Corpas

{N AnHib26 45-69}
{L 52}
{B 1600 17T}
{G L}
{U 0199}
{C Prós}
{M 8}

13 August 1600
An meid gur eirigh imreasan idir Maistir Risdeard UUingfielde o Bhoith
Neill a mbaruntacht Cinel Fermhaic a gcuntae an Clair, esqier, ocus
Tadhg mac Conchubhair I Bhriain o Baile Atha an Ghabhann a mbarúntacht
Chorcumruadh isan gcuntae chedna, esqier, a ttaobh ranna caislen ocus
dúthaighe tainig cugtha a los oidrechta a mban .i. cloinni inghen Taidhg
hI Bhriain .i. Anora ocus Slaine, mna posda na bfer san, ocus Aine
Ini Briain, maigden, an tres inghen don Tadhg chedna san ansa tres rann
don imresan san; et ar mbeith aimser doibh ag pleideail ocus ag imresan na
cuisi sin rugadur hi a bfiadhnaisi Donnchaidh mhic Concubair I Briain
.i. Iarla Tuadmumhan, gouernóir ocus ard-coimisiner na cuntae; et do
togh ocus do ordaigh an Donnchadh san O Briain .i. Iarla Tuadhmhumhan,
maille re toil ocus re haonta na rann n-imresnach san, sinne Concubar Ua
Briain o Innsi O bFeitemh a mbaruntacht Chorcumruadh a gcuntae an
Clair, Uaithne Ua Lochlainn o Mhuicinis a mbarúntacht Boirne isan
gcuntae chedna ocus Muirchertach O Flannagain on mBeind Ruaidh isan
mbarúntacht ocus
<L 54>
isan gcuntae chedna, daine uaisle, inar lucht forma ocus ranna ocus réitigh
na n-imresan rémráite sin.  Et ar nglacadh scribinn ughdaráis an
Donnchaidh Iarla san duinne, an lucht forma so, do cenglamar an Risderd
ocus an Tadhg san imaille rena mnáib ocus an Aine sin Ini Bhriain
maille re scribnibh a lamh ocus a selaighi ocus re mionnaibh na coda do bhí
do lathair diobh .i. Risderd ocus a ben Anora ocus Slaine ocus Aine
cum fanamhna ocus cum coimlionta an reitigh ocus na ranna do denmaísne na
hoirdothoiri tsuasana eturra go sírruighe isan imresan san.

Et ar g<c>los, ar bhfechsain ocus ar sgagadh a gcúisi ocus a n-imresain
dúinne ar gach ttaobh an tres la .x. d'Augustus in anno Domini 1600, do
orduigemuir, órdaighemaít ocus do-nímaid tri cuid dona caislenaibh ocus don
dúthaigh imresnaigh sin amlaigh so:

Ar tús, caislen Baile Átha an Ghabhann a mbaruntacht Chorcumruadh annsa
cuntae cedna mar cuid, maille ris an bferann-sa anar ndiaigh .i. cetramha
tSenbaile Cinnéide atá saor o composition ocus daor o esbog; ocus
cetraime Guirt na b<P>oll ata ar an modh cedna - ocus cethra la fichet don
lethbaile sin ag an bfaircinnech bios a gCill Finnúrach da connmhail le
Cill Chathrach do gnáith; ocus cetruma Cluana Clumhaighe ata daor o
banrighain, o esbog ocus o thír; ocus cetruma Chatrach Aodo Móir ata daor
o banrighuin, o esbog ocus o thír, ocus a trian a seilbh cloinne Gilla
Iasachta, ocus tabairt astech an im-shlánaighthe fheruinn sin ar an ti
aca ag a mbia an cuid sin;

Et caislen Bhoithe Neill a mbarúntacht Cinel Fermhaic isan gcuntae
cedna an dara cuid don roinn-si, maille ris an suim fherainn seo .i. tri
cetramna innte fein acht cetraime mhír da huiresbhaigh fa chios banrighan
ocus baruin ocus fa íoc tíre; ocus partigal Cluana Gamhna ata saor o gach
uile chion ocus chíos da n-imshlanúgh<adh>; ocus Cluain an Bhóithrín, da
ttrian cetramhan d'fherann tsháor a tTuaith an Mhachaire a mbaruntacht
Boirne, as commaith a gcíos ocus a ttarbha fri gach cethrumain tsaoir
aonaránaigh da bfuil sa roinn seo;

