Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Leabhar Filidheachta Fá Choinne na Scoil</title><author><name type="main">Bailithe ag Seághan Mac a' Bhaird</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">NL528</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1909</note>
                         <note type="C">Filíocht</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>NL528</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Leabhar Filidheachta Fá Choinne na Scoil</title><author>Bailithe ag Seághan Mac a' Bhaird</author><imprint><publisher>Mac Ghuill, M.H. agus a Mhac, Teó</publisher><date>1909</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>LAOIDH OISÍN AR THÍR NA N-ÓG.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Mar d'aithris sé í do Phádraic Naomhtha.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Pádraic:</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>A Oisín uasail, a mhic an rígh!</span>
<lb n="8"/><span>A b'fheárr gníomh gaiscidh agus gliadh —</span>
<lb n="9"/><span>Aithris dúinn anois gan mhairg,</span>
<lb n="10"/><span>Cionnas mhairis tar éis na bhFiann?</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Oisín:</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Innseóchad sin duit, a Phádraic nuaidh,</span>
<lb n="15"/><span>Gidh doilbh liom a luadh ór árd;</span>
<lb n="16"/><span>Tar éis an chatha Ghabhra chruaidh</span>
<lb n="17"/><span>'Nar marbhadh, monuar, an t-Oscar áigh!</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>Lá d'a rabhamar uile an Fhiann —</span>
<lb n="20"/><span>Fionn fial 's ar mhair dínn ann —</span>
<lb n="21"/><span>Gidh gur dhoilbh, dhubhach ár scéal,</span>
<lb n="22"/><span>Tar éis ár laochraidh bheith go fann.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Ag seilg dúinne maidin cheodhaigh</span>
<lb n="25"/><span>A n-imioll-bhórdaibh Locha Léin,</span>
<lb n="26"/><span>Mar a rabh crainn ba chúmhra bláth</span>
<lb n="27"/><span>A's ceol gach tráth go binn ag éin.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Dúisigheadh linn an eilit mhaol</span>
<lb n="30"/><span>A b'fheárr léim, rith agus lúth,</span>
<lb n="31"/><span>Do bhí ár gcoin 's ár ngadhair go léir</span>
<lb n="32"/><span>Go dlúth 'na déigh faoi láin-shiubhal.</span>
<lb n="33"/></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="34"/><p><span>Níor bhfada go bhfacamar aniar,</span>
<lb n="35"/><span>An marcach dian ag teacht chughainn!</span>
<lb n="36"/><span>Aon mhacaomh mná a b'áille dreach</span>
<lb n="37"/><span>Ar chaol-each bán ba mhire lúth.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Do stadamar uile de'n tseilg,</span>
<lb n="40"/><span>Ar amharc deilbhe na ríogh-mhná:</span>
<lb n="41"/><span>Do ghabh iongantas Fionn 's an Fhiann,</span>
<lb n="42"/><span>Nach bhfacadar riamh bean comh breágh!</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Bhí coróin ríoghdha ar a ceann</span>
<lb n="45"/><span>Agus brat donn de'n t-síoda dhaor,</span>
<lb n="46"/><span>Buailte sé réaltaibh dearg-óir</span>
<lb n="47"/><span>Ag folach a bróg síos go féar.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Bhí fáinne óir ar crochadh sios</span>
<lb n="50"/><span>Ar gach dual buidhe d'a dlaoigh' mar ór —</span>
<lb n="51"/><span>A rosca gorma, glana gan smúid</span>
<lb n="52"/><span>Mar bhraon de'n drúcht ar bhárr an fheoir.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Ba deirge a gruaidh 'ná'n rós</span>
<lb n="55"/><span>Ba gile a snódh 'na eala ar thuínn</span>
<lb n="56"/><span>Ba mhilse blas a béilín fós</span>
<lb n="57"/><span>'Ná mil d'a h-ól thré dheirg-fhíon.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Do bhí brat fairsing, fada, réidh</span>
<lb n="60"/><span>Ag folach an stéid-eich bháin,</span>
<lb n="61"/><span>Diallaid greannta de dhearg ór</span>
<lb n="62"/><span>Agus srian béil-óir 'na deas-láimh.</span>
<lb n="63"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="64"/><p><span>Bhí ceithre cruidhthe cumtha faoi</span>
<lb n="65"/><span>De'n ór buidhe ba ghlaine scáil</span>
<lb n="66"/><span>Fleasc airgid a gcúl a chínn,</span>
<lb n="67"/><span>'S ní rabh san t-saoghal each a b'fheárr!</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Do tháinic sí a láthair Fhinn</span>
<lb n="70"/><span>Do labhair go caoin, cneasta a bhfuaim;</span>
<lb n="71"/><span>'S adubhairt sí, "A rí na bhfiann,</span>
<lb n="72"/><span>Is fada, cian anois mo chuairt!"</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Fionn:</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>"Cia thusa féin, a ríogan óg,</span>
<lb n="77"/><span>A bhean 's feárr clódh, maise 'gur gnaoi?</span>
<lb n="78"/><span>Aithris anois dúinn fáth do scéil</span>
<lb n="79"/><span>D'ainm féin a's fós do thír."</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Niamh:</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Niamh Chinn-Óir 'sé m'ainm féin.</span>
<lb n="84"/><span>A Fhinn ró-thréin na mór-shlógh;</span>
<lb n="85"/><span>Thar mhnáibh an domhain do fuaireas bláth,</span>
<lb n="86"/><span>'S mé inghean álainn Rígh na n-Óg"</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>Fionn:</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>"Aithris dúinn, a ríoghan tais,</span>
<lb n="91"/><span>Fáth do theacht thar lear a g-céin;</span>
<lb n="92"/><span>An é do chéile d'imthigh uait,</span>
<lb n="93"/><span>Nó caidé an bhuadhairt a tá ort féin?"</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Niamh:</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Ní h-é mo chéile d'imthigh uaim,</span>
<lb n="98"/><span>A's fós níos luaidheadh mé le fear,</span>
<lb n="99"/><span>A rí na Féinne ar aoirde cáil,</span>
<lb n="100"/><span>Acht searc a's grádh a thugas dod' mhac!"</span>
<lb n="101"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="102"/><p><span>Fionn:</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>"Cia aca dem' chloinn, a inghean bláth',</span>
<lb n="105"/><span>D'a dtugair grádh agus fós gean?</span>
<lb n="106"/><span>Na ceil orainn anois an fáth,</span>
<lb n="107"/><span>Acht aithris dúinn do chás, a bhean!"</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Niamh:</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>"Innseóchad féin sin duit, a Fhinn,</span>
<lb n="112"/><span>'Sé do mhac grinn, geal, arm-chruaidh,</span>
<lb n="113"/><span>Oisín meanmnach na dtréan-lámh,</span>
<lb n="114"/><span>An laoch a táim anois do luadh."</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>F.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>"Céard é an fáth a dtugair grádh,</span>
<lb n="119"/><span>A inghean álainn an fhuilt réidh,</span>
<lb n="120"/><span>Dom' mhac geal féin seachas cách</span>
<lb n="121"/><span>'S a liacht flaith árd a tá faoi'n ghréin?"</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>N.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>"Ní gan ádhbhar, a rí na bhFiann,</span>
<lb n="126"/><span>Do thángas a gcian fá n-a dhéin,</span>
<lb n="127"/><span>Acht tuarasgbháil a fuaras air,</span>
<lb n="128"/><span>Ar fheabhas a phearsann agus a mhéin'."</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Is iomdha mac righ agus árd-fhlaith,</span>
<lb n="131"/><span>A thug damh gean agus síos-grádh</span>
<lb n="132"/><span>Níor aontuigheas riamh d'aon-fhear</span>
<lb n="133"/><span>Go dtugas searc do'n Oisín áigh!"</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Oisín:</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>Dar an láimh sin ort, a Phádraic,</span>
<lb n="138"/><span>Agus ní náireach liom mar scéal,</span>
<lb n="139"/><span>Ní rabh ball díom nach rabh a ngrádh,</span>
<lb n="140"/><span>Le inghin álainn an fhuilt réidh!</span>
<lb n="141"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="142"/><p><span>Do rugas ar a láimh am' dhóid</span>
<lb n="143"/><span>A's dubhras fós de ghlór ghuth-bhínn,</span>
<lb n="144"/><span>"Fíor-chaoin fáilte fearaimh rómhat,</span>
<lb n="145"/><span>A ríogan álainn, óg do'n tír!"</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Is tú gile 's is finne bláth,</span>
<lb n="148"/><span>Is tú a b'fheárr liom féin mar mhnaoi;</span>
<lb n="149"/><span>Is tú mo roghain thar mhnáibh an domhain,</span>
<lb n="150"/><span>A réaltain mhodhamhail is deise gnaoi."</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>N.</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>"Geasa nach bhfulangaid fíor-laoich,</span>
<lb n="155"/><span>A Oisín fhéil, cuirim ad' chomhair —</span>
<lb n="156"/><span>Theacht liom féin anois ar m'each</span>
<lb n="157"/><span>Go righeam arais go Tír na n-Óg!</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>"'Sí 'n tír is aoibhne ar bith le fághail,</span>
<lb n="160"/><span>An tír 's mó cáil anois faoi'n ghréin —</span>
<lb n="161"/><span>Na crainn ag cromadh le toradh 's bláth</span>
<lb n="162"/><span>A's duilleabhar ag fás go bárr na ngéag.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Is fairsing innti mil a's fíon</span>
<lb n="165"/><span>'S gach uile nídh d'a bhfacaidh súil,</span>
<lb n="166"/><span>Ní rachaidh caitheamh ort led' sé,</span>
<lb n="167"/><span>Meath no éag ní fheicfidh tú!</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Do gheobhair fleadh, imirt a's ól,</span>
<lb n="170"/><span>Do gheobhair ceol ró-bhinn ar théad',</span>
<lb n="171"/><span>Do gheobhair airgead agus ór,</span>
<lb n="172"/><span>Do gheobhair fós an iomad séad.</span>
<lb n="173"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="174"/><p><span>"Do gheobhair céad cloidheamh gan gó,</span>
<lb n="175"/><span>A's céad brat sróil de chineal daor;</span>
<lb n="176"/><span>Gheobhair céad each is mise i ngleo,</span>
<lb n="177"/><span>Gheobhair céad leo de chonaibh géar".</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>Do gheobhair mionn-ríoghdha Rígh na n-Óg</span>
<lb n="180"/><span>Nár tugadh fós do neach faoi'n ghréin,</span>
<lb n="181"/><span>A dhéanfar díon duit d'oidhch' 's do ló,</span>
<lb n="182"/><span>A g-cat, a ngleó 's a ngairbh-ghliadh.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>Do gheobhair lúireach cúmhdaigh, cóir,</span>
<lb n="185"/><span>A's cloidheamh cinn-óir is cliste béim,</span>
<lb n="186"/><span>Nach deachaidh neach ariamh uadh beo,</span>
<lb n="187"/><span>Noch chonnairc fós an t-airm géar.</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>"Gheobhair céad éide 's léine sróil,</span>
<lb n="190"/><span>Gheobhair céad bó a's fós céad laogh;</span>
<lb n="191"/><span>Gheobhair céad caora gon a lomraibh óir,</span>
<lb n="192"/><span>Gheobhair céad seod nach bhfuil san t-saoghal.</span></p>
<lb n="193"/>
<lb n="194"/><p><span>"Gheobhair céad maighdean, meidhreach, óg.</span>
<lb n="195"/><span>Soillseach, glórmhar mar an ghréin,</span>
<lb n="196"/><span>'Sfeárr dealbh, deanadh agus snódh,</span>
<lb n="197"/><span>'Sis binne beol 'ná ceol na n-éan.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>"Gheobhair céad laoch is tréine i gcleo,</span>
<lb n="200"/><span>'S is cliste fós i gcleasaibh luth',</span>
<lb n="201"/><span>Armtha, éidthe, ós do chomhair,</span>
<lb n="202"/><span>I dTír na n-Óg má thigir liom.</span>
<lb n="203"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="204"/><p><span>Gheobhair gach nídh d'ar dhubhras leat</span>
<lb n="205"/><span>A's aoibhneas eile gan chás, gan chaoi,</span>
<lb n="206"/><span>Gheobhair maire, neart, agus réim,</span>
<lb n="207"/><span>A's béadh-sa féin agat mar mhnaoi!"</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Diúltadh ar bith ní bhéarfad uaim,</span>
<lb n="210"/><span>A ríogan shuairc na gcuacha n-óir;</span>
<lb n="211"/><span>Is tú mo roghain thar mhnáibh an domhain</span>
<lb n="212"/><span>A's rachad le fonn go Tír na n-Óg."</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>Ar mhuin an eich chuadhmar araon,</span>
<lb n="215"/><span>Ar mo bhealach do shuidh an óigh,</span>
<lb n="216"/><span>A's dubhairt "A Oisín, fanaim réidh</span>
<lb n="217"/><span>"Go righeam béal an mhara mhóir!"</span></p>
<lb n="218"/>
<lb n="219"/><p><span>Ann sin d'éirigh an t-each ar lúth,</span>
<lb n="220"/><span>Nuair righeamar go ciumhais na trágha:</span>
<lb n="221"/><span>Do chroith é féin ann sin chum siubhail,</span>
<lb n="222"/><span>'S do léig trí gnúsa as ór árd.</span></p>
<lb n="223"/>
<lb n="224"/><p><span>An tráth do chonnairc Fionn an Fhiann</span>
<lb n="225"/><span>An t-each go dian 'san t-siubhal,</span>
<lb n="226"/><span>Ag tabhairt aighthe ar an tréan-mhuir</span>
<lb n="227"/><span>Do léigeadar trí gártha cumhaidh!</span></p>
<lb n="228"/>
<lb n="229"/><p><span>"A Oisín," ar Fhionn, go meirbh tréith,</span>
<lb n="230"/><span>"Mo chumhaidh féin thú ag imtheacht uaim</span>
<lb n="231"/><span>'S gan súil againn arís led' theacht</span>
<lb n="232"/><span>Chugam ar ais faoi lán-bhuaidh!"</span>
<lb n="233"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="234"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>"D'aistrigh a dheilbh agus a scéimh,</span>
<lb n="237"/><span>'S do shil leis frasa deor anuas</span>
<lb n="238"/><span>Gur fhliuch a bhroinn a's a gheal-ghné</span>
<lb n="239"/><span>A's dubhairt, "Mo léan thú, a Oisín, uaim!"</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>A Phádraic, ba dubhach an scéal</span>
<lb n="242"/><span>Ár scaramhain sé chéile ann rúd;</span>
<lb n="243"/><span>Scaramhain an athar ré n-a mhac féin,</span>
<lb n="244"/><span>Is dubhach lag mé tré bheith d'a luadh.</span></p>
<lb n="245"/>
<lb n="246"/><p><span>Do phógas m'athair go caoin, caomh,</span>
<lb n="247"/><span>'S an cumann céadna fuaireas uadh,</span>
<lb n="248"/><span>D'fhágas slán uile ag an Fhéinn</span>
<lb n="249"/><span>'S do shil na déara 'nuas lem' ghruaidh.</span></p>
<lb n="250"/>
<lb n="251"/><p><span>'S iomdha lá aoibhinn bhíos-sa 's Fionn,</span>
<lb n="252"/><span>'S an Fhiann 'nár g-cionn faoi lán-réim,</span>
<lb n="253"/><span>Ag imirt fithchille agus ag ól,</span>
<lb n="254"/><span>'S ag clos ceoil, an bhuidhean ba thréan.</span></p>
<lb n="255"/>
<lb n="256"/><p><span>Ag sealgaireacht i ngleanntaibh mín'.</span>
<lb n="257"/><span>'S ár ngadhair bhéil-bhinn' againn ann;</span>
<lb n="258"/><span>Sealad eile dhúinn a ngairb-ghléic</span>
<lb n="259"/><span>Ag treascairt laoch go lán-treann.</span></p>
<lb n="260"/>
<lb n="261"/><p><span>P.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>A Oisín bhaoith, tréig go fóil</span>
<lb n="264"/><span>De do ghaisceadh mhór ar an bhFéinn —</span>
<lb n="265"/><span>Cionnas do chuadhais go Tír na n-Óg?</span>
<lb n="266"/><span>A's lean dúinn gan gó ar do scéal.</span>
<lb n="267"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="268"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>Do thugamar ár gcúl do'n tír</span>
<lb n="271"/><span>'S ár n-aghaidh go díreach, glan siar,</span>
<lb n="272"/><span>Do thráigh an mhín-mhuir romhainn,</span>
<lb n="273"/><span>'S do líon 'na broinntibh ann ár ndiaigh.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>Do choncamar fós ré n-ár dtaobh</span>
<lb n="276"/><span>An eilit mhaol ar léim lútha,</span>
<lb n="277"/><span>A's gadhar cluaisdhearg, lúthmhar, bán</span>
<lb n="278"/><span>Ag tafann go dána anns an tsiubhal.</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>Do choncamar fós, gan gó,</span>
<lb n="281"/><span>Ainnis óg ar stéad-each donn,</span>
<lb n="282"/><span>Ubhall óir ann a deas-láimh</span>
<lb n="283"/><span>A's í ag siubhal ar bárr na dtonn.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>Do choncamar gar beag 'na deoigh</span>
<lb n="286"/><span>Marcach óg ar stéad ró-bhán</span>
<lb n="287"/><span>Faoi bhrat de chorcur 's de dhearg-shról</span>
<lb n="288"/><span>A's cloidheamh cinn-óir 'na dheas-láimh.</span></p>
<lb n="289"/>
<lb n="290"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="291"/>
<lb n="292"/><p><span>"Cia h-iad an dís úd thall do chidhim?</span>
<lb n="293"/><span>A ríogan chaoin, innis damh fáth —</span>
<lb n="294"/><span>An bhean úd thall is áilne gnaoi,</span>
<lb n="295"/><span>A's marcach slím an eich ró-bháin?"</span>
<lb n="296"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="297"/><p><span>N.</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>"Ná cuir aon suim 'na bhfeicfidh tú,</span>
<lb n="300"/><span>A Oisín umhail, nó a bhfacais fós,</span>
<lb n="301"/><span>Ní fhuil ionnta uile acht neimh-nídh</span>
<lb n="302"/><span>Go righeam daríribh Tír na n-Óg."</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>Do choncamar uainn 'na dhiaigh a g-cian</span>
<lb n="307"/><span>Pálás grianmhar, geal, ucht-bhláith,</span>
<lb n="308"/><span>Ba bhreaghtha deilbh agus gné</span>
<lb n="309"/><span>D'a riabh san t-saoghal ar fad le fághail.</span></p>
<lb n="310"/>
<lb n="311"/><p><span>"Cia an dún ríoghdha, ró-bhreágh,</span>
<lb n="312"/><span>A's fós is áilne d'a bhfacaidh súil;</span>
<lb n="313"/><span>'Na bhfuilmid ag triall 'na dháil,</span>
<lb n="314"/><span>Nó cia is árd-fhlaith ós an dún?"</span></p>
<lb n="315"/>
<lb n="316"/><p><span>N.</span></p>
<lb n="317"/>
<lb n="318"/><p><span>"'Sí inghean rígh ar Thír na m-Beó,</span>
<lb n="319"/><span>Is bainríoghan fós anns an dún,</span>
<lb n="320"/><span>Thug Fomhor builleach Druime-lóghach,</span>
<lb n="321"/><span>Leis le fóirneart géag a's luth'.</span></p>
<lb n="322"/>
<lb n="323"/><p><span>"Geasa do chuir sí ar an tréan,</span>
<lb n="324"/><span>Gan bean do dhéanadh dhi go bráth,</span>
<lb n="325"/><span>Go bhfághadh sí curadh nó fíor-laoch,</span>
<lb n="326"/><span>A seasfadh gléic leis lámh ar láimh."</span></p>
<lb n="327"/>
<lb n="328"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="329"/>
<lb n="330"/><p><span>"Beir buaidh a's beannacht, a Niamh Chinn-óir,</span>
<lb n="331"/><span>Ní chualas riamh de cheol a b'fheárr,</span>
<lb n="332"/><span>'Ná guth ró-bhinn do mhilis-bheoil,</span>
<lb n="333"/><span>'S is mór an brón linn bean d'a cáil.</span>
<lb n="334"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="335"/><p><span>"Téidheam anois d'a fios do'n dún,</span>
<lb n="336"/><span>A's b'fhéidir gur dúinn atá sé 'ndán</span>
<lb n="337"/><span>An tréan-laoch úd do thuitim liom,</span>
<lb n="338"/><span>I gcleasaibh lútha, mar ba ghnáth."</span></p>
<lb n="339"/>
<lb n="340"/><p><span>Do chuadhmar ann sin do'n dún,</span>
<lb n="341"/><span>A's tháinic chughainn an ríoghan óg;</span>
<lb n="342"/><span>Do b'ionann dealradh dhi 's do'n ghréin,</span>
<lb n="343"/><span>A's do chuir sí céad fáilte romhainn.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Do bhí culaidh de shíoda buidh'</span>
<lb n="346"/><span>Ar an ríoghain a b'áilne snódh,</span>
<lb n="347"/><span>A cneas ró-gheal mar eala ar thuínn,</span>
<lb n="348"/><span>'S a dhá ghruaidh bhí ar dhath an róis.</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>Ar dhath an óir do bhí a folt,</span>
<lb n="351"/><span>A's a gorm-rosca glana gan cheó;</span>
<lb n="352"/><span>A béilín meala ar dhath na g-caor,</span>
<lb n="353"/><span>'S a mala chaol ba ghreanta clódh.</span></p>
<lb n="354"/>
<lb n="355"/><p><span>Do shuidheamar ann sin síos,</span>
<lb n="356"/><span>Gach n-aon dínn ar chathaoir óir;</span>
<lb n="357"/><span>Do leagadh chughainn mórán bídh,</span>
<lb n="358"/><span>A's cuirn dighe bhí lá de bheoir.</span></p>
<lb n="359"/>
<lb n="360"/><p><span>An tráth chaitheamar ár sáith bídh,</span>
<lb n="361"/><span>A's iomad fíonta milis óil,</span>
<lb n="362"/><span>Do labhair an ríogan óg chaoin,</span>
<lb n="363"/><span>'Sé dubhairt sí "Éist liom go fóil."</span>
<lb n="364"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="365"/><p><span>D'innis dúinn fios a's fáth a scéil,</span>
<lb n="366"/><span>'S do shil na déara le n-a gruaidh,</span>
<lb n="367"/><span>A dubhairt ná'r philleadh dhi d'a tír féin,</span>
<lb n="368"/><span>'S an fathach tréan a bheith go buan.</span></p>
<lb n="369"/>
<lb n="370"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>"Éist, bí 'do thost, a ríoghan óg,</span>
<lb n="373"/><span>Scuir de do bhrón, a's ná bí caoi;</span>
<lb n="374"/><span>Agus do bheirim duit mo lámh,</span>
<lb n="375"/><span>An fathach áir go dtuitfidh línn!"</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>Ríogan:</span></p>
<lb n="378"/>
<lb n="379"/><p><span>"Ní'l laoch ar bith anois le fághail,</span>
<lb n="380"/><span>Da thréine cáil ar fúd an t-saoghail,</span>
<lb n="381"/><span>A bhéarfadh comhrac lámh ar láimh,</span>
<lb n="382"/><span>D'fhathach dána na gcruaidh-bhéim."</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="385"/>
<lb n="386"/><p><span>"Innsim duit, a ríogan chaomh,</span>
<lb n="387"/><span>Nach scáthmhar liom a theacht am' dháil,</span>
<lb n="388"/><span>Muna d-tuitfidh liom, de bhrígh mo ghéag,</span>
