Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Bodaigh na Tuatha</title><author><name type="main">Mac Mic Mháiréaid Ní Thaidhg</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1902_06_07_225</note>
                         <note type="L">225</note>
                         <note type="B">1902</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_06_07_225</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Mac Mic Mháiréaid Ní Thaidhg</author><title>Bodaigh na Tuatha</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Bodaigh na Tuatha</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Go saoraidh Dia 'gus Muire Mháthair sinn! má's</span>
<lb n="4"/><span>fíor an sgéal 'tá ag mo charaid 'gá innsint dom, is</span>
<lb n="5"/><span>éachtach an t-atharrughadh 'tá tar éis teacht ar chuid do</span>
<lb n="6"/><span>mhuinntir na hÉireann le deich mbliadhna fichead.  An</span>
<lb n="7"/><span>méid sin thuas do Shagsbhéarla 'tá sgríobhtha agam cuid</span>
<lb n="8"/><span>is eadh í do litir do sgríobh mo chara chugam ó Éirinn</span>
<lb n="9"/><span>an tseachtmhain seo ghabh tharainn.  Is amhlaidh do thug</span></p>
</div>
<pb n="226"/>
<div><lb n="10"/><p><span>sé cuaird go hÉirinn i mbliadhna, tar éis níos mó ná</span>
<lb n="11"/><span>deich mbliadhna fichead dhá shaoghal do chaitheamh 'san</span>
<lb n="12"/><span>dtír seo, Amerioca.  Is mo lá cruaidh d'obaireamar</span>
<lb n="13"/><span>i dteannta 'chéile, 'san dtír seo, taobh le taobh,</span>
<lb n="14"/><span>& is minic do thráchdamar ar an aimsir nuair</span>
<lb n="15"/><span>bhíomar 'nár ngarsúin, & ar nídhthibh eile do'n tsórt</span>
<lb n="16"/><span>sin, ar nós go minic nár mhothuigheamar an lá ag dul</span>
<lb n="17"/><span>tharainn.  Ambasa féin, gur shaoileamar ná béidh</span>
<lb n="18"/><span>aon athrughadh orra so d'fhágamar nár ndiaidh ná ar a</span>
<lb n="19"/><span>sliocht san áit sin, pé fada gairid do bhéimís as.  Acht</span>
<lb n="20"/><span>do réir na litire úd do chuir sé chugam, is mór an</span>
<lb n="21"/><span>dearmad do rinneamar araon.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Deich mbliadhna fichead ó shoin, 'san áit so go bhfuil</span>
<lb n="24"/><span>mo chara ag trácht anois air, bhí Gaedhilg bhlasta ag</span>
<lb n="25"/><span>gach uile dhuine, ó cheann ceann de'n pharáiste.  Agus</span>
<lb n="26"/><span>dá mbadh rud é go dtiocfadh duine iasachda ó aon áit</span>
<lb n="27"/><span>eile chum comhnuighthe innti chum slighe mhaireachtain do</span>
<lb n="28"/><span>dhéanamh dho féin, muna raibh sé 'na chuma Gaedhilg do</span>
<lb n="29"/><span>labhairt, níor bhfuláir dho í d'fhoghlaim go tapaidh, nó</span>
<lb n="30"/><span>bhéadh sé thiar air.  Bhí urmhór na ndaoine an aimsir úd</span>
<lb n="31"/><span>go fial, fáilteach, & go mór-chroidheach.  Muna</span>
<lb n="32"/><span>mbéadh ag bean an tighe acht dhá pharata, do</span>
<lb n="33"/><span>thabhairfeadh sí an ceann ba mhó & do b'fhearr do'n</span>
<lb n="34"/><span>ndeóraidhe, & an suidheachán do b'fhearr ag an</span>
<lb n="35"/><span>mbord,  &, 'na dhiaidh sin, áit chomh maith as do bhí</span>
<lb n="36"/><span>aici chum a thuirse do chur dhe go maidin.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Muna síbhéaltacht ó nádúir, & ó Dhia féin, &</span>
<lb n="39"/><span>ó chroidhe ghlan, an tsíbhéaltacht sin, ní'l aon mhaitheas</span>
<lb n="40"/><span>bheith ag cainnt.  Ní dóigh liom-sa go bhféadfadh an</span>
<lb n="41"/><span>bheantighearna is uaisle 'san dúthaigh, dá mhéid é a </span>