Et caislen Tulaighi Móire a mbarúntacht Corcomruadh isan gcuntae gcedna
san mar treas cuid don roinn sin, maille fris an suim ferainn seo .i. tri
cetramhna mhír faí fein saor o gach áon ní ocus cetruma an Baile Tarsna
saor o composition ocus daor o esbog; ocus cethrumha mor
<L 56>
Fánta acht an meid ata ag Tadhg O Briain innte .i. lethchethrumha mir
ocus se la a ngioll re da marg ocus tri la tsaora ocus tri ba saora; et
lethchethrumha an Lesa Duibh; ocus lethchethrumha Cathrach na Mothar a
mbarúntacht Cinel Fermaic isan gcuntae remráite.  Et mar an cedna do
órduighemair ocus ordoighemait an .xx. púnt ata ag esbog Chille Dara mar
gheall ar Tulaigh Moir ocus na hocht marg ata ag Emonn mac Aodha hI
Ógáin ar lethchethrumhain Catrach na Mothar, an tsuim sin do beith
trenach ar tsealbadoiribh na ttri gcotann so adubradh tsuas; ocus is e
roightes gach cuid diobh fa leith dona fiachaibh sin, oct bpuint ocus naoi
scillinge d'airged coronta na Saxan acht bond corónta da n-uiresbaigh;
ocus gidhbe acu bhias ar an gcuid ar a bfuil an fuasgoladh san, do
ordaigemair ocus órdaigemaít orrasde maithi dingbala d'fagháil on da rann
oile dho reisin bferann d'fuasgoladh fa oidhche tSamhna.

Ordaigemait mar an cedna, gidhbe dona ferannaibh remraite ana ttiucthadh
duine no dáoine astech orra maille re heiliughudh cora no ceirt, da ttiucadh
aon tsuim don fherann san do buain diobh no d'aon acu, a tslanughudh on cuid
oile do moladh carad gan athroinn, ocus a beith d'ualach orra a gcostas do
caithemh a gcudrumas fri sesamh na cuisi.

Mar an gcedna do ordaigemair ocus ordaighemait do gach aon dona ranntaibh
cedna san a ttoil ocus a ngniomh do laimh ocus do tséla do tabairt da cheile
do réir comairle fir dlighid gach duine acu docum a coda fein don roinn-si
do dhaingniúghudh ocus do cengal a bfoirm dlighid dó.

Do ordaigemair mar an gcédna ocus ordaighemaít an Aine sin Ini Bhriain, an
meid gurab hí as oige dona mnaibh remráite sin, ana rannadóir ar an suim
fherainn ata acu lé mainisdir Cille Senaigh ocus gach ferann oile da
ttiuctha chuctha do taobh oidrechta ocus tsoláthair a n-athar Taidhg hI
Bhriain, ocus roghta uaithi da comhoidribh.

Do ordaighemair mar an cedna an tsuim argeit tuc Anora Ini Bhriain ocus
Slaine a<r> pairtigal d'fherann Baile Atha an Gabhann .i. tri puint
ocus cuig scillinge d'airget coronta na Saxan, gidhbe don dias san
adubhrumair ag a mbia an Baile Atha an Gabhann san, leth an argeit sin do
tabairt uaide don duine oile díobh.

Ordaighemait, na moltoiri, mar an cedna gach scribinn da mbenann re
<L 58>
pleideail ocus re himresan na gcaislen ocus na bferann remraite sin do
tabairt inar lamhaibh fein, an lucht forma-sa, fa oidhche thSamhna.

Do daingniughudh ocus do dheimniughudh na forma-sa do beith sesmach
sírruighe ar gach ni da ndernamair-ne an lucht forma-sa do roinn ocus do
réitech, do cuiremair ar lama ocus ar selaighi cum an scribinn seo a
mBaile Atha an Gabhann an treas la deg d'Augustus in anno 1600.

