Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Notes and Queries.

Title
Notes and Queries.
Author(s)
Ní fios,
Compiler/Editor
Mac Néill, Eoin
Composition Date
1897
Publisher
Connradh na Gaedhilge

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926

NOTES AND QUERIES.
(189). Relationships in Gaelic, July No., p. 54:
cliamhain, a son-in-law, hence cliamhain astigh, one who
“one who hangs up his hat,” as they say in some places, i.e., goes
to live with his wifes parents. Add the words nuachair,
sonuachar, bride, hence the phrase sonuachar duit(Cork),
corruptly soluachar duit. Cáca brídeoige, a brides
cake(Meath). Tá col eadarthaibh, they are too nearly
related to be married (Aran). — E. O'G



(190). Cake: bollóg, home-made round cake(Aran);
buillín, a baker's loaf; sudóg, a thick, heavy cake;
toirtín, a small cake, probably from Biblical Latin,
torta panis, a twist or roll. Feannaire, in Inismain.
Aran=cake with currants; ceapaire, a “a butter cake”
bread with butter. With bollóg compare bollóg, a
bubble; bollan, a round hollow in a stone, in which
water gathers, “bull,”, in Papal “bull.” Another
Biblical Latin phrase, adopted into Gaelic, is in airicis
=in occursum. — E. O'G.



(191). An Aran puzzle: Chuaidh mé 'un an aonaigh lé
dhá ghabhar, fuair me sin orra — naoi naoi sgilneacha,
mhéid sin ar an ngabhar? The last phrase can also be
understood cé mhéid sine ar an ngabhar, which explains
the answer — ceithre chinn. E. O'G.



(192). Raftaire agus an Tlú. — Lá fuair d'á ndeachaidh
Raftaire isteach i dtigh feilmeóra, ar ndruidim leis
an teinidh dhó, do shuidh sé síos le n-a hais. Bhí sé ag
breathnughadh 'n-a thimcheall ag iarraidh an tlú. Tlú
briste a bhí ann, mar bhí a fhios aige. Nuair nár éirigh
leis a fhagháil, “A chailín a ghrádh,” ar seisean, “cá
bhfuil an tlú briste?” “I n-a lár,” ars' an chailín.



Cailín is aspirated after an, down here in Loughrea at
all events. — E. O'Nualláin.



(193). Fuaramar leabhrán beag deich leathanach
darab ainm “Rósaire na Maighdine Muire, nó an
Paidrín Páirteach, mar gháththuightheas é i gCúige
Mumhan: Sagart Riaghalta do ghleus” (N. Harvey &
Co, Publishers, Waterford). Tá sé gleusta go glan
uasal, fá chead Easpuig Phortláirge. B'fhearr linn
“Coróin Mhuire” (mar gháthuightheas i gCúige
Mumhan) do thabhairt ar an urnaighthe seo. Tá an
Phaidir (.i. Urnaighthe an Tighearna) ann, sa 'chuma is
gnáthaighe sa Mhumhain. Ní mór a bhfuil idir í agus an
chuma ina ráidhtear i gConnachtaibh í. Deir an ghluais
gur “i gcathuighibh,” agus gur “deichneabhar” sa'
Mhumhain an focal is “decade” sa' Bheurla; is seadh
agus i gCúige Uladh freisin — “na cúig deichneabhair deug,”
ionann sinn agus an Paidrín ar fad. Coimiridhe (recte
coimirghe) adeirtear i n-ionad coimirece nó comairce
(=comairche). Is follus ó'n rádh sin “ An Paidrín
Páirteach” gur mar mhaithe leó féin do cheap lucht na
ngráiméar an riaghail úd, go leanann gach focal
darab críoch “-ín” d'insgne an fhocail is freumh dhó.
Is iomdha riaghail do cheapadar nár mhó ughdarthás aca
'ná í sin. Ní léightear fiacha an leabhráin, acht mur
meallta atámaoid, do cheannóchtha beart mhaith aca ar
sgilling.



(194). Trí Bior-Ghaoithe an Bháis.
Do rinne sliabh mór dhi, it became a great moun-
tain, 3, 6. Doghní fiadh-chapall do'n chapall mhín, the
tame horse becomes a wild horse, 208, 7. Cf. Aisl. meic
Congl. 7, 3, dorigne míla eptha díb ina medón, they
turned into poisonous creatures in his inside; 7, 6, co
nderna lon craís de, and it became a demon of gluttony.
Gael. Jour. 63, Séadna, do dhein licínidh slinne de'n
airgiod, &c. — O.J. Bergin.



19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services