Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
The Fate of the Children of Usna.
Title
The Fate of the Children of Usna.
Author(s)
Ní fios,
Compiler/Editor
Coimín, Dáithí
Composition Date
1883
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
THE FATE OF THE CHILDREN OF USNA Being the later and longer version of the Story, as published by Theophilus O'Flanagan. OIDHE CHLOINNE UISNECH. Fledh mhedhair-chaein, mhór-adhbal do rinnadh le Conchubhar mac Fachtna Fáthaigh, mhic Rosa ruaidh mic Rudraide, idhon, Righ Uladh, an Emain mhín áluinn Mhacha do mhaithibh acas do mhór-uaislibh air chedna, gur bha súbhach somhen- mnach na slóigh uile. Ró eirghe an aes ciuil, óirfidedh acas eladhna do sheinm a ccruitedha ceolbhinne caeinthedacha, acas a ttiompana taithnemhacha taidhuire; acas do gabhail a n-dréchta fflilidhachta, a ccraebha cóimhnesa, aca a n-géga geindelaidh. Ite anmanna na ffiledh ro bhá san dún an tan sin, iodhan, Cathbhadh caemhdhrai, mac Conaill mhic Rudhraidhe, aca Gennán Gruadh-sholais mac Cathbhaidh, acas Ferceirtne file, acas Gennán glúndubh mac Cathbhuidh, acas imad aile immaille re Senchán mac Oililla. As amhlaidh so do gnáthuighadh fledh na h-Emna, iodhon, a inad ríghdha féin fá chómhair gach aen do theghlach Chonchubhair: acus as é lín teghlaigh Chonchubhair, iodhan, cúiger air tri fichit air sé chéd air mhile: do bhádar ann ag ól acas ag aeibhnes, no gur thógabh Conchubhar a ollghuth righdha os ár acas as édh ro ráidh. As áil leam a fhios d'fhághail uaibhsi, an an ffacabhair riamh tech bu ferr 'ná tech na h-Emna, ná teghlach nu ferr 'ná mo theghlach sa ann aen inad da ffacabhair a riamh? Ní fhacamair, ar iadsan: Ma's édh, ol Concho- bhar, an aithnidh díbh uiresbaidh air bith oraibh féin? Ní haithnidh ar iadsan. Ní h-édh sin dhamhsa, ol Conchubhar, as aithnidh damh uireas- baidh mhór oraibh, iodon trí mic Conaill Clairíne, iodhon trí coinnle gaisgidh na n-Gaedheal, mar a tá trí mic áilne, uaisle Uisneach do bheith bhár ffregmhuis air son aen mhná san domhan, iodhon Naisi, Anle acas Ardán, acas do chosnadar le nert a lámh tribh acas leth Alban; oir is mic rígh go fírinnech iad, acas do choiseondís ardríghe air mhaithibh Uladh. Da lamhadhmaeisne sin do ráidh, ar iadsan, as fada ó shoin a der- mais é, acas fós cóigeadh Uladh do bheith a ccosmhuilacht re gach cóigeadh aile in Eirinn, dá mbeith gan a bheith d'Ultaibh ann acht an triar sin feín amháin. Oir is leóin air chródhacht acas air calmacht iad. Má's édh, ar Conchubhar, curthar techta go crichaibh ailne oirerghlana Alban, go loch n-Eitch acas go daingion mic n-Uis neach dá n-iaraidh tar ais. Cia rachas leis na techtairacht sin, ar cach go coitchenn? Ní fheidarsa sin, ar Conchúbhar, óir is geis do Naise gan techt a n-oir re síth dá fhebhas acht re cechtar don triar amháin, iodhon re Conall Cernach, re Fegus mac Róigh, no re Cuchu- lann; acas aitheonadsa anois, ar Conchubhar, cia don triar sin le ar ab annsa me féin: acas iarsin do rug Conall i bhfód fo leith leis, acas d'fiafraigh dhe, créd do dénamh leis d'á [sic.] ccuiradh air chenn mhac n-Uisnech é, acas a milleadh ar a ionchaibh. Mar nach ffobram, ol se, ní bás aen-duine amháin do thicfadh dhe sin, acht gach aen air a m-berfuin- si d'Ultaibh, do dhénadh dochar dóibh braen báis acas timdhibhe saeghail d'imirt fair. As fír sin, ar Conchubhar, tuigimsi <L 395> nach inmhuin letsa me féin; acas do chuir Conall uaidh, acas tug Cúchuloinn chuige acas d'fiafraigh dhe mar a ccetna; do bheirimsi mo bhriathar, ar Cúchuloinn, dá síorthása sin foramsa, acas a ttabhairt chugad cum a marbhtha, nach aenduine amháin do tuitfadh san n-gníomh, acht gach aen d'Ultaibh air a mbérfainnsi, braen bais acas gerr-shaeghail do thabhairt dhó. As fír sin, a Chúchullainn, ol