AOIS CHRIOSD 1172.
Aois Chriosd, mile ced seachtmoghat adó.

Brighdéin Ua Cathain comarba Maedóig do écc.

Giollu Aedha Ua Muidhin (do muintir Airidh Locha Con) epscop
Corcaighe do écc fear lan do rath Dé eissidhe, tuir óighe agus egna
a aimsire.

Ticchernach Ua MaoilEóin comhorba Ciaráin Cluana Mic Nóis do écc.

Ticchernan Ua Ruairc ticcherna Breifne agus Conmaicne agus fer
cumhachta móir fri re fhota do mharbhadh (.i. i Tlachtgha) la Hugó
De Laci i fiull agus la Domhnall Mac Annadha Uí Ruairc dia chenél
fesin boi imaille friu. Ro díchennadh é leó. Ruccsat a cenn agus a
chorp go dochraidh co hAth Cliath. Ro toccbadh an cenn uas dorus an
dúine ina scath dhearcc-thruagh do Ghaoidhealaibh. Ro crochadh bhéos
an corp fria hAth Cliath atuáith agus a chossa suas.

Domhnall O Feargail toiseach Conmaicne do mharbhadh la muinntir righ
Saxan.

Maol Maire Mac Murchadha toiseach Muinntire Birn do mharbhadh la
hAedh Mac Aenghusa agus la Cloinn Aeda do Uibh Eachdach Uladh.

Diarmaid Ua Caedhlaighi do ecc.

Maidhm for Chenél nEoghain ria fFlaithbertac Ua MaolDoraidh agus ria
cCenel cConaill. Do bertsad ár adhbhal forra tria naemh miorbal De agus
Naemh Patraicc agus Naemh Cholaim Cille isa cealla ro oirccsed indsin.

Lán chuairt coiccidh Connacht an cethramhadh feacht do tabhairt la Giollu
Macliacc comhorba Patraicc agus príomhaidh Erenn co hArdMacha.

Mac Gillepscoip taoiseach Cloinne Aeilabra rechtaire Chatha Monaigh
do marbhadh la DonnSlebhe Uá nEochadha rí Uladh i fiull. Na slána
batar etorra .i. maithe Uladh do mharbhadh DuindSlebhe ind.

Creach fhill la mac Anduidh Uí Ruairc, agus la Saxanachaibh, ar muinntir
na hAnnghaile, agus ar Muinntir Megiollgan co rugsat bú agus broid
iomdha. Sloigheadh leó doridhisi co hArdAchadh Epscoip Mél gur ro
airgset an tír ar medhón, agus do rochair leo Domhnall Ua Fearghail,
taoiseach muinntire hAnghaile don chur sin.

Seanadh cléireach nErenn la coigeadh Connacht laechaibh cleirchibh
occ Tuaim Da Ghuálann im Ruaidhri Ua Conchobhair agus im Chadhla Uá
nDubthaigh Airdepscop Tuáma agus tri teampaill do choiseardhadh leo.

AOIS CHRIOSD 1173.

Aois Chriosd mile, cett, seachtmoghat, a trí.

Muiredhach Ua Cobhthaigh epscop Doire, agus Ratha Both, mac oighe,
leacc loghmhor, gem gloinidhe, Redla sholusta, cisde taisccedha na hegna,
craoph chnuasaigh na canóine, iar ttiodhnacal bidh agus edaigh do bochtaibh
agus do aidhilgneachaibh, iar noirdneadh Saccart agus deochon agus aesa
gacha graidh, iar nathnuadhughadh eacclus niomdha, iar ccoisreaccadh
tempall agus relgeadh, iar ndenamh iolar mainisdreach agus recclés, agus
gacha lubhra ecclustacda, iar mbuaidh ccrabhaidh, oilithri agus aithricche.
Ro fhaoidh a spiorad do cum nimhi i nDuibhreccles Cholaim Chille i
nDoire an 10. lá do Febra.

Do ronadh miorbail mór is in oidhche atbath .i. an oidhche dhorcha do
shoillsiughadh o thá iarmeirge co muichdedoil agus an dar leo an bá forrél
do na comfocraibhe don domhan baoi sidhe for comhlasadh agus ionnamhail
chaoire moire tenedh do eirgi ós an mbaile agus a tocht soirdhes. Ro
eirighsed cach uile, uáir andar leó ro ba lá boí ann, agus ro boi amhlaidh
sin le muir anoir.

Conaing Ua hAénghusa cenn canánach Rosa Cré do écc.

Ettrú Ua Miadhachán, Epscop Cluana do écc ina Seandataidh iar
ndecchbeathaidh.

Cionaedh Ua Ronáin Epscop Glinne Da Locha do écc.

Maoiliosu Mac an Baird Epscop Chluana Fearta Brenainn do écc.

Maolmochta Ua MaoilSeachnaill abb Cluana Mic Nóis do écc.

Creach mór la hAedh Mac Aenghusa agus la Cloinn Aedha. Ro airccsed

trian mór Arda Macha. Ro marbhadh dan an fear íshin i ccionn trí mís
iars an orccain sin Arda Macha.

Domhnall Breghach Ua Maoilechlainn rí Midhe do marbhadh la mac a athar
féin la hArt Ua Maoilechlainn agus la Muintir Laeghacháin i
nDurmaigh Cholaim Cille.

Giollu MacLiacc mac Ruaidhri comharba Patraicc Príomaidh Arda Macha
agus Erenn uile mac oighe lán do ghloine croidhe fri Dia agus fri daoinibh
do ecc go fechtnach iar sendataidh tocchaidhe 27, Marta Dia Cedaoin
iar cCaiscc is in sechtmadh bliadhain ochtmoghat a aoisi. Agus baoi sidhe
se bliadhna décc i nabdhaine Coluim Chille i nDoire ria ccomarbus
Patraicc.

AOIS CRIOSD 1174.

Aois Criosd mile, ced, seachtmoghatt, aceathair.

Maoilíosa Ua Connachtáin epscop Shil Muireadhaigh do écc.

Maolpattraicc Ua Banáin Epscop Condere agus Dhal Araidhe fer
airmhidneach lán do naimhe, do chennsa agus do gloine chroidhe do écc co
feachtnach ind hÍ Cholaim Chille iar Seandataidh thoghaidhe.

Giollu Mochaidhbeo abb mainisdreach Pettair agus Póil i nArdMacha,
Modh treabhor tairissi don Coimdheadh do écc an 31. do Mhárta, Secht-
moghat bliadhain a aeis.

Flann (.i. Florent) Ua Gormáin airdfer lecchinn Arda Macha, agus
Erenn uile, Saoi, eargna eolach is in eaccna dhiadha agus domhanda,
iar mbeith bliadain

ar fhichit i fFrancaibh agus i Saxaibh acc focchlaim, agus fiche
bliadhan ele ag friochnamh agus ag follamhnacchadh Scol Erenn, atbath co
soinmheach is in Cettaóin ria cCaisg iars an Seachtmoghad bliadhan a
aoisi.

Muirghes Ua Dubhthaigh abb mainistrech Átha Dá Laarcc for Búill
do écc.

Ruaidhri Ua Cearbhaill tighearna Ele do mharbhadh ar lár Innsi
Clothrann.

Congalach Ua Coinfiacla tighearna Tethbha do ecc.

MaolRuanaidh Ua Ciardha tighearna Cairpri do mharbhadh i mebhail la
Gallaibh Átha Cliath, .i. la Mac Turnin, agus la mac Aodha Uí
Fhearghail, agus la Ceallach Ua Fiondalláin tighearna Delbna Moire.

Fairche Iarthair Midhe do chur le cathair Cluana Mic Nóis do réir
cleireach Erenn.

Sluaiccheadh las in iarla dindradh Mumhan. Sluaiccheadh ele la
Ruaidhri dia himdeghail forro. Ot cualattar na Goill Ruaidhri
do thocht is in Mumhain in aires catha friu, ro thochuirsiot Goill
Átha Cliath dia saighidh agus ni

ro hairiseadh leo go rangattar go Dúrlas. Tanaic Domhnall Ua Briain
agus Dál cCais, agus cath Iarthair Connacht, agus morchath Shíl
Muireadhaigh cenmotha dirim deghshluaigh ro faccbhadh las an righ
Ruaidhri. Ro figheadh cath crodha eter Gallaibh, agus Gaoidelaibh an du
sin, go ro sraoineadh fo deoidh tre nert iommbualta for na Gallaibh, agus
ro marbhadh secht ccéd décc do Gallaibh is in cath sin, co nach tearna acht
tioruairsi becc beo as in cath sin do

Gallaibh imon iarla. Taed sidhe fo méla dia tigh go PortLairge.
Soais Ua Briain dia tigh iar ccosccur.

MaelSechlainn Ó Donnagán tighearna Aradh do marbhadh la hUa
cConaing.

AOIS CRIOSD 1175.

Aois Criosd mile, cett, seachtmoghatt, a cúig.

An tespoc Ua Briain, espoc Chille Dara do écc.

Maoiliosa Mac an Chlerigh Chuirr epscop Uladh, do écc.

Giolla Domhnaill Mac Carmuic epscop Uladh do écc.

Flaithbertach Ua Brolchain comorba Cholaim Chille tuir eccna agus enigh,
fear dia ttuccator cleirigh Eirenn cathaoir epscoip ar a fheabhus agus
ar a eaccna agus dia ttarccus comhorbus Iae, do ecc co feachtnach iar
ttreablaid toghaidhe i nDuibhrecclés Cholaim Chille, agus Giollu
Macliacc Ua Branáin do oirdneadh ina ionadh is in abbdame.

Maidhm for Cenel nEnda ria nEachmarcach Ua cCathain agus ria Niall
Ua nGairmleadhaigh agus ár mór do cor forra.

Maghnus Ua MaoilSeachluinn ticcherna Airthir Midhi do chrochadh la
Gallaibh iar ffealladh fair in Áth Truim.

Domhnall Caemhánach mac Diarmada Ri Laighen do marbhadh la hUa
Foirtchern agus la hUa Nualláin i ffioll.

Mac Domhnaill mic Donnchadha ticcherna Ossraighi do mharbhadh i meabhail
la Domhnall Ua mBriáin.

Tadhg mac Ferghail Uí Rúairc do mharbhadh.

Diarmaid mac Taidhg Ui Briain agus Mathghamhain mac Toirdhealbhaigh Ui
Bhriain do dhalladh (.i. ina tigh budéin i cCaislén Uí Conaing) la
Domhnall Ua mBriain agus Diarmaid do écc iarttain. Agus Mac an
Leithdercc Ui Choncobhair .i. Mac Ui Concobhair Corcmodhruadh do
mharbhadh bheos la Domhnall is in ló cedna.

Sluaicchedh la Ruaidhri Ua cConcobhair la Righ Ereann i Mumhain.
Roionnarb Domhnall Ua mBriain a Tuadhmumhain agus ro mhill an tír
go mor don chur sin.

Conchobhor Mac Concoille abb Recclésa Poil agus Pedair, agus comorba
Patraicc iarttain do écc hi Roimh iar ndol do accallaimh comhorba
Pettair.

Giolla Coluim Ua MaolMuaidh ticcerna Fer cCeall do marbhadh la
Ruaidhri mac Concobhair Még Cochláin tre meabhail.

AOIS CRIOSD 1176.

Aois Criosd, mile, céd, seachtmoghad, asé.

Fabhar agus Ceanannus do fhasughadh do Ghallaibh agus do Uibh
Briuin.

Lughmhagh do fhasughadh do Saxaibh.

Niall mac Mhéc Lochlainn do mharbhadh la Muinntir Branáin (.i. Dál
mBuinne).

Ingen Ruaidhri Ui Concobhair (.i. ri Ereann), ben Fhlaithbertaigh Ui
Maoildoraidh do mharbhadh la macaibh Ui Chairelláin.

Benmidhe inghen Donnchadha Uí Cherbhaill, ben Chonmhaighe Ui Flainn,
bainticcherna Ua tTuirtre agus Fher Lí do écc.

CúMaighe Ua Flainn ticcherna Ua tTuirtre, Fher Lí agus Dal Araidhe
do mharbhadh la CoinMidhe la a bhrathair fén, agus la Feraibh Lí.

Saxain do ionnarbhadh do Domhnall Ua Bhriain a Luimneach tria forbhaisi
do denamh dhó forra.

Caisdiall Gall gá dhenamh i cCenannus.

An tIarla Saxanach (.i. Riocard) do écc in Áth Cliath do bainne aillsi
ro gabh ar a chois do miorbailiph Bricchde Cholaim Chille agus na naomh
archena isa ceallu ro milleadh laiss. At connairc siumh féisin Brighit
andarlais ag a mharbhadh.

Caislen Sláine i raibhe Riocard Flemeann co na sluagh, as ro bás oc
milleadh Oirgiall agus Ua mBriúin agus fher Midhe do orccain la
Maoileachlainn mac Meclochlainn la ticchearna Cenel nEoghain, agus la
Cenel nEoghain budhén agus la hAirgiallaibh. Ro marbhsat cúicc cett
no ní as uille do na Gallaibh la taebh ban, leanamh agus each co ná terna
duine i mbethaidh as in ccaisdiall. Ro fasaighte tri caistteoill im
Midhe ar nabharach ar uamhan Cenél nEoghain .i. caistiall Cenannsa,
caisslen Calatroma agus caislen Doire Pattraic. Riocard Flemenn
fein do marbhadh don chur sin.

Baile biataigh do iodhbairt la Ruaidhri Ua Concobhair Ri Ereann don
Coimdhedh agus do Naoimh Bearach go brath .i. baile Tuama Achadh.
Itiad Slana na hogh-dhilsi go brath. Cadhla Ua Dubhthaigh airdepscop
Tuama, Aireachtach Ua Roduibh, Flann Ua Fionnachta, Aodh Uá Floinn,
Ruarc Ua MaoilBreanainn, Ignaidhe Uá Mannachain, Giollu an Coimdhedh
Mac an Leastair, Ua hAinlighi, agus Concobhar Mac Diarmada, a
ccoraigheacht an baile sin do beith ag Dia agus ag Bearach go brath ó
Ua cConchobhair agus o fhior a ionaid.

Domhnall mac Toirdealbhaigh Uí Concobhair ticcherna thuaiscceirt Con-
nacht, ordan, Smacht agus deghchomhairle na nGaoidheal do écc, agus a
adhnacal i Maigh Eo na Saxan.

Domhnall mac Toirdhealbhaigh Uí Bhriain rioghdamhna Mumhan do écc.

Domhnall Ua Máilli tighearna Umhaill do écc.

Diarmait mac Corbmaic Még Carthaigh ri Desmumhan do ghabháil la
a mhac fein Corbmac Liathanach agus Corbmac do mharbhadh hi ffiull la
a mhuintir budhein agus Diarmait do ghabháil a tighearnais iaram.

Domhnall Mac GiollaPatraicc tighearna Osraighe do écc.

Aodh mac Giollabroidi Ui Ruairc do écc.

Domhnall mac Giolla Patraic tighearna Cairpre Ua cCiardha, do marbhadh
i ffiull dUa Maoilechlainn (.i. Art), agus Art do aithrioghadh la
fearaibh Midhe, agus righe (no ticcearnus) do thabhairt do Dhonnchadh
Ua Maoilechlainn agus Flann a mhac do mharbhadh la Cairpre Ua
cCiardha.

AOIS CRIOSD 1177.

Aois Criosd mile, cétt seachtmoghat, a seacht.

Uiuianus cardinal do theacht i nErinn. Seanadh cleireach Erenn do beith
ettir epscopaib agus abbaibh iman ccardinal in Ath Cliath an ced Domhnach
don Corgus agus ro chinnsed deithide iomdha ná comhailtear.

Aedh O Nell .i. An Macaomh Tóinleascc ticcherna Cenel nEoghain re headh
agus Rioghdhamhna Ereann do mharbhadh la Maoileachlainn Ua Lochlainn agus
la hArdghal Ua Lachlainn agus Ardghal feisin do chomhthuitim la hUa
Nell ar an lathair sin.

Sluaicchedh la Iohn Do Cuirt agus las na ridiridhibh i nDal Araidhe agus
co Dun

Da Lethghlass. Ro marbhsat Domhnall mac mic Cathasigh ticcherna Dál
Araidhe. Ro hoircceadh agus ro milleadh Dun Da Lethghlass la Iohn
agus las na

ridiribh tainic i na shochraide. Do ronadh dona caislen leó ann as a
ttugsad maidhm fo dhí ar Ultaibh, agus maidhm for Cenél Eoghain agus for
Airgiallaibh airm in ro marbhadh Conchobhor O Cairealláin toiseach
Cloinne Diarmada agus GiolluMacLiacc Ua Donngaile toisech Fher
nDroma.

Ro gonadh ann bheos Domhnall Ua Flaithhbertaigh do shoighdibh gur ba marb
é iaramh do na gonaibh sin i recclés Póil in ÁrdMacha iar ccaithemh
cuirp Criosd agus a fhola, iar nongadh agus aithricche. Ro marbhadh dona
maithe iomdha aile leó cenmothaitsidhe. Táinic Iohn Do Cúirt co na
sochraidi an feacht cedna i nUibh Tuirtre agus i fFeraibh Lí. Ro
loiscc Cúmidhe Ua Flainn Airthear Mhaighe remhe. Ro loisccset dona
Cul Rathain agus ceallu iomdha oile.

Niall Ua Gairmleadhaigh ticcherna fher Maighe hIthe agus Cenél Enda
do mar-

badh la Donnchadh Ua cCairealláin agus la Cloinn Diarmada ar lár
Dhoire Cholainn recte Cholaim Chille ar ro loiscceadh teach fair cetus
agus terna Niall amach ass agus ro marbhadh i ndorus an ticche iarttain.
Da roine doná Donnchadh Ua Cairelláin oghsíth fri Dia fri Colaim Cille
agus fri muinntir Dhoire annsin tar a cenn fén agus tar chenn a shleachta
.i. a mhainchine fen, a mhec, a ua, agus a iarmua tria bithe do Colaim
Chille agus do muinntri Dhoire. Ro iodhbair doná baile biataigh i
ffarradh Domhnaigh Mhóir dhóibh. Do rad dóibh bhéos Mac Riabhach .i.
corn as ferr boi i nErinn is in aimsir sin i ngioll tri fichit bó.
Do ronadh imorra teach don cleireach i nionad an tighe ro loiscceadh uadha for
Ua nGairmleadhaigh. Ro hiocadh uile friss gach ar loiscceadh imbe. Do
radsat Clann nDiarmada uile lórgniomh tar a ccenn fen uatha.

Murchadh mac Ruaidhri Ui Concobhair do breith Mile Coca co na ridiribh
lais go Ros Commain do milleadh Connacht ar ulca fri Ruaidhri. Ro
loisccsed doná Connachtaigh fo cedoir Tuaim Do Gualann agus ceallu an tire
ar chena ar na hairisdís Goill inntibh. Ro chuirset iarttain maidhm fors na
Gallaibh agus ró diochuirset ar éccin as an tír iatt. Ro dhall
Ruaidhri a mac Murchadh i ccionadh an turais sin.

Maidhm for Ua Maoildoraidh agus for Cenel cConaill ria
cConcobhor Ua cCairealláin áit in ro marbhadh ár Cenél Enda im mac
Ui Searraigh agus im maitib iomhdha archeana.

Domhnall Ua hEaghra ticcerna Luighne do écc.

AOIS CRIOSD, 1178.

Aois Criosd mile, céd, seachtmogat a hocht.

Bachall Choluim Mic Luighdheach do bheith acc iomacallamh re na chleireach
fein co fiadhnach.

Domhnall Ua Foccarta epscop Osraighe do écc.

Giollu Criosd Ua hEothaidh epscop Conmaicne do écc.

Concobhar mac Conallaigh Ui Luinigh do gabháil toisigheachta Cenéil
Moen agus Domhnall mac Domhnaill Ui Gairmleadhaigh do ionnarbhadh a
Maigh Ithe i nInis Eoghain do chum Donnchadha Uí Dhuibhdhiorma. Cenél
Moién i ccionn ráithe iaramh do chur Concobhair mic Conallaigh a
toisigheacht, agus a ccennus do thabhairt do Dhomhnall mac Domhnaill Ui
Gairmleadhaigh. Muinnter Domhnaill .i. mac Giollu Caech Uí Ederla
agus Uí Flannagáin do mharbhadh Concobhair mic Conallaigh i ttoigh
Domhnaill feisin i meabhail ar comairce aircinnigh na hErnaidhe boi ina
farradh an tan sin. Ro ionnarbsat iaramh Cenél Moáin Domhnall Ua
Gairmleadhaigh

a toisigheacht agus tugsat Ruaidhri Ua Flaithbertaigh i ccennus
foraib. Meabhal do dhenamh la tribh macaibh Ui Fhlaithbertaigh for Cenél
Moáin. Domhnall mac Domhnaill Ui Ghairmleadhaigh do mharbhadh leo, agus
Ticchernan mac Raghnaill Mic Domhnaill agus ochtar do mhaithibh Cenél
Moáin immaille friu. Raghnall mac Eachmarcaigh Uí Chatháin do mharbhadh la
Cenél Moáin a ttosach an tsamhraidh sin cona ina dhioghail sidhe do rochair
Galach Ua Luinigh agus Muircheartach Ua Peatain, agus as na dioghail bheós
do ronadh in meabail remraite for Cenél Moáin.

Gaeth mor is in mbliadhain si. Ro lá fiodhár, Ro trasccair railghe. Ro
trasccair doná sé fichit crann i nDoire Colaim Cille.

Iohn Do Cuirt co na allmurchaibh do theacht co Machaire Chonaille,
do ronsat oirccne ann. Badar oidhche longpuirt i nGlionn Righe iaramh.
Do bert

Murchadh Ua Cerbaill ticcherna Oirgiall agus Cu Uladh Mac Duinnslebhe
.i.Rí Uladh fuabairt biodhbhadh forra gur ro marbadh agus gur ro bádhadh
ceithri céd co leith díobh. Torchratar céd do na Gaoidhealaibh i friothghuin
an chatha im Uá nAinffeth tighearna Uá Méith Macha.

Tainic Iohn Do Cuirt iar ttrioll do orccain Dál Araidhe agus Uibh
Tuirtre. Tucc doná Cumidhe Ua Flainn ticcherna Ua tTuirtre agus
Fher Lí deabhaidh dosomh

co na Ghallaibh isuidhe. Ro meabhaidh forra. Ro cuir a nár tria
mhiorbhailibh Patraic, Coluim Cille agus Brenainn. Ocus tearna Iohn
fein ar eccin as co creachtnaighthe co rainic co hAth Cliath.

Constapla righ Saxan i nAth Cliath (.i. Hugo), agus i nAirther Midhe
co na shochraide do thocht go Cluain Mic Nóis. Ro airgsed an baile acht
na tempaill agus ticche an eapscoip. Do roine Dia agus Ciarán miorbaile
foillsi forra, uair ni ro chumhaingsed tathamh no tionabhradh do dhenamh
gur ro élaidhsed a Cuirr Cluana arabhárach.

Abann na Gaillme do tracchadh fri re laithe aicenta. Na huile aidhme
ro báidhid innte ó chen co na hiascc do thionól la lucht an dúin agus an
tiri i ccoitcinne.

Maidhm ria nArt Ua Maoilechlainn, agus ria nUibh Failghe, agus ria
nGallaibh for Dhelbhna Eathra, agus for Mhaoileachlainn mBecc, agus
for dreim do feraibh Tethbha dú in ro marbhadh Muireadhach mac an
tSionnaigh.

Aodh Ua Flaithbertaigh ticcherna Iarthair Connacht do écc i nEanach
Duin.

Amhalgaidh Mág Amhalgaidh do marbhadh la Siol nAnmchadha.

MaelSechlainn Becc Ua Maoilechlainn do gabháil tighe for Art Ua
Maoileachlainn, agus Art do téarnudh as, agus Flann mac Még
Amhalghaidh taoiseach Calraighe do marbhadh ann la Maelsechlainn.

AOIS CRIOSD 1179.

Aois Criosd mile, céd, seachtmoghat, a naoi.

Tuathal Ua Connachtaigh epscop Tíre Briuin Colmán Ua Scannláin
aircinneach Cluana, Giollu Domhnaigh Ua Forannáin aircinneach Arda
Sratha, agus Maelmaire Mac Giollu Colmain Secnap Arda Sratha do ecc.

Ard Macha do losccadh ettir templaibh agus recclesaibh acht reccles
Bricchde agus Teampall na fFerta namá.

Cealla Tire hEoghain o slébh bud des do fholmughadh tre coccadh agus
comhfhuachadh, terce agus dochmataid.

Ua Ruadhachán ticcherna Ua nEachdach do écc do ghalor tri noidhchi
iar na ionnarbadh tré shárucchadh Canóine Patraicc dó gar roimhe.

Sídh do dhenamh do Dhonnchadh Ua Cairealláin agus do Cloinn nDiarmada
uile la Cenél Móen agus la hUa nGairmleadhaigh, Amhlaibh mac Menman
derbhrathair sidhe mná an Donnchaidh remraite. Ba hann ro naidhmsed a
sídh re aroile i teampall Arda Sratha fo mionnaibh na heaccailse ísin,
Domhnaigh Móir agus na hErnaidhe. Tainic doná Ua Gairmleadhaigh
.i. Amhlaoibh ar na mharach do cuingeadh tuilleadh slána co teach
Donnchaidh Ui Chairealláin. Ro marbhadh somh fo cedóir ar lár an
aireachta a ndorus an tighe i ffiadhnaisi a derbhsheathor .i. ben
Donnchadha. Ro marbhadh bheós triur dia muinnter i maille friss,
.i. Cionaedh mac Airt Uí Bhracáin, agus mac Giollu Criosd mec Corbmaic
mec Reodáin .i. derbh chomhalta Donncaidh Ui Chairealláin.

Ardsratha, Domhnach Mor, an Earnaidhe ....... do fholmhughadh la
feraibh Maighe hIthe.

Cóicc tighe ar céd do losccadh hi cCluain Mic Nois hi ffoghail.

Cluain Ferta Brenainn co na templaibh do losccadh.

Lothra, Ardfearta Brenainn, Caisiol, Tuaim Da Ghualann, Dísert
Ceallaigh, CeallMedhóin agus Balla, iaidsidhe do losccadh uile.

MaelSeachlainn Ua MaoilMiadhaigh taoiseach Muinntire hEolais do ecc.

Iomhar Ua Cathasaigh tighearna na Saithne do ecc.

Maoileachlainn Riabhach O Seachnasaigh ticchearna leithe Chenel Aodha
do marbhadh la mac Donnchaidh Í Chathail.

AOIS CRIOSD 1180.

Aois Criosd mile, céd, ochdmoghatt.

Lorcan Ua Tuathail .i. Labhras airdespoc Laighen agus legaitt na
hEreann do martradh hi Saxain.

MacRaith Ua Daighre aircinneach Doire do ecc.

Raghnall Ua Cairealláin do mharbhadh la Cenél Moaín i neneach Cholaim
Chille for lár Doire Colaim fadhein.

Donncadh Ua Cairealláin do mharbhadh la Cenél cConaill i ndíoghal a
mheabhla ar Ua nGairmleadhaigh tre miorbailibh na naemh isa heneach
ro sharaigh.

Aindiles Ua Dochartaigh do écc i nDoire Cholaim Chille.

Cath na cConchobhor, .i. Concobhor Maenmhaighe mRuaidhri Ui Chonchobhair
agus Concobhar Ua Ceallaigh (.i. tighearna Ua Maine) dú i ttorchair
Concobhor Ua Ceallaigh, Tadhg a mhac, a dherbhrathair Diarmaid, agus
Maoilseachlainn mac Diarmada Ui Cheallaigh, agus mac Taidhg Ui
Concobhair (.i. Tadhg).

Muirghes Ua hEdhin tigherna Ua bhFiachrach Aidhne do mharbhadh la
feraibh Mumhan.

Carrghamhain Ua Giolla Ultáin taoiseach Muinntire Maoil tSionna do
mharbhadh la hAedh Mac Carrgamhna i nInis Éndaimh for Morloch.

Domhnall mac Taidhg Uí Chinnéidigh tighearna Urmhumhan do éc.

MaolMuire Mac Cuinn na mBocht primhshenóir Ereann do écc.

Aodh Ua Caithniadh, tigearna Iorrais do marbhadh la hUa cCeallachain
hi ffiull hi cCill Chomáin.

Amhlaibh Ua Toghda taoiseach na Brédcha, do marbhadh la hUa
nGaibhthecháin taoiseach Mhaighe hEleg.

Murchadh Ua Lachtna taoiseach an Dá Bhac do bhádhadh ilLoch Con.

AOIS CRIOSD, 1181.

Aois Criosd mile, ced, ochtmoghatt, a haen.

Dungal Ua Caellaighi espoc Leithglinne do écc.

Maolmuire Ua Dunain abb Cnuic na Sengan hi Lughmagh do écc.

Maolciarain Ua Fiodhabhra comarba Ciarain do écc.

Cathraenedh ria fFlaithbhertach Ua MaelDoraidh ticcherna Cenel
cConaill for macaibh righ Connacht Satharn Cinctidhisi dú in ro marbhadh
se meic décc do clannuibh ticchernadh agus toiseach Connacht la Cenél
cConaill co sochaidhip oile do shoerclannaibh agus doerclannaibh immaille
friú cenmotháidsíde. Ro chuirsett Connachtaigh fo daoire dhóibh fri ré
imcén iarsan cath sin. Cath Criche Coirpre ainm in catha sin.

Iar naraile liubar itiatt na meic riogh torcratur la Flaithbhertach is
in cath remráite, Brian agus Maghnus dá mhac Toirrdhealbhaigh Moir,
agus Maolruanaigh, dá mac ele Aodha Í Chonchobhair. Do rochair beos
Aodh mac Conchobhair Ui Cellaigh, agus GiollaCríst mac MegOireachtaigh
Uí Rodhuibh, Eachmarcach Ua Muiredhaigh, Donnchadh mac Briain Luignigh Ui
Concobhair, Cucuallachta mac Muirchertaigh Uí Concobhair, tri hUí
Maoilbrenainn, dá Mac Giollabuidhe agus Aodh mac mic Aodha mic
Ruaidhri, agus sochaidhe ele do shaerclannaibh.

Sloicchedh la Domhnall mac Aedha Mhéc Lachlainn agus la Cenel nEoghain
Telcha Óg i nUltoiph. Ro mheabhsatt for Ultoiph, for Uibh tTuirtre
agus for Fheraibh Lí, im Ruaidri Mac DuinnSlebhe agus im
ChoinMhidhe Ua Flainn.

Sluacch la feraibh Maighe hIthe im Ua cCathain Eachmarcach agus im
Cenel mBinigh Glinne co rangadar tar Tuaim. Ro airccsed Fir Lí
agus Ua tTuirtre uile. Ruccsat ilmile do buaibh.

Tomaltach Ua Conchobhair do oirdneadh i ccomhorbus Patraicc. Cuairt
Chenél Eoghain do thabhairt laiss, do bert a reir uaidhibh agus ro
fhaccaibh bennachtain.

AOIS CRIOSD, 1182.

Aois Criosd mile, ced, ochtmhoghatt, adó.

Aodh Ua Caellaighi espoc Airghiall agus cend canánach Ereann do écc.

Domnall Ua hUallachain airdespoc Mumhan do écc.

Sluaicchedh la Domhnall mac Aedha Ui Lachlainn go Dún Bó i nDáil
Riada. Do rad som cath do Ghallaibh is in dú sin. Ro meabhaidh for
Cenél nEoghain. Ro marbhadh ann dna Raghnall Ua Breislén, Giolla
Criosd Ó Catháin co sochaidhiph oile i maille friu, Ruccsat Soiscela
Martain leó don chur sin.

Brian mac Toirrdhealbhaigh Ui Bhriain do mharbhadh la Raghnall Mac
Commara Bicc tre meabhail.

Aodh Mac Carrgamhna taoiseach Muinntire Maoiltsionna do marbhadh la
Giolla Ultáin Mac Carrgamhna.

Murchadh mac Taichligh Uí Dubhda, do marbhadh la Maoilseachlainn Ua
Maolruanaidh.

Amhlaibh Ua Ferghail do ghabhail taisighechta na hAngaile, agus
Aodh do innarbadh.

AOIS CRIOSD, 1183.

Aois Criosd mile, ced, ochtmoghatt, atrí.

Ioseph Ua hAodha Epscop Ua cCeinnselaigh do écc.

Bec Ua hEghra ticcerna Luighne Connacht do marbhadh la Conchobhar
ua Diarmata mic Ruaidhri ar Loch Mic Feradhaigh ina thigh fein tre meabhail.

Do rala deabhaidh etter Ua Flaithbertaigh (An Giollu Riabhach) agus
mac Ui Ghairmleadhaigh. Ro marbhadh Ua Flaithbertaigh is in iomaireacc
sin agus drong mór do Cenél Moain.

Ferghal mac Amhlaibh Ui Ruairc do marbhadh la Lochlainn mac Domhnaill
Ui Ruairc.

Giollaultáin Mac Carrghamhna taoiseach Muintire MaoiltSionna do mar-
bhadh la macaibh Ui Bhraoin agus la macaibh an tSionnaigh Ui
Chatharnaigh go ccuiccear ele a maille fris.

AOIS CRIOSD, 1184.

Aois Criosd mile, ced, ochtmogatt, a cethair.

Giolla Iosa Ua Maoilin Epscop eisidhe do écc.

Brian Breifnech mac Toirrdhelbhaigh Ui Conchobhair do écc.

Maoiliosu Ua Cerbhaill do oirdnedh i ccomhorbus Patraic ier na
fhaccbháil do Thomaltach Ua Chonchobhair.

Art Ua Maoileachlainn ticcherna Iarthair Mhide do mharbhadh i meabhail
la Diarmait Ua mBriain .i. mac Toirrdhelbhaigh tria forcongra Ghall,
agus Maoilseachlainn Beacc do ghabháil a ionaidh, agus maidhm do sraoineadh
lais a ccionn trí lá forsan Diarmait cédna du in ro marbait ile im mac
Mathghamhna Í Briain.

Caislén do cumhdach la Gallaibh i cCill Áir.

Caislén oile do orccain la Maoilseachlainn agus la Conchobhor
Maenmaighe Ua cConchobhair. Ro marbhadh drong mhór do Gallaibh ann.

Dech tticche fichet do roighnibh cumhdaighthi Arda Macha do orgain
la Gallaibh Midhe.

Mainistir Easa Ruaidh do edhbairt la Flaithbertach Ua Maoldoraidh
ticcerna Chinél cConaill do Dhia agus do Naoimh Bernard do raith
a anma.

Cendfaoladh Ua Gráda, comorba Cronáin Tuama Gréne do écc.

Niall mac an tSiondaigh Ui Chatharnaigh do écc.

Amhlaibh mac Ferghail Ui Ruairc ticcerna Breifne do marbhadh a ffiull
la Mag Raghnaill.

Domhnall Ua Flannaccáin taoiseach Cloinne Cathail do écc hi cConga
Féichín.

Ferghal Ua Raghallaigh do mharbhadh hi ffiull la Maeilechlainn Ua
Ruairc.

AOIS CRIOSD, 1185.

Aois Criosd mile ced ochtmoghadh a cúig.

Maoiliosu Ua Muireadhaigh fer lecchinn Doire Cholaim Chille do ecc iar
Sendataigh thoghaidhe.

Pilib Unserra co nGallaibh uime do beith in ArdMacha co cenn sé laithe
cona noidhchibh i medhon Corghais do shonnradh.

Giollu Criosd Mac Cathmaoil ard taoiseach Cenél Fearadhaigh agus na
cClann

.i. Clantt Aengusa, Clann Duibhinnreacht Clann Fhógartaigh, Ui
Cennfoda, agus Clann Collu do Fearaibh Manach, cenn comhairle
Tuaiscirt Ereann do mharbhadh la hUa nÉccnigh agus la Muinntir
Chaomháin, agus a chenn do bhreith leó go ffríth uatha i ccionn
miosa iarttain.

Maoilsechlainn mac Muircheartaigh Uí Lachlainn do mharbhadh lá Gallaibh.

Maoiliosa Ua Dálaigh ollamh Ereann agus Alban ard taoiseach
Corcaraidhe agus Corcadain, Saoi oirdherc ar dhán, ar eneach agus ar
uaisle do écc i cCluain Ioraird oca oilithre.

Mac rígh Saxan .i. Seon mac an dara Henri do theacht i nErinn lucht
trí fichit long do ghabháil a righe. Ro gabh AthCliath agus Laigin.
Do roine caisdiall oc Tioprait Fhachtna agus occ Ard Fíonáin. Ro airg
Mumha esdibh. Ro bhris tra

Domhnall Ua Briain Maidhm ar Ghallaibh mic righ Saxan. Ro chuir a nár.
Do dheachaidh dna mac righ Saxan tairis inunn iarttain do chosaoid
Hugo DeLatii re a athair, uair asé Hugo ba forlamhaigh a hucht rígh
Saxan ara chionn in Erinn, agus nír léicc cíos na braighde chuigesiumh
ó righraidh Ereann.

Comhthoccbháil coccadh do fhás i cConnachtaibh edir na rioghdhamhnaibh,
.i. ettir Ruaidhri Ua Conchobhair agus Conchobhar Maenmaighe, mac
Ruaidhri, agus Conchobhar Ua Diarmada, Cathal Carrach mac Conchobhair
Maonmaighe, agus Cathal Croibhdearg mac Toirrdhealbhaigh, ro marbhadh
sochaidhe etorra. Do roine Ruaidhri agus a mac sídh las na huaislib ele
iarttain.

Iarthar Connacht do losccadh taighibh, templaibh la Domhnall Ua mBriain
agus la Gallaibh.

Cathal Carrach mac Conchobhair Maonmaighe mic Ruaidhri do losccadh Chille
Dálua taighibh, templaibh tar a neisi, tucc a seótta agus a maoine leis.
Tuadhmhumha bheós do mhilleadh agus dorccain lá Conchobhar Maonmaighe mac
Ruaidri agus la Gallaibh. Na Goill feisne do theacht leis co Ross
Commain, agus mac Ruaidhri do thabhairt tri míle do bhuaibh dóibh i
ttuarastal.

Amhlaoibh Ua Muiredhaigh epscop ArdaMacha agus Chenél Feradhaigh
lochrann solusta nó soillsiccheadh tuath agus ecclas décc, agus
Foghartach Ua Cearbhalláin do oirdnedh ina ionadh.

Diarmaid Mag Carthaigh tighearna Desmumhan do mharbhadh la Gallaibh
Corcaighe.

Domhnall Mac Giolla Pattraicc tighearna Osraighe do écc.

AOIS CRIOSD, 1186.

Aois Criosd, mile, céd, ochtmogad, asé.

Maolcallann mac Adaim Mic Cleircein epscop Cluana Fearta Brenainn
do écc.

Domhnall mac Aodha Uí Lachlainn do chor a flaithes, agus Ruaidhri Ua
Flaithbheartaigh doirdneadh lá druing do Chenél Eoghain Thealcha
Ócc.

Conn Ua Breisléin (.i. taoiseach Fánat) caindeal einigh, agus ghaisccedh
thuaiscirt Ereann do mharbhadh la mac Mic Lachlainn, agus lá dréim do
Chenél Eoghain, agus Inis Eogain dorccain fó a bhithin gion go raibhe
cion doibh ann.

Giolla Pattraicc Mac An Ghiolla Chuirr toiseach Ua mBranáin do mharbhadh
lá Domhnall Ua Lachlainn tré erail Muintire Branáin fódhéin.

Ruaidhri Ua Conchobhair do ionnarbhadh i Mumhain la Conchobhar
Maonmaighe lá a mhac bhúdéin. Connachtaigh do mhilleadh etorra dibhlinibh,
agus tuccadh é dia thír do ridhisi tre chomhairle Shil Muiredhaigh,
agus do radatt triocha céd dferann dó.

