Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Éire</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1905_07_15_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1905</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1905_07_15_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Éire</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1905</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Éire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Léigheachta do léigh Conán Maol</span>
<lb n="4"/><span>do</span>
<lb n="5"/><span>Ghaedhealaibh Lonndain, 1903-4.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>An tOchtmhadh Ceann Déag.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>(ar leanmhaint).</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Thuig Cormac cad do bhí ag teastabháil ó Éirinn agus</span>
<lb n="12"/><span>chuir sé buaidhirt air.  Chuir Abba Inse Cathaigh cogar</span>
<lb n="13"/><span>'na chluais.  Is tusa bheidh mar rí ar Leath Mhogha agus níor</span>
<lb n="14"/><span>bh'iongnadh liom go mbeitheá id' Áird-Rí chomh maith,</span>
<lb n="15"/><span>mar teastuigheann do leithéid ó Éirinn indiu.  D'éist</span>
<lb n="16"/><span>Cormac leis gidh gur b'fheárr leis bheith i n-aice a chuid</span>
<lb n="17"/><span>leabhar.  Ní raibh aon fhonn chomhraic ar Chormac mar</span>
<lb n="18"/><span>cé gur bh'fhear misneamhail é do ghoill cath is fuil air.</span>
<lb n="19"/><span>Mar sin féin, tharraing an t-abba leis é mar shíligh sé</span>
<lb n="20"/><span>gur bh'é Cormac an fear do b'fheárr do riaghlóchadh Éire.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>Cad é an fuadar so fá'n Mumhain?  An measann</span>
<lb n="23"/><span>sí bheith 'na ceann ar Leath Mhogha fá mar do bhí sí fad</span>
<lb n="24"/><span>ó i n-aimsir Eoghain Táidhligh is Chuinn Chéadchathaigh?</span>
<lb n="25"/><span>arsa rí calma Laighean an uair sin.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Is ait agus is truaghmhéileach é gluaiseacht na Muimhneach</span>
<lb n="28"/><span>chum cogaidh fá Chormac.  Ní raibh aon mhuinighin ag na</span>
<lb n="29"/><span>Muimhnighibh as Cormac chum catha do chur, agus níor</span>
<lb n="30"/><span>theastuigh cath uaidh féin acht chomh beag.  Shíligh sé, ámh,</span>
<lb n="31"/><span>go raibh sé i ndán do'n Mhumhain Éire d'fhuascáilt,</span>
<lb n="32"/><span>agus is mar sin do thárluigh, acht níor ba fá stiúrughadh</span>
<lb n="33"/><span>Chormaic é.  Bhí cion leinbh ag na Muimhnighibh air agus do</span>
<lb n="34"/><span>leanfaidís go bás é, fá mar do leanadar.  Bhí</span>
<lb n="35"/><span>urraim ag Éirinn go léir dó leis i dtaobh a chuid</span>
<lb n="36"/><span>léighinn agus a mhór-chaile.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Caithfimíd dul ar aghaidh, is dócha, arsa Cormac.</span>
<lb n="39"/><span>Bhuail na Laighnigh thréana leo go cóirighthe i mBealach</span>
<lb n="40"/><span>Mumhan agus buadhadh ar na Muimhnighibh.  Bhí Cormac ar</span>
<lb n="41"/><span>druim eich ar pháirc an bhuailte acht níor bhuail sé</span>
<lb n="42"/><span>buille, mar níor bh'fhonn leis fuil do dhortadh.  Tháinig</span>
<lb n="43"/><span>sgeoin ar a chapall ó'n fhuil agus do shleamhnuigh sí.  Bhuail</span>
<lb n="44"/><span>fear claidhimh ar lár é agus baineadh an ceann de.  Tógadh</span>
<lb n="45"/><span>an ceann i láthair ríogh Laighean acht i n-ionad lúthgháire</span>
<lb n="46"/><span>is amhlaidh do bhuail an rí sin a dhá bhais is ghoil go</span>
<lb n="47"/><span>hárd i ndiaidh Chormaic agus chuir chum báis láithreach fear</span>
<lb n="48"/><span>an chlaidhimh.  Ar gcúl libh anois, a Mhuimhneacha, tá</span>
<lb n="49"/><span>bhur lá-sa ag teacht.  A-bhaile libh, tá buaidhte oraibh</span>
<lb n="50"/><span>sa bhruighin bhráithre seo do fearadh le súil Éireann do</span>