Do bi do latair a n-am lámh ocus tselaighi do cur ar an scribinn seo na
persain chuirfes a lámha ar an scribinn inar ndiaidh: Aodh Mac Cruitin
scriba huius Co: Mc Gilliesaghta Brian Mc Gillapatrick Edmond O
Heyn testis Rory Mc Craigh Concuphar O Briain Owny O Loghlin
M 0: F:

{B 1614 17T}
IV
8 March 1614
Bíodh a fhios ag gach aon leigfios ocus eisdfes an sgribhinn so go
bfuilimsi, Cinneide mac Cinneide mic Mhuirchertaigh (do chloinn
Matghamhna iar mbunadhus), on Chill Ycoman a mbaruntacht Cluana idir
Dha La a gcuntáo an Clair, admalach foillsigtech go ttugus et go
ttabhruim uaim, uaim féin, om oidhri ocus om siginoidhri mo chuid duthaighe
ocus fineachuis sa Cill remhraite ocus a gCluain Ceit .i. an t-ochtmhadh
cuid do chethruimhe mhír, do Mathgamhain mac Torrdhealbhaigh Mhic
Mathghamhna o Bhaili Í Ledhain isin mbaruntacht ocus isin gcuntáo
gcedna, duine uasal, a ngeall re lair gona serrach ocus re loilgigh gona
laodh don Matghamhuin remhraite, da oidhri ocus da siginoidhri ocus da
seceduir uaimsi, an Cinneitte remhraite, om oidhri ocus om siginoidhri go
fedh a fhuasgailte ar an suim airneisi thuasana; et ata terma áoin bliadhna
deg on Bealtaine so chuguinn gan fuasgladh ag Matghamhuin ocus ag a
oidrigibh ar an bferonn sin; et gidhbe Bealtaine o shoin amach
fhuaisgeoltar an feronn sin leis an gCinneide remraite, lena oidhri no
lena siginoidhri ar loilgigh gona láo<gh> ocus ar lair gona serrach la eigin
o lá Bealtaine go fell Brenuinn,
<L 60>
ata dh'ualach ar an
Mathghamhuin mac Torrdhealbhaigh remraite ocus ar a oidhri ocus ar a
siginoidhri an ferann remráite do tabairt uadha gan toirmesg don Cinneide
remhraite no dá oidhri.  Et do-nimsi, an Cinneide remhraite, baille
seilbe ocus turnao do Mhurchadh mac Tomáis Charraigh cum seilbhe sithoilte
do glacadh isin bferonn sin, ocus iarna glacadh a tabairt do Mhathghamhuin
mac Torrdhealbhaigh re a bheith aige féin ocus ag a oidhrigibh do reir na
gcoingeall remraite; ocus ní fhuil ar cumus don Cinneide remhraite an
feronn sin d'fuasgladh re (a) thabhairt d'aon duine oile on Matghamhuin
remhraite acht re a bheith aige féin no ag a oidhribh dlidhthecha.  Et da
ndena an Matghamhuin remhraite áth no uamha<isin feronn> sin, ata rud
sáor do aisde.  Et mar deimhniu<ghadh ar gach ni> dibh so do bheith
sesmhach firinneach, cuirfedsa, a<n Cinneide> remraite, mo lamh ocus mo
sela cum na coda so bhen<us re> <Mathghamh>uin mac Toirrdhealbhaigh don
sgribinn so.  Arna sgribhadh a mBaili I <Ledhain> <an t>-ochtmhadh la do
Marta 1614.  Et admuimsi, an Cinneide <remhraite go> bfuil d'ualach
oram fein ocus ar m'oidhri ocus ar mo s<highinoidhri ...> a n-adhaidh gach
uile duine ocus dáoine don Mathg<hamhuin> <remhraite sin go fedh a>
fuasgailte ar an suim thúas, ocus gurab roimh cur <láimhe ocus séla> do
sgribhadh an clausail deidhenach so.  Cinedy. in dorso

Isiatt do bí do lathair sithoiltecht seilbe do glacadh ocus d'faghail don
(don) Mhurchadh mac Tomais Carraigh asdoigh mar baille seilbhe don
Cinneide asdoigh ocus iarna ghlacadh dó do latair a tabhartha don
Mathghamhuin mac Torrdhealbhaigh asdoigh na seilbhe sithoilte gan toirmesg
ocus mar an gcedna do lathair an Cinneide asdoigh do chur a laime ocus a
sela cum an sgribinn so mar tabhartus ocus mar dinntuir iarna legadh o focal
go focal, na persuin cuirfes a lamha inar ndiaidh:
Donnogh O Meaghan his marck