Hugo DeLatii Malartach agus díscaoilteach ceall niomdha ticchrena
Gall Mide, Breifne, agus Airghiall. As dó dna do beirthi cíos
Connacht. As se ro gabh ermhor Eirenn do Gallaibh. Ró ba lán Mídhe
uile ó Shionainn go fairrgi do chaislenaibh Gall less. Iar
ttairccsin iaramh caislén Dermhaighe dhó táinic

amach go ttriar Gall ina choimhideacht do dhéchsain an caislén. Tainic din
aon ócclach Giolla Gan Ionathar Ó Miadhaigh do fheraibh Teathbha dia
shoighidh agus

tuagh fo a choimm laiss. Do bert buille do Hugo gur bhen a cenn de gur
tuit ettir chenn agus cholainn i ccladh an caislén i neneach Cholaim
Chille. Agus do cuaidh Giolla Gan Ionathar do thoradh a reatha ass,
ó Ghallaibh agus o Ghaoidhealaibh

fo Choill an Cláir. Ráinicc iaramh i ccenn an tSionnaigh agus
Ui Braoin, uair assiad ro fhuráil air an tiarla do marbhadh.

Murchadh mac Taidhg Ui Ceallaigh tigherna Ua Máine do marbhadh la
Conchobhar Maonmaighe.

O Breislein taoiseach Fánat hi cCenél cConaill do marbhadh la mac
Mic Lachlainn.

AOIS CRIOSD, 1187.

Aois Criosd mile, céd, ochtmoghat, a seacht.

Muirchertach Ua MaoilUidhir espoc Cluana Fearta agus Cluana Mic Nois
decc.

MaoilÍosa Ua Cerbhaill espucc Airghiall décc.

Ruaidhri Ua Flaithbhertaigh ticcherna Cenél Eoghain do mharbhadh ar
crech i tTir Conaill la hUa MaolDoraigh .i. Flaithbhertach.

Carracc Locha Cé do losccadh do thene doait. Ro baidhedh agus ro loisceadh
inghen Ui Eidhin (.i. Duibheasa) ben Choncobair Mic Diarmata (tigherna
Maighe Luircc) go seacht ccédaibh (no cethracha ar chéd), nó ní as uille
eittir fheraibh agus mnaibh fri ré naon uaire innte.

Giolla Iosa mac Ailella Ui Bhraoin secnap Ua Maine senchaidhe
sccribhnighe, agus fear dana d'ecc.

Caislen Chille Áir do losccadh agus do mhúradh for Ghallaibh la
Conchobhar Maenmaighe agus lá Maelsechlainn mBecc cona terna sgeolanga
uatha gan marbhadh agus mudhucchadh. Tuccsat a bfoidhb, a nairm, asceith,
allúireacha agus aneocha leó, agus ro marbhaitt dís do rideribh leó.

Donnchadh Ua Ruairc do marbhadh la Muintir Eolais hi ffiull.

DruimCliabh do orccain do mhac MaelSheachlainn Uí Ruairc do tighearna
Ua mBriúin agus Conmaicne, agus do mhac Cathail hUi Ruairc, agus
Goill Midhe amaille friú. Do roine Dia agus Coluim Cille fiort amhra
innsin, uair ro marbhadh mac Maelechlainn Ui Ruairc ria ccionn coicdhisi
iar sin hi cConmaicnibh, agus ro dalladh mac Cathail hUí Ruairc la
hUa Maoldoraidh, .i. Flaithbertach in enech Cholaim Chille. Ro marbadh
dna sé fichit daes grádha mheic Maoilshechlainn ar fud Conmaicne
agus Chairpre Dhroma Cliabh tré miorbhail Dé agus Choluim Chille.

Mac Diarmatta, Muirges mac Taidcc, tigerna Muighe Luircc décc ina
thigh fein ar Claonloch hi cCloinn Cuain.

Raghnall Mág Cochlain ticcerna Dealbhna do écc.

Aodh mac Maoileachlainn Ui Ruairc tighearna Breifne do marbhadh la
macaibh Cuinn Még Raghnaill.

Aireactach Mac Amhalgaidh taoiseach Calraighe do écc.

AOIS CRIOSD, 1188.

Aois Criosd mile, céd, ochtmoghat, a hocht.

Martain Ua Brolaigh airdeccnaidh Gaoidheal agus fer leighinn Arda
Macha do écc.

Aedh Ua Bechan epscop Innsi Cathaigh do écc.

Amlaoibh Ua Daighre do tocht co hÍ dia oilithre agus a ecc ann iar
naithrighe toccaidhe.

Ruaidhri Ua Canannain tigherna Chinél cConaill fri hedh agus rioghdamhna
Ereann bheos do marbhadh la Flaithbertach Ua Maoldoraidh tre mebhail
acc droichet Sliccighe iar na bréccadh do lar Dhromacliabh amach, agus
brathair ele dó do marbhadh amaille fris, agus drem dia mhuinntir. Maghnas
Ua Gairbh toiseach Fher nDroma (ro imbir lámh ar Ua cCanannáin) do
mharbhadh la muinntir Eachmarcaigh Uí Dochartaigh i ndioghail Uí
Chanannáin.

Domhnall Ua Canannáin do ledradh a choisi dia thuaigh fein i nDoire
acc bein ascclainge connaidh, agus a écc de tria easccaine samhtha
Cholaim Cille.

Goill chaisteoil Mhaighe Cobha agus drong do Uibh Eachdhach Uladh do
thocht ar creich i tTir Eoghain go ttorachtatar go Leim Mic Neill.
Ro gabsat bú annsin. Do dheachaidh Domhnall Ua Lachlainn cona thecclach
ina ndeadhaidh, rucc orra

hi cCabhan na cCrann Árd, do rattsat iomairecc dia roile, ro maidh for
Ghallaibh, ro cuiredh a nár. Do radadh eimh sadhadh do Ghallgha for
Domhnall a aenar, agus torchair innsin hi friothguin tigherna Ailigh,
Domhnall mac Aodha hUi Lachlainn, rioghdhamhna Ereann ar cruth, ar
chéill, agus ar threbhaire. Ruccadh an lá sin fein go hArdMacha.
Ro hadnaicedh co nonoir agus co nairmhidhin moir iaramh.

Edaoin inghen Ui Chuinn baintigherna Mumhan bai aga hoilithre i
nDoire decc iar mbreith buadha ó dhomhan agus o demhan.

Sluaicceadh la Iohn Do Cuirt agus la Gallaibh Ereann hi cConnachtaibh
amaille le Concobhar Ua nDiarmatta. Tionoilidh rí Connacht .i. Concobhar
Maonmaighe maithe Connacht uile. Tainic Domhnall Ua Briain co ndruing
do fheraibh Mumhan i sochraitte righ Connacht. Loiscit na Goill araill
do cheallaibh na tire rempa. Ni ro leiccit sccaoileadh doibh co rangattar
EasDara. Ba do theacht i tTir Conaill ón, uair na ro leiccsiott
Connachtaigh nias sia dia ttír iad. Iar bfios sccél do Ua Maoldoraidh,
do Fhlaithbertach, teaglomaidh sídhe Cenel Conaill na ccoinne co
Druim Chliabh. Od cualadar na Goill sin ro loisccsed EasDara co leir.
Soaid tar a naiss. Tiaghaid is in Coirrshliabh. Do beartsad
Connachtaigh agus Fir Mumhan ammus forra. Marbhaid sochaidhe mhóir dhibh.
Fáccbhaid na Goill an tir ar eccin, agus ní ró mhillsed a beacc don chur sin.

Creach la Gallaibh Uladh for Chenél nEoghain co rugustoir Domhnall
mac Aodha Uí Lachloinn tighearna Cenel nEoghain forru, agus ro chuirset ár
for Ghallaibh, agus atrochair Domhnall i friothghuin an chatha sin.

AOIS CRIOSD, 1189.

Aois Criosd, mile, céd, ochtmoghad, anaoi.

MaolCainnigh Ua Fercomais fer lechcinn Doire do bhathadh ettir Áird
agus Inis Eoghain.

ArdMacha do orccain la hIohn Do Cuirt agus la Gallaibh Ereann ina
fhochair.

ArdMacha do losccadh o Crossaibh Brighde co Reccles Bricchdi ettir
raith agus trian agus teampall.

Murcha Ua Cerbhaill tigerna Oirghiall do écc is in Mainisdir Mhóir
iar naithrichci toghaidhi.

Domhnall mac Muircheartaigh Méc Lochlainn do mharbhadh la Gallaibh
Dal Araidhe aca fein.

Echmilidh mac Mec Cana, sonas agus sobharthan Tíre hEocchain uile do ecc.

Mac na hOidhce Ua MaolRuanaidh tighearna Fer Manach do chor as a
thigearnas, agus é do dhol do chum Ui Cherbhaill. Tainicc sluagh Gall don
tír iarttain, agus do rad Ua Cerbhaill agus Ua MaolRuanaidh tachar
doibh. Maidhidh for Ua cCerbhaill, agus marbhthar Ua MaolRuanaidh.

Concobhar Maonmaighe (.i. mac Ruaidri) aird ri Connacht eittir Gallaibh
agus Ghaoidealaibh do mharbhadh la druing dia mhuintir fein agus dia
oirecht, .i. la

Maghnus mac Floinn Ui Finachta (dia ngoirthi an Crosach Donn), agus la
hAodh mac Briain Breifnigh mic Toirrdhelbhaigh Ui Conchobhair, agus la
Muircertach mac Cathail mic Diarmata mic Taidhg, agus la Giolla na Naomh
mac GiollaComain, mic Muiredhaigh Báin Ui Maoil Micil dona Tuathaibh.
Mairg oireacht ro cogair adhbar aird righ Ereann do mharbhadh, uair tuccsat
urmhor Leithe Mogha a ccennus dó ria síu ro marbhadh. Dóigh tainicc
Domhnall Ua Briain dia tigh go Dun Leoda, agus boi sechtmain ina
fharradh, agus tuc trí fichit bo gacha triocha céd hi cConnachtaibh dhó,
agus .x. seóid go nór, agus ni rucc Ua Briain díbh sin uile, acht corn
Diarmata Ui Briain a shenathar fein, agus do baí Ruaidhri Mac
DuinnSlebhe ri Uladh ina thigh, agus do bai Domhnall Mag Cárthaigh
tighearna Desmumhan ina thigh agus do rad somh tuarustal mór dó, .i. cuicc
eich gacha triochait cet hi cConnachtaibh. Bai MaelSeachlainn Beg ri
Temra ina thigh, agus rucc tuarustal mor leis, agus bai Ua Ruairc ina
tigh, agus rucc tuarustal mor leis.

Iar marbhadh Conchobhair Maonmaighi tangus ó Shiol Muireadhaigh ar cend
Ruaidhri Ui Choncobhair ri Ereann do thabairt righe dó iar nécc a mhic,
agus ó ránaic

Ruaidhri go Magh Naoí ro gabh gialla Síl Muiredhaigh agus Connacht,
ar as ann ro bátar geill Conchobhair Maonmuighe i nInis Clothrann for
Loch Ribh an tan sin.

Flaithbeartach Ua MaolDoraidh tighearna Cenél cConaill cona toichestal
do beith illongport is in cCorann, agus Connachtaigh uile eitir Gall agus
Gaoidheal ina naghaidh don leith aile.

Concobhar Ua Diarmata do marbhadh la Cathal Carrach mac Concobhair
Maonmhaighe a ndioghail a athur.

An ced Risderd do ríoghadh os Saxaibh . 6. Iulíí.

Sluaigheadh la hUa MaoilDoraidh (Flaithbertach) do ghabhail fri
Connachtaibh gur ro ghab longport is in Corann. Tangatar Connachtaigh
uile eitir Ghallaibh agus Gaoidhealaibh ina aghaidh, ar a aoi ni ró
chumhaingset ní dhó, agus ro etarscarsat fri aroile don chur sin.

AOIS CRIOSD, 1190.

Aois Criosd, mile, céd, nochat.

Diarmait Ua Rabhartaigh abb Dermaighe do ecc.

MaelSeachlainn Ua Neachtain agus GiollaBearaigh Ua Sluaghadaigh do
marbhadh la Toirrdhealbhach mac Ruaidhri Ui Conchobhair.

Mor inghean Toirrdhealbhaigh Ui Concobhair, agus Duibhessa inghen
Diarmata Mic Taidhg do écc.

Coinne eitir Cathal Croibhdearcc agus Cathal Carrach hi cCluain
Fearta Brenainn do dhenamh síodha etorra. Teccait Siol Muireadhaigh uile
is in ccoinne cedna im chomarba Pátraicc, agus im Concobhar Mac
Diarmata, agus im Aireachtach Ua Roduibh, agus ní ro feadadh a
sioducchadh re roile don chur sin.

Tanaicc Ua Concobhair agus Siol Muiredhaigh go Cluain Mic Nois in
adhaigh sin, agus ro eirigh an coblach go moch ara bharach, agus tangatar
rompa ar fud na Sionna go rangatar go Loch Ribh. Ro eirigh anfadh
anbhail doibh ar an loch go ro sccaoilsiot a nartraighe ó aroile agus ro
thuaircc an tanfadh an tetar i mboí Ó Concobhair conar lamhadh a
luamhaireacht la méd an anfaidh, agus ba is in arthrach i mboí Ua
Concobhair, .i. Cathal Croibdercc, bai Aireachtach Ua Roduibh agus
Concobhar mac Cathail. Do cóidh an tethar fo uiscce go ro baidhedh i
mboi innte cenmotá seisear tearna im Chatal Croibhdearg. Ro baidheadh
Aireachtach Ua Roduibh agus Concobhar mac Cathail, Concobhar agus
Amhlaibh da mhac Aodha Még Oirechtaigh, Ua MaoilBrenainn, agus mac
Ui Mannachain co sochaidhe ele.

AOIS CRIOSD, 1191.

Aois Criosd, mile, céd, nochat a haen.

Ruaidhri Ua Concobhair do fhaccbháil Connacht agus a dhol co Tir
Conaill do saighidh Fhlaithbhertaigh Ui MaoilDoraidh, agus i tTír
nEoghain iar sin diarraidh sochraitte ar thuaisceart nEreann do
ghabháil Ríghe Connacht do ridhisi, agus ni ro fhaemsat Ullta fearonn
dfaghail dó ó Chonnachtaibh, agus do choidh roimhe do shaighidh Gall na
Midhe, agus ní ro eirghettur sidhe leis, agus do thaed as sin is in
Mumhain, conid eisti sin tuccsat Siol Muiredhaigh ferann dó, .i.
Tir Fiachrach agus Cenel Aodha na hEchtge.

Aillenn inghen Riaccáin Ui MaílRuanaidh, ben Aireachtaigh Ui Rodhuibh
do écc.

AOIS CRIOSD, 1192.

Aois Criosd, mile, céd, nochat, adó.

Dorus proinnticche an Duibrecclesa Colaim Cille i nDoire do dhenamh
la hUa cCathain na Craibhe, agus la hinghin Ui Inneirghe.

Taichleach Ua Dubda ticcherna Ua nAmhalgadha agus Ua fFiachrach
Muaidhi do mharbhadh la da mhac a mhec fén.

Aedh Ua Flainn toiseach Shil MaoileRuain do écc.

Maidhm acc caraid Eacharadh ar Ghallaibh la Muinntir MaoiltShionna.

Caislén Atha an Urchair agus caislen Chille Bisgi do dhenamh is in
mbliadhain si.

Creach mór do dhenamh la Gallaibh Laighen ar Dhomhnall Ua mBriain, go
rangattar tré chlár Chille DaLua siar go Magh Ua tToirrdhealbhaigh,
agus ruccsatt Dál cCais orra go ro marbhsat sochaidhe diobh. Do ronsat
Goill caislen Chille Fiacal agus caislen Cnuic Raffonn don chur sin.

Maidhm mor ria nDomhnall Ua mBriain for Ghallaibh Ossraighe go ro
cuireadh a nár.

AOIS CRIOSD, 1193.

Aois Criosd, mile, ced, nochat, atrí.

Eochaidh Ua Baoighill do mharbhadh lá hUibh Fiachrach Arda Sratha.

MaolPattraicc Ua Cobhthaigh do écc.

Cathal Mac Gaithéne do écc.

Derforghaill (.i. ben Tighernain Ui Ruairc) ingen Murchadha Ui
Maoileachlainn do ecc i mainisdir Droichit Atha is in cuiccedh bliadhan
ochtmhoghat a haoisi.

Diarmaid mac ConBroghda Ui Dhiomusaigh taoiseach Cloinne MaoilUghra
agus ticcherna Ua Failge fri ré fhoda do écc.

Cathal Odhar mac Még Carthaigh do mharbhadh la Domhnall Mág Cartaigh.

Muircertach mac Murchadha Mec Murchadha ticcherna Ua cCennselaigh
dég.

Aodh Ua MaoilBrenainn taoiseach Cloinne Concobhair do marbhadh la
Gallaibh Atha Cliath.

Ua Cerbhaill ticcerna Airghiall do ghabhail la Gallaibh, agus a dalladh
leo o thús, agus a chrochadh iarttain.

Inis Clothrann do orgain la macaibh Oisdealb agus la macaibh
Conchobhair Maonmaighe.

AOIS CRIOSD, 1194.

Aois Criosd, mile, céd, nochat, acethair.

Constantin Ua Brain espoc Chille DaLua do écc.

Domhnall mac Toirrdhealbhaigh Ui Bhriain Ri Mumhan, lochrann solusda
síodha agus coccadh Redla adhanta enigh agus engnamha na Muimhneach, agus
Leithe Modha archena do écc, agus Muircertach a mhac do ghabhail a
ionaidh.

Goill do thiachtain ar Iniss Ua fFionntain, agus a ccor ar eccin di.

Cúmidhe Ua Flainn do mharbhadh la Gallaibh.

Sloicchedh la Gillebert Mac Goisdealbhaigh co hEass Ruaidh, agus a
iompudh assidhen gan nach tarbha dia Sloighedh ittir.

MaolSeachlainn mac Domhnaill Ui GhiollaPatraicc ticcerna Osraighe do
ecc.

Concobar mac Maghnasa mic Duinnsleibhe Ui Eochadha do marbhadh la hUa
nAnnluain i meabhail.

Aedh Dall mac Toirrdhealbhaigh Ui Choncobhair do écc.

Sitriucc mac Floinn Ui Fhindachta taoiseach Chloinne Murchadha do ég.

Donnchadh mac Muircertaigh mic Toirrdhealbhaigh do marbhadh la
Muircertach mac Domhnaill Ui Bhriain.

Murchadh mac Amlaoibh Uí Chindeidigh do mharbhadh la Lochlainn mac
MicRaith Uí Chinneittigh i fionghail.

AOIS CRIOSD, 1195.

Aois Criosd, mile, ced, nochatt, a cúicc.

Domhnall Ua Conaing epscop Chille DaLua do écc.

Florent mac Ríaccáin Ui MaoilRuanaidh epscop Oile Find do écc.

Domhnall Ua Find comharba Cluana Ferta Brénaind decc.

Eachmharcach Uá Cathári recte Catháin do écc i recclés Póil.

Conchobhar Mag Fhachtna do écc i recclés Doire.

Sitriucc Ua Gairmledhaigh do mharbhadh do Mac Durm recte Duinn Slebhe.

Slúaigheadh lá Iohn Do Cuirti agus la mac Hugo De Lati do gabháil neirt
ar Ghallaibh Laighen agus Mumhan.

Sluaicchedh la Cathal cCroibdercc Ua cConcobhair, la Mac
Goisdelbhaigh go ndreim do Ghallaibh agus do Ghaoidhealaibh na Midhe
imaille fris is in Mumhain go rangattar Imleach Iubhair agus Caisiol
go ro loiscceadh cethre morchaislein leo agus araile do mhionchaislenaibh.

Cathal Mac Diarmada do tocht i cConnachtaibh as in Mumhain agus ba
cosgrach in gach maighin triasa tudhchaidh go rainig co Loch Mesg agus
co hInis Rodhba, agus ro gabhait longa Cathail Croibdeirg uile lais,
agus rug lais iat co

Caislén na Caillige co ndearna ulca iomdha as ar gach leith de co
ttainig Cathal Croibhdearg co ndreim do Ghallaibh agus do Cloinn
MaoilRuana agus do ronadh sídh fó dhéoidh re Mac Diarmada ger uo mór
na huilc do roine go sin.

AOIS CRIOSD, 1196.

Aois Criosd, mile, céd, nochat, asé.

Recclés Póil agus Petair in ArdMacha cona templaibh, agus go mbloidh
mhoír don Ráith do losccadh.

Muirchertach mac Muirchertaigh Uí Lachlainn tighearna Chenél Eóghain
Rioghdhamhna Ereann tuir ghaisccedh, agus eangnamha Leithe Cuinn,
díosgaoiltidh cathrach, agus caislén Gall, turgbalaidh ceall, agus
caoimhneimheadh, do marbhadh lá Donnchadh mac Blosgaidh Uí Catháin tré
comairle Chenel nEoghain iar ttabhairt na tteora scríne agus Chánóine
Patraig dhóibh im dilsi dhó. Rugadh a chorp iaromh go Doire Colaim
Cille, agus ro hadhnacht hisuidhe go nonóir agus cátaidh.

Slóighead lá Ruáidhri Mac DuinnSlebhe co nGallaibh agus go macaibh toísech
Connacht do shoighidh Chenél nEoghain agus na nAirther. Tangattar
dna Cenél Eóghain Telcha Ócc, agus fioru Airthir co machaire ÁrdaMacha
ina naghaidh, agus do radsat cath dhóibh go raoimheadh for Mhac
DuinnSlebhe agus ro ládh dergár a mhuin-

tire. Torcratar ann dna adó dhécc do macaibh flatha agus toíseach
Connacht go sochaidhibh oile do dhoescurshluagh imaille friú. Ba dia
maithibh Brian Buide Ua Flaithbhertaigh, mac MaoilIosa Ui Concobhair
a Connachtaibh, mac Ui Concobhair Failge, agus mac Ui Faolain na nDeise.

Mac Blosccaidh Uí Cuirin do argain Termainn DáBeócc, agus ro marbhadh
é fén go ndergár a mhuintire ria ccind mhiosa tria fhiortaib Dé agus
DáBeóg.

Domhnall mac Diarmada Mhécc Carthaigh do bhriseadh catha ar Ghallaibh
Luimnigh agus Mumhan, agus ro chuir a ndearg ár, agus ro diocuir a
Luimneach, agus ro bris dhá mhaidhm oile forra cén mothá an maidhm sin.

Conchubhar Mac Diarmada, tighearna Maighe Luirg do dhol hi nurd i
Mainistir na Búille, agus ro ghabh Tomaltach tighearnus dia ési.

Aodh Uá Fearghail tighearna Muintire hAnghaile do marbhadh i meabhail
lá macaibh Sitrioga Uí Cuinn.

Maithe Muintire hEólais do mharbhadh la mac Cathail Ui Ruairc hi
meabhail.

Muiredhach Mhácc Ragnaill .i. an Giolla Ruadh taoiseach Muintire hEólais
do marbhadh la mac Maghnusa Uí Conchobhair tré furáil mic Cathail Ui
Ruáirc lás ro marbhadh na maithe rémráite.

Mathgamhain mac Conchobair Maonmaighe rioghdamhna Connacht do mar-
bhadh

la hUa Mórdha Domhnall, agus la Laighiss occ cosnamh na hedala do bhert
o Ghallaibh friss, agus Cathal Carrach do mharbhadh Uí Mórdha ina
dioghail.

Conghalach mac Ferghail Uí Ruairc do marbhadh la Luighnib ar Sliabh
Da Én.

Iodnaidhe Uá Mannachain tigherna Uá mBriúin na Sionna do écc.

Cathal mac Aedha Uí Flaithbertaigh do mharbhadh la macaibh Muircertaigh
Mhidhigh.

AOIS CRIOSD, 1197.

Aois Criosd, míle, céd, nochatt, a seacht.

Sluaigheadh lá Iohn Do Cuirt co nGallaib Uladh co hEss cCraibhe,
agus do rónsatt caislén Cille Sanctáin. Ró fásaigheadh agus ro
folmhaigedh triocha céd Cianachta leó. Ro fhágaibh Roitsel Phitún co
sochraide moir immaille fris

isin ccaistiall hísin, agus ro ghabsat ag indradh agus occ argain tuath
agus ceall as. Tainig iaromh Roitsel Phitun ar creich co port Doire
agus ro airg Cluain Í, Eanach agus DergBruach, Rug dna Flaithbeartach
Ua MaoilDoraidh tighearna Conaill agus Eóghain co nuathadh
Chlandaibh Néill an tuaiscirt forra. Ro fighedh iomaireg eatarra for
traigh na hUachongbhála, agus ro cuireadh a nár im mac Ardgail Mhéc
Lochlainn tria mhíorbhail Colaim Chille, Caindigh agus Breacain isa
cealla ro airccseatt.

Mac Etigh do Chianachtaibh do shlat altóra teampaill mhóir Doire
Colaim Chille agus ceithre cuirn bad fearr ro bhaoi in Erind do breith
eiste, .i. Mac Riabhach, Mac Solas, corn Uí MaoílDoraidh, agus Cammcoraind
corn Uí Dhochartaigh. Ro brisitt imorra agus do all a nionnmhassa agus
a lossa dhíbh. Forith imorra na seóid is in tres ló iar ná ngoid,
agus an tí ro goid, agus ro crochadh lá Flaithbheartach ag Croiss na
Riagh i neneach Choluim Cille isa haltóir ro sháraigh.

Flaithbertach Ua MaoilDoraidh tighearna Cenél cConaill, Eoghain agus
Airghiall cosnamhach Temhra agus rioghdhamhna Ereann uile; Conall
ar láochdhacht esidhe, CúChulainn ar ghaiscceadh, Guaire ar eneach,
Mac Lughach ar ócclachus décc (an dara la Februari) iar ttreablaid
toghaidhe, i nInis Saimher isin triochatmadh bliadhain a fhlaithiusa,
agus isin nomhadh bliadhain ar chaogatt a aoise. Agus ro hadhnacht i
nDruim Thuama co nónoir amhail ro badh díor.

Gabhais Eachmarcach Ua Dochartaigh (.i. an Giolla Sronmhaol) cennus Chenél
cConaill fó chédóir, agus i ccionn coicthidhisi iaromh tainig Iohn Do
Cuirt co sochraite mhóir imaille fris tar Tuaim hi tTír Eógain,
aissidhe co hArdSratha iar sin timcheall go Doire Colaim Chille. Airisit
cóicc haidhche ann. Tiaghaid iaramh co Cnoc Nascain dia niomarcar
tairis. Teccait dna Cenél Conaill im Echmarcach Ua nDochartaigh dia
saighidh, ferthar cath etorra, agus torcrator sochaidhe mor adiú agus anall.
Gidh iad Cenél Conaill ann ro díthighit iettsidhe uair tor-

cratar dá céd diobh im Eachmarcach fessin, im Dhonnchadh Ua Tairceirt
toiseach Cloinne Snedhgile, cong einigh agus eangnamha, ceille, agus
comairle Cenél cConaill uile im Ghiolla mBrighde Ua nDochartaigh im
Mhag nDubhain, im Mhág Fherghail, agus im mhacaibh Ua mBaoighill,
agus im shaorchlandaibh oile, agus ro airccsed Inis Eoghain, agus
do bheartsatt bóraimhe mhór leó este, agus iompoidhitt iair sin.

Conchobhar Ua Catháin do écc.

Concobhar mac Taidhg tighearna Maighe Luirg agus Mhaighe Aoí,
tuir ordain, airechais, einigh agus comairce Connacht uile décc iar
naithrighe thoghaidhe i mainistir Atha DaLaarg.

MacRaith Ua Laithbhertaigh tanaisi Tíre hEoghain agus MaolRuanaidh Ua
Cairelláin toísech Cloinne Diarmada do mharbhadh.

Domhnall mac Raghnaill Méc Raghnaill do mharbhadh do mhacaibh Méc
Duibhdara i fiull.

Ruaidhri Ua Flaithbertaigh tighearna Iarthair Connacht do gabhail lá
Cathal Croibdearg lá righ Connacht.

AOIS CRIOSD, 1198.

Aois Criosd, mile, céd, nochatt, a hocht.

Giolla MacLiacc Ua Branáin do athchur a chomharbais uadha, agus
GiollaCrist Ua Cernaigh do oirdneadh ina ionadh in abbdhaine Colaim
Cille do reir togha laoch agus cléireach tuaiscirt Ereann i ccoitchinne.

Ruaidhri Ua Conchobhair rí Connacht agus Ereann uile eittir Ghallaibh
agus Gaoidhe-

laibh décc hi ccanánchaibh i cCunga iar naithrighe toghaidhe, agus
iar mbreith buadha ó dhomhan agus o dheamhan, agus ruccadh a chorp co
Cluain Mic Nóis, agus ro hadhnaiceadh don taobh tuaidh daltoir thempaill
móir Cluana Mic Nóis.

Mac Briain Bréifnigh mic Toirrdhealbhaigh Uí Concobhair do mharbhadh
la Cathal Carrach mac Concobhair Maonmhaighe.

Cathalan Ua MaolFhabhaill tighearna Cairrge Brachaighe do mharbhadh
dUa Déráin, agus Uá Déráin feisin do mharbhadh ina dhíoghail fó cédóir.

Sluáicceadh la Iohn De Cuirt hi tTír Eóghain ar fud na cceall, agus
ro haircceadh agus ro milleadh ArdSratha agus RathBoth lais. Rainic
iaromh Doire Colaim Chille, agus baoi ainnsidhe di oidhche for sheachtmain
ag milleadh Insi hEogain agus an tíre archena, agus ní raghadh ass itir
ineallmha muna toirseadh Aodh Ó Néll lucht cóicc long co Cill
i Latharnaibh, agus ro loisc ní don bhaile agus ró mharbh ocht ffir
dhécc do Ghallaibh. Ro thionóilset Goill Maighi Line, agus Dail Araidhe
tri chéd do rochtain Aodha, agus ní ro rathaigh Aodh nach ní co ro
doirtset ina chenn ag

losccadh an bhaile. Ro feradh iomaireacc eatorra iaromh, agus ro mhuidh
for Ghallaibh, agus tuccadh cóicc madhmanna forra ó thá sin co ndeachsat ina
longaibh, agus ní ro marbhadh do muintir Aodha acht coigear namá. Iar
cclos na sccél sin do Iohn ro fhagaibh an baile i raibhe .i. Doire
Colaim Cille.

Coccadh eitir Cenél Conaill agus Eoghain, agus Cenél Conaill do
coimchengal la hUa nEccnigh in acchaidh Cenél Eoghain, agus ro boi
coinne etorra do naidhm a ccaradradh hi tTermann DáBeócc. Tainic trá
Aodh Ua Néill go cCenél Eoghain imme do thoirmeascc na coinne, agus
ro ionnsaigh Ua hÉiccnigh, agus ro mheabhaidh fair co bfarccaibh
braicchde lá hUa Neill.

Do deachaidh Aodh go cCenél Eoghain is in ló chedna, co ndernsat
creich for Cenél Conaill hi machaire Maighe hÍotha, agus tucsat
bóraimhe dírimhe iar marbhadh leó Uí Dhuibhdiorma for sceimhleadh
marcsluaigh.

Sluaigheadh lá hAodh Ua Néll agus lá Cenél nEoghain doridhisi go
machaire Maighe hÍotha do tabhairt chatha do Cenél cConaill, agus
ro fhágaibset Cenél cConaill a longport leó, agus do rónadh blodhadh
sithe agus cadach etorra don chur sin.

Cathal Croibdearg Ua Concobhair do denamh siódha fri Cathal Carrach
mac Concobhair Maonmaighe, agus a thabhairt don tír, agus fearann do
thabhairt dó.

AOIS CRIOSD, 1199.

Aois Criosd, mile, ced, nochatt, anaoi.

MaolÍosa mac Giolla Eráin, airchindeach Chille Moire Ua Nialláin, agus
adhbhar comharba Patraic décc.

Sanctus Mauritius Ua Baottáin décc in hÍ Colaimm Chille.

Do rónsat Goill Uladh trí slóigh mhóra hi Tír nEoghain, agus an tres
slóigh do rónsat, ro ghabhsat longport ag Domhnach Mór Maighe Iomchláir,
agus do chuirset

drong mhór dia muintir do mhilleadh agus do chreachadh an tíre. Tainic dna
Aodh Ó Néill ind oires an tslóigh comá comhrainic dhó, agus do na Gallaibh,
agus ro la a nár, agus an do erna uadha ro élaidhset san aidhche gan nach
taireseamh co ndeachatar tar Tuaim.

Sluaiccead la Ruaidhri Ua nDuinnSlebhe co ní do Ghallaibh Midhe, agus
ro airccset Mainistir Phóil agus Peattair co nár fháccaibhset innte
acht aon bhó.

Domhnall Ua Dochartaigh tighearna Cenél nÉnda agus Árda Miodhair
décc.

Donnchad Uaithneach mac Ruaidhri Ui Conchobhair do mharbhadh la Saxaibh
Luimnigh.

Rodhubh Mac Roédig toisech Cenél Aongusa do mharbhadh lá Gallaibh ar
crech in Ua nEarca Chéin.

Cathal Croibhdearg Ua Conchobhair do ionnarbadh a righe Connacht,
agus Cathal Carrach do ghabháil a ionaidh.

Sluaiccheadh lá hAodh Ua Néill i fóirithin Cathail Croibhdeirg go
bferaibh Maighe hÍotha agus co nAirghiallaibh gu rangattar Tegh
Baoithin Airtigh. Soiset iaromh go

rangadar EasDara, agus rucc orra Cathal Carrach co maithibh Connacht
agus Uilliam Burc go nGallaibh Luimnigh maille fris. Feachar
iomaireacc eatorra, agus ro sraoineadh for thuaiscert Ereann, agus ro
fágbhadh ann Ua hEccnigh tighearna Oirghiall, agus sochaidhe cenmothá
somh.

Sluaigheadh lá Iohn Do Cuirt co nGallaibh Uladh, agus lá mac Hugo De
Lati co nGallaibh Midhe hi foirithin Chathail Croibhdeirg go rangadar
Cill Mic Duach. Tainicc iaromh Cathal Carrach co cConnachtaibh
imaille fris, agus ro cathaighset fri aroile. Sraointear for Gallaibh
Uladh agus Midhe airm hi rabattar cúicc catha, ni thérna acht dá chath
dhíbh, agus ro leanadh iad alláthair an chatha go Rinn Dúin for Loch
Ribh, agus ro gabhadh iomchumhang for Iohn ainnsidhe, agus ro marbhadh
drong mór do Ghallaibh, agus ro báidhid araill díobh ar ní fuarattar
conair theichidh acht a ndeachaidh i neathraibh tar loch soir uatha.

Ruarc Ua MaoilBrénainn toisech Cloinne Conchobhair do écc.

Ri Saxan Iohn do rioghadh os Saxain .6. April.

Murchad Mac Cochláin tighearna Dealbhna Ethra do écc.

AOIS CRIOSD, 1200.

Aois Criosd, mile, dá chéd.

Cadhla Ua Dubhthaigh airdepscop Tuama decc iar sendataidh.

Uairéirghe mac MaoilMórdha mic Uairéirghe Uí Neachtain uasal sruith
do sruithibh Cluana Mic Nóis, fer lán do dhesherc agus dá gach sóalchidh
archena, agus ceann Cele nDé Cluana décc an deachmadh lá do Mhartha.

MaolEóin Ua Carmacáin comharba Commáin décc.

Aodh Ua Néill do aithrighadh lá Cenél nEóghain, agus Conchobhar
Ua Lochlainn do righadh ina ionadh, agus do rónadh creach lais hi tTir
nEnda. Ro mharbh daoine agus rucc buar iomdha.

Do dheachaidh tra Eccneachán Ua Domhnaill tigherna Cenél Conaill co
loinges Cenel Conaill ar muir lais, agus cona slógh ar tír, agus ro
ghabhsat longport ag Gaoth an Chairrgín. Tangattar Clann Diarmada don
leith oile go Port Rois do

gabhail fris an loinges. Od chonncadar foirne na ttrí long ndécc baoi
an cobhlach indsin, Ro léccset fothaibh iatt gor raoimheadh for Cloinn
nDiarmada. Ticc Macc Lachloinn (.i. Conchobhar Becc Mac Muircertaigh),
ina bhfóirithin, agus ro gonadh a each foo, agus ro trasccradh somh di,
torcair iaromh lá Cenél cConaill i neneach Colaim Chille, a
chomharba agus a scrini ro dimhigneadh fecht riamh. As triasan
dímiadh chédna ro marbhadh Murchadh Ua Cricháin tighearna Ua fFiachrach.
Leanait muintir Éccneachain an maidhm iarttain gur ro chuirseat ár
ar Eoghanchaibh agus ar Cloinn nDiarmada.

Sluaicceadh lá Meler agus lá Gallaibh Laighen go Cluain Mic Nóis
i ccoinne Cathail Charraigh. Ro bhatar dí oidhche i cCluain, agus
airccther leó an baile eitir crodh agus biadh, agus do chóidhsead fo a
themplaibh.

Cathal Croibhdearg do dol is in Mumhain do shaighidh mic Mec
Carthaigh agus Uilliam Burc.

Gerrmaide Ua Baoigelláin do mharbhadh la hUa nDomhnaill .i. la
hÉccneachán.

Iomaireacc eidir Ua nDomhnaill agus Ua Ruairc, Ualgarcc, agus
Conchobhar na Glaisféne Ua Ruairc. Ro mhaidh for Uibh Briúin, agus
ro cuireadh dergár a muintire eidir bhádhadh, agus mharbhadh, agus
ro báitheadh Concobhar fesin don chur sin, occ Leic Uí MhaoilDoraidh
do shonnradh ro fighedh an iomarghoil sin.

Donnchadh Uaitneach mac Ruaidhri Uí Conchobhair do mharbhadh la Gallaibh
Luimnigh.

Mathghamhain mac GiollaPhatraicc Uí Chiarrda do mharbhadh la Gallaibh
Cluana Ioraird.

Cluain Ioraird do losccadh dUa Ciardha do fhoghail for na Gallaibh
batar innte.

Creach la Cathal Croibhdearg i Mumhain gur ro loisg Caislén Uí
Chonaing, agus margadh Luimnigh agus caislen Uilcín, agus tuc Uilcín
cona mhnaoi illaimh lais iar marbhadh di ridere dhécc, agus iolar daoine
cenmóthát.

Fiachra Ua Flainn taoiseach Shil MhaoilRuain do écc.

Cathal Carrach do ghabháil Rige Connacht, agus Cathal Croibdearg
do ionnarbadh do i nUltaibh go rainig co teagh Ui Eignigh tighearna
FearManach, agus aisidhe do shaighidh Iohn Do Cuirt gur ro naidhm a
cura fris.

AOIS CRIOSD, 1201.

Aois Criosd, mile, da chéd, a haon.

Tomaltach Ua Concobhair comhorba Pattraicc, agus Príomhaidh na hEreann
décc.

Conn Ua Meallaigh epscop Eanaigh Dúin, gem gloinidhe ecclastacdha
décc.

Iohannes De Monte Celion cardinál comhorba Peatair do thocht ó Roimh
co hÉrind. Senadh mór do theaglamadh ina dháil co hÁth Cliath eidir
epscopaibh,

agus abbadhaibh, agus gach gradh eccailsi, agus sochaidhe do saorchlandaibh
Ereann imaille friú. Ro ordaighsed iaromh a ccaingne uile iar na ccóir
eittir ecclais agus tuaith.

Senadh Condacht (immon cairdinal cédna) laochaibh, cléirchibh, occ Ath
Luain hi cind coicthidhisi iaromh, agus ro cindset a ccaingne febh roba
techta.

Niall Ua Floinn do mharbhadh lá Gallaibh Uladh i meabhail.

Maghnus mac Diarmada Uí Lachlainn do mharbhadh lá Muircheartach Ua Néll,
agus Muircheartach do mharbhadh ina chionaidh.