Conchubhar, tuigimsi nach inmhuin letsa me féin acas do chuir Cúchuloinn uadha, acas tug Fergus chuige, acas d'fiafraigh dhe mur a gcédna; as édh a dubhairt Fergus fris, gelluimsi gan dol fád fhuilsi, gidheadh ní ffil Ulltach air a mbérfuinn ag dénamh dochair doibh, nach ttiubhruinn bhraen báis acas bith euga dho. As fír sin ar Conchubhar, as tusa rachas air a ccenn, acas gluais rómhad a márach ann, oir is let thicfas siad, acas ag techt anoir dhuit, gabh go dún Bhoruigh mac Cainte, acas tabhair briathar dhamhsa, chomh-luaith is thiucfus tu, clann Uisneach do chuir [sic] go h-Emhain, má oidhche no ló dóibh ag techt ann. Iar sin táncatar asech air aen, acas do innis Fergus do chách aen é feín do chur san t-slánighecht sin. Acas do rugadar as an aidhchi sin. Do aigeil Conchubhar Borach, acas do fhiaf- raigh dé, an raibh fledh ollamh aige do. A tá ar Borach acas gé gur fféidir liom a dénamh nir bhféidir liom a h-iomchar go h-Eamhainn. Ma's édh, ar Conchubhar, tabhair d'Fhergus í mur as taegsa thuicfas a n-Eirinn: óir is da ghesaibh fledh d'obadh. Do ghell Borach sin do. Do thugadar as an oidhche sin. Do ghluais Fergus air na mhárach acas nír rug leis do shluagh no do shochaidhe, acht é féin acas a dhias mac, iodhon, Illann Finn acas Buinne borb-ruadh, acas Cuillion, iodhon giolla na h-Iubhraighe acas an Iubhrach féin. Do ghluaiseadar rómhpa go daingen mhac n-Uisneach, acas go loch n-Eithche an Albain. As amhaidh do bhádar clann Uisneach, acas trí fiannbhotha aca, acas an bhoith ann a mbruithidis a bpróinn, ní inti do chodladís; acas air ttecht d'Fhergus san innbhar, do léig glaedh mhór Fhéine as, acas is amhlaidh bhí Naisi acas Deirdre, acas an chennchaimh etarra, iodhon, fithchill Chonchubhair, acas iad ag imirt uirre. Do chuala Naisi an ghlaedh, acas a dubhairt. Do chluinim gladh Eirin- naigh. Ní glaedh Eirinnaig súd, ol Deirdre, ach glaedh Albanaigh: Do aithin Déirdre cédghlaedh Ferguis, acas docheilí. Acas do léig Fergus an dara glaedh as; Is glaedh Eirin- naigh sin, ar Naisi. Ní hédh acht glaedh Albannaigh, go deimhin, ol Déirdre, acas imram thorainn. Do léig Fergus an treas glaedh, acas do aith mic Uisneach gur ab é Fergus do léig an glaedh, acas a dubhairt Naise le h-Ardán dul air cenn Ferguis. Ro ráidh Déirdre gur aithin sí féin an chéd glaedh ro léig Fergus. Créd fár cheilis sin a ríoghuin? ar Naisi. Aisling do chonnairc mé a réir, ar Déirdre, iodhon trí heoin do thecht chuagainn ó Emhuin-Mhacha, acas trí bolguim mela 'na mbélaibh leo, acas a ffágbhail againne, acas trí bolguim dar bhfuil do breith leo. Cred í bhreith a tá agad uirre sin, a righuin? ar Naisi. A tá, ar Déirdre, Fergus do thecht chugainn le tech- tairacht shíthchána o Chonchubar, óir ní milse mil no [sic] techtairacht síthchána an duine brégaidh. Leig sin thart, ar Naisi; as fad atá Fergus is an bport, acas eirthe a Ardain air a chenn, acas tabhair let é. Ghluaisios Ardán roimhe mur a raibh Fer- gus acas toirbhras póga go dil dichra do féin, acas d'á dhias mac mur aen fhris, acas is éh a dubhairt. Mo chion dibh, a chuideachta inmhuin! Acas as a h'aithle sin do fhiafraigh scéla na h-Eireinn díobh, acas d'innsidar sin do agus iar sin tháncatar mur a raibh Naisi, Ainnle agus Deirdre, agus do thoir- bhradar póga imdha d'Fhergus con a mhacuibh, agus d'fhiafraigheadas scéala na h-Eireann díobh. As iad scéla as ferr againn, ar Fergus, Conchubhar dar ccuirne a ccor acas a slán- <L 396> aighacht ar bhar ccionnsa. Ni h-indulta dóibhsan ann sin, ar Déirdre, óir is mó a ttiaghernas féin an Alban, iná tighernas Conchobair an Eirinn. Is ferr in dúthchas 'ná gach nídh, ar Fergus, óir is nemhaibhin do nech, gé mádh mór a raith no a righe, muna ffaicedh a dhúthchas féin gach lae. As fír sin ar Naisi, óir is annsa liom féin