Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Folk-lore of Connaught.  Domhnall Dubh agus Bradán Mór Locha-Rí.  II.</title><author><persName>O'Ceallaigh, Páidín Ruadh</persName></author><editor><name type="main">Ó Gramhnaigh, Eoghan</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG05-10090</note>
		 <note type="L">48</note>
		 <note type="B">1894</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>June, 1894</date><idno>IG05-10090</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">5</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>O'Ceallaigh, Páidín Ruadh</author><title>Folk-lore of Connaught.  Domhnall Dubh agus Bradán Mór Locha-Rí.  II.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Folk-lore of Connaught.  Domhnall Dubh agus Bradán Mór Locha-Rí.  II.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>June, 1894</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="55"/></span>
<lb n="1"/><span>DOMHNALL DUBH AGUS BRADÁN MÓR</span>
<lb n="2"/><span>LOCHA-RÍ</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Continued.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>“Ní thig liom sgaradh leat mar sin,” ar an</span>
<lb n="9"/><span>bradán mór, “agus saoilim gur díthcéilleach</span>
<lb n="10"/><span>an fear thú, acht mar tá dúil agat fan acht in</span>
<lb n="11"/><span>Éirinn bidheadh sé mar sin.  Tá fhios agat cé</span>
<lb n="12"/><span>bhfuil Dún na righ i ngar do'n loch?”  “Tá</span>
<lb n="13"/><span>eolas agam air, go deimhin,” ar Domhnall,</span>
<lb n="14"/><span>“is iomdha maide a ghearr mé ann.”  “Má</span>
<lb n="15"/><span>bhidheann tú san dún anocht ar uair an</span>
<lb n="16"/><span>mheadhoin oidhche, béidh mise rómhat, agus cuirfidh</span>
<lb n="17"/><span>mé i mbealach sáidhbhris fhagháil thú; agus so</span>
<lb n="18"/><span>dhuit domblas le cuimilt ar shúilibh t'inghíne,</span>
<lb n="19"/><span>agus beidh a h-amharc aici, agus duine ar bith eile</span>
<lb n="20"/><span>atá dall in do chomhursanacht, déun mar an</span>
<lb n="21"/><span>gceudna leis.  Acht ná glac ór ná airgead</span>
<lb n="22"/><span>ó dhuine bhocht, agus nuair a rachas tú a </span>
<lb n="23"/><span>bhaile, ar do bheatha, ná h-innis d'aon neach</span>
<lb n="24"/><span>beo cia an áit a raibh tú, ná aon nidh d'eirigh</span>
<lb n="25"/><span>dhuit ó d'fhág tú baile.”  Glacfad do</span>
<lb n="26"/><span>chomhairle, agus deunfad mar adeir tú,” ar</span>
<lb n="27"/><span>Dómhnall.”</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Annsin, bhuail sé buille air, agus rinne sé</span>
<lb n="30"/><span>cruiteach (crotach) dhe, agus dubhairt sé</span>
<lb n="31"/><span>“lean mise.”  Lean Dómhnall é, agus níorbh</span>
<lb n="32"/><span>fhada go bhfuair sé é féin ag snámh ar an</span>
<lb n="33"/><span>loch, agus an bradán mór lé n-a thaoibh.  Nuair</span>
<lb n="34"/><span>tháinic siad go bruach, chaith sé Dómhnall</span>
<lb n="35"/><span>suas ar talamh mar bhí sé, seal (sul) má</span>
<lb n="36"/><span>ndeachaidh sé aig iasgaireacht.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Nuair chuaidh sé a bhaile, bhí an teach líonta</span>
<lb n="39"/><span>roimhe lé daoinibh muinteardha agus lé comhur-</span>
<lb n="40"/><span>sanaibh; agus bhí a bhean agus a inghíon ag gul 's ag</span>
<lb n="41"/><span>caoineadh mar shaoil siad go raibh sé báidhte.</span>
<lb n="42"/><span>Shiubhail se isteach, agus d'iompuigh siad air</span>
<lb n="43"/><span>lé h-iongantas, agus thoisigh siad ag crathadh</span>
<lb n="44"/><span>lámh leis.  “Fág mo bhealach,” ar Domhnall,</span>
<lb n="45"/><span>“go dtugaidh mé radharc dom' inghíon.”</span>
<lb n="46"/><span>Tharraing sé amach domblas an bhradáin,</span>
<lb n="47"/><span>agus chuimil sé súile Nóirín, agus bhí radharc aici</span>
<lb n="48"/><span>chomh maith a's bhí ag Domhnall féin.  Sgread</span>
<lb n="49"/><span>sí agus bhuail sí a basa lé lúthghair agus thug sí</span>
<lb n="50"/><span>buidheachus do Dhia.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>(Bhí go leor daoine dall ins an bpar-</span>
<lb n="53"/><span>ráiste, agus chuir sé fios orra agus thug sé a</span>
<lb n="54"/><span>radharc dóibh.  Níorbh fhada go ndeachaidh</span>
<lb n="55"/><span>cáil Dhomhnaill thríd an tír, agus bhí daill ag</span>
