Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Reacaireacht Ghrinn na Tuaithe</title><author><name type="main">Tadhg Ó Conchubhar</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">M186</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1925</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>M186</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Reacaireacht Ghrinn na Tuaithe</title><author>Tadhg Ó Conchubhar</author><imprint><publisher>Brún is Ó Nualláin</publisher><date>1925</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>RACAIREACHT GHRINN</span>
<lb n="2"/><span>NA TUAITHE</span>
<lb n="3"/></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="4"/><p><span>Tadhg Ó Conchubhair, úghdar agus seanchuidhe.</span>
<lb n="5"/></p>
</div>
<pb n="i"/>
<div><lb n="6"/><p><span>ROIMHRÁDH.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Ó Thadhg Ó Conchubhair i gCorca Dhuibhne iseadh</span>
<lb n="9"/><span>do scríobhadh a bhfuil sa leabhar so go dtí leathnach</span>
<lb n="10"/><span>a 111.  Ó aithris bhéil do scríobhadh iad uile agus is</span>
<lb n="11"/><span>é Fíonán Mac Coluim do chur síos iad ar fad</span>
<lb n="12"/><span>beagnach.  Is minic a bhí an té atá ag scríobhadh an</span>
<lb n="13"/><span>nóta so i dteannta Fhíonáin i dtigh Thaidhg, i dtreó</span>
<lb n="14"/><span>go bhfuil deimhne an scéil seo d'á chéadfadh féin</span>
<lb n="15"/><span>aige, agus is d'á bhrí sin d'iarr lucht an leabhair a</span>
<lb n="16"/><span>chur i n-eagar air an trácht gearr so a dhéanamh ar</span>
<lb n="17"/><span>na píosaí filíochta so agus ar Thadhg Ó Conchubhair.</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>Sean-fhear seacht mblian agus cheithre fichid iseadh</span>
<lb n="20"/><span>Tadhg Ó Conchubhair anois.  Tá comhnaidhe air ar an</span>
<lb n="21"/><span>nGráig le h-ais séipéil Liospóil, cúig míle soir ó'n</span>
<lb n="22"/><span>Daingean.  Ní raibh comhnaidhe air aon am d'á shaoghal</span>
<lb n="23"/><span>taobh amuich d'á pharóiste féin.  Bhí feirm dheas</span>
<lb n="24"/><span>thalmhan aige agus do dhein sé a shaothrú go tuig-</span>
<lb n="25"/><span>sionach agus go tairbheach ionnus ná féadfaí a rádh</span>
<lb n="26"/><span>aon uair ná raibh sé "os cionn a bhuille" go maith —</span>
<lb n="27"/><span>feirmeóir slachtmhar, cúramach agus compórd agus</span>
<lb n="28"/><span>crích d'á réir air féin is ar a chlainn.  Duine soi-</span>
<lb n="29"/><span>mheanmnach suairc iseadh fós é, greim agus léargus</span>
<lb n="30"/><span>aige ar chúrsaí an tsaoghail, agus nár bhain an saoghal</span>
<lb n="31"/><span>an gean gáire de chúinní a bhéil agus a shúl, ná an</span>
<lb n="32"/><span>chneastacht shéimh d'á aigne.</span>
<lb n="33"/></p>
</div>
<pb n="ii"/>
<div><lb n="34"/><p><span>Tíompall na bliana 1903 iseadh fuarthas fios ar</span>
<lb n="35"/><span>dtúis go raibh na "dánta" so ag Tadhg Ó Conchubhair.</span>
<lb n="36"/><span>Do scríobh Mícheál Ó Ciabháin, O.S., (a chliamhain)</span>
<lb n="37"/><span>"Cleamhnas an Bhacaigh" uaidh agus do léirigh leanbhaí</span>
<lb n="38"/><span>Scoile Breanndán é ag Feis an Daingin sa bhliain</span>
<lb n="39"/><span>1904 — ní a thug taithneamh do mhíle duine.  Fóraoir</span>
<lb n="40"/><span>géar! cailleadh na cóibeanna de'n "dán" agus</span>
<lb n="41"/><span>nuair a chuathas chuig Tadhg chun a fhagháil arís uaidh</span>
<lb n="42"/><span>bhí mór-chuid de imithe as a chuimhne.  Adeireadh</span>
<lb n="43"/><span>Tadhg go raibh a lán eile de'n tsaghas céadna aige</span>
<lb n="44"/><span>ach gur imigheadar as a chuimhne ar fad.  Ní h-iongna</span>
<lb n="45"/><span>san do dhuine d'á aois.  Is le teacht arís agus arís</span>
<lb n="46"/><span>eile do slánuigheadh an mhéid atá slán uaidh sa</span>
<lb n="47"/><span>leabhar so.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Bhí éideimhin mhór ann i dtaobh cé dob' údar do na</span>
<lb n="50"/><span>h-iarrachtaí filíochta so.  Le linn dúinn bheith 'á</span>
<lb n="51"/><span>bhfagháil ó Thadhg, bhímís go piaclach 'á fhiafhraidhe</span>
<lb n="52"/><span>dhe cé cheap iad nó cé uaidh a fuair sé féin iad.</span>
<lb n="53"/><span>Ní dheineadh sé ach gáire, agus freagra éigin a thabhairt</span>
<lb n="54"/><span>dúinn d'fhágadh gan eolas sinn.  D'fhiosruigheamar</span>
<lb n="55"/><span>mórán de sheandaoine eile sa pharóiste ach do</span>
<lb n="56"/><span>chuaidh d'ár ndícheall oiread agus líne d'aon "dán"</span>
<lb n="57"/><span>aca d'fhagháil uatha ná fiú a chuimhne a mhúscailt</span></p>
</div>
<pb n="iii"/>
<div><lb n="58"/><p><span>ionnta.  Ní chualadar riamh iad.  Bhí úncail aige</span>
<lb n="59"/><span>le linn a óige a bhí 'na scoláire mhaith agus 'na</span>
<lb n="60"/><span>mhúinteóir scoile sa pharóiste agus mheasamar</span>
<lb n="61"/><span>tamall gurbh' iad a dhéantús san iad; ach tuigeadh</span>
<lb n="62"/><span>dúinn dá mb'eadh go mbeadh focal éigin d'á</span>
<lb n="63"/><span>dtuairisc ag daoine eile seachas Tadhg Ó Conchubhair.</span>
<lb n="64"/><span>An cuardach san a deineadh agus an deimhniú tháinig</span>
<lb n="65"/><span>d'á bhárr ná raibh fiú oiread agus a dtuairisc roimh</span>
<lb n="66"/><span>1903 ag duine ar bith ach aige féin — níor fhág san</span>
<lb n="67"/><span>tuigsint eile ná tuairim againn ach gurbh é Tadhg</span>
<lb n="68"/><span>féin a cheap iad.  Ar feadh an dá bhlian nó trí</span>
<lb n="69"/><span>seo caithte nuair a cuirtí ceist 'na dtaobh arís</span>
<lb n="70"/><span>air d'admhuigheadh sé "go raibh sé fáigiúil le linn</span>
<lb n="71"/><span>é bheith óg."  B'shin rud ná h-admhochadh sé go dtí</span>
<lb n="72"/><span>san.  I bhfómhar na bliana anuiridh d'iarr an té atá</span>
<lb n="73"/><span>á scríobhadh so ar Shéamas Ó Conchubhair, O.S., (mac</span>
<lb n="74"/><span>leis) dul chuige go speisialta thar ár gcionn agus,</span>
<lb n="75"/><span>ar son feasa agus eolais agus fírinne, a iarraidh</span>
<lb n="76"/><span>air a innsint dúinn cé cheap na h-iarrachtaí a bhí</span>
<lb n="77"/><span>fachta againn uaidh.  D'admhuigh Tadhg annsan gurbh</span>
<lb n="78"/><span>é féin do cheap iad agus sé tuairim an scríbhneóra</span>
<lb n="79"/><span>gurab é sin réidhteach na ceiste go fírinneach.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Is dearbh nach duine eile ach Duibhneach a chéad</span>
<lb n="82"/><span>cheap na n-iarrachtaí filíochta so.  Tá rian Chorca</span>
<lb n="83"/><span>Dhuibhne ar gach aon phioc de'n chainnt ach ar an</span></p>
</div>
<pb n="iv"/>
<div><lb n="84"/><p><span>mbeagán a ceartuigheadh go folus.  Nuair bhítheas</span>
<lb n="85"/><span>á n-ullmhú le cur i gcló ó am go h-am is léir</span>
<lb n="86"/><span>gur cuireadh an módh foshuidhteach i gceart i bhfoth-</span>
<lb n="87"/><span>áit ach is léir d'á aindeoin sin gurab é gnáthshlí</span>
<lb n="88"/><span>Chorca Dhuibhne a bhí i ngach áit ann ar dtúis .i.</span>
<lb n="89"/><span>an fhuirm choingheallach d'úsáid i n-ionad na fuirme</span>
<lb n="90"/><span>fó-shuidhte — locht atá go daingean i nGaedhilg</span>
<lb n="91"/><span>Iarthair Chiarraighe.  Tá comharthaí go leor eile le</span>
<lb n="92"/><span>fagháil — focail atá iomráidhteach ameasc Duibhneach,</span>
<lb n="93"/><span>mar atá "oipineon," "alfraits," "i bhfearas,"</span>
<lb n="94"/><span>"farró," "lamháil," "dá gcífeá"; agus muna</span>
<lb n="95"/><span>leor san d'fhianaise, tá trácht ar "Phíobaire an</span>
<lb n="96"/><span>Mhachaire" dob' aithnid sa cheanntar sin.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Níl aon ní ins na "dánta" féin a bhuailfeadh</span>
<lb n="99"/><span>dáta ar a ndéanamh níos sia siar ná an tráth</span>
<lb n="100"/><span>go bhféadfadh Tadhg Ó Conchubhair féin iad a</span>
<lb n="101"/><span>cheapadh.  Tá, go deimhin, a lán ionnta a dheimhn-</span>
<lb n="102"/><span>eochadh gur le trí fichid bliain a ceapadh iad.  Tá</span>
<lb n="103"/><span>trácht ar theacht an Bhéarla ar dtúis san áit</span>
<lb n="104"/><span>("Tréalach agus Máighréad"), trácht ar an "gcros"</span>
<lb n="105"/><span>a thógaint i n-aghaidh an óil, trácht ar "phílears"</span>
<lb n="106"/><span>agus "té" agus "Home Rule."  Tá an uile</span>
<lb n="107"/><span>deallramh ar an scéal gur le linn Taidhg a</span>
<lb n="108"/><span>ceapadh iad; agus i láthair an eolais atá le</span>
<lb n="109"/><span>fagháil againn is é ár dtuairim gurbh é a cheap.</span>
<lb n="110"/></p>
</div>
<pb n="v"/>
<div><lb n="111"/><p><span>Ná h-éiligheadh an léightheóir ealadha na scol ná</span>
<lb n="112"/><span>feallsúnacht na suadh ins an bhfilíocht so Thaidhg Uí</span>
<lb n="113"/><span>Chonchubhair.  Ní fhaghaidh sé aon chuid de'n d'á rud</span>
<lb n="114"/><span>ins na h-iarrachtaí seo.  Duine tuaithe a cheap iad</span>
<lb n="115"/><span>nárbh eol do éigseacht ná léirmheas litríochta.  Aigne</span>
<lb n="116"/><span>na tuaithe — tuath na Gaeltachta a bhí ann caoga</span>
<lb n="117"/><span>bliain ó shin — sin é atá ionnta; greann na tuaithe;</span>
<lb n="118"/><span>coidreamh na tuaithe agus a daoine, idir shagairt</span>
<lb n="119"/><span>agus feirmeóirí, agus bacaigh, agus píobairí; tuig-</span>
<lb n="120"/><span>sint na tuaithe nár ghéill fós gur mó is galánta</span>
<lb n="121"/><span>gadhairín díomhaoin Mhadam na cathrach ná an chearc a</span>
<lb n="122"/><span>bheireas an t-ubh nó an gamhain d'ólas bláthach; saoghal</span>
<lb n="123"/><span>na tuaithe nárbh' fhios dó cathracha ná caisleáin ná</span>
<lb n="124"/><span>béasa "na n-uaisle" ach gur lán-eol do treabhadh</span>
<lb n="125"/><span>agus cur agus tighthe cinntuighe agus béasa daoine</span>
<lb n="126"/><span>simplí agus na subháilcí agus na lochtaí a bhí ag</span>
<lb n="127"/><span>gabháil leo.  B'é sin an t-eolas agus an t-adhbhar</span>
<lb n="128"/><span>a bhí ag Tadhg Ó Conchubhair.  Do dhein sé leo do</span>
<lb n="129"/><span>réir a acmhuine.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>An chuid is tréithiúla de na h-iarrachtaí atá sa</span>
<lb n="132"/><span>bhailiú seo — na píosaí fada atá i bhfuirm dráma —</span>
<lb n="133"/><span>is neamh-choitchianta an saghas oibre í i nGaedhilg.</span>
<lb n="134"/><span>B'fhéidir go bhfuair an t-údar an smaoineamh</span></p>
</div>
<pb n="vi"/>
<div><lb n="135"/><p><span>aithne bhí aige (agus ag urmhór Gaedhilgeóirí le na</span>
<lb n="136"/><span>linn) ar "An Peacach 's an Bás," "An Siota 's a</span>
<lb n="137"/><span>Mháthair," "An Cholann 's an t-Anam," agus b'fhéidir</span>
<lb n="138"/><span>"Cúirt an Mheadhoin-oidhche" agus "Páirlimint na</span>
<lb n="139"/><span>mBan."  Ach ní ionnta san a fuair sé an deilbh</span>
<lb n="140"/><span>drámíochta atá ins "An Dá Dhrúncaer" agus i</span>
<lb n="141"/><span>"(g)Caismirt na gCearc," agus do bhí, leis, i</span>
<lb n="142"/><span>"(g)Cleamhnas an Bhacaigh" nuair do bhí san slán.</span>
<lb n="143"/><span>Mar le h-iarracht duine tuaithe ná feacaidh dráma</span>
<lb n="144"/><span>riamh is iongna cad a bheir do an tuigsint i</span>
<lb n="145"/><span>dtaobh tréithíocht aigeanta agus meóin daoine</span>
<lb n="146"/><span>d'eadardhealú mar atá ins "An Dá Dhrúncaer"</span>
<lb n="147"/><span>agus i "(g)Caismirt na gCearc," agus cad a mhúin</span>
<lb n="148"/><span>do fuireann an chluiche do thabhairt chun cinn nó ar</span>
<lb n="149"/><span>gcúl do réir mar bhíonn riachtanas leo.  Gan agó, tá</span>
<lb n="150"/><span>cuma an tuataigh ar na h-iarrachtaí ar fad, ach beidh</span>
<lb n="151"/><span>ar an léightheóir a admhú gur "tuata tuiscionnach"</span>
<lb n="152"/><span>é agus go ndearna sé obair ná dearna duine eile.</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>Deineadh an léightheóir staidéar ar an meadracht</span>
<lb n="155"/><span>atá san dá shaghas iarracht atá againn ó Thadhg Ó</span>
<lb n="156"/><span>Conchubhair.  Tá meadracht agus chomh-fhuaim amhráin</span>
<lb n="157"/><span>ins na h-amhráin — "Amhrán a' Bhaitsiléir," "Amhrán</span></p>
</div>
<pb n="vii"/>
<div><lb n="158"/><p><span>na Staigíní," "Nuair phósfa siad Dan," agus c.  Ach ins</span>
<lb n="159"/><span>na drámaí agus ins na h-agallaimh tá an chainnt</span>
<lb n="160"/><span>beagnach ar fad scurtha ó ughaim na filíochta, go mór</span>
<lb n="161"/><span>mór 's "An Dá Dhrúncaer."  Níl annsan ach an rian</span>
<lb n="162"/><span>is lugha de mheadracht agus ceangal aon-bhéime air</span>
<lb n="163"/><span>agus an tomhas féin go neamh chomhthrom.  Tá meadar</span>
<lb n="164"/><span>agus béim agus tomhas de shaghas i "(g)Caismirt</span>
<lb n="165"/><span>na gCearc," agus i "Lorg Dhomhnaill ar a bhróga"</span>
<lb n="166"/><span>agus i "(d)Tréalach agus Maighréad," ach is mór</span>
<lb n="167"/><span>idir é agus mheadracht Eoghain Ruaidh agus filí an</span>
<lb n="168"/><span>léighinn.  Bhí filíocht scaoilte de'n tsaghas so ag fás</span>
<lb n="169"/><span>ameasc na ndaoine gur chuir meath na Gaedhilge</span>
<lb n="170"/><span>cosc leis.  Is cuimhin le h-aoinne ó'n bhfíor Ghaelt cht</span>
<lb n="171"/><span>a oilteacht a bhíodh daoine ann chun "rosc" cainnte</span>
<lb n="172"/><span>a chur asta fé mar dhein máthair an chailín úd d'imigh</span>
<lb n="173"/><span>leis an saighdiúir Albanach —</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>M'fhada-chreach nímhneach!</span>
<lb n="176"/><span>Mar d'éaluigh mo Shíle</span>
<lb n="177"/><span>Le rábaire Híelan'</span>
<lb n="178"/><span>Gan bó 'ge ná caora</span>
<lb n="179"/><span>Gan hat' air ná bríste</span>
<lb n="180"/><span>Ach a phettí-coat scaoilte.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>Féach, leis, "Caoine Airt Uí Laoghaire," "An</span>
<lb n="183"/><span>Caoine Mhagaidh," "Crónán na Bó," "Eachtra</span>
<lb n="184"/><span>Sheáinín," "Eachtra Chapaill a' Chuimín," "Eachtra</span>
<lb n="185"/><span>an Aodhaire," "Eachtra an Bhradáin," agus c.</span>
<lb n="186"/></p>
</div>
<pb n="viii"/>
<div><lb n="187"/><p><span>An bíogadh filiúil ór fhásadar san is é ghríosuigh</span>
<lb n="188"/><span>Tadhg Ó Conchubhair.  Ní ón léighean ná ó scoilibh</span>
<lb n="189"/><span>suadh a tháinig sé.  D'fhás sé as aigne daoine gurbh</span>
<lb n="190"/><span>áil leó fuirm agus órd ar chainnt agus gur ceileadh</span>
<lb n="191"/><span>ortha ins na h-aimseara deirineacha an ealadha a</span>
<lb n="192"/><span>mhúinfeadh dhóibh conus an ghreantacht iomlán a chur ar</span>
<lb n="193"/><span>shruth a mbriathar béil.  Dá maireadh an bheócht agus</span>
<lb n="194"/><span>an bhuirbeacht sa Ghaedhilg ní fios ná go dtiocfadh an</span>
<lb n="195"/><span>tréith filíochta san chun cinn agus chun blátha agus ná</span>
<lb n="196"/><span>beimís i dtaoibh leis an méid seo a fuaireamar ó</span>
<lb n="197"/><span>Thadhg Ó Conchubhair agus le beagán eile d'á shaghas</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>Feasta beidh an té cheap na píosaí so iomráidhteach</span>
<lb n="200"/><span>ameasc lucht scrúdaithe na Gaedhilge agus na sean-</span>
<lb n="201"/><span>aimsireachta.  Luadhfar Tadhg Ó Conchubhair ameasc</span>
<lb n="202"/><span>na bhfilí muinntire i gCiarraighe — le Tomás Ruadh</span>
<lb n="203"/><span>agus Seán Ó Duinnshléibhe do chuaidh roimis.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>"AN SEABHAC,"</span>
<lb n="206"/><span>Um Féil Brighde, 1925.</span>
<lb n="207"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="208"/><p><span>AN DÁ DHRÚNCAER</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>[Ó bhéal-aithris Thadhg Uí Chonchubhair,</span>
<lb n="211"/><span>Lios Póil, Ciarraighe]</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>An tAthair Paor — sagart na paróiste.</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Seán Ó Séagha — meisgeóir duine.</span></p>
<lb n="216"/>
<lb n="217"/><p><span>Léan — Bean phósda Sheáin Uí Shéagha.</span></p>
<lb n="218"/>
<lb n="219"/><p><span>Séamus Raol — fear síbín.</span></p>
<lb n="220"/>
<lb n="221"/><p><span>Sinéad — Bean Shéamuis Raol.</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>Maighréad — cómharsa.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Bóthar tuaithe ar maidin go moch.</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>An Sagart:  Nach moch ataoir lasmuigh, a Sheáin</span>
<lb n="228"/><span>Uí Shéagha!</span>
<lb n="229"/><span>Is ní maith é do chruth ná do leibhiré;</span>
<lb n="230"/><span>A 'neósfá conus a chaithis an oidhche 'raer?</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Seán Ó Séagha:  Ná fuileann tu féin amuigh</span>
<lb n="233"/><span>chó' moch liom, a Athair Paor!</span>
<lb n="234"/><span>Is níl aon locht agam-sa ar mo chruth ná</span>
<lb n="235"/><span>'r mo leibhiré;</span>
<lb n="236"/><span>Agus pé slighe ar chaitheas-sa an oidhche araer</span>
<lb n="237"/><span>Is dó' liom gurb' é sin mo chúram féin.</span>
<lb n="238"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="239"/><p><span>Sagart: 'S dó' liom-sa, a Sheáin, go mbainean</span>
<lb n="240"/><span>sé led' bhean bhocht Léan,</span>
<lb n="241"/><span>Chó' mór is bainean sé leat féin,</span>
<lb n="242"/><span>An tslighe gur chaithis-se an oidhche 'raer,</span>
<lb n="243"/><span>Is an chuid eile go léir det' shaoghal.</span></p>
<lb n="244"/>
<lb n="245"/><p><span>Seán:  I mbriathar féin, a Athair Paor,</span>
<lb n="246"/><span>Nach gádh dhuit bheith ag tógaint páirt le Léan</span>
<lb n="247"/><span>Mar, deas nó clé, go bhfuil sí ábalta ar a</span>
<lb n="248"/><span>ceart a bhaint amach di féin.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Sagart: 'S dó! bhí duine éigint 'á rádh liom-sa</span>
<lb n="251"/><span>indé,</span>
<lb n="252"/><span>Go bhfuil a croidhe briste ar fad i Léan,</span>
<lb n="253"/><span>Mar go bhfuilean tusa ag caitheamh do shaoghal</span>
<lb n="254"/><span>agus do shlighe bheatha go léir,</span>
<lb n="255"/><span>I síbín Shéamuis Raol.</span></p>
<lb n="256"/>
<lb n="257"/><p><span>Seán:  Dhera, is dócha gurab í Léan bhí ag</span>
<lb n="258"/><span>innsint duit ar a' scéal,</span>
<lb n="259"/><span>Is bíodh geall nár 'nis sí aon phioc dá</span>
<lb n="260"/><span>lochtaí féin,</span>
<lb n="261"/><span>Cé gur mór acu 'baint léi,</span>
<lb n="262"/><span>Agus thabharfadh a turus ar shíbín Shéamuis</span>
<lb n="263"/><span>Raol chó' maith le Seán Ó Séagha.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Sagart;  Ní chreidim-se, a Sheáin Uí Shéagha,</span>
