Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sean-Suanán</title><author><name type="main">Siubhán Pháidín Sheagháinín</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1906_03_17_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1906</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1906_03_17_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Siubhán Pháidín Sheagháinín</author><title>Sean-Suanán</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1906</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Sean-Suanán.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Sgéilín seafóideach do sgoláiríb</span>
<lb n="4"/><span>na sgoile.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Bhí fear tuaithe ann san am fad ó a</span>
<lb n="7"/><span>raibh madadh dílis aige.  Suanán do</span>
<lb n="8"/><span>thugadh sé air.  D'éirigh an madadh go</span>
<lb n="9"/><span>han-aosta i n-a sheirbhís, agus chaill sé</span>
<lb n="10"/><span>gach uile cheann dá chuid fiacla ar nós</span>
<lb n="11"/><span>nach raibh sé i n-ann rud ar bith a</span>
<lb n="12"/><span>ghreamughadh.</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Lá amháin bhí an fear agus a bhean i n-a</span>
<lb n="15"/><span>seasamh i ndoras an tighe.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>“Caithfidh mé Sean-Suanán a chaith-</span>
<lb n="18"/><span>eamh i mbárach,” ars' an fear.  “Níl</span>
<lb n="19"/><span>maith ar bith fághtha ann.”</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Go ghlac an bhean truagh do'n</span>
<lb n="22"/><span>tsean-mhadadh.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>“Ó thárla go bhfuil sé againn le</span>
<lb n="25"/><span>mórán bliadhanta,” ar sise, “agus go</span>
<lb n="26"/><span>raibh sé i gcomhnaidhe dílis dúinn,</span>
<lb n="27"/><span>badh cheart dúinn a chuid a thabhairt dó</span>
<lb n="28"/><span>gan doicheall go dtí deireadh a shaogh-</span>
<lb n="29"/><span>ail.”</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>“Níl ciall ar bith agat,” ars' a</span>
<lb n="32"/><span>fear.  “Níl fiacail amháin i n-a bhéal</span>
<lb n="33"/><span>agus níl gadaidhe ins an tír a bhfuil fait-</span>
<lb n="34"/><span>chíos air roimhe.  Má bhí sé dílis dúinn,</span>
<lb n="35"/><span>fuair sé a mheadhon-lae gach uile lá.</span>
<lb n="36"/><span>Caithfear a chaitheamh i mbárach.”</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Bhí an madadh bocht i n-a luighe ar an</span>
<lb n="39"/><span>talamh i n-aice an dorais 'ghá ghrian-</span>
<lb n="40"/><span>adh féin.  Chualaidh sé an comhrádh, agus</span>
<lb n="41"/><span>bhí sé go buaidheartha fá go raibh sé le</span>
<lb n="42"/><span>cur de'n tsaoghal lá ar n-a bhárach.</span>
<lb n="43"/><span>Bhí cara maith aige, faol-chú na coille,</span>
<lb n="44"/><span>agus d'éaluigh sé amach chuige an tráth-</span>
<lb n="45"/><span>nóna sin agus d'innis dhó céard é an íde</span>
<lb n="46"/><span>a bhí i ndán dó.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>“Bíodh do shúil suas, a athair,” ars'</span>
<lb n="49"/><span>an faol-chú.  “Cuimhneochaidh mé ar</span>
<lb n="50"/><span>chaoi éigin duit as do chruadh-chás.  Á!</span>
<lb n="51"/><span>tá cuimhnighthe agam ar chleas maith</span>
<lb n="52"/><span>cheana féin!  Maidin i mbárach go</span>
<lb n="53"/><span>moch rachaidh do mháighistir amach ag</span>
<lb n="54"/><span>baint fhéir i n-aoinfheacht le n-a</span>
<lb n="55"/><span>mhnaoi.  Bhéarfaidh siad a naoidheanán</span>
<lb n="56"/><span>leo, mar ní bhéidh duine ar bith fágtha</span>
<lb n="57"/><span>ins an teach le aire a thabhairt dó.</span>
<lb n="58"/><span>Sul a thosóchas siad ag obair cuirfidh</span>
