Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Eoghainín na nÉan II</title><author><name type="main">Colm Ó Conaire</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1906_06_23_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1906</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1906_06_23_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Colm Ó Conaire</author><title>Eoghainín na nÉan II</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1906</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Eoghainín na nÉan.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tháinig tráthnóna aoibhinn i ndeir-</span>
<lb n="6"/><span>eadh an Aibreáin.  Bhí an t-aer glan</span>
<lb n="7"/><span>fionnfhuar tar éis ceatha bháistighe.  Bhí</span>
<lb n="8"/><span>solus iongantach san domhan thiar.  Bhí</span>
<lb n="9"/><span>séis cheoil ag an éanlaith san gcoill.</span>
<lb n="10"/><span>Bhí duan dá chanadh ag na tonntrach-</span>
<lb n="11"/><span>aibh ar an tráigh.  Acht bhí uaigneas ar</span>
<lb n="12"/><span>chroidhe an mhalraigh do bhí ag fanacht</span>
<lb n="13"/><span>leis na fáinleogaibh.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Cluineadh go hobann glór nár</span>
<lb n="16"/><span>cluineadh san áit sin le dhá ráithche.</span>
<lb n="17"/><span>Glór beag bídeach.  Glór fann fíor-</span>
<lb n="18"/><span>bhinn.  Ceileabhar mear meidhreach ba</span>
<lb n="19"/><span>neamh-chosmhail le gach ceileabhar eile</span>
<lb n="20"/><span>dá dtagann ó ghob éin.  Le luas las-</span>
<lb n="21"/><span>aire thiomáin toirt bheag dhubh andeas,</span>
<lb n="22"/><span>í ag eiteall go hárd san aer.  Dhá</span>
<lb n="23"/><span>sgiathán leathna láidre uirthi.  Déan-</span>
<lb n="24"/><span>amh gabhláin ar a hiorball.  Í ag</span>
<lb n="25"/><span>gearradh na sligheadh roimpi mar badh</span>
<lb n="26"/><span>saighead do chaithfidhe as bogha do</span>
<lb n="27"/><span>bheadh innti.  D'ísligh sí go hobann,</span>
<lb n="28"/><span>d'iompuigh sí, d'éirigh arís, d'ísligh is</span>
<lb n="29"/><span>d'iompuigh arís.  Annsin rinne sí caol-</span>
<lb n="30"/><span>díreach ar Eoghainín, í ag labhairt i</span>
<lb n="31"/><span>n-árd a gotha, gur luigh agus gur nead-</span>
<lb n="32"/><span>uigh sí i mbrollach an ghasúir bhig tar</span>
<lb n="33"/><span>éis a taistil fhada ó'n Domhan Theas.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>“Ó! mo ghrádh thú, mo ghrádh thú!”</span>
<lb n="36"/><span>arsa Eoghainín, 'gá tógáil i n-a dhá</span>
<lb n="37"/><span>láimh agus ag pógadh a chinnín duibh.  “'Sé</span>
<lb n="38"/><span>do bheatha chugam ó na críochaibh coimh-</span>
<lb n="39"/><span>ightheacha!  Bhfuil tú tuirseach tar éis</span>
<lb n="40"/><span>t'aistir uaignigh thar taltaibh agus thar</span>
<lb n="41"/><span>fairrgibh?  Óra, mo mhíle mhíle grádh</span>
<lb n="42"/><span>thú, a theachtaire bhig áluinn ó'n tír i</span>
<lb n="43"/><span>n-a mbíonn sé i n-a shamhradh i gcomh-</span>
<lb n="44"/><span>naidhe!  Cá bhfuil do chompánaigh uait?</span>
<lb n="45"/><span>Nó cér'd d'éirigh dhíbh ar an mbóthar</span>
<lb n="46"/><span>nuair nach dtáinig sibh roimhe seo?”</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>An fhaid is bhí sé ag labhairt mar so</span>
<lb n="49"/><span>leis an bhfáinleoig, 'gá pógadh arís is</span>
<lb n="50"/><span>arís eile agus ag cuimilt a láimhe go</span>
<lb n="51"/><span>grádhmhar dá sgiathánaibh dubh-ghorma,</span>
<lb n="52"/><span>dá sgórnaigh bhig deirg, agus dá brollach</span>
<lb n="53"/><span>geal clúthmhar, sheol éinín eile andeas agus</span>
<lb n="54"/><span>do thuirling i n-a n-aice.  D'éirigh an dá</span>