<lb n="389"/><span>Go d-tuitfead féin ann ar do scáth."</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>Níor bh'fada go bhfacamar ag teacht,</span>
<lb n="392"/><span>An fathach tréan ba mhó gráin,</span>
<lb n="393"/><span>Beart air de chroicnibh fiadh,</span>
<lb n="394"/><span>'S lorg-fhearsad iarainn ann a láimh.</span></p>
<lb n="395"/>
<lb n="396"/><p><span>Níor bheannuigh sé 's níor umhluigh dhúinn,</span>
<lb n="397"/><span>Acht d'fhéach a ngnúis na h-óg-mhná;</span>
<lb n="398"/><span>D'fhuagair cath agus comhrac tréan,</span>
<lb n="399"/><span>A's chuadhas féin ann a chomhdháil.</span>
<lb n="400"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="401"/><p><span>Ar feadh trí h-oidhche agus trí lá,</span>
<lb n="402"/><span>Do bhámar 'sa ngráscar teann;</span>
<lb n="403"/><span>Acht gidh gur thréan é an fathach áigh,</span>
<lb n="404"/><span>Do bhaineas dé fá dheoigh a cheann!</span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>An tráth chonnairc an dís bhan óg,</span>
<lb n="407"/><span>An fathach mór go faon ar lár,</span>
<lb n="408"/><span>Do léigeadar trí gártha grinn,</span>
<lb n="409"/><span>Le mór-mhaoidheamh agus lúthgháir!</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>Do chuadhamar ann sin do'n dún,</span>
<lb n="412"/><span>'S do bhíos-sa brúidhte, lag, faon,</span>
<lb n="413"/><span>Ag sileadh fola go lán-úr</span>
<lb n="414"/><span>A' teacht go tiugh dlúth as mo chréacht'.</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>Do tháinic inghean Rígh na mBeo,</span>
<lb n="417"/><span>Go fíor ag fóirithin orm féin;</span>
<lb n="418"/><span>Chuir íce 's balsam ann mo chnéadh'</span>
<lb n="419"/><span>'S do bhidheas slán, folláin 'na dhéigh.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>Do chuireamar-ne an fear mór,</span>
<lb n="422"/><span>I bh-feart fód-dhoimhin, fairsing, réidh,</span>
<lb n="423"/><span>Thógas a lia ós a leacht,</span>
<lb n="424"/><span>A's scríobhas a ainm in Ogham-chraobh.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>Do chaitheamar ár bproinn go subhach,</span>
<lb n="427"/><span>'S ba mheadhrach dúinn ann sin d'a h-éis;</span>
<lb n="428"/><span>Do cóirigheadh fúinn anns an dún</span>
<lb n="429"/><span>Leapthacha clúid de chlúmh na n-éan.</span>
<lb n="430"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="431"/><p><span>Ar n-a mhárach ar amharc laoi,</span>
<lb n="432"/><span>Do dhúisigheamar as ár néal;</span>
<lb n="433"/><span>"Is mithid dúinn," ar inghean an Rígh,</span>
<lb n="434"/><span>"Triall linn gan scíth d'ár d-tír-se féin!"</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>Do ghléasamar orrainn gan stad,</span>
<lb n="437"/><span>'S do ghabhamar ár g-cead ris an óigh,,</span>
<lb n="438"/><span>Ba dubhach dubhrónach sinn 'na diaigh,</span>
<lb n="439"/><span>'S níor tháire do'n ghrianbhean ann ár ndeoigh.</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>Ní feas' damh féin, a Phádraic shéimh,</span>
<lb n="442"/><span>Cad do thárlaidh do'n ríoghan óig;</span>
<lb n="443"/><span>Ó'n lá do scaramar-ne léi,</span>
<lb n="444"/><span>Nó ar phill sí féin go Tír na mBeo.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>Do thugamar ár g-cúl do'n dún,</span>
<lb n="447"/><span>A's ár stéad fúinn faoi lán-réim;</span>
<lb n="448"/><span>Ba luaithe linn an chaol-each bán,</span>
<lb n="449"/><span>'Ná gaoth Mhárta ar dhruim sléibh'.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Níor bh'fada gur dhorchuigh an spéir,</span>
<lb n="452"/><span>'S gur éirigh gaoth ann gach aon áird,</span>
<lb n="453"/><span>Do las an mhór-mhuir mhear go tréan</span>
<lb n="454"/><span>'Sní rabh amharc gréin' le fághail.</span></p>
<lb n="455"/>
<lb n="456"/><p><span>Sealad dúinn ag amharc na néal,</span>
<lb n="457"/><span>'S ar na réaltaibh bhí faoi smúid;</span>
<lb n="458"/><span>D'ísligh an t-anfadh agus an ghaoth</span>
<lb n="459"/><span>'S do shoillsigh Phoebus ós ár g-cionn,</span>
<lb n="460"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="461"/><p><span>Do choncamar ann ré n-ár d-taoibh,</span>
<lb n="462"/><span>An tír ró aoibhinn faoi lán-bhláth,</span>
<lb n="463"/><span>Magha maiseacha, réidhe, mín',</span>
<lb n="464"/><span>Agus dún ríoghdha ba ró-bhreágh.</span></p>
<lb n="465"/>
<lb n="466"/><p><span>Ní rabh dath d'a bhfacaidh súil,</span>
<lb n="467"/><span>De ghorm úr, d'uaithne 's de bhán,</span>
<lb n="468"/><span>De chorcur, de dhearg 's de bhuidh'</span>
<lb n="469"/><span>Nach rabh san ríogh-bhrogh táim d'a rádh!</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>Do bhí ar thaobh eile de'n dún,</span>
<lb n="472"/><span>Grianáin lonnracha agus páláis,</span>
<lb n="473"/><span>Deánta uile de chlochaibh buadha,</span>
<lb n="474"/><span>Le lámhaibh suadh agus saoir-cheárd.</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>"Cia'n tír bhreágh, álainn tá ann súd,</span>
<lb n="479"/><span>A inghean chiuin na d-triopall n-óir,</span>
<lb n="480"/><span>Is breaghtha dreach d'a bhfacaidh súil,</span>
<lb n="481"/><span>Nó'n í súd í Tír na n-Óg?"</span></p>
<lb n="482"/>
<lb n="483"/><p><span>N.</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>"Is í go deimhin, a Oisín fhéil,</span>
<lb n="486"/><span>Níor inniseas bréag duit d'a taoibh,</span>
<lb n="487"/><span>Ní'l nídh d'ár gheallas-sa dhuit féin,</span>
<lb n="488"/><span>Nach bhfuil soilléir agat go síor."</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>Níor bh'fada go bhfacamar chughainn,</span>
<lb n="491"/><span>Ag triall ó'n dún ann ár g-comhdháil</span>
<lb n="492"/><span>Trí caogaid laoch a b'fheárr lúth,</span>
<lb n="493"/><span>Sciamh, clú, a's do b'áirde cáil.</span>
<lb n="494"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="495"/><p><span>Do tháinic chughainn ann a ndeoigh,</span>
<lb n="496"/><span>Céad bean óg a b'áilne scéimh,</span>
<lb n="497"/><span>Faoi bhrataibh síoda líonta d'ór</span>
<lb n="498"/><span>Ag fáiltiughadh rómhainn d'a d-tír féin.</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>Do choncamar arís ag téacht</span>
<lb n="501"/><span>Buidhean de ghléire, ghlain na sluagh</span>
<lb n="502"/><span>A's rígh oirdhearc, cúmhachtach, tréan</span>
<lb n="503"/><span>A b'fheárr scéimh, deilbh a's snuadh.</span></p>
<lb n="504"/>
<lb n="505"/><p><span>Bhí léine bhuidh' air de shíoda shróil,</span>
<lb n="506"/><span>A's niamh-bhrat órdha ós a ceann;</span>
<lb n="507"/><span>Bhí coróin drithleannach de'n ór</span>
<lb n="508"/><span>Go soillseach, lonnrach ar a cheann.</span></p>
<lb n="509"/>
<lb n="510"/><p><span>Do choncamar ag teacht 'na dheoigh.</span>
<lb n="511"/><span>An bhainríoghan óg do b'áirde cáil,</span>
<lb n="512"/><span>A's caogad bruinneall mhilis chóir,</span>
<lb n="513"/><span>A b'áilne clódh ann a comhdháil.</span></p>
<lb n="514"/>
<lb n="515"/><p><span>Ag teacht dóibh uile ar aon bhall,</span>
<lb n="516"/><span>Do labhair go ceannsa Rígh na n-Óg,</span>
<lb n="517"/><span>'S dubhairt, "'Sé seo Oisín, mac Fhínn,</span>
<lb n="518"/><span>"Céile caoin do Niamh Chínn-óir."</span></p>
<lb n="519"/>
<lb n="520"/><p><span>Do rug sé orm ann sin ar láimh,</span>
<lb n="521"/><span>Agus adubhairt 'g-comh-árd do'n t-slógh:</span>
<lb n="522"/><span>"A Oisín chalma, a mhic an rígh,</span>
<lb n="523"/><span>Céad míle fáilte romhat!</span>
<lb n="524"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="525"/><p><span>"An tír so ann ar tháncais féin,</span>
<lb n="526"/><span>Ní cheilfead a scéala ort, gan go;</span>
<lb n="527"/><span>Is fada buan a bhéidheas do shaoghal,</span>
<lb n="528"/><span>A's béidh tú féin a choidhche óg!</span></p>
<lb n="529"/>
<lb n="530"/><p><span>"Ní'l aoibhneas ann d'ar smaoin an croidhe,</span>
<lb n="531"/><span>Nach bhfuil san tír so fá do chomhair,</span>
<lb n="532"/><span>A Oisín, creid-se uaim go fíor,</span>
<lb n="533"/><span>Gur mise Rígh ar Thír na n-Óg!"</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>"Ag so an bhainríoghan chaomh,</span>
<lb n="536"/><span>A's m'inghean féin, Niamh Chínn-óir,</span>
<lb n="537"/><span>A chuaidh thar mhín-mhuir fá do dhéin,</span>
<lb n="538"/><span>Chum bheith mar chéile aici go deo."</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p><span>Do ghabhas buidheachas leis an rígh,</span>
<lb n="541"/><span>'S d'umhluigheas síos do'n ríogan chóir,</span>
<lb n="542"/><span>Níor bhfada dhúinn ann sin go fíor,</span>
<lb n="543"/><span>Go rángamar ríoghbhrogh Rígh na n-Óg.</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>Do tháinic uaisle na cathrach caoimh',</span>
<lb n="546"/><span>Eadar fhear a's mhnaoi ann ár g-comhdháil,</span>
<lb n="547"/><span>Bhí fleadh a's féasta ann go síor</span>
<lb n="548"/><span>Ar feadh deich n-oidhche a's deich lá.</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>Do pósadh mé le Niamh Chinn-óir,</span>
<lb n="551"/><span>A Phádraic ó'n Róimh na mbachall mbán;</span>
<lb n="552"/><span>Sin mar chuadhas go Tír na n-Óg,</span>
<lb n="553"/><span>Gidh doilbh, brónach liom-sa trácht.</span>
<lb n="554"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="555"/><p><span>P.</span></p>
<lb n="556"/>
<lb n="557"/><p><span>Lean dúinn feasta ar do sceol,</span>
<lb n="558"/><span>A Oisín óir, na n-arm n-ár,</span>
<lb n="559"/><span>Cionnas d'fhágais Tír na n-Óg?</span>
<lb n="560"/><span>Is fada liom fós go nochtair fáth.</span></p>
<lb n="561"/>
<lb n="562"/><p><span>Innis dúinn fós le móir-ghreann</span>
<lb n="563"/><span>An rabh aon chlann agat ré Niamh,</span>
<lb n="564"/><span>Nó an fada bhidhis i dTír na n-Óg,</span>
<lb n="565"/><span>Aithris gan bhrón anois an scéal,</span></p>
<lb n="566"/>
<lb n="567"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>Do bhí agam ré Niamh chinn óir,</span>
<lb n="570"/><span>De chloinn ba ró-mhaith gnaoi a's scéimh,</span>
<lb n="571"/><span>A b'fheárr deilbh, cruth agus snódh,</span>
<lb n="572"/><span>Dís mhac óg agus inghean chaomh,</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>P.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>Oisín shuairc, lean dod' scéal,</span>
<lb n="577"/><span>'s innis damh féin ca bh-fuil do chlann,</span>
<lb n="578"/><span>abhair dhamh a n-ainmne gan mhoill</span>
<lb n="579"/><span>gus an críoch a bhfuilid ann.</span></p>
<lb n="580"/>
<lb n="581"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>Thug Niamh Chinn-óir ar mo dhís mhac,</span>
<lb n="584"/><span>Ainmne m'athar a's mo dhéigh-mhic;</span>
<lb n="585"/><span>Fionn óirdhearc, áigh, ceann na slógh,</span>
<lb n="586"/><span>Agus Oscar óir na n-arm ghlic.</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>Do thugas féin dom' chaomh-inghin,</span>
<lb n="589"/><span>Ré h-aonta Niamh ba mhó gean,</span>
<lb n="590"/><span>De bhuaidh a maise 's a móir-mhéin',</span>
<lb n="591"/><span>An t-ainm fíor sin, Plúr-na-mban.</span>
<lb n="592"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="593"/><p><span>Do bhí ag Niamh fá n-a g-comhair</span>
<lb n="594"/><span>Tír na n-Óg na m-Beo 's na mBuadh,</span>
<lb n="595"/><span>Fleasc flatha 's coróin de'n rígh-ór,</span>
<lb n="596"/><span>A's iomad seod nach ghním do luadh.</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>Do chaitheas tréimhse fhada chian,</span>
<lb n="599"/><span>Trí chéad bliadhan agus níos mó;</span>
<lb n="600"/><span>Gur smuain mé féin go m-b'é mo mhian</span>
<lb n="601"/><span>Fionn 's an Fhiann d'fheicsin beó.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>Lá d'iarras féin cead ar an rígh,</span>
<lb n="604"/><span>'S ar mo chéile chaoin, Niamh chinn-óir,</span>
<lb n="605"/><span>Dul go h-Éirinn 's ar ais arís,</span>
<lb n="606"/><span>D'fhéachain Fhínn agus a mhór-slóigh.</span></p>
<lb n="607"/>
<lb n="608"/><p><span>"Do gheobhair cead," ar an ingean chaomh,</span>
<lb n="609"/><span>"Gidh doilbh an scéal thú bheith d'a luadh;</span>
<lb n="610"/><span>Ar eagal nár theacht duit arís ré d' ré</span>
<lb n="611"/><span>Do mo thír féin, a Oisín bhuadhaigh."</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>"Créad as eagal dúinn, a ríoghan bhláith,</span>
<lb n="614"/><span>'S an t-each bán bheith fá mo réir?</span>
<lb n="615"/><span>Múinfidh an t-eolas damh go sámh</span>
<lb n="616"/><span>A's pillfead slán ar ais chughat féin!"</span></p>
<lb n="617"/>
<lb n="618"/><p><span>"Cuimhnigh, a Oisín, cad tá mé 'rádh —</span>
<lb n="619"/><span>Má leagair trácht ar thalamh réidh,</span>
<lb n="620"/><span>Nach teacht duit choidhche arís go bráth</span>
<lb n="621"/><span>Do'n tír ró-álainn 'bhfuilim féin!</span>
<lb n="622"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="623"/><p><span>"Adeirim leat-sa arís gan gó,</span>
<lb n="624"/><span>Má thuirlingir fós de'n each bán,</span>
<lb n="625"/><span>Nach dtiocfair choidhch' go Tír na n-Óg,</span>
<lb n="626"/><span>A Oisín óir na n-arm n-áigh!</span></p>
<lb n="627"/>
<lb n="628"/><p><span>"Adeirim leat do'n treas feacht,</span>
<lb n="629"/><span>Má's teacht de'n each anuas duit féin,</span>
<lb n="630"/><span>Go mbéidhir 'do sheanóir chríona dhall,</span>
<lb n="631"/><span>Gan lúth, gan greann, gan rith, gan léim!</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>"Is doiligh liom, a Oisín ghrinn,</span>
<lb n="634"/><span>Tú dhul go h-Éirinn ghlais go deo;</span>
<lb n="635"/><span>Ní'l sí anois amhail do bhí</span>
<lb n="636"/><span>'S ní fheicfir choidhche Fionn na slógh.</span></p>
<lb n="637"/>
<lb n="638"/><p><span>"Ní bhfuighir anois i nÉirinn ógh,</span>
<lb n="639"/><span>Acht athara' órd a's slóighte naomh;</span>
<lb n="640"/><span>A Oisín ghrinn, seo dhuit mo phóg!</span>
<lb n="641"/><span>Go Tír na n-Óg ní chasfair, a choidhch'."</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>D'fhéachas suas na gnúis le truaigh',</span>
<lb n="644"/><span>'S do shil ó mo shúilibh dórtadh deor;</span>
<lb n="645"/><span>A Phádraic chruaidh, badh truagh leat í</span>
<lb n="646"/><span>A' réabadh dlaoigh a caoin-chinn óir.</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>Do chuir sí mé fáoi gheasaibh cruaidh'</span>
<lb n="649"/><span>Dul a's teacht gan baint ré bán</span>
<lb n="650"/><span>A's dubhairt sí liom de bhuaidh a m-bríghe,</span>
<lb n="651"/><span>Dá m-brifsinn iad nach g-casfainn slán.</span>
<lb n="652"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="653"/><p><span>Do gheallas dí gach nídh gan bhréig,</span>
<lb n="654"/><span>Go ndéanfainn féin ar dhubhairt sí liom;</span>
<lb n="655"/><span>Do chuadhas ar muin an eich bháin</span>
<lb n="656"/><span>A 's d'fhágas slán ag lucht an dúin.</span></p>
<lb n="657"/>
<lb n="658"/><p><span>Do phógas-sa mo chéile chaoin,</span>
<lb n="659"/><span>'S ba dhubhach sínn ag scaradh léi —</span>
<lb n="660"/><span>Mo dhís mhac a's mo inghean óg</span>
<lb n="661"/><span>A bhí fá bhrón ag sileadh déar!</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>Do ghléasas orm ann sin chum siubhail,</span>
<lb n="664"/><span>'S do thugas mo chúl do thír na n-Óg;</span>
<lb n="665"/><span>Do rith an t-each go h-éascaidh fúm,</span>
<lb n="666"/><span>Mar rinn' liom féin 's le Niamh Chinn-óir.</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>A Phádraic na n-órd agus na naomh,</span>
<lb n="669"/><span>Níor ínnseas bréag duit riamh fós:</span>
<lb n="670"/><span>Sin agat anois fáth mo scéil,</span>
<lb n="671"/><span>'S mar d'fhágas féin Tír na n-Óg.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>Dá bh-fághainn-se flúirse de'narán,</span>
<lb n="674"/><span>Ma gheibhinn a lán gach tráth ó Fhionn;</span>
<lb n="675"/><span>Do ghuidhfinn-se chum Rí na ngrás,</span>
<lb n="676"/><span>Tú bheith go slán go bráth d'a cheann.</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>P.</span></p>
<lb n="679"/>
<lb n="680"/><p><span>Do gheobhair arán agus deoch,</span>
<lb n="681"/><span>Gan aon locht anois uaim féin;</span>
<lb n="682"/><span>Is binn liom briathara do bheoil,</span>
<lb n="683"/><span>Lean damh fós arís ar do scéal.</span>
<lb n="684"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="685"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>Ní h-aithristear ár scéal go beacht,</span>
<lb n="688"/><span>Ar gach nídh d'ár theangmhuigh liom féin,</span>
<lb n="689"/><span>Nó go dtáinic mé arís ar ais,</span>
<lb n="690"/><span>Go h-Éirinn ghlais gon iomad séad,</span></p>
<lb n="691"/>
<lb n="692"/><p><span>Ar dteacht damh féin ann sin i dtír,</span>
<lb n="693"/><span>D'fhéachas cruínn ann gach uile áird,</span>
<lb n="694"/><span>Ba h-eagal liom annsin go fíor,</span>
<lb n="695"/><span>Nach rabh tuairisc Fhínn agam le fághail!</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>Níor bhfada dhamh agus níor chian,</span>
<lb n="698"/><span>Go bhfacas aniar ag teacht fá'm dhéin,</span>
<lb n="699"/><span>Marcshluagh mór eadar fheara' 'gus mhná',</span>
<lb n="700"/><span>'S do thangadar am' láthair féin.</span></p>
<lb n="701"/>
<lb n="702"/><p><span>Do bheannuigh siad damh go caoin, séimh,</span>
<lb n="703"/><span>'S do ghabh iongantas gach n-aon díobh,</span>
<lb n="704"/><span>Ar fheicsin méid' mo phearsan féin,</span>
<lb n="705"/><span>Mo dheilbh', mo ghné, agus mo ghnaoi.</span></p>
<lb n="706"/>
<lb n="707"/><p><span>D'fhiafruigheas féin annsin díobh súd</span>
<lb n="708"/><span>A g-cualadar Fionn do bheith beo,</span>
<lb n="709"/><span>Nó 'r mhair aon eile ann de'n Fhéinn,</span>
<lb n="710"/><span>Nó créad é an léan a bhain dóibh,</span></p>
<lb n="711"/>
<lb n="712"/><p><span>"Do chualamair-ne trácht ar Fhionn,</span>
<lb n="713"/><span>Ar a neart, a lúth 's a thréan,</span>
<lb n="714"/><span>Nach rabh riamh a shamhailt súd,</span>
<lb n="715"/><span>I bpearsain, a g-clú, nó i méin'.</span>
<lb n="716"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="717"/><p><span>"Is iomdha leabhar tá scríobhtha síos,</span>
<lb n="718"/><span>Ag éigsibh binne mílse Gaedheal;</span>
<lb n="719"/><span>Nach léir linn aithris duit go fíor</span>
<lb n="720"/><span>Ar éachtaibh Fhínn a's ar an bhFéinn.</span></p>
<lb n="721"/>
<lb n="722"/><p><span>"Do chualamar go rabh ag Fionn</span>
<lb n="723"/><span>Mac ba lonnrach scéimh a's clódh,</span>
<lb n="724"/><span>Go d-táinic óigbhean fá n-a dhéin</span>
<lb n="725"/><span>'S go deachaidh léi go Tír na n-Óg!"</span></p>
<lb n="726"/>
<lb n="727"/><p><span>'Nuair chualas féin an comhrádh úd,</span>
<lb n="728"/><span>Nár mhair Fionn nó neach de'n Fhéinn,</span>
<lb n="729"/><span>Do ghlacas tuirse a's mór-chumhaidh</span>
<lb n="730"/><span>'S ba lán-dubhach mé 'na ndéigh!</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span>Níor stadas-sa annsin de'n réim,</span>
<lb n="733"/><span>Acht go luath, éascaidh liom gan mhoill;</span>
<lb n="734"/><span>Go dtugas m'aghaidh go glan réidh,</span>
<lb n="735"/><span>Ar Almhain éachtaigh Leathan-Laighean.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>Ba mhór é m'iongantas ann súd,</span>
<lb n="738"/><span>Nach bhfachas cúirt Fhinn nó slógh;</span>
<lb n="739"/><span>Ní rabh 'na h-ionad ann go fíor,</span>
<lb n="740"/><span>Acht fiadhaile, flíodh agus neanntóg!</span></p>
<lb n="741"/>
<lb n="742"/><p><span>Uch, a Phádraic, a's uch monuar!</span>
<lb n="743"/><span>Ba dealbh an chuairt agam-sa é,</span>
<lb n="744"/><span>Gan tuairisc Fhinn nó na bh-Fiann,</span>
<lb n="745"/><span>D'fhág sin faoi phian mé le mo ré.</span>
<lb n="746"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="747"/><p><span>P.</span></p>
<lb n="748"/>
<lb n="749"/><p><span>A Oisín! scuir anois de d' bhrón,</span>
<lb n="750"/><span>Sil do dheora ar Dhia na ngrás,</span>
<lb n="751"/><span>Tá Fionn 'san Fhiann tláith go leor,</span>
<lb n="752"/><span>A's ní'l a bhfóirtin súd go bráth.</span></p>
<lb n="753"/>
<lb n="754"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>Budh mhór an truagh sin, a Phádraic,</span>
<lb n="757"/><span>Fionn go bráth do bheith i bpéin;</span>
<lb n="758"/><span>Nó créad é an tóir a rug air buaidh,</span>
<lb n="759"/><span>'S an liacht laoch cruaidh a thuit leis féin?</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>P.</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>'Sé Dhia a rug buaidh ar Fhionn,</span>
<lb n="764"/><span>A's ní neart námhad nó tréan-lámh,</span>
<lb n="765"/><span>Agus ar an bhFéinn uile mar é,</span>
<lb n="766"/><span>I n-ifreann daor d'a síor-chrádh.</span></p>
<lb n="767"/>
<lb n="768"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="769"/>
<lb n="770"/><p><span>A Phádraic, stiuirigh mé 'san áit,</span>
<lb n="771"/><span>'Na bhfuil Fionn ar láimh 's an Fhiann,</span>
<lb n="772"/><span>'S ní bhfuil ifreann nó flaitheas ann,</span>
<lb n="773"/><span>A chuirfeadh faoi cheannsmacht iad.</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>Má's ann atá Oscar mo mhac féin,</span>
<lb n="776"/><span>An laoch ba thréine a dtrom-ghleo;</span>
<lb n="777"/><span>Níor cumadh i n-ifreann nó bhflaitheas Dé</span>