<lb n="56"/><span>teacht chuige 'ch uile lá.)</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Nuair tháinic uair an mheadhoin oidhche, nó</span>
<lb n="59"/><span>seal gearr roimhe, chuaidh Dómhnall go Dún</span>
<lb n="60"/><span>na rígh; agus is gearr gur chualaidh sé rúille</span>
<lb n="61"/><span>búille, agus torann cosa capall, agus isteach leis</span>
<lb n="62"/><span>an Sluagh Sidhe, agus an bradán mór ós a</span>
<lb n="63"/><span>g-cionn.  Nuair bhi an t-iomlán aca astigh</span>
<lb n="64"/><span>san Dún, labhair an bradán mór “Tá</span>
<lb n="65"/><span>báire liathróide coise le bualadh againn</span>
<lb n="66"/><span>anocht in aghaidh Sidhe Laighean, tá gaisgidheach</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="67"/><p><span>agam le bheith i láthair chomh treun a's atá</span>
<lb n="68"/><span>'san domhan.  Tar i láthair, a Dhomhnaill</span>
<lb n="69"/><span>dhuibh, go bhfeicidh na daoine uaisle thú.</span>
<lb n="70"/><span>Tháinic Dómhnall, i láthair, agus chraith na fir</span>
<lb n="71"/><span>sidhe lámh leis, agus i láimh gach aoin bhí sparán</span>
<lb n="72"/><span>óir.  Tháinic an bradán chuige ar deireadh,</span>
<lb n="73"/><span>agus thug sé dhó mála mór leis an ór a chur</span>
<lb n="74"/><span>ann, agus dubhairt sé leis é chur faoi chrann</span>
<lb n="75"/><span>go dtagadh sé ar ais, agus gan aithris do neach</span>
<lb n="76"/><span>a rúin.  Annsin tháinic síon mhór ghaoithe, agus</span>
<lb n="77"/><span>d'fhuadaidh sí an t-iomlán aca suas ins an</span>
<lb n="78"/><span>aer, agus leigeadh síos ar mhachaire mhór iad.</span>
<lb n="79"/><span>Bhí Sluagh Sidhe Laighean ar an machaire agus</span>
<lb n="80"/><span>níorbh fhada gur thoisigh an báire ghá bhualadh.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Bhí an ghealach shuas, agus bhí an oidhche bunáit</span>
<lb n="83"/><span>chomh geal leis an lá: bhí siad ag rith anonn</span>
<lb n="84"/><span>is anall; tromach, tramach; agus is iomdha</span>
<lb n="85"/><span>fear a thuit le cor coise.  Fá dheireadh,</span>
<lb n="86"/><span>fuair Sidhe Chonnacht buaidh, agus gnódhuigh</span>
<lb n="87"/><span>siad an báire.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>Tháinic an tsíon ghaoithe arís, agus tugadh</span>
<lb n="90"/><span>ar ais iad go Dún na righ, i ngar do Loch-</span>
<lb n="91"/><span>Rí.  Annsin dubhairt an bradán mór lé</span>
<lb n="92"/><span>Domhnall.  “Fagh do mhála, agus imthigh a bhaile</span>
<lb n="93"/><span>- tá an oiread agat anois a's chaithfeas tú</span>
<lb n="94"/><span>féin, do bhean, agus t'inghíon, acht ná leig</span>
<lb n="95"/><span>an rún amach nó caillfidh tú an t-iomlán.</span>
<lb n="96"/><span>Slán leat!!”</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Chuaidh Dómhnall a bhaile, agus chuir sé an</span>
<lb n="99"/><span>mála óir i bhfolach faoi leac mhóir in urlár</span>
<lb n="100"/><span>an tighe seal (sul) má'r eirigh Noírín nó an</span>
<lb n="101"/><span>bhean; agus ní raibh fhios aca go raibh sé amuigh</span>
<lb n="102"/><span>ar chor ar bith.  Nuair d'eirigh siad, thais-</span>
<lb n="103"/><span>beán sé lán a ghlaice d'ór dóibh, agus chuir sin</span>
<lb n="104"/><span>luthgháir mhór orra, rith siadh chuige, agus shaoil</span>
<lb n="105"/><span>sé go múchfadh siad le pógaibh é.  Chean-</span>
<lb n="106"/><span>nuigh sé gabhaltas mór talaimh, agus chuir sé</span>
<lb n="107"/><span>teach breagh ar bun.  Seal gearr 'na dhiaidh</span>
<lb n="108"/><span>so phós Nóirín sgológ saidhbhir.</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>Tá an bradán mór ins an gcaisleán</span>
<lb n="111"/><span>faoi'n loch, agus thig le duine ar bith é fheiceáil</span>
<lb n="112"/><span>'ch uile lá Bealtaine, ag snámh ar bhárr</span>
<lb n="113"/><span>uisge an locha.  Mhair Dómhnall, a bhean 's</span>
<lb n="114"/><span>a inghean go sona, seunmhar, buansaoghalach;</span>
<lb n="115"/><span>agus gur ab é ar ndála go léir é.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>“Páidín ruadh O'Ceallaigh.”</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Folk-lore of Connaught. Domhnall Dubh agus Bradán Mór Locha-Rí. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Folk-lore of Connaught. Domhnall Dubh agus Bradán Mór Locha-Rí. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