<lb n="266"/><span>go bhfuil aon lochtaí móra 'baint le Léan,</span>
<lb n="267"/><span>Agus ní chreidim-se go mbacfadh sí le síbín</span>
<lb n="268"/><span>Shéamuis Raol,</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="269"/><p><span>Mara raghadh sí ann at' dhiaidh féin</span>
<lb n="270"/><span>A d'iarraidh tu thabhairt abhaile léi.</span></p>
<lb n="271"/>
<lb n="272"/><p><span>Seán:  Arú mhuise!  'Athair Paor! cá bhfuil na</span>
<lb n="273"/><span>lochtaí móra 'baint le Seán ach chó' beag</span>
<lb n="274"/><span>le Léan?</span>
<lb n="275"/><span>Má ólaim anois nó arís mo bhraon</span>
<lb n="276"/><span>Nach é mo thuilleamh féinig é,</span>
<lb n="277"/><span>Agus cad a bhainean san le Léan?</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Sagart: Á! a Sheáin! ó'n lá cheanglas tú le</span>
<lb n="280"/><span>Léan</span>
<lb n="281"/><span>Tá sí chó' buanamhail ar do thuilleamh is</span>
<lb n="282"/><span>taoinn tú séin,</span>
<lb n="283"/><span>Is ar ndó, ba cheart duit é roinnt léi,</span>
<lb n="284"/><span>agus déanamh leis dá réir.</span></p>
<lb n="285"/>
<lb n="286"/><p><span>Seán:  I m'briathar 'Athair, is maith is cuimhin</span>
<lb n="287"/><span>liom é —</span>
<lb n="288"/><span>Agus a bhfuaireas uaithe 'spré</span>
<lb n="289"/><span>Gur bhainis-si dhíom é go léir,</span>
<lb n="290"/><span>Is mara mbeadh scillinn bhí im' phóca féin,</span>
<lb n="291"/><span>Gur bhaoghlach go mbeimís gan ár ndinnéar!</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span>Sagart:  Ta deállramh, a Sheáin, nár mór í an</span>
<lb n="294"/><span>spré,</span>
<lb n="295"/><span>Mar níor thugais dómhsa ach a' seacht is raol;</span>
<lb n="296"/><span>B'éigean dom leath-choróin eile a chur ann mé</span>
<lb n="297"/><span>féin</span>
<lb n="298"/><span>D'fhonn an Easbuig a dhéanamh baodhach.</span>
<lb n="299"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="300"/><p><span>Seán:  Dhera mhuise, cad é'n bhaint a bhí ag an</span>
<lb n="301"/><span>Easbog leis an sgéal?</span>
<lb n="302"/><span>Mara mbeadh go bhfuilean tusa beagán baoth</span>
<lb n="303"/><span>Ar ndó choimeádfá do chuid airgid agat féin.</span></p>
<lb n="304"/>
<lb n="305"/><p><span>Sagart: Á, a Sheáin Uí Sheagha, ní thugas-sa do'n</span>
<lb n="306"/><span>Easbog ach a cheart féin —</span>
<lb n="307"/><span>Rud ná fuaireas-sa uait-se ná ó Léan.</span>
<lb n="308"/><span>Agus b'fhearra dhuit é thabhairt dómh-sa féin</span>
<lb n="309"/><span>Ná é thabhairt ar fhuisgí lobhtha Shéamuis Raol.</span></p>
<lb n="310"/>
<lb n="311"/><p><span>Seán:  Tá fhios agam go maith, Athair Paor,</span>
<lb n="312"/><span>gur bheag leat ar fad é,</span>
<lb n="313"/><span>Cé ná rabhais thar deich neóimintí, ar a mhéid,</span>
<lb n="314"/><span>Am' cheangal-sa le Léan,</span>
<lb n="315"/><span>Is gur minic a chaitheas dhá uair déag a chluig</span>
<lb n="316"/><span>ag baint an fhéir,</span>
<lb n="317"/><span>Le speil ar beagán faobhair,</span>
<lb n="318"/><span>Is ná faghainn leath a' seacht is raol!</span></p>
<lb n="319"/>
<lb n="320"/><p><span>Sagart:  An té chraobhscaoilean Dlighe na Naomh</span>
<lb n="321"/><span>Is as a chaithfe sé a bheatha bhaint, é féin,</span>
<lb n="322"/><span>Is mara bhfaghadh sagairt as póstaí ach seacht is</span>
<lb n="323"/><span>raol,</span>
<lb n="324"/><span>Ba suarach é a mbreicfeast ná a ndinnéar.</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>Seán:  Seadh, 'nois, a Athair Paor, pé 'cu baint</span>
<lb n="327"/><span>a' choirce é, no baint an fhéir,</span>
<lb n="328"/><span>Dúblógha mé dhuit an seacht is raol</span>
<lb n="329"/><span>Ach mé scur arís ó léan!</span>
<lb n="330"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="331"/><p><span>Sagart: Á! a Sheáin Uí Shéagha! 'á dtabharfá dhom</span>
<lb n="332"/><span>saidhbhreas an tsaoghail</span>
<lb n="333"/><span>Is 'ollmhaitheas go léir</span>
<lb n="334"/><span>Ní scurfainn tus' ó Léan,</span>
<lb n="335"/><span>Is ní lugha ná fhéadfainn é.</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>Seán:  Arú, a Athair Paor! ar ndó ní le slabhra</span>
<lb n="338"/><span>ná lé téid,</span>
<lb n="339"/><span>Ná le córda reamhar ná caol,</span>
<lb n="340"/><span>A cheanglais-se mé le Léan,</span>
<lb n="341"/><span>Ach le beagán ráidhte béil</span>
<lb n="342"/><span>Agus gan ach gibi is i gcuid aca san féin.</span></p>
<lb n="343"/>
<lb n="344"/><p><span>Sagart:  A Sheáin Uí Shéagha, 'á mba le slabhra</span>
<lb n="345"/><span>nó le téid,</span>
<lb n="346"/><span>Nó le córda reamhar ná caol,</span>
<lb n="347"/><span>Do cheanglóinn tu le Léan,</span>
<lb n="348"/><span>Do scaoilfeá iad tu féin.</span>
<lb n="349"/><span>Níorbh' eadh ach le ceann de shácraimíntí Dé</span>
<lb n="350"/><span>Agus a bhfuil de shagairt ar a saoghal,</span>
<lb n="351"/><span>Is fiú amháin an Pápa féin,</span>
<lb n="352"/><span>Ní fhéadfaidís tú scur anois ó Léan.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>Seán:  Gabhaim párdún agat, 'Athair Paor,</span>
<lb n="355"/><span>Ná cloisim Séamas Raol á léigheadh as na</span>
<lb n="356"/><span>páipéir,</span>
<lb n="357"/><span>Go bhfuil breitheamhain dlighe 'gus léighinn</span>
<lb n="358"/><span>'ghá sgur a n-aghai'n lae;</span>
<lb n="359"/><span>Agus san ar fuaid a' tsaoghail.</span>
<lb n="360"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="361"/><p><span>Sagart: Á! a Sheáin Uí Séagha! ní h-í dlighe</span>
<lb n="362"/><span>na mbreitheamhan san Dlighe na Naomh</span>
<lb n="363"/><span>Mar an pósadh déintear in Eaglais Dé</span>
<lb n="364"/><span>Níl aon sgaoileadh air go raghaidh duine acu</span>
<lb n="365"/><span>'n chré.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>Seán: 'S dó mhuise 'nois, Athair Paor, liom-sa</span>
<lb n="368"/><span>ní thaithnean Léan</span>
<lb n="369"/><span>Is ní lúgha ná thaithnim léi</span>
<lb n="370"/><span>Agus i gcóir na síorruidheachta agus an</span>
<lb n="371"/><span>tsaoghail</span>
<lb n="372"/><span>B'fhearra dhos gach aoinne 'gainn imtheacht</span>
<lb n="373"/><span>do féin</span>
<lb n="374"/><span>Ná bheith ag bruighean mar bhímíd in aghaidh</span>
<lb n="375"/><span>an lae.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>Sagart: 'S dó, a Sheáin, tá a leigheas san ar</span>
<lb n="378"/><span>do lámhaibh féin:</span>
<lb n="379"/><span>Dá n-eireóchthá as an mbraon</span>
<lb n="380"/><span>Is fuireach ó shíbín Shéamuis Raol</span>
<lb n="381"/><span>Ní bheadh ach gradam is grádh eadraibh araon.</span></p>
<lb n="382"/>
<lb n="383"/><p><span>Seán:  Mhuise mo thruagh go muar tu, 'Athair</span>
<lb n="384"/><span>Paor!</span>
<lb n="385"/><span>Má's dó leat go bhfaghadh cion ná grádh slighe</span>
<lb n="386"/><span>i gcroidhe Léan.</span>
<lb n="387"/><span>Croidhe atá chó' líonta 'mhioscais is de phlé,</span>
<lb n="388"/><span>Is bheadh bolg sean-bhó bheadh tar éis na</span>
<lb n="389"/><span>h-oidhche ar choca féir.</span>
<lb n="390"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="391"/><p><span>Athair Paor:  Ní chreidim-si, a Sheáin Uí Shéagha,</span>
<lb n="392"/><span>go bhfuil Léan chó' h-olc san go léir.</span>
<lb n="393"/><span>Má bhíonn sí 'nis nó 'rís ag plé,</span>
<lb n="394"/><span>Bíonn a' chúis aici go léir a saoghail.</span></p>
<lb n="395"/>
<lb n="396"/><p><span>Seán: 'Nis, Athair, sid é ár dtig féin,</span>
<lb n="397"/><span>Téanam isteach ag triall uirthi, sinn araon,</span>
<lb n="398"/><span>Is ansan tuigfir féin, ciacu is mó, mo lochtaí-</span>
<lb n="399"/><span>si ná lochtaí Léan.</span></p>
<lb n="400"/>
<lb n="401"/><p><span>Sagart:  Raghaidh mé in éinfheacht leat, a Sheáin</span>
<lb n="402"/><span>Uí Shéagha,</span>
<lb n="403"/><span>Is tá súil agam le congnamh Dé,</span>
<lb n="404"/><span>Is le h-eadarghuidhe na Naomh</span>
<lb n="405"/><span>Go ndéanfa mé síothcháin eadraibh araon.</span></p>
<lb n="406"/>
<lb n="407"/><p><span>Seán:  Mhuise mo thruagh go muar tú, 'Athair</span>
<lb n="408"/><span>Paor!</span>
<lb n="409"/><span>Dá mbeadh dáréag eile sagart ad' fhochair</span>
<lb n="410"/><span>féin,</span>
<lb n="411"/><span>Agus Naomh Peadar 'nbhúr bhfochair go léir,</span>
<lb n="412"/><span>Ní chuirfeadh sibh teanga shíothchánta i mbéal</span>
<lb n="413"/><span>Léan.</span></p>
<lb n="414"/>
<lb n="415"/><p><span>Sagart:  Eist do bhéal anois, a Sheáin Uí Shéagha!</span>
<lb n="416"/><span>Is ná h-abair a thuille léi,</span>
<lb n="417"/><span>Go ragham isteach ag triall uirthi féin,</span>
<lb n="418"/><span>Is chidhfidh mé annsan cad a bheidh le rádh</span>
<lb n="419"/><span>agaibh ar gach taobh.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>(Téidhid isteach).</span>
<lb n="422"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="423"/><p><span>Léan (ag fáiltiú roim a' sagart):  Dé bheatha-sa</span>
<lb n="424"/><span>chughainn, 'Athair Paor!</span>
<lb n="425"/><span>Mhuise! cá bhfuairis Seán Ó Séagha?</span>
<lb n="426"/><span>Táim se á lorg ó eirghe lae,</span>
<lb n="427"/><span>Ar eagla go mbeadh sé báidhte i bpoll ná</span>
<lb n="428"/><span>i bhféith.</span></p>
<lb n="429"/>
<lb n="430"/><p><span>Saghart:  Go mairir-se i bhfad, a Léan!</span>
<lb n="431"/><span>Is ní raibh aon bhaoghal báidhte andiu ar</span>
<lb n="432"/><span>Sheán Ó Séagha,</span>
<lb n="433"/><span>Bhí sé có' h-ábalta ar theacht abhaile le</span>
<lb n="434"/><span>h-aoinne againn araon.</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>Léan:  Ní bheadh san le rádh agat, 'Athair Paor,</span>
<lb n="437"/><span>Dá gcífeá 'teacht é ar maidin indé,</span>
<lb n="438"/><span>I gcairtín asail ag tuinncéar,</span>
<lb n="439"/><span>Ceangailte le téid,</span>
<lb n="440"/><span>Agus ceaintíní an duine bhoicht go léir</span>
<lb n="441"/><span>Aige raidtithe sa spéir.</span></p>
<lb n="442"/>
<lb n="443"/><p><span>Seán: Ó is fada go dtachtann an t-éitheach tusa,</span>
<lb n="444"/><span>a Léan!</span>
<lb n="445"/><span>Is measa thú ná an Bréagaire Mór féin,</span>
<lb n="446"/><span>Adeireadh go dtugadh sé réilthín leis o'n spéir,</span>
<lb n="447"/><span>de bharra stáca 'néadh sé féin,</span>
<lb n="448"/><span>Is gurbh é thug leis ar scéith,</span>
<lb n="449"/><span>Na Cruacha Dubha o'n nGréig.</span>
<lb n="450"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="451"/><p><span>Léan:  Dhera, eist do bhéal, a loitiméir!</span>
<lb n="452"/><span>Ar ndó' níl aon ní ach éitheach le fághail</span>
<lb n="453"/><span>ó dhrúncaer,</span>
<lb n="454"/><span>Ná dúbhrais-se leis an Athair Paor, an lá phós</span>
<lb n="455"/><span>sé sinn araon,</span>
<lb n="456"/><span>Ná raibh agat ach a' seacht is raol,</span>
<lb n="457"/><span>Is mé tar éis cúig phúint a thabhairt duit</span>
<lb n="458"/><span>mé féin.</span></p>
<lb n="459"/>
<lb n="460"/><p><span>Seán:  Ó! 'Athair Paor, crochfa sí an saoghal,</span>
<lb n="461"/><span>is go siúrálta crochfa sí mé féin,</span>
<lb n="462"/><span>Chím ag teacht chughainn Séamus Raol,</span>
<lb n="463"/><span>Bhí sé sin láithreach a' mhargaidh eadrainn</span>
<lb n="464"/><span>araon</span>
<lb n="465"/><span>Is 'neósaidh sé sin duit nár thug sí dhom</span>
<lb n="466"/><span>ach an seacht is raol.</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>Léan:  Dhera, 'Athair Paor! ná creid focal ó</span>
<lb n="469"/><span>Shéamus Raol</span>
<lb n="470"/><span>Mar is fearr é chun an éithigh ná Seán Ó Séagha</span>
<lb n="471"/><span>féin</span>
<lb n="472"/><span>Ach tá in éinfeacht leis Sinéad,</span>
<lb n="473"/><span>Tá sí chó' fírinneach liom féin, is 'neósaidh</span>
<lb n="474"/><span>sí sin duit gur cúig phúint an spré.</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>(Tagann Séamus Raol isteach).</span>
<lb n="477"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="478"/><p><span>Léan:  Mhuise, go dtachta 'n Beurla briste tusa,</span>
<lb n="479"/><span>Shéamuis Raol!</span>
<lb n="480"/><span>Ná tabharfadh an chaint dúinn thá againn</span>
<lb n="481"/><span>go léir,</span>
<lb n="482"/><span>An chaint a fuairis ót' athair is ót' mháthair</span>
<lb n="483"/><span>féin,</span>
<lb n="484"/><span>Is atá ag an Athair Paor ós aige atá an</span>
<lb n="485"/><span>fhoghluim mhór go léir.</span>
<lb n="486"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="487"/><p><span>Sinéad (le Séamus):  Tuille tubaiste chughat,</span>
<lb n="488"/><span>a Shéamuis Raol.</span>
<lb n="489"/><span>Is minic a dubhart-sa leat, mé féin,</span>
<lb n="490"/><span>An Beurla briste a dh'fhágaint it' dhéidh,</span>
<lb n="491"/><span>Is gan a bheith it' ghléas magaidh is id'</span>
<lb n="492"/><span>choilichín Paor,</span>
<lb n="493"/><span>'Ges na cómhursain uile go léir.</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>Seán:  Dhera, ná fuil sé chó' maith agat, a</span>
<lb n="496"/><span>Shéamuis Raol,</span>
<lb n="497"/><span>Dul ar an nGaeluinn ar ár nós go léir</span>
<lb n="498"/><span>Ar ndó is dócha go bhfuil Beurla ag an</span>
<lb n="499"/><span>sagart chó' maith leat féin</span>
<lb n="500"/><span>Agus sin é é a labhairt Gaeluinne ar ár</span>
<lb n="501"/><span>nós féin —</span>
<lb n="502"/><span>Anois, a Shéamuis Raol, is cuimhin leat oidhche</span>
<lb n="503"/><span>an chleamhnais idir mise is Léan</span>
<lb n="504"/><span>Agus is cuimhin leat nár thug sí dhom ach a</span>
<lb n="505"/><span>seacht is raol,</span>
<lb n="506"/><span>Agus deir sí andiu leis an Athair Paor</span>
<lb n="507"/><span>gur chúig phuint a spré.</span>
<lb n="508"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="509"/><p><span>Sagart:  Dubhart leat cheana, a Shéamuis Raol.</span>
<lb n="510"/><span>ná beadh againn ach ár dteanga dhuthchais</span>
<lb n="511"/><span>féin.</span>
<lb n="512"/><span>Is mara bhfuil sí sin agat-sa, éist!</span></p>
<lb n="513"/>
<lb n="514"/><p><span>Séamus:  Seadh 'nis, 'Athair Paor, inneósad an</span>
<lb n="515"/><span>sgéal sa Gaeluinn chó' maith agus fhéad-</span>
<lb n="516"/><span>fad é:</span>
<lb n="517"/><span>Do bhíos láithreach a' chleamhnais Sheáin is</span>
<lb n="518"/><span>Léan</span>
<lb n="519"/><span>Is níor thug sí dho ach amháin a' seacht is</span>
<lb n="520"/><span>raol,</span>
<lb n="521"/><span>Agus cé go raibh sparán maith aice féin</span>
<lb n="522"/><span>Is dóigh dá mbeadh Seán 'na rí ar an nGréig,</span>
<lb n="523"/><span>Ná faghadh sé pinginn eile ó Léan.</span></p>
<lb n="524"/>
<lb n="525"/><p><span>Léan:  Ara, nach maith a thuigid siad a chéile,</span>
<lb n="526"/><span>an dá dhrúncaer!</span>
<lb n="527"/><span>Agus nach deas a chuireann Seán a sgéal i</span>
<lb n="528"/><span>mbeul Shéamuis Raol!</span>
<lb n="529"/><span>Do bhís láithreach, a Shinéad!</span>
<lb n="530"/><span>Is níor innsis breug ar a dtáinig fós "od"</span>
<lb n="531"/><span>shaoghal</span>
<lb n="532"/><span>Agus anois innis-se do'n Athair Paor an</span>
<lb n="533"/><span>mór a thugas-sa do Sheán mar spré.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>Sinéad:  Ara, a Léan, is cuimhin liom an sgéal</span>
<lb n="536"/><span>chomh maith's is cuimhin liom an oidhche araer</span>
<lb n="537"/><span>Agus, as sparán do bhí ad' bhorlach chlé,</span>
<lb n="538"/><span>Do thugais chúig phúint do Sheán Ó Séagha,</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="539"/><p><span>Is ní maith a' chrí' a chuiris air, ar mo nós</span>
<lb n="540"/><span>féin,</span>
<lb n="541"/><span>Nuair a thugas a raibh ar a' saoghal agam</span>
<lb n="542"/><span>do Shéamus Raol.</span></p>
<lb n="543"/>
<lb n="544"/><p><span>Lean:  Seadh anois, 'Athair Paor!  Cad a</span>
<lb n="545"/><span>deireann tú leis an dá dhrúncaer?</span>
<lb n="546"/><span>A' b'iad a chreidfe tú, nó mise agus Sinéad,</span>
<lb n="547"/><span>Nár innis breug ar a dtáinig fós 'ár saoghal?</span></p>
<lb n="548"/>
<lb n="549"/><p><span>Sagart:  Go siúrálta, a Léan, táim ag dul amach</span>
<lb n="550"/><span>agaibh ar gach taobh,</span>
<lb n="551"/><span>Deir Séamus agus Seán Ó Séagha ná raibh</span>
<lb n="552"/><span>ann ach a seacht is raol —</span>
<lb n="553"/><span>Agus deireann tusa agus Sinéad gur chúig</span>
<lb n="554"/><span>phúint an spré,</span>
<lb n="555"/><span>Dá mbeadh éinne eile agam ar aon taobh,</span>
<lb n="556"/><span>Thabharfainn breitheamhnachas láíthreach ar an</span>
<lb n="557"/><span>sgeul.</span></p>
<lb n="558"/>
<lb n="559"/><p><span>Sinéad;  Dhera, a Léan, nach cuimhin leat-sa bean</span>
<lb n="560"/><span>a tighe seo amuigh, Máighréad,</span>
<lb n="561"/><span>A bheith 'ár bhfochair ar feadh na h-oidhche sin</span>
<lb n="562"/><span>go léir,</span>
<lb n="563"/><span>Agus is cuimhin léi an sgéal chomh maith le</span>
<lb n="564"/><span>h-éinne againn féin.</span></p>
<lb n="565"/>
<lb n="566"/><p><span>Léan:  I mbriathar go bhfuil an ceart agat, a</span>
<lb n="567"/><span>Shinéad,</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="568"/><p><span>Féach ná cuimhneoghainn uirthi sin mé féin,</span>
<lb n="569"/><span>Tabharfa mé isteach láithreach chughat í, 'Athair</span>
<lb n="570"/><span>Paor,</span>
<lb n="571"/><span>Is í an cailín í a chuirfidh corc sa dá</span>
<lb n="572"/><span>dhrúncaer!</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>Athair Paor:  Brostuig ort-sa mar sin, a Léan,</span>
<lb n="575"/><span>Theasdoch uaim-se bheith sa bhaile mé féin</span>
<lb n="576"/><span>Ní fheadar cathain a bheadh duine orm ag</span>
<lb n="577"/><span>glaodhach.</span></p>
<lb n="578"/>
<lb n="579"/><p><span>Seán Ó Séagha:  I mbriathar, 'Athair Paor, má thag-</span>
<lb n="580"/><span>ann Máighréad chughainn gheobhaimíd dúiseacht,</span>
<lb n="581"/><span>Mar tá teanga aici bheárfadh an fhéasóg de</span>
<lb n="582"/><span>Ghiúdach,</span>
<lb n="583"/><span>Is dá raghadh sí chun feirge do chaithfeadh sí</span>
<lb n="584"/><span>an teine dhearg idir an dá shúil ort.</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>Sagart:  Éist anois, a Sheáin Uí Shéagha, go dtiocfa</span>
<lb n="587"/><span>sí isteach, í féin,</span>
<lb n="588"/><span>Níor chuala-sa aon droch-rud riamh i ndiai'</span>
<lb n="589"/><span>Mháighréad.</span></p>
<lb n="590"/>
