Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Brian Imperator Scotorum</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1905_10_14_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1905</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1905_10_14_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Brian Imperator Scotorum</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1905</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Éire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Léigheachta do léigh Conán Maol</span>
<lb n="4"/><span>do</span>
<lb n="5"/><span>Ghaedhealaibh Lonndain, 1903-4.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>An tAonmhadh Ceann ar Fhichid.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Brian Imperator Scotorum.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Tháinig Murchadh ar cheann de sna dreamaibh gall-</span>
<lb n="12"/><span>da.  Phreab Anrúd foirtil amach air.  Bhí cuisleanna</span>
<lb n="13"/><span>láidre Mhurchadha ar sileadh leis le tuirse ó bheith ag</span>
<lb n="14"/><span>marbhughadh fear feadh an lae, agus is beag nách raibh an</span>
<lb n="15"/><span>luadháil imthighthe asta.  Mar sin féin, d'éirigh a bhruth</span>
<lb n="16"/><span>nuair do chonnaic sé an taoiseach Lochlannach, agus léim</span>
<lb n="17"/><span>sé isteach air fá do léimfeadh leomhain, chas sé ar a</span>
<lb n="18"/><span>chéile é, bhuail sé fé é, strac sé an lúireach amach thar</span>
<lb n="19"/><span>mhullach cinn dhe, agus thiomáin sé claidheamh an Lochlann-</span>
<lb n="20"/><span>aigh féin trí huaire thré n-a chorp síos go talamh.  Bhí</span>
<lb n="21"/><span>an Lochlannach ag meabhlaigh is ag scréachaigh mar a</span>
<lb n="22"/><span>bheadh cat fiadhaigh agus ar nós an chait fhiadhaigh, chuir sé</span>
<lb n="23"/><span>gatha uaidh amach, mar sop sé scian dhubh suas thré</span>
<lb n="24"/><span>shliasaid Mhurchadha.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Mhair Murchadha go lá, agus fuair sé an sagart.  Bhí sé</span>
<lb n="27"/><span>mar shásamh aige na Lochlannaigh go léir d'fheicsint</span>
<lb n="28"/><span>ag briseadh ar gach taobh de, agus ag teicheadh go dún Átha</span>
<lb n="29"/><span>Cliath.  Chonnaic sé Maelsheachlainn ag briseadh thríotha</span>
<lb n="30"/><span>agus ag bualadh cipe dlúith idir iad agus droichead na Life,</span>
<lb n="31"/><span>agus chualaidh sé liúgh bhuadhthach na nÉireannach ar an</span>
<lb n="32"/><span>dtóir ag déanamh mion-rab díobh ar an mbóthar.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>San am gcéadna d'éirigh an tÁird-Rí dhá ghlúnaibh</span>
<lb n="35"/><span>go hobann fá mar do chorróchadh smaoineamh éigin é.</span>
<lb n="36"/><span>“Féach amach, a Laoighín, cloisim glór an chatha.”</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>“Tá na Gaill go léir ag rith le n-a n-anamanaibh agus</span>
<lb n="39"/><span>na Gaedhil ar a dtóir.  Tá meirge Mhurchadha ar lár!”</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Phreab Brian 'na sheasamh.  “Dubhach é an scéal do</span>
<lb n="42"/><span>chloisim!  Murchadh ar lár!  Ní fheicfidh fir nÉireann</span>
<lb n="43"/><span>go deo arís a leithéid de ghaiscidheach: duairc é an</span>
<lb n="44"/><span>saoghal gan Murchadh! beag ó brígh mo bheathadh gan</span>
<lb n="45"/><span>Murchadh!  Cá bhfuil mo ghárda?  Ghlaoidhuigh chugham</span>
<lb n="46"/><span>iad.”  Acht bhris ar an bhfoidhne ag an ngárda, agus</span>
<lb n="47"/><span>phreabadar ar thóir na Lochlannach.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Bhuail an t-Áird-Rí é féin ar a ghlúnaibh arís, agus chrom</span>
<lb n="50"/><span>sé ar ghuidhe le hanamanaibh na marbh do fuair bás ar</span>
<lb n="51"/><span>son na hÉireann.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>“Teichimís fá dhéin phuible an Airm, a Áird-Rí, tá</span>
<lb n="54"/><span>dreamanna Lochlannach ag gabháil thorainn ag teicheadh</span>
<lb n="55"/><span>ó'n gcath,” adeir an giolla cuirp.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>“Ní heol do rígh teicheadh.  Níor chás orm ná fág-</span>
<lb n="58"/><span>fainn an láthair seo beo: tá Murchadh is Dál gCais</span>
<lb n="59"/><span>ar lár:” agus chrom sé ar shailmeacht arís.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>“Tá dorn fear ag gabháil i leith chughainn,” adeir an</span>
<lb n="62"/><span>giolla cuirp.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>“Cad iad an saghas fear iad?”</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>“Fir ghlasa, is iad lomnochta.”</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>“Lochlannaigh lúirighthe,” arsa Brian, is phreab sé</span>
<lb n="69"/><span>'na shuidhe, is nocht a chlaidheamh.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>“Sagart,” arsa Bruadar fiadháin fuinneamhail ag</span>
