Corpas

Téidhm, I go.
Imperative Mood.

SING. PLUR.
1.  …
2.  Téidh
3.  Teidheadh sé

PLUR.
1.  Téidhmís
2.  Téidhidh
3.  Téidhdís

Indicative Mood.
Present Tense.

SING.
1.  Teidhim
2.  Téidhir
3.  Téid sé

PLUR.
1.  Téidhmídh
2.  Téidhthídh
3.  Téidhid

Past tense.

SING.
1.  Chuadhas
2.  Chuadhais
3.  Chuaidh sé

PLUR.
1.  Chuadhmar
2.  Chuadhbhar
3.  Chuadhdar

Consuetudinal Past.

SING.
1.  Theidhinn
2.  Théidhtheá
3.  Théidheadh sé

PLUR.
1.  Théidhmís
2.  Théidhthí
3.  Théidhdís

Future Tense.

SING.
1.  Rachfad
2.  Rachfair
3.  Rachfaidh sé

PLUR.
1.  Rachfhamaoid
2.  Rachfáidh
3.  Rachfaid

Or rachad, rachair, rachaidh sé, without the f.

VOCABULARY.

mian, gen. miana, a wish, a desire; is mian liom, I 
have a desire.
gluaiseacht, inf. of gluaisim, I go.
cuan, a harbour.
fíon, gen. fiona, wine.
coimirc, gen. coimirce, protection, mercy.
an te, he who.
ag filleadh, part. of fillim, I return.
smior, gen. smeara, marrow, pith.
scoth, gen. scoithe, a flower, the best part of anything.
gruagach, a goblin, a hero.
gleo, a tumult, an encounter.
fá or faoi, under.
dídean, refuge, protection.
slógh or sluagh, a host, a multitude.
annsachd, love, affection.
ag ar (ag, with, ar, whom, r for ro, sign of past tense),
to whom. 
<L 374>
faillighe, delay, neglect.
ceo, a fog.
geall, a pledge; a ngeall ar, for the sake of.
láthair, presence.
Nodlaig, gen. Nodlag, Christmas: dl sounds as ll.
claoidhtear, imperative mood, pass. of claoidhim, I 
subdue.
cuir suas diom (cuir, put; suas, up; diom, of me), re-
ject me.
uasal, compar. is uaisle, moble
dar, by
clog, plur. cloig, a bell.
Róimh, Rome.
craobh, gen. craoibhe, a branch, a scion.
fíreun, gen. firéin, a just man.
buacach, proud, noble.
úir, gen, úire, land, earth.

Tighearna Mhúigheó.

Is mian liom feasta gluaiseacht
go cuan ceast an fhíona ól,
Agus comairc an té tá shuas ort,
A Thighearna Mháigheó;
A fhir-smir scoith na  ngruagach
Fuair buadh agus clú ann gach gleó,
Tá mé ag teacht an uair so,
Faoi dhidean do shlógh
Mise féin bhur n-dall bocht
Tá filleadh orraibh, annsacht,
Ag ar éirigh faillighe mhall dam
le bliadhain mhór faoi cheoidh.

A ngeall ar an té tá láthair,
Agus aen-Mhac Dé na ngrása,
Nocht oidhche Nodlag claoidhtear cogadh,
Thighearna Mhaigheó;
Feasda ná cuir suas díom,
A chraobh na fola is uaisle,
Dar bh-fuil de mhór-chloig
Na naomh ann san Róimh,
Ní bheidh mé an fhad úd uait-se
A chraobh na bh-fíreun m-buacach,
Go d-téidh cré na h-úire 'nuas
Ar mo shean-chorp chaoch faoi fhód.

Is mian liom tráchadh ar bhlaith na finne,
Graesi an ainnfhir is súgaiche,
'S gur b'i rug bárr a g-cáil 'saa d-tuigsin
Ar mhnáibh breagha, glice na n-cúigeadh,
Cia b'é bhiadh na h-aice d'óidhche 's de ló,
Ní baoghal dó fad-thuirse choidhche nó brón,
Ag an ríoghan t-seimh is aoibhne méinn,
@sí cúl na g-craebh 's na bh-fáinneadha.

