Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Saothrughadh na Teangan</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1903_02_28_852</note>
                         <note type="L">852</note>
                         <note type="B">1903</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1903_02_28_852</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Saothrughadh na Teangan</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1903</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span>
<lb n="2"/><span>Baile Átha Cliath, Feabhra 28, 1903</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Saothrughadh na Teangan</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Nuair a thug an Dochtúir Mac Aitcin fiadhnaise i</span>
<lb n="7"/><span>gceist na Gaedhilge, tamall ó shoin, os comhair</span>
<lb n="8"/><span>an Choisde do bhí ar lorg eólais fa stáid an Oideachais</span>
<lb n="9"/><span>i nÉirinn dubhairt sé nach raibh aon mhodh seasta</span>
<lb n="10"/><span>cainnte againn sa nGaedhilg, nach raibh aon bheirt dínn</span>
<lb n="11"/><span>ag teacht le chéile le modh seasta cainnte do chur ar</span>
<lb n="12"/><span>bun, acht gach éinneach ag déanamh as féin, & an méid</span>
<lb n="13"/><span>Gaedhilge nach raibh ina cír-thuathail againn go raibh sí</span>
<lb n="14"/><span>bun os cionn.  Dubhairt sé a lán neithe eile fosta,</span>
<lb n="15"/><span>acht níor tugadh aon toradh air, mar is beag duine a</span>
<lb n="16"/><span>cheap go raibh aon tsuim ag Mac Aitcin sa teangaidh,</span>
<lb n="17"/><span>& ceapadh nar bh'fhearr leis caoi dhá mbeadh sí ná ina</span>
<lb n="18"/><span>cír-thuathail.  Más mian leis sinne tabhairt áird ar a</span>
<lb n="19"/><span>ghlór, tagadh sé isteach i gConnradh na Gaedhilge, agus</span>
<lb n="20"/><span>saothrughadh sé an teanga i chongnamh dhúinn, agus</span>
<lb n="21"/><span>annsin tiubhrfar toradh air, acht go dtí sin tá sé chomh</span>
<lb n="22"/><span>maith dhó bheith ag cainnt leis an bhfear sa ngealaigh.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Anois tá an bharamhail chéadna againn ó'n Dochtúir</span>
<lb n="25"/><span>oirbhidneach de Henebre, & is mór an sgéal linn gan</span>
<lb n="26"/><span>eisean a bheith láidir ina shláinte, mar dá mbeadh, bheadh</span>
<lb n="27"/><span>súil againn le níos mó ná baramhail uaidh-sean.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Acht, an bhfuil modh seasta cainnte ag fás againn?</span>
<lb n="30"/><span>Féachtar cé an chaoi bhfuil an sgéal ar dtús.  Níl</span>
<lb n="31"/><span>ann fós acht go bhfuil tosughadh déanta ar an nGaedhilg</span>
<lb n="32"/><span>do sgríobhadh.  Na sgríbhneóirí atá ann ní ar sgoil a</span>
<lb n="33"/><span>d'fhoghluim siad an méid eólais atá aca ar an tean-</span>
<lb n="34"/><span>gaidh.  Sgríobhadar síos ar dtús í mar chualadar í, &</span>
<lb n="35"/><span>do réir mar bhíodar ag léigheadh agus ag foghluim ó</span>
<lb n="36"/><span>dhaoinibh agus ó leabhraibh eile, bhí athrughadh ag teacht</span>
<lb n="37"/><span>ar a gcuid féin sgríbhneóireachta.  Coinnigheadar &</span>
<lb n="38"/><span>sgríobhadar cainnt na ndaoine mar nach raibh an</span>
<lb n="39"/><span>tsean-Ghaedhilg aca, agus dá mbeadh féin, ní raibh aon</span>
<lb n="40"/><span>ghnó aca 'ghá sgríobhadh, mar nach dtuigfidhe uatha í.</span>
