Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1902_04_26_121</note>
                         <note type="L">121</note>
                         <note type="B">1902</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_04_26_121</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>THALL 'S I BHFUS I dTÍRCHONAILL</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>D'fhág mé slán ag Seumas Mag Loinsigh arís, d'éirigh</span>
<lb n="6"/><span>ar mo rothar & bhuail anonn bealach Gleanntsuiligh.</span>
<lb n="7"/><span>Ní'l an bealach mór ruitheas imeasg na sliabh ann seo</span>
<lb n="8"/><span>ró-mhaith uair ar bith, acht an lá úd bhí sé níos measa ná</span>
<lb n="9"/><span>ba ghnáthach leis.  Bhí clocha briste sgaptha air, gach re</span>
<lb n="10"/><span>seal, & sneachta 'na luighe ós cionn na gcloch & é</span>
<lb n="11"/><span>cruaidhthe le siocáin.  Mar sin de chár bh'fhéidir liom</span>
<lb n="12"/><span>imtheacht go gasta acht b'éigin damh tuirling anois &</span>
<lb n="13"/><span>arís & mo rothar do thiomaint romham.  Mar sin féin</span>
<lb n="14"/><span>bhí aoibhneas an tsaoghail orm ag imtheacht imeasg na</span>
<lb n="15"/><span>sliabh áluinn úd & iad chomh geal le léine mhín línéadach,</span>
<lb n="16"/><span>leis an tsneachta.  Casadh orm fear nó bean anois &</span>
<lb n="17"/><span>aris, & dar ndóigh chuir mé fórán orra uilig as</span>
<lb n="18"/><span>Gaedhilg.  Níor chuir siad suim 'san méid sin, óir is</span>
<lb n="19"/><span>Gaedhilg is gnáthach labhairt fán dúthaigh sin go léir</span>
<lb n="20"/><span>& is breagha blasta binn-bhriathrach an Ghaedhilg atá ag na</span>
<lb n="21"/><span>daoinibh ar fud na háite sin.  Bhí daoine muinnteardha</span>
<lb n="22"/><span>damh 'na gcomhnuidhe i ngleanntán ar leathtaoibh an</span>
<lb n="23"/><span>bhóthair fá'n áit sin & mar a bhí cúpla uaire de'n lá</span>
<lb n="24"/><span>geal le caitheadh go fóill & mar bhí fhios agam go raibh</span>
<lb n="25"/><span>neart Gaedhilge ag an teaghlach úd & b'fhéidir sean-</span>
<lb n="26"/><span>sgéalta & amhráin leis, chinn mé comhairle goirstin aca.</span>
<lb n="27"/><span>Chá raibh mé san ghleanntán úd riamh roimhe, & chá raibh</span>
<lb n="28"/><span>aithne agam ar an tigh acht bhuail mé síos an gleann &</span>
<lb n="29"/><span>d'fhiafraigh de'n chéad duine casadh orm cá raibh teach</span>
<lb n="30"/><span>Phroinnsiais Chonaill Ruaidh.  Taisbeánadh an teach damh</span>
<lb n="31"/><span>& tharraing mé air.  Go dearbhtha ní furas fhagháil fhaid</span>
<lb n="32"/><span>leis, óir chá raibh acht sean-bhóthrín briste ag dul go</span>
<lb n="33"/><span>dtí é, & mar bhí an tsiocáin leaghta leis an ngréin &</span>
<lb n="34"/><span>leis an mboglach do bhí sa' talamh.  Bhí mé istigh go</span>
<lb n="35"/><span>dtí bárr mo bhróige 'sa phortach & mé ag streacháilt</span>
<lb n="36"/><span>mo rothar liom chomh maith is thiocfadh liom.  Acht rinn'</span>
<lb n="37"/><span>an teach amach 'sa' deireadh.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Mag Loinsigh is sloinne de'n teaghlach úd, & is é an</span>
<lb n="40"/><span>teaghlach atá ann beirt shean-bhuachaill & sean-chailín.</span>
<lb n="41"/><span>Proinnsias atá ar an bhfear is sine, & Mícheal an fear</span>
<lb n="42"/><span>is óige.  Anna atá ar an chailín.  Chá raibh istigh díobh</span>
<lb n="43"/><span>acht Anna nuair a chuaidh mise isteach & dar go dearbhtha</span>
<lb n="44"/><span>ba mhuinnteardha an fháilte chuir sí romham.  Bhí Phroinn-</span>
<lb n="45"/><span>sias amuich 'sa' gharrdha ag an gcruach féir ag tarraingt</span>
<lb n="46"/><span>fhéir fá choinne na héallaigh.  Ní fada go raibh sé istigh.</span>
<lb n="47"/><span>Bhí Mícheál ar siubhal fá dhéin cléibhe móna & tháinig sé</span>
<lb n="48"/><span>isteach ar ball & é cromtha faoi ualach mór móna.</span>
<lb n="49"/><span>Chuir sé a lámh chlé faoi thóin na cléibhe & d'iompuigh an</span>
