Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Éire - Milleadh na hÉireann</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1905_03_11_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1905</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1905_03_11_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Éire - Milleadh na hÉireann</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1905</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Éire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Léigheachta do léigh Conán Maol</span>
<lb n="4"/><span>do</span>
<lb n="5"/><span>Ghaedhealaibh Lonndain, 1903-4.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>An Dara Ceann Déag</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Milleadh na hÉireann.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Óráit do Dhiarmaid Mac Cearbhaill.  Ins an</span>
<lb n="12"/><span>mbliadhain 544 do déineadh Áird-Rí dhe agus do b'eisean</span>
<lb n="13"/><span>an chéad Chríostaidhe do riaghluigh Éire.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Do taidhbhreadh do'n Áird-Rígh sin ar a leabaidh sa</span>
<lb n="16"/><span>Teamhair go bhfeacaidh sé crann mór géagach i gcoill.</span>
<lb n="17"/><span>D'fhéach sé le hiongantas ar aoirde is ar reimhreacht</span>
<lb n="18"/><span>an chrainn, acht faid do bhí sé ag féachaint air do</span>
<lb n="19"/><span>tháinig scata fear le tuaghannaibh, do bhuaileadar bun</span>
<lb n="20"/><span>an bhile, do ghearradar é, agus do thuit sé le fuaim do</span>
<lb n="21"/><span>chroth an domhan.  Do b'é an bile úd an Teamhair agus do</span>
<lb n="22"/><span>b'iad fir na dtuagh Naomh Ruadhán Lórrtha agus a mhanaigh.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Ní fhuil aon tubaiste ó thúis go deireadh i stair na</span>
<lb n="25"/><span>hÉireann is measa 'ná mallacht Naoimh Ruadháin ar</span>
<lb n="26"/><span>an dTeamhair.  Níor chuir an tÁird-Rí Diarmaid</span>
<lb n="27"/><span>isteach i n-aon chor ar na manachaibh.  Bhí sé go fial agus</span>
<lb n="28"/><span>go muinnteardha leo.  Fear láidir aigeanteamhail</span>
<lb n="29"/><span>do b'eadh é go raibh fonn riaghalta air.  Le seal</span>
<lb n="30"/><span>roimhe sin bhí na ríghthe cúige agus na taoisigh mhóra ag</span>
<lb n="31"/><span>éirghe chomh neamhspleadhach soin gur gheárr muna mbeadh</span>
<lb n="32"/><span>cuid aca 'gá gcur féin suas is anuas leis an Áird-</span>
<lb n="33"/><span>Rígh féin.  Chromadar ar dhúnta daingeana do chur</span>
<lb n="34"/><span>suas ar faid na tíre gan buidheachas d'éinne.  Chuir</span>
<lb n="35"/><span>an t-Áird-Rí gairm scoile amach go gcaithfidhe aoirde</span>
<lb n="36"/><span>is leithead shleighe an ríogh bheith i ngach doras dúin is</span>
<lb n="37"/><span>tighe mhóir — 'sé sin le rádh go mbeadh sé riachtanach ar</span>
<lb n="38"/><span>gach uasal cead do thabhairt do theachtaire an ríogh</span>
<lb n="39"/><span>gabháil isteach 's amach i ngach dún i nÉirinn.  Chuir</span>
<lb n="40"/><span>sé bollsaire ar siubhal leis an bhfógra soin.  Géilleadh</span>
<lb n="41"/><span>do'n bhollsaire go dtáinig sé go dún Ghuaire, Rí</span>
<lb n="42"/><span>Chonnacht, agus géilleadh dó annsúd leis, mar bhí Guaire</span>
<lb n="43"/><span>le n-a mhnaoi nua-phósta as baile.  D'fhill Guaire</span>
<lb n="44"/><span>faid do bhí an bollsaire fá dhíon tighe agus i n-ionad rud</span>
<lb n="45"/><span>do dhéanamh ar taoiseach uasal a Áird-Ríogh is eadh do</span>
<lb n="46"/><span>ghnídh sé 'ná sleagh do ropadh thríd.  Mar an ionmhuin</span>
<lb n="47"/><span>leat mo mhadra ní hionmhuin leat mé féin, agus do ba</span>
<lb n="48"/><span>dhála soin go Ghuaire.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Bhí an liúgh fhiadhaigh thríd an dtír láithreach, agus an</span>
<lb n="51"/><span>tuairisc ag dul ó bhéal go béal gur marbhuigheadh</span>
<lb n="52"/><span>teachtaire an ríogh.  Do theich Rí Chonnacht len' anam,</span>
<lb n="53"/><span>mar ba gheall leis an rí do bhualadh a theachtaire do</span>
