Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaí an tSaoghail - Ag Margaidheacht.</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1912_02_24_01</note>
                         <note type="L">01</note>
                         <note type="B">1912</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1912_02_24_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Cúrsaí an tSaoghail - Ag Margaidheacht.</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1912</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaí an tSaoghail.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Ag Margaidheacht.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tá muintear na hÉireann ar tí margadh</span>
<lb n="6"/><span>dhéanamh le Seaghán Bhuidhe, má eirigheann leobhtha.</span>
<lb n="7"/><span>Agus tá súil ag Seaghán chóir margadh dhéanamh</span>
<lb n="8"/><span>leobhtha má eirigheann leis.  Sé an rud a theas-</span>
<lb n="9"/><span>tuigheann ó mhuintir na hÉireann an oiread</span>
<lb n="10"/><span>de'n tsaoirse is is féidir leobhtha fhághail fá</span>
<lb n="11"/><span>láthair, agus sé an rud a theastuigheann ó</span>
<lb n="12"/><span>Sheaghán iad do shásughadh agus a laghad saoirse</span>
<lb n="13"/><span>is is féidir do thabhairt dóbhtha agus an laghad</span>
<lb n="14"/><span>duadha do chur ar féin.  'Deir muintear na</span>
<lb n="15"/><span>nÉireann gur cineadh fá leith iad agus gur</span>
<lb n="16"/><span>leobhtha an tír seo agus nach bhfuil de cheart ag</span>
<lb n="17"/><span>Seaghán chur isteach ortha ar chor ar bith, acht</span>
<lb n="18"/><span>ó thárla go bhfuil sé ann seo agus gréim tachta</span>
<lb n="19"/><span>aige orainn go mbeidhmid sásta dé go fóill</span>
<lb n="20"/><span>má bhogann sé a ghreim beagán aniar i modh gur</span>
<lb n="21"/><span>féidir linn ar n-anál do tharraingt agus sos</span>
<lb n="22"/><span>beag d'fhághail in ar saoghal féin.  Nílmid ar</span>
<lb n="23"/><span>aon inntinn ar fad fá'n méid fuasgalta do</span>
<lb n="24"/><span>shásóchadh sinn agus níl muintear Sheagháin ar</span>
<lb n="25"/><span>aon inntinn goidé an méid fuasgalta do</span>
<lb n="26"/><span>shásóchadh sinn nó goidé an méid chaithfidh sé</span>
<lb n="27"/><span>thabhairt dúinn le n-ár sásadh.  Go dtí anois</span>
<lb n="28"/><span>féin bhí cuid mhaith de mhuintir na hÉireann</span>
<lb n="29"/><span>a rádh nach raibh faic dhe mhaith i rud ar bith</span>
<lb n="30"/><span>acht saoirse iomlán agus neamh-thuillimeacht</span>
<lb n="31"/><span>do'n tsaoghal mhór.  Go dtí ar na moillibh fosda</span>
<lb n="32"/><span>bhí muintear Sheagháin a rádh nach cineadh ar leith</span>
<lb n="33"/><span>sinn ar chor ar bith acht dream de mhuintir a</span>
<lb n="34"/><span>Impireachta féin; agus le corradh agus céad</span>
<lb n="35"/><span>bliadhain d'imir siad a seacht ndícheall le</span>
<lb n="36"/><span>cuimhne na cinidheachta do mhúchadh ionainn.  Sin é</span>
<lb n="37"/><span>an fáth ar cuireadh Acht an Aontuighthe i</span>
<lb n="38"/><span>bhféidhm san bhliadhain 1800.  Sin é an fáth</span>
<lb n="39"/><span>ar cuireadh deireadh le cisde na hÉireann san</span>
<lb n="40"/><span>bhliadhain 1817.  Sin é an fáth ar cuireadh na</span>
<lb n="41"/><span>sgolta Gallda ar bun 'san bhliadhain 1837.</span>
<lb n="42"/><span>Sin é an fáth ar leigeadh do leath-mhilliún</span>
