Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Gadaidhe Dubh na Slóna</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1903_08_29_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1903</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1903_08_29_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Gadaidhe Dubh na Slóna</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1903</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span>
<lb n="2"/><span>Áth-Cliath, Lughnasa 29, 1903.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Na Ceanntair Ghaedhealacha</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Tá a lán cainnte á dhéanamh le tamall mar</span>
<lb n="7"/><span>gheall ar na ceanntair Ghaedhealacha.  Tá</span>
<lb n="8"/><span>gach éinne ag cur síos ar an mhuinntir go</span>
<lb n="9"/><span>bhfuil an Ghaedhilg aca ó thúis.  Go deimhin is</span>
<lb n="10"/><span>dóigh linn féin gur mithid trácht ortha, agus</span>
<lb n="11"/><span>comhairle a tabhairt dóibh & b'fhéidir gabháil de</span>
<lb n="12"/><span>bhata ortha leis, nó d'fhanfaidís 'n-a gcodladh</span>
<lb n="13"/><span>go bráth.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Deir na hughdair go léir, & admhuigheann an</span>
<lb n="16"/><span>saoghal go bhfuil an ceart aca, gur beag an</span>
<lb n="17"/><span>chabhair dúinn bheith ag iarraidh an Ghaedhilg a</span>
<lb n="18"/><span>leathadh mara mbeidh na ceanntair Ghaedhealacha</span>
<lb n="19"/><span>— na háiteanna 'n-a bhfuil an Ghaedhilg á</span>
<lb n="20"/><span>labhairt i gcomhnuidhe — linn san gcúis.  Do</span>
<lb n="21"/><span>theipfeadh ar a dtiocfaidh 's a dtáinig mara</span>
<lb n="22"/><span>mbeadh dream ann do thaithigh í mar ghnáth-</span>
<lb n="23"/><span>chainnt.  Agus má's dream neamh-spleádhach</span>
<lb n="24"/><span>seasmhach iad súd, leathfaidh a gcainnt mór-</span>
<lb n="25"/><span>thimcheall na tíre as a gustal agus as a</span>
<lb n="26"/><span>maitheasaí féin.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Is mithid innsint do na ceanntair seo go</span>
<lb n="29"/><span>bhfuilimíd ag brath ortha chum Éire a dhéanamh</span>
<lb n="30"/><span>Gaedhealach arís, gur chucha atá Éire agus</span>
<lb n="31"/><span>muinntir na hÉireann ag féachaint chum an</span>
<lb n="32"/><span>Ghaedhilg a leathadh arís ar fuid na dúithche, &</span>
<lb n="33"/><span>má theipfidh soin ortha go mbeidh deireadh le</span>
<lb n="34"/><span>réim na nGaedheal go bráth na breithe.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Fiafruighmís dínn féin an bhfuil a gcion</span>
<lb n="37"/><span>féin — an cion is mó & is tairbhighe — dá dhéanamh</span>
<lb n="38"/><span>ag na ceanntair Ghaedhealacha?  Cuiridís</span>
<lb n="39"/><span>muinntir na gceanntair nGaedhealach, Éire-</span>
<lb n="40"/><span>annaigh & Gaedhil na gceanntair úd, an cheist</span>
<lb n="41"/><span>chéadna chúcha féin.  Tá beartanna maithe le</span>
<lb n="42"/><span>fagháil anois ins gach éan-áit ar fuid na tíre</span>
<lb n="43"/><span>chum Gaedhilg a mhúineadh.  Cá bhfuil na</span>
<lb n="44"/><span>buachaillí óga & na cailíní óga ó sna ceann-</span>
<lb n="45"/><span>tair Ghaedhealacha a bheadh ábalta ar na beart-</span>
<lb n="46"/><span>anna so a ghabháil ar láimh?  Nílid ann, mar bhí</span>
<lb n="47"/><span>na ceanntair úd 'n-a gcodladh go dtí seo; &</span>
<lb n="48"/><span>is ró-bhaoghalach linn go bhfuilid 'n-a gcodladh</span>