<L 62>
21 Sept. 1614
A gcas in imresuin tarla idir Semus mac Domhnaill Buide I Niallain o
Eachdruim, duine uasal, do thaobh ocus Donnchadh mac Domnaill Buide I
Niallain on Chethrumain Chuirr, duine uasal, don taob ele a dtimceall
oigrechta a n-athar ocus a mathar - ocus assi so an oigrecht do bhi a
n-imresan eatorra, mar ata, trian cethruman a nDruim Congalaigh ocus da
dtrian cethramhan a nEachdruim ocus tri cethramhna mir don Chethramhain
Chuirr ocus Ceann Craibe, an Semus sin O Niallain da radh gur leis
fein na feruinn sin ocus go bfuair se tabhartus annsna ferannuibh sin ona
mathair d'eis bais a athar, Donnchadh O Niallain da ailleidiughadh go
dtug a athair ocus a mháthair da dtoil aontadhaigh fein in Chethruime
Chorr do fein ar leith, ocus mar dherbhadh air sin go dtugadar siad da
mhnaoi mar dhorus tempuill in Chethruimhe Corr sul fuair Semus a
tabhartus fein; ocus ní oile, gur bhean a athair leth Eachdhroma do
Shemus re linn bheatha in athar fein da tabhairt do Donnchadh, ocus mar
dherbhadh air sin go dtabradh se cios do Donnchadh as gacha bliadhna no go
bfuair se bas, ocus gur fháguibh se in leth sin ag Ragnuit ar fedh a betha
fein ocus ag Donnchadh o bas Ragnuite amach.