<lb n="778"/><span>Buidhean d'a mhéid nach dtreascaróchadh.</span></p>
<lb n="779"/>
<lb n="780"/><p><span>P.</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>Léigmid d'ár n-iomarbhaidh ar gach taoibh,</span>
<lb n="783"/><span>A's lean do d' scéal, a Oisín áigh;</span>
<lb n="784"/><span>Cad do thárlaidh dhuit 'na dhéigh,</span>
<lb n="785"/><span>Tar éis na Féinne bheith ar lár?</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>O.</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>Innseóchad féin sin duit, a Phádraic,</span>
<lb n="790"/><span>Tar éis mé d'fhágbhail Almhain Laighean,</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="791"/><p><span>Ní rabh aon áitreabh 'na rabh an Fhiann,</span>
<lb n="792"/><span>Nár chuartuigheas go dian gan aon ghar.</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>Ar mo dhul damh tré Ghleann an Smóil,</span>
<lb n="795"/><span>Do chonnairc mé mór-chruinniughadh ann;</span>
<lb n="796"/><span>Trí chéad fear agus ní budh mhó,</span>
<lb n="797"/><span>A bhí romham anns an Ghleann.</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>Do labhair duine liom de'n tréad,</span>
<lb n="800"/><span>'S adubhairt sé de ghuth ós árd;</span>
<lb n="801"/><span>"Tarr d'ár gcabhair, a ríogh-laoich,</span>
<lb n="802"/><span>A's fuascail sinn as an gcruadh-chás!"</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span>Tháinic mé annsin do láthair</span>
<lb n="805"/><span>A's leac mhór mharmuir ag an tslógh:</span>
<lb n="806"/><span>Bhí meadhachan na leice ortha 'nuas,</span>
<lb n="807"/><span>'Sa cur díobh suas níor bh-féidir leo.</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span>An chuid aca bhí faoi 'n leic shíos,</span>
<lb n="810"/><span>Do bhíodar d'a g-claoidheadh go fann;</span>
<lb n="811"/><span>Le truime dhéin an ualaigh mhóir</span>
<lb n="812"/><span>Do chaill a leor díobh a meabhair!</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>Do labhair duine de na maoir',</span>
<lb n="815"/><span>A's dubhairt, "A ríogh-ghaiscidhigh óig,</span>
<lb n="816"/><span>Fuascail-se feasta ar mo bhuidhin,</span>
<lb n="817"/><span>Nó duine dhíobhtha ní bhéidh beo!"</span></p>
<lb n="818"/>
<lb n="819"/><p><span>"Is náireach an bheart anois le rádh,</span>
<lb n="820"/><span>A's an oiread 's a tá d'fhearaibh ann,</span>
<lb n="821"/><span>Nach dtiocfadh le neart an tslóigh</span>
<lb n="822"/><span>An leac do thógbhail go lán teann,</span>
<lb n="823"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="824"/><p><span>"Dá maireadh Oscar, mac Oisín,</span>
<lb n="825"/><span>Bhéarfadh ar an leic 'na dheas-láimh,</span>
<lb n="826"/><span>Chuirfeadh d'urchur í thar an t-sluagh,</span>
<lb n="827"/><span>Ní bréag is dual damh riamh do rádh."</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>Do luidheas ar mo chliathan dheas</span>
<lb n="830"/><span>'S do rugas ar an leic am' láimh;</span>
<lb n="831"/><span>Le neart agus le lúth mo ghéag,</span>
<lb n="832"/><span>Do chuireas seacht b-péirse í ó'n áit!</span></p>
<lb n="833"/>
<lb n="834"/><p><span>Le feidhm na leice lán-mhóir',</span>
<lb n="835"/><span>Do bhris giorta óir an eich bháin;</span>
<lb n="836"/><span>Do thángas anuas go lán-docht,</span>
<lb n="837"/><span>Ar bhonn mo dhá chos ar an bhán!</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span>Ní túisce thainic mé anuas,</span>
<lb n="840"/><span>'Ná ghlac uamhan an t-each bán,</span>
<lb n="841"/><span>D'imthigh sé annsin chum siubhail,</span>
<lb n="842"/><span>A's mise faoi phúdhar go lag, tláith!</span></p>
<lb n="843"/>
<lb n="844"/><p><span>Do chailleas amharc mo shúl,</span>
<lb n="845"/><span>Mo dhealbh, mo ghnúis agus mo scáil,</span>
<lb n="846"/><span>Do bhíos 'mo sheanoir bhocht, dhall,</span>
<lb n="847"/><span>Gan bhrígh, gan mheabhair, gan áird!</span></p>
<lb n="848"/>
<lb n="849"/><p><span>A Phádraic, sin agat mo scéal</span>
<lb n="850"/><span>Mar thárlaidh dhamh féin gan gó,</span>
<lb n="851"/><span>Mo dhul agus m'imtheacht go beacht,</span>
<lb n="852"/><span>'S mo theacht ar ais ó Thír na n-Óg!</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>Críoch.</span>
<lb n="855"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="856"/><p><span>MO CHÁIRDE GAOIL GUR THRÉIG MÉ.</span></p>
<lb n="857"/>
<lb n="858"/><p><span>Mo cháirde gaoil gur thréig mé mar gheall ar mhnaoi 's nach bhfághaim í,</span>
<lb n="859"/><span>Acht rachfaidh mé mar an éanlaith faoi ghéag' ghlas' na gcraobh;</span>
<lb n="860"/><span>Béidh seabhac na coilleadh liath' ann, an sionnach ruadh Ghleann Éadain,</span>
<lb n="861"/><span>Béidh an eilit 'na déigh ann 'na tréadaibh 's an chearc fraoich;</span>
<lb n="862"/><span>Béidh'n chuach agus an traona, an lonndubh agus smaolaighe,</span>
<lb n="863"/><span>Crotaigh mara agus faoilinn 's iad ag tréigbheail a ngnaoi;</span>
<lb n="864"/><span>Béidh'n naoscann 's an chéirseach, ar mhaoileann gach sléibhe,</span>
<lb n="865"/><span>Ag dian fras ag géar-ghol fá mé bheith gan mhnaoi.</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>Is deoraidhe mé tá fann-lag, gan treoir ar bith acht mo shean-laoch,</span>
<lb n="868"/><span>'Sní beo mé gan amhrus faoi'n trom-loit seo i mbidhim;</span>
<lb n="869"/><span>'S tráth chuaidh mé chum cainnte leis an stuaidh-bhean is annsa,</span>
<lb n="870"/><span>Is truagh, a Rígh, nár ionnsuigh mé thríd choilltibh 'gus í;</span>
<lb n="871"/><span>Labhair sí go ciuin liom, thríd chomhradh 'gus dubhairt sí,</span>
<lb n="872"/><span>Cabhair dhuit ní thabhairfidh mé, diultuighim do dháil;</span>
<lb n="873"/><span>Acht tréigfidh mé bheith claoidhte, ní éagfaidh mé a díth-se,</span>
<lb n="874"/><span>Tá ór ag na ríghtibh, a's tá fíon anns an Spáin.</span></p>
<lb n="875"/>
<lb n="876"/><p><span>Ciarraidhe agus Tuadh-Mhumha, d'a hiarraidh gur chuartuigheas,</span>
<lb n="877"/><span>Ann gach aon bhaile cuain, 'gus anuas chum na gCeall;</span>
<lb n="878"/><span>Thríd choilltibh go huaigneach, mbíodh eilte ionnta gluaiseacht</span>
<lb n="879"/><span>Ag iarraidh do thuairisc' 's is truagh liom mo chaill.</span>
<lb n="880"/><span>Laighin 's Cúil Eamhna 's Sliabh Callraighe gur shiubhail mé</span>
<lb n="881"/><span>le d'annsacht, a rúin shearc mo shúile gur dhall;</span>
<lb n="882"/><span>Acht is éigin dúinn umhlughadh do ghéag-fras na lúibil,</span>
<lb n="883"/><span>Tig saighead ann gach súil liom, 's nach tú righne an fheall?</span></p>
<lb n="884"/>
<lb n="885"/><p><span>Ní'l árd, ní'l ált, ní'l tur-loch, ní'l áit, ní'l casan cuimseach,</span>
<lb n="886"/><span>Nár siubhail mé thart timpioll go Luimhneach a's gach ród;</span>
<lb n="887"/><span>Bhí mé i mboithribh Theamhrach, 's ó sin síos go hAndruim,</span>
<lb n="888"/><span>A's Domhnach Mór an Teampoill 's ní hann do bhí mo stór,</span>
<lb n="889"/><span>'Sé dubhairt bean an-arsaidh, gur chórtha dhamh bheith 'n Árd Mach'</span>
<lb n="890"/><span>Ag foghluim cluich' ar tháblaibh, nó gCeann tSáile na smúid;</span>
<lb n="891"/><span>Acht ghluais mé an uair sin, thríd choilltibh mo ruaig bhocht</span>
<lb n="892"/><span>Is cinnte nach bhfuaireas í, 's gur truagh beart mo shiubhail.</span></p>
<lb n="893"/>
<lb n="894"/><p><span>Ní'l ceolta sídh' nó cláirsighe le n-óltar fíon ar tháblaibh</span>
<lb n="895"/><span>Nach eol uaim a dheánadh, 's pléaráca 'na dhéigh,</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="896"/><p><span>Gach áit go Dúnpádraic a's cianta nach n-áirighim —</span>
<lb n="897"/><span>Tá créacht de do ghrádh thríd mo lár féin, a réilt,</span>
<lb n="898"/><span>Tá m'intleacht d'a rádh liom, gur b'ísiol 's gur b'árd í</span>
<lb n="899"/><span>Gur b'álainn 's gur bán í 's go bhfuil deallramh 'n a gruaidh,</span>
<lb n="900"/><span>Acht ó shanntuigh tú an bhreaghacht 's an drillín a chur chum báine</span>
<lb n="901"/><span>Nár bh'aoibhinn mo shláinte leat, a thaisce, dá mbéidhinn?</span></p>
<lb n="902"/>
<lb n="903"/><p><span>A Shéamuis, fan liom-sa 's ná tréig go fóil mo chuimrigh,</span>
<lb n="904"/><span>'S béidh mé go cinnte ann gach aon fhearann do dhéigh,</span>
<lb n="905"/><span>'S tréigfidhmid an drong seo tá d'ár ngéar-ghon go cinnte,</span>
<lb n="906"/><span>Béidh a ndeora ag tiormadh le h-Inbhear an éisc.</span>
<lb n="907"/><span>Glac spéir-bhean chum cliú, má tá spéis agat ionnta</span>
<lb n="908"/><span>Anna gcoirneal thart timpioll thríd Éirinn go léir,</span>
<lb n="909"/><span>Acht na smuain a choidhch' ó d'intleacht ge gur fuaigheadh mé i gcuibhreach'</span>
<lb n="910"/><span>Nach céile bhéas go cinnte glan iomlan duit mé.</span></p>
<lb n="911"/>
<lb n="912"/><p><span>SÉAMUS Ó DORAIDHEAN, Cill Chartha.</span></p>
<lb n="913"/>
<lb n="914"/><p><span>MO MHÁIRE.</span></p>
<lb n="915"/>
<lb n="916"/><p><span>(Cumtha a gcosamhlacht "Seamroige" Uí Mhórdha)</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>Ag feis nó dáil, ní'l bean le fághail</span>
<lb n="919"/><span>Comh scéimheach le mo Mháire;</span>
<lb n="920"/><span>Ta aici cneas bog, bán, a's deas,</span>
<lb n="921"/><span>A chuirfeadh lil' faoi náire;</span>
<lb n="922"/><span>'S an domhan so ní'l aon chroidh' chomh díl,</span>
<lb n="923"/><span>Nó cailín tá níos fíre;</span>
<lb n="924"/><span>'Measc óg nó sean 's í plúr na mban,</span>
<lb n="925"/><span>Is sise bród na tíre.</span></p>
<lb n="926"/>
<lb n="927"/><p><span>O mo Mháire, mo stór is sí, mo Mháire!</span>
<lb n="928"/><span>Mo rún is sí,</span>
<lb n="929"/><span>Grádh geal mo chroidh',</span>
<lb n="930"/><span>Mo mhuirnín dílis, Máire!</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="931"/><p><span>Tá gruag mo stóir mar fháinnidhibh óir</span>
<lb n="932"/><span>Ag tuitim síos go talamh;</span>
<lb n="933"/><span>Thar mhuineal bán, a's gualaibh lán'</span>
<lb n="934"/><span>'Gus cuma tá mar dhealbh;</span>
<lb n="935"/><span>Gidh glan soilléir, gach réalt 'san spéir,</span>
<lb n="936"/><span>Tá súil mo ghrádh níos glaine;</span>
<lb n="937"/><span>'S is binne glór mo chailín cóir',</span>
<lb n="938"/><span>'Ná cláirsighe ciuin na cruinne.</span></p>
<lb n="939"/>
<lb n="940"/><p><span>Ó mo Mháire, mo stór is sí, mo Mháire!</span>
<lb n="941"/><span>Mo rún is sí,</span>
<lb n="942"/><span>Grádh geal mo chroidh',</span>
<lb n="943"/><span>Mo mhuirnín dílis, Máire!</span></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>Ameasc aos-aog (i leathar bróg),</span>
<lb n="946"/><span>Ar urlar cúirt' nó pállúin,</span>
<lb n="947"/><span>Níor sheas le taoibh tréan-fhir ariamh,</span>
<lb n="948"/><span>Bean-rinnctheoir leath chomh h-álainn;</span>
<lb n="949"/><span>Má bhris sí croidh' aon óganaigh'</span>
<lb n="950"/><span>Gan bhréag do bhris sí céadta,</span>
<lb n="951"/><span>'Gus tá na mná fághail bháis gach lá</span>
<lb n="952"/><span>Le troime 's neart a n-éada.</span></p>
<lb n="953"/>
<lb n="954"/><p><span>O mo Mháire! ná marbh iad, a Mháire!</span>
<lb n="955"/><span>Acht deán aon chroidh'</span>
<lb n="956"/><span>Sámh, sona choidh',</span>
<lb n="957"/><span>Ó pós mé féin, a Mháire!</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="960"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="961"/><p><span>BA hAOIBHINN BHEITH BEO ANNS AN AM FAD Ó.</span></p>
<lb n="962"/>
<lb n="963"/><p><span>Ba h-aoibhinn bheith beo anns an am fad ó,</span>
<lb n="964"/><span>Nuair bhí fir ar fud na tíre;</span>
<lb n="965"/><span>Nuair níor h-iarradh ceart acht le tréanas beart</span>
<lb n="966"/><span>Ó na lámhaibh láidre fíre;</span>
<lb n="967"/><span>Ó ba h-aoibhinn bheith beo anns an ani fad ó</span>
<lb n="968"/><span>Óir bhí laochraidhe annsin daríribh.</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>Ba h-aoibhinn bheith beo ameasc fear fad ó,</span>
<lb n="971"/><span>Nuair ba chogadh bród a mbeatha,</span>
<lb n="972"/><span>Nuair bhí Éire saor 'gus a clann fá réir</span>
<lb n="973"/><span>Le n-a cosnamh a lár an chatha;</span>
<lb n="974"/><span>Nuair bhí scoth na nGaodhal anns an bhearna baoghail,</span>
<lb n="975"/><span>'Gus aon chúis amháin d'a dtathadh.</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>Ba h-aoibhinn bheith beo anns an am fad ó,</span>
<lb n="978"/><span>Nuair i nÉirinn álainn uile,</span>
<lb n="979"/><span>Ó bhun go bárr 'gus ó mhuir go lár</span>
<lb n="980"/><span>Tugadh buille anaghaidh buille.</span>
<lb n="981"/><span>Nuair bhí lánacht lann agus fir ba teann,</span>
<lb n="982"/><span>A's bhí fuil a n-áit deor da sileadh,</span></p>
<lb n="983"/>
<lb n="984"/><p><span>Ba h-aoibhinn bheith beo anns an am fad ó,</span>
<lb n="985"/><span>Nuair ní Béarla binn an chléirigh</span>
<lb n="986"/><span>A d'fhuagair cath chum na Sasanach</span>
<lb n="987"/><span>Óir do réabadh scáile spéire,</span>
<lb n="988"/><span>Le Gaedhilic na mbárd anna gcath-rann árd</span>
<lb n="989"/><span>Do Dhia an cheirt ag éirighe.</span></p>
<lb n="990"/>
<lb n="991"/><p><span>Ba h-aoibhinn bheith beo anns an am fad ó,</span>
<lb n="992"/><span>Nuair ní urlabhair bhreágh bhí measta,</span>
<lb n="993"/><span>Nuair ní gol nó guidhe a chuir daoirse faoi,</span>
<lb n="994"/><span>Acht bhí croidhthe ár sinnsear lasta</span>
<lb n="995"/><span>Leis an spiorad chóir — ní le sanntacht óir;</span>
<lb n="996"/><span>Sin spiorad ár ndaoine feasta.</span></p>
<lb n="997"/>
<lb n="998"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="999"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1000"/><p><span>NÍL SÉ 'NA LÓ.</span></p>
<lb n="1001"/>
<lb n="1002"/><p><span>Chuaidh mé asteach i dteach aréir</span>
<lb n="1003"/><span>'S d'iarr mé cárt ar bhean a' leanna,</span>
<lb n="1004"/><span>'Sé dubhairt sí liom, "diabhal aon deor,</span>
<lb n="1005"/><span>Buail an bothar 's téidh 'na bhaile."</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>Ní'l sé 'na ló, ní'l sé 'na ló,</span>
<lb n="1008"/><span>Ní'l sé 'na ló nó 'na mhaidin,</span>
<lb n="1009"/><span>Ní'l sé 'na ló 's ní bhéidh go fóil,</span>
<lb n="1010"/><span>Ní mór 'na uair ó d'éirigh 'n ghealach,</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>Chuir mé féin mo lámh ann mo phóca,</span>
<lb n="1013"/><span>'S d'iarr mé briseadh coroin uirrí,</span>
<lb n="1014"/><span>'S é dubhairt sí liom, "buail an bórd,</span>
<lb n="1015"/><span>A's gheobhaidh tú ó'n chárt go dtí'n galun."</span>
<lb n="1016"/><span>Ní'l sé 'na ló, ní'l sé 'na ló, agus c,</span></p>
<lb n="1017"/>
<lb n="1018"/><p><span>Éirigh do shuidh', a fhear an tighe,</span>
<lb n="1019"/><span>Cuir ort do bhrístidhe 's do hata.</span>
<lb n="1020"/><span>Go gcongbhuigh tú ceol leis an duine cóir</span>
<lb n="1021"/><span>A bhéas ag ól annso go maidin.</span>
<lb n="1022"/><span>Ní'l sé 'na ló, ní'l sé 'na ló, agus c,</span></p>
<lb n="1023"/>
<lb n="1024"/><p><span>Ná h-éirigh do shuidh', a fhear an tighe,</span>
<lb n="1025"/><span>Ná cuir ort do bhrístidhe nó do hata,</span>
<lb n="1026"/><span>Nó diabhal aon deor theid ann do scóig</span>
<lb n="1027"/><span>'S ní bhéidh mise 'g ól annso go maidin.</span>
<lb n="1028"/><span>Ní'l sé 'na ló, ní'l sé 'na ló, agus c.</span></p>
<lb n="1029"/>
<lb n="1030"/><p><span>Tá na caoirigh ag ithe an fhéir,</span>
<lb n="1031"/><span>'Stá na h-uain ag ól an bhainne,</span>
<lb n="1032"/><span>'Stá mo bhean féin ar fud na tír',</span>
<lb n="1033"/><span>'S is mithid damh éirigh 's siubhal 'na bhaile.</span>
<lb n="1034"/><span>Ní'l sé 'na ló, ní'l sé 'na ló, agus c.</span>
<lb n="1035"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1036"/><p><span>AITHREACHAS.</span></p>
<lb n="1037"/>
<lb n="1038"/><p><span>Ní'l maith bheith smuaineadh, nó ní'l maith bheith caoineadh</span>
<lb n="1039"/><span>Ar na laethibh d'imthigh mar shéideoig gaoith';</span>
<lb n="1040"/><span>Ní'l maith bheith cráidhte timcheall aimsir' chaithte,</span>
<lb n="1041"/><span>Agus uair na h-óige tá uainn a choidhch',</span>
<lb n="1042"/><span>Muna bhfuilmid feasta, le cráibhtheacht lasta,</span>
<lb n="1043"/><span>A's ár gcroidhthe tógtha do neamh go síor;</span>
<lb n="1044"/><span>Muna bhfuil ár smuainte 's ár n-innt'nne claonta</span>
<lb n="1045"/><span>Ar ár gcomhnuidhe álainn na beatha fír'.</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>Chum rotha muilinn, mar go bráth ní philleann</span>
<lb n="1048"/><span>An t-uisce d'iompuigh é acht uair amháin;</span>
<lb n="1049"/><span>Mar sin d'ár mbeatha tá'n aimsir caithte</span>
<lb n="1050"/><span>Nuair do bhí ár gcroidhthe le dóchas lán;</span>
<lb n="1051"/><span>Le dóchas líonta acht andiu táid críonta,</span>
<lb n="1052"/><span>Óir na neithe shaoil'mar a bheith chomh breágh</span>
<lb n="1053"/><span>Do rith siad thorrainn, 's níor phronn siad orrainn</span>
<lb n="1054"/><span>Acht ualach cúraim, le trom-chumhaidh 's crádh.</span></p>
<lb n="1055"/>
<lb n="1056"/><p><span>'San am tá láthair, ar gach siúr a's bráthair</span>
<lb n="1057"/><span>Tá leathtrom croidhe agus brón go leor;</span>
<lb n="1058"/><span>Ag siubhal an tsaoghail, Ó! is iomdha baoghal</span>
<lb n="1059"/><span>A' teacht'n ár mbealach 'gus a' tarraing deor.</span>
<lb n="1060"/><span>Muna rabh na bliadhanta tá tharrainn sínte</span>
<lb n="1061"/><span>Do Dhia tugtha mar budh mhaith linn féin;</span>
<lb n="1062"/><span>Mar sin is ceart dúinn, go dian, le searc-rún</span>
<lb n="1063"/><span>Ár saoghal do leasughadh gach lá go tréan.</span></p>
<lb n="1064"/>
<lb n="1065"/><p><span>'S anois le Nuadh-bhliadhain, bíodh againn cruaidh-mhian</span>
<lb n="1066"/><span>Gan cionntacht dheánadh nó gan nidh a rádh,</span>
<lb n="1067"/><span>A bhéarfadh náire, nó do thuillfeadh táire</span>
<lb n="1068"/><span>Acht bímis ceart agus cóir go bráth.</span>
<lb n="1069"/><span>Tá Rígh na bhflaitheas ann A ghrádh 's 'nA mhaitheas</span>
<lb n="1070"/><span>Go síorruidhe feitheamh le peacach fán,</span>
<lb n="1071"/><span>'Gus tá fáilte dhílis agus dualgas mílis</span>
<lb n="1072"/><span>Do lucht an aithreachais ameasc na slán.</span></p>
<lb n="1073"/>
<lb n="1074"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="1075"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1076"/><p><span>CAOINEADH AR ÉIRINN,</span></p>
<lb n="1077"/>
<lb n="1078"/><p><span>Caoinfead a's caoinfead a's caoinfead go deorach</span>
<lb n="1079"/><span>Na h-aimseara bhí 'gainn i dtír Inse fáil;</span>
<lb n="1080"/><span>Caoinfead a righthe bhí tréanmhar a's treorach,</span>
<lb n="1081"/><span>Caoinfead a ngníomhartha, caoinfead a gcáil.</span>
<lb n="1082"/><span>'Ná bidhidh 'mo bhacadh, a dhaoine gan eolas,</span>
<lb n="1083"/><span>Is caoineadh mo chaoineadh nach dtuigfear go bráth,</span>
<lb n="1084"/><span>Is dubh agus dóimhin mar an oidhche mo bhrón-sa —</span>
<lb n="1085"/><span>Ó! oidhche nach bhfeicfeas a choidhche an lá.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>Is cosmhail mo chaoineadh le caoineadh an duine</span>
<lb n="1088"/><span>A chidh go sár-chráidhte ó shliabh ró-árd</span>
<lb n="1089"/><span>A mhaoin a's a mhuinntir 'ga mbáthadh le tuile,</span>
<lb n="1090"/><span>'Gus eisean 'na aonar fágtha go slán.</span>
<lb n="1091"/><span>Is cosmhail mo chaoineadh le caoineadh na máthar</span>
<lb n="1092"/><span>A chailleas a páiste 's a h-aon mhac amháin;</span>
<lb n="1093"/><span>Is doimhne mo bhrón 'ná aon bhrón anns an Nádúr</span>
<lb n="1094"/><span>Mar chaoinim-se náisiún tá scaptha ar fán.</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>Is searbh an brón é, an brón so 'mo láthair,</span>
<lb n="1097"/><span>Ní aithnighim-se pian is géire 'ná é;</span>
<lb n="1098"/><span>A's nuair fheicim an tír 's nuair fheicim an chathair</span>
<lb n="1099"/><span>Ar seilbh ár námhadh, budh mhaith liom an chré.</span>
<lb n="1100"/><span>Do b'fheárr liom bheith sínte go fuar anns an reilig</span>
<lb n="1101"/><span>A's m'anam bheith scaoilte ó'n chréafoig lag,</span>
<lb n="1102"/><span>Go bhfeicfeadh mo mhuinntir a's laochra Éireann</span>
<lb n="1103"/><span>Mo shuim anns an chorp so dar ndóigh is beag.</span></p>
<lb n="1104"/>
<lb n="1105"/><p><span>"AN CRAOIBHÍN AOIBHINN."</span></p>
<lb n="1106"/>
<lb n="1107"/><p><span>DÓCHAS NA hÉIREANN,</span></p>
<lb n="1108"/>
<lb n="1109"/><p><span>(Freagra ar "An Chraoibhín Aoibhinn.")</span></p>
<lb n="1110"/>
<lb n="1111"/><p><span>Ná caoin, a bhinn-cheoltoir, ná caoin comh géar, deorach,</span>
<lb n="1112"/><span>Na laethe a bhí ann ár n-oilean fad ó;</span>
<lb n="1113"/><span>Ná caoin iad a righthe bhí tréanmhar a's treorach,</span>
<lb n="1114"/><span>Na caoin iad na gníomhartha d'imthigh mar cheo,</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1115"/><p><span>Ní'l maith ann do chaoineadh, gidh 's nádúrtha a dhéanadh,</span>
<lb n="1116"/><span>Acht tiormuigh do shúile ó dheoraibh go bráth;</span>
<lb n="1117"/><span>Nó má's dubh 's má's doimhin mar an oidhche do bhrón-sa</span>
<lb n="1118"/><span>Cuimhnigh go dtigeann as gach oidhche an lá.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>Gidh gur iomad d'a páistighibh do chaill ár ndíl-mháthair</span>