Conchobhar mac Muirghesa Uí Edin décc.

Tadhg Ua Braoin tighearna Luighne Midhe décc.

Muireadhach mac Neill mic an tSionnaigh Ui Catharnaigh décc.

Murchadh Ua Madadháin leth toisech Sil nAnmchadha do ghuin ina
chenn do shoighit agus a écc tremhit.

Sluaigheadh lá Cathal Croibhdearg, agus la hUilliam Búrc cona sochraide
Gall agus Gaoidheal hi cConnachtaibh o tha Luimneach go Tuaim Dá
Ualann, aissidhe go

hUarán go hOilFinn go Carraic Locha Cé, go mainistir Atha Da Loarg,
agus asiad tighe na mainistre robtar botha longpuirt dóibh. Do chóidh
din Cathal Mac Diarmada for crech in Uibh Diarmada.

Rucc Tadg mac Concobhair Maonmaighe fair. Ro figheadh eargal eatorra,
agus torchair Cathal.

Dala Cathail Carraigh righ Connacht tionolaidh sidhe a sochraide, agus
tainic do shoighidh an tslóigh go riacht Guirtin Cúil Luachra hi
ccomfhocraibh don mhainistir. Batar samhlaidh ucht ré hucht co cenn
sechtmhaine, agus deabhaidh gach laoi etorra. hI forchenn na ree hisin
do dheachaidh Cathal Carrach do dhéccsin na deabhtha. Sraintear
sruthmhaidhm dia mhuintir ina chenn agus tairtheas esein ina ttrecommarcc
agus ro marbhadh é, ba tria fiortaibh Dé agus Ciaráin indsin. Ro marbhadh
bheós An Collaidh mac Diarmada Uí MhaoilRuanaidh don deabhaidh sin
i maille re sochaidhibh ele. Luidh Cathal Croibdearg agus Uilliam Búrc
cona sloghaibh as a haithle i Muigh Luircc, i Muigh Naoi, aissidhe
co hIarthar Connacht. Rangattar Conga Fheichin, agus as innte
do rónsat an Chaiscc. Cidh tra, acht ro cogradh lá hUilliam Burc agus lá
cloinn Ruaidhri Uí Flaithbertaigh feall do dhénamh for Cathal
Croibhdearg, agus ro shaor Dia é don chur sin tria shlánadh na

heaccailse baoi eatorra im dhílsi fri aroile. Tangadar muintir Uilliam
Búrc iardtain do thobach a ttuarasdail for Connachtaibh, lingit
Connachtaigh forrasomh agus marbhait 700. dibh. Soais Uilliam co
Luimneach iar sin, agus gabhaith Cathal Croibhdearg righe chóigidh
Connacht.

Slóigheadh la hUalgharcc Ua Ruairc do dhul i cCenél cConaill, agus
ar rochtain dóibh isin ccrích rugsat bú agus gabhála. Rug Ua Domhnaill
Éccneachán forra occ Leic Uí MaoilDoraidh. Feachar scaindear etorra
go raeimhedh for Uibh Briúin cona sochraide, agus ro laadh a ndeargár
eitir mharbhadh agus bhadhadh. Ba don chur sin ro baidheadh Conchobhar
na Glaisfene.

Cenél nEoghain do thocht for creich naile i cCenél Conuill isin ló
chetna. Do rala etarra agus Ua Domhnaill gur ró sraoineadh for Cenél
nEóghain, agus ro marbhadh Gearrmhaidi Ua Baoighealláin co sochaidhibh
aile do Chenél nEóghain i maille fris.

Tighernán mac Domhnaill mic Cathail Ui Ruairc do mharbhadh la Mag
Fiachrach agus lá Cloinn Chathail, agus an tEoghanach Mag Fiachrach
do mharbhadh ar an láthair sin.

AOIS CRIOSD, 1202.

Aois Criosd, mile, da céd, adó.

Muircertach Ua Carmacain epscop Cluana Fertu Brenainn do écc.

MaolColaimm Ua Bronain aircindeach Toraighe décc.

Domhnall Ua Brolcháin prióir agus uasal sheanóir, Saoí dearscaighthe ar
chéill, ar chruth, ar dhelbh, ar mhíne, ar mhordhacht, ar chrabhadh, agus
ar eagna dég iar ndeighbhethaidh an seachtmadh lá fichet April.

MaolFinnein Mac Colmáin seanóir toghaidhe agus Conn Craibhdech Ua
Flannagáin dég.

Domhnall Carrach Ua Dochartaigh (.i. riogh thaoiseach Árda Miodhair)
do mharbadh lá muintir Baoighill iar nargain ceall agus tuath niomdha.

Conchobhar Ruadh mac Domhnaill Uí Bhriain do mharbhadh lá a dearbhrthair
fein agus lá Muirchertach mac Domhnaill mic Toirrdhealbhaigh Uí Briain.

Toirrdhealbhach mac Ruaidhri Uí Chonchobhair do éludh a geimheal, agus
Cathal Croibhdearg dho dhenamh siodha fris, agus ferann do tabairt dó.
Toirrdhealbhach iaromh do ionnarbadh lá Cathal agus sídh do denomh ris
fo chédóir tria impidhe na nGall.

Domhnall mac Muirchertaigh Uí Maoileachlainn do écc.

Diarmaitt mac Airt Uí Maoileachloinn do mharbhadh la mac Lochlainn Uí
Concobhair.

AOIS CRIOSD, 1203.

Aois Criosd, mile, da ched, atrí.

An tepscop mac Giolla Cheallaigh Í Ruaidhin epscop Cille Mic Duach
do ecc.

Doire Colaim Chille do losccadh o tha relecc Martain co tioprait
Adhamhnain.

Mainistir do dhenamh lá Ceallach ar lár croi Ia gan nach dlighedh tar
sárucchadh muintiri Ia fodhéin, agus ro mhill an baile co mór. Cleirigh
an Tuaiscirt do thionol co haoín ionadh do dhul go hÍ, .i. Florent Ua
Cerbhallán epscop Thire hEoghain, MaoilIosa Ua Dorigh epscop Thíre
Conaill agus abb recclésa Póil agus Peadair i nArd Macha, Amhalgaidh
Ua Ferghail abb recclesa Doire, agus Ainmire Ua Cobthaigh, agus drong
mhór do mhuintir Doire, agus sochaidhe do cléircibh an Tuaiscirt
genmothaitsídhe. Tiagaid iaromh co hÍ, agus scaoiltear leó an mhainis-

tir remepertmar do réir dhlighedh na heccailsi, agus ro hóirdnedh an
tAmhalgaidh remhráite i nabdhaine Ia tria thogha Gall agus Gaoidheal.

Diarmaitt mac Muircertaigh Uí Lochlainn co ndruing do Ghallaibh do dhul
ar crech hi tTír nEoghain, agus ro airgset Scrin Colaim Cille, agus
rugsat dream do Cenél Eoghain orra, agus sraointer leó for Dhiarmaitt
co na Ghallaibh, agus ro marbhadh Diarmaid feisin tria mhiorbhailibh
na Scrine.

Slóigheadh la mac Hugo De Lati co ndruing do Ghallaibh Midhe i
nUltaibh, co ro díochuiredh Iohn Do Cuirt a hUltoibh iar ccor
chatha eturra i nDun Da Letglas, in ro marbhadh sochaidhe.

Muircertach Tethbhach mac Conchobhair Mhaonmhaighe mic Ruaidhri
Uí Conchobhair do marbhadh la Diarmaid mac Ruaidhri agus la hAodh mac
Ruaidhri, .i. dá dearbráthair a athar fén ar faithce Chille Mic Duach.

Maidhm ria nDomhnall mac Meg Carthaigh agus ria nDesmhumhain for
Ghallaibh dú hi ttorchrator seasccatt ar céd nó ní as uille.

Faolan Mac Faolain tigherna Ua fFaolain do ecc i mainistir
Congalaigh.

Cenandus Ath Truim agus an Droichett Nua do losccadh.

Sitricc Teabthach Ua Ceallaigh Maine do écc.

AOIS CRIOSD, 1204.

Aois Criosd, mile, dá chéd, a ceathair.

Sitriucc Ua Sruithén airchindeach na Congbhala, .i. cenn Ua Murtele
agus toiseach Cloinne Snédhgile ar thotacht décc iar ndéigh pendainn,
agus a adhnacal isin tempall do rónadh leis féin.

Iohn De Cuirt indredhach ceall, agus tuath do ionnarbadh lá mac
Hugo De Lati

hi Tír Eoghain ar comairce Cenél nEoghain go rainicc go Carraicc
Ferghusa, agus ro marbsat Goill Uladh sochaidhe dia mhuintir.

Uilliam Búrc do indradh Connacht eitir chill agus tuaith, agus ro
dhioghail Dia agus na naoimh indsin fair uair ro ég do ghalur iongnáth do
badh adhnár daisnéis.

Muircertach Ua Flaithbertaigh tighearna Iarthair Connacht do écc.

AOIS CRIOSD, 1205.

Aois Criosd, mile, dá chéd, a cúicc.

An tAirdeaspoc Ua Leienni hEinni do dhol i mainchini, agus a écc fo
chedóir.

Donait Ua Becdha epscop Ua nAmhalgadha do écc.

Saoirbhrethach Ua Doirédh oirchinneach Domhnaigh Móir, agus Patraicc
Ua Moghróin, décc.

Maghnus Ua Catháin mac tigherna Cianachta agus Fher na Craoibhe,
tuir gaisccedh agus beodhachta an Tuaiscirt do ghuin do shoighit, agus a
ecc iaromh.

Mac Guillbhealaigh Uí Cherbhaill tigherna Éle do mharbhadh lá Gallaib.

Conchobhar Ua Braoin Breaghmaine do écc ina ailithre i cCluain Mic
Nois.

Raghnall Mac Diarmata ticcerna Cloinne Diarmata do écc.

Domhnall Mac Concoiccriche taoisech Muintire Sercacháin do écc.

Domhnall Ua Faoláin tighearna na nDeisi Mumhan do écc.

Tadhcc mac Cathail Croibhdercc do écc do ghalar en oidhche i
cCluain Mic Nois.

Maelir mac Maelir do dul ar éccin ar Luimneach, agus cogadh mór
deirgi

eitir Ghallaibh na Midhe agus Goill Maoilir trid sin, agus CuUladh
mhac ConMedha Uí Laeghachain taoiseach Síl Ronain do mharbhadh ar an
ccoccadh sin la Cenél Fiachach mic Néill.

AOIS CRIOSD, 1206.

Aois Criosd, míle, dá chétt, a sé.

Domhnall Ua Muiredhaigh aird-ferleighinn Doire do écc.

MaolPettair Ua Calmáin comharba Caindigh tuir crábhaidh agus eccna
tuaiscirt Ereann do écc.

Flaithbertach Ua Flaithbertaigh prióir Dhuine Geimhin, agus
GiollaPatraicc Ua Falachtaigh airchindeach Dhúin Cruithne do écc.

Eiccnechán Ua Domhnaill do dhénamh creach agus marbtha i tTír Eoghain.

Comarba Patraicc do dhol i ccend Righ Saxan do chuinghidh sochair
cheall, agus do chosaoid ar Ghallaibh Ereann.

Tomaltach mac Concobhair mic Diarmata mic Taidhg tighearna Mhaighe
Luircc agus Airtigh agus na hAicidhechta en branan Cloinne
MaolRuanaidh do écc.

Creach la hEccnechán Ua nDomhnaill i nUibh Farannain agus hi
cCloinn Diarmata. Ro ghabhsat bú iomda agus ro marbhsatt daoine.
Ruccsat Uí Diarmatta, Uí Fhorannáin agus Uí Gairmledhaigh orra. Ro
marbhadh, agus ro báidhedh sochaidhe etorra, agus ruccsat Cenél cConaill
an ccreich fo dheóidh iar morshaothar.

Ruaidhri Ua Gadhra ticcerna Slebhe Lugha do ecc.

Aodh mac Murchadha Uí Cheallaigh ticcerna Ua Maine, agus Caithniadh
Ua Caithniadh tighearna Iorrais do écc.

Aodh Ua Goirmghiallaigh ticcerna Partraighe Cera do marbhadh lá
fearaibh Cera.

Ruaidhri Ua Toghda taoiseach na Bredcha la hUa nAmhalgaidh do ecc.

Gillibert Ua Flannaccáin, agus Iomhar Mac Murchaidh cách díobh dho
marbhadh aroile ir Ros Comáin.

Muircertach Mac Carrghamhna taoisech Muintire MaoiltSionna do écc.

Sloiccheadh la mac Hugo De Lati co nGallaibh Midhe agus Laighean
i tTelach nÓcc. Ro loisccedh cealla agus arbhanna lais, agus ni rucc
geill náid eidiredha Aodhae Uí Neill don chur sin.

Sloiccheadh las an lucht ccedna i cCiannachtaib. Ro loisccsett cealla
Ciannachta uile agus ruccsat buar dirímhe.

AOIS CRIOSD, 1207.

Aois Criosd, mile, da céd, a seacht.

Creach la hEiccnechan Ua nDomnaill a bFeraibh Manach go ro ghabhsat
bú. Ruccsat Fir Manach foirlion forra agus ro marbsat Ua Domhnaill
tighearna Tíre Conaill, tuir engnamha agus einigh an Chuiccidh ina
reimhes, agus torcrattar drong do shaorclannaibh ele i mailli friss.
Itiat na huaisle do rochrattar ann, an Giolla Riabhach mac Ceallaigh
Uí Baoighill, Donnchadh Conallach mac Concobhair Maonmaighi, agus
Mathgamhain mac Domhnaill Midhigh Uí Concobhair agus laochraidh iomdha
cenmothát.

Domhnall mac Ferghail Uí Ruairc ticcerna urmhóir Breifne do écc.

Muiredhach mac Ruaidri Uí Concobhair agus Amhlaibh Ua Ferghail taoisech
muintire hAnghaile do écc.

Diarmait Ua Madagáin tighearna Síl nAnmchadha do écc.

Taissi Ruaidhri Ui Concobhair Rí Connacht do thabhairt a talmain, agus
a ccur hi sccrín chloiche.

Cathal Croibhdhercc Ó Concobhair Rí Connacht do ionnarbadh Aodha
Uí Fhlaithbheartaigh agus a crioch do thabhairt dia mac fein dAodh
mac Cathail.

Coccadh mor eittir Ghallaibh Laighean fein .i. eittir Maoilir agus
Seffraigh Mares, agus Uilliam Marusccal gur milleadh Laighin, agus
fir Mumhan etorra.

Coccadh mór fós eittir Hugo De Lati agus Maoilir, go ro milleadh uile
muintir Mhaoilir.

Crech mor la Cathal Carrach mac Diarmata mic Taidhg ar Chorbmac mac
Tomaltaigh Mic Diarmata, agus ar Ua fFloinn Eassa, co ruccsat drem
do Connachtaibh fair .i. Diarmait mac Maghnusa mic Muircertaigh Uí
Choncobhair, agus Corbmac mac Tomaltaigh, Concobhar God O hEghra
tigherna Luighne, agus Donnchadh Ua Dubhda tighearna Ua nAmhalgadha,
agus Ua fFiachrach go ro chuirsiot cliathaidh go ro muidh for Cathal
Charrach, agus go ro gabhadh é fein, agus go ro dalladh, agus ro marbhadh
Muirghes a mhac, agus Mac Chonghránna Uí Fhlannaccáin co sochaidhibh
ele.

Creach mhór la Maoilir Ócc, agus la Muircertach Ua mBriain agus lá
Toirrdhealbhach

mac Ruaidhri Uí Concobhair i tTír Fhiachrach Aidhne co ro airccsiot
cúicc baile dhécc.

Cathal mac Ruaidhri mac an tSiondaigh Uí Chatharnaigh tighearna Tethba
do écc.

Sluaiccheadh la macaibh Hugo De Lati, agus la Gallaibh Midhe go caislén
Atha an Urchair go rabhattur sechtmain for mís acc forbhaisi fair go ro
fháccbadh an caislén leó, agus triocha chéd FhercCeall, agus go
hionnarbadh Maoilir as in tír.

AOIS CRIOSD, 1208.

Aois Criosd, mile, da céd, a hocht.

Dauid Bretnac epscop Puirt Lairge do mharbhadh la hUá bFaoláin
dona Deisibh.

Creachsloiccheadh la hAodh Ua Neill i nInis Eoghain. Rucc Ua
Domhnaill .i. Domhnall Mór cona sochraitte fair. Ro cuiredh
caithiorgail etorra in ro marbadh ár dírimhe ar gach leth. Torchair is
in maidhm sin Domhnall mac Murchadha, agus ár adhbal do Chenél
Eoghain imaille friss. Torcrattar i ffriothguin an mhadhma Cathbharr
O Domhnaill, Ferghal Ua Baoigill, Corbmac Ua Domhnaill, Dauid Ua
Dochartaigh, agus drem do mhaithibh Chenel cConaill cenmothátt. Ro
sraoineadh fo deoidh tre nert iommbualta for Cenél nEoghain.

Sluaiccheadh la hUa nDomhnaill (Domhnall Mór) for Chenél nEoghain agus
for Aodh Ua Neill go rucc for crechaibh agus braighdibh an tire, gur
snadhmadh sídh eittir Ua nDomhnaill agus Ua Neill, agus ro naidmsiot
a ccarattradh friaroile i nacchaidh Gall agus Gaoidheal no chuirfeadh
ina naghaidh.

Duibhinnsi Mág Aenghusa ticcerna Cloinne hAodha Ua nEachdhach do
mharbhadh la mac DuinnSleibhe Uí Eochadha.

Finghin mac Diarmata mic Corbmaic Mhég Cárthaigh do mharbhadh la
a braithribh feisin.

Ualgharcc Ua Ruairc do chor a tigernas Fher mBreifne, agus Art mac
Domhnaill mic Ferghail do ghabhail a ionaidh a hucht Gall.

Iohannes Episcopus Norbus do chor do Righ Saxan i nErinn dia bheith
ina Iustis innte, agus Saxoin deschoitchionnucchadh la comharba
Pettair fodaigh an epscoip do chor cum coccadh i nErinn, go mbáttar
Saxain gan aiffrionn gan baisttedh gan ongadh, gan adhnacal inathéchta
fri ré trí mbliadhan.

Muircertach mac Domhnaill Ui Bhriain ticcerna Tuadmhumhan do ghabháil
lá Gallaibh Luimnigh tor sarúchcadh trí nepscop tre fhoráil Dhonnchaidh
Chairbhrigh a derbrathar fein.

Diarmaitt Ua Caomháin taoisech o Tuaim Da Bhodhar go Gleóir do écc.

Amhlaibh Ua Rothláin taoisech Calraighe Chúile Cernatan do marbhadh
la hUa Móráin.

AOIS CRIOSD, 1209.

Aois Criosd, míle, da céd, a naoi.

Cele Ua Dubhthaigh epscop Maighe Eo na Saxan, GiollaCrist Ua Cearnaigh
comhorba Condere, agus Flaithbertach Ua Flainn comharba DaChonna Easa
Mic nEirc do écc.

Art mac Domhnaill mic Ferghail Ui Ruairc tighearna Breifne do marbhadh
la Corbmac mac Airt Uí Maoilechlainn, agus la Corbmac mac Airt Uí
Ruairc, agus Ualgarcc Ua Ruairc do ghabháil ticcernais ina dhiaidh.

Donnchadh Ua Ferghail ticcerna na hAnghaile do ecc.

Ri Saxan do techt i nErinn seacht ccéd long. Is ann ro ghabhsat in
Ath Cliath. Baoi athaidh ainnsein acc legadh sccisi na mara de iar
ttorrachtain

do, agus tanaic o AthCliath go Tiopraitt Ulltain i Midhe. Do coidh
Cathal Croibhdercc Ó Concobhair ina tech. Ro hionnarbadh Ualtra De
Lati as in Midhe hi Saxain. Do choid iaramh an Ri agus na maithe
bai ina fharradh go Carraic Fherghusa co ro dhiochuir Hugo De Lati
a hUlltaibh hi Saxain. Aodh Ó Néill do dhol fo thoghairm an Righ
agus a theacht for ccúlaidh gan gialladh. An Righ do beith i bhforbaisi
for an cCarraicc co ro faccbadh dó í, agus tucc a mhuintir fein innte.
Tanaicc Ó Concobhair iaromh dia thigh budh dein.

Do coidh iaromh Ri Saxan go Raith nGuaire, agus tanaicc Ua Concobhair
doridhisi dia soighidh, agus ro bai an Ri acc iarraidh a mheic ar Ua
cConcobhair do ghiall fri comhall dó. Ni thárd Ua Concobhair a mhac
uadha, acht do rad cethrar dia mhuintir dia chionn, .i. Concobhar God
Ó hEghra tighearna Luighne, agus Diarmait mac Concobair Uí
MaoilRuanaidh tighearna Mhuighi Luircc, Fionn Ua Carmacáin, agus
Toirbheand mac righ GallGaoidhel do aes gradha Uí Concobhair, agus
do chóidh an Ri go Saxain, agus rucc na braighde sin lais.

AOIS CRIOSD, 1210.

Aois Criosd, mile, da céd, a deich.

Goill do teacht co CaolUiscce. Aodh Ó Néill agus Domhnall Ua Domhnaill
do thionol chuca go ro marbhait leo na Goill im Henri mBecc. Ro
roinnsiot a nionnmhusa agus a nédála for na sloghaibh.

Toirrdelbhach mac Ruaidhri Ui Concobhair do dhenamh creche i Muigh
Luircc, agus rucc leis is in Seghais í do shaighidh Diarmatha a bhrathar.
Luidh Aodh mac Cathail ina deadhaidh co ndeachaidh Toirrdelbhach is in
Tuaisceart ar teichedh roimhe.

Braighde Connacht do thoidhecht i nErinn, Concobhar God O hEghra
tighearna Luighne, agus Diarmait mac Concobhair Ui MaoilRuanaidh, Fiond
Ua Carmacáin, agus Aireachtach Mac Donnchaidh.

Muircertach Muimhnech mac Toirrdealbhaigh Moir do ecc.

Coccadh mór do eirghe eitir Righ Saxan agus Ri Bretan, teachta do thocht
o Righ Saxan ar cend an Gailleaspuicc, agus maithe Ghall nEreann imon
nGaillepscop do dhol fo thoghairm Righ Saxan, agus Riocard Diúid do
fhaccbail ina iustis i nErinn, agus an Iustis do thocht co hÁth Luain
ar dháigh go ccuirfeadh a

bhraithre co Luimnech, go Port Láirge, agus co Loch Garman agus co
mbiadh féin i nAthCliath agus in Ath Luain. Do rala dó gur ro
thuitset clocha caislén Atha Luain ina chenn gur bho marbh gan anmain
Riocard Diuid cona shacart agus co ndreim dia mhuintir immaille friss
tria mhiorbhailibh Dé, Naoimh Pedair agus Naoimh Chiarain.

Clann Ruaidhri Uí Concobhair, agus Tadg mac Concobhair Maonmhuighe do
thocht tar Sionaind anair is na Tuathaibh, agus drem do muintir
Anghaile imaille friu agus ruccsat creich leo i nditreibh Cheineoil
Dobhta. Do thaed Aodh mac Cathail,

Croibhdeircc ina ndiaidh, agus do beartsat deabhaidh dia roile agus ro
mheabhaidh ar mhacaibh Ruaidhri gur ro cuireadh dar Sionainn sair
doridhisi iatt iar ffaccbhail daoine agus each.

AOIS CRIOSD, 1211.

Aois Criosd, mile, dá ched, a haon ndécc.

Sitriocc Ua Laighenáin comharbha Comhgaill do ecc.

Caislen Cluana hEoais do dhénamh lá Gallaibh agus lás an nGaillespoc,
agus crechshluaiccheadh do dhenamh leó i tTír Eoghain. Aodh Ó Néill
do bhreith orra, agus ro sraoineadh remhe for Gallaibh, agus ro chuir a
nár im Maoilir mac Roberd.

Tomas Mac Uchtraigh go macaibh Raghnaill Mic Somhairlich do techt
co Doire Choluim Chille foirenn sé long seachtmoghat, agus an baile
do orgain agus do milleadh leo. Lodar assidhe co hInis Eoghain, agus
ro mhillset in insi uile.

Sloiccheadh la Connactaibh tria thoghairm an Ghailleaspuic agus Gillibeirt
Mic Goisdelbhaig co hEssRuaidh, agus do ronsat caislen occ Caol Uiscce.

Ruaidhri mac Ruaidhri, mic Toirrdealbhaigh Ui Concobhair, do marbhadh la
Luighnibh Connacht.

Corbmac mac Airt Uí Maoileachloinn do buain Delbhna do na Gallaibh,
agus Maoileachlainn mac Airt do thabhairt madhma ar na Gallaibh do bhai
ag coimhett Dealbhna, agus a cconstabla Robeard Dhúncomair do marbhadh.

Cugaela Ua hEidhin do ecc.

Raghnailt agus Caillech Dé dí inghin Ruaidhri Ui Concobhair do écc.

AOIS CRIOSD, 1212.

Aois Criosd, mile, da céd, a dodecc.

DruimChaoin cona tempall do losccadh la Cenél nEoghain gan ced dUa
Néill.

Ferghal Ua Catháin tighearna Ciannachta agus Fher na Craoibhe do
mharbhadh la Gallaibh.

Gillibert mac Goisdelbhaigh do mharbhadh i ccaislen ChaoilUiscce,
agus an caislen feissin do losccadh la hUa nEiccnigh.

Caislen Cluana hEoais do losccadh la hAodh Ua Neill, agus la Tuaisceart
Erenn.

Donnchadh Ua hEidhin do dhalladh la hAodh mac Cathail Croibhdeirg gan
ced dUa Concobhair.

Maidhm Caille na cCrann do thabairt la Corbmac mac Airt Ui

Maoilechlainn agus la hAodh mac Concobhair Maonmaighe ar Ghallaibh
dú in ro ládh a nár im Piarus Masan agus im macaibh Sleimhne.

Donnchadh Mac Cana toisech Chenél Aonghusa do ecc.

Domhnall Ó Daimhín do mharbhadh la macaibh Még Lachlainn i ndorus
recles a Doire.

Crech las in nGiolla Fiaclach Ua mBaoighill co ndruing do Cenél
cConaill a maille fris for araill do Chenel Eoghain baoi for comairce
Uí Thaircheirt, .i. an Giolla Riabhach toiseach Cloinne Sneidhghile
agus Cloinne Fíngin. Rucc imorro Ó Tairceirt forra, agus feraidh
deabhaidh friú agus marbhthar é budh deisin ag cosnamh a einigh.

Teach do ghabháil la Diarmait mac Ruaidhri Uí Concobair for Aodh mac
Maghnusa Uí Concobhair hi cCill Colmain Fhinn hi cCorann gur
ro loisccit cuicc fir dhécc ar fhichit ann.

Maidm do thabairt do Dhomhnall mac Domhnaill Breghaigh Í Maoilechlainn
for Chorbmac Ua Maoileachlainn dú in ro marbhadh Giolla Criosd Mac
Colgan co sochaidhe ele amaille fris.

Domhnall mac Domhnaill Uí Maoileachlainn do mharbhadh ar creich la
muintir Maoilir.

Sluaiccheadh la Gallaibh Mumhan go RosCré go ndearnsat caislén ann.

Assaidhe go Cill Achaidh go rucc Muircertach mac Briain orra cona
shloigh go ttard deabhaid doibh. Ro loiteadh Maoileachlainn mac Cathail
Charraigh gur bó marbh dia ghonaibh.

AOIS CRIOSD, 1213.

Aois Criosd, mile, dá chétt, a trí decc.

Gilla na Naemh Ua Ruadhan epscop Luighne agus Muiriccen Ua Muireccein
epscop Cluana Mic Nois do écc.

Ainmire Ua Cobhtaigh abb Reclesa Doire Coluim Cille uasail clérech
toghaidhe ar chrabhadh, ar chennsa, ar dheirc, ar eccna, agus ar gach maith
archena.

Tomás Mac Uchtraigh agus Ruaidhri Mac Raghnaill do orccain Dhoire
Choluim Cilli agus do bhreith sheód mhuintire Doire agus tuaiscirt
Ereann archena a lár tempaill an Recclesa, agus a mbreith leo go Cúil
Raithin.

Ua Cathain agus Fir na Craoibhe do theacht go Doire do gabhail tighe
ar mhacaibh Még Lachlainn. Ro marbhadh cellóir mór Recclesa Doire
etorra occa nettargoire. Do roine Dia agus Coluim Cille miorbhail
innsin uair ro marbhadh an fer tionoil agus toichestail baí leo, .i.
Mathghamhain Mhág Aithne i neneach Choluim Chille i ndorus in
Duibhrecclésa.

Caislen Cuile Rathain do dhenamh la Tomas Mac Uchtraigh agus la Gallaibh
Uladh, agus ro sccaoileadh relcce, agus cumhdaighthe an bhaile uile
do chum an chaislein sin cenmothá an thempall.

Aodh Ua Neill do thabhairt madhma ar Ghallaibh agus ro la a nderccár,
agus ro loiscceadh beós lais an Carrlongport isin ló cettna eittir
dhaoinibh, agus indilibh.

Donn Ó Breisléin taoiseach Fánatt do mharbhadh da mhuintir fein i
meabhail.

Fiond Ua Brolcháin maor Í Dhomhnaill (.i. Domhnall Mor) do dhol
i cConnachtaibh do chuingidh chíosa Í Dhomhnaill. Asseadh do choidh
cettus co Cairpre Droma Cliabh. Ro tadhaill sidhe cona chaoimhthectoibh
do thigh an fhilidh Muiredhaigh Lesa an Doill Ua Dálaigh, agus ro
ghabh for miochostadh mór friss an bhfhilidh ar ba haitheach somh a hucht
treóin (gion gur bo hé a thiccerna ro chomhairleicc do). Ro lonnaigheadh
an fer dána fris, agus ron gabh biail mbithgéir ina laimh co ttaratt beim
ndó go ffarccaibh marbh gan anmain. Teitt feisin iarsin ar iomghabhail
Uí Dhomhnaill hi cCloinn Riocaird. Iar na fhios sin dUa Domhnaill
do ronadh léirthionol slóigh lais ina deadhaidh, agus ní ro airis co rainicc

Doire Í Domhnaill i cCloinn Riocaird, conadh uadh ro ghabh
ainmniucchadh, ar a bheith adhaidh longpoirt ann. Ro ghabh for
creachlosccadh an tíre gur bho riarach Mac Uilliam dó fó dheoidh, agus co
ro dhiochuir Muiredhhach dia chomairge i tTuadhmhumhain. Do thaed
Ua Domhnaill ina dhiúidh agus geibhidh for indradh, agus orccain na
criche íshin coros athcuir Donnchadh Cairbrech Ua Briain Muiredhach
uadha i nucht muintire Luimnigh. Ro len Ua Domhnaill é co dorus
Luimnigh, agus baí i fforbaissi agus hi bhfoslongport ag Móin Uí
Dhomhnaill conadh uadh ainmnighther. Ro dhiocuirsiot lucht Luimnigh
Muiredhach uadhaibh for forchongra Ui Dhomhnaill co nach ffuair a
imdhiden acht a thairbhirt ó láimh do láimh go riacht Ath Cliath
Duibhlinne.

Soais Ó Domhnaill don chur sin iar siredh agus iar ccor cuarta Connacht
uile go hiomlan. Do ronadh sloichceadh ele lais doridhise gan iomfhuireach
gan fhosucchadh is in mbliadhain céttna bheos co hAthCliath gur ba heiccen
do lucht Atha Cliath Muiredhach do chor uadhaibh go hAlbain, agus bai
annsaidhe co nderna teóra drechta adhmolta do chuinghidh siodha, agus
maithme nanacail ar Ua nDomhnaill, agus ba hé an treas dán dibh sidhe,
A Dhomhnaill deadhlamh fo sith, etc. Do radadh sith dósomh ar a
adhmoltaibh, agus gabhaidh O Domhnaill ina mhuinteras é iaromh, agus
do rad forba, agus ferann do feib ro ba data lais.

Creach la Corbmac Ua Maoileachlainn for chaislen Chinn Clair go ro

loiscc an badhbdun agus go raoimhidh for na Gallaibh, co ttuccadh eich
agus eitte iomdha uatha.

Morsluaigheadh la Gallaibh Ereann dionnsaicchidh Corbmaic mic Airt
gur comraicsiot acc droichet Tine. Feachar iomairecc etorra, agus ro
mheabhaidh for mhac Airt, agus do rochair Ruaidhri Ua Ciardha is in
deabhaidh sin, agus ro díochuireadh mac Airt a Dealbhna, agus ro
hairccedh a mhuintir. Do chóidhsiot na Goill go hAth Luain, agus
do ronadh caislen leó ann. Do ronsat beós caislen Chinneitigh, caislen
Biorrae agus caislen Durmaighe.

Creach la Corbmac mac Airt i nDealbna co ro aircc MaoilSeachlainn
Becc agus go ro ionnarb as an tír. Ro marbh dná Uilliam Muilinn, agus
ro ghabh fein tigernas Dealbhna.

AOIS CRIOSD, 1214.

Aois Criosd, mile, dá chéd, a ceathair decc.

An tepscop Ó Ceallaigh .i. eapscop Ó fFiachrach do ecc.

Ardghar Ua Concobhair epscop Shíl Muiredhaigh do ecc.

Benmidhe inghen Eccnigh ben Aodha Uí Neill baintighearna Oiligh
décc iar ndeighbhethaidh.

Creach do dhenamh la hAodh mac MaoilSeachlainn Ui Lachlainn for
comorba Choluim Chille, agus Aodh budheisin do mharbhadh la Gallaibh
ria ccind bliadhna tria fhiortaibh Dé agus Choluim Cille.

Cathal Mac Diarmatta mic Taidg ticcerna Muighe Luircc tuir ordain
Connacht do écc.

Brian mac Ruaidhri Í Fhlaithbertaigh mac ticcerna iarthair Connacht
do ecc.

Creach criche Cairpre do dhenamh la hUalgarcc Ua Ruairc ar Philip
Mac Goisdelbhaigh co rucc bú iomdha lais.

AOIS CRIOSD, 1215.

Aois Criosd, mile, dá céd, a cuicc decc.

Dionisius Ua Longargáin airdespoc Caisil decc hi Roimh.

Conchobhar Ua hEnne epscop Chille DáLua do écc ar slighidh occ
tionntudh do iarsan ccethramhadh Comhairle Generailte bai in ecclais
Lateranensis.

Annudh Ua Muiredhaigh epscop Conmaicne agus MaolPóil Ua Muiredhaigh
prioir Dhúine Geimhin do ecc.

Trad Ua MaoilFábhaill toisech Chenél Fherghusa cona bhraithribh agus
co ndruing móir ele immaille friú do mharbhadh la Muireadhach mac Mormair
Lemhna.

Donnchadh Ua Duibhdhiorma toiseach na mBrédcha do écc, i Duibhreccles
Doire.

Aongus Ua Cairelláin toiseach Cloinne Diarmata do mharbhadh la a
braithribh fen.

Murchadh Mac Cathmaoil toisech Ceneoil Fheradhaigh do écc.

Mag Cana toisech Chenél Aenghusa do mharbhadh la a braithribh.

Ruaidhri Ua Floinn ticcerna Derlais do ecc.

Gilla Cuitrigh mac Carrgamhna taoisech muintire MaoiltSionna decc.

Giolla Caoimhgin Ua Ceallaigh Bregh do ghabháil la Gallaibh i mainistir
Pettair acc AthLuain, agus a crochadh leo in AthTruim.

Tadhg Mac Eitigein taoiseach Cloinne Diarmata do ecc.

AOIS CRIOSD, 1216.

Aois Criosd, mile, da cett, a sé decc.

Mathghamain Ua Laithbertaigh tighearna Cloinne Domhnaill do écc.

Giolla Arnáin Ua Martain ollamh Erenn i mbreitemhnus do écc.

Tomaltach mac Aodha mic Aireachtaigh Uí Rodhuibh do mharbhadh la
Domhnall mac Aedha Mic Diarmatta.

Eachdhonn Mac Gilliuidhir comarba Patraicc, agus priomhaidh na hEreann
do écc hi Roimh iar ndeighbethaidh.

MaoilSeachlainn mac Diarmata do mharbhadh dFearaibh Ceall, agus do
mhuintir Mhaoilir.

Murchadh mac Ruaidhri Uí Concobhair do écc.

Caislén Chille DaLua do dhénamh la Seafraigh Mares, agus an
Gailleaspoc fós do dhénamh tighe innte ar eiccin.

An tres Henry do rioghadh os Saxain 19. October.

AOIS CRIOSD, 1217.

Aois Criosd, mile, da chéd, a secht décc.

Giolla Tighearnaigh Mac Giolla Ronain epscop Airghiall, agus cenn
canánach Ereann do écc iar bpennainn agus iar naithricche.

Diarmait mac Conchobhair Mic Diarmata tighearna Muighi Luircc do écc.

Mor inghen Uí Bhriain .i. Dhomhnaill ben Cathail Croibhdheircc do écc.

Domhnall Ua Gadhra do ecc.

Niall mac mic Lochlainn Uí Concobhair do écc.

Donnchadh Ua MaoilBrenainn taoiseach Cloinne Concobhair do écc.

Tadhg Ua Ferghail do marbhadh la Murchadh Carrach Ua fFerghail.

GiollaPatraicc Mac Acadhain taoiseach Cloinne Fermaighe do écc.

Domhnall mac Murchadh Mhég Cochláin tighearna urmhóir Dealbhna
do mharbhadh do mhacaibh Maoileachlainn Méag Cochlin i meabhail i
Liathdruim.

Cathal Fionn Ó Lachtna taoiseach an Dá Bhac do marbhadh la hUa
fFloinn Mhaighe hEleocc i ffiull ina tigh fein.

Corbmac mac Tomaltaigh doirdnedh.

AOIS CRIOSD, 1218.

Aois Criosd, mile, da chétt, a hocht décc.

Clemens epscop Luighne do écc.

Giolla na Naomh Ua Gormghaile saccart Rátha Lúraigh do écc ina oilithre.

MaoilIosa Ua Daighre airchinneach Doire Choluim Chille do écc an
tochtmhadh la do Dhecember iar mbeith cethrachat bliadhain ina
airchindeach, agus iar ndenamh gacha maithesa for caomhnaccair do gniomh hi
ccill agus i ttuaith.

Tempall Mainistre na Buille do choisreaccadh.

Muircertach Ua Floinn ticcerna Ua tTuirtre do marbhadh la Gallaibh,
agus Conghalach Ua Cuinn taoiseach Maighe Lugad agus Shil
cCathasaicch uile, tuir ghaisccedh, einigh agus oirdearcais tuaiscirt
Ereann do mharbhadh la Gallaibh bheós is in ló cédna.

Ruaidhri, agus MaoilSeachlainn, da mhac Mhég Cochláin do écc i
mainistir Chille Beccain.

Lochlainn Ua Concobhair do écc agus mainistir Cnuic Muaidhe.

Creach do dhénamh la Gallaibh Midhe agus la Muircertach Carrach Ua
fFerghail ar Uibh Briúin na Sionna, agus Diarmait mac Toirrdhealbhaigh
mic Maoileachlainn agus dream do Chonnachtaibh do breith forra go raimhidh
fors na Gallaibh go ttorcratar tuilleadh ar chéd eittir mharbhadh, agus
bhádhadh díobh. Do rochair mac Uí Concobhair i ffriothguin na sgainnre
go ndruing dia mhuintir a maille fris.

AOIS CRIOSD, 1219.

Aois Criosd, mile, dá chéd, a naoi décc.

Aodh Ua MaoilEóin epscop Cluana Mic Nois do bhathadh.

Fonachtán Ua Bronáin comorba Coluim Cille do ecc, agus Flann Ua
Brolcháin do oirdneadh ina ionadh is in comhorbus.

