Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Buidhne Léighte</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1903_11_21_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1903</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1903_11_21_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Buidhne Léighte</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1903</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span>
<lb n="2"/><span>Áth-Cliath, Samhain 21, 1903.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>“Buidhne Léighte.”</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Sé an tslighe is fearr chun teanga do choim-</span>
<lb n="7"/><span>eád beó ná í do LABHAIRT.  Muna mbeidh</span>
<lb n="8"/><span>sí 'gá labhairt ag na daoinibh go coitchionnta,</span>
<lb n="9"/><span>gheobhaidh sí bás gan aon agómh; ní féidir di</span>
<lb n="10"/><span>maireachtain; beatha teangan í do labhairt.</span>
<lb n="11"/><span>Sin é an chéad rud, agus an rud is riachtan-</span>
<lb n="12"/><span>aighe; acht tá rud eile ann, agus rud chomh</span>
<lb n="13"/><span>riachtanach céadna, b'fhéidir.  Cad do thug ar</span>
<lb n="14"/><span>na daoinibh gan a bheith ag labairt na Gaedh-</span>
<lb n="15"/><span>ilge?  Is iomdha fáth do bhí leis; acht bhí aon</span>
<lb n="16"/><span>cheann amháin do rinne mórán díoghbhála, sé</span>
<lb n="17"/><span>sin ná raibh aon litridheacht thaitneamhach shaor</span>
<lb n="18"/><span>ann le sgaipeadh i measg an tsluaigh Ghaedh-</span>
<lb n="19"/><span>ealaigh ar fuaid gleannta agus machairí na</span>
<lb n="20"/><span>hÉireann — litridheacht i n-a bhfaghfaidhe cunn-</span>
<lb n="21"/><span>tas lonnrach ar imtheachtaibh & ar ghníomharthaibh</span>
<lb n="22"/><span>a sean & a sinnsear — litridheacht i n-a bhfagh-</span>
<lb n="23"/><span>faidhe sgéala ar an saoghal do bhíodh 'ghá chaith-</span>
<lb n="24"/><span>eamh ag sluaightibh Gaedheal sa dúithche seo ó</span>
<lb n="25"/><span>thús na n-aimsear; agus an saghas saoghail do</span>
<lb n="26"/><span>bhí aca féin do láthair leis; litridheacht i n-a</span>
<lb n="27"/><span>mbeadh spioraid & leóitne na ngleann is na</span>
<lb n="28"/><span>ngarbh-chnoc, & i n-a bhfeicfidhe — ar nós sgaoth-</span>
<lb n="29"/><span>áin — toradh inntleachta & dúr-anam do-bhriste</span>
<lb n="30"/><span>na nGaedheal.  Ní raibh aon fhágháil ag na</span>
<lb n="31"/><span>daoinibh bochta ar a leithéid, agus, dá mbeadh</span>
<lb n="32"/><span>féin, ní bheadh aon mhaitheas dóibh ann.  D'fhág</span>
<lb n="33"/><span>fóirneart & léirsgrios Gall gan sgoil gan</span>
<lb n="34"/><span>léigheann iad.  Bhí a bhfearann ar fad ag</span>
<lb n="35"/><span>gramaisg dhuairc an chlampair, bhíodar</span>
<lb n="36"/><span>brúighte síos ar nós na mbeithidheach, is dá</span>
<lb n="37"/><span>mbeadh na leabhra féin aca ní bheadh aon</span>
<lb n="38"/><span>tsuim ag a bhfurmhór ionnta, is níor</span>
<lb n="39"/><span>bh'acfuinn dóibh iad do léigheamh.  'Seadh,</span>
<lb n="40"/><span>sin í an fhadhb indiu féin.  Sé an LÉIGHEAMH</span>
<lb n="41"/><span>an dara rud is riachtanaighe go siúrailte</span>
<lb n="42"/><span>ceart.  Na daoine go bhfuil an Ghaedhilg aca</span>
<lb n="43"/><span>ní féidir í DO LÉIGHEAMH.  Acht ar shon ná</span>
<lb n="44"/><span>fuil an tsluagh ar fad ábalta as an Ghaedhilg</span>
<lb n="45"/><span>do léigheamh ní dóigh liom go bhfuil aon</span>
<lb n="46"/><span>bhall i nÉirinn ó Loch Feabhail siar-dheas go</span>
<lb n="47"/><span>hOileán Uí Bhric go bhfuil an Ghaedhilg gá</span>
<lb n="48"/><span>labhairt go coitchionnta ann ná fuil craobh</span>
<lb n="49"/><span>de'n Chonnradh ann bheadh sé ceart Buidhean</span>
<lb n="50"/><span>Léighte do chur ar bun ann.  B'fhurus a</span>
<lb n="51"/><span>leithéid a chur ar bun, agus a choimeád suas.</span>
<lb n="52"/><span>Níor ghábhad mórán airgid.  Gheóbhfaidhe adhbhar</span>
<lb n="53"/><span>léighte sa “CLAIDHEAMH SOLUIS” gach aon</span>
<lb n="54"/><span>tseachtmhain.  B'fhuruis roinnt leabhra beaga</span>
<lb n="55"/><span>d'fhagháil; agus siad na leabhra badh cheart a</span>
<lb n="56"/><span>bheith ann ná leabhra ag cur síos ar rud éigint</span>
<lb n="57"/><span>a bhainfeadh leis an áit áirithe sin.  'Sé an</span>
<lb n="58"/><span>saghas Gaedhilge b'fhearr a bheith ann leis ná</span>
<lb n="59"/><span>Gaedhilg mhion mhin na háite sin féin.  Níor</span>
<lb n="60"/><span>ghábhadh aon teach speisialta acht an oiread.</span>
<lb n="61"/><span>B'fhearr an bhuidhean a dhul ar chéilidh tim-</span>
<lb n="62"/><span>cheall an phoróiste, oidhche annso agus oidhche</span>
<lb n="63"/><span>annsúd.  Mar sin do thabharfaidhe ar an gcuma</span>
<lb n="64"/><span>soin an solus & obair na Gaedhilge go dtí gach</span>
<lb n="65"/><span>aon teach sa pharóisde agus badh mhór an nídh é</span>
<lb n="66"/><span>sin.  Gheóbhfaidhe críoch & slacht do chur ar</span>
<lb n="67"/><span>leasún na hoidhche le babhta rinnce nó bhéarsa</span>
<lb n="68"/><span>amhráin.  Dhéanfadh a leithéid sin malairt</span>
<lb n="69"/><span>mhór phléisiúrtha do chur ar an saoghal síor-</span>
<lb n="70"/><span>dhubh tá aca sna Ceanntaraibh Gaedhealacha.</span>
<lb n="71"/><span>Anois tá athchuinge gá dhéanamh againn ar gach</span>
<lb n="72"/><span>éinne dá bhfuil 'n-a gcomhnuidhe i na leithéidíbh</span>
<lb n="73"/><span>seo d'áiteannaibh Buidhne Léighte do chur ar</span>
<lb n="74"/><span>bun agus congnamh thabhairt ar an Ghaedhilg</span>
<lb n="75"/><span>do choimeád beó mar a bhfuil sí.  Tá sí níos</span>
<lb n="76"/><span>fearr as anois ná mar do bhí sí le fada acht</span>
<lb n="77"/><span>nílmíd ró-chinnte ná fuil sí ag dul d'éag fós</span>
<lb n="78"/><span>féin i n-áiteannaibh.  Sin é a bhfuil air ná dhe.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Buidhne Léighte

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Buidhne Léighte

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