<lb n="54"/><span>bhualadh.  Sceinn sé go dtí Lórrtha i dTiobraid</span>
<lb n="55"/><span>Árann, agus d'iarr coimirce ar Naomh Ruadhán.  Bhí an</span>
<lb n="56"/><span>tóir 'na dhiaidh ró-dhian agus do tháinig faitchíos ar</span>
<lb n="57"/><span>Ruadhán agus do sheol sé Guaire go dtí rí na Breataine.</span>
<lb n="58"/><span>Chuir Diarmaid scéala chum Ríogh na Breataine Rí</span>
<lb n="59"/><span>Chonnacht do chur a bhaile láithreach nó gur dhó féin ba</span>
<lb n="60"/><span>mheasa, agus tháinig scannradh ar Rígh na Breataine agus</span>
<lb n="61"/><span>thiomáin sé ar n-ais Guaire.  Thóg Ruadhán arís fá n-a</span>
<lb n="62"/><span>scáth é agus chuir i bhfolach é.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Bhí nós ag na Giúdaighthibh go raibh bailtí áirithe aca</span>
<lb n="65"/><span>go nglaodhaidís cathracha dídin ortha, agus pé cuirptheach nó</span>
<lb n="66"/><span>méirleach nó marbhthóir do bheadh ag teicheadh ó'n</span>
<lb n="67"/><span>ndlighe, dá dtárlóchadh go sroichfeadh sé slán an</span>
<lb n="68"/><span>chathair dídin ní leomhfadh an dlighe méar do bhualadh</span>
<lb n="69"/><span>air.  Ghnídh na manaigh i nÉirinn riaghail dhóibh féin ar</span>
<lb n="70"/><span>an gcuma gcéadna.  Glaodhadh mar ainm ar an</span>
<lb n="71"/><span>dtalamh do bhí mór-dtimcheall a gcille an “Nemhadh”</span>
<lb n="72"/><span>— 'sé sin talamh naomhtha.  Nós nua do b'eadh a</span>
<lb n="73"/><span>leithéid sin i nÉirinn agus níor thaithnigh sé leis na</span>
<lb n="74"/><span>hÉireannachaibh i n-aon-chor gidh gur leigeadar dó,</span>
<lb n="75"/><span>mar bhí cumhacht spioradálta ag na manachaibh.  Mheas</span>
<lb n="76"/><span>Naomh Ruadhán an nós so do chur i bhfeidhm.  Do ba</span>
<lb n="77"/><span>de shliocht ríoghamhail Éibhir an naomh so leis agus bhí éad ag</span>
<lb n="78"/><span>an sliocht soin le ríghthibh na Teamhrach, mar do ba de</span>
<lb n="79"/><span>shliocht Eireamhóin na hÁird-Ríghthe sin.  D'éitigh</span>
<lb n="80"/><span>Ruadhán Rí Chonnacht do thabhairt suas do'n dlighe,</span>
<lb n="81"/><span>acht tháinig an tÁird-Rí féin agus a ghárda go Lórrtha le</span>
<lb n="82"/><span>haghaidh a ghabháil.  “Cá bhfuil an marbhthóir Guaire</span>
<lb n="83"/><span>atá fad' choimirc?” ars' an tÁird-Rí, mar bhí 'fhios</span>
<lb n="84"/><span>aige ná 'neosfadh an naomh bréag.  “Ní fheadar-sa</span>
<lb n="85"/><span>soin muna bhfuil sé fád' chosaibh,” arsa Ruadhán, agus do</span>
<lb n="86"/><span>shásaimh an freagra an Rí, mar ní raibh fá n-a chosaibh</span>
<lb n="87"/><span>dar leis acht an talamh cruaidh.  Ar imtheacht dó,</span>
<lb n="88"/><span>mar sin féin, do mhachtnuigh sé go mb'fhéidir go raibh</span>
<lb n="89"/><span>an naomh 'ghá mealladh.  D'fhill sé ar n-ais agus fuair sé</span>
<lb n="90"/><span>Guaire i bhfolach i n-uaimh fá'n áit gur sheasaimh sé</span>
<lb n="91"/><span>féin air.  Ní raibh maith i n-impidhe ná i mbagairt</span>
<lb n="92"/><span>Naoimh Ruadháin.  Acht bhí a dhíoghaltas aige mar sin</span>
<lb n="93"/><span>féin.  Is dubhach an scéal é, acht is í beatha an star-</span>
<lb n="94"/><span>aidhe fírinne.  Bhailigh Naomh Ruadhán manaigh na Mumhan,</span>
<lb n="95"/><span>trí chéad aca, leanadar an tÁird Rí, ghluaiseadar</span>
<lb n="96"/><span>mór dtimcheall na Teamhrach ag bualadh a gcloigíní</span>
<lb n="97"/><span>'na coinnibh, agus chuireadar an mallacht ar an gcathair</span>
<lb n="98"/><span>ríoghamhail agus ar gach duine innti.  Sleagh thré chroidhe</span>
<lb n="99"/><span>na hÉireann do b'eadh an mhallacht úd, an bheart do</span>
<lb n="100"/><span>b'amadánta agus ba thruaghmhéilighe dár thuit amach riamh</span>
<lb n="101"/><span>sa tír.  D'fhill na manaigh slán, mar bhí eagla ar na</span>
<lb n="102"/><span>daoinibh rómpa, agus bhí Éire briste 'na chodaibh.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Éire - Milleadh na hÉireann

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Éire - Milleadh na hÉireann

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