Eire no Alba, gé mó do ghebhuinn an Albain no an Eirinn. As daighen díbhsi a dhol liomsa, ar Fergus. As daighen chedna, ar Naisi, acas rachamaid let go h-Eirinn. Ní do dheoin Deirdre a dubhairt Naisi na briathra sin, acas do bhí agá thoirmiosg go mór um a dhol re Fergus, acas thug Fergus a bhriathar ann sin, dá mbeidís fir Eireann an bhar n-aghaidh, nach bu feirrde dhóibh é, óir ní ba díon sgiath, no cloidhemh, no cathbhár do neoch do biadh ann bhúr n-aghaidh acas misi libh. As fír sin, ar Naisi, acas racadhmaidne leat go h-Eirinn. Rugadar as an oidhche sin go maidin ar na márach acas chuadar mur a raibh a longa, acas do chuadar air muir acas mórfhairge go ttángadar go dún Bhoraigh, acas d'fhech Deirdre tar a h-ais air chrichaibh Alban, acas is édh a dubhairt; mo chion duit, a thír úd shoir, acas is olc liom d'fhágbháil, oir as aibhinn do chuain acas do chalaphuirt, acas do mhagha mínscothacha caemháilne, acas do thulchaí taith- nemhacha taebh-uaithne, acas is beg do léigemar a les d'fhágbhail; acas a dúbhairt an laeidh ann: Inmhuin tír, an tír ad shoir Alba con a h-ingantaibh Mocha [nocha] ttiucfainn eiste ille, Muna ttiucfainn le Naise. Inmhuin Dún Fíodhaigh is Dún Finn; Inmhuin an dún os a ccin; Inmhuin Innis Droighneach de, Agus inmhuin Dún Suibhne. A Choill Chuan! on a Choill Chuan! Gus ttigeadh Ainnle, mo nuar; Fá gairid liomsa ró bhí ann, Is Naisi in iarthar Alban. Glenn Laidhe! ón in Glenn Laidhe! Do chodluinn fám erradh chaimh; Iasc a's ois-fheoil is saill bruic, Fá hí mo chid in glenn Laidhe. Glenn Mhasáin! ón glenn Mhasáin! Árd a chneamh, gel a chasáin; Do ghnidhmis codhladh corrach Ós inbher mongach Mhasáin. Glenn Archain! ón glenn Archain! Fa hé an glenn dírech druimchain; Noch ar bh'uallcha fer a aise, No mo Naise an glenn Archain. Glenn Eitche! uch ón glenn Eitche! Ann do thóbhas mo chéd-thigh; Áluinn a fiodh iar n-eirghe Buaile gréine glenn Eitche. Glenn dá Ruadh! ón glenn dá Ruadh! Mo chion gach aen fhear dár dual; As binn guith cuaiche ar chraibh chruim, Ar an mbinn ós glenn dá Ruadh. Inmhuin Droighin os tren trágh; Inmhuin uisce os ghainimh ghlan; Nocha ttiucfain aisde dhe, Mun' ticcinn lem' inmhuine. A h-aithle na laeidhe sin rancatar go dún Borraigh acas do toirbhir Borrach teóra pog go dil acas go díchra d'Fhergus con a mha- cuibh acas do chloinn Uisneach mur aén riu. As ann sin a dúbhairt Borrach go raibh fledh aige an oirchill Fherguis, acas gur gheis do a fágbhail no go ccathadh í. O d'chualadh Fhergus sin, do rinnadh rothnuall corcra dhe ó a bhár go a bhonn, acas as edh ro ráidh, olc do rinisi, a Bhorraigh, fledh d'fhurail orm- sa, ocas Conchubhar air ttabhairt mo bhréithir orm-sa, mur as taesca thiucfuinn go h- Eirinn, dá m-badh d'aidhche no do ló dhamh ag techt a n-oir, clann Uisning (sic) do chur go h-Emhain Mhacha. Cuirimsi fo ghesaibh tú, ar Borrach, muna ttige tú do chaithemh na fleidhe. D'fiafraigh Fergus do Naise créd do dhenamh leis an ffleidh. Do dhénair, ar Déirdri, do rogha agat-sa, mic Uisnech do tréigion no an fhledh, acas gur córa dhuit an fledh úd do tréigen, 'ná clann Uisnech do tréigen. Ní thréigfad-sa iad, ar sé óir cuirfiod mo dhias mhac, idhon Illam Finn acas Buinne <L 397> Borbruadh leo go hEmhain Mhacha. Dar mo bhriathar, ar Naeise, ní beg linne sin uait, óir ní nech eile do chosain sinne riamh ach sinn féin; acas do ghluais roimhe don láthair maille re feirg mhóir, acas do lenadar Ainle, acas Ardán, acas Deirdre, acas dias mhac Fherguis é, acas do fhágbhadar Fergus go dúbhach dobhrónach dá n-éis: gidhedh ba deimhin le Fergus co n-a chloinn da n-dechadís ollchaighídh Eirenn an áen chomhairle nach ttiucfadh doibh a ccumarce féin do sharúghadh. (le bheith air leanamhain.)
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