<lb n="55"/><span>éan san aer annsin, agus 'sé an chéad áit</span>
<lb n="56"/><span>eile i n-ar luigh siad i n-a neid bhig</span>
<lb n="57"/><span>féin do bhí foluighthe san eidhneán bhí</span>
<lb n="58"/><span>ag fás go tiugh ar bhallaíbh an tighe.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>“Tá siad ar fágháil sa deireadh, a</span></p>
</div>
<pb n="06"/>
<div><lb n="61"/><p><span>mháithrín!” arsa Eoghainín, agus é ag rith</span>
<lb n="62"/><span>isteach go lúthgháireach.  “Tá na fáin-</span>
<lb n="63"/><span>leoga ar fágháil sa deireadh!  Tháinig</span>
<lb n="64"/><span>péire anocht — an péire a bhfuil a</span>
<lb n="65"/><span>nead os cionn m'fhuinneoige-se.  Béidh</span>
<lb n="66"/><span>an chuid eile chugainn i mbárach.”</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Chrom an mháthair is theann sí léi é.</span>
<lb n="69"/><span>Annsin chuir sí paidir chum Dé ós íseal</span>
<lb n="70"/><span>ag gabháil buidheachas Leis as ucht na</span>
<lb n="71"/><span>fáinleoga do sheoladh chuca.  An las-</span>
<lb n="72"/><span>air do bhí i súilibh an mhalraigh, chuir-</span>
<lb n="73"/><span>feadh sí aoibhneas ar chroidhe máthar</span>
<lb n="74"/><span>ar bith.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Ba shámh é codladh Eoghainín an</span>
<lb n="77"/><span>oidhche sin.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>Tháinig na fáinleoga i ndiaidh a</span>
<lb n="80"/><span>chéile anois — i n-a gceann is i n-a</span>
<lb n="81"/><span>gceann ar dtús, i n-a bpéire is i n-a</span>
<lb n="82"/><span>bpéire annsin, agus fá dheireadh i n-a</span>
<lb n="83"/><span>sgataibh beaga.  Nach ortha bhí an</span>
<lb n="84"/><span>t-áthas nuair chonnaic siad an tsean-</span>
<lb n="85"/><span>áit arís!  An choill bheag agus an sruthán</span>
<lb n="86"/><span>ag gluaiseacht tríthi; an tráigh gheal</span>
<lb n="87"/><span>ghainmhe; na fuinnseoga do bhí i</span>
<lb n="88"/><span>n-aice an tighe; an teach féin agus na</span>
<lb n="89"/><span>sean-neadracha go díreach mar ar</span>
<lb n="90"/><span>fhágadar iad leath-bhliadhain roimhe sin.</span>
<lb n="91"/><span>Ní raibh atharrughadh ar thada acht</span>
<lb n="92"/><span>amháin ar an mbuachaill beag.  Bhí</span>
<lb n="93"/><span>seisean níos ciúine agus níos mine 'ná</span>
<lb n="94"/><span>bhíodh.  Ba mhinice i n-a shuidhe é 'ná ag</span>
<lb n="95"/><span>rith leis féin ar fud na ngarranta</span>
<lb n="96"/><span>mar ba ghnáth leis roimhe sin.  Níor</span>
<lb n="97"/><span>cluineadh ag gáiridhe ná ag gabháil</span>
<lb n="98"/><span>fhuinn é chomh minic is cluintí.  Má thug</span>
<lb n="99"/><span>na fáinleoga an méid seo fá deara,</span>
<lb n="100"/><span>agus ní abróchainn nach dtug, is cinnte</span>
<lb n="101"/><span>go raibh brón ortha faoi.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Chuaidh an samhradh thart.  B'annamh</span>
<lb n="104"/><span>chorruigheadh Eoghainín amach ar an</span>
<lb n="105"/><span>mbóthar, acht é i n-a shuidhe go sásta</span>
<lb n="106"/><span>ar mullach na carraige ag féachaint</span>
<lb n="107"/><span>ar na fáinleogaibh agus ag éisteacht le</span>
<lb n="108"/><span>n-a gceileabhar.  Chaitheadh sé na</span>
<lb n="109"/><span>huaireannta mar so; agus ag dul isteach</span>
<lb n="110"/><span>dhó gach oidhche bhíodh sgéalta áilne</span>
<lb n="111"/><span>aige le n-innseacht dá mháthair.  Nuair</span>
<lb n="112"/><span>cheistnigheadh sí é deireadh sé i gcomh-</span>
<lb n="113"/><span>naidhe gurbh' ó na fáinleogaibh d'fhághadh</span>
<lb n="114"/><span>sé na sgéalta so.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>Bheannuigh an shagart isteach tráth-</span>
