Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1902_05_24_189</note>
                         <note type="L">189</note>
                         <note type="B">1902</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_05_24_189</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>THALL 'S I BHFUS I dTÍRCHONAILL</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>D'fhág Micheal slán agam ag an Mhullaigh &</span>
<lb n="6"/><span>thiomáin mé liom síos an gleann.  Bhí iongnadh mhór</span>
<lb n="7"/><span>orm ag Baile-an-Leacht nach bhfaca mé an sean teach</span>
<lb n="8"/><span>sgoile in a bhfuair mé an méid mhúinteachais atá</span>
<lb n="9"/><span>agam beagnach go léir; acht tá sé leagtha go talamh</span>
<lb n="10"/><span>gan cloch ar chloich dé.  Fairíor! is amhlaidh imthigheas</span>
<lb n="11"/><span>gach rud sa' tsaoghal seo.  Chaith mé os cionn deich</span>
<lb n="12"/><span>mbliadhan mar sgoláire ar an sgoil sin.  Agus ba</span>
<lb n="13"/><span>ghreannmhar an sgoil í.  Teach ceann rinneadh, nó</span>
<lb n="14"/><span>teach sglátaí do bhí ann, ach, chá raibh barraidheacht</span>
<lb n="15"/><span>slinneadh air.  Chán fhuil cuimhne agam ar uair ar bith</span>
<lb n="16"/><span>ar feadh na ndeich mbliadhan úd nach dtiocfadh le</span>
<lb n="17"/><span>duine réaltaí neimhe do chomhairiughadh thríd na pollaibh</span>
<lb n="18"/><span>do bhí i gcionn an tighe.  Dar ndóigh bhí neart aeir</span>
<lb n="19"/><span>mhaith againn mar tháinig an t-aer úr isteach in áit ar</span>
<lb n="20"/><span>bhadh mhian leis.  Chár chuir na slinní nó na ballaí nó na</span>
<lb n="21"/><span>fuinneóga aon bhac air.  Agus tháinig an fhearthainn</span>
<lb n="22"/><span>isteach chomh maith leis an aer, & an sneachta &</span>
<lb n="23"/><span>an flith-shneachta & na clocha-sneachta leis.  Is</span>
<lb n="24"/><span>iomdha uair bhí mé fleidhte leis an fuacht óir ba mhinic</span>
<lb n="25"/><span>droich-theine againn.  Chá raibh aon adhbhar teineadh</span>
<lb n="26"/><span>againn acht na móin d'iomchuróchadh sinne faoi n-ar</span>
<lb n="27"/><span>n-ascalla gach maidin, & mar a bhí a dhó nó a thrí</span>
<lb n="28"/><span>mhílte slighe le siubhal ag cuid againn go dtí an sgoil</span>
<lb n="29"/><span>níl gar damh a rádh nach fada nó leathan an dá fhóid</span>
<lb n="30"/><span>móna rugamar linn go dtí 'n áit.  Cor uair, anois</span>
<lb n="31"/><span>is arís, bhéadh bacóg bhreagh móna isteach 'un na sgoile</span>
<lb n="32"/><span>linn.  Ba hiad sin na huaire fuaramar faill ar chruach</span>
<lb n="33"/><span>móna Dhomhnaill Uí Thomhnair, fear macánta a bhí na</span>
<lb n="34"/><span>chomhnuidhe i n-aice na sgoile.  Bhí Domhnaill coimheadach</span>
<lb n="35"/><span>go maith ar an mhóin siúd is go raibh go leór aige, óir</span>
<lb n="36"/><span>ba ghnáthach leis an mhóin do chur ar thrucaill nó cart</span>
<lb n="37"/><span>& iad a thabhairt go Leitirceannain, deich míle</span>
<lb n="38"/><span>slighe uaidh, & iad do dhíol ann sin le muinntir an</span>
<lb n="39"/><span>bhaile.  Ní bhfuighbheadh sé acht dhá sgilling nó ó sin go</span>
<lb n="40"/><span>dtí leath choróin a lasda orra i Leitirceannain, &</span>
<lb n="41"/><span>mar bhíodh sé féin & a bheitheadhach amuich ruith an</span>
<lb n="42"/><span>lae ag dul 'un an bhaile & ag teacht ar ais, shaothruigh</span>
<lb n="43"/><span>sé an t-airgead geallaim daoibh.  Mar sin féin</span>