<lb n="1121"/><span>le bás tá níos measa 'ná báthadh, go mór,</span>
<lb n="1122"/><span>A's gidh tá a clann scaptha a bhfad ó n-a láthair</span>
<lb n="1123"/><span>Tá fágtha fós laochra maith tréanmhar go leor;</span>
<lb n="1124"/><span>Agus iadsan tá scapthá 'nn gach áit ar an chruinne,</span>
<lb n="1125"/><span>Má's fada táid'nois ó n-a dtír thar an tsáil,</span>
<lb n="1126"/><span>Tá mian ann gach croidhe, agus neart ag gach duine</span>
<lb n="1127"/><span>Le buille do thabhairt ar son Éireann go fóil.</span></p>
<lb n="1128"/>
<lb n="1129"/><p><span>Nuair thiocfas an lá sin ní dóigh liom go mbéidh tú</span>
<lb n="1130"/><span>Faoi bhrón, nó faoi phian 's aon deor 'nois na sil;</span>
<lb n="1131"/><span>'S an tráth chidhfir do thír a's gach cathair faoi shaoirse</span>
<lb n="1132"/><span>As seilbh ár námhad, ní budh mhaith Leat an chill;</span>
<lb n="1133"/><span>Óir measaim go mbéidh tú ag gléasadh do chruite,</span>
<lb n="1134"/><span>'S ag seinm le saor-ghuth do h-abhran go h-árd;</span>
<lb n="1135"/><span>A's ní bhéidh tú ag caoineadh acht a' moladh na laethe</span>
<lb n="1136"/><span>Bhéas againn an uair sin, a Phrionnsa na mbárd.</span></p>
<lb n="1137"/>
<lb n="1138"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="1139"/>
<lb n="1140"/><p><span>BRUACHA NA LAOI.</span></p>
<lb n="1141"/>
<lb n="1142"/><p><span>Budh bhrónach mo chroidh' nuair a d'fhág mé an baile,</span>
<lb n="1143"/><span>'Gus dubhairt mé "Slán leat, a dhil — Éire mo ghrádh;"</span>
<lb n="1144"/><span>Gidh d'fhéach mé bheith súgach, budh dheorach mo shúile,</span>
<lb n="1145"/><span>Ag scaradh ó'n tír ann nach bpillfinn go bráth;</span>
<lb n="1146"/><span>Ag scaradh go bráth ó ghach cnoc agus léana,</span>
<lb n="1147"/><span>'Gus cathair dheas Chorcaigh nach bhfeicfinn a choidhch'!</span>
<lb n="1148"/><span>Ag scaradh go deo ó na cáírdibh budh tréine —</span>
<lb n="1149"/><span>Ó dhíl-cháirdibh m'óige ar bhruachaibh na laoi!</span>
<lb n="1150"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1151"/><p><span>Is minic a d'éirigh grian lonnrach na spéire,</span>
<lb n="1152"/><span>Is minic a thom sí faoi uisce na dtonn,</span>
<lb n="1153"/><span>Ó d'fhág mé thú'n lá sin, mo mháthair bhocht Éire!</span>
<lb n="1154"/><span>'Gus sheol mé thar sáile do'n tír so anonn.</span>
<lb n="1155"/><span>Acht fós ann mo chroidh' tá do chuimhne ag lasadh</span>
<lb n="1156"/><span>Ar maidin, ag neoin, 'gus le tuitim na h-oidhch',</span>
<lb n="1157"/><span>'Gus a n-aisling arís, táim go minic a' seasadh</span>
<lb n="1158"/><span>'Measc carad fíor m'óige, ar bhruachaibh na laoi.</span></p>
<lb n="1159"/>
<lb n="1160"/><p><span>A Chorcáigh, a stóir! a chéad chondae ár dtíre!</span>
<lb n="1161"/><span>Aon fhealltoir ní tháinic ariamh ó do chlann;</span>
<lb n="1162"/><span>A chondae na mban dheas le scéimheacht níos fíre</span>
<lb n="1163"/><span>'Ná fiadhain-bhlátha samhraidh a bhfascadh do ghleann!</span>
<lb n="1164"/><span>A Chorcaigh a rúin! budh é dóchas mo bheatha,</span>
<lb n="1165"/><span>Mian laetheamhail m'intinn,'gus sólas mo chroidhe,</span>
<lb n="1166"/><span>Go mbéinn-se ag treorughadh a dtosach do chatha,</span>
<lb n="1167"/><span>'S an brat glas a n-áirde ar bhruachaibh na laoi.</span></p>
<lb n="1168"/>
<lb n="1169"/><p><span>Acht 'nois anns an tsaoghal so ní fada mo bhliadhanta,</span>
<lb n="1170"/><span>Is crom tá mo chuma; is liath mo cheann;</span>
<lb n="1171"/><span>Is geárr uaim 'san reilig a choidhche bheith sínte,</span>
<lb n="1172"/><span>Bhfad, bhfad ó thír álainn mo ghrádh a's mo ghean'!</span>
<lb n="1173"/><span>Acht fós anns an bhFlaitheas ní bhéidh tú gan beannacht,</span>
<lb n="1174"/><span>Is ort-sa bhéidh mise go síorruidhe ag guidhe;</span>
<lb n="1175"/><span>'S béidh spiorad do dheoraidhe go dílis a' fanacht</span>
<lb n="1176"/><span>le soillsiughadh na saoirse ar bhruachaibh na laoi,</span></p>
<lb n="1177"/>
<lb n="1178"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>AN MHAOINEACH.</span></p>
<lb n="1181"/>
<lb n="1182"/><p><span>(Sliabh comhgarach do Ard a' Ratha, Co. Dhúin na nGall.)</span></p>
<lb n="1183"/>
<lb n="1184"/><p><span>Molaim féin an Mhaoineach 's an abhaill a tá léi sínte,</span>
<lb n="1185"/><span>A dtig seamair ar ghach taobh dhi agus spíosraidhe go léir;</span>
<lb n="1186"/><span>Is ann do gheobhtha 'n mianach a dheanfadh 'n t-airgead fíor-cheart,</span>
<lb n="1187"/><span>A dtig loingeas ó na ríghtibh le fíon fá n-a dhéin.</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1188"/><p><span>Ní'l seort ar bith dhe aibhneas, nach bhfásann chughainn aníos ann;</span>
<lb n="1189"/><span>Bí grása 'n Spioraid Naoimh ann, 'sní baoghal dúinn bheith gan é;</span>
<lb n="1190"/><span>Bí macnaidhe gasta díomsach, is glas na cnuic 's na Faoillidhibh,</span>
<lb n="1191"/><span>Is ann a gheobhtha 'n t-aoibhneas — is fíor sin a's ní bréag.</span></p>
<lb n="1192"/>
<lb n="1193"/><p><span>Is trom dosach dualach, ó dheas agus ó thuaidh í,</span>
<lb n="1194"/><span>'S a Mhaoineach, bheirim buaidh dhuit gur tú mo leabaidh luigh';</span>
<lb n="1195"/><span>Ní fhacas ariamh gruaim ort, a's mheallfa daoine uaisle,</span>
<lb n="1196"/><span>'S nach méanra do'n mhacaomh a ghluaisfeadh anuas ar do thaobh,</span>
<lb n="1197"/><span>Bí an carr-fhiadh aníos as Tuadhmhumhain, an eilit as Sliabh luachra,</span>
<lb n="1198"/><span>Na bradáin as an Ruaidhe a' seoladh 'nuas agus aníos;</span>
<lb n="1199"/><span>Bí an mhaighdean mhara gluaiseacht faoi dhídean gach sluaigh ann,</span>
<lb n="1200"/><span>Bí an samhradh go buan ann 's a n-am cruaidhtin ní bhíonn díth.</span></p>
<lb n="1201"/>
<lb n="1202"/><p><span>'S ag cúirt sin Roibín Fhionnlaoich tá'n t-ór buidh' 'na mholltraidhibh,</span>
<lb n="1203"/><span>Le sluaistidhibh d'a thionntodh go lonnarach le gréin,</span>
<lb n="1204"/><span>Bí síoda ar na toim ann a's tortha bréaghtha milse:</span>
<lb n="1205"/><span>Ó'n chléir go dtig an cunntas i dtimcheall an mheadhoin lae.</span>
<lb n="1206"/><span>Ní'l créatúr d'á mbéadh tinn ann ó chréachtaibh cheir-nimhneacha</span>
<lb n="1207"/><span>Nach léigheasfaidhe gan mhoill iad le h-impidhibh 'n Spioraid Naoimh,</span>
<lb n="1208"/><span>Bí orgain agus trompaidhe a's cláirseach ar urlar,</span>
<lb n="1209"/><span>'S fíon cé gur muirneach, le roinn ar an tsaoghal.</span></p>
<lb n="1210"/>
<lb n="1211"/><p><span>'S ag teámpoll Choluim Naomhtha, tráth baintear cluig an fhíor-cheirt,</span>
<lb n="1212"/><span>Do ghlórthaibh Shalm Diadha ag cur suidhe leis an éag;</span>
<lb n="1213"/><span>Ní h-eagal dúinn na pianta, bí flaitheas ann ár ngaobhar,</span>
<lb n="1214"/><span>'S gur ar cheann úd shoir de'n Mhaoinighe tá aoibhneas an tsaoghail.</span>
<lb n="1215"/><span>Tá tobar meala 's íocshláinte ag reathaigh 'nuas go díreach,</span>
<lb n="1216"/><span>A léaghasfadh na mílte 'gus bíodh siad dul 'sa chré,</span>
<lb n="1217"/><span>An fóghmhar linn go gcríochnuighid faoi dhó 'sa bhliadhain gan scíste,</span>
<lb n="1218"/><span>'S ó neamh go dtig gach nidh chughainn d'á mbíonnmuis ann a fhéidhm.</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>EOIN ÓG MHAC NIALLGHUIS, Árd a' Ratha.</span>
<lb n="1221"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1222"/><p><span>MO PHÍOPA GHOIRID DHONN.</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>Is iomdha buille searbh trom</span>
<lb n="1225"/><span>A fuaireas ann mo shaoghal;</span>
<lb n="1226"/><span>Is minic bhí mo phócaidhe lom</span>
<lb n="1227"/><span>'Gus cíos na míos' gan díol;</span>
<lb n="1228"/><span>Acht ann gach buaidhreadh beag nó mór</span>
<lb n="1229"/><span>Ní rabh mé 'riamh gan fonn,</span>
<lb n="1230"/><span>Nuair phógas thú, mo mhíle stór,</span>
<lb n="1231"/><span>Mo phíopa ghoirid dhonn.</span></p>
<lb n="1232"/>
<lb n="1233"/><p><span>Mo bheannacht ort, a charaid fhíor,</span>
<lb n="1234"/><span>Céad beannacht ar do cheann;</span>
<lb n="1235"/><span>Ní iarraim grádh acht thú go síor,</span>
<lb n="1236"/><span>Mo phíopa ghoirid dhonn.</span></p>
<lb n="1237"/>
<lb n="1238"/><p><span>An lá a d'fhág mé tír mo bhreith'</span>
<lb n="1239"/><span>Le dul ar fud an domhain,</span>
<lb n="1240"/><span>Ba frasach thuit mo dheora teith',</span>
<lb n="1241"/><span>Ba ghéar, ró-ghéar mo bhrón, —</span>
<lb n="1242"/><span>A stoirm, síon, a ngoimh nó ngádh</span>
<lb n="1243"/><span>Ar fhairsingeacht na dtonn</span>
<lb n="1244"/><span>Fuair mise sólas ann mo chrádh</span>
<lb n="1245"/><span>Óm' phíopa ghoirid dhonn,</span>
<lb n="1246"/><span>'Gus dubhras leat:  "A charaid fhíor,</span>
<lb n="1247"/><span>Céad beannacht ar do cheann,</span>
<lb n="1248"/><span>Ní'l agam 'nois acht thú, faraor!</span>
<lb n="1249"/><span>Mo phíopa ghoirid dhonn."</span></p>
<lb n="1250"/>
<lb n="1251"/><p><span>Nuair casadh thusa liom ar dtús,</span>
<lb n="1252"/><span>Ba scéimheach thú 'gus bán,</span>
<lb n="1253"/><span>Bhí snas na h-óige ar do ghnúis</span>
<lb n="1254"/><span>A's bhí do cholann slán;</span>
<lb n="1255"/><span>Anois atá tú féin 'gus mé</span>
<lb n="1256"/><span>Níos sine bhfad, mo ghrádh,</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1257"/><p><span>Chuaidh fiche samhradh thart andé</span>
<lb n="1258"/><span>Ó bhí tú ann do bhláth.</span>
<lb n="1259"/><span>Acht beannacht ort, a charaid fhíor,</span>
<lb n="1260"/><span>Céad beannacht ar do cheann,</span>
<lb n="1261"/><span>Ní féidir linn bheith óg go síor,</span>
<lb n="1262"/><span>Mo phíopa ghoirid dhonn.</span></p>
<lb n="1263"/>
<lb n="1264"/><p><span>Ba cheannsa thú, a rúin mo chroidhe,</span>
<lb n="1265"/><span>'Gus deirim é, a stóir,</span>
<lb n="1266"/><span>Gur mhinic fuairis ann mo dhíth</span>
<lb n="1267"/><span>An chúram nár ba chóir;</span>
<lb n="1268"/><span>Ba mhinic, mhinic bhuail mé féin</span>
<lb n="1269"/><span>An sméaroid ar do chár,</span>
<lb n="1270"/><span>'Sníor dhubhrais liom ariamh: "Mo léan,</span>
<lb n="1271"/><span>Gan agat ciall níos feárr."</span>
<lb n="1272"/><span>Ba fóighideach thú, a charaid fhíor,</span>
<lb n="1273"/><span>Nuair scoilt mé síos do cheann</span>
<lb n="1274"/><span>Béidh lorg loite ann go síor,</span>
<lb n="1275"/><span>Mo phíopa ghoirid dhonn.</span></p>
<lb n="1276"/>
<lb n="1277"/><p><span>Mo chreach! nuair dhearcaim ar an tsaoghal</span>
<lb n="1278"/><span>'S ar nós na ndaoine ann,</span>
<lb n="1279"/><span>A thréigeas bráthair anns an bhaoghal,</span>
<lb n="1280"/><span>Chuir Dia ós a gceann;</span>
<lb n="1281"/><span>Nuair smuainim féin gur ionann cré</span>
<lb n="1282"/><span>Na píopaidhe, fir 'gus mná,</span>
<lb n="1283"/><span>Ní h-iongantach é má chluintear mé</span>
<lb n="1284"/><span>Ag seinm liom go bráth:</span>
<lb n="1285"/><span>Mo bheannacht ort, a charaid fhíor,</span>
<lb n="1286"/><span>Céad beannacht ar do cheann,</span>
<lb n="1287"/><span>Ní scarfar thú 'gus mé go síor,</span>
<lb n="1288"/><span>Mo phíopa ghoirid dhonn.</span></p>
<lb n="1289"/>
<lb n="1290"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="1291"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1292"/><p><span>GEARAILT ÓG DOCHARTAIGH.</span></p>
<lb n="1293"/>
<lb n="1294"/><p><span>(Leitir Mhic A' Bháird).</span></p>
<lb n="1295"/>
<lb n="1296"/><p><span>A Ghearailt Óig Uí Dhochartaigh, mo bhrón thú bheith do luigh'</span>
<lb n="1297"/><span>'S go mbíodh ól fada ar bórd ag gaiscidhibh ann do thigh;</span>
<lb n="1298"/><span>Bhíodh an cheol-chruit ann a gcomhnuidhe, 's níor bh'fhada leo an oidhch' —</span>
<lb n="1299"/><span>Rígh an Domhnaigh d'ár seoladh go Flaithis na Naomh.</span></p>
<lb n="1300"/>
<lb n="1301"/><p><span>A Ghearailt Óig an tSíoda, de shíol na nDochartach sámh,</span>
<lb n="1302"/><span>'S gur dhúthcha do do dhaoinibh bheith 'deanadh cogaidh anns an Spáin;</span>
<lb n="1303"/><span>Toiseach ag dul síos sé bhíodh ag d'aicme-se go gnáthach,</span>
<lb n="1304"/><span>Agus deireadh 'teacht aníos mar laochraibh 'pilleadh ó'n ár.</span></p>
<lb n="1305"/>
<lb n="1306"/><p><span>Is tursach éanlaith fá shléibhtibh anois san taobh athuaidh;</span>
<lb n="1307"/><span>Chaill an seabhac a radharc ó d'éag tú, a Ghearailt a rúin;</span>
<lb n="1308"/><span>Nach bhfeiceann tú an chéidheadh 's a taobh chomh dubh leis a' ghual,</span>
<lb n="1309"/><span>'Gus an eala gur thréig sí loch Beara 's an cuan.</span></p>
<lb n="1310"/>
<lb n="1311"/><p><span>Tá'n leitir faoi smúid, ní'l drúcht nó féar a' fás,</span>
<lb n="1312"/><span>'S a mbaile nó dúithche ní'l súil le mo mhíle grádh.</span>
<lb n="1313"/><span>Faoi leic an úir-ghlais tá úr-scoith Gaedheal Chrích' Fáil,</span>
<lb n="1314"/><span>'S a Ghearailt, a rúin, ní'l triur aca líonfadh d'áit.</span></p>
<lb n="1315"/>
<lb n="1316"/><p><span>Caidé dheánfas an tSrathbán nó leithbhior do dhéigh?</span>
<lb n="1317"/><span>A's go mb'fheárr ós ceann cláir thú 'ná'n breitheamh é féin;</span>
<lb n="1318"/><span>Tá gach tráill bocht gan árus 's an file gan chaoi,</span>
<lb n="1319"/><span>Ó'n lá sin a fágadh thú, a Ghearailt, faraor!</span></p>
<lb n="1320"/>
<lb n="1321"/><p><span>A úir-ghlais, is súgaighe 's is aoibhinn duit-se gach lá,</span>
<lb n="1322"/><span>A's go bhfuil úr-scoith na cúigidh 'lig agat ar láimh;</span>
<lb n="1323"/><span>A rúin-shearc, dean dúsacht agus féach mar atá</span>
<lb n="1324"/><span>A's liacht dúil bhocht tá gan cumhdach fá bhéal an átha.</span></p>
<lb n="1325"/>
<lb n="1326"/><p><span>"TIOMANAIDHE AN ÁDHA."</span>
<lb n="1327"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1328"/><p><span>Ó DOMHNAILL ABU.</span></p>
<lb n="1329"/>
<lb n="1330"/><p><span>Tá guth binn na h-adhairc' go h-uailleach a' séideadh</span>
<lb n="1331"/><span>'Gus gáir-chath ag éirighe go h-árd ar an ghaoith;</span>
<lb n="1332"/><span>Thar loch Súilighe tá'n tréan-laoch go luthmhar a' léimnigh</span>
<lb n="1333"/><span>Chuig na sluaighthibh 'ngleann Shámair a' gluaiseacht gan scíth.</span>
<lb n="1334"/><span>Síos ó ghach sléibh go beo, tréan-fir nach dteichfeadh gleo</span>
<lb n="1335"/><span>Tarraidh faoi ghlas-bhrat bhur ngaiscidh Aoidh Rú',</span>
<lb n="1336"/><span>Buannacht a's galloglach deifrighidh go dlúth chuig cath</span>
<lb n="1337"/><span>Suas le bhur ndíl-tír — Ua Dhomhnaill Abú.</span></p>
<lb n="1338"/>
<lb n="1339"/><p><span>Tá Ua Néill an Rígh Fhlaith teacht chughainn gan scíthiste</span>
<lb n="1340"/><span>Le mór-sluagh laoch agus togha na bhfeadhan</span>
<lb n="1341"/><span>Tá mile each borb ann a roimh-rann a' síneadh</span>
<lb n="1342"/><span>Faoi na marcaighibh ó'n tír a bhfuil sruth Banna ann.</span>
<lb n="1343"/><span>'Siomhda an croidh' bhéas fann, faoi scáth a chulaidh-lann,</span>
<lb n="1344"/><span>Béidh géar-bhrón ar námhaid', 's iad féin bhí gan truagh,</span>
<lb n="1345"/><span>Nuair chluinfear ár ngáir-ghleo, go h-árd 's go beo,</span>
<lb n="1346"/><span>Ag broslughadh chum díoghaltais Uí Dhomhnaill Abú.</span></p>
<lb n="1347"/>
<lb n="1348"/><p><span>I nDeasmumhain tá'n faol-chú a' slíobadh go cíocrach.</span>
<lb n="1349"/><span>'S an iolra gan eagla ag scréach' ar an mháigh,</span>
<lb n="1350"/><span>Tá'n sionnach ar shráidibh a' faire go faobhrach</span>
<lb n="1351"/><span>Ní'l duine le bagairt air beo ar an fhaithch'!</span>
<lb n="1352"/><span>Fáisc' uile lámh go teann tuadh-chath' 'gus géar-lann,</span>
<lb n="1353"/><span>Tóg ortha trom-dhíoghaltas cuirp agus crú,</span>
<lb n="1354"/><span>Ta bhair dóibhthe crádhadh cróidh' air a mbéidh cuimhne choidhch'</span>
<lb n="1355"/><span>A thréan-chlainn Uí Chonaill, Uí Dhomhnaill Abú.</span></p>
<lb n="1356"/>
<lb n="1357"/><p><span>Tá Clann Chonaill ag cosaint an fhíor-cheirt go toilteach</span>
<lb n="1358"/><span>Na teallaighe 's na h-altoir' tá annsa d'ár gcroidh',</span>
<lb n="1359"/><span>Tá lorg an námhad 'na bhán-fhásach fuilteach</span>
<lb n="1360"/><span>le lasair a dteinnte tá soillsiughadh 'n mheadhon-oidh',</span>
<lb n="1361"/><span>Suas le gach laoch tá linn, 'san chian-ghleo bíodh agaibh roinn</span>
<lb n="1362"/><span>A chlainn Chonaill dhílis, sár-mheasamhail i gcliu,</span>
<lb n="1363"/><span>Cuimhnigh' na cleasa feall', d'imir na námhaid-ghall</span>
<lb n="1364"/><span>Buail fá bhur nglas-thír, Uí Dhomhnaill Abú.</span>
<lb n="1365"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1366"/><p><span>CIA DEIR GO BHFUIL AN TSEAN TROID</span>
<lb n="1367"/><span>THART?</span></p>
<lb n="1368"/>
<lb n="1369"/><p><span>Cia deir go bhfuil an tsean troid thart,</span>
<lb n="1370"/><span>Go bhfuil ár spiorad briste?</span>
<lb n="1371"/><span>Cia deir go bhfuil ár n-Í gan neart,</span>
<lb n="1372"/><span>Gur éag a taoisighe cliste?</span>
<lb n="1373"/><span>Cá bhfuil an fear a cháineas sinn?</span>
<lb n="1374"/><span>'Gus bhéarfad fios ar ball dó</span>
<lb n="1375"/><span>Go maireann fós na mílte linn</span>
<lb n="1376"/><span>Nach taitneamhach aon fheall leo.</span></p>
<lb n="1377"/>
<lb n="1378"/><p><span>Cia deir gur buailte tá ár dtír,</span>
<lb n="1379"/><span>Go bhfuil a cúis gan taca?</span>
<lb n="1380"/><span>Cia deir go bhfuil a clann neamh-fhíor,</span>
<lb n="1381"/><span>Gan grádh a sinnsear aca?</span>
<lb n="1382"/><span>Má mhaireann fear le croidh' chomh lag</span>
<lb n="1383"/><span>Ní caraid é nó bráthair;</span>
<lb n="1384"/><span>'S na creid gur ann ár n-oilean bheag</span>
<lb n="1385"/><span>Do dhiuil sé cíoch a mháthar!</span></p>
<lb n="1386"/>
<lb n="1387"/><p><span>Cia deir gur feárr dúinn cromadh síos</span>
<lb n="1388"/><span>Faoi ualach trom ár ndaoirse?</span>
<lb n="1389"/><span>Cia deir gur mór, gur daor an cíos,</span>
<lb n="1390"/><span>Deor fola, luach ár saoirse?</span>
<lb n="1391"/><span>Má chluintear sclábhuidhe ann bhur measc</span>
<lb n="1392"/><span>Ag cur ós árd an scéal sin,</span>
<lb n="1393"/><span>Ba bheag an chaill dá dteannfadh nasc</span>
<lb n="1394"/><span>An t-anal as a bhéal-san!</span></p>
<lb n="1395"/>
<lb n="1396"/><p><span>Cia deir gur baoth, gur fann ár ngrádh</span>
<lb n="1397"/><span>Ar oilean glas ár gcroidhthe?</span>
<lb n="1398"/><span>Cia deir nach féidir linn a scáth</span>
<lb n="1399"/><span>Do thógbhail uaithe choidhche?</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1400"/><p><span>Is "Seoinín" bradach bocht an té</span>
<lb n="1401"/><span>A labhaireas ar an mhodh sin;</span>
<lb n="1402"/><span>'S ní beannacht tíre, fir nó Dé,</span>
<lb n="1403"/><span>A thuitfeas ar a ghnó-san.</span></p>
<lb n="1404"/>
<lb n="1405"/><p><span>So cúl mo láimh' le fear a deir</span>
<lb n="1406"/><span>Nach díl leis tír a gheinte;</span>
<lb n="1407"/><span>So míle gráin 'gus mallacht air</span>
<lb n="1408"/><span>Nach gcuireann dóchas innti;</span>
<lb n="1409"/><span>Acht glóire chum na ndaoine tréan.</span>
<lb n="1410"/><span>'Gus ní'l siad gann ar aon chaoi —</span>
<lb n="1411"/><span>'S an bhaile táid, 'gus fós a gcéin, —</span>
<lb n="1412"/><span>A charas í le h-aon chroidh'.</span></p>
<lb n="1413"/>
<lb n="1414"/><p><span>Is cuma linn cia tá ar bárr,</span>
<lb n="1415"/><span>Má's ionnraic é 'san chluiche,</span>
<lb n="1416"/><span>Má's meirge "féin-riaghla" is feárr,</span>
<lb n="1417"/><span>Béidh sinne uile faoithe.</span>
<lb n="1418"/><span>Acht Ó! má thigeann sé a choidhch'</span>
<lb n="1419"/><span>Chum cómhraic bhfad níos fíre,</span>
<lb n="1420"/><span>Béidh sinne réidh le láimh 'gus croidh'</span>
<lb n="1421"/><span>Faoi chath-bhrat glas ár dtíre.</span></p>
<lb n="1422"/>
<lb n="1423"/><p><span>Mar sin béidh cúis ár n-oileain beo</span>
<lb n="1424"/><span>Anaghaidh neirt an tíorain,</span>
<lb n="1425"/><span>'S ní scuirfidhmid ó'n troid go deo,</span>
<lb n="1426"/><span>Gur linne tír na h-Éireann;</span>
<lb n="1427"/><span>Go lasfaidh grian na saoirse í</span>
<lb n="1428"/><span>Ó Dhún na nGall go Ciarraidhe;</span>
<lb n="1429"/><span>Óir cuirfidhmid a daoirse faoi</span>
<lb n="1430"/><span>Nó tuitfidhmíd 'san iarraidh!</span></p>
<lb n="1431"/>
<lb n="1432"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="1433"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1434"/><p><span>TÓG SUAS AN CHLÁIRSEACH.</span></p>
<lb n="1435"/>
<lb n="1436"/><p><span>Tóg suas arís í, an chláirseach bhriste,</span>
<lb n="1437"/><span>A tá le bliadhantaibh 'na luidhe gan ceol;</span>
<lb n="1438"/><span>Teann, teann a téada le méaraibh cliste,</span>
<lb n="1439"/><span>Má mhaireann bárd ann ár measc go fóil.</span>
<lb n="1440"/><span>Ró-fhada d'fhan sí faoi thost an tuama,</span>
<lb n="1441"/><span>Ná fág í díomhaoin mar sin níos mó;</span>
<lb n="1442"/><span>Go grádhmhar muscail chum clú na fuama</span>
<lb n="1443"/><span>A bhrostuigh cródhacht na bhfear fad ó.</span></p>
<lb n="1444"/>
<lb n="1445"/><p><span>Tóg suas arís í, ár ndóchas saoirse,</span>
<lb n="1446"/><span>Tá saidhbhreas fós ann a téadaibh binn';</span>
<lb n="1447"/><span>Trídh fhulang fhada ár mbróin 's ár ndaoirse,</span>