<lb n="591"/><p><span>(Tig Máighréad isteach.)</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span>Máighréad:  Dé bheatha-sa ar a' mbaile chughainn,</span>
<lb n="594"/><span>'Athair Paor!</span>
<lb n="595"/><span>Is dócha gur b'amhlaidh tángaís chun Críosdaithe</span>
<lb n="596"/><span>dhéanamh de'n dá dhrúncaer</span>
<lb n="597"/><span>Agus má 'néann tú dhíobh é,</span>
<lb n="598"/><span>Beam ag guidhe leat nó go ragham 'n chré.</span>
<lb n="599"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="600"/><p><span>Sagart:  Á, a Mháighréad, táid siad so 'n-a</span>
<lb n="601"/><span>gCríosdaighthe cheana chó' maith linn féin,</span>
<lb n="602"/><span>Gan aon locht sa tsaoghal, dá n-eireóghaidís</span>
<lb n="603"/><span>as an mbraon.</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>Séamus Raol:  Seadh anois, 'Athair Paor, ba</span>
<lb n="606"/><span>mhaith liom beagán focal a rádh, mé féin,</span>
<lb n="607"/><span>Sar a gcuirfeá aon cheist chun Máighréad</span>
<lb n="608"/><span>Agus as Beurla is feárr a neósainn a'</span>
<lb n="609"/><span>sgeul.</span>
<lb n="610"/><span>Dá lámhalfá-sa dhom é.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Sagart:  Á, a Shéamuis, tá do Bheurla ró chrosda</span>
<lb n="613"/><span>go léir,</span>
<lb n="614"/><span>Ní maith a thuigfinn é, mé féin,</span>
<lb n="615"/><span>Agus tabhair an chaint dúinn a thuigfimíd</span>
<lb n="616"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="617"/>
<lb n="618"/><p><span>Seán (i gcogar le Sinéad):  Th'anam 'n riabhach,</span>
<lb n="619"/><span>a Shinéad, a chualais cad dubhairt an</span>
<lb n="620"/><span>tAthair Paor —</span>
<lb n="621"/><span>Mhuise, nách diail an Beurla atá ag Séamus</span>
<lb n="622"/><span>Raol agus a rádh ná fuil aon tuisgint</span>
<lb n="623"/><span>air ag an Athair Paor.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>Sinéad (i gcogar eile):  Dhera, a' magadh atá</span>
<lb n="626"/><span>an sagart, a Sheáin Uí Shéagha!</span>
<lb n="627"/><span>Cé nach dóigh leat go mbeadh aon mhagadh</span>
<lb n="628"/><span>ag baint leis an Athair Paor.</span>
<lb n="629"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="630"/><p><span>Séamus Raol:  Well, mar sin, Athair Paor,</span>
<lb n="631"/><span>leanfad do'n Ghaeluinn chó' maith is d'fhéad-</span>
<lb n="632"/><span>fad é —</span>
<lb n="633"/><span>Agus anois, Athair Paor, oidhche cleamhnais</span>
<lb n="634"/><span>Seáin is Léan,</span>
<lb n="635"/><span>B'í sin oidhche thórraimh Thaidhg Uí Néill</span>
<lb n="636"/><span>Agus bhí an triúr san i dtig a' chuirp</span>
<lb n="637"/><span>ar feadh a' lae</span>
<lb n="638"/><span>Ag riarú' bairrlíntí, coinnleóirí, agus áruistí</span>
<lb n="639"/><span>té,</span>
<lb n="640"/><span>'S ag olagón go fuidheach nuair ólaidís a'</span>
<lb n="641"/><span>braon —</span>
<lb n="642"/><span>Tráthnóna, fuaireadar trí buidéil</span>
<lb n="643"/><span>Agus dubrathas leo braon a thabhairt dómh-sa</span>
<lb n="644"/><span>is do Seán Ó Séagha —</span>
<lb n="645"/><span>Agus dá ngeobhadh chúcha aon stróinséar —</span></p>
<lb n="646"/>
<lb n="647"/><p><span>Mhuise, dá sgoilfinn-se agus Seán de'n tart,</span>
<lb n="648"/><span>ní bhfaghaimís asta braon,</span>
<lb n="649"/><span>Agus 'á b'ón Spáinn do gheobhadh stróinséar,</span>
<lb n="650"/><span>Ní bhfaghadh sé diúir as aon buideul.</span>
<lb n="651"/><span>D'óladar féin iad go léir, i slighe 's</span>
<lb n="652"/><span>go rabhdar ar meisge caoch.</span>
<lb n="653"/><span>Tamall ag caismirt agus a' plé,</span>
<lb n="654"/><span>Tamall a' seimint a' chlár bog déil,</span>
<lb n="655"/><span>Tamall ag gol i ndiai' Thaidhg Uí Néill</span>
<lb n="656"/><span>Agus an dóigh leat-sa, 'Athair Paor, go bhfuil</span>
<lb n="657"/><span>aon chuimhne acu san ar ar mhór ná ar</span>
<lb n="658"/><span>bheag í an spré —</span>
<lb n="659"/><span>Is má imthig chúig phúint ó Léan</span>
<lb n="660"/><span>Is amhla' chaill sí é ar thórramh Thaidhg Uí Néill.</span>
<lb n="661"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="662"/><p><span>Athair Paor:  Cad tá le rádh 'gaibh anois, a</span>
<lb n="663"/><span>Mháighréad?</span>
<lb n="664"/><span>Má chuabhair chó' fada is adeir Séamus Raol,</span>
<lb n="665"/><span>Dheineabhair an donas buidhe go léir.</span></p>
<lb n="666"/>
<lb n="667"/><p><span>Máighréad:  Sé tá agamsa le rádh leat, 'Athair</span>
<lb n="668"/><span>Paor,</span>
<lb n="669"/><span>Dá mbeadh aithne cheart agat ar an Raolach</span>
<lb n="670"/><span>Go mbeadh Sailm na Mallacht le fada agat</span>
<lb n="671"/><span>air léighte.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>(le Séamus Raol)</span></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>Greadadh gréine chugat! a stollaire drún-</span>
<lb n="676"/><span>caera!</span>
<lb n="677"/><span>Dá fheabhus tú chun an óil, is seacht feárr</span>
<lb n="678"/><span>tú chun an éithig,</span>
<lb n="679"/><span>Is níl náire ná eagla ort roim shagart ná</span>
<lb n="680"/><span>chléireach,</span>
<lb n="681"/><span>Bhí Seán Ó Séagha is a bhean chó' seasgair</span>
<lb n="682"/><span>le b-aon bheirt,</span>
<lb n="683"/><span>Go grádhach, ceannasach, gradamamhail le</span>
<lb n="684"/><span>chéile,</span>
<lb n="685"/><span>Ach nuair thóg sé mar chuileachta tú, is</span>
<lb n="686"/><span>gairid gur thréig sé,</span>
<lb n="687"/><span>Agus tá sé andiu chó' tubaisdeach leat</span>
<lb n="688"/><span>féinig —</span>
<lb n="689"/><span>Is cá bhfuairis an fhoghluim go mbíonn tú</span>
<lb n="690"/><span>a' léigheamh as na páipéir do,</span>
<lb n="691"/><span>Is a chur isteach na cheann conus a gheóbhadh</span>
<lb n="692"/><span>sé é féin scurtha ó Léan bocht</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="693"/><p><span>Cé gurbh é an lá geal di agus chó' maith</span>
<lb n="694"/><span>do Shinéad leis,</span>
<lb n="695"/><span>'A mbéarfadh Lúsifear an beirt agaibh ansa</span>
<lb n="696"/><span>mhaidin chuige féin leis —</span>
<lb n="697"/><span>Agus nach nea'-náireach a thráchtan tú thar</span>
<lb n="698"/><span>bhás Thaidhg Uí Néill liom,</span>
<lb n="699"/><span>Is go bprúbhálfainn-si as mo sheasamh gur</span>
<lb n="700"/><span>tusa chuir 'n chré é,</span>
<lb n="701"/><span>Bhí sé de gheimhre is d'earrach at' fhochair-se</span>
<lb n="702"/><span>gan traochadh,</span>
<lb n="703"/><span>Agus fuair sé as galar nár sgar leis</span>
<lb n="704"/><span>gur éag sé.</span>
<lb n="705"/><span>Agus nach maith a chuimhnigheann tú ar na</span>
<lb n="706"/><span>trí buidéil dúinn —</span>
<lb n="707"/><span>Buidéil beaga chnagaire is gan ach gloine</span>
<lb n="708"/><span>ann do gach aoinne —</span>
<lb n="709"/><span>Is mara mbeadh ár mbreóiteacht is ár</span>
<lb n="710"/><span>n-aindeise ní bhlaisfimís braon de.</span>
<lb n="711"/><span>Agus anois, 'Athair, screadaim agus éighim</span>
<lb n="712"/><span>ort,</span>
<lb n="713"/><span>An bheirt seo dhíbirt as a' bparóisde nó a</span>
<lb n="714"/><span>sheoladh ar fad as Éire.</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>Séamus Raol:  Dhera arú, Mháighréad, nach 'reamhnach</span>
<lb n="717"/><span>a bhreóitig an triúr agaibh in éinfeacht!</span>
<lb n="718"/><span>A 'neósfá dho'n tsagart cad é an gearán a bhí</span>
<lb n="719"/><span>ar gach n-aon díbh.</span></p>
<lb n="720"/>
<lb n="721"/><p><span>Máighréad:  Dhera, ca' na thaobh ná 'neósainn é</span>
<lb n="722"/><span>do'n Athair Paor agus do'n pharóisde</span>
<lb n="723"/><span>go léir —</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="724"/><p><span>Bhí tinneas goile orm féin, tinneas fiacal</span>
<lb n="725"/><span>ar Léan agus tart gan traochadh ar</span>
<lb n="726"/><span>Shinéad,</span>
<lb n="727"/><span>Agus mara mbeadh gur ólamair an braon,</span>
<lb n="728"/><span>B'fhé go mbeadh duine againn 'sa chré,</span>
<lb n="729"/><span>Agus 'na thaobh san de, sinn go léir.</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>Seán Ó Séagha:  Raibh puinn de óltha agat, a</span>
<lb n="732"/><span>Mháighréad,</span>
<lb n="733"/><span>An oidhche rugais ar a dtuaigh is gur thugais</span>
<lb n="734"/><span>fúm léi,</span>
<lb n="735"/><span>Is mara mbeadh gur chaitheas mé féin de</span>
<lb n="736"/><span>phléisg sa chúinne,</span>
<lb n="737"/><span>Go mbeadh mo cheann na bhrúsgar.</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>Máighréad:  Is dói'n, nuair chonnac Léan agat</span>
<lb n="740"/><span>'á rúsgadh, ins na fiaclaibh agus ins na</span>
<lb n="741"/><span>súile, go siúrálta dá mbeadh gunna agam</span>
<lb n="742"/><span>do sgaoilfinn fút é,</span></p>
<lb n="743"/>
<lb n="744"/><p><span>Seán:  Dhera, ar ndó' ná 'neósfá, a rúcaigh, cé</span>
<lb n="745"/><span>thosnuigh ar dtúis é?</span></p>
<lb n="746"/>
<lb n="747"/><p><span>Sagart: Éist anois, a Sheáin Uí Shéagha agus</span>
<lb n="748"/><span>éist-si leis, a Mháighréad,</span>
<lb n="749"/><span>Mar níl sonas, rath, ná séan, in aon áit</span>
<lb n="750"/><span>go mbeidh sgallaeracht bhorb gheur</span>
<lb n="751"/><span>Ach clampar, feall, is claon agus aincisí</span>
<lb n="752"/><span>eile an tsaoghail —</span>
<lb n="753"/><span>'Nois tá eadraibh deisciobal Dé, is má</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="754"/><p><span>'néann sibh dá réir, beidh oraibh rathamhn-</span>
<lb n="755"/><span>achas sa tsaoghal agus gheobha sibh righeacht</span>
<lb n="756"/><span>na Naomh nuair a ragha sibh fé na dhéin —</span>
<lb n="757"/><span>Anois tosno' mé leat-sa, a Shéamuis Raol,</span>
<lb n="758"/><span>agus le Seán Ó Séagha agus a ndéanfa</span>
<lb n="759"/><span>sibh mar déarfad é?</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>Séamus Raol:  Is dócha go ndéanfam Athair</span>
<lb n="762"/><span>Paor, mara mbíon an sgeul ró chrosta</span>
<lb n="763"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>Sagart:  Ní bhei' sé crosda, docht, ná géar, ach</span>
<lb n="766"/><span>bei' sé sonuidhe, rathmhar, séimh —</span>
<lb n="767"/><span>Éirighidh as an mbraon ar a bhfuil rómhaibh</span>
<lb n="768"/><span>anois d'bhúr saoghal.</span></p>
<lb n="769"/>
<lb n="770"/><p><span>Séamus Raol:  Mhuise, na tosnófá leis na mná</span>
<lb n="771"/><span>ar dtúis, 'Athair Paor,</span>
<lb n="772"/><span>Is measa chun an óil go mór iad ná mise</span>
<lb n="773"/><span>is Seán Ó Séagha.</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>Léan:  Tá 'fhios agat, a Shéamuis Raol, ná raibh</span>
<lb n="776"/><span>éinne 'n thriúr againn-ne ar meisge, ar a</span>
<lb n="777"/><span>dtáinig fós 'ár saoghal —</span>
<lb n="778"/><span>Is anois, 'Athair Paor, tógfaimíd an chros</span>
<lb n="779"/><span>uait, má iarran tú orainn é, agus tógadh</span>
<lb n="780"/><span>na fir í chó' maith linn féin.</span>
<lb n="781"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="782"/><p><span>Sagart:  Ana mhaith, a Mháighréad, dubhart ó chianaibh</span>
<lb n="783"/><span>le Seán Ó Séagha, ná chuala aon dro'-ní riamh</span>
<lb n="784"/><span>at' dhéidh</span>
<lb n="785"/><span>Agus a dtógfa sibh, a Shéamuis Raol agus</span>
<lb n="786"/><span>a Sheáin Uí Shéagha, a' chros fé mar deir</span>
<lb n="787"/><span>Máighréad?</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>Séamus Raol:  Is dó', Athair Paor, tháinig</span>
<lb n="790"/><span>chugam-sa indé, deich ndosaen buidéal</span>
<lb n="791"/><span>de fhuisgí mhilis dhaor,</span>
<lb n="792"/><span>Agus 'á mbeidís sin díolta agam</span>
<lb n="793"/><span>thógfaimís a' chros láithreach uait, mé féin</span>
<lb n="794"/><span>is Seán Ó Séagha.</span></p>
<lb n="795"/>
<lb n="796"/><p><span>Sinéad:  Go siúráltha, a Shéamuis Raol, mara</span>
<lb n="797"/><span>dtógan sibh an chros fé mar deir Máighréad,</span>
<lb n="798"/><span>Beidh dúthaig éiginteach eile agam-sa agus</span>
<lb n="799"/><span>aige Léan, is ní bheimíd a gconntabhairt</span>
<lb n="800"/><span>ár n-anama libh araon.</span></p>
<lb n="801"/>
<lb n="802"/><p><span>Seán Ó Séagha:  Ara, a Shéamuis, tá sé chó' maith</span>
<lb n="803"/><span>againn an chros a thógaint fé mar deir</span>
<lb n="804"/><span>an tAthair Paor,</span>
<lb n="805"/><span>Cad do dhéanfá an ao' chor dá n-imtheoch</span>
<lb n="806"/><span>Sinéad agus go siúráltha ní mhairfinn-se</span>
<lb n="807"/><span>i ndiaidh Léan.</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span>Séamus Raol:  Is dócha go mbeadh an sgéal</span>
<lb n="810"/><span>go h-aindhis agam, a Sheáin Uí Shéagha, dá</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="811"/><p><span>n-imtheoch' Sinéad —</span>
<lb n="812"/><span>Agus anois, 'Athair, tógfaimíd an chros uait</span>
<lb n="813"/><span>agus cuirfimíd thar n-ais arís na buidéil.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>Sagart:  Seadh, téiridh go léir ar bhúr nglúnaibh</span>
<lb n="816"/><span>agus abraidh na focail a déarfad féin:</span></p>
<lb n="817"/>
<lb n="818"/><p><span>"Anois ar a bhfuil rómham dem' shaoghal,</span>
<lb n="819"/><span>"Le congnamh Rí na Naomh,</span>
<lb n="820"/><span>"Ní raghaid am' béal,</span>
<lb n="821"/><span>"Fuisgí saor ná daor,</span>
<lb n="822"/><span>"Ná brannda dearg ná baodh,</span>
<lb n="823"/><span>"Ná aon tsaghas fíon' ná lionn ón nGréig,</span>
<lb n="824"/><span>"Ná aon ní thagan as an soilléar."</span></p>
<lb n="825"/>
<lb n="826"/><p><span>Seadh, éirighidh ar fad anois agus téidheadh</span>
<lb n="827"/><span>gach aoinne agaibh i bhfeidhil a ghnótha féin,</span>
<lb n="828"/><span>Beiridh mo bheannacht libh agus beannacht De.</span>
<lb n="829"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="830"/><p><span>CLEAMHNAS AN BHACAIG.</span></p>
<lb n="831"/>
<lb n="832"/><p><span>Ó bhéal-aithris Thaidhg Ui Chonchubhair,</span>
<lb n="833"/><span>Lios Póil, Ciarraighe.</span></p>
<lb n="834"/>
<lb n="835"/><p><span>An Bacach:  Tá an bacach bocht ag beannú' dhuit,</span>
<lb n="836"/><span>a mhnaoi chríona,</span>
<lb n="837"/><span>Is go mbeannuighe na b-Aingil agus na Naoimh</span>
<lb n="838"/><span>duit</span>
<lb n="839"/><span>Fé mar bheannuighim-se ó chroidhe dhuit!</span></p>
<lb n="840"/>
<lb n="841"/><p><span>Cáit:  Ní mór a shuím a chuirim ad' bheannachadh</span>
<lb n="842"/><span>mar ní thagan sí ó chroidhe uait,</span>
<lb n="843"/><span>Níl sé ach ar bharra do theangan agus a</span>
<lb n="844"/><span>mhalairt it' inntinn.</span></p>
<lb n="845"/>
<lb n="846"/><p><span>Bacach:  Bhí sibhialta anois, a dhaltha, is ná bac</span>
<lb n="847"/><span>an achumhlacht!</span>
<lb n="848"/><span>Cuir do shíntiús chugam go tapaidh, mar</span>
<lb n="849"/><span>caithfead dul indiu go Baile Mhúirne.</span></p>
<lb n="850"/>
<lb n="851"/><p><span>Cáit:  Mhuise greada chugat, a bhacaig! marab</span>
<lb n="852"/><span>ionnat atá an tighearnamhlacht!</span>
<lb n="853"/><span>Agus nár chás liomsa dá mbeitheá marbh</span>
<lb n="854"/><span>sara sroistheá Baile Mhúirne.</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>Bacach:  A chaillichín chruaidh chasta, gan carthanacht</span>
<lb n="857"/><span>ná daonacht,</span>
<lb n="858"/><span>Is geárr go raghair abhaile is ní maith é</span>
<lb n="859"/><span>t'inead ann, is baoghlach.</span>
<lb n="860"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="861"/><p><span>Cáit:  Leig dod' ghlamaireacht, a challaire an</span>
<lb n="862"/><span>éithig!</span>
<lb n="863"/><span>Nó caithfead an teine dhearg leat, mara</span>
<lb n="864"/><span>mbeir amu' de phléisg uaim!</span></p>
<lb n="865"/>
<lb n="866"/><p><span>Bacach (ag láimhseáil a mhaide croise dho):  A</span>
<lb n="867"/><span>bhfeicean tu an chroisín!  B'fhéidir dá bhfaghfá</span>
<lb n="868"/><span>iarracht de sa mhaoil, go mbeifeá tamall</span>
<lb n="869"/><span>ag osnuighil agus ar feadh seachtaine ag</span>
<lb n="870"/><span>cneadaighil.</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>Cáit:  Dá bhfeicinnse ar fuaid a' tighe aon</span>
<lb n="873"/><span>phíce!</span>
<lb n="874"/><span>Nó aon airm eile go mbeadh puinnt' air!</span>
<lb n="875"/><span>Is fadó bheadh sé tríd' chroidhe agam!</span>
<lb n="876"/><span>Is ansan bhéarfadh Lúsifear chuighe féin síos</span>
<lb n="877"/><span>tú!</span></p>
<lb n="878"/>
<lb n="879"/><p><span>Bacach:  Mhuise, a chaillichín ghránda bhuidhe! is</span>
<lb n="880"/><span>fadó bheadh mo lapa ad' mhaoil agus tú</span>
<lb n="881"/><span>tarraicthe ar fuaid a' tighe,</span>
<lb n="882"/><span>Ach 'eagla go dtógfainn uait an gríos</span>
<lb n="883"/><span>Is go sgaipfinn é ar fuaid Chiarraighe.</span></p>
<lb n="884"/>
<lb n="885"/><p><span>Cáit:  Nach mé atá a' fághail an ghreada uait</span>
<lb n="886"/><span>istig am bothán féin,</span>
<lb n="887"/><span>Is gan cómhursa i ngiorracht fead agam 'á</span>
<lb n="888"/><span>nglaodhainn!</span></p>
<lb n="889"/>
<lb n="890"/><p><span>(Ag caitheamh teine leis)</span>
<lb n="891"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="892"/><p><span>Seo ladhar de'n luaith dhearg duit sa phlaosg</span>
<lb n="893"/><span>Agus b'fhéidir i dteannta bheith bacach go</span>
<lb n="894"/><span>mbeifeá caoch</span></p>
<lb n="895"/>
<lb n="896"/><p><span>(Liúirean an bacach)</span></p>
<lb n="897"/>
<lb n="898"/><p><span>Bacach:  A chaillichín dro'-chroidhe, tá mo shúile</span>
<lb n="899"/><span>agat caoch gan bhrigh —</span>
<lb n="900"/><span>Seo iarracht do'n chroisín dá tharrac ort sa</span>
<lb n="901"/><span>mhaoil —</span>
<lb n="902"/><span>B'fhé go gcuirfeadh sé tu 'n chill,</span>
<lb n="903"/><span>Agus b'fheárr do'n dúthaigh tú bheith thíos.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>Cáit (ag béicig):  A bhacaig ghránda bhradaig!</span>
<lb n="906"/><span>tá mo cheann agat 'na phraisigh is níl</span>
<lb n="907"/><span>agam dochtúir ná sagart ná fear am</span>
<lb n="908"/><span>charaid a dhéanfadh tusa' thachtadh</span>
<lb n="909"/><span>Is a thabharfadh dos na mucaibh thu le stracadh!</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>(Tuiteann sí ar an urlár).</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>An Bacach (nuair chíonn sé sínte í):  I mbriathar,</span>
<lb n="914"/><span>a chaillichín an standup,</span>
<lb n="915"/><span>Go bhfuilean tú ag crothadh na gcos,</span>
<lb n="916"/><span>Is má bhíon aon ní ort, b'fhé go bhfaghainn-se</span>
