Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Latin and English Translation of the Reading Lessons in Windisch's "Compendium of Irish Grammar." IV.

Title
Latin and English Translation of the Reading Lessons in Windisch's "Compendium of Irish Grammar." IV.
Author(s)
Féach aistritheoir,
Translator
Mac Swiney, Rev. James P.
Compiler/Editor
Pléimeann, Seán (Fleming, John)
Composition Date
1884
Publisher
Connradh na Gaedhilge

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926




L. l69


LATIN AND ENGLISH TRANSLATION OF
THE READING LESSONS IN WIN-
DISCH'S "COMPENDIUM OF IRISH
GRAMMAR."



By Rev. James P. MacSwiney, S.J.,



Translator of the Grammar.



IV.
FOTHA CATHA CNUCHA IN SO.



I. Dia m-bói Cathair Mór mac Fedelmthi
Firurglais maicc Cormaic Geltai Gáith ir-
rigi Temrach ocus Cond Cétchatach hi
Cenandos hi ferand rgidomna, boi drúi
amra la Cathair, .i. Nuadu mac Achi maic
Dathi maic Brocain, maic Fintain do
Thuaith Dathi a Bregaib. Boí in drúi oc
iarraid feraind il-Laignib no beth a chomar-
bus. Dobeir Cathair a thoga ríri dó. Iss
ed ferand ro thog in drúi .i. Almu. Robi ro
bo banceli do Nuádhait .i. Almu ingen
Becain.



2. Ro chumtaiged dún ocan druid and-
sin i n-Almain ocus ro comled alamu dia
dund cor bo aengel uli, ocus com-bad de-sin
no beth Almu forri, dia n-ebrad:-



Oengel in dun dremni drend
mar na gabad ael Erend.



Dond alamain tuc dia thig
is de ata Almu ar Almain.



Ro boí ben Nuádat .i. Almu oc iarraid a
anma do bith for sin chnuc ocus tucad di-si
ind ascid sin, .i. a ainm do bith for sin
chnuc, ar is inti ro adnacht iar tain, dia n-
ebrad:-



Almu rop alaind in ben
ben Nuadat móir maicc Aiched.



ro cuinnig ba fír in dál
a ainm for an cnuc comlán.



3. Bói mac sainemail oc Nuadait .i. Tadg
mc Nuadat. Ráiriu ingen Duind Duma a
banchéli sidé. Druí amra dana Tadg
Tanic bás do Núadait ocus ro acaib a dun
amal ro bói oc a mac, ocus iss e Tadg bá
druí do Chathair dar ési a athar. Bert
Raíriu ingin do Thadg .k. Murni Muncaim a
ainm. Ro as gnoé móir in n-ingin i sin co
m-bitís maic ríg ocus rofhlatha na Erend oc
a tochra. Bói dan Cumall mc Trenmóir
rígfennid nErend fri láim Cuind. Boi sidé
dano cumma cháich oc iarraid na ingine
Dobreth Buadó era fair, ar ro fitir co m-bad
tremit no biad scarad dó fri Almain.
Inund mathair do Chumall ocus d'athair
Cuind .i. do Fedelmid Rechtmar. Tic trá
Cumall ocus berid ar écin Murni for aithed
leis ar ní thucad dó chena hí.



4. Tic Tadg co Cond ocus innisid dó a
sargugad dó Chumall, ocus gabais fri grisad
Cuind ocus oc a imdercad. Fáidid Cond
techta co Cumall ocus asbert fris Eiriu
d'ácbail nó a ingen do thabairt do Thadg.
Asbert Cumall na tibred acht is cach ní do-
berad ocus ni bád sí in ben. Fáidis Cond
a amsaig ocus Urgrend mc Lugdach Cuirr
rí Luagni, ocus Dáiri Dec mc Echach ocus
Aed a mac (is fris-side atberthe Goll íar
tain) do saigid Cummaill.



5. Tionolaid Cumall a socraiti chucu ocus
doberar cath Cnucha etorro ocus marbtair
Cummal and ocus cuirter ár a muntiri.
Dofuit Cumall la Goll mc Morna. Gonais
Luchet Goll in a rosc cor mill a suil conid
de rodlil Goll de, conid de asbert.



Aed ba ainm do mac Dáiri
diar gáet Luchet co n-áni.



ó ro gáet in laigni trom
airi con rate fris Goll.



Marbais Goll Luchet. Is de-sin dan roo
bói fích bunaid eter maccu Morna ocus
Find. Dá ainm ro bátar for Dáiri .i. Morna
ocus Dairi.



6. Luid Murni iar sin co Cond, ar ro
diúlt a athair di ocus nir leic cuici hí, ar ro
bo torrach hí, ocus asbert fria muntir a
breoad ocus arai nir lam ammudugud fri
Cond. Ro boi ind ingen oc a iarfaigid do
Chund cinnas degenad. Asbert Cond:
"Erig," for se, "co Fiacail mc Conchind go
Temraig Mairci ocus dentar th'asait ann,"
ar dérfíur do Chumall ben Fiacla .i. Boddal
Bendron. Luid Condla gilla Cuind lei
dia idnacul, co ranic tech Fiacla co Temraig
Mairci. Ro ferad fáelti fris in n-ingin andd-
sin ocus ro bo maith arrochtain and. Ro
hasaited ind ingen iar tain ocus bert mac
ocus dobreta Demni d'anmum dó.



