Tadhg Gaodhlach.

"Tadhg ó
Suiliobháin do thug an sagart orm, acht Tadhg Gaolach
is mó ghlaodhaid na daoine orm," said Sullivan. "Sé
do bheatha agus do shláinte, a Thaidhg," rejoined the priest;
and he added, "Mara (Muna) bh-fuil éadach againn tá
airgiod againn duit." "Is Maith an geall le h-éadach
airgiod aon am," said Sullivan.

"A Thaidhg, rith, agus
fógair air na gaelbhain úd," said his companion.

"Nach éachtach an sgéal do
mhéara Ghleanúir, teacht go Paorach ag aodhaireacht
gealbhan."

"A
Thaidhg, go dé an chúis Tadhg Gaolach do thabhairt ort?"
"Mar ná raibh mé galldha 'riamh, a bhean á tíghe,".

“Is fad anois ó labhaireadh aon Ghaedhilig in san sgoil
seo, agus 'si mo bharamhail go n-deunann sibh dearmuid
mór nuair nach labhaireann sibh i nios mionca. Ba
chóir dhaoibh cuimhniughadh gur labhaireadh gach aon
teanga sul do sgriobhadh í; agus muna g-cleachtann
sibh labhairt na Gaedilge, ni bheidh eolas cinnte agaibh
oirthi go deo. Tá fhios agam go bh-fuil sé deacar go
leor do dhaoínibh óga agus neamh-mhúinte innti, i do
labhairt go ceart, óir tá an teanga beagnath millte
go léir le cuid de na daoinibh sgriobhas í. Ní labhraim
timcheall na n-daoineadh sgriobhas innti anois, achth de
na daoinibh do sgriobh innti fad ó. Bhí an Saoi O'Brain
ó Phortlairge shios in mo sheomra seachtmhuin ó shoin,
agus bhí sinn ag labhairt timcheall Filidheachta Thadhg
Ghaodhalaigh Ui Shúileabháin. Tug an Saoi O'Brain an
meud sin molta aír, go bh-fuaras leabhar filidheachta
an fhir sin, agus chaith mé dá oidhche d'a léigheadh. Tá
dóchas agam nach m-beidh aon duine annso feargach liom
'nuair a deirim nach rabhas nios mó gráinighthe riamh 'na
le léigheadh an leabhair sin; agus 'sí mo bharamhail gur
fíor charaid d'on Ghaedhilig é, an té a cheannóchadh gach
aon mhacsamhail de, dob fhéidir leis cur a lámh air,
agus iad do chaitheamh san teine. Ni'l aon locht agam
leis na smuaintibh do chuir Tadhg Gaodhalach in a leabhar.
Is smuainte breágha asus Criosduidhe iad. Ni lochtui-
ghim acht an chanamhain in a g-cuirthear iad. B'fhéidir
nach g-créidfidh sibh mé nuair a deirim gur usa dam
leabar laghain 'na coda Thaidhg Ghaodhalaigh; agus ni'l
aon amrus agam nach m-beidheadh sé neamh-thuigsionach
go léir do gach duine ó iarthar no ó thuaisceast na
h-Eireann. Fiafruighim dibh, cad i maitheas an leabhair
sín? Cad í an mhaitheas focail agus modha labhartha
d' fhoillsiughadh, nach d-tuigthear acht Le daoinibh éigean,
agus nach bh-fuighthear a n-aon fhocloir ná a n-aon
ghraiméar na Gaedhilge? So líne as an leabhar d'a
trachthaim:— “An méid sin do dallag, do caochag do
meallag.” Ní'l acht naoi focail 'san líne so, agus tá
ceathair aca micheart. So an modh ann ar chóir í do
bheith, “An meud sin do dalladh, do caochadh, do mealladh.”
Tá an líne so 'na sompla ceart de bheagnach gach Líne
'san leabhar; agus gheabhthar, má airimhidh sinn meud na
línteadh atá san leabhar, agus iad do mheudughadh le
ceathair, go m-beidh ní fad ó threas na bh-focal ata
ann, micheart.

Ní thig liom thuigsin cad é atá a g-ceannaibh de
chuid éigean na n-daoineadh ó Chúige Mumhan gur áil
leo teanga Gaodhalach nuadh do dheunamh. Do shaoilfinn
go m-beidheadh teanga a sinsear maith go leor dóibh.
Acht is éigean dam a rádh nach bh-fuil na h-uile dhaoine
ó Chúige Mumhan chó amadánach timcheall a d-
teangan a's do bhí Tadhg bocht Gaodhalach, agus go
n-dearna cuid aca níos mó air son na Gaedhilge 'na
do righneadh le daoinibh eile na h-Eireann.

1. Is fad anois ó; who can give an example of a similar
expression? 2. Labhaireadh and labhaireann should be
Labradh and labhrann, — how was Mr. Russell misled?
3. Dearmuid mór is wrong — how correct it? 4. Cor-
rect oirthi. 5. Correct deacar. 6. What is the meaning of
múinte and of neamh-mhúinte? 7. An instance of millte
le from any good authority. 8. De na daoinibh, meaning
of, and an example of. 9. Correct Thadg, 10. Bhí sin;
give your opinion as to this expression. 11. Meaning of
gráinighthe, and an instance of. 12. Dob fhéidir leis
cur alamh air, an example of this construction: can a per-
sonal pronoun be substituted for lamh? 13. Ní'l aon
Locht agam leis na smuaintibh; an example of locht le.
14. Críosdamhla is what an Irish speaker would say for
criosduide. 15. Gur usa dam leabar laghain 'ná co
Thaidhg; that the book of Leinster is easier to me; this
is a good intelligible English expression which has been
clothed in an Irish dress that nobody can understand.
Laghain is a bad spelling — Laighin is the correct ortho-
graphy. What is coda? and give an instance of it, 16.
So líne as an leabhar d'a trachtaim. What is d'a?
I suppose it is a rel. pron. and prep, Then t in trách-
taim should be eclipsed; but is d'a ever joined to trach-
taim? Tráchtaim do is not Irish I believe — tráctaim
air is the idiom. 17. ní'l acht naoi focail 'san líne so;
naoi eclipses:— naoi bh-focail. 18. Meud na litreach;
what is meud here? 19. Ní fad ó, not long since, is
not correct. 20. Treas na bh-focal; treas is a numeral
adj., third, and does not govern a gen. Trian, the third
part, is a noun, and should be used here. 21. a g-cean-
naibh de chuid eigin. This is a literal translation of “in
the heads of some,” but it is not Irish.