<lb n="51"/><span>chur ar a bonnaibh ar an gcuma do thuig Muimhnigh</span>
<lb n="52"/><span>is Laighnigh an lae chruaidh dheoraigh i mBealach Mumhan.</span>
<lb n="53"/><span>Le hais teallaighe i gCúige Mumhan leis do sileadh</span>
<lb n="54"/><span>deoir go brónach buidheach, nuair do cualathas gur</span>
<lb n="55"/><span>ghoil rí buadhthach Laighean os cionn Chormaic.  Is ar</span>
<lb n="56"/><span>deoraibh is fuil do ghnídhtear tíortha.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>An Naomhadh Ceann Déag.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Greim an Lochlannaigh.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Ní bhfuaras im' shiubhaltaibh aon chunntus beacht ar</span>
<lb n="63"/><span>an uair 'na ndeárnadh Críostaighthe de chuid des na</span>
<lb n="64"/><span>Lochlannaibh i nÉirinn.  Bhí a leithéid sin do ghráin aca</span>
<lb n="65"/><span>ar an gCreideamh nár bh'iontaoibh d'aon tsagart</span>
<lb n="66"/><span>teacht 'na ngoire, acht mar sin féin fuair na sagairt</span>
<lb n="67"/><span>faill ar labhairt le cuid aca agus bhí fo-cheann aca 'na</span>
<lb n="68"/><span>gCríostaighthibh i gan fhios roimh an mbliadhain 860.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Ba ghearr 'na dhiaidh súd go bhfuair na Lochalnnaigh</span>
<lb n="71"/><span>eile amach go raibh Críostaighthe ortha féin agus bhí</span>
<lb n="72"/><span>bruighean eatortha 'na thaobh soin i bhFine Gall, cois</span>
<lb n="73"/><span>Bhaile Átha Cliath, mar chrom cuid aca ar mhilleán do</span>
<lb n="74"/><span>chur ar a chéile toisg nár cuireadh chum báis na</span>
<lb n="75"/><span>sagairt do chas ortha.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Chualaidh na hÉireannaigh tuairisg ar an imreas do</span>
<lb n="78"/><span>bhí idir na Danair agus níor ghoill sin ortha gur chualadar</span>
<lb n="79"/><span>gur mar gheall ar an gCreideamh é.  Tháinig truagh</span>
<lb n="80"/><span>aca annsoin láithreach do'n Chríostaighe ghallda, siúd</span>
<lb n="81"/><span>is gur Lochlannach féin é.  Bhí na hÉireannaigh bog,</span>
<lb n="82"/><span>maithimheach riamh agus do b'fhurusta síothcháin do dhéanamh</span>
<lb n="83"/><span>leó — tréith do chuir chum deiridh go minic iad.  Is</span>
<lb n="84"/><span>amhlaidh do ghnídh a sochmaidheacht an cor so dochar is</span>
<lb n="85"/><span>diachair do'n tír, mar chrom taoiseach annso is ann-</span>
<lb n="86"/><span>súd ar cháirdeas is caidreamh do dhéanamh leis an</span>
<lb n="87"/><span>Lochlannach, agus ba ghairid gur ghnídheadar cleamhnas le</span>
<lb n="88"/><span>chéile.  Ghnídh a leithéid sin de chaidreamh imreas is</span>
<lb n="89"/><span>achrann idir na hÉireannaigh féin, rud do chabhruigh</span>
<lb n="90"/><span>leis an Lochlannach chum a ghreama d'fhásgadh ortha.</span>
<lb n="91"/><span>Thosnuigh sé ar bhailtí dhéanamh cois fairrge agus níor</span>
<lb n="92"/><span>bh'fhada go raibh sé láidir a dhóthain le ceanntair ar-</span>
<lb n="93"/><span>theórannaibh na mbailtí sin do chosaint is do chur fá</span>
<lb n="94"/><span>chíos.  'Na theannta soin chrom sé ar dhíol is ar</span>
<lb n="95"/><span>cheannach le tíorthaibh thar sáile agus bhí seisean ag dul i</span>
<lb n="96"/><span>saidhbhreas agus Éire ag dul i mbochtaineacht as son i</span>
<lb n="97"/><span>leith.  Bhí easba oidis ag cur ar na daoinibh leis mar</span>
<lb n="98"/><span>dóghadh na mainistreacha agus scoileanna an áird-léighinn</span>
<lb n="99"/><span>i nÁrd Macha, i gCluain Ioraird, i mBeannchar, is i</span>
<lb n="100"/><span>gCluain mhic Nóis, is do scaipeadh na mic léighinn do</span>
<lb n="101"/><span>gnáthigheadh na scoileanna áilne úd.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Conán Maol.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