7. Ailtir in mac iar tain leo cor bo tua-
kaubg fogla do denom for cach n-aen rop es
caraid dó. Fuacraid dana cath nó comrac
oenfír for Tadg nó lan éraic a athar do tha-


L. 170


bairt dó. Asbert Tadg co tibre breith do
ind. Rucad in bret ocus is si in breth
rucad do, .i. Almu amal ro boí do lecun do
ar dilsi ocus Tadg dia facbail. Doronad
amlaid, ro fhacaib Tadg Almain do Find
ocus tanic co Túaith Dathi co a ferand
duthaig fesin ocus ro aitreb i Cnuc Réin
frisi raiter Tulach Taidg indiu, ar is uadsom
raiter Tulach Taidg fria, o sin co sudi;
conid de-sin asbert in so.



Cuinchis Find for Tadg na tor
Cumall mór do marbod.



Cath can chardi do cach* dáil
no comrac oenfir d'fhagbail.



Tadg uair nír tualaing catha
i n-agid na ardfhlatha.



ro fhacaib leis ba loor do
mar ro boi uli Almo.



8. Docoid Find i n-Almain iar tain ocus
ro aittreb inti ocus is si ro bo dun arus
bunaid dó cein ro bo beó. Doroni Find
ocus Goll síd iar tain ocus doratad eric a
athar o claind Morna do Find, ocus batar
co sidamail noca tarla etorra i Temair
Lúacra imman muin Slanga ocus im Banb
Sinna mc Mailenaig do marbad, día n-
ebrad:



Ar sin doronsatar sid
Find ocus Goll commeit gnim.



Co torchair Banb Sinna dé
mon muic hi Temair Luacrae.



V.



1. "Acht chena," ol se, "a rí failsigfit-
sea fírinne duit-siu, ocus iarfaigim dona
druidib ar thús, cid atá i foluch fond erlar
sa inar fiadnaise. Ro ráidset na drúid,
"Nochon étammar," ol siat. "Ro fetar-
sa," ol se. Atá loch usci and. Fegtar ocus
claiter." Ro claided ocus fíth in loch and.
"A fhathe ind ríg," ol in mac, "abraid cid
atá immedon ind locha." "Ní etamar," or
siat. "Ro fetar-sa," ol se, "atát da clár-
chiste mora and, inagid tagid ocus tucthar
as." Ocus tucad as. "A druide," ol in mac,
"abraid cid atá etir na clarlestraib út."
Ocus ni etatar. "Ro fetar-sa," ol se, "atá
seolbrat and ocus tuctar as." Ocus frith in
seol timmarcte etir na da chlárchiste.



2. "Abrid, a éolcho," ol in mac, "cid
atá immedon ind étaig út?" Ocus ni ro
recratar, ar ni ro tucsatar. "Atat dá crúim
and," ol se, ".i. cruim derg ocus cruim gel.
Scailter in t-étach." Ro scailed in seol-
brat. Ro batar na di chruim ina cotlud and.
Ro ráid in mac. "Fégaid-si in-dignet in-
nosse na bíasta." Atraracht cách dib co
araile co rabe cechtar de ic sroiniud araile
ocus co rabatar ic imletrad ocus imithi
ocus no innarbad in chruim díb araile co
medón in t-iuil ocus in fecht n-aill co a imel.
Dorónsat fa thrí fon innasin. In chruim
rúad trá ba band ar thús, ocus ro innarbad
co himel ind étaig. In chruim taitnemach
immorro ba fand fo déoid ocus ro teich isin
loch ocus ro tinastar in seol fo chetoir.



3. Ro íarfaig in mac dona druidib: "In-
nisid," ar se, "cid follsiges in t-ingnad-so."
"Ni etamar," ar siat. "Dogen-sa," ar in
mac, "a fhollsigud dond ríg. Is é in loch
flathius in domuin uile. Is éin seól do
lathiusa, a rí. Is iat na dá chruim na da
nert .i. do nert-su co m-Bretnaib ocus nert
Saxan. Do nert-su in chruim ruad, is i ro
innarbad ar thús don fhlathius. Nert Sach-
san immorro in cruim gel ro gab in seól
uile acht bec .i. ro gab inis Bretan acht bec.


L. 171


Coroninnarba nert Bretan fo deoid íat. Tu-
su immorro, a rí Bretan, eirg asin dún-sa,
ar ni chaemais a chumtac ocus sir innis
Bretan ocus fógeba do dun fadéin.



4. Ro ráid in rí: "Cia no chomainm-so?"
ol se. Ro recair in gilla: "Ambróis," ol se.,
"mo ainm-se." Is é sein in t-Ambrois
Gleotic rí Bretan. "Can do cenel?" ol in
rí. Consul Romanach m'athair-se," ol se,
"ocus bíd hé só mo dún." Ro leic Gorthi-
gernd in dun do Ambróis ocus rige iarthair
inse Bretan uile ocus tanic cona druidib co
túascort inse Bretan .i. cosin ferand dianid
ainm Gunnis, ocus ro chumtaig dún and .i.
Ca

19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services