Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Deich mBliadhna</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1903_07_18_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1903</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1903_07_18_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Deich mBliadhna</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1903</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span>
<lb n="2"/><span>Áth-Cliath, Iúl 18, 1903</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Deich mBliadhna.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Támuid ag obair ar an nGaedhilg anois le</span>
<lb n="7"/><span>dul 'un deich mbliadhna — béidh sé deich</span>
<lb n="8"/><span>mbliadhna an lá deiridh do'n mhí seo — agus</span>
<lb n="9"/><span>ní misde dhúinn breathnughadh ar an méid atá</span>
<lb n="10"/><span>déanta & ar an méid nach bhfuil.</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Bhí na mílte 'gus na mílte, nuair a tosuigh-</span>
<lb n="13"/><span>eadh, nach raibh a fhios aca an raibh teanga</span>
<lb n="14"/><span>Ghaedhilge ar bith ann.  Bhí na mílte eile ann,</span>
<lb n="15"/><span>& na céadta mílte nár thuig céard ba bhrígh</span>
<lb n="16"/><span>do theanga ar leith a bheith ag tír.  Ní raibh</span>
<lb n="17"/><span>meas uisge na bhfataí ar an nGaedhilgeóir.</span>
<lb n="18"/><span>Lán a chroicinn do náire bhí air.  Dá mbéadh a</span>
<lb n="19"/><span>fhios ag éinne go raibh Gaedhilg aige, & mara</span>
<lb n="20"/><span>raibh an duine sé nó seachráin ann, ní labh-</span>
<lb n="21"/><span>róchadh fear Gaedhilg an uair sin os comhair</span>
<lb n="22"/><span>daoine measamhla dá bhfuighfeadh sé geine</span>
<lb n="23"/><span>buidhe an focal uirri.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Tá sgéal eile anois ann.  Na páipéir</span>
<lb n="26"/><span>nuaidheachta do mhill an Gaedheal cheana le</span>
<lb n="27"/><span>sgéalta agus nuaidheacht Gallda, sgríobhtha ar</span>
<lb n="28"/><span>mhodh Gallda, & do tharraing smaointe Gallda</span>
<lb n="29"/><span>isteach i n-ár measg, tá siad ag géilleadh</span>
<lb n="30"/><span>beagán anois — sin iad ár ndaoine féin; tá</span>
<lb n="31"/><span>máighistirí sgoile ag múnadh na teangan do'n</span>
<lb n="32"/><span>aos ós anois — sin iad ár ndaoine féin</span>
<lb n="33"/><span>freisin; tá stiúrthóirí sgoile ag cur faoi</span>
<lb n="34"/><span>ndeara do na máighistríbh í mhúnadh — & is iad-</span>
<lb n="35"/><span>san ár ndaoine féin.  Tá sraith leabhra Gaedh-</span>
<lb n="36"/><span>ilge ag teacht amach gach uile shéisiúr; tá im-</span>
<lb n="37"/><span>theacht ar pháipéir nuaidheacht & ar Irisleabhair</span>
<lb n="38"/><span>i nGaedhilg.  Tá athrughadh chomh mór soin ar</span>
<lb n="39"/><span>an saoghal & go bhfuil dúil ag gach éinneach a</span>
<lb n="40"/><span>bhéagán nó a mhórán a dhéanamh ar son a</span>
<lb n="41"/><span>theangan.  San áit a raibh tarcuisne & droch-</span>
<lb n="42"/><span>mheas le fagháil ag an nGaedhilgeóir cheana</span>
<lb n="43"/><span>tá meas agus onóir dá réir le fagháil anois</span>
<lb n="44"/><span>aige.  Tá luighe baramhail na ndaoine claonta</span>
<lb n="45"/><span>'un maitheasa na hÉireann ar réir mar cheap-</span>
<lb n="46"/><span>as siad as a n-ughdarás féin.  Tá, & leath-mhíle</span>