<lb n="1448"/><span>Bhí'n tír gan sólas a nótaidhe grinn,</span>
<lb n="1449"/><span>Acht saor anois í as suan a h-oidhche,</span>
<lb n="1450"/><span>'S mar ghrian ag briseadh tré dhoimhne scáth,</span>
<lb n="1451"/><span>Le ceol na cláirsighe, las gruaim ár gcroidhthe,</span>
<lb n="1452"/><span>'S cuir anam úr ann ár sliocht go bráth.</span></p>
<lb n="1453"/>
<lb n="1454"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>AN NÓINÍN.</span></p>
<lb n="1457"/>
<lb n="1458"/><p><span>Ná trácht ar an rós gidh gur álainn an bláth é;</span>
<lb n="1459"/><span>Ná trácht ar an lile, chomh bog 's comh bán;</span>
<lb n="1460"/><span>Ná trácht ar an tsóbhrach, gidh deirim gur breágh é</span>
<lb n="1461"/><span>Óir b'fheárr liom 'ná'n t-iomlan aon nóinín amháin</span>
<lb n="1462"/><span>Tabhair damh-sa an nóinín —</span>
<lb n="1463"/><span>Is díl liom an nóinín, —</span>
<lb n="1464"/><span>Och, b'fheárr liom 'ná'n t-iomlan aon nóinín amháin.</span></p>
<lb n="1465"/>
<lb n="1466"/><p><span>Acht fós, ní'l sé ceart damh an rós do dhí-mheasadh,</span>
<lb n="1467"/><span>Óir go cinnte is cosamhail deirge a bhláth'</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1468"/><p><span>Le deirge na sláinte go síorruidhe ag lasadh</span>
<lb n="1469"/><span>Na scéimhe d'fhág nádúir ar leacaibh mo ghrádh.</span>
<lb n="1470"/><span>Acht tabhair damh an nóinín,</span>
<lb n="1471"/><span>Ó! cáraim an nóinín, —</span>
<lb n="1472"/><span>Ní'l fás mar an nóinín 'measc iomlain na mbláth.</span></p>
<lb n="1473"/>
<lb n="1474"/><p><span>Anois ní'l mé dall timcheall áille na lile</span>
<lb n="1475"/><span>A nochtuigheas suas as na h-uiscidhibh fúinn,</span>
<lb n="1476"/><span>Óir bheireann sí chugam-sa boige 'gus gile</span>
<lb n="1477"/><span>An bhrághaid sin mar shneachta i seilbh mo rúin.</span>
<lb n="1478"/><span>Acht grádh chum an nóinín, —</span>
<lb n="1479"/><span>Ó! adhraim an nóinín,</span>
<lb n="1480"/><span>Ní'l bláth anns an domhan mar an nóinín beag, ciúin,</span></p>
<lb n="1481"/>
<lb n="1482"/><p><span>Is áil liom an sobhrach a dtosach na bliadhna,</span>
<lb n="1483"/><span>Le buidheacht a duille tá beagnach mar ór,</span>
<lb n="1484"/><span>Óir bheireann sé chugam dath gruaige is iníne</span>
<lb n="1485"/><span>A shuidheas mar choroin ar éadan mo stóir,</span>
<lb n="1486"/><span>Acht measfad an nóinín,</span>
<lb n="1487"/><span>A's molfad an nóinín,</span>
<lb n="1488"/><span>'Gus seinnfead an nóinín le h-iomlan mo ghlóir,</span></p>
<lb n="1489"/>
<lb n="1490"/><p><span>Nuair dhearcaim an nóinín, a luidheas go h-ísiol,</span>
<lb n="1491"/><span>Ag smigeadh go grádhmhar ar lorg mo shlighe;</span>
<lb n="1492"/><span>Ní fheicim-se scéimheacht mo chailín ró-uasail,</span>
<lb n="1493"/><span>Acht smuainim ar mhaitheas 'gus fírinn a croidh'.</span>
<lb n="1494"/><span>Ó beannachta móra</span>
<lb n="1495"/><span>Céad beannacht 'gus glóire</span>
<lb n="1496"/><span>Do'n nóinín, caomh-nóinín mo thíre, a choidhch'!</span></p>
<lb n="1497"/>
<lb n="1498"/><p><span>"PÁDRAIC,"</span>
<lb n="1499"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1500"/><p><span>SMUAINTE AR ÉIRINN.</span></p>
<lb n="1501"/>
<lb n="1502"/><p><span>Gidh chailleamar ár saoirse 's ár sólas, gidh chailleamar ár sonas 's ár</span>
<lb n="1503"/><span>sógh;</span>
<lb n="1504"/><span>Gidh chailleamar an neart a's an chumhacht, bhí againn a laethibh fad ó;</span>
<lb n="1505"/><span>Gidh fágadh ár n-oilean go claoidhte, i leathtrom a mbochtacht 's mbrón;</span>
<lb n="1506"/><span>Gidh scabadh ár gcine go fairsing anonn 'gus aniar anns an domhan;</span>
<lb n="1507"/><span>Gidh sciobadh uainn maoin agus talamh, gidh fágadh sinn lag agus fann,</span>
<lb n="1508"/><span>Gidh fágadh sinn umhal 'gus íseal a slabhraidhibh an scríosador' teann;</span>
<lb n="1509"/><span>Gidh d'oibrigh ár námhaid le bliadhantaibh chum tír-ghrádh do chur as gach chroidh'</span>
<lb n="1510"/><span>Is Éireannaighe uile anocht sinn, 'gus béidhmid 'n ár nÉireannaighibh choidhch'.</span></p>
<lb n="1511"/>
<lb n="1512"/><p><span>Gidh shaotharuigh Sacsanaighe millteach' ó chuireadar cos ann ár measc,</span>
<lb n="1513"/><span>Chum teangan ár sinnsear do dhíbirt, chum ceoil bhinn ár sinnsear</span>
<lb n="1514"/><span>do chosc;</span>
<lb n="1515"/><span>Gidh chum siad a ndlighthe le h-intleacht nach dtáinic ó Dhia anuas;</span>
<lb n="1516"/><span>Gidh thóg siad mar riag'loiribh orrainn na spiorad' as ifreann suas;</span>
<lb n="1517"/><span>Gidh chroch siad, 'gus chreach siad, 'gus dhóigh siad; gidh scrios siad 'gus mhill</span>
<lb n="1518"/><span>siad an tír,</span>
<lb n="1519"/><span>Gidh mhasluigh siad, mhalluigh siad, bhagair siad, dhíbir siad soir agus siar;</span>
<lb n="1520"/><span>Anaghaidh gach dlighe agus daortha, tá cluinte ár dteanga go fóil,</span>
<lb n="1521"/><span>Tá seinnte ár ndánta 's ár rannta, tá seinnte ár n-abhrain 's ár gceol!</span></p>
<lb n="1522"/>
<lb n="1523"/><p><span>Gidh d'fhéach siad gach cleachtadh budh áilne do chur as ár n-int'nnibh go deo,</span>
<lb n="1524"/><span>Gach deagh-chleachtadh dhílis chongbhóchadh cuimhne na sean-laetheadh beo,</span>
<lb n="1525"/><span>Gach cleachtadh bhí againn a n-aoisibh ár gcumhacht 's ár gcumas 's ár</span>
<lb n="1526"/><span>gceart, —</span>
<lb n="1527"/><span>Gach cleachtadh a bhí ag ár ndaoinibh 's na h-aimsiribh sona chuaidh thart;</span>
<lb n="1528"/><span>Níor thréig riamh ár n-aithreacha cródha aon mhodh nó aon ghníomh nó aon</span>
<lb n="1529"/><span>ghnáth'</span>
<lb n="1530"/><span>A cleachtadh 'na measc anns na laethibh tá imthighthe uainn go bráth;</span>
<lb n="1531"/><span>Acht chongbhuigh siad beo ann a n-int'nnibh buan-smuainte na mórdhacht</span>
<lb n="1532"/><span>a bhí,</span>
<lb n="1533"/><span>agus chongbhuigh siad teine na saoirse go dian a's go teith ann gach</span>
<lb n="1534"/><span>croidh'.</span>
<lb n="1535"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1536"/><p><span>'S an teanga 's an ceol a's gach cleachtadh a chongbhuigh ár n-aithreacha beo,</span>
<lb n="1537"/><span>Tré bhliadhantaibh de dhaoirse 'gus donas, tré bliadhantaibh de chath agus</span>
<lb n="1538"/><span>gleo,</span>
<lb n="1539"/><span>An léigfidhmid iad as ár láthair?  An bhfuilmid chomh tráilleach a gcroidh'?</span>
<lb n="1540"/><span>An bhfuilmid comh fuar a's comh marbh, gan misneach, gan cródhacht, gan</span>
<lb n="1541"/><span>bhrígh?</span>
<lb n="1542"/><span>Ar fhulaing ár n-aithreacha pianta, ar fhulaing siad brón agus crádh?</span>
<lb n="1543"/><span>Ar fhulaing siad bás ar son daoineadh tá sásta le daoirse Go bráth?</span>
<lb n="1544"/><span>An bhfuilmid gan meas ar ár dtír bhoicht tá cromtha faoi ualach trom-</span>
<lb n="1545"/><span>léin?</span>
<lb n="1546"/><span>An bhfuilmid gan meas ar ár dteangain?  An bhfuilmid gan meas</span>
<lb n="1547"/><span>orrainn féin?</span></p>
<lb n="1548"/>
<lb n="1549"/><p><span>A! feicim an freagra a súilibh gach carad 'san tseomra anocht,</span>
<lb n="1550"/><span>Agus feicim an spiorad is mian liom a' mothughadh 's a corrughadh gach ucht —</span>
<lb n="1551"/><span>An spiorad a neartuigh ár sinnsear a n-oidhche a mbuaidheartha 's a</span>
<lb n="1552"/><span>mbroid', —</span>
<lb n="1553"/><span>An spiorad a neartuigh ár ndaoine i n-aimsiribh catha 'gus troid;</span>
<lb n="1554"/><span>Agus preabann mo chroidh'-se go h-éadtrom le h-aoibhneas, le luthghair</span>
<lb n="1555"/><span>a's grádh</span>
<lb n="1556"/><span>Nuair fheicim nach féidir le daoirse an spiorad sin bhriseadh go bráth:</span>
<lb n="1557"/><span>'S le taisbeaint do'n námhaid go bhfuilmid buan-seasmhach d'ár dtean-</span>
<lb n="1558"/><span>gain 's d'ár dtír,</span>
<lb n="1559"/><span>An mionna so glacfaidhmid uile, mar Éireannaighibh cneasta 'gus fíor':</span></p>
<lb n="1560"/>
<lb n="1561"/><p><span>Dar cuimhne na muinntir, chuaidh romhainn, dar cuimhne na ndaoineadh a bhí;</span>
<lb n="1562"/><span>Dar cuimhne na dtaoiseach ba thréana, tá 'nois anns an reilig 'na luighe;</span>
<lb n="1563"/><span>Dar cuimhne na mairtiridhe cródha, a d'éag ar an scálan go h-árd;</span>
<lb n="1564"/><span>Dar cuimhne na ríogh a's na n-ollamh, dar cuimhne na bhfileadh 's na mbárd;</span>
<lb n="1565"/><span>Dar cuimhne na gcnámh a tá bánughadh 'san gcréafoig bhí beannuighthe tráth;</span>
<lb n="1566"/><span>Dar cuimhne na naomh a's na maighdean 'na gcomhnuidhe 'san bhflaitheas</span>
<lb n="1567"/><span>atá;</span>
<lb n="1568"/><span>Dar cuimhne ár n-aithreacha dílis a thuit ann gach comhrac a's gleo,</span>
<lb n="1569"/><span>Ceol, teanga 'gus nósa ár n-oileain, ní léigfidhmid uainn iad go deo.</span></p>
<lb n="1570"/>
<lb n="1571"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="1572"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1573"/><p><span>TEICHEADH NA N-IARLA (1607).</span></p>
<lb n="1574"/>
<lb n="1575"/><p><span>Budh bhrónach dubh bhí Éire, 'nuair a d'imthigh scoith a clann,</span>
<lb n="1576"/><span>'Nuair a d'imthigh plúr a prionnsaidhe mar chaorchaibh dul ar fán;</span>
<lb n="1577"/><span>'Nuair d'fhág na laochra tréanmhar' í, a throid a chás go fíor,</span>
<lb n="1578"/><span>'Gus scabadh iad inar chaith roimh ghaoith, — anonn agus aniar!</span></p>
<lb n="1579"/>
<lb n="1580"/><p><span>Budh ghruama grian na h-Éireann an lá a d'fhág siad í, —</span>
<lb n="1581"/><span>An lá do sheol siad uaithi, gan aon tsúil le pilleadh choidhch'.</span>
<lb n="1582"/><span>Budh dubhach cúis na tíre, ó bhárr go dtí an bunn,</span>
<lb n="1583"/><span>Óir thuit an brat an lá sin bhí le bliadhantaibh ós a ceann,</span></p>
<lb n="1584"/>
<lb n="1585"/><p><span>Budh doiléir, donn, na néalta, bhí an lá sin anns an spéir,</span>
<lb n="1586"/><span>'Gus tá na néalta céadna fós gan glanadh, anns an aer;</span>
<lb n="1587"/><span>Ó tá siad fás níos troime 'gus níos duibhe lá le lá,</span>
<lb n="1588"/><span>Ó tugadh uainn an solus sin a ghlanfadh iad go bráth.</span></p>
<lb n="1589"/>
<lb n="1590"/><p><span>Budh ghéar 's budh h-árd an caoineadh bhí an lá sin anns an ghaoith,</span>
<lb n="1591"/><span>'S an domhan so 'riamh ní chualaidh cluas aon chaoineadh géar mar é;</span>
<lb n="1592"/><span>Budh chaoineadh é a d'éirigh suas ó chroidhthibh briste trom',</span>
<lb n="1593"/><span>Budh chaoineadh é ó dhaoinibh bhí faoi smacht a námhad crom.</span></p>
<lb n="1594"/>
<lb n="1595"/><p><span>'Gus fós, tá an caoineadh sin níos géire fás gach bliadhain,</span>
<lb n="1596"/><span>'Gus tá gach croidhe cráidhte fós le brón agus le pian;</span>
<lb n="1597"/><span>An t-ualach bhí go trom orrainn, níos troime tá sé fás,</span>
<lb n="1598"/><span>Óir iadsan dheanfadh éadtrom é, do fuair siad uile bás.</span></p>
<lb n="1599"/>
<lb n="1600"/><p><span>Mo mhallacht ar an tSacsanach — mo mhallacht ar a shliocht,</span>
<lb n="1601"/><span>A dhíbir uainn gach treoruidhe fíor, 'gus d'fhág sinn lag a's bocht.</span>
<lb n="1602"/><span>Is truagh, truagh támuid 'nois, — is truagh tá ár gcás,</span>
<lb n="1603"/><span>Ó díbreadh uainn ár dtaoiseacha!  Ó tá ár mbrón a' fás!</span></p>
<lb n="1604"/>
<lb n="1605"/><p><span>Chomh fad' a's bhí siad againn, ní rabh eagla a n-aon chroidh',</span>
<lb n="1606"/><span>Óir bhí siad tréanmhar cródhach, 'nuair budh dhuibhe bhí ár slíghe;</span>
<lb n="1607"/><span>Ó! bhí ár ndóchas ionnta-san i síothcháin nó i gcath, —</span>
<lb n="1608"/><span>Acht mo bhrón tá siad imthighthe, 's ní phillfidh siad go bráth.</span></p>
<lb n="1609"/>
<lb n="1610"/><p><span>Nach brónach é an smuaineadh dhúinn gur ruagadh iad amach, —</span>
<lb n="1611"/><span>Amach as tír a ndúthchais féin go tíorthaibh choimhthigheach':</span>
<lb n="1612"/><span>Gur díbreadh iad ó'n oilean ann a rabh a sinnsear beo,</span>
<lb n="1613"/><span>Gur scaradh iad ó Éirinn bhoicht a choidhche a's go deo.</span>
<lb n="1614"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1615"/><p><span>Is fuar atá gach teallach 'nois, is uaigneach gach caisleán,</span>
<lb n="1616"/><span>'S an oidhche ní'l aon fhuaim ionnta, acht scréach an ulchabhcháin;</span>
<lb n="1617"/><span>Tá'n flígh ag fás go fiadhain, árd, ar bhalla agus díon,</span>
<lb n="1618"/><span>Ó tá siad fás annsin go glas le iomad lá 's bliadhain.</span></p>
<lb n="1619"/>
<lb n="1620"/><p><span>Ní mar atá do bíodh sé anns an aimsir bhí fad ó,</span>
<lb n="1621"/><span>'Nuair bhíodh gach halla fuaimneach le súgacht agus gleo;</span>
<lb n="1622"/><span>Bhíodh ceol na mbárd le clos go h-árd, gach lá agus gach oidhch',</span>
<lb n="1623"/><span>'Gus scéalta, agus sean-ráidhte, ó sheanachaidhe, 'gus saoi.</span></p>
<lb n="1624"/>
<lb n="1625"/><p><span>Ní rabh a ndoirse dúnta, dian, a n-aghaidh neach ariamh;</span>
<lb n="1626"/><span>Bhí fáilte roimh an astrachan:- bhí fáilte cheannsa, chaomh; —</span>
<lb n="1627"/><span>Budh chuma árd nó íseal é, budh ionann fáilte dhó;</span>
<lb n="1628"/><span>Ní mar fháilte fhuar na laetheadh 'nois do bhí an fháilte so.</span></p>
<lb n="1629"/>
<lb n="1630"/><p><span>Acht imthighthe atá na fir a shuidh ag ceann gach cláir,</span>
<lb n="1631"/><span>A's ní chluintear thríd ár n-oilean 'nois acht caoineadh agus gáir;</span>
<lb n="1632"/><span>Ó! iadsan bhéarfadh fáilte dhúinn, atá siad scartha uainn,</span>
<lb n="1633"/><span>Acht ní i gcré na h-Éireann dhíl a luidheann siad a suain.</span></p>
<lb n="1634"/>
<lb n="1635"/><p><span>Uí Néill, a stóir, go suaimhnighidh tú i síothchain chiuin, a choidhch',</span>
<lb n="1636"/><span>A bhfad ó'n tír budh dhílse 'gus budh áilne le do chroidh', —</span>
<lb n="1637"/><span>An tír sin d'fhág tú deorach, lag, faoi dhólas agus brón; —</span>
<lb n="1638"/><span>If fada tá do leabaidh 'nois ó chnocaibh ghlas' Thír-Eoghain.</span></p>
<lb n="1639"/>
<lb n="1640"/><p><span>'Gus le do thaoibh, tá sínte shíos, 's an gcréafoig fhuar úd thall,</span>
<lb n="1641"/><span>Ua Domhnaill Mór na loingis, árd-fhlaith tréanmhar Dhúin na nGall;</span>
<lb n="1642"/><span>Is minic ghlan sibh taobh le taobh an námhaid as bhur slíghe;</span>
<lb n="1643"/><span>'Gus taobh le taobh atá sibh 'nois 'san uaigh amháin ag luidh'.</span></p>
<lb n="1644"/>
<lb n="1645"/><p><span>A Dhia mhaith! budh trom an lámh do léig Tú ar ár dtír,</span>
<lb n="1646"/><span>Do léig Tú ar an mhuinntir sin, a bhí Dhuit gcomhnuidhe fíor;</span>
<lb n="1647"/><span>'Nuair d'fhulaing Tú a ndul ar shiubhal, faoi dhonas agus crádh, —</span>
<lb n="1648"/><span>Ár n-uaisle, — agus d'fhág Tú sinn 'n ár scládhbhuidhthibh go bráth.</span></p>
<lb n="1649"/>
<lb n="1650"/><p><span>Is trom Do lámh a tá andiu, ag congbhail sinn faoi smacht,</span>
<lb n="1651"/><span>A Dhia mhóir, dean éadtrom í anns an am a tá le theacht,</span>
<lb n="1652"/><span>Ó díbir uainn na Sacsanaighe!  Ó bris an slábhra dian!</span>
<lb n="1653"/><span>A tá ag teannadh ar ár dtír le beagnach míle bliadhan.</span></p>
<lb n="1654"/>
<lb n="1655"/><p><span>Ó! glan na néalta tá go fóil ag deanadh dubh na ndúl;</span>
<lb n="1656"/><span>Ó! tiormuigh suas na deora a tá le bhliadhantaibh ann gach súil;</span>
<lb n="1657"/><span>Ó! coisc an caoineadh tá go géar ag síneadh ar an ghaoith,</span>
<lb n="1658"/><span>Bí trócaireath, a Thighearna! agus éist-sa le n-ár nguidhe.</span></p>
<lb n="1659"/>
<lb n="1660"/><p><span>"PÁDRAIC,"</span>
<lb n="1661"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1662"/><p><span>TÉIDH CHUM COMHNUIDHE GLÓIRE.</span></p>
<lb n="1663"/>
<lb n="1664"/><p><span>(Aistrighthe ó Bhéarla Uí Mhórdha.)</span></p>
<lb n="1665"/>
<lb n="1666"/><p><span>Téidh chum comhnuidhe glóire,</span>
<lb n="1667"/><span>Acht ag críoch do thóra,</span>
<lb n="1668"/><span>Annsin Ó! cuimhnigh mé;</span>
<lb n="1669"/><span>'Nuair tá focla milse</span>
<lb n="1670"/><span>Teacht ó bhéalaibh dílse,</span>
<lb n="1671"/><span>Annsin Ó! cuimhnigh mé.</span></p>
<lb n="1672"/>
<lb n="1673"/><p><span>Faiscfear thusa feasta</span>
<lb n="1674"/><span>Eadar lámhaibh cneasta,</span>
<lb n="1675"/><span>Béidh tú molta, measta,</span>
<lb n="1676"/><span>Mar is cóir duit é;</span>
<lb n="1677"/><span>Acht 'san réim is áirde</span>
<lb n="1678"/><span>'Nuair is neise cáirde,</span>
<lb n="1679"/><span>Annsin Ó! cuimhnigh mé.</span></p>
<lb n="1680"/>
<lb n="1681"/><p><span>'Nuair 'san nóin, ar d'imtheacht,</span>
<lb n="1682"/><span>Tá réalt ag soillsiughadh beannacht,</span>
<lb n="1683"/><span>Annsin Ó! cuimhnigh mé;</span>
<lb n="1684"/><span>Smuain gur mhinic fúithe</span>
<lb n="1685"/><span>Labhradh grádh ár gcroidhtheadh,</span>
<lb n="1686"/><span>Mar sin Ó! cuimhnigh mé.</span></p>
<lb n="1687"/>
<lb n="1688"/><p><span>Go mall 'san tsamhradh bláthmhar;</span>
<lb n="1689"/><span>Caith do shúil go grádhmhar</span>
<lb n="1690"/><span>Ar na rósaibh scáthmhar'</span>
<lb n="1691"/><span>Ghrádhuigh tú 'gus mé,</span>
<lb n="1692"/><span>Smuain uirthi a ghuidheas</span>
<lb n="1693"/><span>Ar na fleascaibh d'fhigheas</span>
<lb n="1694"/><span>Annsin Ó! cuimhnigh mé.</span>
<lb n="1695"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1696"/><p><span>'Nuair le duillibh críonta</span>
<lb n="1697"/><span>Tá an fóghmhar líonta,</span>
<lb n="1698"/><span>Annsin Ó! cuimhnigh mé.</span>
<lb n="1699"/><span>'Gus 'nuair táir go sásta</span>
<lb n="1700"/><span>Roimhe theallach lasta,</span>
<lb n="1701"/><span>'San uair sin cuimhnigh mé.</span></p>
<lb n="1702"/>
<lb n="1703"/><p><span>Le guth an cheoil 'ga threor'adh</span>
<lb n="1704"/><span>Chum do chroidh' is cóire,</span>
<lb n="1705"/><span>Tiocfaidh, b'fhéidir, deora,</span>
<lb n="1706"/><span>Ann do shúilibh glé;</span>
<lb n="1707"/><span>Smuain ar rannaibh binne</span>
<lb n="1708"/><span>Sheinneas ós do choinne, —</span>
<lb n="1709"/><span>Annsin Ó! cuimhnigh mé.</span></p>
<lb n="1710"/>
<lb n="1711"/><p><span>"EIBHLÍN."</span></p>
<lb n="1712"/>
<lb n="1713"/><p><span>TEANGA NA h-ÉIREANN.</span></p>
<lb n="1714"/>
<lb n="1715"/><p><span>Mo ghráin do na daoinibh gan anam, gan croidh',</span>
<lb n="1716"/><span>Nach ngrádhuigheann teanga 'gus ceol bhinn a dtír'</span>
<lb n="1717"/><span>So fuath 'gus mí-mheas do'n drong so a choidh', —</span>
<lb n="1718"/><span>An drong sin tá líonmhar i n-Eirinn, — faraor.</span></p>
<lb n="1719"/>
<lb n="1720"/><p><span>Och! cluinim-se daoine gach lá anns an mhí</span>
<lb n="1721"/><span>Ag glaodhadh go h-árd uim a dtír-ghrádhacht mór:-</span>
<lb n="1722"/><span>Ag cainnt ar an mbroid a bhfuil Éire bhfad faoi,</span>
<lb n="1723"/><span>'S ag maslughadh a námhad a ndroch Bhéarla go leor.</span></p>
<lb n="1724"/>
<lb n="1725"/><p><span>Tá an drong so a gcomhnuidhe (do réir a gcainnt' féin),</span>
<lb n="1726"/><span>'Na saighdiuiribh tréana 's 'na dtaoiseachaibh fíor';</span>
<lb n="1727"/><span>Táid uile toileamhail le píce nó claidheamh</span>
<lb n="1728"/><span>Do tharraing go réidh ar son saoirse a dtír'.</span>
<lb n="1729"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1730"/><p><span>Táid go síorruidhe ag gol 's ag caoineadh go géar</span>
<lb n="1731"/><span>An scrios a's an crádh, tá go trom ar ár shliocht;</span>
<lb n="1732"/><span>'S ag cáineadh an tSacsain a dhíbir go léir</span>
<lb n="1733"/><span>Ár muinntir, a's d'fhág sinn 'nár ndeoraidhthibh bocht'.</span></p>
<lb n="1734"/>
<lb n="1735"/><p><span>Budh mhaith leis an dream so a dtalamh gan cíos, —</span>
<lb n="1736"/><span>Budh mhaith leo a ndlighthe do dhéanadh iad féin, —</span>
<lb n="1737"/><span>Budh mhaith leo na tighearnaidhe bheith díbirthe síos</span>
<lb n="1738"/><span>Ann áit tá níos teo, — gidh is fad' í ó'n ghréin.</span></p>
<lb n="1739"/>
<lb n="1740"/><p><span>Acht trácht leis an drong so ar theangain a dtír', —</span>
<lb n="1741"/><span>An teanga a labhair a ndíl-sinnsir fad ó —</span>
<lb n="1742"/><span>An teanga budh chóir a bheith canta go fíor</span>
<lb n="1743"/><span>Le gach Éireannach buan, a's tír-ghrádhach, go deo.</span></p>
<lb n="1744"/>
<lb n="1745"/><p><span>Trácht leo ar shean-abhranaibh blasta na mbárd,</span>
<lb n="1746"/><span>Agus seinn dóibh an ceol sin is binne 'san domhan;</span>
<lb n="1747"/><span>Agus innis dóibh scéalta an am' a tá thart,</span>
<lb n="1748"/><span>'Nuair bhí foghluim na h-Éireann mar sholus an nóin.</span></p>
<lb n="1749"/>
<lb n="1750"/><p><span>'Sé an freagra is dóighche duit d'fhagháil uatha so:</span>
<lb n="1751"/><span>"Tá teanga ár n-oileain 'nois marbh go deo;</span>
<lb n="1752"/><span>Tá'n Béarla níos tairbhighe dhúinn, — greamóchamuid dhó;</span>
<lb n="1753"/><span>Tá againn aon teanga — ní'l maith anns an dó."</span></p>
<lb n="1754"/>
<lb n="1755"/><p><span>Mo thruaighe an drong so! ní h-iongantach mar tá</span>
<lb n="1756"/><span>Ár dtír a's ár muinntir, bocht íseal andiú;</span>
<lb n="1757"/><span>Ní hiongantach go bhfuil sinn faoi bhrón 'gus mí-ádh,</span>
<lb n="1758"/><span>Gan meas a's gan urraim, gan onoir 's gan cliú.</span></p>
<lb n="1759"/>