Maeleschlainn recte Maelsechlainn mac Concobair Maonmaighe do mharbhadh
la Maghnus mac Toirrdhealbhaigh Í Concobhair iar ngabháil tighe fair i
cCluain Tuaiscirt.

Sluaiccheadh la hUa nDomhnaill .i. Domhnall Mor i nGairbhthrian
Connacht da

bfuair braighde, agus úmhla Uí Ruairc agus Ui Raighilligh agus catha
Aodha Finn uile agus gabhail dó iar sin tre Fheraibh Manach go ro
milleadh lais gach conair tres a ttudhcaidh etir chill agus tuaith
doneoch bai i ffresabhra friss.

Ualtra De Laty agus mac Uilliam Burc do theacht a Saxoibh.

Dubhdara mac Muiredhaigh Ui Maille do mharbhadh i ngeimheal la Cathal
Croibhdhercc ina longphort fein tré na mhighníomhaibh.

Enda mac Danair Uí MhaoilChiaráin do écc.

AOIS CRIOSD, 1220.

Aois Criosd, mile, da chéd, a fiche.

Iacobus do tocht i nErinn ina légaidech on bPapa do reidhiuccad, agus
dorducchadh dal ecclastacda na hEreann, agus a dol for cculaibh
doridhisi.

Diarmait mac Ruaidri (.i. mac Toirrdhealbhaigh Mhoir)
Concobhair do marbhadh la Tomás Mac Uchtraigh ag techt a hInnsibh
Gall, ar ttionól coblaigh do Dhiarmait ag techt do ghabháil righe
Connacht. MaolRuanaidh Ua Dubhda do bhathadh ar an ccobhlach ccedna.

MaolSeachlainn, mac MaoilSechlainn Bhicc do bathadh ar Loch Ribh.

Diarmait mac Briain Daill do marbhadh do mhac Mathghamhna Ui Bhriain
tre mheabhail.

Sluaigheadh la Ualtra De Lacy agus la Gallaibh Midhe go hAth Liacc
go ndernsat

urmhór caisléin ann. Sluaigheadh ele la Cathal Croibhdercc tar Sionainn
soir is in cCaladh, gur gabh eccla na Goill go ndearnsat sith le hUa
cConcobhair, agus co ro sccaoilsiot Connachtaigh an caislén.

An Cairneach Riabhach Mhag Flannchadha, agus Ferghal Mag Samhradhain
do marbhadh la hAodh Ua Ruairc .i. mac Domhnaill mic Fearghail, agus la
Cloinn Fhermaighe.

AOIS CRIOSD, 1221.

Aois Criosd, míle, da chéd, fiche a h-áoin.

Sanct Dominic do ecc.

Corbmac ab Comair do mharbhadh.

Mac Hugo De Laci do thecht agus nErinn do nemhthoil Rígh Saxan
agus táinig i mbáidh Aodha Uí Nell. Do chóidhsiod ar aon i naghaidh
Gall Ereann, agus

do dheachattar cétus go CúlRathain agus ro scaoilsiot a caislén. Lottur
iaramh i Mídhe agus i Laighnibh gur ro millsiot ile don cur soin.
Tionólaid trá Goill Ereann cethre catha fichet go Dealccain. Táinicc
Aodh Ó Neill agus mac Hugo cethre catha comhmóra ina naghaidh co
ttuccsat Goill annsinn a bhreth fein dUa Nell.

AOIS CRIOSD, 1222.

Aois Criosd, míle, dá chéd, fiche adó.

An tEpscop Mag Gelain epscop Chille Dara decc.

Ailbin Ua MaolMhuaidh epscop Ferna décc.

MaoilIsa Ua Floinn prioir Easa Mic nErc décc.

Tadhg Ua Baoighill sonus agus taccadh tuaiscirt Ereann, tiodhnaictheach
séd, agus maoine daos gacha dána décc.

Niall Ó Néll do shárucchadh Doire im inghin Uí Catháin. Ro dhíoghail
Dia agus Colum Cille innsin uair nír bó cian a saoghal som dia és.

Giolla MoChoinni Ua Cathail tighearna Cheneoil Aodha thoir agus thiar
do marbhadh la Sechnasach mac Giolla na Naomh Uí Sechnasaigh iar na bhrath
da mhuirtir fén.

Mor inghean Ui Bhaoighill ben Amhlaibh Uí Beolláin décc.

AOIS CRIOSD, 1223.

Aois Criosd, míle, da céd, fiche a trí.

MailIosa mac Toirrdhealbhaigh Uí Chonchobhair prioir Innsi Medhoin
decc.

Dubhthach Ua Dubhthaigh abb Conga decc.

Sloiccheadh la hUa nDomhnaill (Domhnall Mór) co Cruachain Chonnacht,

assaidhe hi tTuathaibh Connacht, agus tar Suca siar gur mhill agus
gur chrechloiscc gach tir gus a rainicc co ffuair a mbraighde agus a
numhla.

Seachnusach mac Giolla na Naomh Uí Sheachnusaigh do mharbhadh do Chloinn
Chiuléin, agus sárucchadh na Bachla Mhoire Cholmáin Cille mic Duach
uime.

Murchadh Carrach Ua Ferghail do marbhadh daon urcor saighde, ag dénamh
greissi ar Aodh mac Amlaoibh Uí Ferghuil.

AOIS CRIOSD, 1224.

Aois Criosd, míle, da céd, a cethair.

Mainistir S. Froinsiais i nAthLuain do thionnscnadh lá Cathal
Croibhdearg Ua cConcobhair la righ Connacht in espuccóideacht Cluana
Mic Nóis ar brú na Sionna allanoir.

MaolMuire Ó Connmaic espoc Ua bFiachrach agus Cenél Aodha do écc.

Espoc Conmaicne, .i. an Gaillespoc decc.

Muirghius Canánach mac Ruaidhri Uí Chonchobhair aon bá dearscnaighthi
do Ghaoidhelaibh illegionn, i ccanntaireacht agus a ndénamh uérsa décc,
agus a adhnacal i cCunga.

MaolCaoimhgin Ua Scingin aircinneach Arda Carna décc.

MaoilIsu mac an Espuic Uí MhaoilFhaghmhair pearsún Ua bFiachrach
agus Ua nAmhalgadha, agus adhbhar espuic ar eccna, do marbhadh do mac
Donnchadha Uí Dhubhda mar nar dhú dhó uair nochar mharbh neach dUíbh
Dubhda riamh cleireach gó sin.

Cioth adhbhal adhuathmhar dfearthain i ccuid do Connachtaibh, .i. i
tTir Maine i Sodain agus i nUibh Diarmata etc. diar fhás tedhm
agus galar aidhbhsech do cethraibh

na ccríoch remraiti iar ccaitemh an fheóir do fhliuch an cioth sa dhóibh.
Do gniodh bheos lacht na ninniledh sin galraighthi inmheodhoncha go
héxamhail do na daoinibh dho thoimledh é. Ba dethbhir na dearbairdhi si
do techt i cConnachtaibh is in mbliadhain si uair ba mór an tolc, agus
an timnedh do rala dhóibh innte, .i. Cathal Croibdearg mac
Toirrdhealbhaigh Mhóir Uí Chonchobhair, Rí Connacht, aon as

mó do mhudaigh do merlechaibh agus deasccairdibh Erenn ré haimsir
imchein, aon as mó ro shás do chlerchibh, bochtaibh agus aidhelgneachaibh,
aon as uille inar dhoirteasdair Dia gac maith, agus gach mór suailche dá
ttáinic duaislibh Ereann a ccomfhoccus dia remhes, óir as é ro congaibh
é fén ar aon mnaoi phósda gan truailledh a ghenmnaidheachta tar a héis có a
bhás. As ré a linn beos as mó ro gabhadh deachmadh go dlighteach cétus i
nErinn. An Rí fírén foircclidhisi, agus an caithmiledh condail craibtech
ceirtbhrethach décc an tochtmadh lá ficet do shamhradh (Dia Luain do
shainnriudh) i naibíd Manaigh Léth i mainistir Cnuic

Muaidhe iar na hedhbairt dó budhén do Dia, agus do na manchaibh roimhe
sin guna fonn agus fearonn, agus a adhnacal innte co huasal onórach. A
bPurt Locha Mesca do geneadh Cathal Croibhdearcc, agus a oilemhain in
Uibh Diarmata ag Tadhcc Ua ChoinCheanainn. Aodh Ó Concobhair a mac do
gabháil righi Connacht tar a és gan cáirde uair bádar braighde Connacht
ar a láimh ré nécc a athar. As ré hucht gabhala righe don Aodh sa tucc
fó deara mac Ui Mannacháin do dhalladh tré éccen mná do tabhairt, agus a
lámha agus a chosa do bhén do neoch oile iar ndénamh mérle dó. Do choimhéd
smachta flatha innsin.

Aodh mac Conchobhair Maonmhoighi décc ag toidhecht ó Ierusalém agus ó
Sruth Iordanén dó.

Dondchathaigh mac Airechtaigh Uí Radhuibh toísech Cloinne Tomaltaigh
décc ina oilithri acc Topur Pattraicc.

MaoilSeachlainn mac Taidhg Uí Cheallaigh tighearna Ó Maine do écc.

Giolla na Naomh Crom Ó Seachnusaigh tighearna lethe iartharaighe Cenél
Aodha na hEchtgi décc.

Domhnall Ó Ceallaigh tighearna Ó Maine décc.

CúCenann Ua CoinCenainn décc.

Mathghamhain mac Cethernaigh Uí Cérin tighearna Ciarraighe Locha na
nAirneadh décc.

An tarbhar gan bhuain go Feil Brighde, agus an treabhadh aga denamh,
do brigh an choccaidh, agus na doininde.

Mainistir do thógbháil la Muiris Mac Gerailt (ó ttátt Geraltaigh Cille
Dara agus Gearaltaigh Desmumhan) i nEóchaill in eapscoboitteacht
Cluana is in Mumhain do bhraithribh S. Froinsiais.

AOIS CRIOSD, 1225.

Aois Criosd, míle, dá céd, fiche a cúig.

Amhlaoibh Ua Beólláin aircinneach Droma Cliabh, Saoi eccna, agus
biattach coitchenn décc.

Ua MaoilBhrénainn ab Mainistre na Buille décc do bithin cuislinne
do leicceadh dhó.

MaolBríghde Ua Maiccin ab Topair Padraicc, mac oighe agus eccnaidhe
décc. As les ro tionnscnadh teampal Tobair Patraic, agus ro forbaidh
gona Shanctair agus crosaibh iar mor shaothar a nónóir Patraic, agus
Muire, Eóin, agus na napstal.

Giolla an Choimhdhedh Mac Giolla Charraigh uasal shaccart agus pearsún
Tighe Baoithin deg.

Dionis Ó MaoilChiarain airchinneach Arda Carna décc.

Giolla Coirpthe Ua Mughroin decc, agus a adhnacal i cConga Fhechín.

Coimhérghe mhór shluaigh do dhénamh lá hUa Néll i cConnachtaibh
do congnamh le cloinn Ruaidhri Uí Concobhair, .i. Toirrdhealbhach agus
Aodh tré forcongra Duinn Óig Mhécc Oireachtaigh ríoghtaoíseach
Sil Muiredhaigh a ndioghail a fearainn do bhén de dUu Concobhair (.i.
Aodh). Acht chena ó ro iompaidh Macc Oirechtaigh

in aghaidh Aodha do rónsat Síol Muiredhaigh agus Iarthar Chonnacht
im Aodh Ua Flaithbhertaigh tighearna Iartair Connacht, agus Gaoidhil
an chuiccidh dormhór coimhérgi ina aghaidh acht Mac Diarmata, .i.
Corbmac mac Tomaltaigh. Dála Uí Néll nír hairisseadh les go rainig lár
Síl Muireadhaigh. Aisidhe go Feadha Atha Luain, go mbaoí dá oídhche ag
Muilleann Guanach gur lomairccestur Loch Nén go rucc seóid Uí
Concobhair as. Teccaid aisídhe go Carn Fraich. Rioghthar
Toirrdhealbhach mac Ruaidhri annsin, agus téd Aodh Ua Nell cona
muintir dia

ttighibh. (o roba tairisi lá Cloinn Ruaidhri a nairechta budhén) acht
madh aos gradha Aodha namá, .i. Mac Diarmada, agus Dáuith Ua Floinn,
etc.

Así comhairle ar ar cinneadh annsin le mac Cathail Croibhdeirg, dul i
cceann Gall co cúirt Atha Luain, óir do rala go sodhánach dósamh maithe
Gall Ereann do bheith comhchruinn ainnsidhe an ionbaidh sin, agus báttar
caraid a nurmór dósamh alos a athar, agus ar a shon fesin uair bá
tuarustlach tiodhlaicthech iad araon dóibh. Fiadhaidhid Goill roimhe simh
go lúthgháirech agus congbhaid etorra é go lán gradhach athaidh iar sin.
Tuccsamh an Iustís agus inar lór lais do mhaithibh Gall ar chena ina
commbaidh annsin, Donnchadh Cairbrech Ua Briain, agus Ua MaoilSeclainn
gona sochraidibh.

Iar cclos an comcruinnighthi sin do lucht Moigi hAí, agus do Thuathaibh
Connacht, ro techsiod rompa i ccrich Luighne agus i tTír nAmhalgaidh
gona mbuar agus innileadha, agus ro faccaibhsiod meic Ruaidhri in uathadh
socraidi. Teccaid clann Ruaidhri Uí Concobhair rompa iarom an líon báttur
co Cill Cheallaigh ar cúl a mbó agus a mbuair. Imtusa Aodha go
nGallaibh uime cuirid siortha siubhlacha uatha darccain aosa gráidh cloinne
Ruaidhri, agus congbaid trom a slóigh ina ttimchel re hionnsaigidh do
tabairt orra budhén. Téd Aodh mac Ruaidhri mic Muirceartaigh, Domhnall
Ua Flaithbertaigh, Tighearnán mac Cathail Miccárain agus mac
Toirrdhealbhaigh mic Ruaidhri danacul coda dá naos graidh. Teccaid
Goill im Aodh mac Cathail Croibhdheirg iarsin i ttimcheal

Toirrdhealbhaigh. Iar na airiuchcadh sin dósamh cuiris a glasláith i
rémhthús roimhe, Donn Ócc Mág Oireachtaigh gona anradhaibh,
Flaithbheartach Ua Flannagáin, agus uathadh damhsaibh Eoganach baoi
ina fhochair, ordaighis iad dia nimdídhen ina ndeóidh go ttéarnadar
samhlaidh ona mbiodhbadhaibh gan aon do thuitim díobh. Do rala an lá sin
drong do siorthaibh Aodha Ui Chonchobhair i ccenn Eachmarcaigh Mic
Branáin go ndeachaidh do chosnamh a bhóichreche orra go ttorchair
Eachmarcach don anbforlann galccad baoí na agaidh. Leanais Aodh Ó
Conchobhair go nGallaibh uime mac Ruaidhri an oidhche sin go Mílecc
go mbaoí teóra hoidhche iarsin ag argain Luighne do gach leth. Bá
hiondochonaigh do rala dÓ Eaghra annsin. Sith do dhenamh iar ná argain
tar cenn an tioruairsi do fáccbhadh da hinnilibh ilLuighniu.

As ann báttar meic Ruaidhri mun amsa a ccomhghar do Loch Mic Fear-
adhaigh i nGlend na Mochart. Comairlighis Aodh ré na Ghallaibh annsin
na Tuatha dionnsaighidh dia nargain, Síol Muireadhaigh agus Clann
Tomaltaigh dinnradh mar an cedna ó do bháttar ar ttechedh roimhe. Iar
ccinneadh na comhairle si lottar rompa i slighidh nach smuainfeadh Gall
co bráth dul trempe, .i. hi bFiodh nGatlaigh go riachtsat Áth Tíghe in
Messaigh gur airccsiod Cúil Cernadha iar ndilgenn a dhaoine dóibh. Gach
ar gabh go Dubhchonga do lucht

an techmhe ro báidhit a normhór. As amhlaidh do gebthi na cescanna uas a
ccairribh lomlán do leanbhaibh iar na mbáthadh. Gach a ttearna don toisc
sin díobh ó Ghallaibh agus on iombáthadh remráite lodar i tTír
nAmhalgaidh go ndeachaidh Ó Dúbhda fútha gonár fháccaibh aon bhó aca.

Madh iad clann Ruaidhri tra así comairle do rónsat ag Loch Mic Fea-
radhaigh sgaoileadh ó aroile dóibh go sgerdís sochraide Gall ré hAodh.
Donn Mag Oirechtaigh agus aroile dia maithibh do chor do saighidh Uí
Flaitbaertaigh sic a ffir comluighi agus comhchodaigh. Meic Muirceartaigh
Uí Concobhair, agus Tighearnan mac Cathail do dul ar cúl a mbó agus
a muintear, agus Síth do dhénamh dóibh tar a ccenn go bfágbhaidís Goill
mac Cathail Croibhdeirg. As ann baoi Aodh mun am soin i Moigh nEó,
agus tiaghaid meic Muirceartaigh Muimnigh ina chenn ar shlanaibh agus
chomaircibh.

Madh an taobh theas do Connachtaibh dana nír bó ciúin dóibh don dul soin,
uair tangadar Goill Laighen agus Mumhan im Muirceartach Ua Briain,
Goill Des mumhan bheós, agus Sirriam Corcaighe ina ttréchomusc gur
marbhsat a ndaoine doneoch ar a rucsat diobh, agus gur ionnradar a mbruigh
agus a mbailte. Bá holc tra lá hAodh mac Cathail Croibhdheirg a
ttochtsomh don turus sin uair ní hé ro thóchuir iad, acht tnuth, agus
format dá ngabháil fén ré gach maithes dá ccualadar dfághail don iusdís
gona Ghallaibh i cConnachtaibh an tan soin. As don ruathar so do
marbhaid cetre meic Méc Murchaidh ar én láthair.

Bá truacch tra an nemhshén do dheonaigh Día don chuiccedh do bferr baoi
i nErinn an ionbhaidh si, uair ní choiccleadh an mac occlaoich aroile
acht gá creachadh agus arccain fona cumhang. Do cuirid bheós mná agus
lenimh, fainn agus fodhaoine dfuacht agus ghorta don choccadh sin.

Iar ndul tra do macaibh Muircertaigh Muimhnigh do lathair Aodha Ui
Conchobhair do réir mar do ráidhemar, do chuaidh ar nábhárach go Cill
Medhóin. Comraicit trí slóigh na nGall ann sin re roile, agus as beg nár
bó lán an triocha céd ina mbattar leth ar leth edir Gallaibh agus
Gaoidhealaibh. Tainicc Aodh Ó Flaithbeartaicch ar choraibh agus ar
slánaibh maithe Gall, agus Dhonnchadha Cairbrigh Uí Briain a cairdesa
Criosd hi ccenn Aodha Uí Concobair, agus an iusdís co ndearna síth tar
cenn a bhuair, agus a dhaoine ris, ar macaibh Ruaidhri dathchor uaidh.
Imtighis Aodh iar sin, agus a Ghoill imaille ris co Tuaim Dá Ghualann,
agus leiccis Goill Laighean, agus Desmumhan uaidh annsin. Iompaídhis
fén ar ccúla do chom Uí Flaithbertaigh óir níor bhó tairise lais esidhe,
uair battar meic Ruaidhri roimhe sin allaniar do loch aicce, agus Donn
Ócc Mág Oireachtaigh araon riú.

Annsin ro scar mac Magnusa ré cloinn Ruaidhri gur innsaigh hi tTír
nAmhalgaidh ar cenn a bhó, agus a mhuintire go bfuair iatt go sodhánach
gan chreachadh gan arccain. Rucc leis iad iaramh fó dhídean Uí Ruairc,
agus é iar ccreachadh Pilip Meic Goisdelbhaigh.

Donnchadh Cairpreach Ua Briain daná do chuir sidhe drong dia mhuintir
roimhe go nédalaibh aidhblibh. Iar ná fios sin dAodh mac Ruaidhri
agus dEoghan Ó Eidhin lodur rompa uathadh deghdhaoine gur muidheadh for
Muimhnechaibh, gor beanadh a nedala dhíobh, agus gur congbhadh braighde
dá maithibh uatha. Iar na clos sin do Donnchadh Cairbreach ticc do
láthair Aodha mic Ruaidhri go ndearna síth báitte coindel ris, agus
gur ghabh do laimh gan toidheacht na aghaidh doridhisi dia lécceadh

a aos graidh cuige. Gidheadh ní ro chomhaill siomh a coinghioll do mac
Ruaidhri (iar bfaghail a mhuintire dhó uaidh) uair tainicc ar an céd
sluaigheadh ina aghaidh la hAodh mac Cathail Croibhdheirg.

Téd Aodh agus an iusdís gona Ghallaibh iarsin go caladh Innsi Cremha
gur béccin dÓ Flaithbeartaicch Inis Cremha, agus Oilén na Circe go
narthraighibh an locha do tabhairt ar laimh Aodha. Triallais an iusdís
iar sin dia thigh. Ted Aodh Ó Concobhair dia iodhlacadh uidhe chian dá
slíghidh gur fhágaibh an iúsdís uathadh do mhaithibh a muintire aicce
imaille re hiomad fénnedh, agus fearóglaoch óir nior bhó tairisi lais
Connachtaigh achtmadh becc. Tuccsomh annsin maithe a oireachta illaimh
Gall a ngioll ré a ttuarastlaibh, .i. Flaithbeartach Ó Flannaccain,
Fergal Ua Taidhg, agus aroile do maitibh Connacht, agus as dóibh fén do
béccin a bfuaslaccadh.

As a haithle sin iompaídhis Ua Flaithbeartaigh, meicc Muirceartaigh,
agus na huaisle archena ar Aodh mac Cathail Croibdeirg iar nimtecht
troimthionóil na nGall uaidh, agus ro gabsat le macaibh Ruaidhri. Cuiris
Aodh O Concobhair annsin techta agus sgribhne do shaighidh an Iustís dia
foillsiughadh sin dhó, agus diarraidh fuilleadh sochraidi. Nir bhó
haithesc fó lár dósamh sin, uair do freccra-

dar Goill go soinnimh sairésccaidh é. Acht cena ba tuillmheach dóibhsiomh
an turus sin óir fá mór a nédala, agus bá becc a nimseargna. Cuirthear
Goill Laighean cuigisiomh annsin im Uilliam cCras agus im macaibh
Griffín. Iar mbreth na sochraidi sin airsiomh ionnsaighidh meic
Ruaidhri tar Tóchar siar, agus gabhais roimhe in Uibh Diarmata mar
a ccuala meic Ruaidhri do bheith gan líon sochraide, uair ní rangattar
a lucht combádha iad mun am soin, agus cuiris Fedhlimidh a bhrathair,
agus aroile do mhaithibh a mhuintire, agus sochraide mór do glasláthaibh
Gall dionnradh Eoghain Uí Edhin in Uibh bFiachrach Aidhne co mbádar
adhaigh longpuirt in Ard Rathain fa comair na tíre darccain a mucha na
maidne ar ccionn.

Foillsightear dUa Flaithbeartaigh, agus do macaibh Muirceartaigh
(badar ag ionnsaighidh mac Ruaidhri) Goill do dhul do creachadh a bfir
comluicche, Eoghan Ó hEidhin, agus a mbeth an Ard Rathain, nír
failliccheadh sin riusomh oir do lensat iatt déntoil agus dénaontaidh
go rangadar i ccomhfoccus dóibh. Do ghníad comarle ré roile annsin, .i.
Tuathal mac Muirceartaigh agus Taiclech Ua

Dubhda go ndirim amaille riú do chur do shoighidh an baile cetus Ua
Flaithbeartaigh agus mac Muirceartaigh iman mbaile sechtair guna
sochraidibh. Luidh Tuathal agus Taichleach gona bfianlách go menmnach
meardhána i ttrecommusc Gall is in mbaile go ttucsat tiugh fhuabairt
bhiodhbaidh orro. Maidhtear for Ghallaibh soir agus siar as a haithle.
Lenaitsiomh aos na madhma soir. Loitis Tuathal constapla na nGall dá
ced fhurgamh. Athghonais Taichleach é gur fagbhadh an consdapla gan
anmain de sídhe. Dála na nGall ar ar muidheadh as an mbaile don taoibh
araill ro eirigh Ua Flaithbeartaigh, agus mac Muirceartaigh doibh.
Gidheadh tarla dainshén daibhsidhe gur bhriseattar Goill orra fó cedóir.
As don toisc sin do marbhadh Matghamhain mac Aodha mic Conchobhair
Maonmaighe, Giolla Criosd Mac Diarmada, Niall mac Fearghail Ua Thaidhg,
etc. Acht chena ro marbhadh an fear ro mharbh Niall Ó Taidhg, .i.
brathair Cholén Uí Dhíomusaigh.

Dala mac Ruaidhri conidrecaid ar abharach re hUa fFlaithbeartaigh,
agus ris an ccuid oile dá naos comtha go ttangatar rompa a ndeas go
Druim Cenannáin. Luidh Aodh mac Cathail Croibhdeirg gona Ghallaibh
ina ndiaidh. Comairlightear ag aireachtaibh cloinne Ruaidhri annsin
gach aon diobh do saighidh a mennata fesin, agus do gníat samhlaidh acht
Donn Ócc Mag Oirechtaigh namá. Cidh tra acht iar ffágbháil na ruireach,
.i. cloinne Ruaidhri Uí Concobhair annsin in uathadh sochraide lodar
do shaighidh Aodha Uí Nell, agus Donn Mág Oireachtaigh imaille riú.

Ionnsaighis Aodh mac Cathail Croibhdeirg Ua Flaithbeartaigh annsin
go ttuc gell agus edireadha uaidh. Tainic roimhe iaramh go Cill
Meadhóin agus go Moigh nEó i ndiaidh mic Muirceartaigh, agus
Tighernáin mic Cathail Miccarain go ndearnsat síth tar cenn a mbuair agus
a muintire, agus go ndeachsat do lathair

Aodha Uí Conchabhair ar slánaidheacht Donnchadha Cairbrigh, agus
maithe na nGall. Ba cumhsanadh na ionam sin uair ní raibhe cill na tuaith
i cConnachtaibh an tan soin gan lot agus láinmhilledh.

Tedhm diofhulaing do teccbháil i ccrích Chonnacht an ionbhaidh si, .i.
treabhlaid trom thesaighthi gur folmaigheadh mór mbailte dhi gan
elaidhthech betha dfágbháil ionnta.

Flann mac Amhlaoibh Uí Fhallamain toisech Cloinne hUadach do
mharbhadh dFedhlimidh mac Cathail Croibhdeirg don coccadh sin. Tadhg
Ua Fínnachta fear gráidh dAodh mac Ruaidhri do mharbhadh lá muintir
Méc Aodhagáin is in coccadh cedna.

Amlaoibh mac Fearcair Uí Fhallamhain toisech a dúthchusa fén do bfearr
don cenel da mboi do ecc.

Muireadhach Ua Fínnachta toísech Cloinni Murchadha décc in arthrach
ar Loch Oirbsion agus é slán ag dol inn.

Teach do ghabháil for Concobhar mac Taidhg Uí Cheallaigh (tigherna
Ua Maine) agus for Ardghal a bhrathair lá macaibh Taidhg Uí
Cheallaigh, agus a losccadh ann ar aon.

Duarcán Ó hEghra, Tadhg Ó hEghra, agus Édaoín inghean Diarmata
mic Domhnaill Uí Eghra décc.

Muimhnigh agus Goill do dhul fo Tearmann Caolainne, ár na nGall do
cor don toisc sin tre feartaibh Dé agus Caolainne.

An tarbhar gá bhuain a haithle na Féli Bríghde.

AOIS CRIOSD, 1226.

Aois Criosd, míle da chéd fiche asé.

Donum Dei epscop na Midhe do écc.

Connmach Ua Tarppa espoc Luighne do écc.

Aodh mac Duinn Uí Sochlacháin aircinneach Conga, Saoi channtaire,
Sccribnigh, agus cheard nexamhail esidhe do écc.

Matha Ua MaoilMoicherghe do ecc.

Tighearnán mac Cathail Miccarain mic Toirrdhealbhaigh Mhóir Ríoghdamhna
bá mó eneach, agus eangnamh, agus as mó do rinne do neithibh suaithenta
sodáanacha tainic dá cinidh ré haimsir esidhe, do mharbhadh do Dhonnchadh
Ó Dhubhda agus dá chloinn.

Nuala inghen Ruaidhri Uí Conchobhair baintighearna Uladh décc i
cConga Fechin, agus a hadhnacal go honórach i tteampall canánach
Conga.

Domhnall mac Ruaidhri Uí Flaithbeartaigh do mharbhadh do mhacaibh
Muircertaigh Uí Fhlaithbeartaigh iar ngabháil tighe fair dóibh fen,
agus dFedhlim mac Cathail Croibhdheirg.

Fearghal Ua Taidhg an Teaghlaigh, toisech teaghlaigh Cathail
Croibhdheirg, agus Aodh mac Cathail do mharbhadh lá DonnSlebhe Ó
nGadhra.

Aodh mac Domhnaill Uí Ruairc do marbhadh do Cathal Ó Raghailligh agus
do Chonchobhar mac Corbmaic Uí MaoilRuanaidh ar Loch Aillinne.

Muirghes Mac Diarmata do mharbhadh.

Caislén Cille Móire do leaccadh lá Cathal Ó Raighilligh.

Aodh mac Cathail Croibhdeirg do ghabháil Aodha Uí Fhlaithbertaigh,
agus a tabairt i láimh Ghall.

AOIS CRIOSD, 1227.

Aois Criost, mile, dá céd, fiche, aseacht.

Concobar mac Neill Uí Chatharnaigh do mharbhadh la hamhsaibh Laighneach
ro baoi i fochair Righ Connacht.

Enrí Ua Maoileachloinn agus Muircertach Ua Maoileachloinn do mharbhadh
la Galloibh.

MaolSeachlainn Ua Conchobhair Fhailghe do mharbhadh lá Cuilén Ua
nDíomusaigh.

GiollaColuim Ua MaoilMuaidh do mharbhadh la hUa Mórdha.

Goill Ereann do comhcruinniucchadh go hÁthCliath. Aodh mac Cathail
Croibdeirg Ri Connacht do thóchuireadh dóibh. Iar ndul dó dá saighidh
ro thionnscainsiod fealladh fair. Uilliam Marusccál a fhear caradraidh
do thocht chuicce gona sochraide, agus é da breth daimhdheoin Gall as
lár na cúirte amach agus a iodhlacadh dhó go ndeachaidh i cConnachtaibh.

Aodh mac Cathail Croibhdheirg do dhénamh coinne iar sin ag Lathaigh
Caíchtuthbil ré hUilliam Mares mac Seafraidh .i. iustis Erenn, agus
ní dheachaidh siomh tar

Lathaigh anonn achtmhadh uathadh deaghdhaoine, .i. Corbmac mac
Tomaltaigh, Diarmaid mac Maghnusa, Magnus mac Muircertaigh Ui Chonchobhair,
Tadhg mac Mathghamhna Uí Cherin, agus Ruaidhri Ua MaoilBhrénainn.
Uilliam Mares do theacht ochtar marcach ina comdhail. O do chuimhnigh
Ó Conchobhair an fheall rémraite erghis i ccoinne na nGall, gresis a
muintir fótha ionnsaighidh fén Uilliam Mares gur ghabhastair é fó chédóir.
Ciodh iad a mhuintir ann ro fhreaccairsiod greasacht Uí Concobhair
ro leiccsiod fona Gallaibh iad gur moidhsiod orra, marbhaitt Constapla
Atha Luain, gabhaid Maighisdir Slemhne agus Hugo Airddin. Cuiris
Aodh na Goill sin i mbraighdenus tar Lathaigh suas. Luidh roimhe gon
a shocraide as a haithle gur airgesdair margadh Atha Luain, agus gur
loiscceastair an baile go hiomlán. Bá gniomh sochair do Chonnachtaibh an
gniomh so, óir fuairsiomh a mac, a inghean, agus braighde Connacht
ar cheana battar ar lamhaibh Gall do comhfhuasgladh as na braighdhibh
rémraite genmótá Síth dfagail dfearaibh Connacht.

DonnSlébhe Ó Gadhra tighearna Slébhe Lugha do mharbhadh don Ghiolla
Ruadh mac a dearbrathar fén iar ngabáil tighe in oidhche fair, agus an
Giolla Ruadh do mharbhadh inn iar sin tré imdeall Aodha Uí Conchobhair.

Aodh mac Ruaidhri Uí Concobhair agus mac Uilliam Búrc do thoidhecht
slógh lanmór i tTuaisceart Connacht gur loiscsiot Inis Medhóin gur
airccsiod an críoch i ttangadar, agus gur ghabhsat a braighde.

Sluaigeadh lá Seafraidh Mares agus la Toirrdhealbhach mac Ruaidhri
Uí Concobhair

i Magh Aoí go ndearnsat caislén irRinn Dúin, agus gur gabhsat
braighdi Sil Muiredhaigh.

Aodh mac Cathail Croibhdeirg do dhul i tTir Conaill dochum Uí
Dhomhnaill, agus a iompódh bu dheas doridisi, agus a ben do thabhairt les.
Meic Toirrdhealbhaigh do teccbháil cuicce a ccomfoccus na Seghsa,
a bhen agus a eachraidh do bhén de, agus an ben do chor illaimh Gall.

Sluaiccheadh oile lá Toirrdhealbhach bheós, agus lá Gallaibh Midhe
in Iarthar Connacht co ndearnsat creach mór ar Aodh mac Ruaidhri Ui
Flaithbhertaigh. A ndul aisídhe i ccrich Ceara, agus braighde mac
Muirceartaigh do gabháil doibh, agus nuimhir do buaibh feolmaigh as
cech triocha céd do Toirrdhealbhach uatha.

Cúmara O Domhnalláin do marbhadh i ngemil la Ruaidhri Mac DuinnShlebhe
a ndiogail a athar.

Brian mac Concobhair Uí Diarmata do marbhadh.

Caislén Atha Liacc do dhénamh la Sefraidh Marés.

AOIS CRIOSD, 1228.

Aois Criost, mile, da chéd, fiche a hocht.

Aodh mac Cathail Croibdeirg Uí Choncobhair rí Connacht do mharbhadh
hi ccuirt Seffraidh Máres tre meabhail ar aslach Gall iar ná dhíochur
do Chonnachtaibh.

Coccadh mor do eirghe hi cConnachtaibh etir da mhac Ruaidhri Ui
Conchobhair, .i. etir Aodh agus Toirrdhealbhach, iar marbhadh an
Aodha remraite, ar ní thucc an mac bá só umhla don mac ba sine gur
millseat Connachta eatorra, agus ro fásaigheadh leó ó EassDara co
habhainn Ua fFhiachrach fo dhes acht madh beacc hi Sleibh Luccha,
agus Lucht Airtigh nama.

Niall mac Congalaigh Uí Ruairc tighearna Dartraicche, agus Cloinne
Fermaighe do mharbhadh lá dá mhac Airt mic Domnaill Uí Ruairc, .i.
Art agus Amhlaoibh. Amhlaibh Gerr mac Néill mic Conghalaigh do
mharbhadh hi fothraccadh lá hAmhlaibh mac Airt cédna.

Fergal mac Sitriucca Uí Ruairc do mharbhadh la macaibh Néll mic
Conghalaigh Uí Ruairc.

Muirchertach mac Flaithbeartaicch Uí Fhlannaccáin do mharbhadh la
macaibh Taidhg Uí Gadhra.

Aodh mac Donnchaidh Uí Fearghail do mharbhadh lá hAodh mac Amhlaoibh
Uí Feargail.

Dauid Ua Floinn taoiseach Shil MhaoilRuain, agus Ruaidhri Ua
MaoílBhrenainn décc.

Riocard mac Uilliam Burc do thecht ó Righ Saccsan ina iustís in
Erinn.

Aodh mac Ruaidhri Uí Concobhair do gabhail righe Connacht do reir
thoccha an Iustís go maithibh Connacht ar bélaibh Toirrdhealbhaigh a
bráthar fá sine inas.

MaolSeachlainn mac Toirrdealbhaigh mic Ruaidhri Uí Choncobhair do
mharbhadh lá hAodh ri Connacht.

Gorta diofhulaincc i cConnachtaibh tri coccadh cloinne Ruaidhri.
Ro hairccitt cealla agus tuatha. Ro dhiochuirit a clerigh agus a
hollamain hi ccríochaibh cianaibh comhaightibh, agus atbath cidh araill
dibh dfuacht agus do ghorta.

Dauid Ua Floind taoiseach Sil MhaeilRuain do ég.

Aédh mac Donnchaidh Uí Ferghail do marbhadh la hAedh mac Amhlaoibh
Uí Fherghail.

AOIS CRIOSD, 1229.

Aois Criost, mile, da ched, fiche anaoí.

Maineistir S. Franseis hi cCorcaigh do thogbháil la Mag Carthaigh
Mór, Diarmaitt.

Muiredhach Ua Garmghaile prióir Innsi Mic nÉrin saoi Chonnacht
hi ccrabhadh agus in eccna.

Diarmait Ua Fiaich abb recclesa GillaMoLaisi Uí Giollarain Thuaim
décc, agus a adhnacal in ArdCharna.

Diarmait Mac GiollaCharraigh, airchinneach Tighe Baoithin agus uasal
shacart décc. A adhlacadh i mainistir na Trinoide iar ná bhuain amach ó
cheart do na cananchaibh, do mhanchaibh Mainistre na Buille, agus boí
sidhe trí hoidhche gan adlacadh ar badar na manaigh agá fhosdadh ina
mainistir feisin.

Girard Ua Catháin cananach dob eccnaidhe ro bhaoi don ord chananach décc.

Duibheasa ingean Ruaidhri bean Cathail Mic Diarmata do écc ina
cailligh duibh.

Diarmaid Mag Carthaigh tighearna Desmumhan décc.

Dionis Ua Mórdha epscop Shíl Muiredhaigh do treccedh a espuccóide ar
Dhia.

Lochlainn Ua Manncháin do mharbhadh lá dearbrathair a athar.

AOIS CRIOSD, 1230.

Aois Criost, mile, dá chéd, triocha.

Florent Ua Cerbhalláin epscop Tíre hEoghain, uasal shenoir toccaidhe
decc iar se bliadhnoibh ochtmogat a aoisi.

GiollaIosa Ua Cléirigh epscop Luighne, Ioseph Mac Techedain epscop
Conmaicne, Mac Raith Mag Serraigh epscop Conmaicne, Rool Petit epscop
na Midhe Riaglóir tocchaidhe, agus milidh Criost, Giolla Coimdeadh Ua
Duilennáin comharba Feichin, agus ab reicclésa cananach EassaDara,
Muiredhach Ua Gormghaile prióir Innsi Mic nErin, MaolMuire Ua MaolEóin
comarba Ciaráin Cluana Mic Nóis, GiollaCartaigh Ua hEilgiusáin, canánach
agus angcoire, DonnSlebhe Ua hIonmainen manach naomhtha agus ardmaighistir
saoir Mainistre na Buille décc.

MaolSechlainn Mac FirEdind uasal saccart agus maighistir leighinn décc
ina nouist mhanaigh i Mainistir na Buille.

Sloicceadh la hUa nDomhnaill (Domhnall Mor) hi ccuicceadh Connacht
ind aghaidh Aodha mic Ruaidhrí Í Choncobhair baoi hi ffrithbhert fris
co ro mhill Magh Naoí agus morán don tír, acht ara aoí ní ro ghiallsat
clann Ruaidhri don dul sin.

Sloiccheadh la mac Uilliam Búrc i cConnachtaibh gur milleadh morán
do Connachtaibh lais, agus ro marbhadh Donn Óg Mag Oirechtaigh,
agus Eichtighearn mac an

Bhreithemain Í Mhionachain agus sochaidhe oile nách áirimhther, agus
ro hionnarbadh (tria anfforlann) Aodh mac Ruaidhri Rí Connacht lá
mac Uilliam, agus lá Gallaibh don chur sin go hAodh Ua Néill tre
iompúdh dhó ar Ghallaibh, agus ro ríoghadh Feidhlim mac Cathail
Croibdeircc lá mac Uilliam.