<lb n="50"/><span>t-ualach go cliste tar a ghualainn anonn 'sa' chludaigh</span>
<lb n="51"/><span>& rinn' iarraidh orm féin gur chroith sé mo dhá láimh</span>
<lb n="52"/><span>go sultmhar sásta.  Bhí teine bhreagh móna ar an</span>
<lb n="53"/><span>teaghlach & na lasracha ag imtheacht uaithe suas ar an</span>
<lb n="54"/><span>pholl-deataigh.  Shuidheamar thart fá'n teine & dhearg</span>
<lb n="55"/><span>Phroinnsias a phíopa gur chaith muid toit bhreagh.  Ar</span>
<lb n="56"/><span>feadh an ama seo bhí Anna gnóthach ag déanamh an tae.</span>
<lb n="57"/><span>Dubhairt mise go raibh mé ag súil le sean-sgéaltaibh a</span>
<lb n="58"/><span>chluinsint nó dánta nó amhráin.  Dubhairt Proinnsias</span>
<lb n="59"/><span>go raibh lá ann & bhí go leor neithe de'n chineal sin</span>
<lb n="60"/><span>aige-sean acht go raibh sé ag éirigh sean anois & go</span>
<lb n="61"/><span>raibh sé ag cailleadh cuid mhór aca.  Chuir mise sárughadh</span>
<lb n="62"/><span>isteach, & 'sa' deireadh leig sé míonchasacht as ag</span>
<lb n="63"/><span>glanadh a sgórnuigh & thoisigh ar sgéal Fiannuidheachta</span>
<lb n="64"/><span>ar a dtug sé “Cormac Mac Áirt.”  Chár sgríobh mé</span>
<lb n="65"/><span>síos é mar nach raibh faill agam an tráthnóna sin, acht</span>
<lb n="66"/><span>ag seo síos Laoidh Fiannuidheachta do chan sé i ndiaidh</span>
<lb n="67"/><span>an sgéil do chríochnughadh.  Chuir sé guth leis an laoidh</span>
<lb n="68"/><span>i modh nár chuala mé a leithéid go dtí sin.  Chán fonn</span>
<lb n="69"/><span>amhráin do bhí leis ar chor ar bith acht ceol mar bhéadh</span>
<lb n="70"/><span>ag sagart ag canadh aifrinn —</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>Comhrac Ghuill & an Ghaisgidhigh ó Chríoch na nIndiach.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>As críoch na nIndiach anall</span>
<lb n="75"/><span>Ghluais Mac Airt, rí na ngéar lann</span>
<lb n="76"/><span>Agus d'iarr a comhrac ó fhear bhFiann</span>
<lb n="77"/><span>Thabhairt dó go hagbhéal.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>“Aoinneach” ar Fionn, “ní rachaidh in do dháil</span>
<lb n="80"/><span>Ar easba Osgair dúinn 'sá' mhágh</span>
<lb n="81"/><span>Easba Oisín mo mhic féin</span>
<lb n="82"/><span>Is Goll gonta leis an bpéin.”</span>
<lb n="83"/></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="84"/><p><span>Acht d'éirigh Goll Mór Mac Mórna</span>
<lb n="85"/><span>Leis an bhfáthach a dhul 'un spáirn</span>
<lb n="86"/><span>“Nois” arsa Goll, “tá mé gan bhrigh</span>
<lb n="87"/><span>Féach mo cneadha go díon dearg.”</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>“Is beag mo mheas ort-sa, a Ghuill</span>
<lb n="90"/><span>I ndiaidh mo thurais go hÉirinn</span>
<lb n="91"/><span>Imtheacht & mé slán,</span>
<lb n="92"/><span>Agus géillstín a thabhairt do'n fhearghamhan.”</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>“Ceann ní fhuighfidh mé ar bhrághaid</span>
<lb n="95"/><span>Is muirbhfidh mé Goll 'sa' chéad chás.”</span>
<lb n="96"/><span>Smuainigh Goll nár buan a bheo</span>
<lb n="97"/><span>'S nár chóir dó é féin a chagailt.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Bhuail sé an curadh go teann</span>
<lb n="100"/><span>'S ní gan luth do bhí an fear</span>
<lb n="101"/><span>Bhuain sé an ceann dé le haon bhéim</span>
<lb n="102"/><span>Is d'éirigh a aigne d'aon léim.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Ag an phonc seo de'n laoidh bhí na tuirtíní bruithte ag</span>
<lb n="105"/><span>Anna & an tae curtha amach & mar bhí goile mhaith ag 'ach</span>
<lb n="106"/><span>aon fhear againn chuir muid cosg le Phroinnsias ar feadh</span>
<lb n="107"/><span>tamaill & shuidheamar thart fá'n gclár gur itheamar</span>
<lb n="108"/><span>oiread aráin & ime & uibheach is dhéanfadh béile do thriúr</span>
<lb n="109"/><span>de na Fiannaibh.</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Cú Uladh. </span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
