Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Máirtín Ó Raghallaigh, Píobaire.</title><author><name type="main">An Chraobh Ruadh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1903_03_07_862</note>
                         <note type="L">862</note>
                         <note type="B">1903</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1903_03_07_862</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>An Chraobh Ruadh</author><title>Máirtín Ó Raghallaigh, Píobaire.</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1903</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Máirtín Ó Raghallaigh, Píobaire.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Rugadh Máirtín Ó Raghallaigh i nGaillimh cúpla míle</span>
<lb n="4"/><span>o'n mbaile mór san mbliadhain 1829, nó, mar</span>
<lb n="5"/><span>adeir sé féin, “Bhí mé deich mbliadhna go díreach, oidhche</span>
<lb n="6"/><span>na gaoithe móire.”  Bhí Máirtín dall ó rugadh é, agus</span>
<lb n="7"/><span>mar ba ghnáthach an t-am sin, nuair do bhéarfaidhe leanbh</span>
<lb n="8"/><span>& é bheith dall, dubhairt a thuismightheóirí leobhtha féin</span>
<lb n="9"/><span>go mbeadh sé chomh maith aca píobaire a dhéanamh de</span>
<lb n="10"/><span>Mháirtin.  Colceathar dó féin, fear dar bh'ainm</span>
<lb n="11"/><span>Séamus Ó Raghallaigh, do thug an chéad cheacht dó,</span>
<lb n="12"/><span>agus lean sé de'n cheól chomh dian, dícheallach sin</span>
<lb n="13"/><span>gur gearr go raibh Máirtín óg ionán ceól binn a</span>
<lb n="14"/><span>bhaint as na píopaibh.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Shiubhail Máirtín roimhe i gcuideachta le píobaire</span>
<lb n="17"/><span>eile thart-thimcheall na hÉireann, agus go deimhin is</span>
<lb n="18"/><span>iomdha áit ar thug sé cuairt uirri.  Ní bheinn tuirseach</span>
<lb n="19"/><span>go bráthach na breithe ag éisteacht le Máirtín ag cur</span>
<lb n="20"/><span>síos ar an tsean-aimsir agus ar na sean-cheóltóiribh,</span>
<lb n="21"/><span>idir fidléirí agus píobairí.  San am sin ní raibh baile</span>
<lb n="22"/><span>i nÉirinn beag ná mór, nach mbíodh píobaire nó beirt</span>
<lb n="23"/><span>nó triúr ann, agus is iad a bhíodh cruadhógach sa</span>
<lb n="24"/><span>ngeimhreadh ag céilidh is ag banfheis nó ag an gcros-</span>
<lb n="25"/><span>bhóthar san samhradh fhaid 's bhéadh solus an lae aca.</span>
<lb n="26"/><span>Acht tháinig an gorta agus an droch-shaoghal.  D'imthigh</span>
<lb n="27"/><span>na daoine 'na gcéadtaibh go hÁmeiriocá agus go</span>
<lb n="28"/><span>tíorthaibh eile thar muir.  Níor fágadh sa mbaile ach</span>
<lb n="29"/><span>na seandaoine is na naoidhneáin agus ní raibh siad</span>
<lb n="30"/><span>-san ionán na píobairí a chothughadh.  Faoi dheireadh thiar,</span>
<lb n="31"/><span>chuir siad suas do'n cheoil agus sgaipeadh a gcuid</span>
<lb n="32"/><span>píopaí anonn 's anall ar fhuaid na tíre.  Ní raibh aon</span>
<lb n="33"/><span>trácht faoi Mháirtín leis na ciantaibh go dtí go</span>
<lb n="34"/><span>ndeachaidh Pádraig Mac an Ailghe ar lorg na</span>
<lb n="35"/><span>bpíobairí thimchioll is a hocht nó naoi de bhliadhantaibh</span>
<lb n="36"/><span>ó shoin.  Casadh isteach i dteach beag i nGaillimh é,</span>
<lb n="37"/><span>& is ann a fuair sé mo phíobaire bocht Máirtín.  Ní</span>
<lb n="38"/><span>túisge chuala Pádraig é ná bhí a fhios aige gur bh'</span>
<lb n="39"/><span>iongantach an píobaire a bhí ann.  Sa mbliadhain 1901</span>
<lb n="40"/><span>tugadh aníos chum na “Feise Ceoil” é agus ní</span>
<lb n="41"/><span>gabhadh a radh gur b'é ghnothuigh an cheád duais.  Thug</span>
<lb n="42"/><span>sé an chéad duais ag an Oireachtas tamall gearr in</span>
<lb n="43"/><span>a dhiaidh sin agus rinne sé an cleas céadna an</span>
<lb n="44"/><span>bhliadhain d'a cionn.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Bhíodh teach damhsa ag Máirtín anuas go dtí fiche</span>