Aodh Ó Néill tighearna Tire hEogain ríogdamhna Ereann uile,
cosnamhthach Lethe Cuinn ré Gallaibh Ereann, agus ré Leth Mogha
Nuadhat. Fer ná tucc geill, eiteredha, ná cíos do Ghall na do Ghaoidheal,
fer do rad madhmanna, agus ára móra mence for Ghallaibh. Airctheoir Gall
agus Gaoidheal. Fer ro triall ionnsoighidh Ereann uile décc gen gur
saoíleadh bás naile dfaghbháil dó acht a thuitim lá Gallaibh.

Art mac Airt Uí Ruairc do marbhadh lá Raghnall Ua fFind i meabhail.

MaolSeachlainn Ua Mannacháin do mharbhadh la a bhraithribh.

AOIS CRIOSD, 1231.

Aois Criost, mile, da chéd triocha, a háon.

Dionis Ua Mordha epscop AilFinn do criochnuccadh a bethadh in Oilen
na Trinóide ar Loch Cé an .15. do December agus Donnchadh Ua
Conchobhair doirdneadh na ionadh.

Flann Ua Connachtaigh epscop Ua mBriuin Breifne décc.

Stefán Ua Braoin aircinnech Maighe Eó.

Célechair Ua Dobhailén airchinnech Camcha fear dercach, craibdeach,
eccnaidhe, ernaighthech.

Fethfoilge inghen Chonchobhair Mic Diarmata ben Muirceartaigh
Muimhnigh mic Toirrdhealbhaigh Mhóir mathairsidhe Maghnusa
mic Muircertaigh, Chonchobhair Ruaidh, Thuathail, agus
Thoirrdhealbhaigh shaccairt, agus prióir recclesa Peadair agus Póil.

DubhCobhlaigh inghen Conchobhair Mic Diarmata décc i Mainistir na
Búille.

Flaithbertach Ua Flannaccáin taoiseach Cloinne Cathail meic Muiredhaigh
Muillethain décc ina oilithre i Mainistir na Búille. DubhThemhrach
inghean Uí Chuinn ben an Flaithbeartaigh hisin décc.

Ualgarcc Ua Ruairc tighearna Breifne décc ina ailithre ar slighidh
an tSrotha.

GiollaIosa Mac Samhradhain tighearna Teallaigh Echdhach, agus Duindín
Ua MaolConaire ollamh Síl Muiredhaigh Muilletain décc.

Conchobhar Gott Ua hEghra tighearna Luighne décc.

Slóiccheadh lá Domhnall Ua nDomhnaill tighearna Tíre Conaill agus lá
hAongus Mac GilleFhinnéin co sochraide Fhear Manach do shaighidh
I Raighilligh Chathail. Ruccsat loincces leó for Loch Uachtair,
agus ro airccset Eó Inis. Tucsat ariar lá taobh seód maoíne agus
ionnmus an baile uile leó.

Feidhlimidh mac Cathail Croibhdeirg do ghabhail la mac Uilliam Búrc
i Míliucc tar slánaibh maithe Gall Éreann.

AOIS CRIOSD, 1232.

Aois Criost, míle, dá chéd, triocha, adó.

Fachtna Ua hAllgaith comhorba Droma Mucadha, agus oificel Ua
fFiacrach fer tighe aoidhedh, leighinn, agus lubhra, agus lesaighthe
truagh do écc.

Tempall Cille Móire i tTír Briúin na Sionna do choisreccadh lá
Donnchadh

Ua Conchobhair epscop AilFinn, agus canánaigh do dhénamh isin mbaile
cedna lá Conn Ua Flannaccain baoí na príoir ann.

Tiopraitte Ua Braoin comhorba Commáin saoí cléircechta, sencusa, agus
breithemhnassa décc in Inis Clothrann ina ailithre.

Aodh mac Amhlaoibh mic Domhnaill Uí Fearghail toiseach muintire hAngaile
do losccadh ar Inis Locha Cúile lá cloinn Aodha Ciabhaigh mic
Murchadha Uí Ferghail iar ccaithemh naoí mbliadhan i ttoisighecht na
hAngaile deis Murchaidh Carraigh Í Fergail.

Maghnus mac Amhlaibh mic Taidhg Mic MaolRuanaidh caindel einigh, eang-
namha, agus crabhaidh décc.

Donnchadh mac Tomaltaigh Meic Diarmada saoí ar eineach, agus ar engnam,
lettroman Connacht do ecc is in aicidecht.

Conchobhar mac Aodha mic Ruaidhri do éludh ó Gallaibh, agus clanna
toíseach Connacht do thionól ina thimcheall agus a ndol is na
Tuathaibh ar ionnsaighidh. Ro marbhadh tra eisiomh las na Tuathaibh,
agus GiollaCeallaigh Ua hEidhin, GiollaCriost mac Donnchadha Mic
Diarmada, agus sochaidhe amaille friú. Asé an lá sin ro ghealsat na
Tuatha na samhthacha uile, an tan atrubhradh fear samhthaighe gile do
mharbhadh meic Aodha.

Righe do thabhairt dAodh mac Ruaidhri lá mac Uilliam Búrc do ridhise,
agus sith do dénamh dhó ris iar ngabháil Feidhlim mic Cathail Croibhdeirg
dó.

Caislén Bona Gaillme do dhenamh lá Riocard De Burchc, agus caislén
Dúin Iomgáin do thindscettal lá hAdam Sdondún.

Giolla na Naomh Ua Dálaigh saoí ré dán, agus lé tegh aidheadh coitcenn
do congbáil do thruachcaibh agus do thrénaibh décc.

MaelEóin Bodhar Ua MaolConaire do gabhail Cluana Bolcáin.

Feidhlimidh mac Cathail Croibdeirg do léccadh amach lá Gallaibh.

Conchubhar mac Neill Uí Gairmledhaigh toiseach Cenel Moain décc.

Sloigheadh lá Domhnall Ua Lachlainn tighearna Tíre hEoghain co
nGallaibh, agus co nGaoidhealaibh i tTír Chonaill dia ro mhill mór
hi fFánait, agus tuc braighde Domhnaill Uí Bhaoighill agus Uí
Tairceirt leis.

Slóiccheadh lá hUa nDomhnaill i tTír Eoghain co riacht Tulach
nÓcc dia ro mharbh bú iomdha dia ro loisc arbhanna, agus dia ro milleadh
moran, agus tainic ar cúla co cosccrach.

Midbech agus Eaghinis do orccain lá Cinél Eoghain uair do rochtattar
a

loinges an dú sin, agus do rala drem do Cenél Conuill im mac Neill
Uí Domhnaill chuca, ro ladh ár na loingsi lais, agus ro marbhadh somh
feisin hi ffriothguin.

Giolla na Naemh Ó Dálaigh saoi i ndan décc.

AOIS CRIOSD, 1233.

Aois Criost, míle, dá chéd, triocha atrí.

Goffraigh Ua Daighre airchinnech Doire Colaim Cille.

MaolIosa Ua Maonaigh uasal shaccart nó ghabhadh a psaltair gach laoi
acht Dia Domhnaigh namá.

Donncathaigh airchinnech Achaidh Fobhair fer reidhighthe gacha cúisi,
agus gacha caingne, fer co nairmidin agus co nonóir decc an .15.
do Dhecember.

Sloighead lá Feidhlimidh mac Cathail Croibhdeirg i cConnachtaibh,
agus do dheachaidh Corbmac mac Tomaltaigh (tighearna Maighe Luirg)
ina dhail, agus tuc les i Maigh Luircc é. Do rónadh longport leó occ
Druim Gregraighe. Baoi Corbmac, Conchobhar a mhac, agus na trí
Tuatha, dá mhac Muirchertaigh Meic Diarmada .i. Donnchadh agus
Muircertach ina fharraidh annsin. Así comairle do rónsat dol i
ndiaidh Aodha (righ Connacht), agus cloinne Ruaidhri ar chena.
Iar ndol dóibh ina ndóchum, ro sraoíneadh for Aodh mac Ruaidhri ro
marbhadh é féin, agus Aodh Muimhnech

a dearbhrathair, agus a mhac, agus Donnchadh Mór mac Diarmada mic
Ruaidhri, agus ile oile cenmhothát. Ro marbhadh ann dana Raghallach
Ua Flannagáin, agus Tomás Biris constapla na hEreann, Eoan a
brathair, Eoan Guer, agus Gaill iomdha ele bheós iar mbuain clog agus
bachall, iar ndenamh easccaoine agus bathadh coindell do cleirchibh
Connacht orra uair ro sharaigh agus ro slatt Aodh Muimhneach Teagh
Baoithin, agus cealla iomda ar cena gur ro thuitset féin in enech na
naomh isa cealla ro sháraighset. Ro benadh ríghe, agus cendus Condacht
do cloinn Ruaidhri mic Toirrdhealbhaigh is in ló sin. Gabaidh
Fedhlimidh mac Cathail Croibdeirg righe Connacht iarttain, agus
na caisleín do rónadh lá neart cloinne Ruaidhri Uí Conchobhair agus mic
Uilliam Búrc do sgaoileadh lais iad, .i. caislén Bona Gaillmhe,
Caislen na Circe, Caislén na Caillighe, agus caislén Dúin Iomgain.

Slóiccheadh lá hUilliam mac Hugo De Lathi (ingen Ruaidhri Uí
Conchobhair a mathair sidhe) agus lá Gallaibh Midhe amaille fris is
in mBreifne in dócum Cathail Uí Raghallaigh co ndearnsat creacha móra.
Ruccsat imorro drong do muintir Ui Raghallaigh for Uilliam De Laci,
agus for mhaithibh an tslóigh i ndeóidh na ccreach tuccsat tachar
dia roile, marbhthar ann Uilliam Brit, agus drong do maithibh Gall
ar aon ris. Ro gonadh Uilliam De Laci co sochaidhibh oile. Soaitt
as an tír gan giall gan eittere. Do cear Uilliam De Laci agus Serlus
mac Cathail Gaill Uí Concobhair, Feórus Fionn mac na Gaill rioghna,
agus Diarmaid Bearnach Ua MaoilSeclainn do na gonaibh do radadh
forra in iomairecc Móna

Crann Chaoin. Niall Sionnach Ua Catharnaigh tighearna Fear
Teathbha do ghuin is in amus cedna, agus a écc ina tigh iar ndénamh a
thiomna, agus iar na ongadh.

AOIS CRIOST, 1234.

Aois Criost, mile, dá céd, triocha acethair.

Aongus Ua MaolFoghmhair epscop Ua fFiachrach, Giolla na Naomh mac
Airt Uí Braoin aircinneach Rosa Commain, MaolIosa mac Daniel Uí
Gormgaile Prióir Innsi Mac nErin, MaolPeadair Ua Carmacáin maigistir
Rosa Comáin, agus Giolla Iosa Ua Gibellain manach agus anchoire
Oiléin na Trinoide décc.

Domhnall mac Aodha Í Néill tighearna Cenél Eoghain, adhbhar rígh
Ereann do mharbhadh la Mag Laclainn .i. Domhnall agus lá Cenél
Eoghain fodhein, agus Domhnall do gabháil tighearnais.

Aonghus Mac GilleFindein tighearna Locha hEirne do iompudh ar
Ua nDomhnaill, agus a dhol ar creich i tTír Conuill, agus Ó
Domhnaill, .i. Domhnall Mor, do breith air, agus a mharbhadh a
ndioghail Eiccneacháin.

Aodh Ua hEghra tighearna Luighne do mharbhadh lá Donnchadh mac
Duarcáin Í Eagra (iar losccadh tighe fair, agus iar ttecht ass), a
ndioghail a dhearbhrathar, agus cóicc mac dearbhrathar a athar do
marbhsomh, agus a dearbhrathair ele do dhalladh lais.

Diarmaid Ua Cuinn taoiseach Muintire Giollgain do marbhadh.

Riocard mac Uilliam Marascal do dol ind aghaidh Righ Saxan hi
Saxaibh,

agus tocht dó tairis anoir co ro gabh ilLaighnibh. Tionoilit
Goill Ereann na aghaidh fo dáigh rígh Saxan, .i. Mac Muiris
Iustis na hEreann, Hugo De Laci Iarla Uladh, agus Ualtra De Laci
tighearna na Midhe. Tangattar go Cuirrech Life hilLaighnibh gur
chuirsiot cath fris an Marasgal, agus marbthar an Marascal agus
ro gabhadh Sefraigh Marascal, agus ní raibhe ag cur an chatha acht
esiomh a aonar iar na thrégedh dia mhuintir budéin.

AOIS CRIOST, 1235.

Aois Criost, mile, da chéd triochat, acúicc.

Isaac Ua MaoilFhoghmhair aircindech Cille hAlaidh décc.

Matheus prioir Oiléin na Trinoide.

Madadhán Ua Madadháin tighearna Síl nAnmchadha décc.

Lochlainn mac Eichtighern Uí Cheallaigh do mharbhadh la macaibh an
Ghiolla Riabhaigh Uí Bhaoighill.

Taichleach mac Aodha Uí Dubhda tighearna Ua nAmhalgadha agus Ua
fFiachrach do mharbhadh daon urchar soighde i nedairghaire i
longport Fedhlimidh mic Cathail Croibhdeirg.

Sluaiccheadh la Gallaibh Ereann ar na ttionol lá Riocard mac
Uilliam Búrc. As iad robdar oirderca bádar for an sluaigheadh sin lais
Mac Muiris Iustís na hEreann, Hucco De Lati Iarla Uladh, Ualtra
Rittabard ard bharún Laighen co nGallaibh Laighen, agus Eoan Gogan
co nGallaibh Mumhan, agus Rútadha Ereann araon riú. Tangattar tar
AthLuain go RosComáin. Ro loisccset an baile. Assén co hOilFinn.
Ro loiscset tempall mor AilFinn. Assén co mainistir Atha DaLaarcc
for Buill oidhche Domhnaigh na Trinóide do shonnradh. Do chottar
dronga dia ffianlach fon mainistir, brisit an scripta, tuccsat cailigh
aifrinn, edighe, agus ionnmusa ass. Bá grain mór la maithibh Gall in
ní sin, agus do chuirsiot for ccúla gach ní fríth diobh sin, agus ro
íocsat dar cenn an neith ná fríth. Ro cuirset arabhárach sirthe
uadhaibh co Creit, co Cairthe Muilchen, co Tor Glinne

Fearna, agus tugras creacha móra leó co hArd Carna i ccoinde an
Iustis. Do ronsat Goill comairle inchleithe annsin tria aslach Eoghain
Uí Edhin do dhioghail a chneadh ar Muimhneachaibh, agus ar Dhonnchadh
Cairprech Ua mBriain, .i. sodh ina ffritheing is in conair chédna hi
tTír Mhaine, imMaonmaigh, agus assidhe go Tuadhmumhain gan
rabhadh gan rathughadh do Muimhneachaibh. Do rónadh creacha dírímhe
leo.

Od connairc Feidhlimidh mac Cathail Croibhdeirg na Goill do dhul
uadha asi comairle ro chind dol cona sochraide i mbáidh Muimhneach,
agus iar rochtain dó dia soighidh nó cuirdís deabtha crodha gach laoi.
An lá déidheanach tra do chodar Connachtaigh agus Muimhnigh is in
cathlathair, agus ro cathaighset co ferdha. Acht chena ro fortamhlaigh
forlion na nGall nedighthe, agus an marcshluaigh forro fó dheóidh, agus
ro mudhuíghit sochaidhe etorra díbhlinibh acht as mó ro dioláithrigheadh
Muimhnigh tria toghaoís Dhonnchadha Cairprigh. Tangadar Connachtaigh
iaromh dia ttighibh. Do róine Ua Briain arabhárach sith re Gallaibh,
agus do beart braighde dóibh. Tangadar tra na Goill tar anais go
Connachtaibh. Aseadh lodar cedus go hAodh Ua Flaithbhertaigh,
agus do righne sidhe síth friú dar cenn a bhó, agus a mhuinntire.
Fedlimidh imorro mac Cathail Croibdeirg, así comairle ro sgrúd somh
a mbaoi do buaibh a cConmaicne Mara, agus a cConmaicne Chúile
doneoch ro gabh a chomhairle, agus mac Magnusa, agus Conchobhar
Ruadh mac Muirceartaigh Muimhnigh do breith lais do shoighidh Í
Dhomhnaill, .i. Domhnall Mór, agus an tír uile dfásucchadh for cind
Gall. Iar sin tra tangadar Goill go Dún Mughdord. Ro cuirsiod techta
go Magnus mac Muirceartaigh Muimhnigh diarraidh giall fair, agus ní
tard Maghnus síth na eiteredha doibh. Ro cuirset din Goill ó Dhun
Mughdord slógh diairmidhe fa macaibh Ruaidhri gur ro airccset Eccuill,
agus do beartsat creacha iomdha

leó go Druimm Ní i ccoinne Gall. Tanaic dana Aodh Ua Flaithbeartaigh,
agus Eoghan Ua hEdhin sluagh mór ele timcheall, agus arthraighe leó ar
ná ttarraing co Líonán Chind Mara. Rangattar na harthraighe sin cona
sochraide, agus an Iustís ina ccoinde co Druimní, co caladh Insi
Aonaigh.

Magnus, imorro, baí sidhe agus a longa ar sruth na hinnsi, agus deabhtha
meince uadha for Ghallaibh, agus imaseach ó Ghallaibh fairsiomh. Ro
scithighit tra Gaill fris sin, agus aseadh do rónsat a longport do breith
leó, agus a narthraighe do tharraing chuca i ccúil trágha mór boí is in
maighin sin. Oro rathaigh Maghnus indsin do chuaidh in Inis Raithni,
agus ro cuir drong dia mhuintir ind Inis Aonaigh. Od conncadar Gaill
Maghnus cona mhuintir do dhol for na hoilénaibh hisin, ro thógbhadar
a narthraighe leó ar fhud na tragha, agus ro chuirset for muir iat, agus
ro líonait co hobann do sluagh agus do shirthibh armtha edighthe, agus
lotur fors na hoilénaibh i mbadar muintir Maghnusa (cenmothá Inis
Raithin i mbaoi Maghnus fesin), agus ro mharbhsat a ffuaradar do
dhaoinibh inntibh. Do dheochaidh Maghnus agus i mbaoí dia mhuintir in
Inis Raithne ina longaibh, agus ro fhagaibhset an insi, agus diambadh
tairisi lá Maghnus muintir Mhaille ro chuirfeadh a longa hi ccenn
loingis na nGall.

Ní baoí bó ar oilén in Insibh Modh nár chuirset Goill ar caladh in aon
ló, agus nó tiocfadaís muinteara na mbó cona mbuar do na hoilénaibh hisin
lá haidhble a níotaidh agus a nocarais mena beith gabháil forra.

Ro marbhaid fodhaoine iomdha lá Gallaibh an oidhche sin. An Aoine imorro
ar ná mhárach do cuas leó ar oilénaibh thuaiscirt Umhaill. Ro forcongradh
lá toiseachaibh an tslóigh gan daoine do marbhadh ind onóir césta Criost.

O thairnic tra lá Gallaibh slad agus creachadh hUmhaill eitir mhuir agus
tír tangadar rempu, agus a mbú, agus a ccreacha leó go Lughburdan.
Do chuadar as sidhe ina nuidhedhaibh imtheachta co hEssDara co ndearnadar
creich ar Ua nDomhnaill ar daighin ionnarbhta Fedhlimidh cuicce.
Tangattar assidhe i cCoirrsliabh na Seghsa, agus go Caladh Puirt na
Cairrcce ar Loch Cé dá ghabháil ar druing do mhuintir Fedlimidh Uí
Chonchobhair agus Chorbmaic mic Tomaltaigh baoí occa choimhéd. Tuccsat
imorro Gaill Ereann, agus an Iustis comairce agus termann do Chlarus
mac Mailin dairchideochain OileFind, agus do chanánachaibh Oiléin
na Trinoide i nonóir na naomh Trinóide, agus do chóidh an iústis fén,
agus maithe na nGall do dhéchain an ionaid sin, agus do dhénamh sléchtana
agus ernaighthe an dú sin.

Do rónsat Gaill iaromh aidhme iongnaithe damhainsi ealadhan agus inntlechta
trias ro ghabhsat Carrag Locha Cé for mhuintir Fedlimidh agus
Corbmaic, agus iar ná gabháil ro fhágaibh an Iustis lucht coimheda fuirre,
agus an ro ba lór leó do bhiúdh agus lionn, agus ro fhagaibhset Gaill
Connachtaigh don chur sin gan biadh gan édach

gan eallach, agus ní ro fhágaibhsead síth ná sáimhe innte, acht madh
Gaoidhil fein ag slat agus ag marbhadh a chéle. Ar a aoi ní ruccsat Goill
giall na eitere don chur sin.

Do róine Fedhlimidh síth ris in Iustis, agus tuccait cúig triucha an
righ dósumh gan crodh gan cíos orra.

Carrac Locha Cé do ghabhail lá Corbmac Mac Diarmata i ccenn fhichet
aidhche iaromh iar ndol don constapla imach co ndruing móir dá mhuintir
imme, ro iadh fear díobh fein, .i. Ó hOstin an baile tar a néis, agus
do rad do Corbmac iarttain. Ro hiodlaiceadh na Gaill ar comairce
co hOilén na Trinóide, agus ro cuireadh slán as an tír iad. Trasgarthar
agus múrthar an charracc lá Corbmac iaromh co nach gabhdaís Gaill
doridhisi.

Domhnall agus Muirceartach, dá mac Muireadaigh Uí Mhaille do mharbhadh
lá Domhnall mac Maghnusa mic Muirceartaigh Uí Concobhair, agus lá Niall
Ruadh mac Cathail mic Conchobhair i Cliara, agus a nadhnacal innte
bheós.

Tuathal mac Muirceartaigh Uí Chonchobhair do mharbhadh lá Concobhar
mBuidhe mac Toirrdhealbhaigh Ui Concobhair, agus lá Concobhar mac
Aodha Muimhnigh.

Caislen Milic do bhriseadh la Fedhlimidh Ua Conchobhair.

AOIS CRIOST, 1236.

Aois Criost, míle, dá chéd, triocha asé.

MacRaith Mac Maoilín Sagart Cille Mic Treana.

Aodh Ua Gibelláin Sagart Cille Rodain. Bá cananach é fo deóidh in
Oilén na Trinóide décc oidhche Nodlac.

An Iustis, .i. Mac Muiris do thionol Gall Ereann na choinne co hAth
Feorainne. Tainic Feidhlim mac Cathail Croibhdeirg Rí Connacht
is in coinne hisin. Iseadh bá menmarc leó uile feall for Feidhlim ge
ro bhaoi na cairdeas Críost ag an Iustis, agus bá he sin fochann a
ttionoil co haon mhaighin. Iar bfhios sgéil agus iar ffagbháil rabhadh
dFeidhlimidh ro siacht as in ccoinne uathadh marcsluaigh co RosComáin.
Ro leanadh as sen co droicet Sliccighe, agus do chuaidh in ucht Uí
Dhomhnaill, agus ó nach ruccsat fair do rónsat creacha móra ar Thadhg
Ua cConcobhair, agus rucsat deagh mhná imdha i mbroid agus i ndaoíre.
Co rangattar gus na gabhalaibh sin leó go Druim nGreccraighe i Maigh
Luircc, uair as ann baoi an Iustis fein occa nurnaidhe. Bá iar ndol
mic Uilliam hi Saxaibh do rónadh an coinne hísin.

Sodhais an Iustis agus na Goill iar sin dia ttighibh, agus ro fhagaibh
forlamhus an tíre ag Brian mac Toirrdhealbhaigh.

Creacha mora do dhénamh lá Briain agus la hamhsaibh an Iustís ar macaibh
Aodha mic Cathail Croibhdheirg, agus ar socaidhibh oile do muintir
Fheidhlimidh. Creacha eile do dhénamh lá macaibh Aodha ar Ghallaibh
agus ar a nesccairdibh Gaoidhealda co ro loitedh an tír eatorra imáseach
amne.

Conchobhar mac Aodha Muimhnigh do mharbhadh lá Magnas mac Muirchear-
taigh Uí Chonchobhair.

MaolMuire Ua Lachtnáin do thogha i nepscopóide Tuama, agus a dhul
i Saxaib,

agus grada do thabhairt fair tria scribennaibh comarba Petair, agus tria
comhaonta rígh Saxan.

Mac Uilliam do thuidhecht a Saxaibh, agus ní fes cecip tucht i
tudchaidh fa fo síth nó fo eisíth.

Fedhlimidh mac Cathail Croibhdheirg do thocht i cConnachtaibh
doridhisi iar ná thóchuireadh do druing do Connachtaibh .i. Ua Ceallaigh
Ua Flaind mec Aodha mic Cathail Croibdeirg, agus mac Airt Uí
MhaoilSheachlainn go rabatar uile ceithre catha comhmóra agus ro
ionnsaighset iaromh co Rind Dúin airm i mbádar bú an tíre uile ag Brian
mac Toirrdhealbhaigh agus ag Eoghan Ua Eidhin, agus ag Concobhar
Buidhe mac Toirrdhealbhaigh, agus ag Mac Goisdelb. Rangadar tra
muintir Fedlimidh tar dúncladh agus tar daingean chlasaigh an oilen,
agus ro chuir gach cend slóigh, agus gach taoísioch buidhne dib a
ffolartnaibh do na buaibh reampa amhail fó ghebhttís ar a cconair iad
ar a ccind. Ro sgaoílset muintir Fhedhlimidh ar na hédalaibh co ná
ro airis ina fhochair dona ceithribh cathaibh achtmadh aon cethrar
marcach namá.

Od connairc Brian mac Toirrdhealbhaigh agus Eoghan Ua hEidhin cona
sochraide muintir Fhedhlimidh go hessraoíte lá a nédalaibh, do
eirghedar go hathlamh ésgaidh uathadh marcsluaigh agus amsadh iomdha do
shaighidh Uí Concobhair cona uathadh muintire, ní ro airigh Concobhar
Buidhe mac Toirrdhealbhaigh ní conus tarla i ccenn mac nAodha mic
Cathail Croibhdeirg i riocht a mhuintire fein, agus ro thuit siomh lá
Ruaidhri mac Aoda mic Cathail Croibdeirg.

Ro mheabhaidh for guth Fedhlimidh (an airdrigh) occ fostadh agus occ
iomfhuireach a muintire ó a nédalaibh frí hiombualadh a naghaidh a
mbiodhbhadh. Ro marbhadh sochaidhe iomdha don tsluaigh lá Fedlimidh
cona mhuintir is in maidhm sin is in oilen agus alla muigh don oilén do
macaibh mallacht, agus do lucht dénma uilc acht

madh Tadhg mac Corbmaic mic Tomaltaigh mic Diarmata namá. Od chualaidh
tra Mac Uilliam an maidhm sin do thabhairt ar gach aon dár iompoidh fair,
ro eirigh lá hUa Conchobhair dia ccennsucchadh. Do chuaidh dana
Diarmaid mac Magnusa iar ná cluinsin sin dionnsoighidh Maghnusa mic
Muirceartaigh Uí Concobhair.

Tanig iaramh Mac Uilliam gan rabhadh gan rathuccadh go Tuaim Dá
Ghualann, as sidhe go Maigh Eó na Saxan, agus ní ro fhágbhaidh cruach
na cliabh arbha i relic mhóir Maighe Eó ná hi relic tempaill Mhíchil
Árchaingil, agus tucsat ceithri fichit cliabh as na teamplaibh feisin.
Tangadar na dheadhaidh co Turlach, agus tucsat an diach cedna fair.
Do chuirset dana sluagh do chreachadh mhuintire Diarmada mic Maghnusa,
agus do rala muintir Concobhair Ruaidh, agus Turlocha dóibh, agus
ro airgset na sluaigh sin iad uile hi ttrécomusc a chele. Ro béigen
din do Mhaghnus muintir Diarmada do dhíochur agus dionnarbadh uadha.
Do chuaidh Conchobhar Ruadh arabharach hi tech Mic Uilliam, agus
do róine síth fris, agus fuair aiseac a chreche dona buaibh trias
ro hairgeadh, agus an ro athinset lucht na cille dia ccrudh do radadh
doibh doridhise. Do dheachaidh bheos Diarmaid mac Maghnusa hi tteach
Gall tar cenn a bhó, agus a mhuintire doneoch ro fágbadh occa. Luidh
Mac Uilliam co Balla agus ro boí oidhche ann, do chuaidh ais sídhe
co Tuaim Dá Ghualann, agus ro fhagaibh coicceadh Connacht gan sith ná
saimhe gan biadh i ccill ná hi ttuaith innte.

Aedh Ua Flaithbeartaigh tighearna Iarthair Connacht décc.

Diarmaid mac Neill Uí Ruairc do dhalladh lá CoinChonnacht Ua
Raghallaigh.

Cathal Riabhach mac Giolla Brude Uí Ruairc tighearna Ua mBriuin
do ecc.

Fleochadh mór, doineann agus coccadh dearmhair is in mbliadhainsi.

Maidm Cluana Catha do thabhairt lá Fedhlimidh Ua cConcobhair ar
cloinn Ruaidhri, agus ar Choncobhar mac Corbmaic Meic Diarmada.

Giolla Patraic Mac Giollaroid tighearna Chenél Aongusa décc.

Termann Caelainne do losccadh las an Iustis.

Sloiccheadh la hUa nDomhnaill (Domhnall Mor) i nUlltoibh co hIubhar
Chinn Choiche dar mhill gach tír gus a rainicc, agus dá ffuair geill
agus umhla o urmhor Uladh.

AOIS CRIOSD, 1237.

Aois Criost, mile, dá chéd, triochat, aseacht.

Tomas Ua Ruadhain epscop Luighne.

GiollaÍsu Mac an Scélaighi Uí Tormaigh epscop Conmaicne.

Giolla na nÉcc Ua Mannacháin décc i Mainistir na Búille.

Sluaighead lá Fedhlimidh mac Cathail Croibdeirg cona bhraithribh
hi cConnachtaibh. CúConnacht Ua Raghallaigh conUíbh Briúin uile,
agus Cathal Mag Raghnaill go cConmhaicnibh immaille fris
dionnsoighidh shleachta Ruaidhri .i. Brian mac Toirrdhealbhaigh,
Muirceartach agus Domhnall meic Diarmada mic Ruaidhri, agus Conchobhar
mac Corbmaic meic Diarmada. Do deachadar tar Coirrshliabh na Seghsa
budh thuaith inddeadhaidh sleachta Ruaidhri co rangadar Druim Raitte,
agus do chuirsiot sliocht Ruaidhri amhsa an Iustis (battar ina bfarradh)
do thabairt

deabhtha dFedhlimidh cona shochraide. Ro forcongair Fedhlimidh
fora shlóghaibh gan a ndiubhracadh itir acht tocht dia niombualadh
gan fuireach. Do rónad fairsiomh sin, ni ro fhuilngettar na hamsa go
cian an iomtuargain an tan ro sraoíneadh forra i ccenn a muintire. Ro
marbhadh drong mor diobh im Mac Mibricc don cur sin.

Od chonncattar slicht Ruaidhri an scaoíleadh agus an scaindreadh tugadh
for a sochraide, ro iomghabsat an tionadh a mbattar gan aoínneach do
mharbhadh díbh. Do scaoílset a haithle an mhadhma sin cona baoí aittreabh
hi Síol Muireadhaigh leo. Ro haircceadh a muintir uile lá Fedhlimidh,
agus do rónadh creacha iomdha ar Conchobhar mac Corbmaic hi tTir
nAilealla. Ruccusdar iaromh a loinges for Loch Cé, agus ro dhiochuir de
Corbmac Mac Diarmada tighearna Maighe Luirg, agus ro aircc Magh
Luircc uile. Faccbaid dana, tighearnus an tíre agus an locha ag
Donnchadh mac Muirchertaigh Luathshuíligh.

Sith do dhénamh don Iustis ré Fedhlimidh, agus tuccadh cúig triucha
an rígh dhósomh gan crodh gan chios orra. (Vide supra, 1230).

Maghnus mac Diarmada mic Maghnusa do mharbhadh lá Domhnall mac
Diarmada mic Ruaidhri Uí Concobhair.

Muirceartach mac Diarmada mic Ruaidhri Uí Concobhair do mharbhadh lá
mac Magnusa mic Muirceartaigh Muimhnigh.

Creach do denamh lá Concobair mac Corbmaic for Ruaidhri Ua nGadhra,
agus brathair Ruaidhri do mharbhadh.

Braighde Concobhair mic Corbmaic do mharbhadh lá Fedhlimidh mac Cathail
Croibdeirg.

Mainistir canánach do tionnscnadh lá Clarus Mac Mailín i nOilen na
Trinóide ar Loch Uachtair iar na chomhairleacchadh dhó ó Cathal Ua
Raghallaigh.

Barúin na hEreann do thocht i cConnachtaibh, agus caisléin do
thinnscetal dóibh do dhénamh innte.

AOIS CRIOST, 1238.

Aois Criost, mile, da ched, triochat, a hocht.

Felix Ua Ruanadha airdepscop Tuama iar ccor a epscoboide de ar Dhia
rias an tan sin, agus iar ngabháil habite manchessa ime hi cCill Muire
in AthCliath dég.

Donnchadh Uaithneach mac Aodha mic Ruaidhri Uí Concobhair do mharbhadh
lá Tadhg mac Aodha mic Cathail Croibhdheirg.

Donnchadh mac Duarcáin Uí Eghra tighearna Luighne do gabháil lá Tadhg
mac Aodha mic Cathail Croibhdheirg, agus an tan rugadh dia choimhéd é
ro marbhsat a braithre budhdhéin, .i. meic Aodha Uí Eghra ar an slighidh
a tTír Briúin na Sionna.

Flaithbeartach Mac Cathmhaoíl ardtaoíseach Cenél Feradhaigh, agus
toiseach Cloinne Congail, agus Ó cCennfhoda i tTír Manach, feighe
gaisccidh agus einigh Tíre hEoghain do mharbhadh lá Donnchadh Mac
Cathmhaoil lá a brathair fein tria thangnacht.

Donnchadh mac Muirceartaigh do dhol is in mBreifne go hUa Raghallaigh,
agus rug sluagh mór lais i cConnachtaibh, agus ro airccset muintir
Cluana Coirpthi, agus ro marbhadh sochaidhe do mhaithibh Muintire
hEolais hi ttóraigheacht na creche sin, agus drong mhór dona Tuathaibh.

MaolRuanaidh mac Donnchadha Ui Dhubhda do mharbhadh lá MaolSeachlainn

mac Concobhair Ruaidh mic Muirceartaigh Muimhnigh, agus la mac
Tighearnáin mic Cathail Miccarain Uí Concobhair.

Caisléna do dhénamh hi Muintir Murchadha hi cConmaicne Cuile, agus
a cCera lás na barúnaibh rémhráite.

Sluaigheadh lá Mac Muiris iustís na hEreann, agus lá Hugo De Laci
Iarla Uladh hi cCenél Eoghain agus hi cCenél Conaill. Ro
aithrighset Mag Lachlainn (.i. Domhnall) agus tucsat tighearnus Cenél
Eoghain do mac Uí Neill, agus ro gabhsat fein braighde an Tuaiscirt.

Cloictheach Eanaigh Dúin do denamh.

Cathal Mag Riabhaigh taoiseach Fear Scedne décc.

AOIS CRIOSD, 1239.

Aois Criost, mile, da chéd, triocat, anaoí.

Muircertach mac Domhnaill Uí Bhriaiain recte Bhriain do écc.

Cath Cairn tSiadhail do thabairt lá Domhnall Mag Lachlainn dú in
ro marbhadh Domhnall Tamhnaighe Ua Néill, Mag Mathghamhna, Somairle
Ua Gairmleadhaigh, Caoch Bernais Ua Gairmleadhaigh, agus maithe
Cenel Moain go sochaidhibh iomdha

immaille friú, agus ro gabh arís an tighearnus, agus ro benadh dhe gan
fhuireach déis an mhadhma sin.

Toirrdhealbhach mac Ruaidhri Uí Conchobhair (Ri Connacht) décc.

Ferghal mac ConCondacht Uí Raghallaigh tighearna Dartraighe agus
Cloinne Fermaighe, agus tighearna Bréifne ó shliabh sair, madh iar
leabhar oile, do mharbhadh lá MaolRuanaidh mac Feargail agus lá
Conchobhar mac Corbmaic ar ndula dhó ar crech go mac Neill mic
Conghalaigh dia ro aircc iad, agus diar gabh teagh orra, agus tainic
Muircertach mac Néill ar breithir as an tigh amach. Ro gabhadh é,
agus ro marbhadh fó cetoir déis mic Uí Raghallaigh do mharbhadh.

Creach do dhénamh lá Gallaibh Ereann ar Ua nDomhnaill gur ró airgset
Cairpri, agus ro baoí an Iustís fein occ EssDara occa nurnaidhe,
agus do dheachadar a sirthi go Druim Cliabh.

Lasairfhina inghen Cathail Chroibhdherg ben hUí Domnaill do
thabhairt lethbhaile da fearond phosta .i. Ros Birn, do Clarus Mac
Mhaoílín agus do coimhthionól canánach Oilén na Trinóide ar Loch Cé
i nonoir na Trinóide agus Muire.

Corbmac mac Airt hUí Mhaoíleachlainn dég.

AOIS CRIOST, 1240.

Aois Criost, míle, da chéd, cethrachat.

Maineisteir do thógbhail i bPurtLairge lá Sir Hugo Pursel do
Bhraithribh .S. Frainseis.

Giolla na Naomh Ua Dreáin aircinneach Arda Carna do écc.

Sluaigheadh mór lá CoinChonnacht Ua Raghallaigh for Chorbmac Mac
nDiarmata co ro aircc an tír uile co hArd Carna, agus ro marbh daoíne
iomdha i ndioghail a meic, agus Corbmac mac Tomaltaigh do aithríghadh,
agus Donnchadh mac Muircertaigh do gabháil tighearnusa Muighe Luirg.

Fedhlimidh Ua Concobhair do dol do lathair righ Saxan do chosaoid
Gall agus Gaoidheal fris, agus fuair onóir mhór on righ don chur sin,
agus tainig slan dia thigh.

Aodh mac Giolla na Naomh Cruimm Uí Seachnusaigh do mharbhadh lá
Concobhar mac Aodha mic Cathail Croibhdeirg agus lá Fiachra Ua Floinn.

Sadhbh ingean Uí Cheinneidigh ben Donnchaidh Chairbrigh Uí Bhriain
décc.

Mainestir Tighe MoLaga hi cCairpre isin Mumhain in epscopoidecht
Ruis do shonnradh do thógbhail do braithribh .S. Franseis lá Mag
Carthaigh Riabhach tighearna Cairpreach agus a tumba fein do denomh
hi ccoraidh na mBrathar. As innte fos adnaicther an Barrach Mor, agus
Ó Mathghamna Cairpreach, agus barún Cúrsach.

AOIS CRIOST, 1241.

Aois Criost míle, da chéd, cethrachatt a haon.

An tEpscop Ua Flaithbeartaigh (.i. Muirchertach), .i. epscop Eanaigh
Dúin.

Coisearccadh tempaill na mBrathar Minúr in ÁthLuain lá comarba
Patraic.

Domhnall Mór mac Éccneacháin hUí Dhomhnaill tigherna Tíre Conaill,
FhearManach, agus Íochtair Condacht co Coirrsliabh, agus Oirghiall
ó Clar anuas décc in aibít manaigh iar mbreith bhuadha ó dhomhan, agus
o dhemhan, agus a adhnacal co nonóir agus go nairmidin i mainisdir
Eassa Ruaidh is in fhoghmhar do shonnradh.