<lb n="41"/><span>Caithfear an teanga a sgríobhadh mar labhartar í go</span>
<lb n="42"/><span>ceann i bhfad is i bhfad fós.  Ní dóigh linn go dtioc-</span>
<lb n="43"/><span>faidh aon athrughadh air ar fiú trácht ar sgríbhneóire-</span>
<lb n="44"/><span>acht na Gaedhilge nó go gcurtar an tsean-Ghaedhilg</span>
<lb n="45"/><span>ar chlár oideachais na sgol, mar do mhol an Dochtúir</span>
<lb n="46"/><span>de Henebre, & go dtigidh sgoláirí chugainn do bharr</span>
<lb n="47"/><span>an oideachais sin a mbeidh an oiread eolais aca ar an</span>
<lb n="48"/><span>tsean-Ghaedhilg agus atá aca anois ar Laidin agus ar</span>
<lb n="49"/><span>Ghréigis ag fágáil sgoile dhóibh.  Acht dá gcuirfeadh</span>
<lb n="50"/><span>lucht an Oideachais an tsean-Ghaedhilg ar an gclár ar</span>
<lb n="51"/><span>maidin, badh bheag an chabhair sin, mar ní'l múinteóirí</span>
<lb n="52"/><span>againn a d'fhéadfadh í mhúnadh.  Is ar éigin atá ár</span>
<lb n="53"/><span>sáith díobh againn le canamhaint an lae indiu féin do</span>
<lb n="54"/><span>mhúnadh, & cuid aca sin féin is ag obair i n-aghaidh a</span>
<lb n="55"/><span>dtola atáid.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>Ní féidir linn a leigeann thar ar gcluasa gurab í</span>
<lb n="58"/><span>canamhain na ndaoine a chaithfear a shaothrughadh, & má</span>
<lb n="59"/><span>sgríobhann fear “thuit sé i ngrádh léi” nó “do dhin</span>
<lb n="60"/><span>mé suas m'aigne” tá sé le cur ar a shon féin aige go</span>
<lb n="61"/><span>bhfuil sé ag déanamh a dhíchill, & ag iarraidh éirghe as</span>
<lb n="62"/><span>an tuile galldachta atá ina thimchioll; dá mbeadh sé i</span>
<lb n="63"/><span>n-ann a dhéanamh níos fearr dhéanfadh sé é.  Caithfear</span>
<lb n="64"/><span>fós misneach a thabhairt dá leithéid, thar é, má cheapann</span>
<lb n="65"/><span>duine nach bhfuil sé ag dul ar aghaidh éireoghaidh sé as</span>
<lb n="66"/><span>an teangaidh ar fad, & i ndeireadh na dálach bheidh sé</span>
<lb n="67"/><span>níos measa ná mar bhí sé ar dtús.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Deir an Dochtúir de Henebre gur mheas an mhuinn-</span>
<lb n="70"/><span>tir do chuir Connradh na Gaedhilge ar bun go mba</span>
<lb n="71"/><span>í cainnt na ndaoine canamhaint na litridheachta, agus</span>
<lb n="72"/><span>gur cheapadar nach raibh aca ann acht Gaedhilg a bheith</span>
<lb n="73"/><span>ag na daoinibh annsin, agus go rabhadar chomh heólgach</span>
<lb n="74"/><span>i nGaedhilg & bhíodar i mBéarla.  Ní dóigh linn féin</span>
<lb n="75"/><span>gur cheapadar, acht má cheap ba mhór an dul amudha é.</span>
<lb n="76"/><span>Ní thiocfaidh neach na Gaedhilge chomh hobann soin</span>
<lb n="77"/><span>chugainn.  Caithfear í shaothrughadh bliadhanta móra</span>
<lb n="78"/><span>fada sul gheibhthear éifeacht agus fíor-spioraid na</span>
<lb n="79"/><span>nGaedhealg i gceart as an teangaidh, agus dá mhéid dá</span>
<lb n="80"/><span>mbeidh do sgoláiribh againn chuige sin is amhlaidh is</span>
<lb n="81"/><span>túisge thiocfas an t-am soin orainn.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Saothrughadh na Teangan

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Saothrughadh na Teangan

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
