>leith ag na Gaedhealaibh le caitheamh.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Do chonnac príomh-aiste fhada san New York</span>
<lb n="18"/><span>Sun mar gheall ar an mbeirt seo agus pé duine</span>
<lb n="19"/><span>do sgríobh é, do bhí roinnt eolais aige ar seanchus</span>
<lb n="20"/><span>agus ar nósaibh na nGaedheal agus an</span>
<lb n="21"/><span>nAlbannach.  Iseadh adubhairt file Albannach</span>
<lb n="22"/><span>nuair dorighneadh dlighe 'nar fhuáileadh ar</span>
<lb n="23"/><span>gach fear sean-bhriste do tharraint chuige i</span>
<lb n="24"/><span>lár na hochmhadh aoise déag:—</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>“Atá náire againn go deó.  ó ghabhamar</span>
<lb n="27"/><span>chughainn na héadaidhe gan crot gan deallradh</span>
<lb n="28"/><span>so, is ar éigin d'aithneochaimís a chéile ar aonach</span>
<lb n="29"/><span>ná margadh, ar fleadh ná ar féasta.  Do bhí</span>
<lb n="30"/><span>lá agam agus an té adéarfadh liom go gcuir</span>
<lb n="31"/><span>finn umam a leithéid de chuladh aindeis, do</span>
<lb n="32"/><span>chuirfeadh sé fearg agus searbhus orm.  Mar</span>
<lb n="33"/><span>ní thagann na giobail seo dhúinn agus níor</span>
<lb n="34"/><span>chaith ár sinnsir riamh iad.  Mo mhairg, féach</span>
<lb n="35"/><span>orainn anois.  Sean-phlaidhc mar dhídean ár</span>
<lb n="36"/><span>ar gceannaibh agus stocaidhe gránda um ár</span>
<lb n="37"/><span>gcorp.  Atá a raibh de shnas agus de shlacht</span>
<lb n="38"/><span>orainn imthighthe agus ní bheidh ráth ná rachmus</span>
<lb n="39"/><span>orainn choidhchhe arís.”  B'fhéidir go raibh cuid mhaith</span>
<lb n="40"/><span>de'n cheart agat, a Albannaigh.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Fleadh do Mhadhraíbh.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Atá daoine i dtigh na ngealt agus ba cheart</span>
<lb n="45"/><span>iad do sgaoileadh amach, agus atá daoine leath-</span>
<lb n="46"/><span>'smuigh de thigh na ngealt agus ba cheart iad do</span>
<lb n="47"/><span>chur isteach.  Is é a thugann orm é seo do rádh,</span>
<lb n="48"/><span>sgata ban saidhbhir san chathair seo, dream gan</span>
<lb n="49"/><span>mhaith gan mhaoin, gan creideamh gan coinsias,</span>
<lb n="50"/><span>dorighne féasta dá madraíbh i dtigh ósta</span>
<lb n="51"/><span>mór annso .i. an Vanderbilt Hotel an seachtmadh</span>
<lb n="52"/><span>lá fichead de mhí na Bealtaine.  Do bhí culadh</span>
<lb n="53"/><span>ioldathach ar gach madra agus cathaoir do féin</span>
<lb n="54"/><span>ag gach maistín gan mhaith aca.  Ní fios cá</span>
<lb n="55"/><span>stadfaimíd.  Do chosain an féasta so timcheall</span>
<lb n="56"/><span>cúig míle dollar — agus daoine bochta</span>
<lb n="57"/><span>annso agus iad ag fagháil bháis leis an ocras.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>An Fheis.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Dorighne Gaedhil na cathrach so Feis i gCeltic</span>
<lb n="62"/><span>Park Dia Domhnaigh seo ghabh tharainn (Bealtaine</span>
<lb n="63"/><span>a 19) agus is fada a bheas cuimhne ag a raibh de</span>
<lb n="64"/><span>dhaoinibh ann ar an bhfeis sin.  Is iomdha sluagh</span>
<lb n="65"/><span>mór do chonnacadh ins an áit sin mar is</span>
<lb n="66"/><span>ann a théidheann na buachillí breatha</span>
<lb n="67"/><span>Gaedhealacha ag iomaidh le chéile féachaint cé</span>
<lb n="68"/><span>is fearrr léim rith is lúth; agus is ann fós a</span>
<lb n="69"/><span>dhéinid báire d'imirt féachaint cia bhuidhean is</span>
<lb n="70"/><span>imeartha agus is acillidhe, acht ní fheacadh riamh</span>
<lb n="71"/><span>fós aon chóimhthionól chomh mór leis an gcoimh-</span>
<lb n="72"/><span>thionól do bhí ann Dia Domhnaigh.  Adubhairt</span>
<lb n="73"/><span>Seaghán Ó Cathasaigh .i. aon de na Gaedhealaibh</span>
<lb n="74"/><span>is fearr méin agus miotal annso agus duine</span>
<lb n="75"/><span>atá ar Chuallacht Consanta na Gaedhilge ó</span>
<lb n="76"/><span>cuireadh ar bun í, gur minic a thriall go Celtic</span>
<lb n="77"/><span>Park le bliadhanta acht ná feaca sé riamh a</span>
<lb n="78"/><span>leithéid de shluagh ann.  Agus creidim é.  Acht</span>
<lb n="79"/><span>ní de mhéid an sluagha do dhéanfainn mór-</span>
<lb n="80"/><span>bhrigh acht de fheabhas a méine, méid a meanman</span>
<lb n="81"/><span>agus aoisde a n-aibhnis.  Adubhairt na páipéir</span>
<lb n="82"/><span>annso go raibh cúig míle déag duine de láthair</span>
<lb n="83"/><span>acht tá a fhios ag an saoghal gur béas do lucht</span>
<lb n="84"/><span>páipéar roinnt éithigh do stracadh anois agus</span>