MaolSeachlainn Ua Domhnaill do oirdned i ttighernus Tíre Conaill
ind ionadh a athar. Ua Neill, .i. Brian do theacht chuige iar ná
iondarbhadh la Domhnall Mhag Lachlainn, agus Ua Domhnaill do dhula
cona shochraide lá Brian Ua Néill hi Cenél Eoghain, agus tuccsat cath
do Mag Lachlainn, .i. cath Caimeirge, agus ro mharbhsat Domhnall Ua
Lachlaind tigherna Cenel Eoghain, agus decneabhar da derbhfhine, agus
taoisicch Cenél Eoghain uile immaille fris, agus ro hoirdneadh Brian
don chur sin i ttigernus Cenel Eoghain.

Diarmaid mac Magnusa mic Toirrdhealbhaigh Mhóir Uí Chonchobhair saoí
einigh agus eangnamha do ecc.

Sitriucc Mhág Oireachtaigh taoíseach Cloinne Tomaltaigh decc.

Ualtra De Lati tigherna Midhe ó Gallaibh, agus cenn comhairle Gall
Ereann dég hi Saxaibh.

Tadhg mac Ruaidhri Uí Gadhra décc.

Tadhg Ua Conchobhair do arguin Dartraighe agus Cloinne Fermaighe.

Sluagh mór do dhénamh lás an Iustis, .i. Muiris Mac Gearailt i Maig Naé
go ro airccset Fiachra Ua Flainn, agus Donnchadh Mac Diarmada, agus
ruccsat uathadh do mhuintir Ui Conchobhair forra, agus ro marbhadh leó
Nár Mac Giolla Cheallaigh agus sochaidhe ele.

Domhnall Mag Fhlannchadha taoiseach Dartraighe do écc.

AOIS CRIOST, 1242.

Aois Criost, míle, da chéd, cethrachad, adó.

Domhnall Mac Airten do écc ina chanánach hi cCill Mhóir.

Caibitil mhór lá prímhaidh Arda Macha agus la habbadhaibh Cananach
Ereann i Lughmhadh dia ro togbhadh moran do thaisibh do thionoil
Mochta on Róimh.

Donnchadh Cairpreach Ua Briain (tigherna Dail cCais) tuir ordain
agus oireachais deiscirt Ereann, agus a mac Toirrdhealbhach mac
Donnchadha Cairbrigh décc.

Conchobhar Ua Briain do ghabhail righe Tuadhmhumhan.

Aedh Ua Concobhair (.i. an tAithcleireach) mac Aodha mic Ruaidhri
Uí Chonchobhair do mharbhadh la Toirrdhealbhach mac Aodha mic Cathail
Croibhdheirg.

Brian mac Donnchaidh Uí Dubda tighearna Ua fFiachrach, agus Ua
nAmhalgadha agus Iorrais do mharbhadh ar slicchidh acc dol dá oilithre
co Mainistir na Búille.

Sluaigheadh mór las an Iustis agus lá Gallaibh Ereann archena, agus lá
Fedlimidh mac Cathail Croibdeirg hi Cenel cConaill in diaidh Taidhg
Uí Chonchobhair do chóidh dionnsoighidh Cenél cConaill. Ro gabhsad
na slóigh sin longport i nDruim Thuama, agus ro mhillset a lán don chuairt
sin gén gur tregeadh Tadhg dhóibh. Tadhg Ua Conchobhair do ghabhail
iarttáin lá CoinConnacht Ua Raghallaigh tria forchongra Fheidhlimidh
mic Cathail Chroibhdheirg.

AOIS CRIOST, 1243.

Aois Criost, míle, da chéd, ceathrachat atrí.

Petrus MacRaith iar ccinnedh a bhethadh i ccanánchaibh Oilén na
Trinóide ar Loch Cé décc, agus a adhnacal lá Féle Martain.

Findachta Ua Lughadha comarba Beneoin.

MaolEóin Ua Crecháin airchideochain Tuama ar ttecht thairis (.i.
tar muir) ina mhaigistir decc in Áth Cliath.

Cathasach Ua Snedhiusa deaganach Muintire MaolRuanaidh décc i nArd
Charna an 10. August.

Tadhg mac Aodha mic Cathail Chroibhdheirg do léccadh dUa Raghallaigh,
agus a theacht co Mainistir na Buille cona shochraide, dul dó iaromh
co teach Mic Diarmada, Corbmac mac Tomaltaigh, agus é féin, agus a ben
ingen Mhég Carthaigh (.i. Etaoín inghen Fhinghin, agus bá hisidhe
mathair Taidhg budhdhein) do ghabháil, agus a tabhairt do ChoinChonnacht
Ua Ragallaigh mar mhnaoí as a fhuasgladh féin.

Tadhg do dhul doridhisi fá Fhéil Martain in uathadh sochaidhe hi coinde
go hUa Raghallaigh, agus Tadhg do ghabhail dó hi fill, agus a mhuintir
do mharbadh, agus a beith fein i láimh co Féil Bearaigh ar ccind.

Sluaigheadh mor do thionol lá Righ Saxan do saighidh righ Franc, agus
techta do thocht ón rígh diarraidh Gall Ereann cuige. Riocard mac
Uilliam Búrc do dhul ann i ccuma cháich, agus a écc thoir ar an
sluaiccheadh sin.

Cathal mac Aodha Uí Concobhair dalta muintire Raghallaigh do iompudh
orra, agus creach do dhenamh dhó ar Muircertach Mac GiollaShúiligh i
Muigh Nisse, agus

Muirceartach fein do gabhail dó, agus a mharbhadh hi Cill Sessin.
Creach oile do dhénomh dhó fó chedóir ar Cloinn Fearmaige agus ar
Dartraighibh.

Creach Maighe Rein lá Cathal, agus ro éirigh cogadh eittir Ua
cConcobhair agus Ua Raghallaigh.

AOIS CRIOST, 1244.

Aois Criost, míle, da chéd, cethrachat a ceathair.

Donnchadh mac Finghin mic MaoilSeachlainn mic Aodha mic Toirrdhealbaigh
Uí Conchobhair epscop Oile Finn décc an 23. April i nInis Clothrand,
agus a adhncacal i Mainistir na Buille.

Archideochain Tuama do bhadhadh ar Glaislind Cluana.

Donnchadh Mór Ua Dálaigh saoí nár sáraigheadh agus nách sáireochar
lé dán do écc, agus adhnacal hi Mainistir na Búille.

Tadhg mac Aodha mic Cathail Croibhdheirg do dhalladh agus do chrochadh
la CoinChonnacht Ua Raghallaigh i Fél Bearaigh occ Inis na Conaire
for Loch Aillinde iar na bheith illáimh aige ó Fhéil Martain gus an
ionbhaidh sin. Ruaidhri

mac Aodha a derbhrathair do bhadhadh ar an Cuirrín Connachtach ag
ÁthLiacc na Sionna an 9. lá do Mharta, agus a adhnacal i mainistir
Cluana Tuaiscirt co hairmhidneach onórach.

Conchobhar mac Aodha mic Cathail Croibdeirg do écc hi ccind mhíosa
dearrach.

Sluaigheadh lá Fedhlimidh mac Cathail Croibdeirg is in mBréifne sair
go hUa Raghallaigh do dhioghail a dhalta agus a bhrathar fair, .i. Tadhg
Ua Conchobhair. Ro bhádar adhaigh longpuirt hi Fiodhnach Maighe Rein,
ní raibhe an comharba is in baile an aidhche sin, agus ní raibhe cind for
theampall Fiodhnacha, agus o nach raibhe ro loiscetar drong don tslóigh
botha agus bélscálána batar is in tempall hi stigh gan cet dá ndaghdhaoínibh.
Ro múchadh dalta de an comarba ant. Tainic an comarba feisin arabharach
co bfeircc agus lonnus mór fo bhás a dhalta. Ro iarr a eraic ar Ua
cConchobhair. Adbert Ua Concobhair co ttiobhradh a bhreth fein dó.
Así mo brethsa ar an comharba an taon duine as fearr agaibh in eraic
mo dhalta dé do losccadh libh. Maghnus mac Muirceartaigh Mhuimhnigh
sin, ar Ua Concobhair. Ní me itir, ar Maghnus acht an tí as cenn ar an
sluagh. Ní scérabhsa ribh ar an comharba co ffagar éraic mo dhalta.
Lotar an sluagh iar sin as an baile amach, agus do lean an comharba iad.
Do chóidhset co hAth na Cuirre forsin nGeircthigh, agus ro bhaoí
an tuile tar bruachaibh di, agus ní chaomhnacatar tocht tairse gur ro
scaoilset teach Sepel Eóin Baiste do

bhaoí ind imeal ind átha dia chur tarsan abhainn do dhol táirsi don
tsluagh. Do dheachaidh Maghnus mac Muirceartaigh Muimhnigh is in tigh,
agus Concobhar mac Corbmaic Mic Diarmada. Ro raidh Maghnus ris in bfer
baoí ar mullach an tighe occa sccaoíleadh ag síneadh a cloideamh uadha
suas, ag sin ar sé an tairrnge congbhus an maide gan tuitim. Agá rádh
sin dó ro thuit fécce an tíghe hi ccenn Magnusa co nderna bruirigh
dia chind gur bho marbh fó cédóir ar an lathair sin, agus ro hadhnaiceadh
é hi ndoras teampaill Fiodhnacha alla amuigh, agus tuccadh trí lán
Cluig na Rígh dofrail ar a anmain, agus dech nech fhichet. Gonadh
amhlaidh sin fuair comharba Caillín eraic a dalta. Do rónadh lecht do
clochaibh snaitte agus cros caoindénmhach uas a cind, agus ro briseadh
lá muintir Ruairc iatt ciodh iar ttriol.

Corbmac mac Tomaltaigh mic Conchobhair Mic Diarmada tighearna Cloinne
MaoilRuanaidh uile decc in aibit Manaigh Léith hi Mainistir na Búille
is in ffoghmhar iar mbreith bhuadha ó dhomhan agus ó dheamhan, iar
ccaithemh sé mbliadhan ficheat a ttighernus.

Fearghal mac Taccadain do mharbhadh lá Conchobhar Mac Tighearnáin i
fill in Inis Fraoich for Loch Gile.

AOIS CRIOST, 1245.

Aois Criost, míle, da chéd, ceathrachatt acúicc.

Domhnall Ua Flandagáin abb Cunga décc.

Conchobhar Ruadh mac Muirceartaigh Mhuimhnigh mic Toirrdealbhaigh
Uí Chonchobhair do lot dUa Thimmaith dá mhaor budhdhéin lá scín tria
iomaccaillaimh feircci do thecht etorra hi Purt na Leicci, agus
GiollaCriost mac Iomhar Uí Birn do

mharbhadh an mhaoír sin, agus Concobhar Ruadh do breith co Mainistir
na Búille, agus a écc don lot sin, agus a adhlacadh is in mainistir
hísin iar mbuaidh ongtha agus aithrighe.

Caislén Sliccigh do dhénomh lá mac Muiris Mic Gearailt, Iustís na
hEreann, agus re Siol Muiredhaigh uair ro forcongradh for Fedhlim
a dhenamh ar a phinging fein, agus clocha agus aél, agus tighe spitel na
Trinóide do tharraing chuicce iar ttabhairt an ionaidh chédna las an
Iustis do Chlarus Mac Mailin in onóir na naomh Trinóide.

Slóigheadh mór la righ Saxan i mBretnaibh, agus ro gabh longport oc
caislén Gannoc, agus ro thochuir ina dhochum an Iustís co nGallaibh
Ereann, agus Fedhlimidh mac Cathail Croibdeirg cona shocraide. O
do chuatar tra ro milleadh Bretain leó, agus ar a aoí ní ro gabhsat
géill na eiteredha don chur sin. Bá honorach Fedhlimidh Ó Conchobhair
ag an rígh ar an slóiccheadh sin.

Caislén Átha an Chip ar brú Maighe Nisse do dhénamh lá Milidh Mac
Goisdelbh.

Fiachra mac Dauid Uí Flaind taoíseach Sil MaoileRuain, décc.

Cearbhall Buidhe mac Taidhg mic Aongusa fFindabrach Uí Dhálaigh
décc.

Caislén Suicín do dhénomh.

Raghnall Ua MaoílMiadhaigh do mharbhadh lá Connachtaibh.

Muirchertach mac Muirghiusa mic Cathail Mic Diarmada do marbhadh lá
fearaibh Breifne.

Sluaiccheadh lá hUa nDomhnaill (Maoilechlainn) for Gallaibh, agus
Gaoidhelaibh Iochtair Chonnacht co ttuccsat bú agus edala iomdha leo
don turus sin.

AOIS CRIOSD, 1246.

Aois Criosd, míle, dá chéd, cethracha, ase.

Eóin Ua hUgróin mac comhorba MoChua, epscop OileFinn an tEóin
íshin do écc i Raith Aedha Mec Bric.

Ioain Mac Iagfri do thocht ina Iustís in Erinn agus Muiris Mac Gerailt
do aithrighadh.

Druim Lethain do losccadh an bliadhainsi.

MaoilSeachlainn mac Concobhair Ruaidh mic Muircertaigh Muimhnigh Uí
Concobhair do mharbhadh la hUa nDubhda, .i. Muircertach. Muirchertach
do ionnarbadh tar muir deis an marbhtha sin.

Sluaighedh do dhenamh do Muiris Mac Gerailt i tTir Conaill agus é do
thabhairt

leithe Thire Conaill do Corbmac mac Diarmada mic Ruaidhri Uí Concobhair,
agus braighde Uí Dhomhnaill do ghabhail ar an leith oile. Na braighde
do fhaccbhail i ccaislén Sliccighe.

Ua Domhnaill .i. MaoilSeachlainn agus maithe Cenél cConaill do
theacht la Samhna go Slicceach. Badhún an baile do losccadh dhoibh. Ni
ro fhedsat dol for an ccaislén, agus ro chrochsat lucht an chaislén a
mbraighdi ina ffiadhnaisi iar na leccadh síos do mhullach an chaislén,
.i. Ó Mianáin oide Uí Domhnaill agus a chomalta.

Murchadh Ua hAnluain ticcherna na nAirther do marbhadh ar forcongra
Briain Uí Nell.

Aedh mac Aedha Uí Concobhair do gabhail agus a argain.

Toirrdealbhach mac Aedha Uí Concobhair do éludh a Cranóig Locha Leisi
is in fhoghmhar. An lucht coimheda boí air do bhádhadh do, .i. Corbmac
Ua Muireadhaigh agus dá Ua Ainmireach. Toirrdhealbhach do gabhail
do ridhisi ar comairce epscoip Chluana agus iar ná thabhairt illaimh
Ghall a chur i ccaislén Atha Luain.

Albert Almaineach airdespuc ArdaMacha dathrucchadh dochum na
Hungari.

AOIS CRIOSD, 1247.

Aois Criosd, mile, da chéd, cethracha aseacht.

Concobhor Ua Muireadhaigh epscop Ua fFiacrach Aidhne do écc i
mBristuma.

Aedh Mac ConChailledh abb Chluana hEoaiss do écc.

MaoilSeachlainn Ó Domhnaill ticcherna Thire Conaill, Cenél Moáin, Insi
hEoghain agus FherManach do mharbhadh la Muiriss Mac Gerailt.
Ba hamhlaidh so for caomhnaccair sidhe. Sluaighedh mor do tionól la
Muiriss Mac Gerailt agus

la Gallaibh archena go riachtadar Sligeach ar tus, aissidhe co hEss
Aedha Ruaidh mic Badhairn. Do dheachaidh Corbmac mac Diarmada mic
Ruaidhri Uí Conchobhair ina thionól. Ba isin Cetaoine iar fFél Pettair
agus Poil indsin. Ro thionoil Ua Domhnaill Cenel Conaill agus
Eoghain ar a ccind conar leccset Gall na Gaoidheal tar Ath Senaigh
anunn re hedh seachtmaine ón trath go aroile. Conidh e aireacc arrainicc
leo Corbmac Ua Conchobhair go sochraide moir marcsluaigh dfaoidhedh
triasan magh siar agus iompudh ar fud an mhaighe suas fri bord an
mointigh soir gan airiughadh do neach co rainic Bel Atha Chuluain for
Eirne. Ní ro airgset Cenél cConaill ní conus facatar an marcsluaigh
do leith a ccúil chuca don taobh dia rabhatar don abhainn. Soait iaramh
friú. Od conncatar Goill aire Cenél Conaill for an marcsluaigh tangadar
do leith a ndrumann chuca, uair do badh derbh leó ná caomhsataois i
ffresdal dibhlinibh. Ro ling-

sett an tath furro go mbadar Cenél cConaill in edirmedón a mbiodhbhadh
iar niadhadh dhoibh iompo da gach leith. Acht chena ro marbhadh Ua
Domhnaill ar an lathair sin, an Cammuinélach Ua Baoighill priomhtaoiseach
na tTrí tTuath, Mac Somhairle ticcherna AirerGhaoidheal agus maithi
Cenél Conaill archena. Ro baidhit agus ro marbhaid drong mhór do
shloghaibh Mic Gerailt annsin. Ro baidhid dana araill dibh ar an fFinn
budh thuaith agus sochaidhi oile don tsloigh cettna i tTermonn DaBeócc
i ttoraigheacht na ccreach ro techset rempu im Uilliam Brit sirriam
Connacht agus im Ridire ócc oile ba dearbhrathair dosidhe. Ro hindreadh
agus ro hairccedh an tír leó iarsin. Ro fhaccaibhsed cennus Cenél
cConaill ag Ruaidhri Ua Canannáin don cur sin.

Eachmarcach Ó Cathain ticcherna Cianachta agus Fher na Craoibhe do
mharbhadh la Maghnus Ua cCathain ar ndol dó ar crech ina thír go
hAirther Mhaighe i nDáilRiada.

Toirrdhealbhach mac Aodha Uí Conchobhair do éludh a hÁth Luain.

Milidh Mac Goisdelbh do gabhail Fhedha Conmaicne agus Cathal Mág
Raghnaill do diochur esdibh agus Crannócc Claenlocha do gabhail dó,
agus lucht a gabhála do fhágbhail do innte uadha fen. Cathal agus
Toirrdhealbhach da mhac Aedha Uí Conchobhair do choimheirghe la
Mag Raghnaill do diochur Meic Goisdelbh a Fidh Conmaicne. Ro
gabhsad an chrannócc agus an loch. Ro Scaoilsett caislén Lecce Deirge
i Satharn Domhnaigh Chincidhisi, uair do chuaidh Toirrdhealbhach co
hOilén na Trinóide ar cenn Chlarusa Mic Moilín an aircinnigh ar ní
ro fhaemhsat na Goill tocht as an caisslen amach muna ttíosdaoís ar
comairce an aircinnigh dia niodhlacadh tar Sionainn anair co Tuam Mná.
Tangadar le Clarus iaromh agus ro diochuireadh Clann Goisdelbh as
in tír amach uile.

Coccadh mor la Toirrdhealbhac mac Aedha Uí Conchobhair agus lá
Donnchadh mac Anmchadha mic Donnchadha Uí GiollaPatraicc do Ossraigibh
for Ghallaibh Connacht. Ro thionoil Toirrdhealbhach clanna
ticchernadh Connacht go riachtadar Fidh Ua nDiarmada agus Muintir
Fathaidh. Ro marbhsat daoíne iomdha. Rangadar assidhe go caislén
Bhona Gaillmhe. Ro loisccsett an baile agus an caislén. Ro mudhaighit
daoine leó im Mac Elget Senescal Connacht ro marbhadh la Donnchadh
mac Anmchadha. Leanaid Goill iad iarttain. Tuccsatt deabhaidh dhoibh,
du in ro marbhadh drong do Ghallaibh. Lodar uatha daimhdheóin co rangador
Cera. Ro thionóil trá Siurtán dExetra, Clann Ádaim, agus Goill
Cera go Toirrdhealbhach. Fosráccaibh Toirrdhealbhach an tír dhoibh
ó ná boí coimhlíon friú.

Buirgés Chinntrachta do losccadh la Tadhg mac Concobhair Ruaidh, agus
la Tadhg mac Tuathail mic Muirchertaigh Muimhnigh, acht chena ní
fuaradar Goill Connacht fri ré imchén roimhe sin samhail coccadh na
rioghdhamhnadh forra don chur sin. Cona boí tuath no triocha chett do
chrich Ghall i Connachtaibh gan crech gan arccain uadhaibh.

Ross Commáin agus Ard Carna do loscadh la Gallaibh.

Fionnghuala ingen Ruaidhri Ui Conchobhair do écc i cCunga Fhechín.

Loingess do theacht do Ua Dhubhda agus dUa Bhaoighill do arccain
Cairpri, agus lucht luinge dib do bhadhadh occ Insi Thuath Rass fa
Mhaghnus Ua mBaoighill.

Tadhg mac Concobhair Ruaidh do losccadh Insi Moire Claenlocha agus
ochtar ar fhichit do Ghallaibh do losccadh innte.

Mainestir do denomh i nGaillimh i nairdepspocoitecht Tuama lá
hUilliam Burc tighearna Cloinne Riocaird do braithribh .S. Frainseis.
Do rónadh tuambadha iomdha la druing moir do maithibh an bhaile is in
mainestir sin.

Mainistir Inse i tTuadhmhumhain in epspocoitecht Cille Da Lua do
denamh la hUa mBriain conadh innte bhíos adhnacal shil mBriain.

Sloigheadh mór la Mac Muiris Mec Gearailt agus la Gallaib ar tarraing
Gofradha Uí Domhnaill go hEss Ruaidh. Do thaot Ruaidhri Ó Canannain
go cCenel cConaill ina naghaidh, agus ni ró chumaingset ní dho iná
dul seacha sin don chur sin.

AOIS CRIOSD, 1248.

Aois Criosd, mile, da chéd, cethracha, a hocht.

Diarmaid Ua Cuana Saccart mor Oile Finn do écc agus a adhnacal i
cCill Mhóir.

Maighisdir Gillbert Ua Cerbhaill do écc.

Opichin Guer do mharbhadh do GiollaMoChoinne Ua Cathail.

Coimheirghe do dhenamh do mhac Maghnusa agus do mac Concobhair Ruaidh
agus iompudh dhoibh for Ghallaibh. Caislén Meic Enry, .i. Piarus Puer
do losccadh dhoibh agus a chonstapla do ghabhail. Creacha thuaiscirt
Umhaill do breith leó ar Insibh Modh. Ro thionóil Siurtan
dExetra, Seón Buitilér, Robben Laiglés agus daoine imda immaille friú.
Tangadar go Baile Thopair Pattraicc aissidhe go hAchadh Fabhair. Ro
airccsiod Umhall ar nabharach thuaith agus teas. Tainicc

Enrí dana mor sluaigheadh in Umhall (dia thír budhen) uair as innte
boi a aittreabhadh. Do roighne din Piarus Puer mac Enrí Sith re
Domhnall Mac Mhaghnusa. Ro geall dana Domhnall go ttiobhradh
sochraide agus arthraighi dó do chum dula ar a bhraithribh.

Dala mac Uí Concobhair imorro do bador ar Insibh Modh, do
foillsicchedh dhoibh sochraide do dhul o mac Enri a ccoinne
arthraighedh do chum Domhnaill. Iar na fhios sin da cloinn Uí
Concobhair lodar Rompo gur marbhadh leó O hUain mac na Gaillsicche agus
Seón mac an Gall shacairt. Ro marbhadh bheos la Diarmaid mac Maghnusa
ar an ccoimherghi sin Senóitt Guer agus drong dia muintir amaille ris.
Rob e sin an taithes gan aithes, uair ro marbhadh an cuingidh calma agus
an tairsidh iorgaile .i. Diarmaid mac Maghnusa is in maighin sin.

Tadhcc macc Concobair Ruaidh do marbhadh la Gallaibh. Ba mór tra adhuath
agus imeacclu an Taidhg sin for Gallaibh agus Gaoidhealaibh doneoch
do biodh na aghaidh dhíobh go ffuair a aidheadh.

Sluaigheadh la Muiris Mac Geroilt i tTir Conaill. Creacha aidhble,
urtha, agus airccne do denamh lais. Ruaidhri Ua Canannáin do ionnarbadh
dho i cCenél Eoghain agus ticchernus Cenél cConaill do fhaccbhail
ag Gofraidh mac Domhnaill Uí Domhnaill.

Sluaiccheadh do dhenamh la Cenél nEoghain agus la hUa cCanannáin i
tTir Conaill doridhisi go ttugsad cath do Gofraidh agus do Cenel
cConuill gur marbhadh Ua Canannáin .i. Ruaidhri agus iomad ina
fhochair don toisc sin.

Sluaicchedh oile la Iustís na hEreann i cCenél nEoghain go hUa
Nell. Assi comhairli do rónsad Cenél Eoghain annsin braighde do
thabhairt uatha o do buí nert Gall for Gaoidhealaibh Erenn, agus sith
do denamh riú tar cenn a ttíre. As don cur sin do ronsat Goill droichet
na Banna agus caislen Droma Tairsicch.

Arthraighi do thabhairt la Brian Ua Nell ticchearna Thire hEoghain
ó Loch Feabhail i Magh nÍthe tar Termann da Bheócc go rainicc
Loch nEirne go nderna creacha dioairmhe agus gur briss caislén ann.

Conmaicne Mara uile darccain do Ghallaibh. Gaill do dhul for sluaigheadh
do com Ui Flaithbertaigh. Maidhm do thabhairt dó forra agus sochaidhe
do marbhadh dhiobh.

Muirceartach Ua Dubhda .i. an tAithcleireach (.i. tighearna ó Chill
Darbile co Traigh) do marbhadh la mac Fedhlimidh Uí Concobhair.

Uilliam Burc do écc i Saxaibh. A chorp do thabhairt co hEirinn
agus a adhnacal in Ath Iseal.

Ri Franc do dhul co hIerusalem do chosnamh na Criosdaidheachda.

Ioan Triial do marbhadh la Giollu na Naemh Ua bFergail.

Fedhlimidh mac Cathail Croibhdheirg do thabhairt Ratha na Romhanach
do chanánchaibh Cille Moire tre fhorcongra Taidhg Ui Mannacháin an
onóir Naemh Muire agus .S. Augustín.

Amhlaoibh mac Cathail Riabhaigh Uí Ruairc do mharbhadh la Concobhor
Carrach Mac Donnchaidh tre thangnacht.

Facchartach Ua Dobhailén ticchearna an Corainn do écc.

Raighned airdepscop Arda Macha do techt on Roimh iar ttabhairt
pallium lais, agus aiffrionn do radha dó leis a bFeil Pedair, agus
Poil in ArdMacha.

AOIS CRIOSD, 1249.

Aois Criosd, mile, dá chéd, ceathrachat a naoí.

MaolMuire Ua Lachtnáin airdepscop Tuama, agus maighisdir a ccanóin
do écc is in ngeimhreadh gar beacc ria Nodlaicc.

Andrias Mac Gilla Gér comorba Fechin décc.

MaolCiarain Ua Lenacháin uasal shaccart Tuama Mna fear tighe aoidheadh
choitchinn idir eacclais agus tuaith do écc ar slicchidh ag dul go
hArdCarna deisdeacht senmora is in Aoine re Lucchnasadh agus a adhnacal
go huasal onorach in Oilén na Trinoide for Loch Ce.

Conn Ua Flannacain prióir Cille Móire na Sionna do écc.

Mór ingen Donncaidh Uí Dubhda ben an Giollu Muinelaigh Ui Baoighill
do écc.

Tadhg Ua Mannachain ticchearna Ua mBriuin na Sionna do écc an seseadh
la do mí Iúin agus a adhnacal i cCill Moir na Sionna.

Coccadh mór agus uilc iomdha do denamh do Fhinghin Mag Cartaigh ar
Gallaibh Deasmumhan.

Piarus Puér mac Enri, Dabith Triú, agus socaidhe do gillibh ócca amaille
riú do toidheacht le Mac Fheorais i cConnachtaibh co caislén
Sliccigh. Adcuas do mac Fedlimidh Ui Concobhair innsin go ttucc
airrchis orra. Feachair deabhaidh aithger etorra go ttorcair Piarus
Puér agus Dabith Triu amaille le druing dona gillibh occa remraite,
agus ruccadh a ccuirp co hEss Dara da nadhnacal.

Imtusa mac Fedlimidh iarsin tainic roimhe go Tir Fiachrach agus ar
fud chriche Mic Fheorais gur lomaircc í ó Mhuaidh co Traicch nEothuile
an tSaoir.

Leanaiss Geroitin Mac Fheorais iad co rug ar Donnchadh mac Maghnusa
gur crechtnaigheadh é lais. Gabhthar bheos iar ná ghuin agus berthear e
go Dún Contreathain. Leanaiss mac Fedlimidh iad iaromh go ttucc
mac Maghnusa leis iar marbhadh Geroittin. Mac Maghnusa do écc iaromh
do bithin an luit sin agus ba moireasbaidh esidhe.

Mac Muiris do tionol sochraide go ttainicc i cConnachtaibh gur
ben an méd ar a rucc dona creachaibh do mac Fedhlimidh. Od cuala
Fedhlimidh mac Cathail Croibhdeirg tionól na nGall do beith ina
comhfhoccus tar és na mor olc do roighne a mac orra ass i comhairle
do rinne a imirceacha do chor tar Sionainn soir is in mBreifni,
agus i ttuaisceart Eireann. Tionoilis din an Iustís Goill Midhe
agus Laighen go ttainicc sluagh mor roimhe tar AthLuain, aissidhe
i Siol Muireadhaigh agus Mac Muiris don leith araill, Goill Connacht
agus Mumhan maraon ris. Tangadar na sluaighsi do gach taoibh go
hOilFinn iar milleadh Sil Muireadhaigh rompo go sin, agus tuccsat
chuca Toirrdhealbhach mac Aodha mic

Cathail Croibhdeirg gur rioghsad é an ionadh Fedlimidh mic Cathail.
Ro airccsett crioch Brefni iaramh. Do ronsat uilc iomdha innte da gach
aird. Tuccsad creacha dirimhi eisdi. Badar fiche oidhche gona laibh
i Siol Muireadhaigh ga milleadh gur airccsiod Loch Ce gona oilénaibh
agus an Charrac immaille riú. Do cuaidh tra an Iustis isin Midhi
iarsin agus mac Muiris go Slicceach. Faccbaid Toirrdhealbhach ag
coimhéd Sil Muireadhaigh.

Sluaiccheadh la rioghdhamhnaibh Connacht .i. Toirrdhealbhach agus Aedh
da mhac Aedha mic Cathail Croibhdeirg go hAth na Riog da losccadh agus
da lomarccain im Fel Muire imedhón foghmhair. Baoi sirriam Connacht is
in bhaile ar a ccionn, agus Gioll iomdha ina fhochair. Iarraid na Goill
cairdi an laoi sin ar cloinn righ Connacht an onóir naemh Muire sa fel
boí ann. Nochan fuairset sin uatha. Gidheadh boí Toirrdhealbhach ga
ttoirmeasc im an mbaile dionnsaighidh, agus nochar damhsat uaisle an
tsluaigh gan a shaighidh da aimhdheóin. Od connairc Siurtán go nGallaibh
sin tangadar as is mbaile amach i ccoinne an tsloigh, agus iad
armtha édighte. Gabhais tra eacclu agus uirmheatacht occbaidh an tsluaigh
araill ga bfaicsin samhlaidh ina ccoirightibh catha ionnus gur meabhsad
rompo tre miorbhailibh mor Muire sa fél inar diultsad an chairde do
hiarradh orra. Ro marbhadh da maithibh isuidhe Aedh mac Aedha Uí
Concobhair, Diarmaid Ruadh mac Corbmaic Uí MaoilSheachlainn, da mac
Uí Cheallaigh, Brian an Doire mac Maghnusa, Carrach in Shiubhail mac
Nell Uí Conchobhair, Baothghalach Mac Aedhaccain, da mac Lochlainn Uí
Concobhair. Domhnall mac Corbmaic Meic Diarmada, an Fionnánach Mac
Branáin, CuMumhan Mac Cassarlaigh, agus araill immaille riu.

Donnchadh Ua GiollaPattraicc .i. mac Anmchadha mic Donncaidh
dOssraighibh do mharbhadh lá Gallaibh. Ro dhlighsiod Goill innsin, uair
ba mór ro marbh, ro

loiscc agus ro lérionnair dhiobh go sin. Bahé an Donnchadh sa an treass
Gaoidheal budh mó dfoghladh orra, .i. Concobhar Ua MaoilSeachlainn,
Conchobhar na cCaislén Mac Cochláin agus Mac Anmchadha .i. an Donncadh
sa. Oir as e tegheadh do brath na mbailteadh marccadh i ccruth duine
boicht, nó shaoír no tornóra, no ealadhna, no do dhenamh cerde cennaighi,
amhail ro raidhedh.

Bidh na Shaer, bidh na tornóir,
Bidh mo laogh na leabhróir,
Bidh ag rec fhíona is chroicionn,
mar a bfaicenn se sermóin.

Dún Mór do losccadh do cloinn righ Connacht.

Sluaiccheadh la hUa nDomhnaill .i. Gofraidh in Iochtar Connacht
gur milleadh agus gur lomaircceadh lais ó Choirrsliabh co Muaidh
co ttainicc slan iar mor cosccar don cur sin co nédalaib agus co
mbraighdibh iomdhaibh.

AOIS CRIOSD, 1250.

Aois Criosd, míle, dá chéd, caocca.

Tomás Ua Meallaigh espucc Eanaigh Dúin do écc.

Epscop Imligh Iubhair do écc.

Congalach Mac Cidneoil epscop na Breifne do écc.

Toirrdhealbhach mac Muircertaigh Muimhnigh Uí Concobhair prioir
récclesa Pettair agus Poil do écc.

Fedhlimidh Ua Concobhair do thoidheacht as an Tuaiscceart go sochraide
móir lais a Cenél nEoghain do shaighidh na Breifne. Aissidhe is na
Tuathaibh agus Concobhar mac Ticcernáin maraon riss. Aissidhe i
tTír Maine gur diochuirsed Toirrdealbhach a Connachtaibh amach go
ndeachaidh i nucht Ghall doridhisi. Tionoilidh Fedhlim imirceacha
Connacht lais tar Sliabh Segsa síos gur cuirsiod

Goill teachta na dheoidh go ndernadh sith etorra, agus a righi daiseacc
dhó fén doridhisi.

Braighde Connacht do dhalladh in Áth Luain do Ghallaibh.

Creach mór do dhenamh la Fedhlimidh for Cathal Ua Concobhair agus a
athchor a Connachtaibh.

Cairbre Ua MaoilSeachlainn do mharbhadh i ffell la Dauit Roitsi.

Diarmaid Ua hEghra ticcherna Luighne do écc i bpriosún ag Mag
Gearailt.

Sluaicchedh mor la Muiris Mac Gearailt, Cathal Ua Raghallaigh, CuConnacht
Ua Raghallaigh, agus maithe Ua mBriúin uile immaille friú i cCenel
Eoghain go rabhadar teora hoidhche i tTulaigh Ócc. Fuairsiod mor dulc
agus dimneadh ainnsidhe. Nochar gabsat gell na edireadha ó Uibh Nell
don cur sin. Iar tteacht doibh tar a naiss i cCenél Conaill Muiris
Mac Gerailt do gabhail Uí Chanannain ticcherna Cenel cConaill ar
comairce an easpuicc Uí Cerbhalláin. A marbhadh dhoibh iarsin agus é
ag triall ar eccin uatha.

Finghein Mhág Carthaigh do marbhadh la Gallaibh Desmhumhan.

AOIS CRIOSD, 1251.

Aois Criosd, mile, da chéd, caoccae a haen.

Raighnéd airdepscop ArdaMacha do dul do Róimh dia oilithre.

Florint Mac Floinn doirdneadh la Nodlac in airdepscopoideacht Tuama
ar méd a eccna agus a eolaiss.

Mainestir hi cCill na Mullach in epscopóittecht Corcaighe do chumdach
lásan mBarrach agus togha adhnaicthe na mBarrach sin innte.

GiolluMoCoinne mac GiollaMoCoinne Uí Cathail do mharbhadh la Concobhor
mac Aedha mic Cathail Croibhdheirg.

Tadhg mac Tuathail mic Muircertaigh Muimhnigh Uí Conchobhair do
marbhadh do Gallaibh.

Da mac Ruaidhri Uí Nell dho marbhadh i cCill Moir Ua Nialláin.

Ardgal Ua Laithbertaigh coindeal ghaisccidh agus enigh Tuaisccirt
Erea nndo écc.

GiolluCriosd Ua Breislén toiseach Fanad agus a brathair do marbhadh
la Ceallach mBalbh Ua mBuigill.

Donnchadh Mac Cathmaoil toiseach Cenel fFeradhaigh do marbhadh
dAirgiallaibh.

Iomhar Mac Madadháin toiseach Cloinne Ruadhrach do mharbhadh.

Concobhor mac Corbmaic mic Tomaltaigh Meic Diarmada, Saí enigh agus
engnamha do écc.

Flaithbertach Ua Cerbaill toiseach Calraighe do marbhadh la hArt
mac Airt Uí Ruairc.

Muireadhach Ua Taidhg do ecc.

Cioth mor dfearthain la Feli Poil agus Pedair in Uibh Briúin go
snamhadh eathor adhbhal timcheal baile Cille Moire na Sionna, agus go
melfeadh muilenn ar an sruth boí on sduaigh go hAth na Faithche i
bFiodhnach fri ré ceileabhartha easparta.

Flann Ó Lachtnáin taeíseach an Dá Bhac do écc.

AOIS CRIOSD, 1252.

Aois Criosd, mile, dá chéd, caocca, adó.

MaolMaedhócc Ua Beolláin comhorba Cholaim Cille in Druim Cliabh
fer ba mór cadhus agus conach, ba hoirdherca oineach, ba huille onóir
agus airmidin ó Ghallaibh agus ó Ghaoidhealaibh re a linn do écc.

Caisslen ChaoilUiscce do dhenamh la mac Muiris Meic Gerailt agus
caislén Mhuighi Cobha.

Concobhor Ua Dochartaigh toiseach Arda Miodhair, tuir oinigh agus
engnamha an Tuaiscceirt deg.

Concobhor Mac Cathmaoil toiseach Cenel fFeradhaigh agus ioltuath
archena. Síodhaighe Conaille, Eoghain agus Oirghiall do marbhadh
la muintir Briain Uí Nell ag cosnamh a comairci friú, iar mbeith dho
for slanaibh Uí Gairmleadhaigh agus Uí Chatháin.

CuConnacht Mac ConSnamha toiseach Muintire Cinaith do écc.

Giollu Isu Ua Cerbaill toiseach Calroighi Droma Cliabh do écc.

Maghnus Mac Giollu Duibh toiseach Teallaigh Gairbheth do écc.

Iusdís na hErenn do theacht co hArdMacha immaille re sluaigh lánmhór,
eisdisidhe co hUibh Eachdach, aissidhe tar a naiss co Cluain Fiachna.
Brian Ó Nell dá noighréir annsin, agus a derbhrathair, Ruaidhri Ó Nell
do thabhairt do

bhraghaid doibh. As ar an sluaigheadh so tarlu imreasain longpuirt edir
fheraibh Midhe agus Mhuimhneachaibh i nDun Delgan co ttorcrdar
sochaidhe do fheraibh Mumhan.

Teasbach mór agus tiormach is in samradh go tteghthí cosaibh tiormaibh
tar priomhaibhnibh Ereann. Arbhanna Ereann bheós gá mbuain fiche
laithe ria Lughnasadh. Na croinn gá ccomhlosccadh le tess ngréne.

Monadh nua dordughadh do righ Saxan do dhenamh in Eirinn agus an
taircceat boí innte ria sin do trecceadh.

Murchadh Ua Fallamhain ardchonstapla Connacht do marbhadh dfearaibh
Breifne i Maigh Rén.