Do reidtech in imresuin sin, do togadar siad in tsuim-si da gcairdibh
eatorra, mar ata, Tadg O Briain mac in Iarla ocus Slaine inghen Taidg
mic Mhurchaidh I Briain ocus Conchubhar mac Maoilin Oig Mhic Bruaidedha,
ar in adbhar gurab aco do fhaguibh i n-athair reidhtech eatorra ina
n-imresnuibh in aimsir a bhais; ocus tugadar bannuidhe maille re mionnuibh
leabuir in tsuibisceil orra go n-anfad<ai>s mar aderadh in triur sin.  Ar
n-eisdecht a n-aighnis, a sénta ocus a suidighthe dona moltoiribh sin, do
fagbadar siad trian Droma Conghalaigh ag Semus ar leith ó Dhonnchadh,
ocus do fhagbudar Eachdruim ocus in Chethruime Chorr ocus Ceann
Craoibe leth um leith etarra, acht d'fiachaibh ar Semus leth a dtug
Donnchadh da chuid fein as Ceann Craoibe do thabhairt do mar deraid in
lucht molta sin.  Do orduighedar in lucht molta sin Semus no a oigredha nó
a shingnaidhe ina n-oigredhuibh ar Donnchadh muna beth oigredha air fein,
ocus Donnchadh mar in gcedna no a oigredha no a singnaidhe 'na
n-oigredhuibh ar Semus
<L 64>
muna beidis oigredha air fein.  Ocus do orduighedar gan ar cumas do
Donnchadh siorraidhecht in fheruinn sin do chur o Semus na ona
oigredhuibh na ona singnibh acht da mbeiredh gabhadh no riachtanus ar
Donnchadh fan bhferann do chur a ngioll, a tabairt do Shemus in ched
uair ma beir se geall do air, no muna thugadh Semus in geall do, a chumus
aigi sin a tabhairt don ti do-bhéra in geall do air, acht amhain go mbia
suimiughadh in gill ag na moltoiribh; ocus in connradh cedna ag Donnchadh,
ag a oigredhuibh ocus ag a shingnibh ar Semus, ar a oigredbuibh ocus ar a
singnibh.  Ocus do fagbudar aitiughadh gablach Eachdroma do roinn a
gcomtrom mar so, mar ata, aitiughadh mor Semuis, mar ata, a da theagh
gablacha, do bheith ag Semus fein ocus roga da teagh ag Donnchadh ina
ndiaigh sin, ocus da mbia barr aitighthi gablaigh sa baile 'na ndiaigh sin,
a roinn a gcomtrom eatorra mar aderuid in lucht molta sin no in mhuinntear
oirdeochuid 'na n-ait; ocus in da theag gablacha ata sa Chethrumuin
Chuirr, do faghadar na moltoiredha rogha tighe díob sin ag Donnchadh
ocus in teagh eile ag Semus.  Et in ferann do orduighedar na moltóiredha
do Shemus do chur ar in leith do bi Donnchadh d'eiliughadh d'Eachdruim
ar in aimsir so do chuaidh toruinn, nir fhagbhadar cethrumhain punann na
ein-ni eile ag Donnchadh as sin acht leth in fheruinn do tabhairt do mar
rannfuid in lucht molta no in mhuinnter oirdeochuid siad da raind.  Ocus
Lochlaind O Mideacháin do bi o Donnchadh sa bhaile, nir orduighedar
en-ní do Semus air acht glanadh tíre annsa tsuim do bi air din baile.
Ocus do orduighedar do Dhonnchadh O Niallain in Chethruime Chorr
d'fuascladh a gcas go bfuighedh Semus a leth no da n-imdeagh do chas air
nach fedfadh se a fuascladh na a leth d'faghail do Semus a gcas ar bioth
oile, do orduighedar uired a bhfuil ag Semus anois d'Eachdruim do bheith
aige mar ata .u. cuid ocus shochar coille ocus uisce in fheruinn go
himshlan maille ris <s>in, ocus in seisedh cuid don fherann do tabhairt do
Dhonnchadh re tabhairt don ti ata ann anois no don ti toigeoras sé do chur
ann go fedh in fheruinn eli d'fuascladh dó.  Ocus da mbia scolbh no imresan
annsan ordughadh so ris so do chur a bfoirm dlighidh no go fedh a churtha a
bhfoirm dlighidh, do fagbadar na moltoiredha a barr chuca fein ocus do
fagbhadar d'fiachaibh orra in t-ordughadh so do chur a bhfoirm dlighidh ar
a gcosdus araon.  Arna scriobhadh a nDruim Mor in t-aonmhadh la .xx.
Septimber 1614; ocus in t-einderline so os mo chionn mar ata "suimiughadh
in ghill ag na moltoiribh" is reimh lamh na moltoiredh do cuiredh ann he.

Teige O Brien Slaine inghen I Briain Conner mc Brody

Teige O Brien Slany I Brien Connor Mc Brody

<L 66>
{B 1618 17T}
29 July 1618
Bidh a fhios ag <g>ach aon leighfes ocus eisdfes an sgribinn so go
bfhuilimsi, Torrdealbhach macc Diarmoda Buidh<e> mhic Ceinneide o
L<e>acain na S<e>annach, duine uasal, a m<b>aruntacht Cluana idir Dha La
a cunnté in Clair, admalach foillsig<th>ech go tugus ocus go tabhruim mo
cert ocus mo tidal, mo tabhartus ocus m'inntrusd ocus m'inad ar
letht<s>essamha Lecain na Sennach a bporraisde in Disa<i>rt isin
m<b>aruntácht gceun<n>a ocus isin gcuntae gcedna do Mathghamhuin mac
Torrdhalbhaigh Mhic Matghamh<u>na o Ba<i>li hI Led<a>in isin gcunte
gcenna, duine uasal, da oidhri ocus da siginoidhri ocus da s<e>ceduiriph
ua<i>msi an Torrdhalbhach remraiti, om oidhri ocus om signinoidhri ocus
om sheceduiribh coidhche ocus go siorraidhe ar son na suime dh'arrigthe do
búaibh do glacus<s>a an Torrdhalbhach remhra<i>te fe mar ta loliach ocus
bo inlaoe no pount d'airged ch<o>ronta na Saxon mar geall ar in bhfearann
remra<i>the; ocus a<i>msir seacht mblia<dha>n gan fuaslogon ag
Mathgam<ain> ar in bfearenn sin ocus gan ar nert domsa in Torrdhalbhach
so in fer<a>nn so do thob<a>irt do e<n>-nech o<i>le re <a> fhuaslog<o>n on
Mathgamuin sin acht agom fen no agam oidhri.  Ocus taimsi in
Torrdhalbhach sin da chengal orum fen ocus ar m'oidheribh in ferann sin do
th<se>asaum ocus do dion don Mh<a>thghamhu<i>n sin ocus da oidheribh a
n-oidhe an <n>-uille dhuine <ocus c>or<im>-si in Torrdhalbhach sin
Eanna O Moilchonaire mar bhaille selibe com <a> s<e>ilibe sin do
thoboart don Mathgamhuin sin.