<lb n="917"/><span>'at' bhárr a' chroch —</span>
<lb n="918"/><span>Ach cuirfe mé dhíom go grod — b'fhé ná</span>
<lb n="919"/><span>feicfeadh éinne mé anso.</span></p>
<lb n="920"/>
<lb n="921"/><p><span>(É d'imtheacht).</span></p>
<lb n="922"/>
<lb n="923"/><p><span>('Mac na baintrighe Mícheál a ainm, do theacht isteach tar</span>
<lb n="924"/><span>éis tamaill.  Chíon sé a mháthair sínte).</span>
<lb n="925"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="926"/><p><span>Mícheál:  Dhera, a mháthair ghrádhmhar gheal! cad</span>
<lb n="927"/><span>d'imthig ort ó ghabhas amach,</span>
<lb n="928"/><span>Go bhfuilean tu rómham at' chnap</span>
<lb n="929"/><span>Agus braoinín fola a' teacht,</span>
<lb n="930"/><span>As do mhala ghleóite dheas.</span></p>
<lb n="931"/>
<lb n="932"/><p><span>Cáit:  A Mhichíl a rúnaig, ceann de bhacaig</span>
<lb n="933"/><span>Bhaile Mhúirne do shocruig liúmsa —</span>
<lb n="934"/><span>Cuir díot, a stóraig! agus glaodhaig ar na</span>
<lb n="935"/><span>cómhursain — agus tugaig thar n-ais arís an</span>
<lb n="936"/><span>stócach — go ndéanfad é bheirbhiú' 's a</span>
<lb n="937"/><span>scóladh!</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>Mícheál:  Ara, a mháthair, mara bhfuil fé ach a'</span>
<lb n="940"/><span>t-aon chos, cad chuige go nglaodhfainn,</span>
<lb n="941"/><span>Ná tabharfainn liom mé féin é, gan congnamh</span>
<lb n="942"/><span>ó éinne?</span></p>
<lb n="943"/>
<lb n="944"/><p><span>Cáit:  Dhera, a Mhichíl a chroidhe! ní mór dhuit</span>
<lb n="945"/><span>ceathrar ar a luighead, d'fhearaibh móra</span>
<lb n="946"/><span>groidhe —</span>
<lb n="947"/><span>Is má gheibheann sé a dhrom le claidhe,</span>
<lb n="948"/><span>le na mhaide is le na chroisín, beidh sé</span>
<lb n="949"/><span>dian ortha é chur síos.</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>Mícheál: 'Sdó' mhuise, beadsa na dhiaidh ar séirse</span>
<lb n="952"/><span>is ní ghlaodhfad ar aoinne —</span>
<lb n="953"/><span>Caithfe sé casadh liom agus beagán baochais!</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>(Imthighean).</span></p>
<lb n="956"/>
<lb n="957"/><p><span>(Ar an mbóthar do Mhícheál.  É do theacht suas leis an mbacach).</span>
<lb n="958"/></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="959"/><p><span>Mícheál:  Deallruighean tú ana dheabhadh beith ort,</span>
<lb n="960"/><span>a bhacaig!</span>
<lb n="961"/><span>Ná tógfá an bóthar fada,</span>
<lb n="962"/><span>Is gan tú féin a chur chun alluis,</span>
<lb n="963"/><span>Lá breágh aoibhinn Earraigh.</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>Bacach:  I mbriathar, a gharsúin mhilis ghleóite,</span>
<lb n="966"/><span>dá mbeifeá-sa ó indé gan aon ní ithe</span>
<lb n="967"/><span>'ná ól,</span>
<lb n="968"/><span>Go mbeadh ort deabhadh do dhóthain,</span>
<lb n="969"/><span>Féachaint cá' bhfaghfá smut de chísde nó cúpla</span>
<lb n="970"/><span>róstar.</span></p>
<lb n="971"/>
<lb n="972"/><p><span>Mícheál:  Is mór a náire dos na cómhursain</span>
<lb n="973"/><span>má taoi'n tú ó indé gan aon ní ithe</span>
<lb n="974"/><span>'ná ól —</span>
<lb n="975"/><span>Téanam liomsa anois agus gheóbhair do dhóthain</span>
<lb n="976"/><span>de Mhinion Cups agus fuighleach feóla.</span></p>
<lb n="977"/>
<lb n="978"/><p><span>Bacach:  A gharsúin, ná cloisean tú ná fuil sé</span>
<lb n="979"/><span>ádhmharach filleadh nuair chuirean duine chun</span>
<lb n="980"/><span>bóthair.</span>
<lb n="981"/><span>Tá bean mhuinnteardha agam ansan thoir i</span>
<lb n="982"/><span>mBaile na Móna,</span>
<lb n="983"/><span>Agus nuair shroisfead í sin gheóbhad mo dhóthain.</span></p>
<lb n="984"/>
<lb n="985"/><p><span>Mícheál:  Is fearra dhuit fille' liom — chífir</span>
<lb n="986"/><span>go bhfuil gnó dhíot —</span>
<lb n="987"/><span>Mara bhfillir let' thoil liom, fillfir at'</span>
<lb n="988"/><span>indeoin liom!</span>
<lb n="989"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="990"/><p><span>Bacach:  Dhera, oilithrigh garsúin! ná fuil fiú na</span>
<lb n="991"/><span>féasóige ort!</span>
<lb n="992"/><span>Ná tógfadh sé deichneabhar 'od' shaghas-sa</span>
<lb n="993"/><span>mise bhaint de'n bhóthar.</span></p>
<lb n="994"/>
<lb n="995"/><p><span>Mícheál (ag breith ar chuislinn air):  Tá greim</span>
<lb n="996"/><span>anois ar chuislinn ort — ní leigfead órlach</span>
<lb n="997"/><span>eile 't' srón leat,</span>
<lb n="998"/><span>Beidh a' t-aon chos sin fút briste mara</span>
<lb n="999"/><span>gcasair ar a' neóimit!</span></p>
<lb n="1000"/>
<lb n="1001"/><p><span>Bacach:  Ara, bog dem chuislinn, a chréatúirín</span>
<lb n="1002"/><span>bhreóite!</span>
<lb n="1003"/><span>Seo cnuga beag den mhaide dhuit!</span>
<lb n="1004"/><span>B'fhéidir go gcoimeádfadh sé socair go fóil</span>
<lb n="1005"/><span>tú!</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>(Tá an garsún ar lár.  Cuirean se fead as.  Tagan cearthrar</span>
<lb n="1008"/><span>nó cúigear de fhearaibh agus labhran duine aca).</span></p>
<lb n="1009"/>
<lb n="1010"/><p><span>Fear:  Dhera, 'alfraits bacaig is a mhuirdiréir</span>
<lb n="1011"/><span>chrónta!</span>
<lb n="1012"/><span>B'é sin mac na baintrighe agat marbh ar an</span>
<lb n="1013"/><span>mbóthar?</span></p>
<lb n="1014"/>
<lb n="1015"/><p><span>Mícheál:  Dhera, a chómharsa, níl ormsa an náda</span>
<lb n="1016"/><span>Ach tá mo mháthair aige baile 'sis dócha ná</span>
<lb n="1017"/><span>mairean sí fé'n dtráth so —</span>
<lb n="1018"/><span>Casaidh thar n-ais é agus beirighidh libh é ina</span>
<lb n="1019"/><span>láthair.</span>
<lb n="1020"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1021"/><p><span>Fear:  Caithfe sé fille linn agus beagán sásaimh is —</span>
<lb n="1022"/><span>má tá sí marbh, sé gheobhaidh an bás</span>
<lb n="1023"/><span>láithreach.</span></p>
<lb n="1024"/>
<lb n="1025"/><p><span>(Gabhann an bacach leath-sgéal leó gurbh í an bhean fé ndeara</span>
<lb n="1026"/><span>é is gur chaith sí an teine dhearg leis.  Nuair a thagann chun a</span>
<lb n="1027"/><span>tighe é tá Cáit ball-ghlórach is saitheach uisge beirbhithe aici chun sgóla</span>
<lb n="1028"/><span>na muice thabhairt do.  Nuair a chíonn na fir nach fiú biorán atá</span>
<lb n="1029"/><span>uirthi deinid iaracht ar Cáit a chur ar a suaimhneas.  Níl aon ní</span>
<lb n="1030"/><span>uaithe sin ach an bacach a mharbhú.  Ceapan na fir go bhfuil sí ag</span>
<lb n="1031"/><span>imtheacht dá meabhair.  Cuimhnighean duine acu ar sheift .i. í bhogadh</span>
<lb n="1032"/><span>chun cleamhnais.  Labhrann sé leis na fearaibh eile):</span></p>
<lb n="1033"/>
<lb n="1034"/><p><span>Fear:  Dá mba dhóigh léi go mbeadh aon sparán</span>
<lb n="1035"/><span>fóghanta aige b'fhé go stríocfadh sí</span>
<lb n="1036"/><span>Chuir sí sgéala anuiridh chun píopaire an</span>
<lb n="1037"/><span>Chuilinn</span>
<lb n="1038"/><span>Is nuair ná raibh aige aon phinginn</span>
<lb n="1039"/><span>Níor bhac sí é phósadh chuige.</span></p>
<lb n="1040"/>
<lb n="1041"/><p><span>(Glaodhann duine acu ar leath-taoibh uirthi is labhran i gcogar)</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>Fear:  Anois, a Cháit, tá fhios agam go bhfuil</span>
<lb n="1044"/><span>an bacach san ag cuimhneamh ar phósadh,</span>
<lb n="1045"/><span>agus b'fhé gurb' é an rud céadna thug</span>
<lb n="1046"/><span>é an bóthar —</span>
<lb n="1047"/><span>Pé bean a bhuailfidh leis is di tá airgead</span>
<lb n="1048"/><span>na dhóirne — an bhean a gheobhaidh é ní bheidh</span>
<lb n="1049"/><span>aon easba go deó uirthi.</span></p>
<lb n="1050"/>
<lb n="1051"/><p><span>Cáit:  'Alfraits dhéanta is a chrochaire an chórda!</span>
<lb n="1052"/><span>B'amhla a mheasan tú dhómhsa an bacach san</span>
<lb n="1053"/><span>a phósadh — an ropaire a dhóbair a mharbhóch'</span>
<lb n="1054"/><span>mé.</span>
<lb n="1055"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1056"/><p><span>Fear:  Anois, a Cháit, ná cuirfeadh sé ort aon</span>
<lb n="1057"/><span>iongntas</span>
<lb n="1058"/><span>Níl aon bhaile as so go Baile Mhúirne ná</span>
<lb n="1059"/><span>go bhfaghad sé sin bean is beirt is triúr</span>
<lb n="1060"/><span>ann,</span>
<lb n="1061"/><span>Agus pé bean a gheobhaidh a bhúndla is aici</span>
<lb n="1062"/><span>bheidh an saoghal socair súgach.</span></p>
<lb n="1063"/>
<lb n="1064"/><p><span>(Téidhean Cáit beagán chun socaireacht ansan).</span></p>
<lb n="1065"/>
<lb n="1066"/><p><span>Cáit:  Dhera, a Mhichíl, a dhaltha dhil, conus a</span>
<lb n="1067"/><span>phósfainn-se an bacach san tar éis an fhir</span>
<lb n="1068"/><span>áluinn a bhí cheana agam — fear chó' h-árd,</span>
<lb n="1069"/><span>chó' ceannasach, chó' groidhe, chó' calma agus</span>
<lb n="1070"/><span>do gheobhfá i gcathair é.</span></p>
<lb n="1071"/>
<lb n="1072"/><p><span>Fear:  Ar ndóin, a Cháit, ní rabhabhair pósta ach</span>
<lb n="1073"/><span>an fhaid a mhairfeadh sibh!</span>
<lb n="1074"/><span>Agus ar ndóin nuair cailleadh Suímon</span>
<lb n="1075"/><span>sgaoileadh an ceangal díbh,</span>
<lb n="1076"/><span>Má thógan tú mo chómhairle-si tógfair an</span>
<lb n="1077"/><span>t-airgead agus féadfair beagán Aifreann</span>
<lb n="1078"/><span>a chur len' anam bocht.</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>Cáit:  Mhuise, a Mhichíl, a dhaltha, b'fhé go mb'fhearra</span>
<lb n="1081"/><span>dhom stríocadh —</span>
<lb n="1082"/><span>Cé ná pósfainn lem mharthain ach ar mhaithe le</span>
<lb n="1083"/><span>h-anam bocht Shuímin</span>
<lb n="1084"/><span>Ach tá an símpleóir bacaig sin beagáinín</span>
<lb n="1085"/><span>íogair</span>
<lb n="1086"/><span>B'fhéidir ná bacfadh sé mé tar éis na</span>
<lb n="1087"/><span>bruighne.</span>
<lb n="1088"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1089"/><p><span>Fear:  A Cháit, dearmhadtar an bhruidhean nuair</span>
<lb n="1090"/><span>cuimhnightear ar a' gcleamhnas agus dear-</span>
<lb n="1091"/><span>mhódfaidh an bacach é, táim-se in amhrus —</span>
<lb n="1092"/><span>Fiafróghad-sa dhe ar a spota agus ní bheam</span>
<lb n="1093"/><span>i bhfad a ndomhat ann.</span></p>
<lb n="1094"/>
<lb n="1095"/><p><span>(Tharraic sé chuige an cleamhnas, agus do deineadh é…</span>
<lb n="1096"/><span>Bhí oidhche rí-rá ann…  Do labhair an mac ar ball).</span></p>
<lb n="1097"/>
<lb n="1098"/><p><span>Mac:  Dhera, a mháthair, mheasas tamall ná feic-</span>
<lb n="1099"/><span>finn aoinne choidhche agat in inead m'athar —</span></p>
<lb n="1100"/>
<lb n="1101"/><p><span>Cáit:  Ara, éist do bhéal, a bhligeáird!</span>
<lb n="1102"/><span>Ar mhaithe leat féin atáim</span>
<lb n="1103"/><span>Ar ndó déanfa sé inead athar duit-se agus</span>
<lb n="1104"/><span>drithár.</span></p>
<lb n="1105"/>
<lb n="1106"/><p><span>(Do leanadh den cheól is do dhein an bacach rínnce go ndubhairt</span>
<lb n="1107"/><span>Cáit leis):</span></p>
<lb n="1108"/>
<lb n="1109"/><p><span>"A mhíle grádh gheal stad! nó b'fhé go bhfaghfá</span>
<lb n="1110"/><span>allus as."</span></p>
<lb n="1111"/>
<lb n="1112"/><p><span>[An uair do scríobhas-sa síos é seo, san mbliain 1917, ní raibh</span>
<lb n="1113"/><span>ag Tadhg ach an méid seo dhe.  Dubhairt sé go raibh tuille dhe</span>
<lb n="1114"/><span>ann ach go raibh sé dearmhadta aige féin.  Bhí os cionn trí fichid</span>
<lb n="1115"/><span>bliain ó fhoghlumaig sé ó sheanduine.  Ní móide go bhfuil sé ag</span>
<lb n="1116"/><span>aoinne eile beó anois.]</span></p>
<lb n="1117"/>
<lb n="1118"/><p><span>Finghin na Leamhna.</span>
<lb n="1119"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1120"/><p><span>CÁIT A' CHALAITHE AGUS A FEAR.</span></p>
<lb n="1121"/>
<lb n="1122"/><p><span>Fear:  Mhuise, a oilithrig! is truagh mar a bhacas</span>
<lb n="1123"/><span>tú,</span>
<lb n="1124"/><span>Mar Naomh Peadar ní fhéadfadh leat réidh-</span>
<lb n="1125"/><span>eachtaint!</span></p>
<lb n="1126"/>
<lb n="1127"/><p><span>Cáit:  Pé bean is naomhtha ar a' dtalamh so,</span>
<lb n="1128"/><span>Ní fhéadfadh sí gan bheith a' plé leat.</span></p>
<lb n="1129"/>
<lb n="1130"/><p><span>Fear:  Ar ndói'n ní raibh aon-bhean lem' linn-se</span>
<lb n="1131"/><span>ar an mbaile</span>
<lb n="1132"/><span>Ná faghainn ar bhagairt mo mhéire.</span></p>
<lb n="1133"/>
<lb n="1134"/><p><span>Cáit:  Is dóigh mhuise gurab í Cháit bhocht gur</span>
<lb n="1135"/><span>thuit uirthi an sgamal,</span>
<lb n="1136"/><span>Agus tusa do ghlacadh mar chéile.</span></p>
<lb n="1137"/>
<lb n="1138"/><p><span>Fear:  'Neósad do ghníomhartha do'n phobul,</span>
<lb n="1139"/><span>'S gearánfad tú le sagart na parróiste.</span></p>
<lb n="1140"/>
<lb n="1141"/><p><span>Cáit:  Ara! ní chreidfeadh na cómharsain uait</span>
<lb n="1142"/><span>focal,</span>
<lb n="1143"/><span>Is tá an sagart bocht cortha fadó dhíot.</span></p>
<lb n="1144"/>
<lb n="1145"/><p><span>Fear:  Ar ndó', níl aon ní le fagháil uait ach</span>
<lb n="1146"/><span>easonóir,</span>
<lb n="1147"/><span>Aincis is tarcuisne béil, leis.</span>
<lb n="1148"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1149"/><p><span>Cáit:  Mar sin, bím ag iarraidh tú bhrostú chun</span>
<lb n="1150"/><span>oibre,</span>
<lb n="1151"/><span>Rud ná déanfair let' shaoghal dom.</span></p>
<lb n="1152"/>
<lb n="1153"/><p><span>Fear:  Ná codhlann tú féinig go h-eadartha!</span>
<lb n="1154"/><span>Nach go dtí an leabaidh a bheirim an té</span>
<lb n="1155"/><span>chugat!</span></p>
<lb n="1156"/>
<lb n="1157"/><p><span>Cáit:  Ná bí ag innsint an éithig, a spreallaire!</span>
<lb n="1158"/><span>As do lapaí ní ghlacfainn aon bhraon di!</span></p>
<lb n="1159"/>
<lb n="1160"/><p><span>Fear:  Ná tosnuigheann tú leis an aincis ar</span>
<lb n="1161"/><span>maidin dom!</span>
<lb n="1162"/><span>Is istoidhche ní raghaidh lagadh ná traoch' ort.</span></p>
<lb n="1163"/>
<lb n="1164"/><p><span>Cáit:  Mhuise! nách láidir ná bím ag cuimilt</span>
<lb n="1165"/><span>mo bhaise dhíot,</span>
<lb n="1166"/><span>Is ag bladar chun mo pheatha do bhréagadh!</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>Fear:  Geobhaidh na pílears liost ar do bheatha</span>
<lb n="1169"/><span>uaim,</span>
<lb n="1170"/><span>Agus cuirfead ar bhannaí na síothchán' tú.</span></p>
<lb n="1171"/>
<lb n="1172"/><p><span>Cáit:  Má gheibheann na pílears aon radharc ná</span>
<lb n="1173"/><span>aon amharc ort,</span>
<lb n="1174"/><span>Ragha' tú gan mhoill go Cill Áirne.</span></p>
<lb n="1175"/>
<lb n="1176"/><p><span>Fear:  Is dóigh mhuise béarfa mé 'n chúirt sara</span>
<lb n="1177"/><span>fada thú,</span>
<lb n="1178"/><span>Agus déanfad tú cheangailt má's féi'r liom.</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>Cáit:  Is dóigh liom go ndéanfá go maith innti.</span>
<lb n="1181"/><span>Mar taoi'n tú go diail chun an éithig.</span>
<lb n="1182"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1183"/><p><span>Fear:  Níor chuiris riamh greim in aon bhalcuis</span>
<lb n="1184"/><span>dom,</span>
<lb n="1185"/><span>Is ní bhfuaireas aon léine le mí uait.</span></p>
<lb n="1186"/>
<lb n="1187"/><p><span>Cáit:  Tá do chroiceann chomh buidhe is chomh</span>
<lb n="1188"/><span>smeartha san,</span>
<lb n="1189"/><span>Níorbh' aon mhaith a n-ao'-chor í nighe dhuit!</span></p>
<lb n="1190"/>
<lb n="1191"/><p><span>Fear:  Tá mo chosa gan aon luid de'n stoca</span>
<lb n="1192"/><span>agat,</span>
<lb n="1193"/><span>Níor dheinis riamh fearsad do shníomh dóibh.</span></p>
<lb n="1194"/>
<lb n="1195"/><p><span>Cáit:  Tá do chosa chomh cnámhach is chomh h-aindis</span>
<lb n="1196"/><span>sin,</span>
<lb n="1197"/><span>Ní choimeádfadh Éire stocaí dhóibh!</span></p>
<lb n="1198"/>
<lb n="1199"/><p><span>Fear:  Ná caithfe mé éirghe gach maidean duit,</span>
<lb n="1200"/><span>Chomh luath is bhreacfaidh an lá orm!</span></p>
<lb n="1201"/>
<lb n="1202"/><p><span>Cáit:  Seadh is beidh do dhúidín a dtiúin is</span>
<lb n="1203"/><span>tobac agat,</span>
<lb n="1204"/><span>Tú ag aereacht na teine 's a' cneáireacht.</span></p>
<lb n="1205"/>
<lb n="1206"/><p><span>Fear:  Ná caithfe mé an t-úrlár a scuabadh is</span>
<lb n="1207"/><span>a ghlanadh dhuit,</span>
<lb n="1208"/><span>'S an citeal a chrochadh chun té dhuit!</span></p>
<lb n="1209"/>
<lb n="1210"/><p><span>Cáit:  Dhera!  A n-ólfainn-se 'thé go ceann</span>
<lb n="1211"/><span>seachtaine</span>
<lb n="1212"/><span>Chuirfeá-sa at' shlaitear é in éinfheacht.</span>
<lb n="1213"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1214"/><p><span>Fear:  Ná caithfe mé an t-uisge do tharrac ó'n</span>
<lb n="1215"/><span>dtobar chughat!</span>
<lb n="1216"/><span>Is na prátaí do phriocadh 's do nighe dhuit!</span></p>
<lb n="1217"/>
<lb n="1218"/><p><span>Cáit:  Mara ndéanfá ádhbhairín éiginteach corraithe</span>
<lb n="1219"/><span>Thiocfadh dathacha at' chnámha i ndíomhaointeas.</span></p>
<lb n="1220"/>
<lb n="1221"/><p><span>Fear:  Caithfe mé an cliabhán do luasgadh 's</span>
<lb n="1222"/><span>do bhogadh dhuit,</span>
<lb n="1223"/><span>'S an leanbh do ghaisceadh 's a chíoradh.</span></p>
<lb n="1224"/>
<lb n="1225"/><p><span>Cáit:  Ní mór é mo thoradh 'r an leanbh san,</span>
<lb n="1226"/><span>Mar ó'n athair is ró-olc an "bhreed" é.</span></p>
<lb n="1227"/>
<lb n="1228"/><p><span>Fear:  Caithfe mé na cearca a dh'fhéachaint ar</span>
<lb n="1229"/><span>maidin duit,</span>
<lb n="1230"/><span>Is do lachainní fhéachaint istoidhche.</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>Cáit:  Níl aon chúram eile ar an dtalamh so,</span>
<lb n="1233"/><span>Is dóigh liom, is feárr a' riúnaigheann tú.</span></p>
<lb n="1234"/>
<lb n="1235"/><p><span>Fear:  Tá fuadar na Buidhe fút mar mheasaim-se</span>
<lb n="1236"/><span>A d'iarraidh an bhríste a dh'fhághail uaim.</span></p>
<lb n="1237"/>
<lb n="1238"/><p><span>Cáit:  Níl, ach gan baochas duit-se ná dod'</span>
<lb n="1239"/><span>charaid, leis,</span>
<lb n="1240"/><span>Pléidhfad mo cheart féin go bráth leat.</span></p>
<lb n="1241"/>
<lb n="1242"/><p><span>Fear:  Ní h-aon mhaith bheith a' caint leat, a</span>
<lb n="1243"/><span>challaire!</span>
<lb n="1244"/><span>B'fheárr an maide do chur ort a' rinnce!</span>
<lb n="1245"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1246"/><p><span>Cáit:  Mhuise, ná déanfá é thriail liom, a</span>