<lb n="47"/><span>maith eile nach bhfuil áit ná am le háireamh</span>
<lb n="48"/><span>annso.  Dubhairt a lán ar dtús nach raibh</span>
<lb n="49"/><span>againn ann acht girr-fhiadh nó das raithnigh,</span>
<lb n="50"/><span>deir siad anois nach bhfuil maith dhá dtáinic</span>
<lb n="51"/><span>le deich mbliadhna nach hiad lucht na Gaedh-</span>
<lb n="52"/><span>ilge is cionntach leis.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Is maith agus is sár-mhaith an sgéal é an</span>
<lb n="55"/><span>t-athrughadh soin a bheith tagaighthe.  Acht n-a</span>
<lb n="56"/><span>dhiaidh sin is uilig bhí guth againn ar dhaoinibh a</span>
<lb n="57"/><span>d'fhan uainn, agus tá guth againn fós orra,</span>
<lb n="58"/><span>agus tháinic mór-chuid eile ar aon inntinn</span>
<lb n="59"/><span>linn, agus gan súil ar bith leó.  Tá réimse</span>
<lb n="60"/><span>mór do thaobh tíre annso is annsúd, agus is</span>
<lb n="61"/><span>cuma goidé gach a bhfuil do'n teanga dá</span>
<lb n="62"/><span>foghluim ar sgoil aca.  Tá, agus istigh i gceart-</span>
<lb n="63"/><span>lár na Gaedhilge freisin.  'Siad ár ndaoine</span>
<lb n="64"/><span>féin, ár ndóigh, na stiurthóirí agus na máighis-</span>
<lb n="65"/><span>trí atá os cionn na sgoilteacha so, agus</span>
<lb n="66"/><span>fairíor má tá a leithéide sin d'fhaillighe le</span>
<lb n="67"/><span>bualadh thall orra!</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Cé is moite do rud mar sin, agus do dhroich-</span>
<lb n="70"/><span>mhisneach a bheith ag teacht ar chorr-dhuine eile</span>
<lb n="71"/><span>mar gheall ar gan a bheith i n-ann cat is dá</span>
<lb n="72"/><span>ruball a dhéanamh ar an toirt boise, ní mórán</span>
<lb n="73"/><span>is ion-cháinte ár ndul ar aghaidh.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Nach fearr dhúinn gan a bheith ábalta ar an</span>
<lb n="76"/><span>teanga fhoghluim agus a sgaipeadh go héasga</span>
<lb n="77"/><span>agus go sgiopaidh, ná  malthruid?  Má tá an</span>
<lb n="78"/><span>teacht aniar agus cur leis ionainn chéadna</span>
<lb n="79"/><span>neartófar iad, mara bhfuil siad ionainn caith-</span>
<lb n="80"/><span>fimíd iad d'fhoghluim.  Agus cé an bhrígh</span>
<lb n="81"/><span>gach 's a bhféadfaidhe a dhéanamh i n-imtheacht</span>
<lb n="82"/><span>deich mbliadhna?  Ní raibh litridheacht ná lucht</span>
<lb n="83"/><span>a léighte le fagháil nó go mb'éigin a ndéanamh</span>
<lb n="84"/><span>agus níl déanta ar litridheacht acht tosughadh</span>
<lb n="85"/><span>anois féin.  Brostuightear an té tá failligheach,</span>
<lb n="86"/><span>spadánta — ár ndaoine féin — agus faoi</span>
<lb n="87"/><span>cheann deich mbliadhna eile cé ar bith cé</span>
<lb n="88"/><span>bhéas beó, béidh coisméag tugtha ar aghaidh a</span>
<lb n="89"/><span>chuirfeadh iongantas ar cheachtar againn indiu.</span>
<lb n="90"/><span>Nuair a bhéas ar n-oideachas Gaedhealach agus</span>
<lb n="91"/><span>foireann úr oilte tógtha le n-a chabhair béidh a</span>
<lb n="92"/><span>fhios annsin cé an smior atá san nglan-</span>
<lb n="93"/><span>Éireannach.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Deich mBliadhna

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Deich mBliadhna

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
