An Claidheamh Soluis
Áth-Cliath, Ocht-mhí 18, 1902

Feis Locha Garmáin

Is deacair é thuigsint, acht ní dóigh linn gur cuireadh
feis ar bun i n-éan áit eile i nÉirinn go dtí seo
do bhí níos feárr 'ná an fheis do bhí ar siubhal i nInis-
corthaigh Dia Domhnaigh & Dia Luain seo caithte againn.
Ní'l focal Gaedhilge dá labhairt i gConndae Loca
Garmáin le fad aimsire, acht, ár a shon soin féin, is
léir go bhfuil an chroidhe 'san áit cheart ag muinntir
na conndae sin, mar badh dhual dóibh, &, ar an adhbhar
sin, go mbéidh sé níos forusta an conndae sin do
dhéanamh Gaedhealach, 'ná mar do bhí sé é dhéanamh
Gallda. Tá na cnuic is na gleannta ina mór-dtim-
cheall ag labhairt leó ó lá go lá & agá chur i gcuimhne
dóibh gur dual dóibh an croidhe bheith Gaedhealach
ionnta; &, má bhíonn an croidhe mar soin aca, cad
ina thaobh nach mbeadh an teangadh chomh maith leis. Do
chlis an sgríbhneóireacht i mBéarla orra. Is maith
an sgéal é sin, & is cosamhlacht é nach ar an mBéarla
atá áird, acht ar an teangaidh Ghaedhilge. Ní'l éan
sgríbhneóir Béarla 'san gConndae, is dóigh, a bhfuil
éan tsuim i nGaedhilg aige, & ní'l éan tóir ag lucht
na Gaedhilge ar sgríobhadh i mBéarla.

Do bhí os cionn míle comórtasaí istigh ar na duais-
eannaibh go léir, bhíodar ann as gach éan-chéard do'n
Chonndae, mar tá siad ag borradh suas in gach uile
áit. Is iad na páisdí is fearr a choinnigh suas onóir
na teangadh, acht ní fada go mbéidh siad-san ina
bhfearaibh & ina mnáibh, & go mbéidh cúram an tsaoghail
orra, & má bhíonn an teanga aca anois ní baoghal nach
mbéidh sí aca an uair sin.

Náisiúntacht i nOideachas na hÉireann

Is láidir éifeachtach an comhrádh é seo do thug an
Dochtúir Ua hIceadha ar Oideachas na hÉireann.

Is teann atá lucht an Oideachais ag labhairt is gach
éan-áit ina bhfuil siad, má's fíor dóibh féin tá siad ag
déanamh an rud' is fearr ar son Oideachas na
hÉireann, acht cé go bhfuil siad ag déanamh beagán —
mór-mhór anois le goirid, & do bhrígh gur cuireadh fa
ndeara dóibh é — is fada uatha Oideachas Gaedhealach a
thabhairt uatha. Cé an chaoi a bhfuil an sgéal ag
na páisdibh, ag sgolaibh an aos óig? Tá sé dona
go leór fós; cé nach bhfuil an sgéal chomh holc & bhí sé.
Tá na Stiúrthóirí ag déanamh faillighe ina ngnó, &
nuair a chas fear leó é an lá cheana tá siad ar a thóir
ó shoin. Is dóigh go mbéidh siad ar thóir an Dochtúra
Ua hIceadha freisin. Bídís. Tá cuid aca atá ag
déanamh a ngnó gan mhairg gan faillighe, & tá tuilleadh
aca nach bhfuil suim puintín bioráin aca cé an chaoi a
n-itheoghaidh Oideachas na tíre. Tá sgoileanna an
Oideachais Meadhonaighe níos measa ná soin, & bhain
lucht na n-Oll-sgol an barr díobh ar fad.