<lb n="1247"/><span>spreallaire!</span>
<lb n="1248"/><span>Féachaint ciacu 'gainn araon a bheadh thíos</span>
<lb n="1249"/><span>leis.</span></p>
<lb n="1250"/>
<lb n="1251"/><p><span>Fear:  Fágfa' mé ansan as mo sheasamh tú,</span>
<lb n="1252"/><span>Ní bheinn feasda a' brise mo chroidhe leat.</span></p>
<lb n="1253"/>
<lb n="1254"/><p><span>Cáit:  Imig! agus nár thaga' aon ghaoth a</span>
<lb n="1255"/><span>chasfaidh tú!</span>
<lb n="1256"/><span>Níor bh'fhear do thig ná do mhnaoi thú!</span></p>
<lb n="1257"/>
<lb n="1258"/><p><span>Fear:  Imeoghad is pé faid a mhairfe mé,</span>
<lb n="1259"/><span>Ort-sa ní chasfa mé choidhche!</span></p>
<lb n="1260"/>
<lb n="1261"/><p><span>Cáit:  Má chasann tú beidh rómhat agam madra</span>
<lb n="1262"/><span>A dh'íosfaidh na colpaí buidhe 'sat!</span></p>
<lb n="1263"/>
<lb n="1264"/><p><span>Fear: 'Sa tsiubhal liom is ní fheadar cá racha' mé,</span>
<lb n="1265"/><span>Mar tá mo chroidhe 'gat-sa briste agus</span>
<lb n="1266"/><span>m'inntinn.</span></p>
<lb n="1267"/>
<lb n="1268"/><p><span>Cáit:  Táim bog ar cad é an dúthaigh go racha' tú</span>
<lb n="1269"/><span>Ach ná casfá thar n-ais chun a tighe chugham!</span></p>
<lb n="1270"/>
<lb n="1271"/><p><span>(D'imthigh sé air ansan).</span>
<lb n="1272"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1273"/><p><span>CAISMIRT NA gCEARC.</span></p>
<lb n="1274"/>
<lb n="1275"/><p><span>Mícheál Ó Breasail — feirmeóir.</span></p>
<lb n="1276"/>
<lb n="1277"/><p><span>Sinéad — Bean Mhichíl.</span></p>
<lb n="1278"/>
<lb n="1279"/><p><span>Marcus 'ac Gearailt, — feirmeóir eile.</span></p>
<lb n="1280"/>
<lb n="1281"/><p><span>Máighréad — Bean Mharcuis.</span></p>
<lb n="1282"/>
<lb n="1283"/><p><span>Peadar 'ac Gearailt — Mac Mharcuis.</span>
<lb n="1284"/><span>(i ngrádh le Cáit Ghearra).</span></p>
<lb n="1285"/>
<lb n="1286"/><p><span>Bríghid níc Ghearailt — Inghean Mharcuis.</span></p>
<lb n="1287"/>
<lb n="1288"/><p><span>Seán Fada — Mac Mhichíl Uí Bhreasail.</span>
<lb n="1289"/><span>(i ngrádh le Bríghid níc Ghearailt).</span></p>
<lb n="1290"/>
<lb n="1291"/><p><span>Cáit Ghearra — Inghean Mhichíl Uí Bhreasail.</span></p>
<lb n="1292"/>
<lb n="1293"/><p><span>Píobaire an Mhachaire.</span></p>
<lb n="1294"/>
<lb n="1295"/><p><span>Sagart na parróisde.</span></p>
<lb n="1296"/>
<lb n="1297"/><p><span>Sinéad ní Bhreasail:  A Mháiréad ní Ghearailt,</span>
<lb n="1298"/><span>mara gcoimeádair do chearca</span>
<lb n="1299"/><span>Tabharfad órdú as mo sheasamh dho'n chúirt</span>
<lb n="1300"/><span>duit,</span>
<lb n="1301"/><span>Cé gurb'é m' opineón daingean ná faghair</span>
<lb n="1302"/><span>aon leath-sgéal dá ndeasgaibh</span>
<lb n="1303"/><span>Acht plucaireacht cainnte is achúmhlacht.</span></p>
<lb n="1304"/>
<lb n="1305"/><p><span>Máighréad ní Ghearailt:  Ara, a Shinéad ní Bhreasail,</span>
<lb n="1306"/><span>ní le h-aon easba beatha</span>
<lb n="1307"/><span>Do thriallann mo chearca-sa chughatsa.</span>
<lb n="1308"/><span>Is acu bheadh na h-eagáin fuar dealbh ag</span>
<lb n="1309"/><span>teacht chugham abhaile,</span>
<lb n="1310"/><span>Dá mbeidís ag braith ar a bhfaghaid siad</span>
<lb n="1311"/><span>ná gcúrsa</span>
<lb n="1312"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1313"/><p><span>Sinéad:  Is dóigh, a Mháighréad ní Ghearailt, tá</span>
<lb n="1314"/><span>agamsa in sa talamh</span>
<lb n="1315"/><span>Pó'ire le seachtain is inniúna,</span>
<lb n="1316"/><span>Is nuair ghluaisigheann do chearca le na</span>
<lb n="1317"/><span>n-ingnibh fada,</span>
<lb n="1318"/><span>Ní dh'fhágaid siad piuc díobh gan spiúnadh.</span></p>
<lb n="1319"/>
<lb n="1320"/><p><span>Máighréad:  Mhuise sé m' opineón daingean ar</span>
<lb n="1321"/><span>chuiris de phóire in sa talamh,</span>
<lb n="1322"/><span>Go mbéarfadh leanbh trí mblian leis i</span>
<lb n="1323"/><span>bpúits í,</span>
<lb n="1324"/><span>Is dá ndéanainn corcán maith praisge do</span>
<lb n="1325"/><span>aon fhaimilí fhairsing,</span>
<lb n="1326"/><span>Nár mhór di ar chuiris d'inniúnaibh.</span></p>
<lb n="1327"/>
<lb n="1328"/><p><span>Sinéad;  A cheirtleóig gan mhaitheas, sé do léithéid</span>
<lb n="1329"/><span>mhaoidhfeadh as ghaisge,</span>
<lb n="1330"/><span>Nár fhág riamh go dtí an t-eadarthrath an</span>
<lb n="1331"/><span>súsa,</span>
<lb n="1332"/><span>Nár dhein riamh balcuis do leanbh ná fearsaid</span>
<lb n="1333"/><span>a chasadh,</span>
<lb n="1334"/><span>Ach go gcuirfeá an oiread ad' bhladar le</span>
<lb n="1335"/><span>cúigear.</span></p>
<lb n="1336"/>
<lb n="1337"/><p><span>Máighréad:  Mhuise, a oilithrigh mheathta! gan</span>
<lb n="1338"/><span>deallramh gan phearsa,</span>
<lb n="1339"/><span>Níl sé de cháil agat beatha do iomchar,</span>
<lb n="1340"/><span>Acht go ndéanfá maoirseacht ar chearcaibh</span>
<lb n="1341"/><span>is dá sgeinnfeadh sicín thar falla,</span>
<lb n="1342"/><span>Go gcloisfeadh an baile tú ag liúirigh.</span>
<lb n="1343"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1344"/><p><span>Sinéad:  Dar a raibh de leabhra ag Naomh Peadar</span>
<lb n="1345"/><span>is ag Naomh Pádraig fairis</span>
<lb n="1346"/><span>Bainfeadsa leathadh as do shúile,</span>
<lb n="1347"/><span>Mar ní thiocfaidh aon chúirt in sa chathair</span>
<lb n="1348"/><span>ná go mbéarfad ann tú ar bhathas</span>
<lb n="1349"/><span>Nó go gcaithfir na cearca do cheangal sa</span>
<lb n="1350"/><span>chúinne.</span></p>
<lb n="1351"/>
<lb n="1352"/><p><span>Máighréad:  A amhasadóir mhalluighthe, channcarach,</span>
<lb n="1353"/><span>aithiseac,</span>
<lb n="1354"/><span>Ná fuair riamh teagasg ná múineadh,</span>
<lb n="1355"/><span>Níl aon bhean ar an mbaile ná gó dtabharfaidh</span>
<lb n="1356"/><span>an leabhar dom dom sa chathair</span>
<lb n="1357"/><span>Gurb' é do choileach-sa mheallann chun</span>
<lb n="1358"/><span>siúbhail iad.</span></p>
<lb n="1359"/>
<lb n="1360"/><p><span>Sinéad:  A chrón-chailligh bhradaigh, phór-phusach,</span>
<lb n="1361"/><span>smeartha,</span>
<lb n="1362"/><span>Níl mo choileach-sa bradach ná siubhlach</span>
<lb n="1363"/><span>Is má deirir leis dadamh níl aon chloch ar</span>
<lb n="1364"/><span>an mbaile</span>
<lb n="1365"/><span>Ná go gcuirfidh mé ceangailte dhod' shúil</span>
<lb n="1366"/><span>iad.</span></p>
<lb n="1367"/>
<lb n="1368"/><p><span>Máighréad;  Mhuise ná triailfeá as do sheasamh</span>
<lb n="1369"/><span>breith ar chloich chun a caithte,</span>
<lb n="1370"/><span>Is do chloisfeadh an baile seo búirtheach,</span>
<lb n="1371"/><span>Níl aon chnáimhín ad' phearsa ná go ndéan-</span>
<lb n="1372"/><span>fainn a bhasgadh,</span>
<lb n="1373"/><span>I slighe is go dhtabharfá bliain ar a leabaidh</span>
<lb n="1374"/><span>tinn brúighte.</span>
<lb n="1375"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1376"/><p><span>Sinéad:  Is dóigh mhuise dá gcaillfinn m'anam</span>
<lb n="1377"/><span>leat, gheobhair an chloch so sa mhalain uaim,</span>
<lb n="1378"/><span>Agus b'fhearr liom go mbrisfinn do shúil léi,</span>
<lb n="1379"/><span>Sin anois fuil leat go talamh, a mhéirdrigh</span>
<lb n="1380"/><span>shalaigh!</span>
<lb n="1381"/><span>B'fhéidir go leigfeá feasda dom' choileach-sa,</span>
<lb n="1382"/><span>a rúcaigh!</span></p>
<lb n="1383"/>
<lb n="1384"/><p><span>Máighréad:  Tá fhios ag an dtalamh go bhfuilim</span>
<lb n="1385"/><span>geárrtha basgaithe,</span>
<lb n="1386"/><span>Acht beidh sásamh as mo sheasamh ó chroidhe</span>
<lb n="1387"/><span>agam,</span>
<lb n="1388"/><span>Níl aon ribe ar do bhathas ná go stollfad</span>
<lb n="1389"/><span>go talamh,</span>
<lb n="1390"/><span>Is ní bhéarfaidh aon tsagart ort choidhche.</span></p>
<lb n="1391"/>
<lb n="1392"/><p><span>(Tagann Mícheál Ó Breasail, fear Sinéad suas anois)</span></p>
<lb n="1393"/>
<lb n="1394"/><p><span>Mícheál Ó Breasail:  A Mháighréad ní Ghearailt,</span>
<lb n="1395"/><span>ná mairbh máthair mo leanbh,</span>
<lb n="1396"/><span>Ní h-aon mheaits duitse, Sinéad bhocht,</span>
<lb n="1397"/><span>Atá ag obair is ag grafadh agam idir dhá</span>
<lb n="1398"/><span>cheann na seachtaine,</span>
<lb n="1399"/><span>Gan sos, gan lagadh ná traochadh.</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>Máighréad:  Acht, a Mhichíl Uí Bhreasail, ná feuchfá</span>
<lb n="1402"/><span>ar mo mhalainn,</span>
<lb n="1403"/><span>Mo chuid fola ag imeacht as gan traochadh.</span>
<lb n="1404"/><span>Dá mbeadh láithreach an sagart is a bhfuil</span>
<lb n="1405"/><span>do "pheelers" in sa chathair,</span>
<lb n="1406"/><span>Gheobhad sásamh i mbaile ar shlighe éigin.</span>
<lb n="1407"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1408"/><p><span>Mícheál:  Ara, a Mháighréad, a dhaltha, ní bhacfam</span>
<lb n="1409"/><span>pílear ná sagart,</span>
<lb n="1410"/><span>An fhaid atá dhá ghéag mhaithe orm féinig,</span>
<lb n="1411"/><span>Cé nár bhacas riamh gaisge, is ní bhacfad í</span>
<lb n="1412"/><span>leatsa</span>
<lb n="1413"/><span>Ach ní bhfaghair Sinéad do thachtadh ar aon</span>
<lb n="1414"/><span>dul.</span></p>
<lb n="1415"/>
<lb n="1416"/><p><span>Máighréad:  Ta chughamsa m'fhear Marcus is aige</span>
<lb n="1417"/><span>stúmpa breágh bata,</span>
<lb n="1418"/><span>Go bhfuil fáinne ar a bharra agus faobhar</span>
<lb n="1419"/><span>air,</span>
<lb n="1420"/><span>Tá 'n-a dhiaidh mo mhac Peadar, agus m'inghean</span>
<lb n="1421"/><span>Brighid leis, fairis,</span>
<lb n="1422"/><span>I slighe is go mbeidhirse i dteannta is Sinéad</span>
<lb n="1423"/><span>leis.</span></p>
<lb n="1424"/>
<lb n="1425"/><p><span>Mícheál:  Ach mb'fhé go mbeadh mo mhac-sa Seán</span>
<lb n="1426"/><span>Fada annso chugham go tapaidh</span>
<lb n="1427"/><span>Agus m'ingean Cáit Ghearra 'n-a dhiaidh leis.</span>
<lb n="1428"/><span>Sé m'oipineón daingean ná fuil aon bheirt</span>
<lb n="1429"/><span>bhan ar an mbaile</span>
<lb n="1430"/><span>Ná stollfadh Cáit Ghearra as a chéile iad.</span></p>
<lb n="1431"/>
<lb n="1432"/><p><span>(Tagann Marcus 'ac Gearailt suas annsan).</span></p>
<lb n="1433"/>
<lb n="1434"/><p><span>Marcus:  A Mhichíl Uí Bhreasail, goidé fáth an</span>
<lb n="1435"/><span>chatha,</span>
<lb n="1436"/><span>Nó an tusa do ghearruigh Máighréad bhocht,</span>
<lb n="1437"/><span>Ar a dtáinig dod' bheatha níor bhuailis páisde</span>
<lb n="1438"/><span>ná leanbh,</span>
<lb n="1439"/><span>Agus cad fé ndéara an t-éirleach.</span>
<lb n="1440"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1441"/><p><span>Mícheál (le Marcus):  A Mharcuis 'ac Gearailt,</span>
<lb n="1442"/><span>ná bíodh ort aon fhearg,</span>
<lb n="1443"/><span>Ní mise do ghearraigh Máighréad ort,</span>
<lb n="1444"/><span>Is ní fheadar ó Adam goidé fáth an chatha,</span>
<lb n="1445"/><span>Fiafraigh as do sheasamh dí féin é.</span></p>
<lb n="1446"/>
<lb n="1447"/><p><span>Marcus (le Máighréad):  A Mháighréad ní Ghearailt,</span>
<lb n="1448"/><span>innis dúinn gan fearg,</span>
<lb n="1449"/><span>Cé ghearraigh do mhala breágh gléigeal,</span>
<lb n="1450"/><span>Innis é chómh cneasda is dá mbeidhfeá ar</span>
<lb n="1451"/><span>do ghlúin ag an sagart,</span>
<lb n="1452"/><span>Gan baint de ná cur leis ar aon chor.</span></p>
<lb n="1453"/>
<lb n="1454"/><p><span>Máighréad:  A Mharcuis 'ac Gearailt, ní h-é</span>
<lb n="1455"/><span>Mícheál ó Breasail</span>
<lb n="1456"/><span>A chuir an breasal ormsa a n-ao' cor,</span>
<lb n="1457"/><span>Ach le stúmpa de charraig, do bhrisfeadh</span>
<lb n="1458"/><span>ceann tairbh,</span>
<lb n="1459"/><span>D'aimsigh in sa mhalainn Sinéad mé.</span></p>
<lb n="1460"/>
<lb n="1461"/><p><span>Annsan léimeas ó thalamh le h-intinn í</span>
<lb n="1462"/><span>thachtad</span>
<lb n="1463"/><span>Agus ghreamuigheas go daingean ar phlaosg í,</span>
<lb n="1464"/><span>Nuair a tháinig Mícheál tar falla agus</span>
<lb n="1465"/><span>chosain í go tapaidh</span>
<lb n="1466"/><span>Agus siad na cearca fé ndeara go léir é.</span>
<lb n="1467"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1468"/><p><span>Sinéad:  A Mháighréad ní Ghearailt, ní bheidhinn</span>
<lb n="1469"/><span>ag éisteacht leat feasda,</span>
<lb n="1470"/><span>Ní h-iad na cearca fé ndeara é a n-ad'-chor,</span>
<lb n="1471"/><span>Ach a bheith ag fonómhaid is ag magadh fém'</span>
<lb n="1472"/><span>choilichín dearg,</span>
<lb n="1473"/><span>Rud ná lámhálfainn do'n tsagart do dhéanamh</span></p>
<lb n="1474"/>
<lb n="1475"/><p><span>(Labhrann Seán Fada, mac Sinéad, le Brighid, inghean Mháighréad,</span>
<lb n="1476"/><span>annsan).</span></p>
<lb n="1477"/>
<lb n="1478"/><p><span>Seán Fada:  Imbriathar, a Bhrighid ní Ghearailt,</span>
<lb n="1479"/><span>go mbeidh seó ag an mbaile,</span>
<lb n="1480"/><span>Agus spórt ag ár máithreacha féin ann,</span>
<lb n="1481"/><span>Cé go gcuirfinn coróin as mo sheasam,</span>
<lb n="1482"/><span>le h-aon fhear 'na bhea dh,</span>
<lb n="1483"/><span>Go bhfaghainn chrothadh gan lapa ó Mháighréad</span>
<lb n="1484"/><span>bocht.</span></p>
<lb n="1485"/>
<lb n="1486"/><p><span>Brighid:  Imbriathar, a Sheáin Fada, ná cuirfinnse</span>
<lb n="1487"/><span>leat é,</span>
<lb n="1488"/><span>Mar is fada sibh go ramhar le n-a chéile,</span>
<lb n="1489"/><span>Ach chuirfinn go tapaidh leat dúbailt an</span>
<lb n="1490"/><span>airgid,</span>
<lb n="1491"/><span>Go bpógfaidh ar a spota Sinéad mé.</span></p>
<lb n="1492"/>
<lb n="1493"/><p><span>Sinéad:  Mhuise, a Bhrighid ní Ghearailt, gheóbhair</span>
<lb n="1494"/><span>an phóg as mo sheasamh,</span>
<lb n="1495"/><span>Is bheinn ad' phógadh go maidin dá méin leat,</span>
<lb n="1496"/><span>Mar tá agam duit gradam, ná fuil do aon</span>
<lb n="1497"/><span>bhean ar an mbaile</span>
<lb n="1498"/><span>Agus beidh nó go gcuirfear 'n chré me.</span>
<lb n="1499"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1500"/><p><span>Máighréad:  Is dóigh liom anois, a Sheáin Fhada,</span>
<lb n="1501"/><span>tógfad do lapa</span>
<lb n="1502"/><span>Agus crothfad go slachtar mé féin í,</span>
<lb n="1503"/><span>Mar ad' laogh ná ad leanbh dhéanfá pé ní</span>
<lb n="1504"/><span>ba mhaith liom,</span>
<lb n="1505"/><span>Is ní bheidh eadrainn choidhche ach an réidhteach</span></p>
<lb n="1506"/>
<lb n="1507"/><p><span>(Labhrann Peadar, mac Mháighréad le Cáit Ghearra inghean Shinéad</span>
<lb n="1508"/><span>annsan).</span></p>
<lb n="1509"/>
<lb n="1510"/><p><span>Peadar:  Gluais, a Cháit Ghearra, agus téanam</span>
<lb n="1511"/><span>a bhaile</span>
<lb n="1512"/><span>Tá an cath sin imithe sa spéir uainn,</span>
<lb n="1513"/><span>Dhein Brighid is Seán Fada é riarú go tapaidh,</span>
<lb n="1514"/><span>Is réireoghaidh siad a thuille má's féi'r leó.</span></p>
<lb n="1515"/>
<lb n="1516"/><p><span>Cáit Ghearra:  Tagaim leat air, a Peadair, agus</span>
<lb n="1517"/><span>glaodhaigh-si leat m'athair,</span>
<lb n="1518"/><span>Agus téanam-sa, a Mharcuis, liom féinig,</span>
<lb n="1519"/><span>Beidh Brighid is Seán Fada le n-ár sálaibh</span>
<lb n="1520"/><span>go tapaidh,</span>
<lb n="1521"/><span>Agus Sinéad is Máighréad in aoinfheacht</span></p>
<lb n="1522"/>
<lb n="1523"/><p><span>(Imighid annsan is iarrann Mícheál Ó Breasail ar an muinntir</span>
<lb n="1524"/><span>eile teacht isteach in a thigh féin).</span></p>
<lb n="1525"/>
<lb n="1526"/><p><span>Mícheál:  Buail isteach, a Mharcuis, tá an tráthnóna</span>
<lb n="1527"/><span>fada,</span>
<lb n="1528"/><span>Agus ólfam an tobac in aoinfheacht,</span>
<lb n="1529"/><span>Tabharfaidh Cáit léithi Peadar, tiocfaidh Brighid</span>
<lb n="1530"/><span>mar a mheasaim,</span>
<lb n="1531"/><span>Is ní leigfidh Seán Fada Máighréad uaidh.</span>
<lb n="1532"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1533"/><p><span>Marcus:  Rachadsa leatsa, a Mhichíl Uí Bhreasail,</span>
<lb n="1534"/><span>A chómhursa fhairsing, gan aon locht,</span>
<lb n="1535"/><span>Is i dtaobh Cáit is Seán Fada agus Sinéad</span>
<lb n="1536"/><span>leó,</span>
<lb n="1537"/><span>Níor bh'fhada liom seachtain ag plé leó.</span></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>Sinéad (ag cur fáilte rómpa):  Dé bheatha, a</span>
<lb n="1540"/><span>Mharcuis, a chómhursa gan chealg,</span>
<lb n="1541"/><span>Is Dé bheatha, a Pheadair, mar aon leis,</span>
<lb n="1542"/><span>Is a Bhrighid ní Ghearailt, tá rómhat fáilte</span>
<lb n="1543"/><span>Uí Chealla,</span>
<lb n="1544"/><span>Mar ní bhfaghainn cailín chomh deas leat ar</span>
<lb n="1545"/><span>aonach.</span>
<lb n="1546"/><span>Is a Mháighréad Ní Ghearailt, raghainn ar</span>
<lb n="1547"/><span>mo ghlúinibh as mo sheasamh</span>
<lb n="1548"/><span>Dá maithfá dhom obair an lae indiú,</span>
<lb n="1549"/><span>Is arís an fhaid a mhairfead ní fhógróghad</span>
<lb n="1550"/><span>na cearca,</span>
<lb n="1551"/><span>Is geobhair cead magaidh fém' choileach má's</span>
<lb n="1552"/><span>méin leat.</span></p>
<lb n="1553"/>
<lb n="1554"/><p><span>Máighréad:  Ara a Shinéad Ní Bhreasail, cad 'na</span>
<lb n="1555"/><span>thaobh ná maithfinn,</span>
<lb n="1556"/><span>Ar ndóigh ní raibh eadrainn riamh ach an</span>
<lb n="1557"/><span>méid sin,</span>
<lb n="1558"/><span>Is ní dhéanfad aon mhagadh féd' choilichín</span>
<lb n="1559"/><span>dearg,</span>
<lb n="1560"/><span>Ní mór liom na cearca go léir do!</span>
<lb n="1561"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1562"/><p><span>Sinéad:  Dhera, a Mháighréad Ni Ghearailt, cad</span>
<lb n="1563"/><span>dob' áil leis dod' chearca,</span>
<lb n="1564"/><span>Ná fuil a dhóthain mór cearc agam féinig.</span>
<lb n="1565"/><span>Ní chreidfinn ó'n sagart ná fiú amháin ó'n</span>
<lb n="1566"/><span>Easbog</span>
<lb n="1567"/><span>Go ngeóbhadh sé led' chearca-sa a n-ao' chor</span></p>
<lb n="1568"/>
<lb n="1569"/><p><span>(Labhrann Seán Fada anois le n-a mháthair is le Máighréad ar</span>
<lb n="1570"/><span>eagla go n-éireóchad a thuille de'n bhruighin).</span></p>
<lb n="1571"/>
<lb n="1572"/><p><span>Seán Fada:  Ara a mháthair, a dhaltha, is a Mháighréad</span>
<lb n="1573"/><span>Ní Ghearailt,</span>
<lb n="1574"/><span>Cad dob' áil libh bheith ag trácht ar na cearca</span>
<lb n="1575"/><span>so a n-ao' chor,</span>
<lb n="1576"/><span>Dá mbeadh beagán acu marbh níorbh' fheárr</span>