<lb n="85"/><span>arís.  Is theimhin dearbh go raibh dá mhíle déag</span>
<lb n="86"/><span>duine ann.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>Do mheasfá gur i nÉirinn do bheitheá an lá</span>
<lb n="89"/><span>san agus is iomdha fear agus bean do shil na</span>
<lb n="90"/><span>deóra nuair adubhairt Ó Dálaigh “Muise, céad</span>
<lb n="91"/><span>slán leis an tsean-aimsir.”  Do chuir na focail</span>
<lb n="92"/><span>seo i gcuimhne do'n sluagh an sult agus an</span>
<lb n="93"/><span>greann do bhí aca 'na mbailtibh dúthchais tráth</span>
<lb n="94"/><span>agus is dóigh liom go dtáinig uaigneas ortha.</span>
<lb n="95"/><span>Do bhí rinnce agus ceól ann, amhránaidheacht</span>
<lb n="96"/><span>agus sgéalaidheacht agus aithriseoireacht agus</span>
<lb n="97"/><span>óráideacht.  Do bhí Domhall Ó Conchubhar ann,</span>
<lb n="98"/><span>fileadh beag air, meagaphón aige agus cach aon</span>
<lb n="99"/><span>bhúir do leigeadh sé tríd agus é ag glaodhach</span>
<lb n="100"/><span>ar na hiomadhtheoiríbh, do cloisfidhe san domhan</span>
<lb n="101"/><span>thoir é.  Do bhí gasra ó'n Philo-Celtic Society</span>
<lb n="102"/><span>ann agus filidhe beaga ortha leis agus ba dheas</span>
<lb n="103"/><span>iad le féachain ortha.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Easbog Ua Dochartaigh.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Do bhí an Dochtúir Ó Dochartaigh ann, .i.</span>
<lb n="108"/><span>Easbog atá ag dul dtí na Philliphine Islands,</span>
<lb n="109"/><span>agus do labhair sé leis an sluagh.  Adubhairt</span>
<lb n="110"/><span>sé leó gur eirigh a chroidhe ann, agus gur mhéadaigh</span>
<lb n="111"/><span>a mheanma nuair do chonnaic sé an bailiughadh</span>
<lb n="112"/><span>mór daoine sin, “Mo ghrádh sibh a Chlanna</span>
<lb n="113"/><span>Gaedheal,” ar sé, “atá sibh Gaedhealach fós agus</span>
<lb n="114"/><span>ní dhéanfadh dícheall Sasanach Gallda sibh.</span>
<lb n="115"/><span>Mo bheannach ar an obair atá idir lámhaibh</span>
<lb n="116"/><span>agaibh, agus má's cumas damhsa teacht i gcabhar</span>
<lb n="117"/><span>oraibh an fhaid a mhairfead, déanfad é le fonn.”</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>An Dálach.</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>Seo chugainn Ó Dálaigh anois agus is fuiris</span>
<lb n="122"/><span>a athaint air go bhfuil fon greannnmhaireachta</span>
<lb n="123"/><span>air.  Dorighne an sluagh árd-gháir ar fad</span>
<lb n="124"/><span>nuair d'eirigh sé chum cainnte agus ba mhó</span>
<lb n="125"/><span>ná san an gáir dorighneadar sul ar stad sé.</span>
<lb n="126"/><span>D'innis sé dóibh cionnus do bhí an sgéal i</span>
<lb n="127"/><span>nÉirinn.  Ní fada do chuaidh nuair do bhíodar</span>
<lb n="128"/><span>i riocht sgoilte ortha le gáire le sgéal greann-</span>
<lb n="129"/><span>mhar d'innis sé dhóibh.  Do bhrughadar isteach</span>
<lb n="130"/><span>chun an árdáin chum ná gaghadh aon focal thórsta</span>
<lb n="131"/><span>agus db'fhiú dhóibh sin.  Níor bh'fhada go</span>
<lb n="132"/><span>ndearnadar gartha móra arís, agus annsan</span>
<lb n="133"/><span>do bhain sé gáire asta go dtáinig greim 'na</span>
<lb n="134"/><span>gcliathánaibh.  Is amhlaidh do bhíodar ag gáire</span>
<lb n="135"/><span>nó ag déanamh gártha aige ó thosnuigh sé nó</span>
<lb n="136"/><span>gur stad sé.  Ní raibh de locht aca ar a chuid</span>
<lb n="137"/><span>cainnte acht aon locht amháin .i. dob'é a lucht</span>
<lb n="138"/><span>a luighead.</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>An tAthair Micheál.</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>Ansan do labhair an sagart .i. Micheál Ó</span>
<lb n="143"/><span>Flannagáin agus do cuireadh na mílte fáilte</span>
<lb n="144"/><span>roimhe.  Adubhairt sé go ndearna na Gaedhil</span>
<lb n="145"/><span>cleasa agus gaisgí ar an bhfaithche sin nár</span>
<lb n="146"/><span>sáruigheadh riamh roimhe seo ag togha fear na Gréige;</span>
<lb n="147"/><span>“Acht” arsa Micheál “chíonn sibh annso indiu</span>
<lb n="148"/><span>radharc ná feacadh annso riamh roimhe seo.</span>
<lb n="149"/><span>Chíonn sibh feis atá cosamhlach leis an bhFeis</span>
<lb n="150"/><span>do deántaoi i dTeamhair na Righ atá láimh</span>
<lb n="151"/><span>le trí míle bliadhan ó shoin ann.”</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Giolla na Luaithe.</span>
<lb n="154"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sgéala Ó Ameiriocá. An Filleadh Beag.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sgéala Ó Ameiriocá. An Filleadh Beag.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