<lb n="72"/><span>féachaint isteach sa chábán ríoghamhail, is ag tarraing</span>
<lb n="73"/><span>leis, mar bhí sé ag teicheadh d'éis an chatha — rud ba</span>
<lb n="74"/><span>dheacair leis a dhéanamh mar do b'é an fear árd dubh</span>
<lb n="75"/><span>so na féasóige is na gruaige fada so do shíneadh chum a</span>
<lb n="76"/><span>chaoil, an taoiseach ba dhíscire ar Lochlannaibh.  D'fhéach</span>
<lb n="77"/><span>fear eile isteach: “sagart,” ar seisean leis.  “Ní</span>
<lb n="78"/><span>headh! ní headh!” ar Lochlannach eile, “is é an</span>
<lb n="79"/><span>tÁird-Rí é!”  Rith Bruadar ar n-ais is tuagh dhá-fhaobhar ar</span>
<lb n="80"/><span>tarraing aige.  Phreab Brian i leath-taoibh ó'n iarracht,</span>
<lb n="81"/><span>chas sé a chlaidheamh is sciob sé an dá chois ó ghlúin de</span>
<lb n="82"/><span>Bhruadar, acht nuair do bhí seisean ag tuitim siar thug</span>
<lb n="83"/><span>sé urchar de'n tuaigh agus, mo mhíle truagh, bhuail a bhéal i</span>
<lb n="84"/><span>gclár an éadain Brian, agus thuit sé ar mhullach an</span>
<lb n="85"/><span>Lochlannaigh.  Ar an nóimit gcéadna d'fhill an gárda</span>
<lb n="86"/><span>ó thoir na Lochlannach mar tháinig faitchíos éigin ortha</span>
<lb n="87"/><span>bheith chomh fada amuigh.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>Ró-dhéidheannach, a ghárda mhí-fhoidhnigh fhaillighthigh;</span>
<lb n="90"/><span>tá bhur nÁird-Rí marbh, acht tá an Lochlannach fé thíos</span>
<lb n="91"/><span>fá mar do bhí riamh.  Agus do b'é creach theinn dhóighte</span>
<lb n="92"/><span>na hÉireann na trí glúine de'n tsliocht ríoghamhail —</span>
<lb n="93"/><span>Brian is Murchadh is Toirdhealbhach, mac Mhurchadha, an</span>
<lb n="94"/><span>t-aosánach gaisceamhail na gcúig mbliadhan déag do</span>
<lb n="95"/><span>chomhraic feadh an lae chruaidh ar ghualainn a athar is</span>
<lb n="96"/><span>do fuarthas báidhte i ndiaidh an chatha cois choradh</span>
<lb n="97"/><span>Chluain Tairbh ar marcaidheacht mar ba dhual dó ar</span>
<lb n="98"/><span>Lochlannach is a dhá láimh i n-achrann 'na úrla dubh.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Agus ba dhaor an lá buaidh é!  Tá seacht míle</span>
<lb n="101"/><span>Éireannach is dhá mhíle dhéag Lochlannach sínte 'na</span>
<lb n="102"/><span>gcuid fola ar mhachaire an áir, na taoisigh go léir nách</span>
<lb n="103"/><span>beag 'na gcodladh le n-a gcois, agus 'na dteannta leis</span>
<lb n="104"/><span>céadta créachta d'fhearaibh tréana.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>D'éirigh boladh trom úr as an mbán ar aer an tráth-</span>
<lb n="107"/><span>nóna úd, is d'eiteall scaoth cág is fiach dubh ó'n</span>
<lb n="108"/><span>dtuaith i leith, is scaoth faoileán ó'n bhfairrge aníos</span>
<lb n="109"/><span>is bolg-shúil ortha, is throideadar is screadadar, is</span>
<lb n="110"/><span>bhuail an taoide le hochón ar an dtráigh, is d'éaluigh</span>
<lb n="111"/><span>an oidhche fhuar dhubh anuas ar Chluain Tairbh.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Leath tuairisc an chatha ar faid na dúithchí.  Thuaidh i</span>
<lb n="114"/><span>gcríochaibh Lochlann agus i n-oileánaibh i dtuaiscirt Alban,</span>
<lb n="115"/><span>dubhairt Págánaigh na haimsire úd go bhfeacadar</span>
<lb n="116"/><span>samhaileacha san aer lá Chluain Tairbh — éin ar chruth ban-</span>
<lb n="117"/><span>déithe ag eiteallaigh andeas ó Éirinn ag scréachaigh,</span>
<lb n="118"/><span>agus comharthaí eile ná luaidhmíd annso.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Tháinig spéaraoidí ar dhaoinibh eile leis seachas na</span>
<lb n="121"/><span>Págánachaibh, is chonnaic is labhair taoiseach Gaedh-</span>
<lb n="122"/><span>ealach le bean-sídhe agus mheas sí é 'chongbháil as an gcath.</span>
<lb n="123"/><span>B'fhéidir go bhfeacaidh duine éigin gheal-dubh 'na</span>
<lb n="124"/><span>seasamh cois cróchair i gCluain Tairbh, gruadh uaibhreach</span>
<lb n="125"/><span>uirthi is claidheamh Bhriain 'na láimh aici: chualadar</span>
<lb n="126"/><span>cogarnaigh leis — “Scaoilis an chuing dem' bhraghaid,</span>
<lb n="127"/><span>a Bhriain, beir buaidh id' bhás: tá sé i ndán dom</span>
<lb n="128"/><span>tréin-fhir d'oileamhain is do chailleamhain, acht ní raibh</span>
<lb n="129"/><span>agam agus ní bheidh go deo acht aon Bhrian amháin,”  Agus</span>
<lb n="130"/><span>d'fhreagair mac-alla os cionn an chróchair — b'fhéidir</span>
<lb n="131"/><span>gur bh'í an taoide í, b'fhéidir gur bh'í an ghaoth í — “Tioc-</span>
<lb n="132"/><span>faidh leithéid Bhriain i gcionn míle blaidhan.”</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>(A chríoch soin).</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Brian Imperator Scotorum

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Brian Imperator Scotorum

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