<lb n="1577"/><span>iad 'n-a mbeathaidh,</span>
<lb n="1578"/><span>Ná h-íosfaidhe go deas chun dínnéir iad.</span></p>
<lb n="1579"/>
<lb n="1580"/><p><span>Máighréad:  Imigh, a Pheadair, tú féin is Seán</span>
<lb n="1581"/><span>Fada,</span>
<lb n="1582"/><span>Agus tugaídh libh dó nó trí chearca liom</span>
<lb n="1583"/><span>féinig</span>
<lb n="1584"/><span>Ní bheidh Brighid is Cáit Ghearra leath-uair</span>
<lb n="1585"/><span>da mbearradh;</span>
<lb n="1586"/><span>Is beidhid ullamh gan stad chun dínnéir díbh.</span></p>
<lb n="1587"/>
<lb n="1588"/><p><span>Sinéad:  Ara a Sheáin is a Pheadair, cad é an</span>
<lb n="1589"/><span>mhaith dó nó trí cearca,</span>
<lb n="1590"/><span>Ní fhéadfainn iad a roinnt ortha a n-ao'chor,</span>
<lb n="1591"/><span>Tá ceathrar fear ann, an tsuim chéadna</span>
<lb n="1592"/><span>bhan ann,</span>
<lb n="1593"/><span>Is tugaídh cearc libh a dtómas gach aoinne</span>
<lb n="1594"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1595"/><p><span>Peadar:  Gluais, a Sheáin Fhada, is faigh stúmpa</span>
<lb n="1596"/><span>breágh maide,</span>
<lb n="1597"/><span>Is geóbhad ceann maith eile mé féinig,</span>
<lb n="1598"/><span>Agus bheirim-se an t-achrann ó'n uair go bhfuil</span>
<lb n="1599"/><span>sé dhúinn ceadaithe,</span>
<lb n="1600"/><span>Go mbeidh cearca go tiugh chun dinnéir ann</span></p>
<lb n="1601"/>
<lb n="1602"/><p><span>(Imighean Seán agus Peadar ag triall ar na cearcaibh annsan.</span>
<lb n="1603"/><span>Cuirean Brighid Ní Ghearailt a ceann san dorus agus chíonn</span>
<lb n="1604"/><span>sí Píobaire an Mhachaire ag dul isteach 'n-a tigh féin).</span></p>
<lb n="1605"/>
<lb n="1606"/><p><span>Brighid (ag an ndorus ag féachaint isteach):  Dhera</span>
<lb n="1607"/><span>cómh siúrálta is mhaireann sibh, tá Píobaire</span>
<lb n="1608"/><span>an Mhachaire</span>
<lb n="1609"/><span>Ag dul thiar isteach nár dtigh féinig,</span>
<lb n="1610"/><span>Gluais, a Cháit Ghearra, agus sibh go léir</span>
<lb n="1611"/><span>as bhúr seasamh,</span>
<lb n="1612"/><span>Is coimeádfam é seachtain má's féidir.</span></p>
<lb n="1613"/>
<lb n="1614"/><p><span>Máighréad:  Gluais, a Mharcuis is a Mhichíl Uí</span>
<lb n="1615"/><span>Bhreasail,</span>
<lb n="1616"/><span>Agus tair-si leis a Shinéad linn,</span>
<lb n="1617"/><span>Níl aon ní gur fiú trácht thairis, ó thigh</span>
<lb n="1618"/><span>Dhonnchadh-dí go dtí an gcathair,</span>
<lb n="1619"/><span>Ná beidh aige siúd ar aon mhéir dhúinn.</span></p>
<lb n="1620"/>
<lb n="1621"/><p><span>Sinéad:  A Mháighréad Ní Ghearailt, tagaim-se</span>
<lb n="1622"/><span>leat air</span>
<lb n="1623"/><span>Go mbeidh aige sgéalta na h-Éireann,</span>
<lb n="1624"/><span>Mar oidhche go rabhas ag caismirt le Mícheál</span>
<lb n="1625"/><span>Ó Breasail,</span>
<lb n="1626"/><span>Fuair sé amach é fé eadarthrath an lae sin.</span></p>
<lb n="1627"/>
<lb n="1628"/><p><span>(Imighid ag triall ar an bPíobaire).</span>
<lb n="1629"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1630"/><p><span>Marcus:  A Phíobaire an Mhachaire, fáilte agus</span>
<lb n="1631"/><span>dachad rómhat,</span>
<lb n="1632"/><span>Thar a bhsuil d'fhearaibh i nÉirinn</span>
<lb n="1633"/><span>Tá bliain fhada fhairsing ó bhís annso cheana,</span>
<lb n="1634"/><span>Is cad do choinnimh chomh fada tú a n-ao' chor.</span></p>
<lb n="1635"/>
<lb n="1636"/><p><span>Píobaire:  A Mhichíl 'sa Mharcuis, tá fhios againn</span>
<lb n="1637"/><span>cheana</span>
<lb n="1638"/><span>Gur fada fairsing í Éire,</span>
<lb n="1639"/><span>Ach, a Mháighréad Ní Ghearailt, cad d'imigh</span>
<lb n="1640"/><span>ar do mhalainn.</span>
<lb n="1641"/><span>Nach maith a chuaidh an tsúil chlé as.</span></p>
<lb n="1642"/>
<lb n="1643"/><p><span>Máighréad:  A Phíobaire an Mhachaire, bhíos féin</span>
<lb n="1644"/><span>agus Marcus ag grásgar ar maidin,</span>
<lb n="1645"/><span>Agus bhuail sé le buille caídhráin mé,</span>
<lb n="1646"/><span>Ach gheobhaidh peelers na cathrach liost ar a</span>
<lb n="1647"/><span>bheatha uaim</span>
<lb n="1648"/><span>Agus cuirfead ar bannaí na síothchána é.</span></p>
<lb n="1649"/>
<lb n="1650"/><p><span>Marcus:  A Phíobaire an Mhachaire, níl Máighréad</span>
<lb n="1651"/><span>ach ag magadh fút,</span>
<lb n="1652"/><span>Ní mise do dhéin léi an náda,</span>
<lb n="1653"/><span>Í féin is Sinéad Ní Bhreasail bhí ag grásgar</span>
<lb n="1654"/><span>i dtaobh cearca,</span>
<lb n="1655"/><span>Sin é d'fhág a mala deas geárrtha.</span></p>
<lb n="1656"/>
<lb n="1657"/><p><span>Píobaire.  Beagáinín achrann, idir mná ar aon</span>
<lb n="1658"/><span>bhaile astigh,</span>
<lb n="1659"/><span>Ní thabharfainn as mo mhuinirthle biorán air,</span>
<lb n="1660"/><span>Chuirfinn mo phíopaí is mo hata i ngeall le</span>
<lb n="1661"/><span>h-aon fhear 'n-a bheathaidh,</span>
<lb n="1662"/><span>Go dtiocfaidh cleamhnas anocht as an ngrásgar.</span>
<lb n="1663"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1664"/><p><span>Sinéad (le Brighid):  Mhuise, a Bhrighid ní Ghearailt,</span>
<lb n="1665"/><span>níl aon bhean ar an dtalamh,</span>
<lb n="1666"/><span>Do thógfainn-se romhatsa do Sheán bhocht,</span>
<lb n="1667"/><span>Is b'fhearr liom Cáit pósta ag Peadar ná</span>
<lb n="1668"/><span>ag n-a h-athair,</span>
<lb n="1669"/><span>Is ní thabharfainn aon tsásamh do'n tsagart</span>
<lb n="1670"/><span>é rádh leis.</span></p>
<lb n="1671"/>
<lb n="1672"/><p><span>Máighréad:  Is dóigh mhuise, a Shinéad ní Bhreasail,</span>
<lb n="1673"/><span>ná bíodh ort aon mhairg,</span>
<lb n="1674"/><span>Mar gheobhair Brighid in sa mhaidin do Sheán</span>
<lb n="1675"/><span>uaim.</span>
<lb n="1676"/><span>Is i dtaobh Cáit Ghearra tá sí am' shúilibh</span>
<lb n="1677"/><span>do Pheadar,</span>
<lb n="1678"/><span>Sar ar rugadh riamh í dá máthair.</span></p>
<lb n="1679"/>
<lb n="1680"/><p><span>Píobaire:  A Mhichíl 's a Mharcuis, ná fuil 'nbhúr</span>
<lb n="1681"/><span>mbéil-ne leis teanga,</span>
<lb n="1682"/><span>Ná déarfadh sibh feasda rud éigin,</span>
<lb n="1683"/><span>Tá an sgeul socair cheana ag sna mnáibh</span>
<lb n="1684"/><span>go blasda</span>
<lb n="1685"/><span>Mara ndéanaidh sibhse é bhriseadh ná raobadh.</span></p>
<lb n="1686"/>
<lb n="1687"/><p><span>Mícheál:  A Phíobaire an Mhachaire, ná bíodh ort</span>
<lb n="1688"/><span>aon eagla</span>
<lb n="1689"/><span>Go ndéanfadsa ná Marcus bocht náda,</span>
<lb n="1690"/><span>Má tá na mná leis toiltheanach agus na</span>
<lb n="1691"/><span>daoine óga fonnmhar</span>
<lb n="1692"/><span>Seo chuige iad ar sodar amáireach.</span>
<lb n="1693"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1694"/><p><span>Marcus:  A Phíobaire an Mhachaire, chómh siúráltha</span>
<lb n="1695"/><span>is mhaireann tú,</span>
<lb n="1696"/><span>Táimse leis an margadh sásta,</span>
<lb n="1697"/><span>Mar fear is feárr ná Seán Fada, ní</span>
<lb n="1698"/><span>bhfaghainn é lem' mharthain,</span>
<lb n="1699"/><span>Is beidh beirt bhan ag an bhfear a gheobhaidh</span>
<lb n="1700"/><span>Cáit bocht.</span></p>
<lb n="1701"/>
<lb n="1702"/><p><span>Cáit ní Bhreasail (cuireann sí a ceann 'sa' dorus</span>
<lb n="1703"/><span>agus chíonn sí lucht na gcearc ag teacht):</span>
<lb n="1704"/><span>Tá Seán agus Peadar ag teacht leis na</span>
<lb n="1705"/><span>cearcaibh.</span>
<lb n="1706"/><span>Beidh obair gan stad ag na mnáibh 'nois,</span>
<lb n="1707"/><span>Is tá an coilichín dearg go siúráltha marbh,</span>
<lb n="1708"/><span>'Sé atá ag Seán Fada 'n-a láimh dheis.</span></p>
<lb n="1709"/>
<lb n="1710"/><p><span>Máighréad ní Ghearailt:  Ara anois, a Cháit Gheara,</span>
<lb n="1711"/><span>ná bí fúm ag magadh,</span>
<lb n="1712"/><span>Ní h-amhla' mhairbheóghaidís mo choilichín Márta,</span>
<lb n="1713"/><span>Do ghlaodhadh ar maidin orm agus d'aeradh</span>
<lb n="1714"/><span>na cearca dhom,</span>
<lb n="1715"/><span>Is ná béarfadh fiach ná fiolar a bhárr uaidh</span></p>
<lb n="1716"/>
<lb n="1717"/><p><span>(Tagann lucht na gcearc isteach).</span></p>
<lb n="1718"/>
<lb n="1719"/><p><span>Peadar 'ac Gearailt (ag cur fáilte roimh an</span>
<lb n="1720"/><span>bpíobaire):  A Phíobaire an Mhachaire,</span>
<lb n="1721"/><span>fáiltí 'n bhaile rómhat,</span>
<lb n="1722"/><span>Agus fáilte Pheadair thar bárr duit!</span>
<lb n="1723"/><span>B'fheárr liom oidhche ad' fhochair-se ná i bhfochair</span>
<lb n="1724"/><span>prionnsa ná rudaire,</span>
<lb n="1725"/><span>Agus shín chugham crothadh de'n láimh dheis.</span>
<lb n="1726"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1727"/><p><span>Píobaire:  Go deimhin a Pheadair duit, geobhair</span>
<lb n="1728"/><span>an lapa uaim,</span>
<lb n="1729"/><span>Is tabharfad an lámh eile do Sheán leis,</span>
<lb n="1730"/><span>Innis as do sheasamh dom cad do mhairbh na</span>
<lb n="1731"/><span>cearca ar fad</span>
<lb n="1732"/><span>An nimh, an gorta nó pláigh é.</span></p>
<lb n="1733"/>
<lb n="1734"/><p><span>Peadar:  A Phíobaire an Mhachaire, ní h-aon</span>
<lb n="1735"/><span>cheann acu mhairbh iad,</span>
<lb n="1736"/><span>Agus gheobhair ceann le n-ithe acu láithreach,</span>
<lb n="1737"/><span>Níor bh'aon ní na cearca, ach an coilichín</span>
<lb n="1738"/><span>dearg,</span>
<lb n="1739"/><span>'S is baoghlach go dtiocfaidh as árd-bhruighean.</span></p>
<lb n="1740"/>
<lb n="1741"/><p><span>Sinéad ní Bhreasail:  Mhuise a Sheáin is a Pheadair!</span>
<lb n="1742"/><span>b'é sin mo choilichín dearg,</span>
<lb n="1743"/><span>Atá 'gaibh tachtaithe marbh, gan aon sgrioth.</span>
<lb n="1744"/><span>Bhíodh chómh tláith leis na cearcaibh is bheadh</span>
<lb n="1745"/><span>páisde nó leanbh,</span>
<lb n="1746"/><span>Is dhúisigheadh an baile nuair ghlaodhadh sé.</span></p>
<lb n="1747"/>
<lb n="1748"/><p><span>Dhá bhliain an taca so, seadh cheannuigheas</span>
<lb n="1749"/><span>in sa chathair é,</span>
<lb n="1750"/><span>Is thugas mo stúmpa breágh raol' air,</span>
<lb n="1751"/><span>Is bheartuigheas am' aigne ná sgarfainn lem'</span>
<lb n="1752"/><span>(b)mharthain leis,</span>
<lb n="1753"/><span>Le feabhus a phearsa is a thréithe.</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1754"/><p><span>Ach tá sé sgartha liom, fóríor deacrach!</span>
<lb n="1755"/><span>Is cad a dhéanfam dá easnamh a n-ao' chor,</span>
<lb n="1756"/><span>Beidh mo chearca leis laitithe is codalthógham</span>
<lb n="1757"/><span>go h-eadarthrath</span>
<lb n="1758"/><span>Is ní choingbheógham an baile seo a n-ao' chor.</span></p>
<lb n="1759"/>
<lb n="1760"/><p><span>Seán Fada:  Dhera a mháthair, bí eagnaidhe is ná</span>
<lb n="1761"/><span>bíodh na daoine ag magadh fút,</span>
<lb n="1762"/><span>Gheobhair coileach chomh maith leis ar ndóigh</span>
<lb n="1763"/><span>thoir,</span>
<lb n="1764"/><span>Ná dubhairt Nóra Sheáin Bhreathnaigh liom féin</span>
<lb n="1765"/><span>is le Peadar.</span>
<lb n="1766"/><span>Gurbh' é an coileach ba bhradaighe 'sa' phar-</span>
<lb n="1767"/><span>róisde é.</span></p>
<lb n="1768"/>
<lb n="1769"/><p><span>Sinéad:  Dá mbeinn ag éisteacht leis an gcallaire,</span>
<lb n="1770"/><span>ag rádh aon ní lem' choileach beag,</span>
<lb n="1771"/><span>Atá tréith lag marbh, mó bhrón é!</span>
<lb n="1772"/><span>Gan bhuidheachas do'n bhaile, ná d'á bhfuil</span>
<lb n="1773"/><span>ann des na Breathnaigh,</span>
<lb n="1774"/><span>Thabharfainn deoch dá cuid fola le n-ól di.</span></p>
<lb n="1775"/>
<lb n="1776"/><p><span>Peadar:  A Shinéad ní Bhreasail, is dúbhach</span>
<lb n="1777"/><span>brónach an chreach é,</span>
<lb n="1778"/><span>Is is mise fé ndeara é, níl domhat air,</span>
<lb n="1779"/><span>Mar is amhla' a chaitheas an maide, le Nóra</span>
<lb n="1780"/><span>Sheáin Bhreathnaigh,</span>
<lb n="1781"/><span>Agus bhuaileas an coileach in annracht.</span>
<lb n="1782"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1783"/><p><span>Annsan do ghuídheas chun na bhFlaitheas, chun</span>
<lb n="1784"/><span>Michíl agus Peadair,</span>
<lb n="1785"/><span>Chun Naomh Pádraig farró, gan amhras,</span>
<lb n="1786"/><span>Mar bhí mo chroidhe liom ag preabadh is</span>
<lb n="1787"/><span>mo mheabhair uaim ag scaipe</span>
<lb n="1788"/><span>Is ní fhéadfainn suidhe ná seasamh le sgannradh.</span></p>
<lb n="1789"/>
<lb n="1790"/><p><span>Ansan do liúghas is do sgreadas agus stollas</span>
<lb n="1791"/><span>mo bhathas</span>
<lb n="1792"/><span>Is thuit uaim deóracha fairsinge ramhra,</span>
<lb n="1793"/><span>Nó go ndubhairt liom Seán Fada, an fhoidhne</span>
<lb n="1794"/><span>do ghlacadh,</span>
<lb n="1795"/><span>Is go dtabharfá-sa maitheachas ann dom.</span></p>
<lb n="1796"/>
<lb n="1797"/><p><span>Sinéad:  Mo ghraidhn é, a Pheadair, cad a dhéanfadh</span>
<lb n="1798"/><span>mac t'athar</span>
<lb n="1799"/><span>Gan bheith nádúrtha maith dos na cómhursain,</span>
<lb n="1800"/><span>Ó'n uair gur le Nóra Sheáin Bhreathnaigh a</span>
<lb n="1801"/><span>chaithis an maide</span>
<lb n="1802"/><span>Maithim-se an coileach go deo dhuit.</span></p>
<lb n="1803"/>
<lb n="1804"/><p><span>Is amáireach, a Pheadair, gheobhair Cáit Ghearra</span>
<lb n="1805"/><span>ar fad uaim,</span>
<lb n="1806"/><span>Agus déanfaidh Brighid is Seán Fada é, is</span>
<lb n="1807"/><span>dócha,</span>
<lb n="1808"/><span>Is dá mbeadh sé 'na bheathaidh mo choilichín</span>
<lb n="1809"/><span>dearg</span>
<lb n="1810"/><span>Nách aerach mar ghlaodhfadh sé do'n phósadh.</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1811"/><p><span>Is anois, a Cháit Ghearra, déin é ullmhú</span>
<lb n="1812"/><span>go tapaidh,</span>
<lb n="1813"/><span>Is cuir ar mhéis chun Peadair ar bórd é,</span>
<lb n="1814"/><span>Is má dh'itheann sé creatlach mo choilichín-sa</span>
<lb n="1815"/><span>dearg</span>
<lb n="1816"/><span>Ní bhuailfidh treighid ná tinneas go deo é.</span></p>
<lb n="1817"/>
<lb n="1818"/><p><span>Cáit:  Tá sé ullmhuithe cheana, ná bíodh eagla ort,</span>
<lb n="1819"/><span>Is i bhfochair na gcearc dá bheirbhiú leis,</span>
<lb n="1820"/><span>Agus aoinne ach amháin Peadar ní bhfaghaidh</span>
<lb n="1821"/><span>sé dhe blaise,</span>
<lb n="1822"/><span>Gheóbhaidh sé 'dir chosa 'dir ghob is 'dir</span>
<lb n="1823"/><span>shúile é.</span></p>
<lb n="1824"/>
<lb n="1825"/><p><span>Máighréad:  A Bhrighid 's a Cháit Ghearra, cuirighidh</span>
<lb n="1826"/><span>an bórd mór i bhfearas,</span>
<lb n="1827"/><span>Tá na cearca so ullamh díbh láithreach,</span>
<lb n="1828"/><span>Agus i dtaobh na praisge, tá sí beirbhthe</span>
<lb n="1829"/><span>cheana,</span>
<lb n="1830"/><span>Leigídh amach in 'sa channa mhór chláir í.</span></p>
<lb n="1831"/>
<lb n="1832"/><p><span>Ansan faighídh árrthaistí fairsionga, is tugaidh</span>
<lb n="1833"/><span>scárlóid dos na fearaibh de,</span>
<lb n="1834"/><span>Agus ólaídh féin leis, bhúr sáith dhe,</span>
<lb n="1835"/><span>Mar chómh siúráltha is mhaireann sibh</span>
<lb n="1836"/><span>Aoin e ólfaidh a dhóthain de'n phraisigh seo,</span>
<lb n="1837"/><span>Is feárrde de a chorp go ceann ráithe.</span>
<lb n="1838"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1839"/><p><span>Cáit Ghearra (ag roinnt na praisge):  Seadh, a</span>
<lb n="1840"/><span>Phíobaire an Mhachaire, seo canna de'n</span>
<lb n="1841"/><span>phraisigh díbh,</span>
<lb n="1842"/><span>Óladh m'athair agus Marcus ad' theannta í,</span>
<lb n="1843"/><span>Gheobhaidh sibh bodhlaí go tapaidh uaim agus</span>
<lb n="1844"/><span>spíonóg chun measgaithe,</span>
<lb n="1845"/><span>Ná faghaim go mbeidh aon dil 'nbhúr ndeabhaidh</span>
<lb n="1846"/><span>di.</span></p>
<lb n="1847"/>
<lb n="1848"/><p><span>Píobaire:  Mhuise a Mhichíl is a Mharcuis, nach</span>
<lb n="1849"/><span>áluinn í an phraiseach,</span>
<lb n="1850"/><span>Is geall le geir í bheadh leachta de mhúnla'</span>
<lb n="1851"/><span>Ar a dtáinig dom' bheatha agus táim glan</span>
<lb n="1852"/><span>an dachad,</span>
<lb n="1853"/><span>Ní bhfuaireas praiseach chomh deas leis am'</span>
<lb n="1854"/><span>shiubhalthaibh.</span></p>
<lb n="1855"/>
<lb n="1856"/><p><span>Marcus:  A Phíobaire an Mhachaire, atá sí go</span>
<lb n="1857"/><span>smeartha againn,</span>
<lb n="1858"/><span>A's deirim-se leatsa nách iongnadh é,</span>
<lb n="1859"/><span>Nár chuireadh ocht gcinn de chearcaibh ann</span>
<lb n="1860"/><span>agus an coilichín dearg</span>
<lb n="1861"/><span>Is an chearc beag gur mheádhuigh sí deich púint</span>
<lb n="1862"/><span>dóibh.</span></p>
<lb n="1863"/>
<lb n="1864"/><p><span>Sinéad:  A Phíobaire an Mhacaire, is a Mhichíl</span>
<lb n="1865"/><span>'s a Mharcuis leis,</span>
<lb n="1866"/><span>Má taoi'n sib de'n phraisigh sin sásta,</span>
<lb n="1867"/><span>Iompuighidh chun na gcearc isteach is líonaighidh</span>
<lb n="1868"/><span>bhúr sleatair díobh,</span>
<lb n="1869"/><span>Is ní call díbh aon ní d'ithe go dtí an taca</span>
<lb n="1870"/><span>so amáireach.</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1871"/><p><span>Ach seo dhuitse, a Pheadair, an coilichín dearg,</span>
<lb n="1872"/><span>Is ná tabhair a bhlaise do leanbh ná do pháisde,</span>
<lb n="1873"/><span>Cé gurb' é mo chumha chroidhe liom é marbh,</span>
<lb n="1874"/><span>ná é fheiscint beirbhthe i bpraisig,</span>
<lb n="1875"/><span>Is gur shíligheas ná sgarfainn go bráth leis.</span></p>
<lb n="1876"/>
<lb n="1877"/><p><span>Peadar:  A Shinéad ní Bhreasail, ní fheadar ó Adam,</span>
<lb n="1878"/><span>Conus a bhainfidh mé greim as</span>
<lb n="1879"/><span>Tá m'aigne socair chun é ar fad do shlugadh,</span>
<lb n="1880"/><span>Aon fhiacal liom choidhche ní raghaidh ann.</span></p>
<lb n="1881"/>
<lb n="1882"/><p><span>Píobaire:  A Mhichíl is a Mharcuis ní raibh ach</span>
<lb n="1883"/><span>neamh-ní 'sa' phraisigh,</span>
<lb n="1884"/><span>Ach na cearca so cuimhneoghaimíd go deo</span>
<lb n="1885"/><span>orrtha,</span>
<lb n="1886"/><span>Bainríoghan na Sacsan níor ith riamh aon</span>
<lb n="1887"/><span>chomh deas leo,</span>
<lb n="1888"/><span>An ceann is measa acu ba mhargadh ar</span>
<lb n="1889"/><span>choróin í.</span></p>
<lb n="1890"/>
<lb n="1891"/><p><span>Mícheál:  B'fhéidir, a Phíobaire an Mhachaire, sar</span>
<lb n="1892"/><span>a mbéarfaidh an mhaidean ort</span>