<lb n="59"/><span>siad an naoidheanáin ar fasgadh taobh</span>
<lb n="60"/><span>thiar de'n bhfál, agus déarfar leat fanacht</span>
<lb n="61"/><span>i n-a bhun.  Preabfaidh mé amach as an</span>
<lb n="62"/><span>gcoill, agus árdóchaidh mé an naoidheanán</span>
<lb n="63"/><span>liom.  Rith tusa i mo dhiaidh, díreach</span>
<lb n="64"/><span>mar a bheitheá ar mo thóir.  Leigfidh</span>
<lb n="65"/><span>mé do'n naoidheanán tuitim.  Tóg</span>
<lb n="66"/><span>tusa é, agus beir ar ais chuig a athair agus a</span>
<lb n="67"/><span>mháthair é.  Sílfidh siad gur tusa a</span>
<lb n="68"/><span>shaor an naoidheanán, agus béidh siad chomh</span>
<lb n="69"/><span>buidheach soin díot nach ndéanfaidh</span>
<lb n="70"/><span>siad dochar ar bith dhuit.  Beidh meas</span>
<lb n="71"/><span>mór agus cion aca ort, agus ní bhéidh aon</span>
<lb n="72"/><span>easbaidh bídh ná dighe ort go deo</span>
<lb n="73"/><span>arís.”</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Thaithnigh an cleas so go mór leis</span>
<lb n="76"/><span>an madadh, agus thuit gach uile rud amach</span>
<lb n="77"/><span>mar adubhairt an faol-chú.  Do ghol</span>
<lb n="78"/><span>an t-athair nuair a chonnaic sé an</span>
<lb n="79"/><span>faol-chú ag fuadach an naoidheanáin, agus</span>
<lb n="80"/><span>nuair a thug Sean-Suanán ar ais é bhí</span>
<lb n="81"/><span>áthas an domhain air.  Thosuigh sé ag</span>
<lb n="82"/><span>slíogadh an mhadaidh agus dubhairt:</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>“Ní bainfear le haon ríbe leat, agus</span>
<lb n="85"/><span>gheobhaidh tú do chuid ar do shuaimhneas</span>
<lb n="86"/><span>go dtí deireadh do shaoghail.”</span>
<lb n="87"/></p>
</div>
<pb n="06"/>
<div><lb n="88"/><p><span>Dubhairt sé le n-a mhnaoi annsin a dhul</span>
<lb n="89"/><span>a bhaile, agus anbhruith agus arán nár bh'éigin</span>
<lb n="90"/><span>a chogaint a bhruith le haghaidh an</span>
<lb n="91"/><span>tsean-mhadaidh agus fós a cheann-adhairt</span>
<lb n="92"/><span>féin a thabhairt dó le luighe uirthi.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>As sin amach bhí gach uile rud ar a</span>
<lb n="95"/><span>mhian ag Sean-Suanán.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Roinnt lá tar éis an féar a bheith</span>
<lb n="98"/><span>bainte bhí an faol-chú ar cuairt ag</span>
<lb n="99"/><span>Sean-Suanán agus do mhol sé go mór é</span>
<lb n="100"/><span>mar gheall ar an deis mhaith a bhí aige.</span>
<lb n="101"/><span>“Acht, a athair,” ar sé, agus, do chaoch</span>
<lb n="102"/><span>sé a shúil air.  “Má chíonn tú mé ag</span>
<lb n="103"/><span>goid caorach ó thréad do mháighistir,</span>
<lb n="104"/><span>dúnfaidh tú do shúile.”</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>“Ná bí ag braith ar sin,” ars' an</span>
<lb n="107"/><span>sean-mhadadh.  “Síleann mo mháighistir</span>
<lb n="108"/><span>go bhfuilim dílis dó agus níor mhaith liom</span>
<lb n="109"/><span>a leithéid sin a dhéanamh.”</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Shíl an faol-chú nach raibh Sean-</span>
<lb n="112"/><span>Suanán dáríribh agus d'éaluigh sé isteach</span>
<lb n="113"/><span>ins an gcró an oidhche sin leis an</span>
<lb n="114"/><span>gcaora a thógáil.  Acht d'innis an</span>
<lb n="115"/><span>madadh dá mháighistir céard a bhí an</span>
<lb n="116"/><span>faol-chú a rádh leis agus d'fhan sé i</span>
<lb n="117"/><span>bhfolach ag fanacht leis.  Do rug sé</span>
<lb n="118"/><span>ar an bhfaol-choin agus thug sé bualadh</span>
<lb n="119"/><span>maith dhó le súiste.  Is ar righin ar</span>
<lb n="120"/><span>éigin a chuaidh an faol-chú uaidh agus a</span>
<lb n="121"/><span>anam aige.  Nuair a bhí sé ag rith thar</span>