<lb n="1760"/><p><span>Is fíor iad na focla a deir an tsean-rádh:-</span>
<lb n="1761"/><span>"Bíonn meas ar na daoinibh a mheasas iad féin," —</span>
<lb n="1762"/><span>Béidh muinntir na h-Éireann faoi dhroch-mheas go bráth</span>
<lb n="1763"/><span>Má léigeann sinn teanga ár n-aithreachadh uainn,</span>
<lb n="1764"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1765"/><p><span>Is deas an rud saoirse, — ní'l aon nídh chomh díl, —</span>
<lb n="1766"/><span>Is maith an rud talamh gan cáin nó gan cíos, —</span>
<lb n="1767"/><span>Is olc iad na tighearnaidhe — aon mhaith ionnta ní'l,</span>
<lb n="1768"/><span>A's budh chóir iad bheith sáithte 'san bhfairrge síos.</span></p>
<lb n="1769"/>
<lb n="1770"/><p><span>Acht do b'fheárr liom-sa daoirse ár n-oileain go deo, —</span>
<lb n="1771"/><span>A's do b'fheárr liom ár dtalamh do bheith mar atá;-</span>
<lb n="1772"/><span>Ó! b'fheárr liom na tighearnaidhe a choidhche bheith beo,</span>
<lb n="1773"/><span>'Ná teanga na h-Éireann bheith marbh go bráth.</span></p>
<lb n="1774"/>
<lb n="1775"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="1776"/>
<lb n="1777"/><p><span>MO GHLOINE "POITÍN."</span></p>
<lb n="1778"/>
<lb n="1779"/><p><span>Tá'n Franncach bocht sásta ag ól a chuid fíona,</span>
<lb n="1780"/><span>Le "lager" tá'n Gearmanach sámh ann a ghlóir;</span>
<lb n="1781"/><span>Tá'n Sacsanach sanntach go síorruidhe ag caoineadh,</span>
<lb n="1782"/><span>Má tá sé aon lá gan a dhóthain de bheoir,</span>
<lb n="1783"/><span>'Nois bíodh ag gach duine, a dheoch féin 'san ghloine,</span>
<lb n="1784"/><span>Is cuma má's lionn é, má's beoir í nó fíon;</span>
<lb n="1785"/><span>Acht ná saluigh mo dhorn a choidhche le corn,</span>
<lb n="1786"/><span>Acht corn maith, maiseach de scaith an "Phoitín."</span>
<lb n="1787"/><span>Óir Ó! sé mo dhúil é; 'sé solus mo shúl é;</span>
<lb n="1788"/><span>Mo shaidhbhreas, mo lón é, 'nuair tá mé gan pighinn;</span>
<lb n="1789"/><span>Mo leigheas ar gach leon é; mo shonas a mbrón é;</span>
<lb n="1790"/><span>'S é beatha an domhain é — mo ghloine "Poitín,"</span></p>
<lb n="1791"/>
<lb n="1792"/><p><span>Deir glagairidhe liom-sa gur follaine uisce,</span>
<lb n="1793"/><span>Gidh tá sé gan boladh, gan blas, nó gan brígh:</span>
<lb n="1794"/><span>Deir cléirigh nach gcuireann sé daoine ar meisce —</span>
<lb n="1795"/><span>Acht gheall mé gan deor de do bhlaiseadh a choidhch'.</span>
<lb n="1796"/><span>Bíodh saoi agus sagairt ag guidhe a's ag bagairt, —</span>
<lb n="1797"/><span>Ar uisce na cruinne ní thabhairfinn traithnín;</span>
<lb n="1798"/><span>Och, gach lá a's gach oidhche, go bráth 'gus a choidhche,</span>
<lb n="1799"/><span>Ní shéanfaidh mé gloine de scaith an "Phoitín,"</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1800"/><p><span>Óir Ó! 'sé mo dhúil é; 'sé solus mo shúl é;</span>
<lb n="1801"/><span>Mo shaidhbhreas, mo lón é, 'nuair tá mé gan pighinn;</span>
<lb n="1802"/><span>Mo leigheas ar gach leon é; mo shonas a mbrón é;</span>
<lb n="1803"/><span>'Sé beatha an domhain é, — mo ghloine "Poitín."</span></p>
<lb n="1804"/>
<lb n="1805"/><p><span>Mo bheannacht go bráth ar shean-eorna mo thíre,</span>
<lb n="1806"/><span>Gidh garbh a ceann, Ó is milis a súgh;</span>
<lb n="1807"/><span>Go mairidh go deo linn na póiteoiridhe fíora</span>
<lb n="1808"/><span>A' seinm a cáil' a's ag moladh a clú.</span>
<lb n="1809"/><span>A's doimhne ár gcroidhtheadh, so cuimhne ár rightheadh,</span>
<lb n="1810"/><span>Budh ró-mhaith gach fear díobh ag slugadh a "bhraoin" —</span>
<lb n="1811"/><span>'Gus an séanfaidh a bpór-san, go síorruidhe an "deor" sin?</span>
<lb n="1812"/><span>So freagra an fhilidh a ngloine "Phoitín."</span>
<lb n="1813"/><span>Óir Ó! 'sé mo dhúil é; 'sé solus mo shúl é;</span>
<lb n="1814"/><span>Mo shaidhbhreas, mo lón, 'nuair tá mé gan pighinn;</span>
<lb n="1815"/><span>Mo leigheas ar gach leon é, mo shonas a mbrón é;</span>
<lb n="1816"/><span>'Sé beatha an domhain é, — mo ghloine "Poitín!"</span></p>
<lb n="1817"/>
<lb n="1818"/><p><span>MO GHLOINE "POITÍN."</span></p>
<lb n="1819"/>
<lb n="1820"/><p><span>(I bhfreagra Abhrain "Ghiolla na Realt.").</span></p>
<lb n="1821"/>
<lb n="1822"/><p><span>A sclábhuidhe gan urraim! — A sclábhuidhe 'sé deirim, —</span>
<lb n="1823"/><span>Gur olc, olc an teagasc a thuit ó do pheann,</span>
<lb n="1824"/><span>Mo thruaigh ar an athair, mo bhrón ar an mháthair</span>
<lb n="1825"/><span>A admhuigheas thusa 'measc cunntais a gclann!</span>
<lb n="1826"/><span>Mo ghráin ar an duine a mholas an gloine,</span>
<lb n="1827"/><span>Tá líonta le beoir, nó tá líonta le fíon;</span>
<lb n="1828"/><span>Acht go cinnte ní beannacht tá leis-sean a' fanacht,</span>
<lb n="1829"/><span>A ghrádhuigheas gloine de scaith an "Poitín,"</span>
<lb n="1830"/><span>Ó! seachain go deo é; is tús ar ghach gleo é;</span>
<lb n="1831"/><span>'Sé d'fhág mé mar tá mé; 'sé d'fhág mé gan pighinn;</span>
<lb n="1832"/><span>'Sé chreach mé 'sé leon mé; 'sé ádhbhar mo bhróin é;</span>
<lb n="1833"/><span>'Sé donas an domhain é, — do ghloine "Poitín."</span>
<lb n="1834"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1835"/><p><span>Deir tusa, a sclábhuidhe, nach n-ólfaidh tú uisce, —</span>
<lb n="1836"/><span>Mar tá sé gan boladh, gan blas, nó gan brígh;-</span>
<lb n="1837"/><span>Gur feárr leat an deoch chuireas daoine ar meisce,</span>
<lb n="1838"/><span>A mhilleas an t-anam, 's a bhriseas an croidh'.</span>
<lb n="1839"/><span>Ní h-iongantach liom bagairt na Saoi a's na Sagart,</span>
<lb n="1840"/><span>Nuair chastar leo póiteoir mar thú, a spailpín! —</span>
<lb n="1841"/><span>Och! a shean-pheacach liath, bhfuil agat aon Dhia,</span>
<lb n="1842"/><span>Acht sásadh do mhiana a ngloine "Poitín?"</span>
<lb n="1843"/><span>Ó! seachain go deo é; is tús ar ghach gleo é;</span>
<lb n="1844"/><span>'Sé d'fhág mé mar tá mé; 'sé d'fhág mé gan pighinn;</span>
<lb n="1845"/><span>'Sé chreach mé, 'sé leon mé; 'sé ádhbhar mo bhróin é;</span>
<lb n="1846"/><span>'Sé donas an domhain é, — do ghloine "Poitín!"</span></p>
<lb n="1847"/>
<lb n="1848"/><p><span>Is aoibhinn 's is álainn sean-eorna do thíre</span>
<lb n="1849"/><span>Acht creid mé, tá'n diabhal é féin ann a súgh;</span>
<lb n="1850"/><span>Is fairsing 'san domhan so na póiteoiridhe fíora</span>
<lb n="1851"/><span>A d'fhág sé bocht, claoidhte, gan cáil a's gan clú.</span>
<lb n="1852"/><span>Glac comhairle aoin fhilidh, chuaidh síos leis an tuile,</span>
<lb n="1853"/><span>Níos mó 'ná leath-bealaigh go h-ifreann ar "bhraon;" —</span>
<lb n="1854"/><span>'Nois, gach lá a's gach oidhche, ó'n am so a choidhche,</span>
<lb n="1855"/><span>Ná saluigh do dhorn le gloine "Poitín."</span>
<lb n="1856"/><span>Ó! seachain go deo é; is tús ar ghach gleo é;</span>
<lb n="1857"/><span>'Sé d'fhág mé mar tá mé; 'sé d'fhág mé gan pighinn;</span>
<lb n="1858"/><span>'Sé chreach mé, 'sé leon mé; 'gus deirim le brón é,</span>
<lb n="1859"/><span>Gur fhág sé le sróin mé, do ghlóine "Poitín."</span></p>
<lb n="1860"/>
<lb n="1861"/><p><span>"FEAR A BHÍ ANNSIN."</span></p>
<lb n="1862"/>
<lb n="1863"/><p><span>D'ÓG MHNAOI UASAIL ÉIGIN.</span></p>
<lb n="1864"/>
<lb n="1865"/><p><span>(Ar na bhfághail bonnoige "bocstaidhe" dhamh uaithe</span>
<lb n="1866"/><span>ar Oidhche Shamhna.)</span></p>
<lb n="1867"/>
<lb n="1868"/><p><span>Bíodh cruacha gach bidh ag na h-uaislibh,</span>
<lb n="1869"/><span>'Gus fiche seort súgh ar a gclár, —</span>
<lb n="1870"/><span>'S iad bocstaidhe 'gus im mhaith, a chuisle,</span>
<lb n="1871"/><span>An t-arán 's an t-ánlann is feárr.</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1872"/><p><span>'Sé bocstaidhe an biadh breagh neartmhar,</span>
<lb n="1873"/><span>Mar dhéarfadh gach gaiscidheach beo —</span>
<lb n="1874"/><span>Nach ar bhocstaidhe mhair sean Tuathal Teachtmhar,</span>
<lb n="1875"/><span>Rígh Éireann, 's na h-aoisibh fad ó?</span></p>
<lb n="1876"/>
<lb n="1877"/><p><span>Och, d'fhéachas gach prácas gan eagar</span>
<lb n="1878"/><span>Ar bhórd an tighe ósda, faraor!</span>
<lb n="1879"/><span>'S dar m'fhocal do chuirfeadh siad gliogar</span>
<lb n="1880"/><span>A ngaile fir iarainn go síor;</span>
<lb n="1881"/><span>Acht ní mar sin le bocstaidhe mo thíre</span>
<lb n="1882"/><span>'Sé'n biadh is bríoghmhaire cáil, —</span>
<lb n="1883"/><span>Óir 'sé neartuigh na flatha ró-fhíora</span>
<lb n="1884"/><span>Thuill mór-chlú do chrích Inse Fáil.</span></p>
<lb n="1885"/>
<lb n="1886"/><p><span>"Do bheathuigh mé seal maith ar "ghoulash,"</span>
<lb n="1887"/><span>'Gus bheathuigh mé tamall ar "stiú;"</span>
<lb n="1888"/><span>'S mo bhrón géar! ar iomarcaidh mhín — "hash,"</span>
<lb n="1889"/><span>'S ar mhór-chuid go leor de "ragouth."</span>
<lb n="1890"/><span>Droch-chreach ar a miasaibh neimh-chéillidhe!</span>
<lb n="1891"/><span>'S iad d'fhág mé lag, tanaidhe 'gus lom, —</span>
<lb n="1892"/><span>Ara! b'fheárr damh 'ná'n t-iomlan aon bhéile</span>
<lb n="1893"/><span>De d' bhocstaidhe maith ramhar a's trom.</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>Is minic táim ocrach d'éis glactha</span>
<lb n="1896"/><span>"Pot-pourrí," 's mo nuar "fricassee,"</span>
<lb n="1897"/><span>'S d'éis sluigthe na bpráiseach bhíos aca</span>
<lb n="1898"/><span>Ar "menu," "soup," "dessert," 's "entree."</span>
<lb n="1899"/><span>Do shuidheas ag proinn "a la cafe,"</span>
<lb n="1900"/><span>'Gus shuidheas ag proinn "a la mode;"</span>
<lb n="1901"/><span>Acht tabhair'mh aon phroinn "a la bocstaidhe"</span>
<lb n="1902"/><span>Le'm iomchar fad-píosa de'n ród.</span></p>
<lb n="1903"/>
<lb n="1904"/><p><span>Cá bhfuil biadh faoi sholus na gréine</span>
<lb n="1905"/><span>Mar bhocstaidhe do'n uasal 's do'n umhal?</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1906"/><p><span>Nach ar bhocstaidhe a tógadh na Féinne</span>
<lb n="1907"/><span>Le h-órduighthibh Fhinn mhóir Mhic Cumhaill?</span>
<lb n="1908"/><span>Agus sin é an fáth duit gan amhrus</span>
<lb n="1909"/><span>Go ndearnadar gníomha chomh mór, —</span>
<lb n="1910"/><span>Óir deir ughdar gur ionann 'san Eabhrais</span>
<lb n="1911"/><span>Na príomh-fhocla "bocstaidhe" agus "glóir."</span></p>
<lb n="1912"/>
<lb n="1913"/><p><span>Do léigheas a stair ársuigh éigin</span>
<lb n="1914"/><span>Gur bocstaidhe a d'órduigh Rígh Brian</span>
<lb n="1915"/><span>D'á chócaire — Séamus Ua Réigin —</span>
<lb n="1916"/><span>Do thabhairt d'a chuid sáighdiuiridhe dian</span>
<lb n="1917"/><span>Ar mhaidin fhíoch-chomhraic Chluain Tairbh,</span>
<lb n="1918"/><span>'N ar díbreadh lucht Lochlann go bráth;</span>
<lb n="1919"/><span>A's dubhairt Bródar mar chaoin sé a mhairbh, —</span>
<lb n="1920"/><span>"'Sé'n bocstaidhe a d'iomchar an lá!"</span></p>
<lb n="1921"/>
<lb n="1922"/><p><span>Mar an gcéadna, má's ceart í mo chuimhne,</span>
<lb n="1923"/><span>'S le bocstaidhe mheall Gráinne Níc Airt</span>
<lb n="1924"/><span>A "Diarmuid dreach-sholuis Ua Dhuibhne"</span>
<lb n="1925"/><span>Chum pósta, 'sna sean-laethibh thart.</span>
<lb n="1926"/><span>Óch, 's iomdha an buachaill a gabhadh</span>
<lb n="1927"/><span>Ó'n lá sin, le draoidheacht ó mnaoi, —</span>
<lb n="1928"/><span>Acht, a chailínidhe, éistidh le m' rabhadh,</span>
<lb n="1929"/><span>'S le bocstaidhe a ghabhthar mo chroidh'.</span></p>
<lb n="1930"/>
<lb n="1931"/><p><span>'Nois glac uaim, a óig-bhean is aoibhne,</span>
<lb n="1932"/><span>Mo mheas a's mo bhuidheachas mór,</span>
<lb n="1933"/><span>Le súil uaim nach bpillfidh Oidhch' Shamhna</span>
<lb n="1934"/><span>Go rabh agat fear mar is cóir;</span>
<lb n="1935"/><span>'S nuair air-san táir ceangailte, pósta,</span>
<lb n="1936"/><span>Dean bocstaidhe trí h-uaire 'san ló;</span>
<lb n="1937"/><span>'Gus ní bhéidh tú go luath gan phosta;</span>
<lb n="1938"/><span>'S ní éagfaidh a ghean ort go deo.</span></p>
<lb n="1939"/>
<lb n="1940"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="1941"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1942"/><p><span>BÁS RÍGH CHONCOBHAIR MIC NESSA.</span></p>
<lb n="1943"/>
<lb n="1944"/><p><span>Budh lá é lán-bhrónach do'n Ulaidh nuair chuaidh Conchobhar Mac Nessa amach</span>
<lb n="1945"/><span>Anaghaidh Clann-Chonnachta tháinic chum duthaigh a shinnsear do chreach;</span>
<lb n="1946"/><span>Óir d'iomchar a mhuinntir ó'n chath é, géar-ghointe, lag, loitthe 'gus fann,</span>
<lb n="1947"/><span>Le peilear de inchinn Mhesgedhra curtha 'steach a dhá dtrian ann a cheann.</span>
<lb n="1948"/><span>Bhí na leágha a b'fheárr anna thimcheall, 'na láthair bhí Finghin é féin</span>
<lb n="1949"/><span>A thóg laochra leath-mharbh go minic chum áite measc buidhne na dtréan;</span>
<lb n="1950"/><span>Agus d'fhéach sé ar ghoin ghéir Mhic Nessa, a's d'éist sé le osna a chroidh',</span>
<lb n="1951"/><span>Agus dubhairt:- "'Nuair a scaoilfear an peilear, an lá sin béidh Ulaidh</span>
<lb n="1952"/><span>gan rígh."</span></p>
<lb n="1953"/>
<lb n="1954"/><p><span>"Acht fós ameasc daoineadh a n-Uladh, béidh Conchobhar a bhfad a' fághail</span>
<lb n="1955"/><span>féidhm,</span>
<lb n="1956"/><span>Má chongbhuighthear cuisle gach miana a spreagas an inchinn, faoi réim,</span>
<lb n="1957"/><span>Anois éistidh le fuagra sean-Fhinghin:  "Ní bhfuil áit do Mhac Nessa níos mó</span>
<lb n="1958"/><span>Ameasc sluaighteadh a gcath nó a gcogadh' a gcascairt, a gcaithréim nó</span>
<lb n="1959"/><span>gleo;</span>
<lb n="1960"/><span>'Nuair 'san oidhche tá'n féasta 'ga chaitheamh, bíodh corn a fhíona leath lán;</span>
<lb n="1961"/><span>Acht go h-áirighe ná soillsigheadh air-san, súil lonnrach aon ainnir amháin;</span>
<lb n="1962"/><span>Óir má gheibhidh mór-fhearg nó luthghair a réim a gcroidh' Chonchobhair, —</span>
<lb n="1963"/><span>mo nuair!</span>
<lb n="1964"/><span>'S an mhoimeint sin scaoilfear an peilear, 'gus éagfaidh Mac Nessa</span>
<lb n="1965"/><span>faoi uair."</span></p>
<lb n="1966"/>
<lb n="1967"/><p><span>Mo bhrón ar son Conchobhair Mhic Nessa, a loiteadh a n-aimsir a bhláth',</span>
<lb n="1968"/><span>'Nuair á bhí glóire neamh-néalmhar 'na thimcheall 's bhí laethe a bheatha gan</span>
<lb n="1969"/><span>scáth;</span>
<lb n="1970"/><span>Síor-dhúnta ó chúramaibh ríoghdha, faoi shuaimhneas ó mhaidin go h-oidhch',</span>
<lb n="1971"/><span>Ní féidir leis cara do chabhradh, 's ní féidir leis námhaid do chlaoidh.</span>
<lb n="1972"/><span>Mac Nessa, budh láidir a bhuille;  Mac Nessa chuir laochra ar lár, —</span>
<lb n="1973"/><span>An chéad fear a dtosach an chatha, 's é is maille d'fhág léana an áir, —</span>
<lb n="1974"/><span>An caoin-fhear budh chaoimhe 's budh shúgaighe 'nuair 'na hallaibh bhudh lán-</span>
<lb n="1975"/><span>bhórd an gnás,</span>
<lb n="1976"/><span>Óch, ní h-iongnadh a dhaoine deagh-chroidheach bheith gruama faoi chruadhas</span>
<lb n="1977"/><span>a cháis.</span>
<lb n="1978"/></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1979"/><p><span>Na prionnsaidhe, na taoisighe, 's na h-uaisle a chruinnigh gach lá ann a thigh,</span>
<lb n="1980"/><span>Ós íseal do chogar gach fear díobh 'nuair thrácht siad ar chomhrac nó mnaoi;</span>
<lb n="1981"/><span>Níor mhuscail na báird a lán-fhuama a gcóimhsheinm cláirseach nó rann</span>
<lb n="1982"/><span>Chum onora grádh' agus scéimhe, chum molta na laoch 's na lann.</span>
<lb n="1983"/><span>Níor dhúisigh na seanachaidhe críonna, le scéaltaibh, árd-gháire nó scairt, —</span>
<lb n="1984"/><span>'Gus i gciuineas neamh-ghnáthach is annamh chuaidh corn an fhíona féin thart,</span>
<lb n="1985"/><span>Acht budh mheasa leo uile a chuimhnigh mór-ghlóire na laetheadh a bhí,</span>
<lb n="1986"/><span>Nach rabh cuideachta aoibhinn na n-ógbhan le sólas do chur a n-aon chroidh'.</span></p>
<lb n="1987"/>
<lb n="1988"/><p><span>D'fhág fios ar na neithibh so uile trom-bhuaidhreadh ar intinn an rígh,</span>
<lb n="1989"/><span>Chuir díomhaoineas beatha mór-thuirse 'gus imnidhe níos mó ann a chroidh';</span>
<lb n="1990"/><span>Do shuidh sé 'san dorus gach lá geal ag dearcadh, le brón a's le péin</span>
<lb n="1991"/><span>An tsaoghal a's an tsiubhal 'na thimcheall 's gan aon nídh chomh claoidhte</span>
<lb n="1992"/><span>leis féin.</span>
<lb n="1993"/><span>Ós árd scuab an iolar ar eite; ós a chómhair bhí'n fiadh ag rith,</span>
<lb n="1994"/><span>'Gus an coinín cos-luathmhar ag imtheacht gan triobloid no buaidhirt ar bith.</span>
<lb n="1995"/><span>Bhí na h-éin beag' ag seinm go ceolmhar, 'gus d'eitill na beacha 'san</span>
<lb n="1996"/><span>ghaoith;</span>
<lb n="1997"/><span>Bhí gach nídh anns an domhan so ró-shona, acht Conchobhar Mac Nessa, an rígh.</span></p>
<lb n="1998"/>
<lb n="1999"/><p><span>D'éis bliadhanta, ar lá, mar bhí Conchobhar go h-uaigneach 'san doras 'na</span>
<lb n="2000"/><span>shuidh',</span>
<lb n="2001"/><span>Bhuail scánradh gach ball ann a cholainn; thuit gruaim ar an ghréin mar</span>
<lb n="2002"/><span>an oidhch';</span>
<lb n="2003"/><span>Do phreab aon splannc teintighe 'na láthair, ag soillsiughadh na gruama</span>
<lb n="2004"/><span>go léir,</span>
<lb n="2005"/><span>'Gus 'na dhiaigh sin bhí árd-bhriseadh tóirnighe, a chorruigh an 'domhan a's an</span>
<lb n="2006"/><span>spéir.</span>
<lb n="2007"/><span>Do chualaidh sé cairrge 'ga bpléascadh, 'gus cranna 'ga réabadh go beacht,</span>
<lb n="2008"/><span>'S go h-árd ós ceann iomlain an torainn bhí béicfeach na n-ainmhidhe ag</span>
<lb n="2009"/><span>teacht;</span>
<lb n="2010"/><span>Ó hallaibh a phálais féin d'éirigh géar-chaoineadh 'gus screada anró,</span>
<lb n="2011"/><span>Agus thart ann a thimcheall bhí taibhsighe na námhaid a chlaoidh sé fad ó.</span></p>
<lb n="2012"/>
<lb n="2013"/><p><span>Acht an mhóimeint a chiuinigh an gleo úd, le'r briseadh trom-shuaimhneas</span>
<lb n="2014"/><span>an rígh,</span>
<lb n="2015"/><span>Ghlaoidh Conchobhar ar Bhachtach, a dhruadh,'gus dubhairt: "An fios duit, a</span>
<lb n="2016"/><span>shaoi,</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="2017"/><p><span>Cia'n miorbhuil an-mhór sin is cúis do na neithibh bhí againn anocht?</span>
<lb n="2018"/><span>Cad dhorchuigh guirme na spéire, 'gus chreathnuigh an tréan-chroidh' ann</span>
<lb n="2019"/><span>m'ucht?</span>
<lb n="2020"/><span>Bhfuil árd-dhia ár ndéitheadh faoi fheirg, 'gus cia thug cúis feirge dhó?</span>
<lb n="2021"/><span>An i n-Éirinn do righneadh an choir sin, nó an féidir í cheartughadh go deo?</span>
<lb n="2022"/><span>Cia'n adhradh is cóir dúinn a dhéanadh, cia'n ofrail is feárr a thabhairt</span>
<lb n="2023"/><span>uainn?</span>
<lb n="2024"/><span>Ó, freagair, 's ní folamh bhéas d'altoir faoi ghéagaibh na sean-daire</span>
<lb n="2025"/><span>buain'."</span></p>
<lb n="2026"/>
<lb n="2027"/><p><span>"A rígh," arsa draoi an chinn liath, "is fios damh an fhírinn go léir,</span>
<lb n="2028"/><span>Ní mhaireann acht aon Dia glórmhar, a chomhnuigheas shuas annsa spéir;</span>
<lb n="2029"/><span>Gus d'fhéach Sé le truaighe ar fhearaib, a's chuir sé ó rígheacht na nglóir,</span>
<lb n="2030"/><span>A mhac dhíl a gcuma an duine chum sinne do theagasc go cóir.</span>
<lb n="2031"/><span>Fá aimsir do bhreith', a Mhic Nessa, do rugadh an Slánuightheoir caoin,</span>
<lb n="2032"/><span>A's ó'n am sin 'sna h-áirdibh fad-shoir uainn, do mhair Sé, fear céirde</span>
<lb n="2033"/><span>gan mhaoin,</span>
<lb n="2034"/><span>Acht gabhadh le droch-dhroing andiu é, 'gus céasadh é — brónach a chás!</span>
<lb n="2035"/><span>A's na h-iongantais bhí againn ar maidin, b'iad caoineadh an domhain</span>
<lb n="2036"/><span>um a bháis."</span></p>
<lb n="2037"/>
<lb n="2038"/><p><span>A rígh, bhí Sé geanamhail, uasal, le croidh' lán de cheannsacht a's grádh,</span>
<lb n="2039"/><span>Agus d'iarr Sé mór-ghrása a Athar do dhaoinibh mar sinne gach lá;</span>
<lb n="2040"/><span>Do bheannuigh Sé, chabhair Sé, léigheas Sé, 'gus shaorthuigh Sé dhúinne gach</span>
<lb n="2041"/><span>n-aon,</span>
<lb n="2042"/><span>D'ár dtreorughadh chum rígheacht na glóire, tá gan anró, nó doilghios nó</span>
<lb n="2043"/><span>péin.</span>
<lb n="2044"/><span>Acht d'éirigh droch-fhir ann a n-uabhar, a gcroidhe le díbhfeirge lán,</span>
<lb n="2045"/><span>'S níor bh'féidir a gciuineadh le h-aon nídh acht daor-fhuil a chroidh'-san</span>
<lb n="2046"/><span>amháin.</span>
<lb n="2047"/><span>Acht fós ar an gcrois sin anáirde, a chorp brúighte, briste, faraor!</span>
<lb n="2048"/><span>Níor ghuidh Sé chum díoghaltais ar aon fhear, acht mhaith Sé a namháid' go</span>
<lb n="2049"/><span>léir!</span></p>
<lb n="2050"/>
<lb n="2051"/><p><span>Ré léim d'éirigh Conchobhar Mac Nessa, le deirge na feirge 'na ghné,</span>
<lb n="2052"/><span>A's rith sé tré hallaibh a phálais ag glaodhach ar ainm Mhic Dé;</span>
<lb n="2053"/><span>Amach leis 'san choill ghlais ag bualadh ar ghéagaibh a thuit faoi n-a lann,</span>
<lb n="2054"/><span>A's dubhairt: "Dá mbéinn 'measc an droch-shluagh 's mé d'fhágfadh gach</span>