<lb n="1893"/><span>Go mbainfidís as do chreatlach ramsach.</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>Píobaire:  A Mhichíl uí Bhreasail, ní cheadóghainn</span>
<lb n="1896"/><span>ar chapall,</span>
<lb n="1897"/><span>Is ná ar thuilleas ar mo phíopaí le ráithe</span>
<lb n="1898"/><span>Go dtiocfadh aon ní orainn treasna, 'dtaobh</span>
<lb n="1899"/><span>bídh ná i dtaobh praisge,</span>
<lb n="1900"/><span>Chuirfeadh cosg le n-ár bpóstaí annso amáireach.</span>
<lb n="1901"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1902"/><p><span>Seán Fada:  A Phíobaire an Mhachaire, má tá an</span>
<lb n="1903"/><span>dinnéar sin caithte agat</span>
<lb n="1904"/><span>Bíodh na píopaí i bhfearas dúinn láithreach,</span>
<lb n="1905"/><span>Rinncfeam ríl ceathrair, geobhaidh an t-úrlár</span>
<lb n="1906"/><span>so greadadh uainn,</span>
<lb n="1907"/><span>Agus suathfam na cearca, mo lámh duit!</span></p>
<lb n="1908"/>
<lb n="1909"/><p><span>Píobaire:  Imbriathar, a Sheáin Fhada, go mbeidh</span>
<lb n="1910"/><span>na píopaí 'gat i bhfearas,</span>
<lb n="1911"/><span>Is gheobhair ríl mhór Bhaile an Chalaith le</span>
<lb n="1912"/><span>dúthracht,</span>
<lb n="1913"/><span>Ó Phíobaire an Mhachaire, thugann ceól uaidh</span>
<lb n="1914"/><span>gan airgead,</span>
<lb n="1915"/><span>Is go maidin ní raghaidh pinginn 'n-a phúits de.</span></p>
<lb n="1916"/>
<lb n="1917"/><p><span>Seán:  Bí ad' shuidhe anois, a Pheadair, agus beir</span>
<lb n="1918"/><span>leat Cáit Ghearra</span>
<lb n="1919"/><span>Is a Bhrighid ní Ghearailt rínnc liúmsa,</span>
<lb n="1920"/><span>Is ar do bhás ná ar do bheatha ná leig a</span>
<lb n="1921"/><span>bhárr le cos "Ghearra,"</span>
<lb n="1922"/><span>Bí aireach ar gach iompódh agus cúinne.</span></p>
<lb n="1923"/>
<lb n="1924"/><p><span>Cáit (le Peadar):  Ná bac-sa é, a Pheadair,</span>
<lb n="1925"/><span>cad déarfaidh Seán Fada</span>
<lb n="1926"/><span>Má tá ár gcosa-na gearra, táid múinte,</span>
<lb n="1927"/><span>Cruaidh córach slachtar, lán d'fheóil agus</span>
<lb n="1928"/><span>d'anam,</span>
<lb n="1929"/><span>Is a Phíobaire feasda, sgaoil chughainn é.</span></p>
<lb n="1930"/>
<lb n="1931"/><p><span>(Rinncid annsan.  Nuair a bhíonn an ríl críochnuithe labhrann</span>
<lb n="1932"/><span>an píobaire).</span>
<lb n="1933"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1934"/><p><span>Píobaire:  Imbriathar, a Sheáin is a Pheadair, gur</span>
<lb n="1935"/><span>dheineabhair í rinnce go blasda,</span>
<lb n="1936"/><span>Is dhein Brighid is Cáit Ghearra a gcuid</span>
<lb n="1937"/><span>féin de,</span>
<lb n="1938"/><span>Ach leithéid Cáit Ghearra ní bhfaghair ar an</span>
<lb n="1939"/><span>mbaile,</span>
<lb n="1940"/><span>Is measaim ná fuil a máighistir in Éirinn.</span></p>
<lb n="1941"/>
<lb n="1942"/><p><span>Mícheál ua Breasail: Éirigh t'shuidhe, a Mharcuis,</span>
<lb n="1943"/><span>agus rinncfeam araon sgathamh.</span>
<lb n="1944"/><span>A Phíobaire, seinn dúinn rud éigin</span>
<lb n="1945"/><span>Ad' mhálaí níl dadamh ná gur rinnceamar</span>
<lb n="1946"/><span>cheana,</span>
<lb n="1947"/><span>Agus rinncfeam anois é ar shlighe éigin.</span></p>
<lb n="1948"/>
<lb n="1949"/><p><span>(Leanaid de'n rinnce is bíonn abhráin is ceol is rinnce ar siubhal</span>
<lb n="1950"/><span>acu ar feadh tamall de'n oidhche ach sa deire buailtear breoite</span>
<lb n="1951"/><span>iad go léir ach amháin Sinéad ní Bhreasail agus Peadar 'ac Gearailt.</span>
<lb n="1952"/><span>Bhí an píobaire bocht chomh donaidhe sin gur cuireadh fios ar an</span>
<lb n="1953"/><span>sagart dó.)</span></p>
<lb n="1954"/>
<lb n="1955"/><p><span>Sinéad (ar maidin.  Níl sa tigh anois ach í féin</span>
<lb n="1956"/><span>agus Peadar):  Dubhart leat, a Pheadair,</span>
<lb n="1957"/><span>is cuimhin leat é cheana,</span>
<lb n="1958"/><span>Dá n-íosthá an coilichín dearg nárbh bhaoghal</span>
<lb n="1959"/><span>duit,</span>
<lb n="1960"/><span>Cé gurb' é an cumha chroidhe liom é marbh,</span>
<lb n="1961"/><span>is go mbead dá chaoine an fhaid mhairfead,</span>
<lb n="1962"/><span>Nár dhein sé mo chliamhain mhaith a shaoradh!</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1963"/><p><span>Ach na póstaídheacha caithfear, chur ar a</span>
<lb n="1964"/><span>gcúlaibh mar mheasaim,</span>
<lb n="1965"/><span>Is ní fheadar ciacu seachtain nó mí é,</span>
<lb n="1966"/><span>Ach má thagann an sagart andiu ar an</span>
<lb n="1967"/><span>mbaile,</span>
<lb n="1968"/><span>Inneósaidh sé sin gach aon ní dhúinn</span></p>
<lb n="1969"/>
<lb n="1970"/><p><span>(Téidheann sí go dtí an dorus is féachann amach is chíonn sí</span>
<lb n="1971"/><span>marcach ag teacht).</span></p>
<lb n="1972"/>
<lb n="1973"/><p><span>Feuch-sa, a Pheadair, a n-aithnéóchthá-sa an</span>
<lb n="1974"/><span>marcach.</span>
<lb n="1975"/><span>Tá sé ag teacht ar coiscéim cosanáirde,</span>
<lb n="1976"/><span>Chomh siúrálta is a mhaireann tú, sin é an</span>
<lb n="1977"/><span>sagart chughainn,</span>
<lb n="1978"/><span>Bí amuigh agus beir ar an gcapall uaidh</span>
<lb n="1979"/><span>láithreach!</span></p>
<lb n="1980"/>
<lb n="1981"/><p><span>(Téidheann Peadar amach ar an macha).</span></p>
<lb n="1982"/>
<lb n="1983"/><p><span>Peadar (ag cur fáilte roimh an sagart):  Dé</span>
<lb n="1984"/><span>beatha, a Athair! nach tú tháinig go tapaidh</span>
<lb n="1985"/><span>Is tá do chapall nách mór agat séidthe.</span>
<lb n="1986"/><span>Tá sé líonta de allus, ó n-a cheann go dtí</span>
<lb n="1987"/><span>'na mhalain,</span>
<lb n="1988"/><span>Níor chall duit an deabhadh mór a n-ao'chor.</span></p>
<lb n="1989"/>
<lb n="1990"/><p><span>Sagart:  Asdóin an teachtaire, a Pheadair, do</span>
<lb n="1991"/><span>chuaidh chughamsa ar maidin</span>
<lb n="1992"/><span>Dubhairt sé go raibh naonbhar agaibh i reachtaibh</span>
<lb n="1993"/><span>an bháis rómham,</span>
<lb n="1994"/><span>Tar éis béile mór cearca do fuair nimh</span>
<lb n="1995"/><span>a gan fhios,</span>
<lb n="1996"/><span>Is go raibh an Píobaire marbh sar ar fhág sé.</span>
<lb n="1997"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1998"/><p><span>Peadar:  Táim dá rádh leat, a Athair, ná raibh</span>
<lb n="1999"/><span>aon nimh ar na cearcaibh</span>
<lb n="2000"/><span>Ach gur saíll agus brothaighil go leor iad,</span>
<lb n="2001"/><span>Is níl an píobaire marbh, tá sé fós rómhat</span>
<lb n="2002"/><span>'n-a bheathaidh,</span>
<lb n="2003"/><span>'Sis dóigh liom ná caillfear go fóil é.</span></p>
<lb n="2004"/>
<lb n="2005"/><p><span>'Nois 'Athair, gallda a bhí na cearca, is</span>
<lb n="2006"/><span>bhithears dá ramhrú le fada</span>
<lb n="2007"/><span>I slighe is gurbh' bhlonag ar fad a gcuid</span>
<lb n="2008"/><span>feola.</span>
<lb n="2009"/><span>Is nuair dheineadar iad féin a shacadh de</span>
<lb n="2010"/><span>bhlonaig is de phraisigh,</span>
<lb n="2011"/><span>Níorbh' aon iongnadh iad a bheith tamaillín</span>
<lb n="2012"/><span>breoite.</span></p>
<lb n="2013"/>
<lb n="2014"/><p><span>Sagart:  Dhe mhuise má chímse an teachtaire sar</span>
<lb n="2015"/><span>a bhfágfad an baile seo,</span>
<lb n="2016"/><span>Gheobhaidh sé an nimh leis an bhfuip uaim a</span>
<lb n="2017"/><span>dhóthain,</span>
<lb n="2018"/><span>Mar do réir do ráidhte-se, a Pheadair,</span>
<lb n="2019"/><span>níor nimh é ná galar,</span>
<lb n="2020"/><span>Ach craos agus iomorca póite</span></p>
<lb n="2021"/>
<lb n="2022"/><p><span>(Tagann Sinéad suas).</span></p>
<lb n="2023"/>
<lb n="2024"/><p><span>Sinéad:  Mhuise a ghrádh ghil, a Athair, dá bhfanfá</span>
<lb n="2025"/><span>tamall ag aighneas le Peadar</span>
<lb n="2026"/><span>Do sgeinnfinn isteach chúcha láithreach</span>
<lb n="2027"/><span>Ní dhéanfainn ach casadh, ní bheinn nóimeat</span>
<lb n="2028"/><span>na baise,</span>
<lb n="2029"/><span>Is inneósad duit conus atáid siad.</span>
<lb n="2030"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2031"/><p><span>Sagart:  Imigh is bí tapaidh, is ná suidh is ná</span>
<lb n="2032"/><span>seasaimh,</span>
<lb n="2033"/><span>Mar theasdóch uaimse bheith sa bhaile fé'n</span>
<lb n="2034"/><span>dtráth so,</span>
<lb n="2035"/><span>Tá mo chapall 'n-a sheasamh ag síor-shile alluis,</span>
<lb n="2036"/><span>Is ná feadar ná go bhfaghaidh sé galar an</span>
<lb n="2037"/><span>bháis as.</span></p>
<lb n="2038"/>
<lb n="2039"/><p><span>(Imigheann Sinéad is tagann thar n-ais i gcionn cúpla nóimeat).</span></p>
<lb n="2040"/>
<lb n="2041"/><p><span>Sinéad:  Ar mo ghlúnaibh, a Athair, táim dá</span>
<lb n="2042"/><span>iarraidh ort maitheamh</span>
<lb n="2043"/><span>Níl siad i ngábhatar an tsagairt a n-ao' chor,</span>
<lb n="2044"/><span>Agus sí Nóra Sheáin Bhreathnaigh chuir fios</span>
<lb n="2045"/><span>ort chomh tapaidh,</span>
<lb n="2046"/><span>Agus is í mhairbh mo choileach-sa indé leis.</span></p>
<lb n="2047"/>
<lb n="2048"/><p><span>Bhíodar tamall de'n mhaidin tinn breoite</span>
<lb n="2049"/><span>ó thalamh</span>
<lb n="2050"/><span>Na mná is na fearaibh in aoinfheacht</span>
<lb n="2051"/><span>Ach amháin mise agus Peadar, ní raibh orainn</span>
<lb n="2052"/><span>dadamh,</span>
<lb n="2053"/><span>Agus sé an coilichín dearg do shaor sinn.</span></p>
<lb n="2054"/>
<lb n="2055"/><p><span>Bhí Seán agus Peadar, Brighid is Cáit Ghearra</span>
<lb n="2056"/><span>Chun pósta andiu in aoinfheacht,</span>
<lb n="2057"/><span>Ach puinnteáil-si anois, 'Athair, aon lá dhóibh</span>
<lb n="2058"/><span>is maith leat,</span>
<lb n="2059"/><span>Agus díolfar go maith asda araon tú</span>
<lb n="2060"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2061"/><p><span>Sagart:  A Shinéad ní Bhreasail, táim duit ag</span>
<lb n="2062"/><span>maitheamh,</span>
<lb n="2063"/><span>Agus maitheachas uaimse ní gádh dhuit,</span>
<lb n="2064"/><span>A bhe n bhocht gan pheaca, gan mhailís, gan</span>
<lb n="2065"/><span>chealg,</span>
<lb n="2066"/><span>Gan aon locht ar an dtalamh le fáil ort.</span></p>
<lb n="2067"/>
<lb n="2068"/><p><span>Ach na mná is na fearaibh thug do'n pharróisde</span>
<lb n="2069"/><span>seo sganall,</span>
<lb n="2070"/><span>Cuirfeadsa fé gheasaibh iad nách fearrde iad,</span>
<lb n="2071"/><span>Scríobhfad go dtí an t-Easbog agus go dtí</span>
<lb n="2072"/><span>Árd Easbog Caisil.</span>
<lb n="2073"/><span>Agus scríobhfaidh siad-san go dtí an Pápa air.</span></p>
<lb n="2074"/>
<lb n="2075"/><p><span>Ní bhfaghaid siad aon éadach a chaitheamh, ach</span>
<lb n="2076"/><span>leithead de chlúmh gharbh,</span>
<lb n="2077"/><span>A bheidh dá gclúdach ó n-a gcúl go dtí</span>
<lb n="2078"/><span>n-a sála,</span>
<lb n="2079"/><span>Is ní bhfaghaid siad aon bhlaise de chirc ná</span>
<lb n="2080"/><span>de phraisig,</span>
<lb n="2081"/><span>Gan chead ó Easbog Chill Áirne.</span></p>
<lb n="2082"/>
<lb n="2083"/><p><span>Ach Dé Domhnaigh seadh caithfear, na daoine</span>
<lb n="2084"/><span>óga so cheangal,</span>
<lb n="2085"/><span>Bídís ullamh chun pósta an lá san,</span>
<lb n="2086"/><span>Is má díoltar go maith sinn, is gan bheith</span>
<lb n="2087"/><span>gann ná gortach linn —</span>
<lb n="2088"/><span>B'fhé' go bhfágfaimís gach aon ní mar atá sé.</span></p>
<lb n="2089"/>
<lb n="2090"/><p><span>A CRÍOCH.</span>
<lb n="2091"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2092"/><p><span>AMHRÁN A' BHAITSILLÉIR.</span></p>
<lb n="2093"/>
<lb n="2094"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="2095"/>
<lb n="2096"/><p><span>Ní fheadar in Éirinn goidé mar shaoghal é,</span>
<lb n="2097"/><span>Ní thuigean éinne é i gcóir ná i gceart,</span>
<lb n="2098"/><span>Mar dá mb' é an tuincéar é, ná an bacach</span>
<lb n="2099"/><span>féinig,</span>
<lb n="2100"/><span>Nó an tailliúir aerach — gheibhid siad bean</span>
<lb n="2101"/><span>Ní drúncaer mé ná rop ire éithigh,</span>
<lb n="2102"/><span>Agus feall níor dhéineas riamh ar neach,</span>
<lb n="2103"/><span>Cé gur mór í m'éirim it iss quite plain now,</span>
<lb n="2104"/><span>Gur lochtaí éigin a dhéin mé lat.</span></p>
<lb n="2105"/>
<lb n="2106"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="2107"/>
<lb n="2108"/><p><span>I dtúis mo shaoghail dom bhíos beagán aerach</span>
<lb n="2109"/><span>Is ar na cómhursain taobh liom ní bhfaghainn aon</span>
<lb n="2110"/><span>bhlas,</span>
<lb n="2111"/><span>Is mo mháthair féinig dá rádh 'n-aghaidh an lae liom</span>
<lb n="2112"/><span>That 'twass with the agent I should make a match.</span>
<lb n="2113"/><span>Bí Tadhg Ó hÉaluighe ar a' mbaile taobh liom</span>
<lb n="2114"/><span>Chomh maith le h-éin-fhear i gcáil 's i raith,</span>
<lb n="2115"/><span>He'd give me Mary agus deighleáil spré léi —</span>
<lb n="2116"/><span>Is ní raibh her écals in sa pharróisde ar fad.</span>
<lb n="2117"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2118"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="2119"/>
<lb n="2120"/><p><span>Ach nuair a bhí m'éirim ar inghean an Agent,</span>
<lb n="2121"/><span>'Ge Máire Ní Éaluighe ní raibh aon tseans</span>
<lb n="2122"/><span>Agus Seán Ó Céirín a chuir sí le sgéala</span>
<lb n="2123"/><span>I told him plainly gan teacht thar n-ais.</span>
<lb n="2124"/><span>Ansan d'imigheas féinig go dtí an t-Agent.</span>
<lb n="2125"/><span>To know if he'd take me am chliamhain isteach</span>
<lb n="2126"/><span>Ach ar an ngunna ghlaoidh sé in a terrible rage</span>
<lb n="2127"/><span>too</span>
<lb n="2128"/><span>Is mara mbeadh m'fheabhus de racer, I would be shot.</span></p>
<lb n="2129"/>
<lb n="2130"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="2131"/>
<lb n="2132"/><p><span>Blianta na dhéidh sin, bhí inghean eile ag hÉalaighe</span>
<lb n="2133"/><span>Cé ná raibh sí a n-ao' chor chomh maith le Moll;</span>
<lb n="2134"/><span>Ach shíligheas féinig nár bheag dhom sméide</span>
<lb n="2135"/><span>Nuair a gheobhann mar chéile í agus foirtiún maith.</span>
<lb n="2136"/><span>Chuireas Father Brady ann le sgéala</span>
<lb n="2137"/><span>Is ná h-iarrfainn aon rud léi, dubh ná geal:</span>
<lb n="2138"/><span>Ach b'é a rádh go léir leis "that I was getting</span>
<lb n="2139"/><span>grey now,</span>
<lb n="2140"/><span>Is ná pósfadh Kate mé, dá mba liom Éire ar</span>
<lb n="2141"/><span>fad"</span></p>
<lb n="2142"/>
<lb n="2143"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="2144"/>
<lb n="2145"/><p><span>Nuair a chuala an méid sin ó'n sagart naomhtha</span>
<lb n="2146"/><span>On my oath it made me cromadh ar ghol</span>
<lb n="2147"/><span>Ansan chuardaigheas gach éinne chuir riamh chúgham</span>
<lb n="2148"/><span>sgéala</span>
<lb n="2149"/><span>Is ó éinne a n-ao' chor ní bhfaghainn aon tor'.</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2150"/><p><span>Anois táim am aonar is a' dul san aos leis</span>
<lb n="2151"/><span>Gan wife ná baby do réidhteóch beart,</span>
<lb n="2152"/><span>Ach go bhfuil inghean tuinncéir ann ná fuair fós</span>
<lb n="2153"/><span>éinne</span>
<lb n="2154"/><span>And if she don't take me — I must stop.</span></p>
<lb n="2155"/>
<lb n="2156"/><p><span>AMHRÁN NA STAIGÍNÍ.</span></p>
<lb n="2157"/>
<lb n="2158"/><p><span>Fonn:  "Raghadsa is Cittí bhálcaeracht."</span></p>
<lb n="2159"/>
<lb n="2160"/><p><span>Nár sheasgair bhí ár gcaraid in Éirinn</span>
<lb n="2161"/><span>Sar a dtáinig an Béarla chughainn,</span>
<lb n="2162"/><span>Bhí 'gainn sagairt is easbuig is naomhaibh,</span>
<lb n="2163"/><span>Is ba Gaedhlach a dtréithe siúd.</span>
<lb n="2164"/><span>Na capaill ní thuigeadh ach Gaeluinn</span>
<lb n="2165"/><span>Ar fuaid Éireann go léir, dár liúm,</span>
<lb n="2166"/><span>Is dá labharfá le ceann acu i mBéarla</span>
<lb n="2167"/><span>Do bheadh stailc in a thaobh ansúd.</span></p>
<lb n="2168"/>
<lb n="2169"/><p><span>Mo chreach ghéar fhada is mo léar-ghoin:</span>
<lb n="2170"/><span>Dá gcloiseadh sí Béarla, an mhiúil,</span>
<lb n="2171"/><span>Sí a raidfeadh go h-aibig san aer duit</span>
<lb n="2172"/><span>Is raghadh míle de phléisg i ndia' a cúil</span>
<lb n="2173"/><span>An t-asailín beannuithe féinig</span>
<lb n="2174"/><span>Do raghadh sé do léim 'n díg</span>
<lb n="2175"/><span>Agus raidfeadh is chromfadh in éinfheacht</span>
<lb n="2176"/><span>D'fhonn go raghadh fear an Bhéarla 'n draoib.</span>
<lb n="2177"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2178"/><p><span>Na ba bochta soineanta féinig</span>
<lb n="2179"/><span>Is i nGaeluinn a gnéidhtí a gcrúdh,</span>
<lb n="2180"/><span>Is dá gcloisidís focal de'n Bhéarla</span>
<lb n="2181"/><span>Ní dhéanfaidís braon a thabhairt;</span>
<lb n="2182"/><span>Lá 's mé 'crúdh na bó báine mé féinig</span>
<lb n="2183"/><span>'Chíonn "set up" a rádh léi ar dtúis</span>
<lb n="2184"/><span>Do thug sí speach ins sa phlaosg dom</span>
<lb n="2185"/><span>Thiomáin a raibh d'fhiaclaibh am' béal chun siubhail.</span></p>
<lb n="2186"/>
<lb n="2187"/><p><span>Ní raibh ag ár sinnsear ar fad ach amháin Gaeluinn</span>
<lb n="2188"/><span>Is ba mhilis a ráidhte siúd</span>
<lb n="2189"/><span>Na coilig do ghlaoidís i nGaeluinn</span>
<lb n="2190"/><span>Is ba dheas leat go léir í a liúgh;</span>
<lb n="2191"/><span>Na cait ar an luich nuair a léimeadh</span>
<lb n="2192"/><span>Is i nGaeluinn a gnéidhtí í bhrúghadh</span>
<lb n="2193"/><span>Is ní bhlaisfidís braon bainne a n-ao' chor,</span>
<lb n="2194"/><span>Go ndéarfá as Gaeluinn "mí-iú."</span></p>
<lb n="2195"/>
<lb n="2196"/><p><span>Ach tá staigíní anois ar fuaid Éireann</span>
<lb n="2197"/><span>Is ní maith iad a dtréithe siúd,</span>
<lb n="2198"/><span>Ní bheannóghaidís le Dia is Muire a n-ao' chor</span>
<lb n="2199"/><span>Ach "goody moddy" nó "how de dew,"</span>
<lb n="2200"/><span>Dá gcloisidís focal de'n nGaeluinn</span>
<lb n="2201"/><span>D'fháisgeadh a mbéal 's a súil,</span>
<lb n="2202"/><span>Agus déarfaidís "dat mush be banish compately</span>
<lb n="2203"/><span>Or de country 'll be fairly dhuined."</span>
<lb n="2204"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2205"/><p><span>Ach b'fhéidir le congnamh an Éin-Mhic</span>
<lb n="2206"/><span>Go mbeadh againn fós Home Rule</span>
<lb n="2207"/><span>Ansan chaithfeadh na staigíní staonadh</span>
<lb n="2208"/><span>Is beannachadh i nGaeluinn dúinn;</span>