<lb n="42"/><span>galántacht, aon fháilte níos féile do chur roimh</span>
<lb n="43"/><span>dheóraidhe.  B'fhéidir go dtabharfadh sí béile bídh</span>
<lb n="44"/><span>níos fearr, nó leabadh clúimh níos uaisle dho</span>
<lb n="45"/><span>chum codlata; acht níor bh'fhéidir dí an fhéile mór-</span>
<lb n="46"/><span>chroidheach, ná an fíor-fháilte, croidheamhail na mná</span>
<lb n="47"/><span>boichte úd do shárughadh.  Acht cad é an chúis go</span>
<lb n="48"/><span>bhfuil an t-athrughadh salach so, noch go bhfuil mo chara</span>
<lb n="49"/><span>anois ag déanamh a ghearáin 'na thaobh, 'tá tar éis</span>
<lb n="50"/><span>teacht ar na daoinibh bochta, fial, fáilteach úd do bhí</span>
<lb n="51"/><span>in Éirinn dachad bliadhain ó shoin?</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Is sé an chúis gur athruigheadar mar sin, mar gheall</span>
<lb n="54"/><span>air gur chailleadar teanga na féile — an Ghaedhilg;</span>
<lb n="55"/><span>& nach bhfuil 'na hionad aca acht teanga & nósa</span>
<lb n="56"/><span>na mbodach — an Sagsbhéarla.  Ní raibh do urlabhra ag</span>
<lb n="57"/><span>an gcuid ba mhó dhíobh an uair úd acht Gaedhilg.  Ní</span>
<lb n="58"/><span>raibh aon bhéasa eile aca acht béasa Gaedhealacha.</span>
<lb n="59"/><span>Do labhaireadh na sagairt & na dochtúirí leó 'san</span>
<lb n="60"/><span>nGaedhilg — ní rabhadar ag déanamh aithris ar na</span>
<lb n="61"/><span>seóiníníbh an aimsir úd acht chomh beag.  Ní'lim 'gá</span>
<lb n="62"/><span>rádh ná go gcasfaidhe seóinín ar dhuine anois a's arís</span>
<lb n="63"/><span>san am úd, acht ba shuarach é ár meas air, & ba</span>
<lb n="64"/><span>mhór é ár gcuid magaidh faoi.  Acht fairíor! is</span>
<lb n="65"/><span>baoghalach liom-sa go bhfuil urmhór na sinnsire do bhí</span>
<lb n="66"/><span>ann le nár linn-ne imhtighthe as Éireann anois, nó ins</span>
<lb n="67"/><span>an uaigh, & nach bhfuil 'na hionad acht na Sags-</span>
<lb n="68"/><span>Éireannaigh, drong gan tír ná teanga.  Is amhlaidh</span>
<lb n="69"/><span>'tá an sgéal aca-san, ní'l sé annso ná annsúd aca,</span>
<lb n="70"/><span>& is ro-bhaoghalach liom dá gcuirfidhe chuige iad gur</span>
<lb n="71"/><span>ró-lag é a ngreim ar Chreideamh Naoimh Phádraig.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Is é mo thuairim-se go dtabharfadh Dia chum cunn-</span>
<lb n="74"/><span>tais daoine éigin mar gheall ar a bhfuil do Éireann-</span>
<lb n="75"/><span>achaibh caillte do'n Chreideamh Catoilice 'san dtír</span>
<lb n="76"/><span>seo le fiche bliadhain.  Mo léan! dá mbéadh a fhios</span>
<lb n="77"/><span>ag athaireachaibh & máthaireachaibh na hÉireann acht an</span>
<lb n="78"/><span>ghearracht aimsire do bhíonn cuid do'n aos óg 'san</span>
<lb n="79"/><span>dúthaigh seo nuair a sgarann siad le na gCreideamh,</span>
<lb n="80"/><span>& gach uile nídh a bhaineas leis, is orra do bhéadh</span>
<lb n="81"/><span>an bhuadhairt.  Ní'lim 'gá rádh go bhfuilid siad go léir</span>
<lb n="82"/><span>mar sin; ní bhfuilid, bu dheacair le Dia, acht go deimhin,</span>
<lb n="83"/><span>chuirfeadh sé iongnadh ar dhuine, an mhéid Éireannaigh a</span>
<lb n="84"/><span>chailleann a gCreideamh, & go mór-mhór nó buachaillí</span>
<lb n="85"/><span>góa.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Is mór an náire an sgéal so; & rud is measa</span>
<lb n="88"/><span>ná 'sain fós, chionn cuid do'n chléir Chatoilice, nó</span>
<lb n="89"/><span>an urmhór, an obair seo ar siubhal; & is annamh do</span>
<lb n="90"/><span>thugaid rabhadh nó fógradh do mhuinntir na hÉireann</span>