<lb n="43"/><span>daoine bás d'fhághail leis an ghorta san</span>
<lb n="44"/><span>bliaidhain 1847.  Sin é an fáth ar tugadh lámh shaor</span>
<lb n="45"/><span>do na tighearnaí talmhan cúpla milliún eile</span>
<lb n="46"/><span>daoine do dhíbirt as an tír.  Sin é an fáth ar</span>
<lb n="47"/><span>'dubhradh le Domhnall Ó Conaill, le Butt, agus</span>
<lb n="48"/><span>le Parnell nach gcuirfidhe aon athrughadh ar</span>
<lb n="49"/><span>Riaghaltas na hÉireann a choidhche nó go bráthach,</span>
<lb n="50"/><span>ciaca d'fhóirfeadh an t-athrughadh d'Éirinn nó</span>
<lb n="51"/><span>nach bhfóirfeadh.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Acht má bhí Seaghán teann bhí Tadhg roighin</span>
<lb n="54"/><span>agus tar éis céad bliadhan do throid is do</span>
<lb n="55"/><span>chiapáil eatorra tá an bheirt aca anois ag</span>
<lb n="56"/><span>cainnt ar shocrughadh do dhéanamh.  Tuigeann</span>
<lb n="57"/><span>Tadhg go bhfuil ag gabhail air go bhfuil sé ag</span>
<lb n="58"/><span>eirghe lag agus a námha ag gabháil i neart</span>
<lb n="59"/><span>agus go dteastuigheann seal spáis uaidh ar</span>
<lb n="60"/><span>a laghad go nach n-éalóchaidh an t-anam as ar</span>
<lb n="61"/><span>fad.  Tuigeann Seaghán siúd is gur eirigh</span>
<lb n="62"/><span>leis Éire do chur faoi chois nár eirigh leis inntinn</span>
<lb n="63"/><span>na nGaedheal do chlaoidh nó fuath Gaedheal</span>
<lb n="64"/><span>do mhaoladh.  Tuigeann sé gur doras ar leathadh</span>
<lb n="65"/><span>Éire do'n námhaid is déine atá aige amhail is</span>
<lb n="66"/><span>mar bhí an cás i n-aimsir Bholf Tóin, agus tuigeann sé fosda</span>
<lb n="67"/><span>gurab iomdha tuisle baintear as ins na tíor-</span>
<lb n="68"/><span>thaibh i gcéin ag Gaedhealaibh thar lear.  Tuigeann</span>
<lb n="69"/><span>sé na ruda seo go rí-mhaith siúd is gur annamh</span>
<lb n="70"/><span>leigeann sé air féin go dtuigeann.  An</span>
<lb n="71"/><span>Siuirsilleach ag cainnt ag Béilfeirsde an lá</span>
<lb n="72"/><span>fá dheireadh thrácht sé ar na neithibh seo agus</span>
<lb n="73"/><span>creathan ina ghlór ag smaoiteadh ortha dó.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Is léir do chách anois go dtuigeann an bheirt</span>
<lb n="76"/><span>úd a chéile .i. Tadhg agus Seaghán.  Teastuigheann</span>
<lb n="77"/><span>margadh éigin uatha araon agus sé a ghnó an</span>
<lb n="78"/><span>margadh is fearr is féidir fhághail d'fhághail ó na</span>
<lb n="79"/><span>chéile.  Agus sin an locht atá agam ar cheann-</span>
<lb n="80"/><span>portaibh na nGaedheal go bhfuil béal sgaoilte</span>
<lb n="81"/><span>agus croidhe bog aca nuair theastuigheann</span>
<lb n="82"/><span>béal dúnta agus croidhe teann uatha.  Níl</span>
<lb n="83"/><span>fhios againn go dtí anois goidé tá Seaghán</span>
<lb n="84"/><span>ar tí tairgsint dúinn mar shocrughadh acht is</span>
<lb n="85"/><span>fada an lá ó nochtuigh Seaghán Réamonn a aigne</span>
<lb n="86"/><span>do'n domhan mhór.  In Ameriocá agus i</span>
<lb n="87"/><span>Sasanaibh luaidh sé na ruda nach dteastuigheann</span>
<lb n="88"/><span>uainn, dar leis, agus b'fhada an liosta chuir sé</span>
<lb n="89"/><span>síos.  Agus an lá fá dheireadh arís i mBéil</span>
<lb n="90"/><span>Feirsde chá raibh béal glic an tSiuirsillighe</span>