<lb n="122"/><span>an madadh dubhairt sé leis, “Fan go</span>
<lb n="123"/><span>fóil, a fhealltóir.  Íocfaidh tú as so</span>
<lb n="124"/><span>go daor.”</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>Maidin lá ar n-a bhárach do chuir an</span>
<lb n="127"/><span>faol-chú an torc le dubhshlán an</span>
<lb n="128"/><span>mhadaidh a thabhairt nó go dtroideadh</span>
<lb n="129"/><span>sé é ins an gcoill.  Ní raibh Sean-</span>
<lb n="130"/><span>Suanán i n-ann fear déanta cirt a</span>
<lb n="131"/><span>fhágháil acht cat cithreimeach nach raibh</span>
<lb n="132"/><span>acht trí cosa aige.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>Agus iad ag dul tríd an gcoill</span>
<lb n="135"/><span>do chongbhuigh an cat bocht a earball i</span>
<lb n="136"/><span>n-áirde le teann péine.  Bhí an</span>
<lb n="137"/><span>faol-chú agus an torc ar láthair an dubh-</span>
<lb n="138"/><span>shláin rómpa.  Chonnaic siad an</span>
<lb n="139"/><span>t-earball i bhfad uatha agus shíl siad go</span>
<lb n="140"/><span>raibh an trodaidhe eile ag tabhairt</span>
<lb n="141"/><span>claidhimh mhóir le troid leis.  Tamaillín</span>
<lb n="142"/><span>i n-a ndiaidh sin chonnaic siad an madadh</span>
<lb n="143"/><span>agus an cat cithreimeach chuca.  Gach uile</span>
<lb n="144"/><span>bhacóid dá dtugadh an cat do shíl siad</span>
<lb n="145"/><span>go raibh sé ag cromadh ar chloich mhóir</span>
<lb n="146"/><span>a chaitheamh leo.  D'éirigh siad araon</span>
<lb n="147"/><span>go han-fhaitcheach.  Chuaidh an torc i</span>
<lb n="148"/><span>bhfolach faoi chárnán mór de bhilleog-</span>
<lb n="149"/><span>aibh liatha agus chuaidh an faol-chú ag</span>
<lb n="150"/><span>strapadóireacht suas ar chrann.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>Nuair a tháinig an madadh agus an cat</span>
<lb n="153"/><span>ar an láthair bhí iongantas ortha fá</span>
<lb n="154"/><span>nach raibh an faol-chú agus an torc le</span>
<lb n="155"/><span>feiceál.  Acht ní raibh an torc</span>
<lb n="156"/><span>foluighthe i gceart.  Thug an cat faoi</span>
<lb n="157"/><span>deara rud beag éigin as na billeóg-</span>
<lb n="158"/><span>aibh liatha amach.  Shíl sé gur luch a bhí</span>
<lb n="159"/><span>ann agus d'fhan sé ag faire air tamaillín.</span>
<lb n="160"/><span>Do chorruigh an rud agus do léim an cat</span>
<lb n="161"/><span>faoi n-a dhéin agus rug air.  Phreab an</span>
<lb n="162"/><span>torc as na billeógaibh agus a chluas chlé</span>
<lb n="163"/><span>ar cur fola.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>Do bhain sé as chomh mear agus a bhí i</span>
<lb n="166"/><span>n-a chosaibh, agus nuair a bhí sé achair maith</span>
<lb n="167"/><span>uatha stad sé agus dubhairt leo:  “Tá an</span>
<lb n="168"/><span>té ar a bhfuil an locht ins an gcrann</span>
<lb n="169"/><span>taobh shuas dhíbh.”</span></p>
<lb n="170"/>
<lb n="171"/><p><span>Do bhreathnuigh siad suas agus chonnaic</span>
<lb n="172"/><span>siad an faol-chú.  Bhí náire air fá go</span>
<lb n="173"/><span>raibh sé chomh faitcheach.  Ghabh sé a</span>
<lb n="174"/><span>leithsgéal leis an madadh agus rinne sé</span>
<lb n="175"/><span>síothcháin leis.</span></p>
<lb n="176"/>
<lb n="177"/><p><span>Níor fhéach sé le caora a ghoid ó'n</span>
<lb n="178"/><span>bhfeilm sin riamh i n-a dhiaidh sin agus ní</span>
<lb n="179"/><span>móide go dtáinig sé ar cuairt ag</span>
<lb n="180"/><span>Sean-Suanán.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>Siubhán Pháidín Sheagháinín.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sean-Suanán

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sean-Suanán

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