<lb n="2055"/><span>bodach gan ceann.</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2056"/><p><span>Le buillibh trom' Áirdrígh na h-Éireann; le faobhar géar cruaidh mo</span>
<lb n="2057"/><span>chlaidhimh</span>
<lb n="2058"/><span>Do shaorfainn ó lámhaibh na ndeamhan an Slánuightheoir trócaireach,</span>
<lb n="2059"/><span>caomh," —</span>
<lb n="2060"/><span>Ghabh crith ar ghach ball ann a cholainn, do scaoileadh an peilear a choidhch',</span>
<lb n="2061"/><span>A's le paidir do'n tSlánuightheoir Íosa, d'éag Conchobhar Mac Nessa an</span>
<lb n="2062"/><span>Rígh!</span></p>
<lb n="2063"/>
<lb n="2064"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="2065"/>
<lb n="2066"/><p><span>PILLEADH AOIDH RUAIDH UÍ DHOMHNAILL.</span>
<lb n="2067"/><span>1592, A.D.</span></p>
<lb n="2068"/>
<lb n="2069"/><p><span>Is líonta anocht atá "Caislean an Uisce,"</span>
<lb n="2070"/><span>Is lonnrach gach fuinneog ó thalamh go díon;</span>
<lb n="2071"/><span>Gidh fairsing an fíon ann, ní'l callan nó meisce</span>
<lb n="2072"/><span>Ag muscailt mac-alla na sean-taobhan críon;</span>
<lb n="2073"/><span>Tá sláintidhe 'ga n-ól ann le taoisighibh tréana</span>
<lb n="2074"/><span>Do cheannphort a nduthchaigh 'tá leo-san arís;</span>
<lb n="2075"/><span>Acht ar maidin amárach, le h-éirighe na gréine,</span>
<lb n="2076"/><span>Béidh mustar níos mó ar an léana úd shíos.</span></p>
<lb n="2077"/>
<lb n="2078"/><p><span>Féach, cheana tá'n nuaidheacht thar mhór-leath na tíre,</span>
<lb n="2079"/><span>Tá teachtairidhe lúthmhar' a' bualadh na slíghe,</span>
<lb n="2080"/><span>Ag dúsacht tréin-spioraid i n-anamnaibh fíora,</span>
<lb n="2081"/><span>'S ag griosadh na cródhacht tá fós ann gach croidh'.</span>
<lb n="2082"/><span>Féach, féach! tá na teinte ar mhullach gach sléibhe</span>
<lb n="2083"/><span>Ag freagairt na bhfogradh tré dhubhacht a's ceo,</span>
<lb n="2084"/><span>Gidh dearg a lasadh, béidh pícidhe 'gus claidhmhthe</span>
<lb n="2085"/><span>Níos deirge go luath a gcogadh níos teo.</span>
<lb n="2086"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="2087"/><p><span>Glóir, glóir, a Tír-Chonaill! le tréimhse gan cabhair,</span>
<lb n="2088"/><span>Suas, suas gach clann cródha, ó'n bhFinn go Ros Eoghain.</span>
<lb n="2089"/><span>Ar aghaidh, a laochra, ó Mhálainn go Sámhair,</span>
<lb n="2090"/><span>Bíodh lúthghair anocht ag cur díbirt' ar bhrón.</span>
<lb n="2091"/><span>Nach gcluintí an gháir úd a' líonadh na spéire,</span>
<lb n="2092"/><span>Mar thoirnigh ag réabadh tré chiuineas na ngleann?</span>
<lb n="2093"/><span>Nach gcluintí guth-fháilte na ndaoine ag éirighe?</span>
<lb n="2094"/><span>"Hurrá! tá Aodh Ruadh arís ós ar gceann!"</span></p>
<lb n="2095"/>
<lb n="2096"/><p><span>Níos sia ná bídhidh a's gruaim ann bhur gcroidhthibh,</span>
<lb n="2097"/><span>Tá dóchas a' briseadh ar Éirinn go léir;</span>
<lb n="2098"/><span>Andé bhí an tsean-chúis faoi néaltaibh na h-oidhche,</span>
<lb n="2099"/><span>Amárach béidh dath úr ar fhairsinge spéir'.</span>
<lb n="2100"/><span>Amárach béidh solus geal gréine ag sileadh</span>
<lb n="2101"/><span>Ar chath-bhrat Thír-Chonaill a' crathadh 'sa ghaoith,</span>
<lb n="2102"/><span>Béidh mílte fear tréan againn réidh le n-a mbuille,</span>
<lb n="2103"/><span>'S béidh Aodh óg Ua Domhnaill ag treorughadh faoi.</span></p>
<lb n="2104"/>
<lb n="2105"/><p><span>Is díomhaoin le bliadhantaibh bhí gliceas gach láimhe,</span>
<lb n="2106"/><span>Is meirgeach a d'éirigh gach píc' ar a crann;</span>
<lb n="2107"/><span>Acht bheathuigh an scith sin smior úr ann ár gcnámhaibh,</span>
<lb n="2108"/><span>'S d'fhág meirg díomhaoinis níos géire gach lann.</span>
<lb n="2109"/><span>Mar mhéaduighthear neart agus luathas na h-aibhne</span>
<lb n="2110"/><span>le fearthainn an fhóghmhair d'éis tiormachta míos,</span>
<lb n="2111"/><span>Is amhlaidh bhéas sáthadh ár n-arm níos doimhne</span>
<lb n="2112"/><span>Nuair chastar na Sacsanaigh orrainn arís.</span></p>
<lb n="2113"/>
<lb n="2114"/><p><span>Ó! tarraidh go tapaidh, laoch-coise 'gus marcach,</span>
<lb n="2115"/><span>Ó chnocaibh a's gleanntaibh ar fud Dhúin na nGall,</span>
<lb n="2116"/><span>Tá trom-chíos le díol ag an tsean-námhaid beartach,</span>
<lb n="2117"/><span>A geineadh 'na ghaduidhe 's a tógadh 'measc feall.</span>
<lb n="2118"/><span>Is fada gach fear dínn go foighideach ag fanacht</span>
<lb n="2119"/><span>Le pilleadh ár ngrádh ghil ó charcar Áth' Cliath,</span>
<lb n="2120"/><span>Chum buille do bhualadh, 's chum saoirse do cheannacht</span>
<lb n="2121"/><span>Le daor-fhuil ár gcroidhtheadh, má's toil é le Dia.</span>
<lb n="2122"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2123"/><p><span>Ná fanaidh! tá cnámha sean-sinnsear Uí Dhomhnaill</span>
<lb n="2124"/><span>Ag glaodhach chum díoghaltais ó lámhaibh a gclann;</span>
<lb n="2125"/><span>Béidh fiacha le h-íoc ag gach fear í dTír Chonaill</span>
<lb n="2126"/><span>Chomh fad' a's tá lorg aoin scriosador' ann.</span>
<lb n="2127"/><span>Le chéile! le chéile! béidh fealltacht Loch Súilidhe</span>
<lb n="2128"/><span>Glan-nighte gan mhoill a bhfuil Sacsanach teann;</span>
<lb n="2129"/><span>Ar aghaidh! ar aghaidh chum saoirse, a mhílidhe,</span>
<lb n="2130"/><span>Tá'n ceart ar ár dtaoibh 's tá Aodh óg ós ár gceann.</span></p>
<lb n="2131"/>
<lb n="2132"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="2133"/>
<lb n="2134"/><p><span>SÉAMUS MAC AOIDH.</span></p>
<lb n="2135"/>
<lb n="2136"/><p><span>Ní'l buachaillidhe scéimheacha gann ann ár dtír,</span>
<lb n="2137"/><span>Ní rabh sí gan iad a's ní bhéidh sí go síor;</span>
<lb n="2138"/><span>Acht níor mhair riamh i n-Éirinn 's ní mhairfidh a choidhch',</span>
<lb n="2139"/><span>Aon bhuachaill chomh breagh a's tá Séamus Mac Aoidh.</span></p>
<lb n="2140"/>
<lb n="2141"/><p><span>Mar pháistibh do ritheamar le chéile gach lá</span>
<lb n="2142"/><span>Thríd coilltibh na tíre ag sciobadh na mbláth;</span>
<lb n="2143"/><span>Ó budh thruagh an nóinín nó'n méaracan síghe</span>
<lb n="2144"/><span>A casadh liom féin agus Séamus Mac Aoidh.</span></p>
<lb n="2145"/>
<lb n="2146"/><p><span>Ar maidin chum scoile do thriallamar gan brón,</span>
<lb n="2147"/><span>Agus d'ith sinn ár n-aran le chéile ag nóin;</span>
<lb n="2148"/><span>'Gus ag pilleadh abhaile le tuitim na h-oidhch',</span>
<lb n="2149"/><span>Ní shiubhailfinn le duine acht Séamus Mac Aoidh.</span></p>
<lb n="2150"/>
<lb n="2151"/><p><span>'Nuair tháinic an Domhnach, bhí seisean ar láimh</span>
<lb n="2152"/><span>Ag doras mo thighe le n-a charbad fíor-shámh;</span>
<lb n="2153"/><span>Acht gidh chuaidh mé chum teampoill, budh suarach mo ghuidhe,</span>
<lb n="2154"/><span>Óir bhí m'intinn a gcomhnuidhe le Séamus Mac Aoidh.</span>
<lb n="2155"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2156"/><p><span>Acht mar d'fhás sinn níos sine le ritheadh na mbliadhan,</span>
<lb n="2157"/><span>Do mhéaduigh an grádh a bhí eadrainn araon;</span>
<lb n="2158"/><span>A's budh ghoirid an t-am go rabh malairtiughadh croidh'</span>
<lb n="2159"/><span>Eadar Eibhlín gan sloinne 'gus Séamus Mac Aoidh.</span></p>
<lb n="2160"/>
<lb n="2161"/><p><span>Ó! dá bhfeicfea mo Shéamus is dathamhla gné,</span>
<lb n="2162"/><span>Ní dhéarfa gur iongantach go ngrádhuighim-se é;</span>
<lb n="2163"/><span>Gidh ní'l ann acht fear ceirde, is iomdha an righ</span>
<lb n="2164"/><span>Nach bhfuil aige fíor-uaisleacht de Shéamus Mac Aoidh.</span></p>
<lb n="2165"/>
<lb n="2166"/><p><span>A mhná, 'nois so rún daoibh, acht taiscidh' an scéal,</span>
<lb n="2167"/><span>(Óir deir siad go bhfuil sibh lán-luath a mbéal):</span>
<lb n="2168"/><span>Béidh bainis 'san bhaile 's ní fada go dtí,</span>
<lb n="2169"/><span>A's béidh mise annsin, agus Séamus Mac Aoidh.</span></p>
<lb n="2170"/>
<lb n="2171"/><p><span>"EIBHLÍN."</span></p>
<lb n="2172"/>
<lb n="2173"/><p><span>DÁ MBÉADH FAIRSINGE ÓIR ANN MO PHÓCA.</span></p>
<lb n="2174"/>
<lb n="2175"/><p><span>Dá mbéadh fairsinge óir ann mo phóca</span>
<lb n="2176"/><span>Ní chaithfinn an t-ór sin i n-ól;</span>
<lb n="2177"/><span>Acht ar dhruim chailín éigin bhéadh clóca</span>
<lb n="2178"/><span>De'n tsíoda is feárr as an tseol;</span>
<lb n="2179"/><span>Ar dhruim chailín éigin bhéadh clóca</span>
<lb n="2180"/><span>A chuirfeadh éad báis ar na mná' —</span>
<lb n="2181"/><span>Acht ní'l fairsinge óir ann mo phóca,</span>
<lb n="2182"/><span>'S ní síoda tá gclóca mo ghrádh.</span></p>
<lb n="2183"/>
<lb n="2184"/><p><span>Dá mbudh liom-sa na seoda is míne</span>
<lb n="2185"/><span>'S na péarlaidhe faoi dhoimhne na dtonn,</span>
<lb n="2186"/><span>Ní fada bhéadh cailín beag críonna,</span>
<lb n="2187"/><span>Gan coroin lán-luachmhair d'a ceann.</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2188"/><p><span>Acht ní liom-sa na seoda is míne,</span>
<lb n="2189"/><span>Nó na péarlaidhe faoi dhoimhne na dtonn;</span>
<lb n="2190"/><span>Agus caitheann mo chailín beag críonna,</span>
<lb n="2191"/><span>An choroin thug nádúr d'a ceann.</span></p>
<lb n="2192"/>
<lb n="2193"/><p><span>Dá mbudh liom-sa an caislean is áille</span>
<lb n="2194"/><span>A tógadh ar thalamh ariamh,</span>
<lb n="2195"/><span>Bhéadh laethe mo bheatha faoi scáile</span>
<lb n="2196"/><span>Gan cailín beag ann le mo thaobh.</span>
<lb n="2197"/><span>Acht ní liom-sa an caislean is áille,</span>
<lb n="2198"/><span>'S ní'l céile ar bith le mo thaobh;</span>
<lb n="2199"/><span>Óir a mbothan ag imeall an tsáile</span>
<lb n="2200"/><span>Tá'n cailín sin suidhte ag sníomh.</span></p>
<lb n="2201"/>
<lb n="2202"/><p><span>Dá mbudh liom-sa mór-shaidhbhreas na cruinne,</span>
<lb n="2203"/><span>Is lúthghaireach chuartóchainn í,</span>
<lb n="2204"/><span>Go ndéarfainn: "A nglacfair uaim sloinne,</span>
<lb n="2205"/><span>A ghaduidhe bhig álainn mo chroidhe?"</span>
<lb n="2206"/><span>Acht ní liom-sa mór-shaidhbhreas na cruinne</span>
<lb n="2207"/><span>Le pronntanas dheanadh ar mhnaoi</span>
<lb n="2208"/><span>'Gus tá cailín beag maiseach gan sloinne</span>
<lb n="2209"/><span>An fhir so a d'fhág sí gan croidh'.</span></p>
<lb n="2210"/>
<lb n="2211"/><p><span>'Nois ag scríobhadh go h-amaideach tá mé</span>
<lb n="2212"/><span>Ar neithibh nach mbaineann le m'cháil,</span>
<lb n="2213"/><span>Óir is dílse 's is daoire le m'ghrádh mé</span>
<lb n="2214"/><span>'Ná fear ar bith eile le fághail.</span>
<lb n="2215"/><span>Is dílse go mór le mo ghrádh mé</span>
<lb n="2216"/><span>Gan seodaibh, gan caislean, gan ór;</span>
<lb n="2217"/><span>Acht mo bhrón ní'l mé sásta mar tá mé</span>
<lb n="2218"/><span>Gan cuideachta aoibhinn mo stóir.</span>
<lb n="2219"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2220"/><p><span>Dá mbudh liom-sa an cúig agus punta</span>
<lb n="2221"/><span>Le tuarastal cléirigh do dhíol,</span>
<lb n="2222"/><span>Ní fada bhéadh plúir-bhean na condae</span>
<lb n="2223"/><span>Go h-uaigneach ar thráigh Inis-Caoil.</span>
<lb n="2224"/><span>Acht tá mise gan píosa dheich bpighinne</span>
<lb n="2225"/><span>Le tuarastal cléirigh do dhíol</span>
<lb n="2226"/><span>A's ní chluinfear ceol bainse i mbliadhna</span>
<lb n="2227"/><span>'Ga sheinm ar thráigh Inis-Caoil.</span></p>
<lb n="2228"/>
<lb n="2229"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="2230"/>
<lb n="2231"/><p><span>Ó CREID MÉ DÁ n-ÉAGFADH SNAS ÁLAINN</span>
<lb n="2232"/><span>DO GHNÉ.</span></p>
<lb n="2233"/>
<lb n="2234"/><p><span>(Aistrighthe ó Bhéarla Thomais Uí Mhórdha.)</span></p>
<lb n="2235"/>
<lb n="2236"/><p><span>Ó creid mé dá n-éagfadh snas álainn do ghné</span>
<lb n="2237"/><span>Tá cur aoibhnis andiu ar mo shúil,</span>
<lb n="2238"/><span>Nó ag teacht an lae máraigh dá n-éalóchadh sé</span>
<lb n="2239"/><span>Mar chúmhaibh sighe críonadh ar siubhal;</span>
<lb n="2240"/><span>Bheidhthea adhruighthe fós mar a móimeint do ghlóir',</span>
<lb n="2241"/><span>Gan do scéimheacht níos fuide bheith beo;</span>
<lb n="2242"/><span>Agus timcheall na scriosta bhéadh smuainte do stóir</span>
<lb n="2243"/><span>Mar an t-aighnean glas, casta go deo.</span></p>
<lb n="2244"/>
<lb n="2245"/><p><span>Ní chomh fad' a's tá bláth bog na h-óige ort féin,</span>
<lb n="2246"/><span>'Gus do leaca neamh-nighte le deór,</span>
<lb n="2247"/><span>Mairfidh teas agus dílseacht ann m'anam go tréan,</span>
<lb n="2248"/><span>Acht ann d'aois béid níos teotha go mór;</span>
<lb n="2249"/><span>Óir an croidh' sin a ghrádhuigh ann 'óige go fíor,</span>
<lb n="2250"/><span>Béidh a ghrádh-san níos buaine a mbrón,</span>
<lb n="2251"/><span>Mar an plúr-ghréin a thugas d'a dhia 'san iar</span>
<lb n="2252"/><span>An radharc céadna a thug sé ag nóin.</span></p>
<lb n="2253"/>
<lb n="2254"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="2255"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2256"/><p><span>EISÉIRGHE NA GAEDHILGE.</span></p>
<lb n="2257"/>
<lb n="2258"/><p><span>(Aistrighthe ó Bhéarla an athar Ó Maolain.)</span></p>
<lb n="2259"/>
<lb n="2260"/><p><span>Tá sí scaptha, tá sí scaptha mar na duillibh ar an gcrann,</span>
<lb n="2261"/><span>Ann ár dtimcheall tá sí séidte mar an ngaoith ó'n iar-</span>
<lb n="2262"/><span>mhuir theann,</span>
<lb n="2263"/><span>Ann a scéimheacht tá sí taisbeaint ós ceann machaire</span>
<lb n="2264"/><span>'gus mágh,</span>
<lb n="2265"/><span>Tríd a ritheann Sámhair, Súilidhe, agus Bearbha chum na</span>
<lb n="2266"/><span>trágh';</span>
<lb n="2267"/><span>'Náit a bpógann an gathgréine uisce Oirbsean glé</span>
<lb n="2268"/><span>gan locht,</span>
<lb n="2269"/><span>'Náit a bhfáisceann máthair-sáile sruth Sionnaine chum a</span>
<lb n="2270"/><span>h-ucht',</span>
<lb n="2271"/><span>Tá sean-theanga dhíl na h-Éireann ann a milseacht fós</span>
<lb n="2272"/><span>le fághail, —</span>
<lb n="2273"/><span>Gaedhilic ollamh agus ríghtheadh, fuigheall a glóire 'gus a</span>
<lb n="2274"/><span>cáil' —</span>
<lb n="2275"/><span>'Sí an dídean faoi ar shuaimhnigh, tríd a comhrac borb,</span>
<lb n="2276"/><span>buan,</span>
<lb n="2277"/><span>Spioraid chródha, chaomh a mairtir, mar a gcorp' 'san</span>
<lb n="2278"/><span>reilig chiuin;</span>
<lb n="2279"/><span>'Sí an chiste ann ar chomhnuigh, tríd a soillse 'gus a síon,</span>
<lb n="2280"/><span>Anal cumhachtach na Saoirse ann gach abhran milis, mín, —</span>
<lb n="2281"/><span>Tá sí 'nois arís ag éirighe, — seadh, ag éirighe ann a neart,</span>
<lb n="2282"/><span>Saidhbhir, saidhbhir mar a bhí sí anns na h-aimsiribh tá thart!</span></p>
<lb n="2283"/>
<lb n="2284"/><p><span>Tá ár dteanga 'nois ag éirighe mar bhéadh árd-righ as a</span>
<lb n="2285"/><span>shuan —</span>
<lb n="2286"/><span>Rígh a d'fháiltigh an Tírían 'nuair do sheol sé chum ár</span>
<lb n="2287"/><span>gcuan,</span>
<lb n="2288"/><span>Sul chuir Rómhanach nó Lochlannach nó Sacsanach amháin</span>
<lb n="2289"/><span>Cos ar thalamh fhuair Bhreatáine nó an Bhisiogoth 'san</span>
<lb n="2290"/><span>Spáin, —</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2291"/><p><span>Rígh a chonnairc cleachta Draoitheadh ar a n-altoir 'measc</span>
<lb n="2292"/><span>na gcrann, —</span>
<lb n="2293"/><span>Chonnairc Serneaboc mar Dhia ag an tSacsanach 's a</span>
<lb n="2294"/><span>chlann —</span>
<lb n="2295"/><span>Rígh a chonnairc glóir ár sinnsear — óir bhí fir i n-Inis</span>
<lb n="2296"/><span>Fáil</span>
<lb n="2297"/><span>'Nuair a sheinn siad abhrain catha timcheall teinteadh</span>
<lb n="2298"/><span>cogach Baail.</span>
<lb n="2299"/><span>Ní'l na teangtha d'fhéach ar óige na sean-Ghaedhilge beo</span>
<lb n="2300"/><span>níos mó,</span>
<lb n="2301"/><span>As a dtombaibh d'éirigh siad-san a tá canta ann ár ló;</span>
<lb n="2302"/><span>Acht tá glóire ársa Éireann, tá a h-abhrain 'gus a ceol</span>
<lb n="2303"/><span>Cluinte, seinnte ann ár measc-sa anns an Ghaedhilic-dhíl</span>
<lb n="2304"/><span>go fóil;</span>
<lb n="2305"/><span>Gidh ba fhíochmhar scrios na Sacsan; gidh ba fhealltach</span>
<lb n="2306"/><span>fiadhain a beart,</span>
<lb n="2307"/><span>Fós, níor dhíbir sí ár nGaedhilic — leacht na laetheadh</span>
<lb n="2308"/><span>a tá thart!</span></p>
<lb n="2309"/>
<lb n="2310"/><p><span>Ó! go gcluintear í go binn arís ó bhun go bárr ár dtír',</span>
<lb n="2311"/><span>Mar chluintear ceol 'san earrach ó na h-éanaibh sona,</span>
<lb n="2312"/><span>saor',</span>
<lb n="2313"/><span>A fuama breagh' ag éirighe suas ó chaislean 'gus ó chró,</span>
<lb n="2314"/><span>Agus Béarla' guth ár sclábhaidheachta, ruaigthe uainn go</span>
<lb n="2315"/><span>deo!</span>
<lb n="2316"/><span>Ó! léi go mbéidh mar theachtaire, fíor "Fhainne geal an</span>
<lb n="2317"/><span>lae,"</span>
<lb n="2318"/><span>Lán lochrann glé na Saoirse smigeadh síos ó Fhlaitheas</span>
<lb n="2319"/><span>Dé,</span>
<lb n="2320"/><span>Mar fhearaibh bidhidh Éireannach i dteangain, láimh, a</span>
<lb n="2321"/><span>gcroidh',</span>
<lb n="2322"/><span>'S ná cuiridh uaibh bhur smuainte acht a nGaedhilic bhinn a</span>
<lb n="2323"/><span>choidhch' —</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2324"/><p><span>Seadh! caithidh Béarla Sacsan fhuair' arais d'a dtalamh</span>
<lb n="2325"/><span>féin,</span>
<lb n="2326"/><span>A's bímis 'rís 'n ár nÉireannaighibh a n-anam, mar a méin;</span>
<lb n="2327"/><span>Ár dteanga nó ár gceirt níos mó ní bhfuighthear uainn</span>
<lb n="2328"/><span>le feall</span>
<lb n="2329"/><span>A gcúige Laighin a's Connachta go sléibhtibh Dhúin na nGall;</span>
<lb n="2330"/><span>'Gus shíos ar thráighibh Cúige Mumhan — Ó cluintear uainn</span>
<lb n="2331"/><span>an scairt:</span>
<lb n="2332"/><span>"Ní labhairfidhmid acht Gaedhilic fhíor na laetheadh a tá</span>
<lb n="2333"/><span>thart."</span></p>
<lb n="2334"/>
<lb n="2335"/><p><span>Tá a fuama 'nois ag díbirt uainn na Sacsanach go deo,</span>
<lb n="2336"/><span>Gidh 's féidir é nach gcluinfear í a dTeamhraigh Mídhe</span>
<lb n="2337"/><span>níos mó;</span>
<lb n="2338"/><span>Na fuama chan Naomh Lórcan le tréan-fhearaibh Átha Cliath</span>
<lb n="2339"/><span>Agus d'iomchar sruth na Sionnaine go Cathair Luimnigh</span>
<lb n="2340"/><span>liath —</span>
<lb n="2341"/><span>Ó! a theanga bhinn, níos ceolmhaire 'ná cláirsighe ciuin'</span>
<lb n="2342"/><span>an domhain!</span>
<lb n="2343"/><span>A theanga dhíl, ba shólas dhúinn a mbuaidhreadh 'gus a</span>
<lb n="2344"/><span>mbrón!</span>
<lb n="2345"/><span>A theanga ghlórmhar, bhogadh croidh' na ndaoineadh creagach'</span>
<lb n="2346"/><span>cruaidh!</span>
<lb n="2347"/><span>A theanga luath, fhuaimneach mar fhiadhain-uiscibh Eas' Aoidh</span>
<lb n="2348"/><span>Ruaidh!</span>
<lb n="2349"/><span>A theanga thréin na feise, bhí mar theintighibh anns an oidhch'!</span>
<lb n="2350"/><span>A theanga, bhí lár catha mar an toirnigh ar an ngaoith!</span>
<lb n="2351"/><span>Tá'n teanga dhílis chéadna sin fós cluinte ar ghach taoibh!</span>
<lb n="2352"/><span>'Nois mar fhuamaibh Hómair fhíochmhair nó Uí Mórdha mhilis,</span>
<lb n="2353"/><span>chaoimh.</span>
<lb n="2354"/><span>Is minic líon sí cluas na nGall ó Chuing go Carraic</span>
<lb n="2355"/><span>Airt,</span>
<lb n="2356"/><span>'Gus maireann sí mar chuimhne laoch na laetheadh a tá</span>
<lb n="2357"/><span>thart!</span>
<lb n="2358"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2359"/><p><span>Mar chluinimid na fuama sin, nár bh'féidir leo do chosc,</span>
<lb n="2360"/><span>Tá croidhthe líonta suas le sógh; tá luthghair ann gach</span>
<lb n="2361"/><span>rosc;</span>
<lb n="2362"/><span>Árd-preabann cuisle saoirse, is neimh-eaglach sinn 'gus</span>
<lb n="2363"/><span>tréan,</span>
<lb n="2364"/><span>Ó, mo chreach, go gcanfadh Éireannaighe i mBéarla</span>
<lb n="2365"/><span>sclábhuidhe bhréin, —</span>
<lb n="2366"/><span>Maith ár bhfios gur fann ár saothar — faon ár nguidhe um</span>
<lb n="2367"/><span>talamh saor,</span>
<lb n="2368"/><span>'Nuair chantar é a dteangain na sean-námhaid a scrios</span>
<lb n="2369"/><span>ár dtír.</span>
<lb n="2370"/><span>Maith ár n-eolas ar an bhfírinn a tá scríobtha anns an</span>
<lb n="2371"/><span>scéal</span>
<lb n="2372"/><span>Deir nach bhfuil aon chineadh buailte 'gus a dteanga féin</span>
<lb n="2373"/><span>'na mbéal';</span>
<lb n="2374"/><span>Níor mheas an Russ gur bh'fhéidir leis an Phóland bhocht</span>
<lb n="2375"/><span>do chlaoidh</span>
<lb n="2376"/><span>Gur bhrúigh sé as a h-ucht go deo an teanga ghrádhuigh sí.</span>
<lb n="2377"/><span>A bhráithreacha, ná scaraidh le bhur nGaedhilic bhlasta,</span>
<lb n="2378"/><span>bhreágh,</span>
<lb n="2379"/><span>Acht a n-aoinfheacht leis an tseamroig ghlais coimheadaidh</span>
<lb n="2380"/><span>í go bráth,</span>
<lb n="2381"/><span>Ó! canaidh 'rís bhur dteanga féin, 's ná guidh' ar son bhur</span>
<lb n="2382"/><span>gceart</span>
<lb n="2383"/><span>A nguth go deo acht Gaedhilic fhíor na laetheadh a tá thart!</span></p>
<lb n="2384"/>