Ocus mar dherubha<dh> ar gach ni dhibh so corimsi <in> Torrdhalbhach sin
mo laimh ocus m<o> sela com na sgribinne so <an> naomhadh la .xx. do
Jullii 1618.

Com<a>rta laimh<i> in Torrdhalbhaigh sin
Mortag mc Mohcarii
Endna O Maoilconair<e>
Tadg mac Domhnaill na cend.

<L 68>
{B 1621 17T}
16 August 1621
Biodh a fhius ag gach aon eisdfius in sgribinn-si go tucus-<s>a, Diarmoid
mac Murchadha mic Muirchertoigh o Bhaile na Caillighe a porraisde
Chille Chriost a mbaruntacht Cluana idir Da Lá<dh> a gconntae in
Chlair, duine uasal, ocus maille ris in sgribinn-si go tabroim m'ionad
ocus mo chert ocus mo thiotal fein uaim fein ocus om oigre ocus om
sighineighre a tri lethcethramhnaibh baile fa mur ta Ros Cleibh ocus
Baile na Caillighi ocus Cuil Suipín noch do bi agam fein ar gabhaltus
ocus ar cíos bliadantamhail re fedh mo bhetha fein o Toirrdhealbhach mac
Taidhg Mhic Mathgamhna, esqér, o Cluain idir Da La<dh> andsa
mbarúntacht ocus annsa chonntae cedna sin, don Toirrdhealbhach chedna sin,
da oighre ocus da sighinoigre ina diaigh go sioruidhe ar suim d'airidhe
d'airget ocus d'airneis noch do bi do riachtanus oram roim lés do thecht
astech no do chaithemh damh annsna ferannoibh remráite sin.  Ocus is amlaidh
do-beirim-si, in Diarmóid so mac Murchadha, mo tiodal ocus mo cert fein
annsa lés sin mo bhetha do bi agam annsna ferondoibh sin thúas maille rena
reuersion ocus rena reuersiónoibh ocus rena remainnder gus an uile chuid,
pairtegal ocus roinn dona ferandaibh remraite ocus an uile tsochar
dlisdenois ocus tsocamhal da bfuil, da mbia <no> dan heidir do bheith isna
ferandaibh sin no a n-en cuid díobh go sioruidhe re condmhail ocus re a
mbeith ag an Toirrdhelbhach sin, 'ga oigre ocus 'ga sighineigre ocus 'ga
seicidúir go siorruidhe uaimse, an Diarmoid sin ocus om eigre ocus om
sighinoighre ocus om sheiceduiribh go siorruidhe.  Ocus mur dherbhadh ocus
mur dheimhnioghadh go bhfuilim-si an lésoighe so .i. misi Diarmoid mac
Mhurchadha ar ndiol mo lesa ar suim d'airidhe d'airget ocus d'airneis ris
an Toirrdhealbhach so Mac Mathghamhna annsna ferandaibh remhráite sin,
cuirfed mo lamh ocus mo shela chum in sgribinn-si a mBaile na Caillighe
in seisedh la deg d'Aughust anno Domini 1621.
Diar<moi>d mac Mhurchadha
in dorso

Do bi do lathair a n-am laimhe ocus tséla ocus tabartha an sgribinnsi amach
on lesoighe sin astoigh don Toirrdhealbhach remraite astoigh do reir
efechta ocus for<m>a in sgribinn-si sinde:

Humphrey H Clanchy Boethius M'Clanchy (?) Domhnall O Maolchonaire
Donnchadh O Caeluidhi Mathgamhain mac Mhurchadha
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Seven Irish Documents from the Inchiquin Archives

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Seven Irish Documents from the Inchiquin Archives

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