<lb n="47"/><span>bliadhain ó shoin, acht níor thaithnigh sé sin leis na</span>
<lb n="48"/><span>sagairt agus chuir siad deireadh leis.  Is cosmhail go</span>
<lb n="49"/><span>raibh fios a ngrathaidhe aca, acht sé mo bharamhail féin</span>
<lb n="50"/><span>gur mó an dochar a rinneadh ar an gcaoi seo ná ag an</span>
<lb n="51"/><span>dream gallda a chuir na sgoileanna mí-náisúntacha</span>
<lb n="52"/><span>ar bun.  Cí bé sin de, buaileadh an droch-bheart seo ar</span>
<lb n="53"/><span>Mháirtin, tóigeadh uaidh an slighe-mhaireachtáil agus ní</span>
<lb n="54"/><span>hiongnadh nar éirigh an saoghal leis in a dhiaidh.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Chuireadh sé blath na hóige ar sheanduine bheith ag</span>
<lb n="57"/><span>éisteacht le Máirtín ag seinnm.  Dheamhan ríl na dig</span>
<lb n="58"/><span>dá gcualthas riamh nach bhfuil aige.  Maidir le sean-</span>
<lb n="59"/><span>amhránaibh tá lán a mhála díobh-san aige.  Ní magadh</span>
<lb n="60"/><span>nach bhfuil.  Chaithfeá seacht n-oidhche & seacht lá</span>
<lb n="61"/><span>ag éisteacht leis agus gan an port céadna a choisteál</span>
<lb n="62"/><span>uaidh.  Tá dhá phíosa go háirithe go mba mhaith liom</span></p>
</div>
<pb n="863"/>
<div><lb n="63"/><p><span>trácht ortha, .i. “The Fox Chase” agus “Cath</span>
<lb n="64"/><span>Eachdhroma” (The Battle of Aughrim).  Tá sean-</span>
<lb n="65"/><span>eolas ar an gcéad cheann, acht is beag duine chuala</span>
<lb n="66"/><span>“Cath Eachdhroma.”  Cloiseann tú ar dtús gluaiseacht</span>
<lb n="67"/><span>an dá shliaigh ag ionnsughadh a chéile.  Annsin</span>
<lb n="68"/><span>toisigheann an clampar dá ríribh.  Séidtear an</span>
<lb n="69"/><span>chuaille-chomhraic.  Faoi dheireadh, thar éis mórán</span>
<lb n="70"/><span>troda éist le caoineadh na baintrighe “Mo mhac</span>
<lb n="71"/><span>marbh, mo mhac dílis, mo mhac bán.”  Sin é gol na</span>
<lb n="72"/><span>mban san ár.  Mo léan, is iomdha uair a briseadh an</span>
<lb n="73"/><span>cath orainn, san am fad ó!  Stopann an géar-</span>
<lb n="74"/><span>chaoineadh agus siúd iad ag imtheacht abhaile iad.</span>
<lb n="75"/><span>Tá a mhalairt de cheol anois againn — “Mairseál</span>
<lb n="76"/><span>Bhriain Bhoroimhe.”  Do b'fhiú do lucht stiúrtha féise</span>
<lb n="77"/><span>nó chuirm cheóil, cí bé áit a bhfuil sí, fios a chur ar</span>
<lb n="78"/><span>Mháirtín agus é chur ag seinnm an dá phíosa seo thuas.</span>
<lb n="79"/><span>Seo roinnt bheag eile d'á chuid ceóil: — “An Chúis d'á</span>
<lb n="80"/><span>Phléidh,” “An Maidrín Ruadh,” “Bríghdín Bhéasaigh”,</span>
<lb n="81"/><span>“An Caisideach Bán,” “An Lon Dubh,” “An</span>
<lb n="82"/><span>Páisdín Fionn,”  “An Baile Beag mBím-se 'mo</span>
<lb n="83"/><span>Chomhnuidhe.” “An Staicín Eorna,” &c.  Seinneann</span>
<lb n="84"/><span>sé ríl freisin a chum sé fhéin.  “The Fair Maids of</span>
<lb n="85"/><span>Oran Hill” a thugann sé mar ainm air.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Tá mé cinnte go dtiubhradh Rúnaire Chumann na</span>
<lb n="88"/><span>bPíobairí i mBaile Átha Cliath nó muinntir Chonnartha</span>
<lb n="89"/><span>na Gaedhilge i nGaillimh fios faoi do dhuine ar bith a</span>
<lb n="90"/><span>bheas ar lorg Mháirtin le haghaidh Feise nó Cuirme</span>
<lb n="91"/><span>Cheoil.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>Beannacht leat, a Mháirtín chroidhe, agus go gcuiridh</span>
<lb n="94"/><span>Dia an t-ádh ort i rith do shaoghail.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>“An Chraobh Ruadh.”</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Máirtín Ó Raghallaigh, Píobaire.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Máirtín Ó Raghallaigh, Píobaire.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