<lb n="49"/><span>fós.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Is fada atáimíd ag trácht thar sgoileanna</span>
<lb n="52"/><span>Gaedhealacha a chur ar bun i gceanntair Gaedh-</span>
<lb n="53"/><span>ealacha.  Badh bheag an mhaith bheith ag cailleamh-</span>
<lb n="54"/><span>aint airgid le n-a leithéid nuair ná beadh</span>
<lb n="55"/><span>leanbhaís Gaedhealacha ann chuige.  Labhraid</span>
<lb n="56"/><span>muinntir na gceanntar úd an Ghaedhilg le</span>
<lb n="57"/><span>chéile acht drabhfuigheal droich-Bhéarla is eadh</span>
<lb n="58"/><span>labhraid le n-a gcloinn.  Ar b'fhiú dhúinn</span>
<lb n="59"/><span>Sgoil Ghaedhealach a chur ar bun nuair ná beadh</span>
<lb n="60"/><span>leanbhaí Gaedhealacha ann 'n-a comhair?</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Nach dona an cás ag Éirinn bhoicht agus ag</span>
<lb n="63"/><span>teangain na nÉireann é, a rádh go bhfuil an</span>
<lb n="64"/><span>fhaillighe mhí-náireach so i dtaobh na Gaedhilge</span>
<lb n="65"/><span>ar siubhal gach lá ins na ceanntair is Gaedh-</span>
<lb n="66"/><span>ealaighe i nÉireann, & ná deintear iarracht ar</span>
<lb n="67"/><span>stad a chur léi?  Agus cia atá ag déanamh</span>
<lb n="68"/><span>na faillighe seo?  Cia fé ndearra é?  Ní hé</span>
<lb n="69"/><span>Seaghan Buidhe ná Riaghaltas Shasana fé</span>
<lb n="70"/><span>ndearra é ar éan-chuma.  Is greannmhar &</span>
<lb n="71"/><span>is uathbhásach an sgéal é.  Labhrann an Franncach</span>
<lb n="72"/><span>& an Spáinneach & an Gearmánach a dteanga</span>
<lb n="73"/><span>féin le n-a gcloinn.  Acht féach ar an</span>
<lb n="74"/><span>nGaedheal mí-áidh.  Labharfaidh sé a teanga</span>
<lb n="75"/><span>dhúthchais le n-a chomh-aois d'fhear, acht cad do</span>
<lb n="76"/><span>labharfaidh sé le n-a chloinn?  Drabhfuigheal</span>
<lb n="77"/><span>ní fhéadfaimís teanga fhoghanta ná teanga</span>
<lb n="78"/><span>nádurtha a tabhairt air.  Agus an leanbh ná</span>
<lb n="79"/><span>beidh ar a theangain aige acht “Tiss, a laogh”</span>
<lb n="80"/><span>agus “Neó, a laogh” an dóigh le héinne gurab</span>
<lb n="81"/><span>é an earradh cheart é chum Sgoil Ghaedhealach a</span>
<lb n="82"/><span>chur ar bun 'n-a chomhair?</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Is fada an bóthar atá romhainn fós, & go</span>
<lb n="85"/><span>deimhin níor bh'éan-bhréag a rádh gurab iad ár</span>
<lb n="86"/><span>muinntir féin is mó atá 'gár gcosg.  Má</span>
<lb n="87"/><span>theastuigheann uainn teanga ár dtíre a shábháil</span>
<lb n="88"/><span>& a chur fé réim arís, caithfam ár gcasóga</span>
<lb n="89"/><span>bhaint dínn & luighe chun oibre i ndáiríribh.  Ná</span>
<lb n="90"/><span>tuigeadh muinntir na Gaedhilge gur tré dhroch-</span>
<lb n="91"/><span>chroidhe adubhramair an méid úd thuas.  Níor</span>
<lb n="92"/><span>bh'eadh i n-éan-chor.  Ag an nduine féin is</span>
<lb n="93"/><span>fearr fhios cá luigheann an bhróg air.  Acht</span>
<lb n="94"/><span>táimíd ag obair anois le deich mbliadhna, &</span>
<lb n="95"/><span>cia adéaraidh go bhfuil a gcion féin de'n</span>
<lb n="96"/><span>obair déanta ag na ceanntair Gaedhealacha,</span>
<lb n="97"/><span>an cion badh chóir dhóibh a bheith déanta aca?</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Gadaidhe Dubh na Slóna

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Gadaidhe Dubh na Slóna

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
