Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Cuntas Cinn Lae, Comhfhreagras
Title
Cuntas Cinn Lae, Comhfhreagras
Author(s)
Údair éagsúla,
Composition Date
1922
Publisher
An Gaodhal
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N Gaodh.1922_03_13> <L 23> <B 1922> <C Prós> <M 8> <T An Gaodhal> <U Údair éagsúla> <F An Gaodhal> An Gaodhal CUNNTAS CINN LAE MÁRTA. An Céad Lá. 'Súid chun siúbhail, gaoch Márta ar mire! An chú is luaithe ní bhéarfadh sí uirthi! Ach is beag ag an uan é — go cuiridh Dia an rath air! 'S é ag damhsadh 'sa phairc, 's ag múnadh méidhlighe dhá mháthair. An Dara Lá. Ní thuigim cad is ciall don focal a chualas le goiridh. .i. “Éire Núa san Oileán Úr.” Éire gan a bheith in Éirinn — ní ceachthar san ár dTír-ne. [“Irisleabhar na bPríosún.” An Tríomhadh La. Caith agus do-gheobhair ó Dhia, caith go fhial agus gheobhair núo mó; an té leor beagán ó Dhia, is leor le Dia beagán dó. [“Dánfhocail.” An Ceathramhadh Lá. Do rugadh Roibéard Emmet, 1778. Is í Éire mo thír, tír aoibhinn ar ucht árd na dtonn. Is liom-sa í dem cheart fhéin óm shinnsear. Éire mhaordha na maoileann mbán, Éire na ngeal- sruth ceóil agus na ngleannta fraoich. [Pádraic Mac Piarais. An Cúigheadh Lá. Eirghe amach na bliana, 1867. Fan leat go fóil beag agus chífir deire go mear leis na h-olcaibh. [“Aithris ar Chríost.” An Sémhadh Lá. Dhéag Piaras Mac Chana, T.D., in Gloucester, 1919. 'Do mhairtíreach go h-óg, ochón, a Phiarais tá tú, A' sileadh na ndeor go brónach, tá Éire le cumhaidh. Ach le congnamh Mhic Dé tá t'anam glégeal gan locht na fuigheall, Ar dheas láimh an Aon Mhic i gcomhluadar na n-aingeal 's na naomh. An Seachtmhadh Lá. Dhéag an Dr. de Hinderberg, 1916. Má chaillfear an teanga, caillfear an tír mí thiocfaidh sí ar n-air cughainn go deo aríst nó go n-iompó siar aniar. Iarraim mar athcuinge orraibh as ucht Dé agus Deagláin gan dada labhairt lenbhur bpháisdibh acht Gaedhilge … An té ná deunann síol-chur is fánach é ag súil le foghmhar. [An Dr. de Hindeberg. IMPIDHE. PADRAIG O HODHRAIN. <L 24> Roinn na Leitreacha Deir Donnchadh Ó Briain ó Cluan Catha, Baile an Gharrdha, Co. Luimnighe:— Agléigheam “An Gaodhal” dom an tseachtmhain seo imigh tarainn (6.2.'22, chim go bhfuil an giota so leanas ann. “Is í mo theanga an Gaedhilg bhinn, teanga na mílte fada bliadhan … Is i mo rogha í thar theangthaibh an domhain fóir, óir is Gaedhil do cheap í, 's is Gaedhil dochas í 's is Gaedhil do lúb. A theanga uasal mo sinnsear, ni chloisfear om béal go brat ach tú.” Deirtear sa Ghaedheal gurab é Pádraig Mac Piairais (beannacht Dé len-a anam dílis) do scríobh é. Tá as “Mórtas Gaedheal” agus sé an “Seabach” do scríobh an aithris bhreágh fuineamhail san fé'n ainm cleite, “Gaedheal” is dóigh liom gur ceart é sin do chuirin-iúl do léightheoiri an pháipeir. Cluad De Ceabhasa writes as underneath, commenting on the recent article in THE GAEL on the street names of Dublin. Mr. Carey has our permission to reply (in Irish) to this onslaught. Ní fheicim gur féidir le alt an Chareyigh ach déistean a chur ar Ghaedhlaibh agus dul amugha ar daoine gan eolus. Sholathair Bardús Bhl'Athcliath ainmneacha sráid- eann ro Ghaedhlach dó, agus deinan sé larracht magaidh Fútha. Nil Gaedhilg aige féin agus níor iarr sé ceartugh ó eolach. Obair san deacair atá i gceist. Go minic bhí fios ag na haistrightheoiri gur tháinig acnmneacha Breatanach m.sh, York ón Ghaedhilg agus sgriobhadar Eabhrac mar is ceart (ní Eappac, Spring) mar deir an Careyach. Vaireanta chuireadar ainm maith áitmhad mar sráid “Tighe Laighean.” Níl seirean sásta leis gidh nach féidir leis féin an ainm Béarla a mholadh ach is fíor gur deire an ainm Gaedhilge mar atá sé ná airtrighthe. Ní stadann sé ann sin. Níl de cead uaidh sean ainm mar Merrion a litruigh a gceart .i. Muirbhthean (ní Muirbeathan nó 'fhuaim!!). Ní headh muire, ní shásochai aen rud é ach an ainm Gallda agus fé slighe amaideach a sgríobhann Sasanach ní mór duinn a lean mhaint! Ach “glacann na Sasanaigh focail easachta is coinnighid litruigh agus (?) fuaim na frainíse nó na Spáinnise. Seadh agus cad mar gheall ar na naoi gcodach a bhfuil an dá rud athruighthe ionta. Nuair atá fios aige gur ainm Gaedhilge York a sgríobhpi se Eabhrac i se duinn k a chup isteach sa bhfocal diúc (duich dar leis) mar gheall ar an mBéarla agus níl sa Bhéarla ach focal laidne agus ‘c’ atá ann. A dtiúrai se ordugh do Shasnachaibh? Tá uainn na hainmneacha Gaedhilge a chur fá réim aríst. Síleadh go raibh an Gaedhal chun cuidighthe. Cuidugh leis an námhaid ab eadh alt an Chareyigh, fear nach féidir leis ‘naomh’ nó ‘ardán’ nó boithrín a sgríobh síos i gceart ó chúinne na sráide. Síleann scolairí gur sloinne Ceilteach Parnaill is gur táinog Nassau ó Nas-abha, ach beag fios ag an bhfear magaidh & é a ghár “dteagaisg” go bhfuil ainmneach Gaedhilge go tuig uaidh seo go tír na Ruise.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
