Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">An Teallach nó an Sgoil</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1902_12_13_676</note>
                         <note type="L">676</note>
                         <note type="B">1902</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_12_13_676</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>An Teallach nó an Sgoil</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span>
<lb n="2"/><span>Áth-Cliath, Mí Nodlag 13, 1902</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>AN TEALLACH NÓ AN SGOIL</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Tugtar an oiread aire anois do'n Ghaedhilg san</span>
<lb n="7"/><span>sgoil, gur baoghalach go ndeanfar faillighe ar thaoibh</span>
<lb n="8"/><span>eile do'n cheist .i. céard a déantar ar an teallach</span>
<lb n="9"/><span>ar son na teangadh.  Dar linn nach bhfuil comórtas</span>
<lb n="10"/><span>ar bith idir an sgoil & an teallach, nó an baile, leis an</span>
<lb n="11"/><span>nGaedhilg do mhúnadh.  Is iomdha duine nár chuir cos</span>
<lb n="12"/><span>taobh istigh do dhoras sgoile fós riamh acht níor fháguigh</span>
<lb n="13"/><span>sin gan teangaidh é.  Agus más linn an Ghaedhilg do</span>
<lb n="14"/><span>choimhéad beo i dteach ar bith ina bhfuil sí fá láthair tá</span>
<lb n="15"/><span>sé air againn an cheist sin d'ionnsuidhe gan mhoill.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Seo sgéal a chruthóchas — má tá cruthughadh ag teas-</span>
<lb n="18"/><span>táil — nach mór dhúinn deabhadh a dhéanamh nó ní bheidh</span>
<lb n="19"/><span>againn ar ball acht caonach.  I sráid-bhaile thíos i gconn-</span>
<lb n="20"/><span>dae Mhuigheó bhí Gaedhilgeóir ag teasdeal le goirid,</span>
<lb n="21"/><span>& tháinig sé isteach i dteach le cumhan-tráth an hoidhche.</span>
<lb n="22"/><span>Chonnaic sé gur labhair an t-athair & an mháthair, agus</span>
<lb n="23"/><span>an chlann ba sine — sé sin an chuid aca a bhí ó fhichid</span>
<lb n="24"/><span>bliadhain suas — Gaedhilg.  Thuig an clann eile í, iad-</span>
<lb n="25"/><span>san a bhí idir deich mbliadhna & fiche bliadhain, acht ní</span>
<lb n="26"/><span>raibh focal ná smid amháin ag na páisdibh do b'óige .i.</span>
<lb n="27"/><span>iad-san do bhí ó dheich mbliadhna anuas.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Sin sgéal náireach, dá mbeadh maith 'ghá chásughadh.</span>
<lb n="30"/><span>Is scanall tar barr é tar éis naoi mbliadhna ag obair.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>Cé'n mhaith dhúinn bunáilte chúig céad craobh do'n</span>
<lb n="33"/><span>Chonnradh bheith againn, cé'n mhaith dhúinn a bheith ag cur</span>
<lb n="34"/><span>leabhra & páipéir amach, cé 'n mhaith dúinn méitheal</span>
<lb n="35"/><span>timthirí bheith ar an mbóthar againn, cé an chabhair dhúinn</span>
<lb n="36"/><span>a bheith ag déanamh rí-rá & gleó & torann má tá na</span>
<lb n="37"/><span>Gaedhilgeóirí seo ag déanamh Béarlóirí dá gclainn chomh</span>
<lb n="38"/><span>tiugh nó i bhfad níos tiughtha ná mar tá na Gaedhilgeóirí</span>
<lb n="39"/><span>ag teacht chugainn.  Ní dhéanfaidh an sgoil Gaedhilge-</span>
<lb n="40"/><span>óirí dhúinn, acht ní bheidh an teallach (an baile) mar sin,</span>
<lb n="41"/><span>má thosuigheann na tuismidhe é.  Níor mhisde dhúinn</span>
<lb n="42"/><span>a dhul i mbannaidhe go gcoimhirfeá ar mhéarachaibh láimhe</span>
<lb n="43"/><span>leat gach a bhfuil do Ghaedhilgeóirí do bharr sgol againn,</span>
<lb n="44"/><span>& má chéileann an t-athair & an mháthair — mór-mhór an</span>
<lb n="45"/><span>mháthair — an teanga ar a gclainn mar tá siad a</span>
<lb n="46"/><span>dhéanamh san tsráid-bhaile sin i gConndae Mhuigheo, &</span>
<lb n="47"/><span>ar bhailtibh & sráid-bhailtibh nach hé, tógfaidh sé gar</span>
<lb n="48"/><span>d'fhichid bliadhain d'fhear-is-barr orainn i nGaedhilg a</span>
<lb n="49"/><span>chur ar bun thar mar thógfadh sé dá mbeidís linn.  Is</span>
<lb n="50"/><span>ceist ar leith í an sgoil.  Téigheadh páisdí ar sgoil nó</span>
<lb n="51"/><span>ná téigheadh ní bhéidh siad gan cainnt.  Tá na tuismidhe</span>
<lb n="52"/><span>ag tabhairt cluas bhodhar dhúinn, agus dá mb'éigin a</span>
<lb n="53"/><span>dhul dóibh as éadan, ó dhuine go duine, caithfear a</span>
<lb n="54"/><span>dhéanamh & an teanga a choinneál beó.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Teallach nó an Sgoil

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Teallach nó an Sgoil

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