<lb n="91"/><span>acht druidhte nuair phreab an Reámonnach 'na</span>
<lb n="92"/><span>sheasamh agus dubhairt go béal-sgaoilteach agus</span>
<lb n="93"/><span>go neamh-aineach gur ghlac sé le gach uile rud</span>
<lb n="94"/><span>ar dubhairt an fear eile.  Go bhfóiridh Dia</span>
<lb n="95"/><span>orainn, goidé an seort fir dhéanta margaidh é</span>
<lb n="96"/><span>an Réamonnach ar chor ar bith.  Dá gcuirfinnse</span>
<lb n="97"/><span>maor liom 'un aonaigh le bó do dhíol agus</span>
<lb n="98"/><span>go nglacfadh sé go buidhe buidheach leis an</span>
<lb n="99"/><span>chéad tairgsint a bhfuighbheadh sé ar an bhoin</span>
<lb n="100"/><span>goidé an meas do bheadh agam air mar mhaor?</span>
<lb n="101"/><span>Agus dá mbeadh sé a' sgairteadh amach ag</span>
<lb n="102"/><span>gabhail an bhealaigh dhó 'un aonaigh nár theastuigh</span>
<lb n="103"/><span>uaidh acht luach beag bídeach an mbéinn sásta</span>
<lb n="104"/><span>dé mar mhaor ar a theacht 'na bhaile dó?</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Acht b'fhéidir go n-déanfar liom nach bhfuil</span>
<lb n="107"/><span>gar dúinn ruda d'éileamh nach bhfuil rún ag</span>
<lb n="108"/><span>Seaghán a thabhairt dúinn, na cána, cuir i gcás,</span>
<lb n="109"/><span>agus obair thighe an phoist?  Chuirfeadh sé</span>
<lb n="110"/><span>mí-chomhgar ar Sheaghán na ruda sin a thabhairt</span>
<lb n="111"/><span>uaidh agus ní thiubhraidh sé uaidh iad agus goidé</span>
<lb n="112"/><span>an tairbhe dúinne bheith á n-iarraidh.  Mo</span>
<lb n="113"/><span>fhreagair ar sin go dteastuigheann na neidhthe</span>
<lb n="114"/><span>sin uainn, agus gur ceart dúinn a n-éileamh</span>
<lb n="115"/><span>agus bíodh ar Sheaghán a chás féin do phléidhe.</span>
<lb n="116"/><span>Is maith is féidir leis labhairt ar a son féin</span>
<lb n="117"/><span>agus ní lúigheann sé orainne a chás a phléidhe.</span>
<lb n="118"/><span>Teastuigheann comhthrom agus ceart uainne,</span>
<lb n="119"/><span>sé sin, saoirse iomlán in ár dtír féin agus</span>
<lb n="120"/><span>taobh amuich dár dtír féin, agus badh cheart</span>
<lb n="121"/><span>go mbeadh de mheisneach againn an méid sin</span>
<lb n="122"/><span>do chur i dtuigsint do Sheaghán.  Má thairgeann</span>
<lb n="123"/><span>sé níos lugha ná an ceart dúinn b'fhéidir go</span>
<lb n="124"/><span>mbadh críona an rud glacadh leis go fóill</span>
<lb n="125"/><span>mura dtig linn an t-iomlán d'fhághail uaidh,</span>
<lb n="126"/><span>acht ná bímís ró-bhog leis roimhe ré agus ná</span>
<lb n="127"/><span>bímís fó-bhuidheach dé tar a éis.  Má bheireann</span>
<lb n="128"/><span>sé dadaidh uaidh is ar mhaithe leis féin a dhéanfaidh</span>
<lb n="129"/><span>sé é.  Agus níl ceart ar bith aige 'sa tír seo a</span>
<lb n="130"/><span>bheag nó a mhór.  Is fada siar an lá go mbeidh</span>
<lb n="131"/><span>ár gcuid féin againn uaidh agus go nuige sin</span>
<lb n="132"/><span>níl gar a bheith a' maoidheamh a chuid chinealtais</span>
<lb n="133"/><span>ná a fhéile.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Cú Uladh.</span>
<lb n="136"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaí an tSaoghail - Ag Margaidheacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaí an tSaoghail - Ag Margaidheacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