Creachsluaigheadh la Gofraidh Ua nDomhnaill hi Tir nEoghain dia
ttarraidh bú agus braighde ile. Rucc Brian Ua Néill fair ag fágbáil
an tíre. Ro ficcheadh iomaireag amhnus etorra adiú agus anall go raímhidh
for Cenél nEoghain co ffargaibhset ar cenn im druing mhoir dia
ndaghdaoinibh.

AOIS CRIOSD, 1253.

Aois Criosd, mile, da chéd, caocca, a trí.

Alinn Ua Suilleabháin espucc Leasa Móir do écc.

Dauit mac Ceallaigh Uí GiolluPattraicc epscop Cluana Mic Nois do écc,
agus Tomas Ua Cuinn brathair mionúr doirdneadh is in Roimh na ionadh.

GiollaCeallaigh Ua Ruaidhín espuc Ua fFiachrach do écc. Seón Ua
Laidig brathair dord .S. Dominic doirdneadh ina ionadh i cCill
Alad Ua fFiachrach, agus gradha espuic do thabairt fair i tTuaim an
dara Domhnach don Geamhcorgus.

Mainisdir do dhenamh do Bhraithribh .S. Dominic i Slicceach.

Mainisdir do thorainn dona Braithribh cena ag Ath Lethan
ilLuighnibh.

Cuirt do dhenamh la Tomaltach Ua cConcobhair epscop OiliFinn i
cCill Tésin.

Eoghan Ua hEdhin ticcherna Ua fFiachrach do écc.

Ingen an iarla Ultoigh ben Milidh Mic Goisdealbhaigh do écc agus a
hadhnacal i Mainisdir na Búille.

Sluaiccheadh mor la Gallaibh Eireann im Mac Muiris go ndeachaidh
i tTír nEoghain do shaighidh Uí Nell agus nochar gabhsat gell na
edireadha innte, uair tuccadh ár adhbhal mór don dul sin orra.

Coccadh mór do denamh la Brian Ua Nell flaith Cenel nEoghain for
Gallaibh, agus dul dó go Moigh Cobha gur trasccradh a chaislén leiss
immaille le mor do caislénaibh oile. Loisccter an Sradbaile leiss agus
folmaighis Machaire Uladh.

Sluaicchead do dhenamh do Domhnall Ua Ragallaigh agus don Caech Ua
Raghallaigh do Chathal Ua Concobhair agus do Giollu na Naemh Ó
Fheargail i Muintir Eolaiss dionnsaighidh Chathail Mecc Raghnaill
gur airccsett an tir uile. Badar da oidhche longpuirt ag Tulaigh Álainn,
agus an tress oidhche ag Eanach Dhuibh. Deilghis Giollu na Naemh
Ua Fergail friu annsin. Teaccaid muintir Raghallaigh agus Cathol Ó
Concobhair go Cluain Conmaicne co mbadar adhaigh longpuirt innte.
Od cuala

Aedh mac Fedhlimidh sin tionoilis co tinneasnach a muinter. Lenaiss
iadsomh go Cluain. Tuccsat tress aggarbh dia roile gur moidhidh for
Muintir Raghallaigh, marbhthar ann Donnchadh mac Giollu Iosu mic
Donncaidh Uí Raghallaigh, mac Giollu Toedócc Ua Biobhsaigh, agus
sochaidhe oile imaille riu.

Mainestir .S. Franseis i nArdFearta do dénomh la Mac Muiris
Ciarraighe.

AOIS CRIOSD, 1254.

Aois Criosd, míle, da chéd, caocca, a ceathair.

MaolFinnén Ua Beolláin comhorba Droma Cliabh do écc.

Murchadh Ua MaoilSeachlainn do mharbhadh la mac an tSionnaigh Uí
Catharnaigh.

Aindiless Ua hInnerghi tuir engnamha Thuaisccirt Ereann do écc.

Piarus Pramister ticcherna Conmaicne Duin Móir do écc.

Mainisdir brathar .S. Dominic in Ath Leathan do losccadh uile.

Piarus Ristubartt ticcherna Sil MaoilRuain barún essidhe, a marbhadh
ar Loch Ribh la Murchadh Ua MaoilSeachlainn.

Sitreacc Mág Sheanlaoigh do gabhail dFhedhlimidh mac Cathail
Chroibhdeirg, agus an Seanshuileach Mac Seanlaoich do dalladh laiss a
loss aimhlesa, óir do raidheadh ris co mbadar ag fealladh fair.

Donnchadh mac Donnchaidh mic Tomaltaigh agus Amhlaoibh Ua Biobhsaigh
do mharbhadh lá Connachtaibh i cCluain Conmaicne.

Maghnus Ua Gadhra do marbhadh tre anfhochain do muintir mic Fedhlimidh
Uí Concobhair.

Ri Franc do toidheacht o Ierusalem iar ndenamh siodha teora mbliadhan
edir na Criosdaighibh agus na Siorraisdinibh.

Mainestir Glas Cille Dara do dénamh la hIarla Cille Dara, agus atá
tumba onorach aca i sépél Muire is in mhainestir chéttna.

AOIS CRIOSD, 1255.

Aois Criosd, míle, da chéd, caocca, a cúig.

DonnSlébhe Ó Floinn abb recclésa Pedair agus Poil in ArdMacha
do ecc, agus Pattraicc Ua Muireadhaigh prioir an tighe cédna do thogha
do chum na habdhaine.

Tomas Mac Diarmada aircinneach OileFinn do écc. Pearsún Maighi
Luirg Airtigh agus Cloinne Cuain eisidhe.

Ua Laidig aircinneach Eanaigh Dúin do écc.

Aedh mac Fedhlimidh Ui Concobhair do dul i tTír Eoghain agus sith
do dhenamh dhó edir a athair fén agus Tuaisccert Ereann agus a raibhe
do Connachtaibh ar essith isin Tuaisccert do tabairt less atuaith tre lár
a dhergnamhad cona nimergibh, .i. mec Ruaidhri Ui Concobhair agus Goill,
agus nocha lamhdaois urchoid do dhenamh doibh an namhaid sin, .i. mec
Ruaidhri agus na Goill remraite.

Mac Cerbaill do gabhail airdespucoideachta Caisil Mumhan.

Florens Mac Floinn airdespucc Tuama do dul tar muir dagallaimh righ

Saxan agus gach ní dar sireasdair thoir dfhacchail dó o onóir an
riogh agus a thoidheacht anoir do ridhisi.

Mathghamhain Ó Mannacháin do mharbhadh ag Buimlinn.

Diarmaid Ó Cuinn Amhlaoibh a mhac agus maithi Muintire Giollccain
immaille riú do mharbhadh ag Faradhán Moighe Treagha la Giollu na
Naemh Ua fFergail agus a narccain iaramh.

Coinne mor edir Ó cConchobhair .i. Fedhlimidh, agus mac Uilliam
Burc ag Tochor Mona Coinneadha. Sith do dhenamh doibh annsin agus
gach dál ina raibhe Fedhlimidh do leccadh less.

Iuliana ingen comhorba Caillin agus Giollu na Naemh a derbrathair
do ecc.

Ragnailt ingen Uí Fhergail do écc i ndabhaigh fhothraicthe.

AOIS CRIOST, 1256.

Aois Criost míle, da chéd, caocca asé.

Flann mac Floinn airdepscop Tuama do écc i mBristuma.

Airdespoc Atha Cliath do écc.

Giollu an Coimdeadh Ua CinnFaelaidh abb Eanaigh Duin do écc.

Ua Giollaráin abb Eaccailsi na Trinoide i tTuaim do écc .

Drong do Muintir Raghallaigh do mharbhadh la hAedh mac Fedhlimidh,
.i. Cathal Ua Raghallaigh ticcherna Muintire MaoilMhordha agus
chatha Aedha Finn, a da mac imaille ris .i. Domhnall Ruadh agus Niall,
a derbhrathair CuConnacht, tri meic Cathail Duibh Uí Raghallaigh,
.i. Gofraidh, Fergal, agus Domhnall, agus Annadh mac Domhnaill Uí
Raghallaigh do marbhadh la Concobhar mac Ticchernáin. Niall .i. an

Caech Ua Raghallaigh Tighearnan Mág Brattaigh, Giollu Michil Mac
Taichlich, Donnchadh Ua Biobhsaigh, Maghnus mac Giollu Dhuibh agus
tuilleadh ar tri fichit do maithibh a muintire immaille riú. Cath
Mhoighe Slecht ar bru Atha Deirg ag Alt na hEllte uas Bealach na
Bethighe ainm an cathasa. Ciodh iad Muinter Raghallaigh tra
torcrador drong do mhaithibh an tsluaigh boí na naghaidh leó, .i.
Diarmaid Ó Flannagáin, Flann Macc Oireachtaigh, Murchadh Fionn Ó
Fergail agus sochaidhe gen mó thaittsidhe, agus ro briseador fo thrí
an glasslaith for thosach an tsluaigh araill no go rucc anfforlann orra
fo dheoidh. Ag Sailten na nGasán rug tossach an tsluaighsi for Muintir
Raghallaigh cedus agus ro lensad iad co háit Ticche Mec Cuirrín
aissidhe co lathair an mor catha.

Iustis do thocht in Eirinn o righ Saxan. Coinne do dhenamh do fén
agus dAedh Ua Concobhair ag Rinn Duin. Sith do cengal doibh re roile
annsin ar chonnradh gan laghdughadh criche na ferainn Connacht ar
Ua cConchobhair an ccén budh Iustís esiomh.

Ruaidhri Ó Gadhra tigherna Slebe Lugha do mharbhadh la Dabid mac
Riocaird Cúisin. Aedh mac Fedhlimidh Uí Concobhair do arccain fherainn
mic Ricaird Cúisin a ndioghail Ui Gadhra do mharbhadh dosomh.
Leaccais a caislen, Marbhaidh a mboí do dhaoinibh ann agus gabhais oiléin
Locha Techett uile.

Raghnall mac Branáin ticcherna Corcachlann do écc.

Creachshluaigheadh la mac Uilliam Burc for Ruaidhri Ua Flaithbertaigh
goro airccestair Gnó Mór agus Gnó Beacc agus ro gabhasdair Loch
Oirbsion uile.

Donn Cathadh mac Senlaich do écc i Mainisdir na Buille.

Coccadh mor deirge edir Aodh Ó cConcobhair agus Conn O Ruairc
(.i. mac Tigearnain) ger bhadh gradhach im aroile go sin. Ua Ruairc
do dul i ccenn Gall iaramh. Sith do snadhmadh riú do fen cona muintir
gan ched dFhedhlimidh ná da mac. Aedh Ua Conchobhair do creachadh
Uí Ruairc iarsin an Cedaoín ria Nodlaic. Do gniad síth reroile as a
haithle.

Ath Luain agus Dún Doighre do losccadh in en ló.

Sloiccheadh la hUa nDomhnaill .i. Goffraidh hi fFeraibh Manach
da ffuair comtha, agus braighde. Teit assidhe i mBreifne Ui Ruairc.
Do radsat sidhe a oighreir dhó.

AOIS CRIOSD, 1257.

Aois Criosd, míle, da chéd, caocca aseacht.

Mac Robias abb Cluana hEoaiss do écc.

Muireadhach mac MaoilBrighde Ui Faircheallaigh comhorba Maedhocc
do écc.

MaolPattraicc mac Cele airchinneach Cille hAladh do mharbhadh.

Tomás Ua MaoilCiaráin Saoí Erenn in eaccna do écc.

Mainisdir Muire i RossCommain do coisreacadh las an Espucc
Tomaltach Ua Conchobhair do braithribh .S. Dominic.

Conn mac Ticchernain Ui Ruairc (.i. tighearna Brefne) do dul i
tteagh Uí Concobhair agus a mec do daingniucchadha shíodha riú agus a
mbreith fein dferonn na Breifne do tabhairt doibh immaille le cloich
Insi na tTorc ar Loch Fionnmoighe. Lucht coimheda do chor innte
dOedh mac Fedhlimidh.

Cathal Cairceach mac Aedha mic Cathail Croibhdeirg agus Aedh mac
Concobhair mic Aedha mec Cathail Croibhdeirg do dhalladh dAedh mac
Fedhlimidh mic Cathail Croibhdeirg tré thnúth agus fhormad tar sarughadh
laoch, chleireach, agus mionn cConnacht.

Cond mac Cathail Uí Raighilligh taoiseach Muintire MaoilMordha decc.

Cloch Innsi na tTorc for Loch Fionnmaighe do losccadh dUa Ruairc,
agus lucht a coimhetta do léccadh este.

Sitreacc mac Ualghaircc Ui Ruairc do chor i tticcernus dAodh Ua
Choncobhair hi ccend Chonchobhair meic Ticcernain Uí Ruairc, agus
Domhnall mac Concobhair do marbadh Sitrecca as a los.

Coinne do dhénamh dFeidhlimidh Ua Choncobhair in Áth Luain re Iustis
na hEreann agus re Mac Uilliam Burc, agus re maithibh Gall archena go
ndearnsat sith re roile.

Creach mór do dhenamh dAodh Ua Conchobhair im Cháiscc ar Ua Ruairc.

Cath cródha do tabairt la Gofraidh Ua nDomhnaill tigherna Tíre Conaill
for Iustis na hEreann Muiris mac Gerailt, agus for Ghallaibh Connacht
archena ag Credrán Cille hi Ros Cede hi cCrich Coirpre fri
Slicceach a tuaidh ag cosnamh a tire friú. Ro fighedh iorghal ainiardha
aindrennda ettorra. Ro ciorrbait cuirp, Ro leónait laoich, Ro buaidhrit
cedfadha cechtarnae dibh.

Ro cothaigheadh an cathlathair co comhnart la Cenél cConaill, agus
do bertsat breisim dúr danardha for Ghallaibh is in ngleo go ro sraoíneadh
forra fo dheóidh go ro ladh a nár. Ar a aoi tra do tromghonadh Goffraidh
feissin is in caithgleó sin, ar tarla sidhe enech in ionchaibh fris
Muiris mac Gearailt is in ngliaidh íshin go ro gonsatar aroile gan dichell.
Ba tria ágh an chatha sin do díochuireadh Goill agus Geraltaigh a
hIochtar Connacht.

Gabhtar beos Mac Grifin .i. Ridere erderc la muintir Í Domhnaill is
in ló cédna. Loiscctear agus lomairccther Slicceach leó asa haithle.
Ro marbadh dana mac Corbmaic hUí Domhnaill hi ffrithghuin is in cath
sin Creadráin. Soaid iaromh dia ttighibh ar aba gona Uí Domhnaill,
ar muna gabhdaois a ghona greim dhe, do biadh maidhm forra go Muaidh.
Ag filleadh ina fhrithing do Ghofraidh ro traichceadh agus ro
diosccaoileadh lais caislén Chaoil Uiscce do rónadh lá Gallaibh fecht
riamh dforbaisi for Chenél cConaill.

Muiris mac Gerailt Iustis Ereann re hedh díosccaoilteach Gaoidh-
eal décc.

Cairt do thabhairt ó Righ Saxan dFelim Ua Conchobhair ar chuicc
triucha an righ.

Coccadh mor etir Concobhar Ó mBriain agus Goill Mumhan go ttuccadh
ár na nGall lais. Creacha aidble do denamh do Tadhg Ua Briain orra bheós.

Concobhar mac Ticchernáin Uí Ruairc do mharbhadh ag Ath na Failme
do Giolla Bheraigh Ua Lamhduibh dia mhuintir fein agus do mhuintir Matha
Uí Raighilligh tre thangnacht.

Cathal Ua Mannacháin décc an sesedh do December.

AOIS CRIOST, 1258.

Aois Criost, míle, da chéd, caoccat a hoct.

Abraham Ó Conalláin, Airdepscop ArdaMacha dfaghail phallium o
cuirt na Romha, agus aifriond do radha dó leis in ArdMacha an dara la
do mhí Iún.

Uater de Salerna airdepscop Tuama agus deccanach mor Lonndan do ecc
hi Saxaibh iar na togha is na ceimionnaibh remraite la righ Saxan
an bliadhain roimhe sin. Tomaltach Ó Concobhair epscop OileFinn do
thogha docum airdepscopoidechta Tuama.

GiollaCrist O Carmacain deccanach OiliFinn décc.

An Manach Ua Cuirnin saoi crabhaidh décc.

Matha mac Giolla Ruaidh Uí Roduibh .i. an maighistir decc.

Cuirt an epscoip in OilFinn agus cuirt Cille Sesin do sgaoileadh
dAodh Ó Concobhair.

O Domhnaill Gofraidh do beith in othairlighe a ecca re hedh mbliadhna
ar Loch Beathach iar ccor chatha Credrain. Iar na fhios sin
dUa Neill (.i. Brian) tionoilidh a shlogha in en ionad do tocht hi
tTir Conuill, agus faoidhis techta uadha hi ccend Uí Domhnaill do
chuingidh giall, eidiredh agus umhla for Chonallcoibh, o ro batar gan
tighearna infedhma aca deis Gofradha. Iar ttabairt aithiscc dUa
Domhnaill do na techtaibh lottur for ccúla, agus amhail as deini
luidhsiot.

Ro fhorcongair Ó Domhnaill for Chonallchoibh tionol as gach aird chuicce,
agus iar ttarcclamadh doibh fo thoghairm a tticcerna ro fhorail forra
ona baí ionaisttir leó an tárach ina mbertaoi a chorp fo dheoidh do
dhenamh dho, agus a chor ann, agus a iomchar in eidirmedhon a mhuintire.
Ro raidh riú calma do denamh oro baí fein etorra, agus gan tren a
nesccaratt do leicen forra.

Rangattur rompa an tucht sin ina reimim la forcongra a ttigherna hi
ccoinne sloigh Í Neill co ttarla an dá shluaigh aghaidh in aghaidh
imon abhainn dianidh ainm Suileach. Ro ionnsaighsiot a chele gan
coiccill do cairdes no do coimhfhiallus gur meabhaidh for an sluagh
nEoghanach tar anais, gur fhaccbattar daoine iomdha, eich agus edála
aidhble. Acc tiontudh don tsluagh Conallach on maidhm ro leicceadh an
tárach i mboí Ó Domhnaill ar sraidslighe na Congbála gonadh ann
do dheachaidh a ainim as do ghaíbh cró na ngon, agus na ccrecht do
radadh fair hi ccath Credrain, agus nír bó bás ar miodhlachus an bás
hishin acht iar mbreith buadha gach tan for a bhiodhbhadhaibh.

O ro clos tra la hUa Néill écc Í Domhnaill ro chuir techta doridhisi
hi ccend Chonallach do chuingidh giall agus umhla forra. Báttar
Cenél cConuill a ccomhairle aga sccrúdadh cidh do ghendais fris sin,
no cia toíseach dibh fein da ttiubrattais umhla, no aidide uair na bai
tigherna erdhalta oca oro écc Gofraidh. Dia mbattar for na hiomraitibh
sin at conncattar Domhnall Occ mac Domhnaill Móir Í Domhnaill cuca
a hAlbain ina macaemh ócc aidedhach in aeis a ocht mbliadhan ndécc,
agus do radsat Cenel cConaill a ccendus dó fo cedóir. Deithbir ón
ar dob eisidhe a fflaith díles diongmala budhdein, agus o ro aisneidhsiot
Cenél cConaill an taithescc sin do bertsat techta Í Neill chuca
(dosomh) ba forail laissiumh, agus ba fairbrigh innsin. Conadh ann
do raidh an tseinbriathar airdhirc tria san nGaoidhilcc nAlbanaigh boí
occa acc agallaimh na ttechthadh, .i. go mbiadh a domhan fein ag gach fer.
Ba samhail do thurus Tuathail Techtmair tar muir anall a hAlbain
iar ndilgenn tsaorclann Ereann la haithechthuathaibh an turus sin
Dhomhnaill Oicc a hAlbain a leith

le hiomuaim nairdrighe, le táthucchadh tuath, agus le cosnamh a criche
fein ar choiccriochaibh on ló in ro hoirdneadh é i tticcernus gus an
laithe fo dheoidh a ffuair a oidheadh.

Mainestir Chlaena i Laighnibh in epscobóidecht Cille Dara do
tógbháil do braithribh .S. Franseis.

Sloiccheadh mór la hAodh mac Feidhlimidh agus la Tadhg Ua mBriain
hi ccoinne Bhriain Uí Neill go CaolUiscce, go ttuccsat na maithe
sin leth ar leth cennus do Bhrian Ua Neill for Gaoidhelaibh iar ndénamh
siodha dóibh re roile. Braighde Aodha Uí Choncobhair dósomh re comhall,
agus braighde Muintire Raighilligh agus Ua mBriúin ó Cenandus
go Druim Cliabh dAodh mac Feidhlimidh mar an ccedna.

Mac Somhairle do thecht hi loinges timcell Connacht a hInsibh Gall
go

rainicc Conmaicne Mara gur ghabustair long chendaighe annsin go nderna
a hedail eidir fhíon, édach, umha agus iarn. Siurtán dExter Sirriam
Connacht do lenmhain Mic Somhairle gus an ailén in ro airis, agus a
longa for a nangcairibh ina ccomhfoccus. Feachar iomairecc ettorra,
marbhthar Siurtan fo chédoir, agus Piarus Accabard Ridere dia mhuinntir,
agus sochaidhe cenmothátsomh. Mac Somhairle gona muintir do tilleadh
doridhisi go haitheasach edalach go rainicc a thir búdéin.

Domhnall mac Concobhair mic Tighearnain Uí Ruairc baoí i mbraighdenus
tar cenn a athar ag Feidhlimidh Ó Choncobhair, agus ga mhac (.i. Aodh)
do léccean amach doibh, agus tigernus na Breifne do tabairt dó a
nionadh a athar.

MacRaith macc Tigearnain toiseach Tellaigh Dunchadha dho mharbhadh
la Domhnall mac Concobhair Ui Ruairc. Benaid Connachtaigh, agus fir
Breifne go coitchionn a thigernus do Dhomhnall annsin, agus marbhaitt
Teallach Dunchadha a dherbhrathair, Cathal mac Concobhair. Tuccadh
thigearnus Ua mBriuin iarsin do Art mac Cathail Riabhaigh Uí Ruairc,
.i. o Sliabh soir.

Brian Macc Samhradháin tighearna Theallaigh Eachdach do mharbhadh
la Connachtoibh.

Amhlaoibh mac Airt Uí Ruairc tighearna Breifne o Sliabh siar décc.

Tomas Ó Birn décc.

Ardghal Ó Concobhair mac Comharba Comain decc.

Coccadh mor etir Ghallaibh agus Concobhar Ua Briain dár loiscceadh
ArdRathain, Cill Colgan, Arbhanna agus sradbhailte iomdha oile.

Coinne etir Gallaibh, agus Gaoidhealaibh Ereann in eccmais Fedhlimidh
Uí Concobhair, agus sith do denamh eattorra.

AOIS CRIOST, 1259.

Aois Criost, mile, dá céd, caocca anaoí.

Corbmac Ua Luimluinn espoc Chluana Ferta Brenainn agus aird eaccnaidhe
na hErenn dég ina naoimhshenoir cianaosda.

Tomaltach mac Toirrdhealbhaigh mic Maoileachlainn Uí Concobhair do
toidheacht on Roimh iar na oirdneadh na airdespoc Tuama i ccuirt an Papa,
Pallium do thabhairt laiss agus Sochair mhora don Eacclais archena.

An Giollu Cam Mac Giollu Chiaráin Saoí i lecchionn agus i ndán décc.

Aedh Ua Concobhair do thabhairt ionaidh Amhlaoibh mic Airt, do Art
Beacc mac Airt Uí Ruairc agus Art mac Cathail Riabhaigh Uí Ruairc
do gabhail lais iar ccur Amhlaoibh is in ionat saidhe sin dó.

Aodh Ua Concobhair do dul go Doire Cholaim Chille do thabhairt ingene
Dhubhgoill Mic Somhairle.

Cathal mac ConSnamha toiseach Muintire Cionaith do dhalladh la hAodh
Ua Concobhair. Braighde Domhnaill Uí Ruairc do dhalladh dó bheos, .i.
Niall mac Donnchaidh agus Brian mac Nell, agus braighde Ua mBriúin
archena.

Coinne edir Aodh Ua cConcobhair agus Brian Ó Nell ag Daiminis Locha
hErni.

Sith do dhenamh dAodh Ua cConcobhair le Domhnall Ua Ruairc agus é
do thabhairt ticchernais na Breifne do Domhnall as a haithle.

Taichleach Mac Diarmada do écc.

Milidh Mac Goisdelbhaigh do écc.

Gillbert Mac Goisdealbhaigh do gabhail la hAodh Ua cConcobhair agus
Sliabh Lugha do lomarcain dó uile. Gillbert do thabairt a triar mac
i mbraighdenus tar a cenn budhén, agus Aodh Ua Concobhair dá léccen fén
amach as a haithle.

Tadhg Ua Briain Rioghdhamhna Mumhan do écc.

Sidhraidh Ua Baoighill do mharbhadh da deirbhfine fesin.

O Domhnaill (Domhnall Occ) do tionol sloicch lanmhoir in aoin ionad,
agus a dhol i tTír Eoghain. Aodh Buidhe Ó Neill do thecht slocch
ele ina choinne. An tir uile do milleadh leo, agus a ndol assidhe in
Oirghiallaibh go ro gialladh doibh gach ionadh inar ghabhsatt go soadh
doibh ina ffrithing.

Fedhlimidh Ua Tuathail tighearna Sil Muireadhaigh dó écc.

AOIS CRIOSD, 1260.

Aois Criosd, míle, da chéd, Seasccaitt.

Cionaoth Ua Birn prióir Cille Moire do écc.

MaolFinnén Ua Mithighen do écc.

Gradha espuicc do thabhairt do comharba Pattraicc ar MaoilSeaclainn
Ua Concobhair ag Dun Dealgan.

Cath Droma Deircc ag Dún Da Lethglass do thabhairt la Brian Ua Nell
agus la hAedh Ua cConchobhair do Ghallaibh tuaisccirt Ereann, du i
ttorcradar sochaidhe

do maithibh Gaoidhel, .i. Brian Ó Nell uachtorán Erenn, Domhnall Ó
Cairre, Diarmaid Mácc Lachloinn, Maghnus Ua Cathain, Cian Ua hInnerghe,
DonnSlebhe Mág Cana, Concobhor Ó DuibhDiorma agus a mhac, .i. Aodh,
Aodh Ua Catháin, Muircertach Ua Catháin, Amhlaoibh Ua Gairmleadhaigh,
CuUladh Ó hAnluain, agus Niall Ó hAnluain. Acht chena do marbhadh
cuicc fir décc do maithibh muinntire Catháin ar an lathhair sin. Torcrador
drong do maithibh Connacht ann bheós, .i. Giollu Criosd mac Concobhair
mic Corbmaic mic Tomaltaigh ticcherna Maighe Luirg, Cathal mac
Ticchernáin Ui Concobhair, MaolRuanaidh Mac Donnchaidh, Cathal mac
Donnchaidh, mic Muircertaigh, Aodh mac Muircertaigh Finn, Tadhg mac
Cathail mic Briain Ui MaoilRuanaidh, Diarmaid mac Taidhgh mic Muireadhaigh
mic Tomaltaigh Ui MaoilRuanaidh, Concobhor Mac Giollu Arraith, Tadhg mac
Cén Uí Gadhra, Giollu Beraigh Ua Cuinn, Carrolus mac an Espuicc Uí
Muireadhaigh agus sochaidhe mhor duaislibh agus danuaislibh Gaoidheal
immaille riú.

Sloicchedh la Mac Uilliam Búrc do com Fedhlimidh Ui Concobhair do
saighidh goro inder an tír roimhe go riacht Ros Commáin. Nochar
lamhastair dul seacha sin síos uair boí Fedhlimidh agus a mhac, .i.
Aodh na nGall re a nucht is na tuathaibh, agus ba Connacht ar a
ccul is in dithreibh conadh í comhairle do ronsat da gach taoibh síth
do dhenamh reroile. Do gníad samhlaidh. Iompaidhis Mac Uilliam ina
fritheng as a haithle.

Sluaicchedh la Mac Muiris i tTuadhmumhain do saighidh Concobhair Uí
Bhriain, go ttarla Ua Briain i cCoill Berráin agus tionol ina
timceal do maithibh a muintire ara cionnsomh. Maidhter for Gallaibh
riú fo cedóir agus marbhthar Dauit Prindercas Ridire roinertmar essidhe,
an Failgeach, Pearsún AirdRathain, Tomas Baroit, agus sochaidhe nach
airimhter dhiobh.

Maghnus mac Aodha Mecc Oireachtaigh do mharbhadh la Domhnall Ua
fFlaithimh.

Lochlainn mac Amhlaoibh mic Airt Ui Ruairc agus Ticchernán a derbhrathair
do marbhadh dAodh Ua Concobhair iar na ttoirbert dó la Domhnall mac
Nell mic Congalaigh Ui Ruairc.

Domhnall mac Conchobhair mic Ticchernáin Uí Ruairc do marbhadh la
Teallach nDúnchadha i meabhail agus Muirceartach a dearbrathair do
mharbhadh dAodh Ua Conchobhair iar sin. Art Beacc mac Airt Ui
Ruairc do marbhadh dAodh Ua Concobhair beos.

Tadhg Dubh mac Nell mic Congalaigh do marbhadh la MaoilSeachlainn
mac Amhlaoibh mic Airt.

Creach mór la hAodh Ua cConcobhair for Tuaith Ratha dár marbhadh
Concobhar Mac Branáin toiseach Corc Achlann, Muircertach Ó Maonaigh,
mac Briain Uí Allamhain, agus Sochaidhe archena.

Creach do dhenamh do Mac Muiris ar Ua nDomhnaill. Drong do muintir
Uí Domhnaill do breith orra i mBeannan Brechmoighe. Drem do losccadh
agus do marbhadh leó dhiobh.

Creach adhbhal do denamh dUa Domhnaill ar Mac Muiris gur airccestar
Cairpre uile.

Longport Concobhair Uí Ceallaigh do losccadh la muintir Aodha Uí
Concobhair.

Sitreacc mac Senlaich do marbhadh in ÁthLuain do DonnCathaigh Mag
Oireachtaigh agus do Tomaltach Mag Oireachtaigh.

Crechsluaiccheadh la hUa nDomhnaill for Chenél nEocchain tar eis
catha Dúin gur haircceadh agus gur loiscceadh urmor Chenel nEocchain
leis don cur sin.

Abraham Ua Conallain comorba Patraicc décc.

AOIS CRIOSD, 1261.

Aois Criosd, mile, da chéd, Searcca, a haon.

MaolPattraicc Ó Sccandail espoc Ratha Both do togha ina airdespoc in
ArdMacha.

Se cleirigh décc do maithibh cleireach Cenél cConaill do marbhadh la
Concobhar Ua Nell agus la Cenél nEoghain i nDoire Cholaim Chille
im Concobhar Ua fFirghil. Concobhor Ua Nell do marbhadh fo cedoir
tre miorbailibh De agus Cholaim Chille le Donn Ua mBreslén toiseach
Fanad.

Aedh mac MaoilSeachlainn Ui Concobhair do mharbhadh do MaolFhabhaill
Ua Edhin.

Cathal Ó hEaghra do marbhadh do Gallaibh ar tarraing Mic Fheorais
agus coiccer oile do Luighnibh do marbhadh imaille ris i ttempall mor
Fechin in Eass Dara.

Coccadh mor agus uilc iomdha do dhenamh dFhingin mac Domhnaill Mecc
Carthaigh agus dá braithribh ar Ghallaibh.

Sluaicchedh mor la Cloinn Gerailt i nDesmumain do saighidh Mecc
Carthaigh, .i. Fhinghin. Macc Carthaigh da nionnsaighidhsiomh go
ttucc maidhm forra dar marbhadh ocht mbarúin agus cuiccer ridiredh im
dreim ele duaislibh Gall is

in ccliathaigh sin imaille re Seon Mac Tomáis agus ris an mBarrach
Mór. Dioairmhidhi a ttorchair do daosccorsluagh Gall is in ccathiorgail
remraite.

Fingin Mag Carthaigh do marbhadh la Gallaibh iar sin, agus ticchernus
Desmumhan do gabhail da derbhrathair don Aithchleireach Mág Carthaigh.

Art mac Cathail Riabhaigh Ui Ruairc delúdh o Aodh Ua Conchobhair,
agus toisigh na Breifne agus Chonmaicne do thabhairt chennais na
Breifne dhó.

Domhnall Ua hEaghra do dhenamh creche for Cloinn Fheórais in dioghail
marbhtha Cathail Ui Eaghra doibh agus sharaighthi theampaill Fechin
gur marbh Sefín Mac Fheorais, agus an tatcluicc tuccustair a teampall
EasaDara as e baoí ima cenn ag a marbhadh.

Brian Ruadh Ua Briain do losccadh agus do scaoileadh Caislen
Uí Chonaing agus ro marbh a mboí do dhaoinibh ann.

Longport Aodha Uí Concobhair (ag Snamh Inredaigh) do losccadh
dfearaibh Breifni.

Losccadh Cluana Suilionn, .i. longport Fedlim Ui Concobhair.

Toirrdhealbhach Ócc mac Aodha Ui Concobhair do tabhairt for altram
dArt Ó Ruairc.

Creach mór la hAodh Ua Concobhair isin mBreifne co rainic Druim
Lethain. Brisedh do thabhairt annsin for blaidh da sluagh gur marbhadh
sochaidhe nar bhoirrdeirc dhiobh.

Aodh Buidhe Ua Nell dionnarbadh, agus Niall Culánach Ó Nell
doirdneadh ina ionadh.

Niall Ua Gairmleadhaigh toiseach Cenél Moáin do écc.

Maidhm mór la hUa nDomhnaill for Niall Chulánach Ó Néill dú in
ro marbhadh agus in ro gabhadh sochaidhe do mhaithibh Chenel Eoghain
fa mhac Cathmaoil toiseach Chenel Feradhaigh co ndruing do mhaithibh
ele nach airimhther sond.

AOIS CRIOST, 1262.

Aois Criost, mile, dá céd, seasccat, adó.

MaolPattraicc Ó Sccannail Airdespoc ArdaMacha do radha oiffrind
le pallium (in octau Eoin Baiste) in ArdMacha.

MaoilSeacloinn mac Taidcc Ui Concobhair espuc OileFinn do écc.

Sluáigheadh adbal mór la Gallaibh Ereann do soighidh Fedhlimidh mic
Cathail Croibhdeirg agus a mic Aodh na nGall, gur cuir Ua Concobhair
urmhór bó Connacht i tTir Conaill ar techeadh na nGall, agus buí fén
in Inis Saimera ar cúl a bhó agus a muinter. Tainic Mac Uilliam Burc
tar Tochar Móna Coinneadha iniar, agus slógh mor immailli ris, go
ráinic OilFinn. Iusdís na hEreann agus Eoan de Uerdun

do thocht tar AthLuain anoir go RosCommáin. Leccid siortha uatha i
cCenél Dobhtha Mic Aongusa gur airccsiod an méd ro an tar és Uí
Concobhair i cConnachtaibh don toisc sin, agus do tórainnsiod áit
caisléin i RosCommáin. Dala Aodha Uí Concobhair tra ro tionoilsidhe
a shochraide, agus luidh in Iarthar Connacht gur airgiostair ó Moigh
Eó na Saxan agus o Bhalla iniar. Loisccis a mbailte agus a
narbhanna go Sliabh Lugha, agus ro marbhustair daoine iomda etorra sin.
Cuiris a toisigh agus a ógflatha uaidh in Uachtor Connacht gur loisccsiod,
agus gur airccsiod ó Tuaim Da Gualann go hAthLuain, agus ro marbhsat
a ttarla do daoinibh infeadhma etorra. Cuirid Goill iaramh techta uatha
dochum Ui Concobhair agus a mic do taircsin síodha dóibh. Ticc Aodh
iarsin ina ccoinne go hath Doire Chuirc. Do gníadh sith ann re roile
gan bhraighde gan edireadha ó cechtar na dá chéle. Baoi Aodh Ua
Concobhair agus Mac Uilliam Burc in én leabaidh an oidhche dés na
síodha go subhach soimheanmnach, agus imtighid Goill arabharadh
iar cceliobhradh dUa Concobhair.

Aodh Buidhe Ua Néll doirdneadh doridhise agus Niall Culánach
daithrioghadh.

Crech mór do dénamh la Gallaibh na Midhe ar Giolla na Naomh Ua
Fearghail tighearna na hAngaile, agus a oireachta fein do dhul uaidh
i ccleith Gall. A aithrioghadh doibh, agus a tighearnus do tabhairt do
mac Murchaidh Carraigh Uí Fherghail. Uilc iomdha, creacha, greassa,
urtha, agus airccne, agus marbhtha do dhénamh do Ghiolla na Naomh for
Gallaibh iarsin. Tighearnus na hAngoile do cosnamh dó ar éccin, agus
mac Murchaidh Carraigh dionnarbhadh dó as an tír amach.

DonnSlebe mac Cathmaoil taoiseach Cenél Fearadhaigh do marbhadh
dAodh Buidhe Ua Néll.

Sluaigheadh la Mac Uilliam Búrc agus lá Gallaibh Ereann i
nDeasmumhain

dionnsaighidh Még Carthaigh go rangadar Mangartach Locha Lén.
Marbthar Gearalt Roitsi annsin lá Mag Carthaigh, agus a deirthi
gur bésidhe an treas barún do bfearr in Erinn ina aimsir fein. Ba
háithes go nanáithes do Desmumhain sin uair do marbhadh Corbmac mac
Domhnaill Guid Mégh Carthaigh don tachar so. Acht chena ba hesbadhach
Goill agus Gaoidhil mun Mangartaigh an la remráitte.

Domhnall Ua Mannacháin do marbhadh do cloinn Ruaidhri agus Taidhcc
Uí Conchobhair.

Sluaiccheadh la hUa nDomhnaill (Domhnall Ócc) hi fFeraibh Manach
cetus, agus assidhe i ngairbtrian Connacht agus go Granard Tethba,
go ro riarsat, agus go ro ghiallsatt gach tir gus a rainicc dó, agus
tainicc dia tigh iar mbuaidh ccosccair.

AOIS CRIOSD, 1263.

Aois Criosd, míle, dá chéd, sescat, atrí.

Tomás Ua Ceallaigh espuc Cluana Fearta agus MaolCiarain Ua
MaoilEoin (.i. ab Cluana Mic Nois) dég.

Dauith Ua Find ab Mainistre na Buille agus GiollaPatraicc mac
Giolla na nGuisén prioir Doirein, Saoí crabaidh agus enigh dég.

Donn Ua Breslén do marbhadh la Domhnall Ua nDomhnaill i ccuirt
an Espuicc i Ráith Both.

Sluaigheadh la Mac Uilliam dionnsaighidh Fedhlimidh Ui Concobhair
agus a meic go rangadar RosComáin, agus ro teichsiod Siol Muireadhaigh
rompa i ttuaisceart Connacht, agus nochan fuairsiod Goill creacha re
a ndénamh don

dul sin. Ro innsaigh Donnchadh Ua Flointt agus Tadg a mhac an
sluagh, agus do marbhsat céd diobh edir maith agus saith, im Aitin
Ruitsél agus imma mac agus im cúic mhacaibh ConConnacht Uí Concobhair
imaille re sochaidhe oile. Soait an sluagh fo mela dia ttighibh iar sin.

MaolFabhaill Ua hEdhin do marbhadh lá Gallaibh.

Diarmait Clereach mac Corbmaic Meic Diarmata do écc.

Aindiles Mág Fhionnbharr taoiseach Muintire Gearadháin do écc.

Caislén do denamh la Mac Uilliam Búrc ag Ath Angail isin cCorann.

Machair Ua Ruadháin do marbhadh la Gallaibh i ndorus tempaill Cilli
Sesccnén.

Etaoin inghean Uí Fhlannaccáin do écc.

