SINN FÉIN
Sid é IRISLEABHAR NA GAEDHILGE i gcóir an
Oireachtais. Tá súil againn go dtaithneoghaidh sé le
n-ár gcáirdibh. Dheineamair ár ndícheall air, agus
cé ná fuilimíd féin sásta ar fad leis, seadh "ní
bhíonn saoi gan locht."
Táimíd an-bhuidheach de'n Chraoibhín mar gheall ar
"An Pósadh" do thabhairt dúinn. Beidh ár nGaedhilg-
eóirí go léir sástá gan amhras leis an bpictiúir do
fuaramair ó Inghin an Phuirséaraigh. Is é an ceann
is deireannaighe dhéineadh de'n Chraoibhín é, agus thug
an bhean uasal úd go toilteannach do'n IRISLEABHAR
é. Cosamhlacht mhaith is eadh í, agus badh chóir go
mbeadh mór-chúis ar an gCraobhín dá bharr; acht tá
fhios againne nach duine de'n tsórd soin é.
Is í Maighréad Ní Áilgheasa do bhuaidh ár nduais an
mhí seo. Is dóigh linn féin nár mhisde focal nó dhó a
rádh ar na cuilteanna Gaedhealacha; is eagal linn
go bhfuiltear á séanadh ins na ceanntair Ghaedheal-
acha féin. I dtaobh aiste Mhaighréad féin ní gábhadh
dhúinn a rádh acht go bhfuil sean-chanamhaint Uíbh
Laoghaire go blasta aici, agus scóip bhreagh leabhair
thaithneamhach n-a chuid scríbhinne. Ní baoghal di
sean-mhná críonna "an ghearáin." Má chloisfam
éin-ghearán ná éan-chnáimhseáil uatha tabharfaimíd
aoideadh "na n-arrachtach sean" ortha; agus clois-
far an nguth ó Reachra go Baoi Bhéara. Dá bhrigh sin,
is fearr dhóibh bheith n-a dtost agus leigeant do
Mhaighréad.
Agus ag tagairt do sna cuilteanna Gaedhealacha
so, cad n-a thaobh ná tógthar suas iad mar dhéantús
i mball éigint. Tá ana-ghleó seóidh dá dhéanamh le
tamall i dtaobh déantúis na hÉireann, agus seo
déantús fé n-ár lámhaibh againn agus ní'l pioc dá
dhéanamh 'n-a leith. 'Na ionad soin go deimhin is
amhlaidh tá na cuilteanna breaghtha buana compórd-
acha ag imtheacht agus rudaí beaga suaracha éad-
troma ag teacht isteach 'n-a n-áit. Tá fhios againn
féin go maith caidé an saghas iad na cuilteanna
Gaedhealacha, agus ní baoghal ná gur bh'fhuraist
margadh d'fagháil dóibh.
Féach Maighréad Ní Chaoimh arís! Nach deas d'fhéad-
fadh sí ornóidí tharrac ar chuilt bhreagh Ghaedhealaigh?
Nar chaillir do chumas ar pheann a dhíriughadh do réir
sean-nós na nGaedheal, a Mhaighréad Ní Chaoimh, agus
nárab fhada go gcloisfam arís uait.
Idir tharraictheóiríbh agus ghrian-ghraphadóiríbh ní fios
cia dhó is mó is cóir ár mbuidheachs. Acht táimíd
buidheach dhíobh go léir pé 'r domhaln de. Fuaramair
pictiúir fuirinne "An Sprid" i mBaile Mhúirne ó
Sheaghán Ó Faoláin i gCorcaigh. Togha Ghaedhil is
eadh Seaghán, agus dáltha mhuinntir Bhaile Mhúirne
ní gábhadh a rádh acht go bhfuil ortha Conchubhar
Ó Deasmhumhna (Táilliúr na gCos), Tadhg O Cruadh-
laoigh, Micheál Ó Briain, agus Micheál Mór O Luingsigh,
agus daoine is eadh iad-san go bhfuil a n-ainmneacha
i n-áirde i litridheacht na Gaedhilge.
Níor chóir dearmhad do dhéanamh ar an Macsuaileach
do dheisigh pictiúir mhór-shiubhail mhuinntir na Gaedh-
ilge i mBaile Átha Cliath dhúinn, ná Mac Uí Dheóráin
agus Mac Uí Bheirn do sholáthruigh na pictiúirí beaga
atá ann dúinn. Agus i ndeireadh na treidhse táimíd
buidheach de Liam Ó Riain agus de mhuinntir Chonnradh
na Gaedhilge i Lúnndain. Dheineadar a gcion féin
go calma.
Fuaramair cúinne dhuit a Thomáis Bháin an iarr-
acht so. Deirthear go mbuadhann an fhoidhne ar an
gcineamhaint. Bhí foidhne agat-sa go háirithe. Gheobh-
aimíd cúinní i gcionn tamaill do Sheaghán Mac
Ruaidhrí, d'Fhinnéigeas, agus do Thomás O hEidhin
agus deiseoghthar seilp nó dhó "le" Micheál na
gCleas.
Táimíd-na réidh anois leis an "Scoil Ghaedhealach."
Tá ár gcion féin déanta againne, agus níor bh'éin-
iongnadh dá dtógtaí suas an cheist seo san Árd-
fheis agus trácht do dhéanamh uirthi. Gheobhaidh an
Connradh airgead a ndóthain chum tosnughadh maith
do dhéanamh, agus chomh luath's a bheidh tosnuighthe ag
an gConnradh, chífam an Bord Náisiúnta ag crith
agus sceimhleadh ortha. Tá £5 le fagháil ó'n nGruagach.
Deir Conán linn go dtiubhraidh sé síntús uaidh féin,
agus ní bheidh an tIRISLEABHAR ar deireadh.
Caithfimíd comh-bhrón do thairsgint do Sheóirse
O Fágáin i dtaobh bháis a dhearbhráthar, agus do
Dhomhnall O Liatháin agus do'n Rí Liath i dtaobh bháis a
n-athar. Cuirfam do ghiota-sa isteach an chéad uair
eile, a Rí Liath.
FOCLÓIR STAIRIÚIL NA NUA-GHAEILGE (FNG) / THE HISTORICAL DICTIONARY OF MODERN IRISH
ACADAMH RÍOGA NA HÉIREANN (ARÉ) / THE ROYAL IRISH ACADEMY (RIA)
Is cuid de Chartlann FNG de théacsanna Nua-Ghaeilge an ríomhthéacs seo. www.fng.ie
Tá an téacs seo á chur ar fáil faoi Creative Commons Attribution-NonCommercial- NoDerivs 3.0 Unported License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) Ní bheidh FNG ná ARÉ freagrach as úsáid an ríomhthéacs seo.
Dáta: 18/10/11