<lb n="117"/><span>nóna.</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>“Cia chaoi bhfuil Eoghainín na nÉan</span>
<lb n="120"/><span>an aimsir seo?” ar seisean leis an</span>
<lb n="121"/><span>máthair.  (“Eoghainín na nEan” bhí</span>
<lb n="122"/><span>mar ainm ag na malrachaibh eile air</span>
<lb n="123"/><span>toisg an cheana do bhí aige do'n éan-</span>
<lb n="124"/><span>laith).</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>“Maiseadh, a Athair, ní raibh sé</span>
<lb n="127"/><span>chomh maith le fada an lá is atá sé ó</span>
<lb n="128"/><span>tháinig an samhradh isteach.  Tá luisne</span>
<lb n="129"/><span>i n-a leacain nach bhfaca mé innti</span>
<lb n="130"/><span>riamh roimhe.”</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>Bhreathnuigh an sagart go géar</span>
<lb n="133"/><span>uirthi.  Thug seisean an luisne sin fá</span>
<lb n="134"/><span>deara le tamall, acht má thug, níor</span>
<lb n="135"/><span>mheall sí é.  Thug daoine eile fá</span>
<lb n="136"/><span>deara freisin í agus níor mheall sí iad.</span>
<lb n="137"/><span>Acht ba léar gur mheall sí an mháthair.</span>
<lb n="138"/><span>Bhí deora i súilibh an tsagairt, acht bhí</span>
<lb n="139"/><span>Nóra ag fadódh na teineadh is ní</span>
<lb n="140"/><span>fhaca sí iad.  Bhí tocht i n-a ghlór</span>
<lb n="141"/><span>nuair labhair sé arís, acht ní thug an</span>
<lb n="142"/><span>máthair fá deara é.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>“Cá bhfuil Eoghainín anois, a Nóra?”</span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>“Tá sé i n-a shuidhe ar an gcarr-</span>
<lb n="147"/><span>aig amuigh ag ‘ag cainnt leis na fáin-</span>
<lb n="148"/><span>leogaibh,’ mar deireann sé féin.  Is</span>
<lb n="149"/><span>iongantach an bháidh atá aige leis na</span>
<lb n="150"/><span>héinínibh sin.  Bhfuil a fhios agat, a</span>
<lb n="151"/><span>Athair, cér'd dubhairt sé liom an lá</span>
<lb n="152"/><span>cheana?”</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>“Níl a fhios, a Nóra.”</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>“Bhí sé 'ghá rádh gur gearr anois go</span>
<lb n="157"/><span>mbéidh na fáinleoga ag imtheacht uainn</span>
<lb n="158"/><span>arís, agus ar seisean liom go hobann,</span>
<lb n="159"/><span>‘Cér'd déanfá, a mháithrín,’ ar seisean</span>
<lb n="160"/><span>‘dá n-éalóchainn-se uait leis na</span>
<lb n="161"/><span>fáinleogaibh?’”</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>“Agus cér'd dubhairt tusa, a</span>
<lb n="164"/><span>Nóra?”</span></p>
<lb n="165"/>
<lb n="166"/><p><span>“Dubhairt mé leis sguabadh leis</span>
<lb n="167"/><span>amach agus gan a bheith 'om' bhodhrughadh.</span>
<lb n="168"/><span>Acht táim ag cuimhniughadh riamh ó shoin</span>
<lb n="169"/><span>ar an rud adubhairt sé agus tá sé ag</span>
<lb n="170"/><span>déanamh buaidheartha dhom.  Nárbh'</span>
<lb n="171"/><span>aisteach an smaoineadh é, a Athair, — é</span>
<lb n="172"/><span>imtheacht leis ns fáinleogaibh?”</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>“Is iomdha smaoineadh aisteach thag-</span>
<lb n="175"/><span>ann isteach i gcroidhe páiste,” ars' an</span>
<lb n="176"/><span>sagart.  Agus amach an dorus leis</span>
<lb n="177"/><span>gan focal eile do rádh.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>(Tuilleadh)</span></p>
<lb n="180"/>
<lb n="181"/><p><span>Colm Ó Conaire.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eoghainín na nÉan II

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eoghainín na nÉan II

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