Sluaiccheadh la hUa nDomhnaill (Domhnall Occ) hi cConnactoibh go
ccomhranaicc fri hAodh Ua cConcobhair acc Coirrsliabh. Lottar
assidhe go Cruachain assidhe tar Suca, assidhe hi cCloinn
Riocaird gur milleadh agus gur ler lomairccedh leo go hEchtge agus go
Gaillimh, agus iar niompudh dAodh Ua Choncobhair ó Ua nDomhnaill,
ro asccna Ó Domhnaill tar Sruthair, tar Rodhba, ar fud Tire
hAmhalghaidh, agus iaromh tar Muaidh, agus do bert a óghriar uadhaibh
uile.

Creach mór do dhenamh la hAedh mac Fedhlimidh ar Gallaibh Slebhe Lugha,
agus i

cCiarraighe, agus ro marbhadh sochaidhe mhor do Ghallaibh lais, agus
do rat buar iomdha uaidhibh.

AOIS CRIOST, 1264.

Aois Criost, mile, da chéd, sescat, a cethair.

Aongus Ua Clumain espuc Luigne do écc i Mainistir na Búille iar
ccur a espaccóide de ré chian roime sin.

Coccadh edir Art Ua MaoilSeachluinn agus Goill na Midhe. Ar do
tabairt lais orra iman mBrosnaigh edir marbhadh agus bhadhadh.

Muirceartach mac Domhnaill Uí Airt do marbhadh, agus a muintir do
loscadh lá Donn Mág Uidhir.

Creach mór do dénamh do Dealbhnaibh ar Shiol nAnmchadha, agus cuic
meic Uí Madadhain do marbhadh don toisc sin.

Coinni edir Iusdis na hEreann (gona Gallaibh im Iarla Uladh agus im
Muiris Mac Gearailt gona ccoimthionól leth ar leth) agus Fedhlimidh
Ua Concobhair gon a

mac in Ath Luain. Eaccla agus anbháthadh intinne do gabail na nGall
od conncadar Rí Connacht agus a mhac go lionmar leirthionoilte ag tocht
ina ccomhdháil. Gonadh í comairli ar ar cinnsead síth diarraidh orra.
Aontaighis Fedlimidh agus maithe a muintire an tsíth do dénamh, agus
ro scarsat re roile go siothchanta iaromh.

Coccadh dergi edir Mac Uilliam Burc (.i. Iarla Uladh), agus Muiris
Mac Gearailt, gur milleadh urmór Ereann etorra, gur gabh an tIarla
araibi do caislénaibh i cConnachtaib ag Mac Gearailt, gur loiscc
a mainer, agus gur airgestair a muintir.

Art Ua MaoilSeachloinn do losccadh araibhe do chaislenaibh agus do
sráttbhailtibh i nDealbhna, a cCalroighi, agus a mBreghmaine gur
díochuirestair a nGoill estibh uili. Gabhais braighde a ttoiseach as
a haithle.

Iusdis na hEreann, Seoan Gogan, agus Teboid Buitelér do gabáil do
Muiris Mac Gerailt i ttempal coisrecctha.

Caislen Locha Meascca agus caislén Aird Rathain do gabail do
Mac Uilliam.

Airdepscop ArdaMacha MaolPattraicc Ó Sccannaill do thabairt na
mBrathar Minur go hArdMacha, agus asé Mac Domhnaill Gallócclach
(do reir gnatcuimne) do thionnsgain in mainestir sin do thógbhail ó
thosach.

AOIS CRIOST, 1265.

Aois Criost, míle, da chéd, sescat, acúicc.

Tomas mac Feargail meic Diarmada espuc OiliFinn, Tomas Ua Maicin
espuc Luigne, agus MaolBrighde Uá Gruccáin airchinneach OileFinn
do écc.

Muiris mac Nell Uí Concobhair do togha do cum espucóide OileFinn.

Caislén Sliccigh do sgaoileadh la hAodh Ua cConcobhair, agus la
hUa nDomhnaill. Caislen an Bennatta agus caislen Rátha Aird
Craoibhe do loscadh agus do scaoileadh leó beós.

Mainistir Topair Patraicc do losccadh.

Tadg Mag Fionnbharr do marbhadh do Concobhar Mag Ragnaill agus do
mac Domhnaill Uí Fearghail.

Fedhlimidh mac Cathail Croibhdeirg Uí Concobhair Ri Connacht,
fear cosanta agus cothaigthi a cuiccidh fein, agus a charad for gach
taoibh, fear ionnarbtha agus airgthe a eascarat, fear lan denech,
deangnamh, agus doirdercus, fear méadaighthe ord eccailseach, agus
ealadhan, deghadbhar rígh Ereann ar uaisli, ar cruth, ar cródhacht,
ar chéill, ar iocht, ar fhírinne do écc iar mbuaidh nongtha agus
naithrighi i mainistir brathar .S. Domenic i RosComáin tucc fein
roimhe sin do Dia agus don urd. Aodh Ua Concobhair a mac féin do
ríogadh uas Connachtaibh dá és, agus a creach ríghi do dénamh do
ar Uibh Failghe, agus iar niompúdh

do go hÁth Luain Cathal mac Taidhcc Uí Concobhair do dalladh lais, agus
a écc da bhíthin.

Muirceartach mac Cathail mic Diarmata mic Taidg Uí MaoilRuanaidh
tighearna Muighe Luirg dég.

Giolla na Naomh Ua Cuinn taoiseach Muintire Giollccáin, Cathal Mag
Raghnaill taoiseach Muintire hEolais, agus Muireadhach Ua Cearbaill
taoiseach Calroighi do ecc bhéos.

Coinne do denamh do Tomaltach Ua Concobhair (.i. airdespuc Tuama)
re Dauith Prindergás agus re Macaibh Murchadha. Mórán do muintir
an airdespuic do marbhadh an lá sin dóibh a cCill Meadhoin.

Dearbforgaill ingen Ui Dubda (mathair an Airdespuic Thomaltaigh Uí
Concobhair) décc iar mbuaidh, etc.

AOIS CRIOST, 1266.

Aois Criosd, mile, dá chéd, sescat, asé.

Gradha espuicc do tabairt ar brathair dord .S. Domenic (.i. Ua Scopa)
in Ard Macha do cum beith i Raith Both dó.

Tomas Ua MaolConaire aircideochain Tuama, agus MaoilIsu Ua hAnainn
prioir Rosa Commain, agus Atha Liacc, do écc.

Tomas Ua Miadachain do gabail espocóide Luigne.

Togha espuicc do tocht on Róimh go Cluain Ferta Brenainn, agus
gradha espuicc do tabairt do fein agus do Tomas Ó Miadacháin in Ath
na Ríogh an Domnach ria Nodlaic.

Domhnall Ua hEghra tighearna Luigne do marbadh do Gallaibh, agus é ag
loscadh Aird na Riagh.

Mathgamain mac Ceithernaigh Uí Ceirín tighearna Ciarraighe do marbadh
la Gallaibh.

Mathgamain Ua Cuilein tighearna Claonglaisi do marbadh dá mnaoi féin
den bhuilli do sccin tré éd.

Caislén Tighi Da Coinne do briseadh, agus Conmaicne uile dfásughadh.

Toirrdhealbhach mac Aodha mic Cathail Croibhdeirg décc i mainisdir
Chnuic Muaide.

Diarmait Ruadh mac Concobhair mic Corbmaic Meic Diarmata, agus Donn
Cathaigh mac Duinn Óicc Még Oirechtaigh do dalladh dAodh Ua
Concobhair.

Buirgés Beoil an Tachair do loscadh do Flann Ruadh Ua Floinn, agus
morán do Gallaibh an baile do marbadh dó.

Aodh Ua Concobhair Rí Connacht do dul isin mBrefne daitríoghadh
Airt mic Cathail Riabhaigh, agus tighearnus Brefne do tabairt dó
do Concobhar Buidhe mac Amhlaoibh mic Airt Uí Ruairc, agus braighde
taoiseach na Brefni uili do gabháil.

Sluaigheadh la hUilliam Búrc do soighidh Uí MaoilSeachloinn. Morán
do báthadh díbh in Ath Crochda, agus a niompudh gan nert gan braighde
do gabháil.

Ar mór do thabairt do droing do muintir Ui Concobair, .i. do Lochluinn
mac Diarmata mic Muircertaigh, do Mac Ceithernaigh, agus do mac
Domhnaill Duibh Ui Eaghra, ar Brethnachaibh, agus ar Luighnibh
in Iarthar Connacht, agus én ceann dég ar fichit do tiodhlacadh go
hUa cConcobair dóibh.

Corbmac mac Giolla Criost meic Diarmada do lot, agus a ecc treimhid.

Sadb inghean Cathail Croibdeirg agus MaoilEoin Bodhar Ua MaoilConaire
ollamh Síl Muireadhaigh i Seanchus do écc.

MaolPatraic Ó Scandail Priomhaid Aird Macha do tabhairt Brathar
Mionur go hArd Macha, agus lethaindíog lándomhain do dénamh lais im an
eacclais iaramh.

AOIS CRIOST, 1267.

Aois Criosd, mile, da chéd, sescat, aseacht.

Espucc Cluana Ferta, .i. Rómhanach do dul do soigidh an Phapa.

Murchadh Mac Suibhne do gabail in Umall do Domnall mac Maghnusa
Uí Concobhair, a tabairt ar laimh an Iarla, agus a écc i bpriosún aicce.

Brian mac Toirrdhealbhaigh mic Ruaidhri Ui Concobhair do écc i mainistir
Chnuic Muaidhe.

Creach do denamh do Mac Uilliam ar Ua cConcobhair gur airgesdair
Tir Maine agus Clann Uadach.

Creach do denamh do Gallaibh Iarthair Connacht i cCairpre Droma Cliabh,
agus Eas Dara darccain dóibh.

Donnchadh mac Ruaidhri mic Aodha Ui Concobhair do marbhadh la Gallaibh.

Galar treablaideach do gabhail Rígh Connacht go ndeachaidh a tháscc
fo Erinn.

Alis inghean Meic Carrgamna do écc.

Aodh Ua Muiredhaigh taoiseach an Lagáin do mharbhadh i cCill Alaidh
la hUa MaoilFhoghmair comarba na cille Dia Domhnaigh iar neisteacht
oifrind.

AOIS CRIOST, 1268.

Aois Criost, míle, dá chéd, sescat, a hocht.

Aodh mac Concobhair Uí Flaithbertaigh oifficel Eanaigh Dúin do écc.

Tempall Mór Arda Macha do tionnscnadh las an bPriomhaidh GiollaPatraicc
Ó Scandail.

Concobar Ruadh Ua Briain tighearna Tuadmumhan, Seoinin a mac, a
inghen,

mac a inghine, .i. mac Ruaidhri Uí Grada, DubLochlainn Ua Lochlainn,
Tomas Ua Beollain, agus Sochaidhe oile do marbhadh la Diarmait mac
Muircertaigh Ui Briain agus éfein do marbhadh inn iaramh. Brian mac
Concobhair Uí Briain do gabhail tigearnais Tuadhmuman as a haithle.

Toirrdhealbhach Óg mac Aodha mic Fedhlimidh mic Cathail Croibhdeirg,
dalta Ua mBriúin esidhe, do écc.

Amhlaoibh Ua Feargail tuir cosanta Conmaicneach do marbhadh la
Gallaibh i bhfell.

Concobhar Ua Ceallaigh tighearna Ua Maine, Aongus Ua Dalaigh Saoi
fhir dána agus tighe aoidheadh, Maghnus Mag Oirechtaigh taoiseach
Cloinne Tomaltaig, Domhnall Ua Gradda taoiseach Cenel Dunghaile,
agus Dubhghall mac Ruaidhri, tighearna Innsi Gall, agus Airir
Gaoidheal do écc.

Muiris Ruadh Mac Gearailt do bháthadh for muir go lucht luingi
imaille ris ag toidhecht ó Shaxaibh.

Ionnsaighidh do tabhairt dAodh Ua Concobhair for Gallaibh go hAth
Luain. Na Goill do tocht ina coinne gus na Feadhaibh, tachor do
cur eatorra, briseadh for Gallaib, agus Sochaidhe díbh do marbhadh.

Donn mac Taidhg Uí Mannacháin, agus deichneabhar dá muintir do marbadh
do Tadhg Ua Fhlannaccáin agus do Giolla Criost Ua Birn.

Feargal Ua MaoilMuaidh taoiseach Fear cCeall, agus MaoilSeachlainn
Mag Cochlain do marbhadh la Gallaibh.

Aenghus Ua MaoilFhoghmair do mharbhadh la hUibh Muireadhaigh i
ndioghail a ccind fhine.

AOIS CRIOST, 1269.

Aois Criost, míle, da chéd, Sescat, anaoí.

Dauith Ua Bragain espucc Clochair do écc, agus a adhnacul i
mainistir Melifoint uair ba manach da manchaibh é.

Tadhg mac Nell mic Muireadhaigh Ui Concobhair do marbhadh in OilFinn
dócclách do muintir a bhrathar fén, agus an tí do rinne an gniomh sin
do tuitim inn.

Iomur Ua Birn ócclach agus lainfhear grada Aodha Uí Concobhair do
chor an tsaoghail de as lár a cloinne agus a chonáich, agus dul go
mainisdir Rosa Comáin dó, gur caith an seal baoí roime da saoghal edir
braithribh .S.Domenic.

Brian mac Domhnaill Duibh Ui Eaghra do marbhadh do Gallaibh i
Slicceach.

Benmidhe inghean Toirrdhealbhaigh meic Ruaidhri, ben MaolMuire
Meic Suibhne, Seaffraigh mac Domhnaill Clannaigh Meic GiollaPatraicc
tighearna Slebhe Bladhma, agus Aodh Ua Fionnachta Saoí tiompánoigh
do écc.

Echmilidh MacAirtén do marbhadh dUa Anluain.

Domnall Ua Fearghoil agus Aodh a mac, cáraid degheinigh derlaigtheach
do mharbhadh do Giolla na Naomh Ua Ferghail agus do Ghallaibh.

Cristina inghean Uí Neachtain ben Diarmada Midhigh Meic Diarmata,
ben do bferr eneach agus ionnracus don cineadh dá mbaoí, agus as mó
do chuir dá comaoin ar an ord Liath do écc iar mbuaidh naithrighe.

Caislén Sliccigh do denamh la mac Muiris Meic Gearailt iar na
bhriseadh dAodh Ua Concobhair agus dUa Domhnaill roime sin.

Caislén Rosa Comáin do denamh la Roibert Defort iusdís na hErionn,
agus aseadh fo dera a denam, Aodh Ua Concobhair Ri Connacht do
beth easslan, ionnus nar tualaing tachar no teaccbhail do tabairt do
Gallaibh, na toirmescc do chor ar an ccaislén do denamh. Connachtaigh
do beith ina ccedibh creach (go herghi dosamh doridhise) fo cosaibh Gall.

Flaithbertach Ua MaoilFhíona taoiseach leithe Calraighe Mhaighe
hÉleóg do marbhadh dó Ghaibhtheacháin dó lethtaoiseach oile.

AOIS CRIOST, 1270.

Aois Criost, míle, da chéd, seachtmogat.

MaolPattraicc Ua Scandail airdespucc Aird Macha, do dul do láthair
Righ Saxan. An Rí da glacadh go honórach, agus toidhecht tar a ais
dó imaille re mor chumachtaibh.

Coccadh mor edir Ua cConcobhair agus Iarla Uladh Uater a Búrc,
gur thionóil an tIarla maithe Gall Ereann im an ngiusdis, agus a
rann Gaoideal

archena go Connachtaib go riachtadar Ros Comáin an ced adhaig,
OilFinn an dara hadhaigh, Aissidh go Port Lecce. Gabhaid sosadh
agus Saorlongport ann an oidhche sin. Tiaghaid daon chomairle arabharach
in Áth Caradh Conaill tar Sionainn soir.

Baoí Ri Connacht mun am sin uathadh do maithibh a muintire i Moigh
Nise ar cionn na nGall, agus do an an giusdis agus beccán don tsluagh
Ghall allaniar do Sionainn ga nurnaidhe. Iar ndul don Iarla tar
Ath Caradh Conaill ro erghiodar uathadh do muintir Uí Concobhair do
na Gallaibh i cCoilltibh Conmaicne go ndearnsad marbhadh orra. Lodar
iaram go Mag Nise gur gabsad foslongport ann in oidhchi sin. Do gniad
do comairle reroile ainnsídhe Síth do denamh lé Rígh Connacht, agus
dearbhrathoir an Iarla (Uilliam Óg mac Riocaird mic Uilliam Concuir)
do chor ar láimh muintire Uí Concobhair an ccein do beth sé fén i
ttigh an Iarla ag snadhmadh na siodha. Do gnither samhlaidh. Acht cena
do gabsad muintir Ui Concobhair dearbrathoir an Iarla focedóir, agus
ro mharbhsad Seaan Dolifín go na mac. Feargaigthear an tIarla iar
na clos sin dó. Rucc as an adhaigh sin go himshníomhach athtuirseach.
Erccis i muichdeadhoil na maidne arabhárach gona Gallaibh agus
Gaoidhealaibh ceangailte coirighthe ina timcheal, agus gluaisid do
saighidh Ui Concobhair go rangadar Ath an Chip. Do gebhid
Toirrdhealbhach Ua Briain chuca aghaidh in aghaidh annsin, agus é ag
tocht i ccommbáidh Uí Concobhair. Do beir an tIarla fén a aghaidh
ar Toirrdhealbhach, agus ro cuimhnigh a eccraides dó go ttorchair
Toirrdhealbhach lais focedoir. Dala Connacht tra, rucsad orra
do chom an atha don dul sin ionnus gur bhrúchtdhoirtsiod ina cceann
do chois agus deach gur bhriseador for a ttosach, agus gur chuirsiod
a ndeireadh as a nionat dá naimhdeóin. Marbhtar naonbhar do maithibh
a Ridireadh don iarraidh si a ttimceal an átha imaille re Riocard

na Coilleadh agus re Seaan Buitelér, gan áiremh ar a ttorcradar
díobh edir maith agus saith uatha so amach. Dírimh bheós na hédála
do benadh dibh darm, dédeadh agus deachaibh, etc. Marbtar
dearbrathair an Iarla (.i. Uilliám Ócc) iarsin lá hUa cConcobair
a neraic mic Uí Briain do marbhadh don Iarla.

Caislén Atha Anguili, caislén Slebi Lugha agus caislen Cille Calman
do leaccadh dUa Concobhair. Ros Comain, Rinn Dúin agus Uillinn
Uanach do loscadh lais beós.

Brian Ruadh Ua Briain diompúdh for Gallaibh. Airgthi aidble do
dénamh dó orra, agus caislén Cláir Átha Dá Caradh do gabháil dó.

Creacha móra do dénamh don Iarla, agus do Gallaibh Connacht i tTír
nOilealla ar muintir Aodha Uí Concobhair, agus Dauith Cuisin do
marbhadh don dul sin.

Mac Murchaidh Carraigh Ui Fhergail beithir ar bheodhacht, onchú
ar engnamh do marbhadh la Gallaibh.

Tanaidhe Mór mac Duinnín mic Nédhe mic Conaing Bhuidhe Uí
MaoilConaire doirdneadh in ardollamhnacht Connacht, agus foircionn
do dhul for ollamhnacht an DubhShúiligh Ui MaoilConaire agus Dunlaing
Uí MaoilConaire.

Slicceach do losccadh la hUa nDomhnaill, agus lá Cenel Conaill
agus mac Breallaigh an Chairn Uí MaoilBhrénainn do mharbhadh don
turus sin.

Cristina inghen Uí Neachtain ben Diarmada Midhigh Meic Diarmada
do

écc, ben ro budh maith deirc agus oineach, agus do rad almsana iomda
don ord Liath.

AOIS CRIOST, 1271.

Aois Criost míle, da chéd, seachtmogat a haon.

Siomon MaccRaith deccanach Arda Carna do écc.

Uater a Búrc Iarla Uladh agus tighearna Gall Connacht do écc i
ccaislén na Gaillmhe iar mbuaidh naithrighe do galar aithgearr.

Tomas Mac Muiris do écc i mBaile Locha Meascca.

Iomar Ua Birn lainfhear gradha Aodha Ui Concobair do écc i Ros
Comáin iar mbuaidh naithrighe, agus a adhnacul innte.

Aodh Ua Concobhair mac Comorba Comáin do marbadh do Tomás Buitelér
ag Muine Inghine Crechain.

Domhnall Ua Floinn do marbhadh do mac Robín Laigles is in ló cedna
i ccionn uachtarach Sruthra.

Mathgamhain Ua Concobhair do marbhadh do Gallaibh Dúin Móir.

Niocol mac Seaain Uerdún tighearna Óirghiall do marbhadh lá Seaffraidh
Ua bhFearghail.

Concobhar mac Tighearnáin Ui Concobhair do marbhadh la MaoilSeachluinn
mac Airt Uí Ruairc, agus la Cloinn Fearmuighe.

Caislén Tighe Templa, caislén Sliccigh, agus caislen Atha Liacc
do briseadh dAodh Ua Concobair.

Aodh mac Néill Uí Dhubhda do écc.

AOIS CRIOST, 1272.

Aois Criost, míle, da chéd, sechtmogat, adó.

Henri Buitelér tighearna Umhaill, agus Hoitse Medbric do marbhadh
do Cathal mac Concobhair Ruaidh, agus do Cloinn Muircertaigh Ui
Concobhair.

Caislén Rosa Comáin do briseadh do righ Connacht, Aodh Ua Concobhair.

Tadhg Dall mac Aodha mic Cathail Croibdeirg do écc, agus ba hésidhe
adbhar righ do bferr da cineadh no gur dallsad Muintir Raighilligh
é.

Iamas Dodalaigh Iusdis na hEreann do marbhadh dUa Broin, agus
do Connachtaibh.

Muirgios mac Donnchaidh mic Tomaltaigh Uí MaoilRuanaidh, Saoi enigh,
agus engnamha a chineadh do écc illongport Uí Domhnaill i Murbach,
agus a tabairt go Mainistir na Buille dá adhnacul.

Donnchadh mac Giolla na Naomh Még Samhradháin do mharbhadh dá derbrathair
Tomas.

Riocard Diuid an barún do buaisle do Gallaibh décc.

An Midhe do losccadh go Granaird dAodh Ua Concobair.

Ath Luain do losccadh lais bheós, agus a droichead do bhriseadh.

O Domhnaill (Domhnall Ócc) do tionol ethar agus bhád for Loch Eirne,
agus aissidhe for Loch Uachtair. Maithesa, agus edala na tíre ina
thimchell (battar for innsib an locha sin) do bein eisdibh, agus a
norccain lais co mbattar ar a

chumus, Tren agus treisi do ghabháil dó in gach maighin ina
ccomhfochroibh don chur sin.

An céd Éduard do rioghadh os Saxaibh .16. Nouember.

AOIS CRIOST, 1273.

Aois Criost, mile, da chéd, seachtmogat, atrí.

Flann Ó Tighernaigh tigherna Cera do marbhadh dÓ Muiréadhaigh
im thighernus Cera tria neart Aodha mic Fedhlimidh Uí Choncobhair.

Concobhar Buide mac Amhlaoibh mic Airt Uí Ruairc tighearna Brefne
do marbadh do cloinn Concobhair mic Tighearnáin Uí Concobhair, agus
do marbhsomh an mac do bfearr dibsiom Tighearnán.

Eochaidh Mag Mathgamhna tighearna Oirghiall, agus sochaidhe imaille
ris do marbadh dUa Anluain, agus do Cenél nEoghain.

Creach do denamh do Siurtán dExetra isin cCorann. Uathadh
do rioghdamhnaibh Connacht do breith orra, aimhgliocus comhairle do
dénamh dóibh ar fhuráileamh coda da ndaosccorshluagh, gur marbadh
Domhnall mac Donnchaidh mic Maghnusa, Magnus mac Airt, Aireachtach Mac
Aodhaccáin, Aodh Ua Birn, agus Sochaidhe oile.

Morshluagh la Mac Muiris Meic Gerailt i tTuadhmhumhain gur gabh
braighdi agus neart ar Ua mBriain.

Corbmac mac Diarmada mic Ruaidhri décc.

Domhnall Iorrais mac Maghnusa mic Muircertaigh Muimhnigh dionnarbhadh
a hUmhall agus a hIorrus.

Ruaidhri Ua Flaithbertaigh dionnarbhadh a hIarthar Connacht.

O Domhnaill (Domhnall Ócc) do chor slóigh lanmoir in aoin ionad do
maithiph Conallach, agus do mhaithibh Connacht, agus dol dó i
tTír nEocchain, agus an tír do milleadh lais.

Domhnall Ó Cuinn leth toiseach na hAicidechta do mharbhadh la
hUa nDubhthaigh.

AOIS CRIOST, 1274.

Aois Criost, mile, dá céd, seachtmogat, a ceathoir.

Aodh mac Fedhlimidh mic Catail Croibdeirg Ri Connacht, Rí ro
fholmhaigh, agus ro fhasaigh Connachta ar Gallaibh agus Gaoidhealaibh
bidís na aghaidh, Rí do rad madhmanna mionca for hSaxanchaibh, ro
trasccair a ccúirti agus a ccaislén, ro mudhaigh a ccuradha agus
a ccaithmilidh, Rí ro gabh braighdi Ua mBriúin agus catha Aedha
Find, Ri bá mó gráin agus cosccar, eneach agus oirdercus, fear millte
agus leasoighthi Ereann esidhe, a écc iar mbuaidh naithrighi Dia
Dardaoin ar aoí laithe, agus an tres la do Samhradh esidhe. Eoghan
mac Ruaidhri mic Aodha mic Cathail Croibhdeirg do rioghadh ina ionat,
agus nocha raibe acht én ráithi is in ríghe an tan ro marbsat a derbhfine
fesin e, .i. Ruaidhri mac Toirrdhealbhaigh mic Aodha Ui Concobhair
i ttempall Bráthar Rosa Comáin, agus Aodh mac Cathail Doill

mic Aodha mic Cathail Croibhdheirg do rioghadh do Connachtaibh, agus
nochar ffaide a righi sidhé, uair ní raibe acht én coicdhís inte an
tan do marbhadh é la Mag Oirechtaigh, Tomaltach, agus la hUa mBirn,
agus Tadgh recte Tadhg mac Toirrdhealbhaigh mic Aodha mic Cathail
Croibhdeirg do rioghadh uas Connachtaibh iaramh.

Tighearnan mac Aodha Uí Ruairc tighearna Brefne, agus Domhnall
mac Maghnusa mic Muircertaigh Muimhnigh, Saoi enigh, agus engnamha
Ereann uili dég.

Giolla na Naomh mac Aodha mic Amlaoibh Uí Ferghail tighearna na
hAnghaile, comhrur choimhéda enigh agus engnamha Cloinne Rudhraidhe,
fear lan duaisli, agus dinntlecht go nguaisbhertaibh for naimhdibh
go ccaoines lé cairdibh, do écc iar mbuaidh naithrighe.

Maoileachlainn mac Amhlaoibh mic Airt Uí Ruairc tighearna Dartraighi
agus Cloinne Fearmuighe do marbadh la Concobhar mac Domhnaill mic
Neill Uí Ruairc.

Tadhg mac Cearbhaill Buidhe Uí Dalaigh ollamh Aodha Uí Concobhair
lé dán dég.

Domhnall Ócc mac Domhnaill mic Airt Uí Ruairc, agus Cathal Mag
Fhlannchaidh taoiseach Dartraighi do écc.

Ferghal Ó Caithniadh tighearna Iorrais do écc i nUa Mic Caecháin.

AOIS CRIOST, 1275.

Aois Criost, míle, da chéd, sechtmogat, a cúicc.

Ua Laidigh espucc Cille hAlaidh, agus Cairpre Ua Scuapa espucc
Rátha Both i tTír Conaill do écc.

Ruaidhri mac Toirrdhealbhaigh Uí Concobhair do gabháil dUa
Concobhair (Tadhg mac Toirrdhealbhaigh a brathair). Ruaidhri delúdh
iaramh, agus Concobhar Ua hÁinlighi da breith leis, Toraighecht do
breith forra, agus Concobhar Ua hÁinlighi do marbhadh dóibh.

Tadhg mac Cathail Meic Diarmata darccain dUa Conchobhair.

Concobhar mac Feargail mic Donnchaidh mic Muircertaigh do marbhadh
da braithribh fein.

Art mac Cathail Riabhaigh Uí Ruairc tighearna Brefne do marbadh
la Mag Fhionnbharr, agus la Gallaibh i nGranard, agus ár a muintire
do cur.

Maidhm mor for Gallaibh i nUltaibh go ráinicc da céd each, agus dá
céd ceann in áiremh díbh an éccmais ar mudhaigheadh da ndaosccorshluagh.

Tomas Mag Samhradhain do marbhadh la Cenél Luacháin.

Cenél Eocchain do thecht hi tTír Conaill co ro mhillsiot blodh mór
don tír, agus Ó Domhnáill (Domhnall Ócc) do thionol a mhuintire ina
dhochom, agus a lenmain go hucht Slebhe Truim go raeimhidh forra
go ffarccaibhsiot ár daoine, eich iomdha, faidb, airm agus edeadha
ag Cenél cConaill don chur sin.

AOIS CRIOST, 1276.

Aois Criost, míle, da céd, seachtmogat asé.

Giolla an Coimdhe Ua Cerbhalláin epscop Tíre hEoccain decc.

Aodh Muimhneach mac Fedhlimidh mic Cathail Croibdeirg do
toidhecth as in Mumhain i cConnachtaibh. A dul iarsin
i ccenn Ui Domhnaill. O Domhnaill do tocht lais go líon a tionóil
go hEchenach, Ua Domhnaill diompúdh uaidh annsin, agus Aodh
dfhuireach i cConnachtaibh.

Creach do denamh do cloinn Toirrdhealbhaigh ar mac Fedhlimidh, agus
ar cloinn Meic Diarmata, agus Giolla Criost Ua MaoilBrenainn do
marbhadh dóibh.

Creach do denamh do mac Fedhlimidh ar Cloinn Muirceartaigh, agus
Giolla na nAingeal Ua ConRoí do marbhadh do Cloinn Muirceartaigh
a ttóraighecht a ccreichi.

Creach do denamh do Ruaidhri mac Toirrdhealbhaigh ar Muintir Nechtain,
agus iadsamh do tabhairt madhma fair, agus do bhuain na creiche dhe.
Domhnall mac Nell mic Congalaigh Ui Ruairc (.i. Giolla an Ime),
agus sochaidhe oile do muintir Ruairc do marbhadh doibh. GiollaCriost
Ua Neachtain do marbhadh do Ruaidhri mac Toirrdhelbhaigh iarsin.

Diarmaitt Mag Giolla Muire tighearna Leithe Cathail do écc.

AOIS CRIOST, 1277.

Aois Criost, mile, dá céd, sechtmogat aseacht.

Braon Ua MaoilMoichéirghi ab Cenannois do écc.

Brian Ruadh Ua Briain tighearna Tuadhmuman do gabhail i meabhail
do mac Iarla Claire. A tharraing edir eachaibh as a haithli iar
ndenamh cairdis Criost re roile doibh roimhe sin agus do tabairt clocc
agus mionn da cele imma ccaradradh do comall.

GiollaCriost Ua Birn fear gradha Aodha Ui Concobhair do marbhadh
don Giolla Ruadh mac Lochlainn Ui Concobhair. Giolla na Naomh Ua Birn
do écc iar naithrighe.

Caislen Rosa Comain do leaccadh dAodh mac Fedhlimidh (.i. Aodh
Muimhneach) go Connachtaibh imme, agus do Domhnall Ua Domhnaill.

Creach mór do denamh do Teallach Echdhach for Cenel Luacháin
a nGlionn Da Duile dar marbhsat Concobhar Mag Dorchaidhe agus
sochaidh immaille ris.

AOIS CRIOSD, 1278.

Aois Criosd, mile, dá chéd, seachtmhoghad, a hochtt.

Tomás Ua Cuinn espucc Chluana Mic Nóis do écc.

Flaithbhertach Ua Daimhin ticcerna FerManach décc.

Tadcc mac Toirrdhealbhaigh mic Aodha mic Cathail Croibhdeirg Rí
Connacht do mharbhadh la cloinn Cathail Meic Diarmada.

Ruaidhri mac Toirrdhealbhaigh Ui Concobhair do marbhadh la Giollu
Criosd Mág Fhlannchaidh, agus la Dartraicchibh ar bord Droma Cliabh,
agus an Pearsún Riabhach mac Ticchernáin Uí Concobhair, agus sochaidhe
oile nách airimhther sonn.

Donnchadh, Fergal, agus GiolluCriosd tri meic Muirgesa meic
Donnchaid mic Tomaltaigh do marbhadh la Tadhcc mac Domhnaill Iorrais.

Maidhm Cuince do thabhairt do Donnchadh mac Briain Ruaidh agus
do cloinn oile Uí Briain ar mac Iarla Claire gur loisccsed
teampal Cuince for a muintir agus go ttuccsat ar diairmhe forra edir
losccadh agus marbhadh.

Tomaltach Macc Oireachtaigh Rioghthaoiseach Shil Muireadhaigh do
marbhadh las na Tuathaibh.

Aodh Muimhneach mac Fedhlimidh do gabhail Righe Connacht.

Iomaireag do thabhairt do Bhrian Ua nDubhda agus do Art na cCapall
Ua nEghra tigerna Luighne, do Cloinn Fheórais, gur ro sraoineadh
for Cloinn Fheorais, agus ro marbhadh dias mac Mhaoilir Mhóir, agus
Conchobhar Ruadh Mac Feórais, agus aroile cén móthát.

AOIS CRIOSD, 1279.

Aois Criost, mile, dá céd, seachdmhoghad, a naoí.

Tomaltach mac Toirrdhelbhaigh mic MaoilSeachloinn Ui Conchobair
airdespucc Tuama Saoi Eirenn uile, i neaccna, i neólus agus i
ndeserc do écc iar mbuaidh naithricche.

Giolla an Choimdedh Ó Cerbhalláin epspoc Thíre hEoghain do écc.

Concobhor mac Diarmada mic Maghnusa Uí Concobhair do marbhadh.

Murchadh Ó Neachtain do mharbhadh do Domhnall Ó Neachtain agus
comrac dfhoccra do Roiberd Ua Neachtain derbhrathair Murchaidh ar
Domhnall agus Roiberd do marbhadh leiss iarsin.

Domhnall mac GiolluCriost Uí Neachtain do marbhadh la hAodh Ó
cCoinCenainn.

MaolSeachloinn mac Toirrdhelbhaigh do mharbhadh.

Giolla Íosa Mór Mac Fhirbisigh ollamh Ua fFiachrach i senchus
do écc.

AOIS CRIOSD, 1280.

Aois Criosd, mile, dá chéd, ochtmhoghat.

Seaan Ua Laidhigh easpocc Cille hAladh agus Matha mac Maghnusa
Uí Conchobhair abb na Buille do écc.

Imressain do eirge edir Aodh Mhuimhneach mac Fedhlimidh mic Cathail
Croibhdeirg Ri Connacht agus clann Muircertaigh Muimhnigh Ui
Concobhair. Aodh Muimhneach do mharbhadh dhoibh i ccoill in Daingin
agus MaoilSeachlainn mac Maghnusa do gabhail an la cedna riu. Ua
Domhnaill da fhuaslacadh uatha. Ceithri ced bó agus fiche each asedh
fuairsiod ass.

Cathal mac Conchobhair Ruaidh mic Muircertaigh Muimhnigh mic
Toirrdhealbhaigh Móir Uí Concobhair do rioghadh do Connachtaibh
iarsin.

MaoilSeachlainn Ó Gairmleadhaigh toiseach Cenél Moáin, agus
Concobhor Ua Gairmleadhaigh do thuitim le Teallach Modharáin.

AOIS CRIOSD, 1281.

Aois Criosd, mile, da chéd, ochtmoghat a hoén.

Tadhg mac Cathail Meic Diarmada ticcherna Moighe Luircc, Saoí
in eneach i nengnamh agus i nuaisle do écc.

Cath Disirt Da Chrioch edir Cenel cConaill agus Cenel Eoghain.
Aodh Buidhi mac Domhnaill Óicc mic Aodha Méth mic Aoda ris a raitti
an Macaomh Toinleascc agus Goill Uladh imaille ris don dara leth.
Domhnall Óg Ua Domhnaill ticcherna Cenel cConaill, Fher Manach,
Airgiall, urmoir Gaoidheal Uladh uile agus Connacht

achd madh beacc agus na Brefne uile don leth araill. Ro mheabhaidh
tra an cathso for Cenel cConaill. Ro marbhadh Domhnall Ua
Domhnaill ann .i. an taen Gaoidheal do bferr eneach, engnamh,
aireachus agus uaisle do Ghaoidhealaibh Ereann is in aimsir sin.
Fechemh coitcionn iarthair Eorpo uile esidhe agus a adhnacul i
mainisdir na mBrathor i nDoire Colaim Cille iar mbreith buadha gacha
maithessa dhó gó sin. Atiatt annso an luchd ro bferr dar marbhadh
ina fhochair MaolRuanaidh Ua Baoighill taoiseach na tTri tTuath,
Eoghan mac MaoilSeachlainn mic Domhnaill Móir Ui Dhomhnaill, Ceallach
mac GiolluBrighde Uí Baoighill an taen taoiseach do bferr engnamh
agus eneach dexibh agus dollamhnaibh boí in enaimsir riss, Aindiless
Ó Baoighill, Dubhgall a mhac somh, Giollu Criosd Mag Fhlannchaidh
taoiseach Dartraicche, Domhnall Mac Gille Fhinnén taoiseach
Muinntiri Feodacháin, Enna Ó Gairmleadhaigh ardtaoiseach Cenel Moáin,
Corbmac mac an FhirLeghinn Uí Domhnaill taoiseach Fanad, Giollu an
Comdheadh Ua MaolDuin taoiseach Luircc, Carmac mac Carmaic Ui Domhnaill,
Giollu na nÓcc Mac Dail Le Docair, MaoilSeachloinn mac Nell Ui Bhaoighill,
Aindiles mac Muircertaigh Ui Domhnaill, Maghnus Mac Cuinn, Giollu na
Naemh Ua hEochaccáin, Muirchertach Ua Flaithbertaigh, Muircertach
Mac anUltoigh, Flaithbertach Macc Buidheachain, agus Sochaidhe oile
do macaibh ticchernadh agus taoiseach nach airimhter sonn.

Aodh mac Domhnaill Oicc Ui Domhnaill doirdneadh i nionadh a athar.

Cath edir na Bairédchaibh agus an Ciomsóccach gur meabhaidh for
Bairédchaibh. Ro marbhadh ann Uilliam Bairéd, Adam Plemend, agus
Sochaidhe imaille riú. Badar tra dias do Gaoidhealaibh ag congnamh
las an cCiomhsoccach is in ccath sa ro dersccnaidh ar goil agus
ghaiscceadh luth agus lamhach da mbaoi ann, Taichleach Ó Baoighill
agus Taichleach Ó Dúbhda iaidsidhe.

Aodh Muimhneach mac Toirrdhealbhaigh Uí Briain do écc.

AOIS CRIOSD, 1282.

Aois Criosd, míle, dá chéd, ochtmoghat, adó.

Muirchertach Mac Murchadha Rí Laighen, agus Art Mac Murchadha a
dherbhrathair do mharbhadh la Gallaibh.

Taichleach mac MaolRuanaidh Uí Dhúbhda ticcherna Ua fFiachrach,
aon do bferr eneach agus ionnsaicchidh da chineadh ina aimsir do
mharbhadh la hAdam Ciomhsócc ar Traicch Eothaile.

Lassairfhiona inghen Cathail Croibhdeirg Uí Concobhair ben
Domhnaill Móir Ui Domhnaill agus mathair Domhnaill Óicc, baincenn
ban Leithe Cuinn isidhe do écc.

Matha Ua Raghallaigh ticcherna Muinntiri MaoilMordha, agus Giollu
Iosu Macc Ticchernáin do ngoirthi Giollu Iosu Mór taoiseach Tellaigh
Dunchadha dég.