Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sgéal Shéamuis a' Réisidhe.

Title
Sgéal Shéamuis a' Réisidhe.
Author(s)
Féach ainm cleite,
Composition Date
1903
Publisher
Connradh na Gaedhilge

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926

SGÉAL SHÉAMUIS A' RÉISIDHE.



Ursgéal nár cuireadh riamh i gcló agus nach
bhfuil le fagháil bhéal-aithris.



(Ar leanmhaint.)



Annsin ghlac muid dhá ghreim caola
cruaidhe ar a chéile, acht chá rabh mé 'bhfad
i nglacadas láimhe leis an ngruagach gur
aithnigheas go rabh sé ró-fhada in-sna lámha
agam. Bhí muid a' strachaighailt anonn agus
anall, an taobh sin agus an taobh so, ar
feadh an uair is faide a tómhaiseadh ariamh
ar chlog gur bhuain mé an cnoc dhe.



Anuair a fuair mé ar an árd ós a chionn
é, thiomáin mé ar aghaidh chúl a chinn é le
neart mo dhá lámha, gur bhuail mé buille
d'á dhruim i n-éadan ballaíbh na reilice.
Buailim scuab trasna air; in-san tráth
chéadna rinne an coileach i dtigh Healann
sgairt, thuit an gruagach, chuir sé béic as
a uachtar a líon a' tír le toit. Ar ball
prabadh na súile leagh sé uaim in-sa gceó.


L. 375


Áiride = áirighthe, certain, some.
I n-éis = d'éis, tar éis, after
Gnaithe beag sráide, a little town business.
Tharraing me in mo inntinn, I resolved, I decided,
I made up my mind.



Deasuighim orm, I put on.
Gearr-éadach, probably the bríste gairid or knee-
breeches.
Níor bhuain me maide de mo ghualainn, I did not
take a stick from my shoulder, i.e., I made as much
haste as possible. Cp. the Mayo phrase míor bhuain
mé méar de mo shróin.
Le teanamh = le déanamh, to be done.
Claonadh, setting.
Acu uilig, said they all.
Airse for arsa, ar, says.
a dhóchain = a dhóthain, his sufficiency.
Go dtaireongainn mo shrann, till I would draw my
snore, i.e., have a wink of sleep.
Céin-déidheanach, very late.
Bealach athghairide an teampaill, the short cut at
the church.
An aimsir agus an bealach is evidently regarded as a
compound expression, and is therefore not inflected.
ag iarraidh a dh'acfuinn, striving to do.
Gur ghlac me galruigheas, that I took faint.
Buaidh beart, success of deeds.
Toll, loud, piercing?
Na hiaróigí sídhe, the fairy sprites or elves? Cp.
iarógach. O'R.
Ciséal as Fuirneach, Satan from Hell. Cp. Ciséal,
Satan, Fuirne, Hell, O'R.
Gan cotughadh, without fear, fearlessly. Cotughadh
is general throughout Ulster.
Thainic suas le here = I came up with. In Ulster
usage the pronoun is dropped in continuing from go
dtainic me.
Dhá thadhbhaisteadh tadhbhasach, two frightful spectres.
Teannana, gen. of a word teannain, effort? Cp.,
teannanaim, v., O'R.
I nglacadas láimhe le chéile, in handigrips with one
another.
'Sparnamh, contending, fighting.
Taiséadach, grave clothes.
Gibleidí, rags, tatters.
Sgian eite, a pen-knife; eite = a quill, hence a
pen.
Eadairisceán, intervention, interposition; in
Meath, 'drisceán. It is the ancient eadargán and
Munster word eadargabháil (eadragáil).
Eiteach, wings, fins, O'R., hence perhaps = arms.
Cp. sgiathán = arm in Donegal.
Boc-léim, a buck-leap, a vigorous leap.
Má thugas, form in -as ("historic present"), used
for thug.
Nó is local dialacht for 'ná, than.
Míoscas - mioscais, spite.
Strachaghailt, pulling, dragging.



DRUIM LUAMAIN II.




19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services