<lb n="44"/><span>chruinnigh Domhnall airgead ar an obair seo mar ba</span>
<lb n="45"/><span>dhuine beag neamhsgarbhthach é.  Bhí riaghal aige an</span>
<lb n="46"/><span>méid a gheobhadh sé de bhreis ar an dá sgilling do</span>
<lb n="47"/><span>chaitheadh ar féin & ar an ghearrán.  D'ólfadh</span>
<lb n="48"/><span>sé leath-ghloine biotáille nó cupán tae do réir na</span>
<lb n="49"/><span>méide bhíodh aige & bhéaradh sé luach pighne nó luach</span>
<lb n="50"/><span>dhá phighinn féir do'n chapall & bhéaradh sé dhá</span>
<lb n="51"/><span>sgilling leis 'na bhaile.  Dá mbéadh sé gan bonn dá</span>
<lb n="52"/><span>sgilling d'fhagháil ar luach na móna chuartóchadh sé</span>
<lb n="53"/><span>thart go bhfuighbheadh sé duine eighinteach do-bhéaradh</span>
<lb n="54"/><span>bonn dó ar a luach do bhriseadh i modh go mbéadh an</span>
<lb n="55"/><span>bonn leis 'na bhaile gach lá.  Chuirfeadh sé na bonna</span>
<lb n="56"/><span>dhá sgilling i dtaisge, i sean stocaidhe nó i sean-</span>
<lb n="57"/><span>chisde gur éirigh sé na thoiceadh ar an tsaoghal leis an</span>
<lb n="58"/><span>méid aca bhí aige & deirtear liom gur dhíol sé ar</span>
<lb n="59"/><span>ghabhaltas talmhan ar ar thug sé ós cionn dhá chéad</span>
<lb n="60"/><span>punnta le bonnaibh dhá sgilling uilig.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Tuigfidh sibh anois nar mhaith le Domhnall fód móna</span>
<lb n="63"/><span>do chailleadh & is iomdha breilsge & deargruathar</span>
<lb n="64"/><span>thóg sé orainne mar gheall ar an mhóin do ghoid</span>
<lb n="65"/><span>uaidh & is iomdha greadadh fuaramar ó 'n</span>
<lb n="66"/><span>maighistir.  Chá raibh mórán gar dóibh ann mar nach</span>
<lb n="67"/><span>dtiocfadh leo bac do chur orainn, & faill ar bith a</span>
<lb n="68"/><span>bhfuighbheadh muid bhéadh an mhóin sgiobtha linn go húr</span>
<lb n="69"/><span>nua.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Chár labhradh focal Gaedhilge 'sa' sgoil le linn</span>
<lb n="72"/><span>m'aimsire innti, siúd is go raibh neart Gaedhilge ag</span>
<lb n="73"/><span>leath na bpáistí; acht rinne sinne, sé sin lucht an</span>
<lb n="74"/><span>Bhéarla, an oiread magaidh & fonmhóide fá dtaoibh</span>
<lb n="75"/><span>de'n Ghaedhilg nach leigfeadh an naire do lucht na</span>
<lb n="76"/><span>Gaedhilge a dteanga féin do labhairt.  Tabhairigidh</span>
<lb n="77"/><span>maitheamhnas dúinn ar an fheillbheart úd, óir chá raibh</span>
<lb n="78"/><span>fios nó fáth an sgéil againn mar tá anois.  Buidheachas</span>
<lb n="79"/><span>le Dia tá athrughadh ar an sgéal; tá mó chlann féin</span>
<lb n="80"/><span>ar sgoil i nGleann tSúiligh anois & iad ag foghluim</span>
<lb n="81"/><span>na Gaedhilge.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Tógadh teach beag glan compórtach mar theach</span>
<lb n="84"/><span>sgoile i nGleann tSúiligh ó shoin, acht chá raibh aon</span>
<lb n="85"/><span>tairbhe ann damhsa óir cuireadh ar siubhal mé go Baile-</span>
<lb n="86"/><span>Átha-Cliath ar sgoil fá 'n am ceádna — go Sgoil an</span>
<lb n="87"/><span>Talamh-Saothair i nGlas-Neimhean 'sa' chéad uair &</span>
<lb n="88"/><span>go Coláisde na bhFrancach 'sa' Charraig Dubh ina dhiaidh</span>
<lb n="89"/><span>sin.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Cú Uladh</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