<lb n="2385"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="2386"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2387"/><p><span>NUAIR NACH MAIRFIDH DO'N TÉ SIN A D'ADHRUIGH</span>
<lb n="2388"/><span>THÚ TRÁTH.</span></p>
<lb n="2389"/>
<lb n="2390"/><p><span>(Aistrighthe ó Bhéarla Thomais Uí Mhórdha).</span></p>
<lb n="2391"/>
<lb n="2392"/><p><span>Nuair nach mairfidh do'n té sin a d'adhruigh thú tráth</span>
<lb n="2393"/><span>Acht a bhróin 'gus a lochta amháin,</span>
<lb n="2394"/><span>Ó! abair a gcaoinfir má chaithfear aon scáth,</span>
<lb n="2395"/><span>Ar an bheatha, nár shaothruigh dó cáin?</span>
<lb n="2396"/><span>Seadh, guil, acht béidh masladh mo námhaid go léir</span>
<lb n="2397"/><span>'Ga thógbhail le deoraibh do léin</span>
<lb n="2398"/><span>Óir má's cionntach mé leo-san, ann d'amhgar ró-ghéar</span>
<lb n="2399"/><span>Bhí mé dílis a gcomhnuidhe dhuit féin.</span></p>
<lb n="2400"/>
<lb n="2401"/><p><span>Do bhí briongloididhe m'óige ort féin a's do chás;</span>
<lb n="2402"/><span>Bhí mo dhian-smaointe leat-sa gach lá;</span>
<lb n="2403"/><span>Ann mo bhás-urnuighe umhal do Dhia na nGrás,</span>
<lb n="2404"/><span>Béidh do chaomh-ainm liom-sa 'ga rádh.</span>
<lb n="2405"/><span>Ó nach séanmhar na cáirde a mhaireas 'san tsaoghal</span>
<lb n="2406"/><span>Le feicsint do ghlóire ró-mhóir':</span>
<lb n="2407"/><span>Acht tar éis sin ní'l beannacht níos dílse do Ghaodhal</span>
<lb n="2408"/><span>'Ná a bhás ar do shon-sa, a stóir!</span></p>
<lb n="2409"/>
<lb n="2410"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="2411"/>
<lb n="2412"/><p><span>A GCUIMHNE AR U. S. GRANT.</span></p>
<lb n="2413"/>
<lb n="2414"/><p><span>Marbh! andiu faoi shíoth faoi shuan</span>
<lb n="2415"/><span>Tá'n saighdiuir fíor;</span>
<lb n="2416"/><span>Marbh! tá'n laoch a sheas go buan</span>
<lb n="2417"/><span>Ar son a thír';</span>
<lb n="2418"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2419"/><p><span>A thír a bhí, le comhrac, fán</span>
<lb n="2420"/><span>Ó dheas go tuaidh;</span>
<lb n="2421"/><span>Ó bhárr go bun tá 'nois síothcháin,</span>
<lb n="2422"/><span>Ba mhór an bhuaidh!</span></p>
<lb n="2423"/>
<lb n="2424"/><p><span>Ciuin, cródha bhí sé anns an troid,</span>
<lb n="2425"/><span>Le misneach lán;</span>
<lb n="2426"/><span>Níor mhianuigh sé a bheith a mbroid</span>
<lb n="2427"/><span>Fear dubh nó bán.</span></p>
<lb n="2428"/>
<lb n="2429"/><p><span>Níor iarr sé glóire ann aon bheart,</span>
<lb n="2430"/><span>Ba mhor a chroidh',</span>
<lb n="2431"/><span>Acht tháinic sí go cóir, go ceart,</span>
<lb n="2432"/><span>'Gus las a shlighe.</span></p>
<lb n="2433"/>
<lb n="2434"/><p><span>Ní fós ó chloinn a dhuthaighe féin</span>
<lb n="2435"/><span>Do fuair sé glóir',</span>
<lb n="2436"/><span>Achth ann gach tír faoi sholus gréin',</span>
<lb n="2437"/><span>Fuair sé onóir,</span></p>
<lb n="2438"/>
<lb n="2439"/><p><span>Caoineamuis é 'gus ní gan fáth,</span>
<lb n="2440"/><span>Óir bhí a shaoghal</span>
<lb n="2441"/><span>'Na shómpla fhíor de'n bhrígh a tá</span>
<lb n="2442"/><span>I sliocht na nGaodhal.</span></p>
<lb n="2443"/>
<lb n="2444"/><p><span>Marbh! acht béidh a chuimhne beo</span>
<lb n="2445"/><span>'N ár measc go bráth;</span>
<lb n="2446"/><span>Marbh! acht béidh ár ngrádh níos teo</span>
<lb n="2447"/><span>Ag fás gach lá!</span></p>
<lb n="2448"/>
<lb n="2449"/><p><span>"PÁDRAIC."</span>
<lb n="2450"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2451"/><p><span>SMUAINTE BRÓIN.</span></p>
<lb n="2452"/>
<lb n="2453"/><p><span>Is dorcha anocht í an oidhche, ní fheicim aon réalt amháin,</span>
<lb n="2454"/><span>'Gus is dorcha trom atá smuainte mo chroidh'-sa tá scaoilte ar fán.</span>
<lb n="2455"/><span>Ní'l torann ar bith ann mo thimcheall acht na h-éanlaith dul thart ós mo</span>
<lb n="2456"/><span>cheann;</span>
<lb n="2457"/><span>Aithnighim sciathana na bpilbín ar a mbuille fad-tharrangte fann,</span>
<lb n="2458"/><span>Agus tigeann an fheadog mar pheilear ag gearradh na h-oidhche le fead</span>
<lb n="2459"/><span>Agus cluinim an gé-fhiadhain liath, an t-éan is gairbhe scread;</span>
<lb n="2460"/><span>Acht aon toran eile ní chluinim — is é sin a mhéaduigh mo bhrón,</span>
<lb n="2461"/><span>Aon toran eile acht screach agus glaodhach na n-éan ar an mhóin.</span></p>
<lb n="2462"/>
<lb n="2463"/><p><span>Acht a bhfad uaim ag bun dubh an tsléibhe ta láimh leis an fhairrge mhóir,</span>
<lb n="2464"/><span>Éist leis an taoide ag tathfan leis na tonntaibh a tá ar a tóir,</span>
<lb n="2465"/><span>Ag teacht chum na trágha 's ag slugadh an fhéir 's na feamna' bhog bhuidh',</span>
<lb n="2466"/><span>Acht comh fuar a's tá taoide na h-oidhche is fuaire go mór é mo chroidh'.</span>
<lb n="2467"/><span>Ní fhéadaim, ní fhéadaim a innsint, ní fhéadaim a thuigsint an fáth</span>
<lb n="2468"/><span>Faoi a bhfuil mé chomh buadhartha brónach, comh líonta le brón agus crádh.</span>
<lb n="2469"/><span>Is fuar 'gus is fiadhain an áit seo, an áit ann a bhfuil mé mo shuidh';</span>
<lb n="2470"/><span>Acht ní h-é sin an t-ádhbhar a d'fhág mé chomh cráidhte a's táim ann mo</span>
<lb n="2471"/><span>chroidh'.</span></p>
<lb n="2472"/>
<lb n="2473"/><p><span>Ó d'imthigh na daoine bhí dílis, na daoine d'a dtug mé mo ghrádh,</span>
<lb n="2474"/><span>Ó bhí siad díbirthe scaoilte ó'n tír ann ar tógadh mé tráth,</span>
<lb n="2475"/><span>Ag iarraidh foscaidh a's dídin ó'n mbochtanas agus anró,</span>
<lb n="2476"/><span>'San tír ann a rabh siad suidhte ní'l anois acht an chaora 'san bhó.</span>
<lb n="2477"/><span>Tá'n bhó 'gus an chaora ag inbhear ar lorg na ndaoine, mo léan!</span>
<lb n="2478"/><span>A n-áit gáire na bpáiste 's na leanbh, ní chluinim acht scréach na n-éan;</span>
<lb n="2479"/><span>Do muchadh gach coinneall a's solus a bhíodh a ndoras gach tighe;</span>
<lb n="2480"/><span>Is é brón agus díbirt na ndaoine a mhéaduigh mo bhrón ann mo chroidh'.</span></p>
<lb n="2481"/>
<lb n="2482"/><p><span>Acht féach tá'n ghealach ag éirighe 's ag réabadh na néall dubh trom,</span>
<lb n="2483"/><span>Agus caithfidh sí solus a gaethe ar éadan na machaire lom;</span>
<lb n="2484"/><span>Agus bheirim faoi deara sean-bhallaidhe na dtighthe bhí leagtha annso —</span>
<lb n="2485"/><span>Na tighthe gan beannaibh, gan tairseach, gan cailín, gan buaile, gan bó.</span>
<lb n="2486"/><span>Ó'n charraic ar a bhfuil mé mo shuidh', och! is léar damh anois an gleann;</span>
<lb n="2487"/><span>Acht ní'l duine innti acht mise, nó aon neach ó cheann go ceann;</span>
<lb n="2488"/><span>Nó aon neach acht ba agus caoirigh anns an áit a rabh daoine fad ó;</span>
<lb n="2489"/><span>An naosc aonranach ag sgreadach, agus mise liom féin anns an cheo.</span>
<lb n="2490"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2491"/><p><span>Acht amhlaidh a's tháinic an ghealach ag briseadh amach ar an spéir,</span>
<lb n="2492"/><span>Ag scabadh uainn scáile na h-oidhche 's na néall dubh uile go léir,</span>
<lb n="2493"/><span>Ag ruagadh dorchadais oidhche, ag ruagadh smúid agus ceo,</span>
<lb n="2494"/><span>Ag soillsiughadh ar chnoc agus sliabh, ar fhéar agus inbhear na mbó.</span>
<lb n="2495"/><span>Ó amhlaidh a's lasann an ghealach ar an mbealach tá fuar agus bocht,</span>
<lb n="2496"/><span>Creidim go lasfaidh an tsaoirse an daoirse ann a bhfuilmíd anocht;</span>
<lb n="2497"/><span>Creidim go réabfaidh sí scáile an bháis ann a bhfuilmid anois;</span>
<lb n="2498"/><span>A's go gcluinfear go goirid thar sáile ár ngártha lúthgháireacha arís.</span></p>
<lb n="2499"/>
<lb n="2500"/><p><span>Acht, ó ní h-é comhrádh nó caoineadh, ní cainnt é. nó labhairt-le-béal</span>
<lb n="2501"/><span>A thógfas an dorchadas dínn-ne, a scapfas an scáile 's an néall;</span>
<lb n="2502"/><span>Ní ceol agus rannta na mbárd é, nó fuaim na n-abhran a tá binn;</span>
<lb n="2503"/><span>Ní gul é, ní guidhe é, ní caoineadh, nó bréagadh níos milse 'ná sin;</span>
<lb n="2504"/><span>Acht obair na lámh a tá láidir ag na daoinibh gan eagla'nn a gcroidh',</span>
<lb n="2505"/><span>Nach deachaidh arais a's nach rachfaidh, ó'n chogadh'nn bhfuilmid, a choidhch';</span>
<lb n="2506"/><span>Na daoine a sheasfas 'san mbeárna, nach deárnaidh's nach ndeánfaidh bréag,</span>
<lb n="2507"/><span>Na daoine nach féidir a scánnrughadh le bagairt, le pláigh, nó le h-éag.</span></p>
<lb n="2508"/>
<lb n="2509"/><p><span>Mo léir-scrios! cá rithid mo smuainte, sin neimh-nidh a tháinic am' cheann;</span>
<lb n="2510"/><span>Cá bhfeicfimid daoine mar-iad san?  Ní'l duine ar sliabh nó ar ghleann.</span>
<lb n="2511"/><span>Atá siad díbirthe, caithte amach uainn ar éadan an domhain;</span>
<lb n="2512"/><span>Ní'l lorg a gcos ar an tsliabh; ní'l lorg a mbád ar an abhainn;</span>
<lb n="2513"/><span>Agus tá mé am' aonar mé féin ann, tá mo long-sa gan seol a's gan</span>
<lb n="2514"/><span>stiuir, <fhuar'</span>
<lb n="2515"/><span>Ag tabhairt m'aghaidh ar fhad-imtheacht as Éirinn go tíorthaibh choimhthigheacha</span>
<lb n="2516"/><span>B'fhéidir a bhfágaim de mo cháirdibh nuair phillfead nach mbéidh siad beo,</span>
<lb n="2517"/><span>A's an teanga so tá mé ag labhairt nach labhairfear arís í go deo.</span></p>
<lb n="2518"/>
<lb n="2519"/><p><span>AN CRAOIBHÍN AOIBHINN.</span></p>
<lb n="2520"/>
<lb n="2521"/><p><span>Éist liom, a cháirde, tá scéal le rádh agam</span>
<lb n="2522"/><span>Ar an gcréatúr gránna a bhuail fúinn,</span>
<lb n="2523"/><span>A bhfuil dhá sciathan air comh leathan láidir</span>
<lb n="2524"/><span>Le Condae an Chláir nó le Cúige Mumhan.</span>
<lb n="2525"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2526"/><p><span>Ní'l lá nó oidhche nach mbíonn sinn claoidhte</span>
<lb n="2527"/><span>A's ár mbiadh ithte ar shlighe nach cóir</span>
<lb n="2528"/><span>Ag an gcréatúr dána tá teacht thar sáile,</span>
<lb n="2529"/><span>'Sé a ainm gránna — an Préachan Mór.</span></p>
<lb n="2530"/>
<lb n="2531"/><p><span>An Préachan mór, millteach mór,</span>
<lb n="2532"/><span>An Préachan mór dubh dána,</span>
<lb n="2533"/><span>An Préachan mór gan ceart gan cóir,</span>
<lb n="2534"/><span>Ruaigeamuid é thar sáile!</span></p>
<lb n="2535"/>
<lb n="2536"/><p><span>Cá bhfuil na preátaí a bhí ag Pádraic?</span>
<lb n="2537"/><span>Bhí siad go h-álainn 'san pháirc ag fás,</span>
<lb n="2538"/><span>Go dtáinic an t-éan sin le nimh 'na bhéal dubh,</span>
<lb n="2539"/><span>Agus sceith sé an t-éag, an phláigh 's an bás.</span>
<lb n="2540"/><span>Támaoid le chéile 's ár gcroidh' ag léimnigh</span>
<lb n="2541"/><span>Faoi airm ghéara dul ar a thóir;</span>
<lb n="2542"/><span>Tá toradh na h-Éireann gach lá d'a réabadh</span>
<lb n="2543"/><span>Ag an éan dubh bréan sin, an Préachan Mór.</span></p>
<lb n="2544"/>
<lb n="2545"/><p><span>An Préachan mór, millteach mór, agus rl.</span></p>
<lb n="2546"/>
<lb n="2547"/><p><span>Is mío-ádh mór é, is rud nach cóir é,</span>
<lb n="2548"/><span>'Sé cúis ár mbróin é, an t-éan mór dubh,</span>
<lb n="2549"/><span>D'fhág eórna briste 'gus cruithneacht scriosta</span>
<lb n="2550"/><span>'Gus coirce millte againn go tiugh;</span>
<lb n="2551"/><span>Ag slad' na ndaoine gach uile oidhche</span>
<lb n="2552"/><span>Ag scrios na tíre 's ag goid ár stóir,</span>
<lb n="2553"/><span>Agus glug-glug Béarla 'na scórnach bréan-san,</span>
<lb n="2554"/><span>'Sé éan an Bhéarla an Préachan Mór.</span></p>
<lb n="2555"/>
<lb n="2556"/><p><span>An Préachan mór, millteach mór, agus rl.</span></p>
<lb n="2557"/>
<lb n="2558"/><p><span>Do scab 's do réab sé na préataí glé-geal'</span>
<lb n="2559"/><span>A bhí go séanmhar ar bhárr na cré,</span>
<lb n="2560"/><span>Thug lón a's biadh do'n tseanoir liath,</span>
<lb n="2561"/><span>Thug lón is biadh do'n pháistín féin.</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2562"/><p><span>Acht tá siad scaptha, ithte a's scartha</span>
<lb n="2563"/><span>Pioctha a's lobhtha a's dubh go leor</span>
<lb n="2564"/><span>Ag an éan mór bradach tá teacht as Sacsain,</span>
<lb n="2565"/><span>'S gur b'é a ainm an Préachan Mór.</span></p>
<lb n="2566"/>
<lb n="2567"/><p><span>An Préachan mór, millteach mór, agus rl.</span></p>
<lb n="2568"/>
<lb n="2569"/><p><span>Tigidh le chéile, a chlann na h-Éireann,</span>
<lb n="2570"/><span>Go láidir gléasta, go bríoghmhar breagh</span>
<lb n="2571"/><span>Go gcuirfidhmid ruaig arís go luath</span>
<lb n="2572"/><span>Le géar lann' cruaidh' ar éan an chráidh,</span>
<lb n="2573"/><span>Buail amach é, lean agus creach é,</span>
<lb n="2574"/><span>Is námhaid cách é d'fhág mílte a mbrón,</span>
<lb n="2575"/><span>'S nár phillidh choidhche go dtí an tír seo</span>
<lb n="2576"/><span>An sciúrsa millteach, an Préachan Mór.</span></p>
<lb n="2577"/>
<lb n="2578"/><p><span>An Préachan mór, millteach mór, agus rl.</span></p>
<lb n="2579"/>
<lb n="2580"/><p><span>Tiocfaidh an lá a mbéidh grásta a's grádh,</span>
<lb n="2581"/><span>A mbéidh séan agus ádh ar ár n-Oilean fós,</span>
<lb n="2582"/><span>'S béidh an tseamrog ghlas a chaill a blas,</span>
<lb n="2583"/><span>Arís go h-árd ós ceann an róis.</span>
<lb n="2584"/><span>Ní bhéidh droch-shíon ar feadh na mbliadhan</span>
<lb n="2585"/><span>Soillseóchaidh an ghrian arís mar ór,</span>
<lb n="2586"/><span>Nuair bhéidh sé marbh, a's shíos 'san talamh</span>
<lb n="2587"/><span>Ár scrios, ár mallacht, an Préachan Mór.</span></p>
<lb n="2588"/>
<lb n="2589"/><p><span>An Préachan mór, millteach mór, agus rl.</span></p>
<lb n="2590"/>
<lb n="2591"/><p><span>AN CRAOIBHÍN AOIBHINN.</span>
<lb n="2592"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2593"/><p><span>SLÁINTE.</span></p>
<lb n="2594"/>
<lb n="2595"/><p><span>Seo sláinte Uladh dhubh na nGall,</span>
<lb n="2596"/><span>A gcomhnuidhe fíor, gidh minic mall;</span>
<lb n="2597"/><span>Cia chonnairc fallsacht, cluain nó feall</span>
<lb n="2598"/><span>Ariamh ameasc a cloinne?</span>
<lb n="2599"/><span>Nuair shéid an adharc ag fuagradh baoghal</span>
<lb n="2600"/><span>Ó ghleanntaibh ghlas' 'gus sléibhtibh maol'</span>
<lb n="2601"/><span>Bhí laochra Uladh ameasc na nGaodhal</span>
<lb n="2602"/><span>'S an námhaid ós a gcoinne.</span></p>
<lb n="2603"/>
<lb n="2604"/><p><span>Seo sláinte fhíor do Chúige Mumhan</span>
<lb n="2605"/><span>'Gus chum a daoine buaidheach, buan;</span>
<lb n="2606"/><span>Ní bhfuaras iad-san riamh faoi shuan</span>
<lb n="2607"/><span>Le Sacsanach 'na láthair.</span>
<lb n="2608"/><span>Go mairidh siad mar sin go deo</span>
<lb n="2609"/><span>Le claidheamh do tharraing anns an ngleo</span>
<lb n="2610"/><span>Mar tharraing siad 'san am fad ó</span>
<lb n="2611"/><span>Go réidh ar son a máthar.</span></p>
<lb n="2612"/>
<lb n="2613"/><p><span>Seo sláinte mhór do Chúige Laighean</span>
<lb n="2614"/><span>'S d'a fhearaibh calma, crodha, tréan',</span>
<lb n="2615"/><span>Ciuin i mbéal, act tréan i méin</span>
<lb n="2616"/><span>'Gus millteach ann a mbuille.</span>
<lb n="2617"/><span>Gidh measca táid i bhfuil 's a bpór,</span>
<lb n="2618"/><span>Mar sin is uaisle iad go mór,</span>
<lb n="2619"/><span>Mar chruthuigh siad le neart go leor</span>
<lb n="2620"/><span>Ar ghort agus ar tuile.</span></p>
<lb n="2621"/>
<lb n="2622"/><p><span>Seo sláinte gheal do Chonnacht shiar</span>
<lb n="2623"/><span>'N ar díbreadh laochra breagh' ár dtír',</span>
<lb n="2624"/><span>A chongbhuigh suas an sean troid fhíor</span>
<lb n="2625"/><span>Le lámhaibh láidre chrodha.</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2626"/><p><span>"Go Connacht nó go h-áit níos teo,"</span>
<lb n="2627"/><span>Dubhairt scriosadoir a dtíre leo:</span>
<lb n="2628"/><span>"Glac siadsan Gaillimh 'gus Muigheo;"</span>
<lb n="2629"/><span>Fuair Seaghan an dara rogha.</span></p>
<lb n="2630"/>
<lb n="2631"/><p><span>Acht líonaidh suas gach ghloine lán,</span>
<lb n="2632"/><span>Agus ólamuis aon sláinte 'mháin</span>
<lb n="2633"/><span>Chum Éireann uile agus iomlán,</span>
<lb n="2634"/><span>A cuimhne agus a glóire.</span>
<lb n="2635"/><span>Gur luath go mbéidh sí sona saor,</span>
<lb n="2636"/><span>Gan néall ag taisbeaint ann a spéir,</span>
<lb n="2637"/><span>A náimhde ruaigthe amach go léir,</span>
<lb n="2638"/><span>Agus sinne ag a dtórramh.</span></p>
<lb n="2639"/>
<lb n="2640"/><p><span>"PÁDRAIC."</span></p>
<lb n="2641"/>
<lb n="2642"/><p><span>SLAINTE NA BHFEAR FÍOR.</span></p>
<lb n="2643"/>
<lb n="2644"/><p><span>Seo sláinte na ndaoine thóg teanga ár dtíre</span>
<lb n="2645"/><span>Ó'n dearmad 'gus scáile 'n a rabh sí 'n a luide;</span>
<lb n="2646"/><span>Bhí a bás-caoin ag éirighe mar ghul "inghin Líre,"</span>
<lb n="2647"/><span>'S a náimhde ag gáiridhe le nimh ann a gcroidh'.</span></p>
<lb n="2648"/>
<lb n="2649"/><p><span>Seo sláinte na ngaiscidhe nach bhfuil'neóchadh bás di,</span>
<lb n="2650"/><span>Acht d'éirigh ann am cheart d'a congbhail fós beo,</span>
<lb n="2651"/><span>A dubhairt leis na daoinibh a ngéaga do shíneadh,</span>
<lb n="2652"/><span>A chuir brígh agus beatha 'san Ghaedhilic go deo.</span></p>
<lb n="2653"/>
<lb n="2654"/><p><span>Seo sláinte na muinntear nach dtréigfeadh a sinnsear,</span>
<lb n="2655"/><span>Nuair bhí scáile na h-oidhche teacht ortha go trom,</span>
<lb n="2656"/><span>Nuair dubhradh le daoinibh dubh-chroidheach nach gcluinfidhe</span>
<lb n="2657"/><span>Aon fhocal de'n Ghaedhilic 'san oilean lag lom.</span>
<lb n="2658"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="2659"/><p><span>Seo sláinte na ndaoine ag nach bhfuil fios a gclaoidhte,</span>
<lb n="2660"/><span>A éirigheas ó bhriseadh mar an ghréin tar éis ceo,</span>
<lb n="2661"/><span>Le'r cuma a námhaid a bheith molta nó maoidhte</span>
<lb n="2662"/><span>Le tráillibh annsud nó le cladh'raibh annseo.</span></p>
<lb n="2663"/>
<lb n="2664"/><p><span>Seo sláiute na ndaoine nár thréig dóchas saoirse,</span>
<lb n="2665"/><span>'San aimsir budh duibhe a d'fhulaing a dtír,</span>
<lb n="2666"/><span>Nach mbéidh sásta go deo deo le bruid nó le daoirse —</span>
<lb n="2667"/><span>'S a throidfeas an sean-chath a gcomhnuidhe 's go síor.</span></p>
<lb n="2668"/>
<lb n="2669"/><p><span>Seo sláinte 'gus fine do ghach uile dhuine</span>
<lb n="2670"/><span>Nár dhearmaid sean-talamh a shinnsear go fóil,</span>
<lb n="2671"/><span>A charas a thír féin, a sliocht a's a cineadh,</span>
<lb n="2672"/><span>A teanga, a saoirse, a cliu a's a ceol.</span></p>
<lb n="2673"/>
<lb n="2674"/><p><span>DUINE GAN AINM.</span></p>
<lb n="2675"/>
<lb n="2676"/><p><span>NÁ H-ABAIR LIOM GO BHFUIL ÉIRE MARBH.</span></p>
<lb n="2677"/>
<lb n="2678"/><p><span>Ná h-abair liom go bhfuil Éire marbh,</span>
<lb n="2679"/><span>Gan dóchas saoirse, neirt nó réim',</span>
<lb n="2680"/><span>Go bhfuil gach smuaineadh sonais follamh,</span>
<lb n="2681"/><span>'S go mbéidh sí choidhche faoi chuing a's péin;</span></p>
<lb n="2682"/>
<lb n="2683"/><p><span>Go bhfuil a clann comh fad' faoi dhaoirse,</span>
<lb n="2684"/><span>Nach féidir leo-san aon iarracht mhór</span>
<lb n="2685"/><span>Do dheanadh arís ar son a saoirse,</span>
<lb n="2686"/><span>'S go mbéid go síorruidhe ag sileadh deor.</span></p>
<lb n="2687"/>
<lb n="2688"/><p><span>Amach go deo le smuaintibh mar iad</span>
<lb n="2689"/><span>Nar bhfiu le h-aon fhear do rádh ós árd,</span>
<lb n="2690"/><span>Nach fiu le h-Éireannaighibh chomh fad' a's bhéidhid</span>
<lb n="2691"/><span>Aon mhilliún tréan-fhear i gcrích na mbárd!</span>
<lb n="2692"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="2693"/><p><span>Is cuma chomh fhad' bhéas néall na h-oidhche</span>
<lb n="2694"/><span>Ag clúdughadh tíre faoi smúid a's ceo,</span>
<lb n="2695"/><span>Má bhíonn a clanna ag faire choidhche,</span>
<lb n="2696"/><span>Ní fhéadann an námhaid a gclaoidh go deo!</span></p>
<lb n="2697"/>
<lb n="2698"/><p><span>Féach ar an tír bheag shéin na Gréige</span>
<lb n="2699"/><span>A bhí faoi dhaoirse dhá mhíle bliadhan,</span>
<lb n="2700"/><span>A's dubhairt an domhan mór go rabh dubh éaga</span>
<lb n="2701"/><span>Ag teacht d'a clúdughadh go grod's go dian.</span></p>
<lb n="2702"/>
<lb n="2703"/><p><span>Acht maireann Gréag fós, a's ní'l sí claoidhte,</span>
<lb n="2704"/><span>Chomh saor andiu a's bhí sí fad ó,</span>
<lb n="2705"/><span>Nuair chonnairc a h-óg mná, ar shléibhtibh suidhte,</span>
<lb n="2706"/><span>Cabhlach na bPéarsach scriosta go deo.</span></p>
<lb n="2707"/>
<lb n="2708"/><p><span>Aontuighdis Éireannaighe go dlúth le chéile,</span>
<lb n="2709"/><span>Cuirtear troid um cineadh 'gus sleachta faoi,</span>
<lb n="2710"/><span>A's ní fad' go mbéidh saoirse i "dtír na féile,"</span>
<lb n="2711"/><span>Gan cumhacht ag daoinibh an domhain a claoidh.</span>
<lb n="2712"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Leabhar Filidheachta Fá Choinne na Scoil

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Leabhar Filidheachta Fá Choinne na Scoil

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