<lb n="91"/><span>go bhfuil an sgéal chomh holc a's atá sé.  Go deimhin</span>
<lb n="92"/><span>& go dearbhtha, is minic do chailleann clann na</span>
<lb n="93"/><span>nÉireannaigh an Creideamh Catoilice, & is annamh</span>
<lb n="94"/><span>riamh do leanann sé go dtí an dara glún.  Is dóigh</span>
<lb n="95"/><span>liom go ndéarfaidh mórán nach bhfuil an sgéal so fíor;</span>
<lb n="96"/><span>& chum a chur i n-umhail do'n domhan, déarfaidh siad,</span>
<lb n="97"/><span>féach ar an Eaglais Chatoilice ins na Stáid Aon-</span>
<lb n="98"/><span>tuighthe Amerioca.  Ní beag an iongnadh acht an chuma</span>
<lb n="99"/><span>do chuaidh sí ar aghaidh le fiche bliadhain.  Ní'l a</span>
<lb n="100"/><span>leithéid sin do shompla ag Eaglais ar bith i n-aon tír</span>
<lb n="101"/><span>eile.  Is fíor gur chuaidh an Eaglais Chatoilice 'san</span>
<lb n="102"/><span>dúthaigh seo i méid go hiongantach le na fiche bliadhna</span>
<lb n="103"/><span>so gabh tharainn.  Acht má chuaidh, cad 'na thaobh sain?</span>
<lb n="104"/><span>Is sé an fáth é sin, mar gheall ar gurab amhlaidh atá a</span>
<lb n="105"/><span>clann go léir ag teicheadh ó hÉirinn & ag teacht</span>
<lb n="106"/><span>go dtí an dúthaigh seo; & má leanann Clann na</span>
<lb n="107"/><span>nGaedheal do'n teicheadh sin, is baoghalach go mbéidh</span>
<lb n="108"/><span>na teampaill i nÉirinn, & go mbéidh siad gan phobal.</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>Is mithid chosg do chur eis an athrughadh náireach seo,</span>
<lb n="111"/><span>go bhfuil mo chara anois ag fagháil lochd air.  Sin é a</span>
<lb n="112"/><span>bhfuil dá bhárr ag muinntir na hÉireann i n-ionad an</span>
<lb n="113"/><span>mhéid do chailleadar.  Ní'l ionnta acht Sags-Éireannaigh.</span>
<lb n="114"/><span>Tá na sean-bhéasa, na sean-nósa, & an tsean-theanga</span>
<lb n="115"/><span>féin, caillte aca.  Acht, le congnamh Dé, ní'l an sgéal</span>
<lb n="116"/><span>chom holc sin ar fad a's nach féidir é leasughadh.  Má</span>
<lb n="117"/><span>choraigheann Clann na nGaedheal iad féin ar feadh</span>
<lb n="118"/><span>bliadhain nó dhó eile, mar a rinneadar le na chúig</span>
<lb n="119"/><span>bhliadhna so ghabh tharainn, béidh an lá le hÉireann.</span>
<lb n="120"/><span>Tiocfaidh a bhfearamhlacht, a neamh-spleadhchas, &</span>
<lb n="121"/><span>an neimh-chiontacht do chailleadar, tar ais chuca arís,</span>
<lb n="122"/><span>nuair a bhéas an Ghaedhilg 'gá labhairt go coitcheann 'na</span>
<lb n="123"/><span>measg, & taithighe arís aca air na sean-nósaibh do</span>
<lb n="124"/><span>bhí ag na sean-dhaoinibh 'gá gcleachda nuair bhíomair-ne</span>
<lb n="125"/><span>óg.  Atá Connradh na Gaedhilge ag déanamh an hoibre</span>
<lb n="126"/><span>go tréan; & is ceart do gach uile fhíor-Éireannach</span>
<lb n="127"/><span>cabharughadh leó, & gan sgur ó'n gcongnamh sain,</span>
<lb n="128"/><span>chum go mbéidh Clann na nGaedheal mar badh dhual</span>
<lb n="129"/><span>dóibh a bheith, go fial, fáilteach, sibhéalta, macánta,</span>
<lb n="130"/><span>mór-chroidheach, gan aon fhor-chroiceann Gallda, do</span>
<lb n="131"/><span>bheith le feicsint ar an dtaobh amuigh dhíobh.</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>Mac Mic Mháiréaid Ní Thaidhg</span>
<lb n="134"/><span>California</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Bodaigh na Tuatha

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Bodaigh na Tuatha

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