A taobh mar aol 's píob mar ghéis,
'Sa gnaoi mar ghréin an t-samhraidh,
Nach tapaidh d'on te dá'r gealladh mar spréidh
Bheith aici-si, geug na g-cam-dhlaoidh,
Is suairc 's is sámh do raidhte geanamhuil,
Is áluinn, deas do shúil ghlas,
Is é chluinim gach lá ag cach 'gá aithris
Gur fáinneach, cas do chúl tais.

Súd mur a deirim leis an óg-mhnaoi t-séimh,
bh-fuil a glór ní's binne 'na ceól na n-eun,
Níl sians ná greann dá'r smuainigh ceann
Nach bh-faghtar go cinnte as Graesi,
A lúb na seud, is dhlúith-dheas deud,
A chúl na g-craebh 's na bh-fáinneadha,
Gidh ionmhuin liom fein thu, stadaim de'n sgeul,
Ach d'ólfainn gan bhréig do shláinte.

VOCABULARY.

mian, mind, desire, wish; is mian liom, it is a desire
with me.
tráchdadh, infin. of trachdaim, I speak of, treat of.
ainfhir, a damsel.
súgaiche, or súgaighe, sup. of súgach, merry, cheerful.
's gur b'í (agus gur ba h-í), and that it was she.
bárr, superiority; rug bárr, gained the superiority.
cáil, gen. cáile, means, quality, disposition; c eclipsed,
after the prep. a, in.
'sa d-tuigsin (agus a d-tuigsin), and in understanding.
glic, plural, glice, wise, accomplished.
cia be, cibé, or gibé, whoever.
Ni baoghal dó (there is no danger to him), he need not
fear.
méin, mind, desire, disposition.
<L 375>
aol, lime.
géis, a swan; g aspirated after mar, as.
tapadh, success, good luck; tapaidh, quick, nimble.
geanamhuil, lovely, graceful.
geug na g-cam dhlaoidh, the branch of bending tendrils,
or the maiden of ringletted hair; c is eclipsed after
the article in gen. plur.; and d in dhlaoidh aspirated,
being the last word in a compound.
Leis an oig-mhnaoi t-séimh, m in mnaoi is aspirated, being 
the last member of a compound word, seimh is eclipsed
by t- "when the initial of the adjective is s pure
some writers prefix t to the dative." - ODONOVAN.

The exercise to this lesson is Graesi
Nuinsiun, Gracey Nugent, one of Carolan's
sweetest songs.

Is mian leam tráchtadh ar bhlaith na finne,
Graesi an ainnfhir is súgaiche,
'S gur b'i rug bárr a g-cail 'sa d-tuigsin
Ar mhnaibh breagha, glice na g-cúigeadh,
Cia b'é bhaidh na h-aice d'óidhche 's de ló,
Ní baoghal dó fad-thuirse choidhche no brón,
Ag an ríoghan t-seimh is aoibhne méinn,
'Sí cúl na g-craebh 's na bh-fáinneadha.

A taobh mar aol 'sa píob mar ghéis,
'Sa gnaoi mar ghréin an t-samhraidh,
Nach tapaidh do'n te dá'r gealladh mar spréidh
Bheith aici-si, geug na g-cam-dhlaoidh,
Is suairc 's is sámh do raidhte geanamhuil,
Is áluinn, deas do shúil ghlas,
Is é chluinim gach lá ag cach 'gá aithris
Gur fáinneach, cas do chúl tais.

Súd mur a deirim leis an óg-mhnaoi t-séimh,
Bh-fhuil a glór ní 's binne 'ná ceól na n-eun,
Ní'l sians ná greann dá'r smuainigh ceann
Nach bh-faghtar go cinnte as Graesi,
A lúb na seud, is dhlúith-dheas deud,
A chúil na g-craebh 's na bh-fáinneadha,
Gidh ionmhuin liom féin thu, stadaim de'n sgeul,
Acht d'ólfainn gan bhréig do shláinte.
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Elementary Lessons in Irish.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Elementary Lessons in Irish.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