<lb n="2209"/><span>Chun sgoil Gaeluinn' do curfí de phléisg iad</span>
<lb n="2210"/><span>Agus 'siad do raghadh ann go ciúin,</span>
<lb n="2211"/><span>Is nuair chífí 'bhfochair na leanbh ag léigheamh iad</span>
<lb n="2212"/><span>Ná déarfadh Éire go léir "hurú!"</span></p>
<lb n="2213"/>
<lb n="2214"/><p><span>Ach na staigíní, deirimse féin leo</span>
<lb n="2215"/><span>Go gcaithfe siad claonadh dhúinn,</span>
<lb n="2216"/><span>Agus Beurla Shasana thréigean</span>
<lb n="2217"/><span>Nó dul a' triall ortha féin anonn;</span>
<lb n="2218"/><span>Ní bhfuighid siad cead reatha ná léim uainn,</span>
<lb n="2219"/><span>Ní bhfuighid siad cead sodair ná siubhail,</span>
<lb n="2220"/><span>Is ní bheannóghaimíd dóibh ar an aonach</span>
<lb n="2221"/><span>Go mbeidh acu Gaeluinn dúinn.</span></p>
<lb n="2222"/>
<lb n="2223"/><p><span>NUAIR PHÓSFA SIAD DAN.</span></p>
<lb n="2224"/>
<lb n="2225"/><p><span>Fonn:  "An Maide Droighin Éille."</span></p>
<lb n="2226"/>
<lb n="2227"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="2228"/>
<lb n="2229"/><p><span>N'fheicim baile in aon áit is breághtha dheise ná</span>
<lb n="2230"/><span>An Chlais —</span>
<lb n="2231"/><span>Tá a chuid tighthe mór-árda, áille, cluthara, geal,</span>
<lb n="2232"/><span>Ach sé tigh Sheáin agus Máire is breághtha eatorra</span>
<lb n="2233"/><span>ar fad —</span>
<lb n="2234"/><span>is dóibh-sean nách cás é mar is geárr go bpóffa</span>
<lb n="2235"/><span>siad Dan</span>
<lb n="2236"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2237"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="2238"/>
<lb n="2239"/><p><span>Is i dtigh Sheáin atá an parlor is breághtha ins an</span>
<lb n="2240"/><span>bharony ar fad —</span>
<lb n="2241"/><span>Tá úrlár maith cláir ann is carpetí dathanach,</span>
<lb n="2242"/><span>breac,</span>
<lb n="2243"/><span>Tá peictiúirí áille ann agus sgáthán sé troighthe</span>
<lb n="2244"/><span>ar faid</span>
<lb n="2245"/><span>Sófaí is suidheacháin ann tháinig o Chorcaigh amach.</span></p>
<lb n="2246"/>
<lb n="2247"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="2248"/>
<lb n="2249"/><p><span>A gcailín óg, Kate, mo léir — mar a bhfuil uirthi hat,</span>
<lb n="2250"/><span>Agus ribíní gléigeala, is laceanna síos 'dtí na</span>
<lb n="2251"/><span>h-ailth,</span>
<lb n="2252"/><span>Tá 'ci eudach 'á réir agus earrings na cluasaibh</span>
<lb n="2253"/><span>go deas,</span>
<lb n="2254"/><span>Ar ndó díolfaidh an spré asta go léir — nuair</span>
<lb n="2255"/><span>phósfa siad Dan.</span></p>
<lb n="2256"/>
<lb n="2257"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="2258"/>
<lb n="2259"/><p><span>Is aige Dan atá an pónaí, ceólmhar, acfuinneach</span>
<lb n="2260"/><span>mear</span>
<lb n="2261"/><span>Treap agus cóiste — is bheadh mórtas ort suidhe</span>
<lb n="2262"/><span>ionnta isteach.</span>
<lb n="2263"/><span>His whip cost a note — is mo scóladh, mar a bhfuil</span>
<lb n="2264"/><span>inti crack</span>
<lb n="2265"/><span>Is bheadh truagh agat do'n phónaí — </span>
<lb n="2266"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2267"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="2268"/>
<lb n="2269"/><p><span>Tá an cleamhnas 'á dhéanamh — i gan fhios d'éinne,</span>
<lb n="2270"/><span>cloisim, do</span>
<lb n="2271"/><span>With a regular lady… an O'Leary ó Bheantraighe</span>
<lb n="2272"/><span>andeas</span>
<lb n="2273"/><span>Tá 'ci ceudta na gceudta, is gan éinne eile ag</span>
<lb n="2274"/><span>glaodhach ar a daid,</span>
<lb n="2275"/><span>Is díolfar gach claim de phléisg — nuair phósfa sí</span>
<lb n="2276"/><span>Dan.</span></p>
<lb n="2277"/>
<lb n="2278"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="2279"/>
<lb n="2280"/><p><span>Tháinig O Leary féin indé, go bhfeicfeadh sé An Chlais</span>
<lb n="2281"/><span>And he highly did praise a sgéimh, a cré, and its</span>
<lb n="2282"/><span>grass,</span>
<lb n="2283"/><span>Agus mar a raibh aige saoghal… ar ale ar</span>
<lb n="2284"/><span>phuins is ar mhairt!</span>
<lb n="2285"/><span>Is beidh sé ag díol spré, gan spéis, go ndeurfa</span>
<lb n="2286"/><span>siad stop!</span></p>
<lb n="2287"/>
<lb n="2288"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="2289"/>
<lb n="2290"/><p><span>Ach ar maidin amáireach… mo chás!…</span>
<lb n="2291"/><span>do tháinig an chreach</span>
<lb n="2292"/><span>Pílears, is báille is mittimus láidir 'na "fob"</span>
<lb n="2293"/><span>They stripped all the parlor is d'árduig leo an pónaí</span>
<lb n="2294"/><span>'s an treap</span>
<lb n="2295"/><span>Is níor bh'furuisd ansan gáire fháil, ó Cháit, ó Sheán,</span>
<lb n="2296"/><span>ná ó Dan,</span></p>
<lb n="2297"/>
<lb n="2298"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="2299"/>
<lb n="2300"/><p><span>To O'Leary féin, 'tis plain it was a great shock</span>
<lb n="2301"/><span>Is i gan fhios do éinne, d'éaluigh sé an doras amach,</span>
<lb n="2302"/><span>Ach sé m'opineón féin do lucht an éilimh, gur fearra</span>
<lb n="2303"/><span>dhóibh stad</span>
<lb n="2304"/><span>And that their best cure is patience, ar shlighe éigin —</span>
<lb n="2305"/><span>go bpósfa siad Dan.</span>
<lb n="2306"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2307"/><p><span>PÓSADH DOB FHEARR LIOM NÁ BACFAINN É.</span></p>
<lb n="2308"/>
<lb n="2309"/><p><span>Fonn:  "The Ould Irish Jig."</span></p>
<lb n="2310"/>
<lb n="2311"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="2312"/>
<lb n="2313"/><p><span>Is me fiche éigin bliain nó anaice leis,</span>
<lb n="2314"/><span>Shamhluigheas gur mhaith an rud pósadh,</span>
<lb n="2315"/><span>Ach bheartuigheas go ciallmhar am aigne,</span>
<lb n="2316"/><span>Ná bacfainn aon toice chomónta.</span>
<lb n="2317"/><span>Bhí cailín beag deas ar aon bhaile liom,</span>
<lb n="2318"/><span>Bhí sí acfuinneach, lapanta, córach,</span>
<lb n="2319"/><span>Ach nuair ná raibh péarlaí na cluasaibh agus hata</span>
<lb n="2320"/><span>uirthi —</span>
<lb n="2321"/><span>Cheapas go raibh sí comónta.</span></p>
<lb n="2322"/>
<lb n="2323"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="2324"/>
<lb n="2325"/><p><span>Pósadh dob' fhearr liom ná bacfainn é,</span>
<lb n="2326"/><span>B'fhearr liom ná bacfainn a' pósadh,</span>
<lb n="2327"/><span>Sé d'fhág me gan éadach, gan airgead,</span>
<lb n="2328"/><span>'S is rud é atá ana chomónta.</span></p>
<lb n="2329"/>
<lb n="2330"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="2331"/>
<lb n="2332"/><p><span>Ní raibh baile sa pharróisde gan chailín deas,</span>
<lb n="2333"/><span>Bhí seisear i mbaile nó dhó acu,</span>
<lb n="2334"/><span>B'fhuruisde ceann maith a dh'fáil eatortha,</span>
<lb n="2335"/><span>Ach gur shíligheas go rabhdar comónta.</span>
<lb n="2336"/><span>Ansan d'imigheas chun Corcaighe lá Sathairn</span>
<lb n="2337"/><span>Agus rugas cúig phúint liom am phóca,</span>
<lb n="2338"/><span>Mar shamhluigheas gur ansúd do gheóinn cailin maith</span>
<lb n="2339"/><span>Ná beadh ar aon mhodh comónta.</span></p>
<lb n="2340"/>
<lb n="2341"/><p><span>Pósadh dob' fhearr liom, agus rl.</span>
<lb n="2342"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2343"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="2344"/>
<lb n="2345"/><p><span>An chéad lána i gCorcaig gur casadh me,</span>
<lb n="2346"/><span>Chonnac sgiúirse de chailín bhreágh óg ann,</span>
<lb n="2347"/><span>Bhí péarlaí na cluasaibh agus hata uirthi,</span>
<lb n="2348"/><span>Agus shíligheas ná raibh sise comónta.</span>
<lb n="2349"/><span>Do leanas an ainnir go fonnmhar,</span>
<lb n="2350"/><span>Do ghaibh sí trí mórán mhór póirsí,</span>
<lb n="2351"/><span>Nó gur stad sí i dtigh mhór i lán' dhorcha —</span>
<lb n="2352"/><span>Is ba dhóigh leat nárbh' aon tigh comónt' é.</span></p>
<lb n="2353"/>
<lb n="2354"/><p><span>Pósadh dob' fhearr liom, agus rl.</span></p>
<lb n="2355"/>
<lb n="2356"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="2357"/>
<lb n="2358"/><p><span>Ansan chuir sí ar chathaoir go socair me,</span>
<lb n="2359"/><span>Agus d'fhiaruigh sí dhíom a rabhas pósta,</span>
<lb n="2360"/><span>Go bpósfadh sí féin me go fonnmhar,</span>
<lb n="2361"/><span>Mar gur thuig sí ná rabhas-sa comónta.</span>
<lb n="2362"/><span>Nuair a dubhart léi ná rabhas, do chuir teachtaire</span>
<lb n="2363"/><span>Chun a' tsagairt a theacht chun ár bpósta,</span>
<lb n="2364"/><span>Is ní fheadar an domhan má ba shagart é,</span>
<lb n="2365"/><span>Cé gur dhóigh leat nár dhuine comónt' é.</span></p>
<lb n="2366"/>
<lb n="2367"/><p><span>Pósadh dob' fhearr liom, agus rl.</span></p>
<lb n="2368"/>
<lb n="2369"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="2370"/>
<lb n="2371"/><p><span>Ach istoidhche do líon a tigh d'fhearaibh chughainn</span>
<lb n="2372"/><span>Bhí preabairí críonna 'gus óg ann</span>
<lb n="2373"/><span>Bhí duine aca d'fhéach ana mhalluighthe</span>
<lb n="2374"/><span>Agus ghlaodhaigh sé orm "spailpín comónta"</span></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2375"/><p><span>Ansan d'fhiaruigh sé arís díom go feargach</span>
<lb n="2376"/><span>A b'í a bhean féin a dheineas-sa phósadh</span>
<lb n="2377"/><span>Agus thug sé na móide go dtachtfadh mé,</span>
<lb n="2378"/><span>Ná raibh ionnam ach dailthín comónta.</span></p>
<lb n="2379"/>
<lb n="2380"/><p><span>Pósadh dob' fhearr liom, agus rl.</span></p>
<lb n="2381"/>
<lb n="2382"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="2383"/>
<lb n="2384"/><p><span>Ansan ghreamuigh mé triúr díobh nó ceathrar,</span>
<lb n="2385"/><span>Is baineadh díom 'dir casóg is bróga,</span>
<lb n="2386"/><span>Bhí mo bhean pósda ag gáirí is ag magadh fúm</span>
<lb n="2387"/><span>Agus dubhart leo gur bh'obair chomónt' í</span>
<lb n="2388"/><span>Ansan fuaireadar leithead mór garbh dom</span>
<lb n="2389"/><span>Ceangaladh díom é le córda,</span>
<lb n="2390"/><span>Is nuair caitheadh amach ar a' bhfleaige me</span>
<lb n="2391"/><span>Is dócha gur fhéachas comónta.</span></p>
<lb n="2392"/>
<lb n="2393"/><p><span>Pósadh dob' fhearr liom, agus rl.</span></p>
<lb n="2394"/>
<lb n="2395"/><p><span>CLEAMHNAS SHEÁINÍN LÉITH.</span></p>
<lb n="2396"/>
<lb n="2397"/><p><span>Fonn:  "An Brianach Óg."</span></p>
<lb n="2398"/>
<lb n="2399"/><p><span>SEÁN:</span></p>
<lb n="2400"/>
<lb n="2401"/><p><span>A Mháire, a ghrádh gheal, is fada a' rás dom,</span>
<lb n="2402"/><span>Ag lorg sáir-bhean, is deighleáil spré,</span>
<lb n="2403"/><span>Má thógair-se ar láimh mé, táim leat sásta,</span>
<lb n="2404"/><span>Is ragham go dtí an t-Athair Pádraig, sinn araon.</span>
<lb n="2405"/><span>Pósfam láithreach, is beidh rí ráth 'gainn,</span>
<lb n="2406"/><span>Imeasg ár gcáirde, go h-éirghe an lae,</span>
<lb n="2407"/><span>Is nó go mbuailidh an bás mé, ní dhéanfad náda,</span>
<lb n="2408"/><span>Gan do thoil-se, a Mháire, le congnamh Dé.</span>
<lb n="2409"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2410"/><p><span>MÁIRE:</span></p>
<lb n="2411"/>
<lb n="2412"/><p><span>Go deimhin, a Sheáin, duit, nílim sásta,</span>
<lb n="2413"/><span>Le h-imeacht láithreach, mar deirir-sé,</span>
<lb n="2414"/><span>Mar do réir do ráidhte, taoi i bhfad a' soláthar,</span>
<lb n="2415"/><span>Is níor bhacais Máire go deire an lae.</span>
<lb n="2416"/><span>Fé mar tá an sgéal, do réir gach deáraimh,</span>
<lb n="2417"/><span>Tá do shúile anáirde le deighleáil spré,</span>
<lb n="2418"/><span>Ach táim-se dá rádh leat, gan sgáth, gan náire,</span>
<lb n="2419"/><span>Ná faghair pinginn ó Mháire ar feadh do shaoghail.</span></p>
<lb n="2420"/>
<lb n="2421"/><p><span>SEÁN:</span></p>
<lb n="2422"/>
<lb n="2423"/><p><span>Dhera, ná tuigfeá, a Mháire, go bhfuilim am fhear</span>
<lb n="2424"/><span>óg láidir,</span>
<lb n="2425"/><span>Agus deighleáil dhánta agam féin,</span>
<lb n="2426"/><span>Tá 'gam asal lárach, go bhfuil searrach mór breágh</span>
<lb n="2427"/><span>aici,</span>
<lb n="2428"/><span>Agus cairt ghalánta aige, dhúinn araon.</span>
<lb n="2429"/><span>Tá bó bhreac bhán ann, thugas ó'n mBlárnain,</span>
<lb n="2430"/><span>Chun bainne thál duit, ar bharra féir,</span>
<lb n="2431"/><span>Tá dhá ghabhar is a mionnáin ann, agus céis dheas</span>
<lb n="2432"/><span>chránach,</span>
<lb n="2433"/><span>Is ná déarfadh aon bhean mhacánta go bhfuilim i</span>
<lb n="2434"/><span>dteideal spré.</span></p>
<lb n="2435"/>
<lb n="2436"/><p><span>MÁIRE:</span></p>
<lb n="2437"/>
<lb n="2438"/><p><span>Ach deirim-se, a Sheáin, is ar mhaithe atáim leat,</span>
<lb n="2439"/><span>Má gheibhir bean óg láidir i dtúis a saoghail,</span>
<lb n="2440"/><span>'Bheidh bog subháilceach, cneasda, grádhmhar,</span>
<lb n="2441"/><span>Í thógaint láithreach, is bheith sásta léi,</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2442"/><p><span>A chrúdhfadh do Bháiní is a gheóbhadh do láir duit,</span>
<lb n="2443"/><span>'S a chuirfeadh na mionnáin duit, is chuirfeadh ar</span>
<lb n="2444"/><span>bhanbhaíbh a' tál í,</span>
<lb n="2445"/><span>Ní mholfainn go bráth duit a thuille spré.</span></p>
<lb n="2446"/>
<lb n="2447"/><p><span>SEÁN:</span></p>
<lb n="2448"/>
<lb n="2449"/><p><span>Mhuise, faire! a Mháire, ná beadh ort náire,</span>
<lb n="2450"/><span>Is a thagairt go bráth liom, bean gan spré,</span>
<lb n="2451"/><span>Fear gan mháthair, gan athair, gan pháisde,</span>
<lb n="2452"/><span>Go mbeadh a tigh beag, breágh, deas, ar fad fút</span>
<lb n="2453"/><span>féin.</span>
<lb n="2454"/><span>Tá an citeal 's an pláta ann, an chroch 's an</span>
<lb n="2455"/><span>corcán ann,</span>
<lb n="2456"/><span>Tá an chathaoir chláir ann, is í lán de phéint,</span>
<lb n="2457"/><span>Ach ó táim sa ghábhatar gur thuiteas i ngrádh leat,</span>
<lb n="2458"/><span>Beidh mé sásta — le cúig púint féin.</span></p>
<lb n="2459"/>
<lb n="2460"/><p><span>MÁIRE:</span></p>
<lb n="2461"/>
<lb n="2462"/><p><span>Níl a thuille le rádh' 'gam, tugaim druim mo láimhe</span>
<lb n="2463"/><span>leat,</span>
<lb n="2464"/><span>Ní bhfagha' tú Máire ar a bhfuil rómhat 's at</span>
<lb n="2465"/><span>dhéidh.</span>
<lb n="2466"/><span>B'fhearr liom fear 's a mhála, ná tusa is stáit</span>
<lb n="2467"/><span>leat,</span>
<lb n="2468"/><span>A sheineóir ghránda! go bhfuil do chroidhe sa</span>
<lb n="2469"/><span>tsaoghal.</span>
<lb n="2470"/><span>Taoir a' maoidheamh as do dhánta, rud nár ghádh</span>
<lb n="2471"/><span>dhuit,</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2472"/><p><span>Is as do bhothán gránda, atá déanta 'chré,</span>
<lb n="2473"/><span>Is fada thu a' soláthar, is níl seóid 'gat dá</span>
<lb n="2474"/><span>bhárr fós,</span>
<lb n="2475"/><span>Mar ní bean atá uait, ach cúig phúint spré!</span></p>
<lb n="2476"/>
<lb n="2477"/><p><span>SEÁN:</span></p>
<lb n="2478"/>
<lb n="2479"/><p><span>Is dóigh mhuise go ngoilfir-se, a Mháire, mara</span>
<lb n="2480"/><span>bpósair Sean bocht,</span>
<lb n="2481"/><span>Fear óg, láidir, i dtúis a shaoghail,</span>
<lb n="2482"/><span>A d'eireóch láithreach, gach maidean bhreágh dhuit,</span>
<lb n="2483"/><span>Ach dá mbeadh fearthainn ná ár ann, b'fhé</span>
<lb n="2484"/><span>go mbogfá féin.</span>
<lb n="2485"/><span>Gheobhair á' bríste ad' láimh uaim, agus beidh tú</span>
<lb n="2486"/><span>ad' mháighistir,</span>
<lb n="2487"/><span>Is pé ní is áil leat, déanfads' é,</span>
<lb n="2488"/><span>Is ó taoir chomh coimeádthach ar a' sparán ghrándha,</span>
<lb n="2489"/><span>Tógfad mar táir thu, is ní iarrfad raol.</span></p>
<lb n="2490"/>
<lb n="2491"/><p><span>MÁIRE:</span></p>
<lb n="2492"/>
<lb n="2493"/><p><span>Ní chreidim-se, a Sheáin, uait, is ní chreidfinn ó'n</span>
<lb n="2494"/><span>bPap' é,</span>
<lb n="2495"/><span>Gur le grádh do Mháire ná go n-iarrfá an raol,</span>
<lb n="2496"/><span>Ach tú bheith cortha, cráidhte, briste ad' shláinte,</span>
<lb n="2497"/><span>Ó bheith ag soláthar, is gan éinne ad spéis,</span>
<lb n="2498"/><span>Is an brístín bán san, a thugais ó'n mBlárnain,</span>
<lb n="2499"/><span>Ní chaithfead go bráth' é, go raghadh 'n chré,</span>
<lb n="2500"/><span>Is ní éir oghaidh Máire i bhfearthainn ná in ár duit,</span>
<lb n="2501"/><span>Sin beannacht is slán leat, is nár fhaghair bean</span>
<lb n="2502"/><span>let' shaoghal!</span>
<lb n="2503"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="2504"/><p><span>BÍM-SE 'GCÓMHNUIDHE 'RADAIREACHT.</span></p>
<lb n="2505"/>
<lb n="2506"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="2507"/>
<lb n="2508"/><p><span>Bím-se i gcómhnuidhe a' radaireacht</span>
<lb n="2509"/><span>A' radaireacht, a' radaireacht,</span>
<lb n="2510"/><span>Bím-se i gcomhnuidhe a' radaireacht</span></p>
<lb n="2511"/>
<lb n="2512"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="2513"/>
<lb n="2514"/><p><span>Teabha reabha di daighdil dí (trí h-uaire)</span>
<lb n="2515"/><span>Rum de daighdil déró</span></p>
<lb n="2516"/>
<lb n="2517"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="2518"/>
<lb n="2519"/><p><span>Bím go minic a' portaireacht, a' portaireacht, agus rl.,</span>
<lb n="2520"/><span>Till Katty tells me éisteacht.</span></p>
<lb n="2521"/>
<lb n="2522"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="2523"/>
<lb n="2524"/><p><span>Nuair bhainim póg a gan fhios di, a gan fhios di, agus rl.,</span></p>
<lb n="2525"/>
<lb n="2526"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="2527"/>
<lb n="2528"/><p><span>Nuair bhím chun dul abhaile ansan, abhaile ansan, agus rl.,</span>
<lb n="2529"/><span>Deir Katty, "I won't lave you."</span></p>
<lb n="2530"/>
<lb n="2531"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="2532"/>
<lb n="2533"/><p><span>Nuair shuidhim chun fuireach ar fad aici, ar fad</span>
<lb n="2534"/><span>aici, agus rl.,</span>
<lb n="2535"/><span>Deir Katty, </span>
<lb n="2536"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="2537"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="2538"/>
<lb n="2539"/><p><span>A dtiocfá go dtí an sagart liom, 'dtí an</span>
<lb n="2540"/><span>sagart liom, agus rl.,</span>
<lb n="2541"/><span>Deir Katty</span></p>
<lb n="2542"/>
<lb n="2543"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="2544"/>
<lb n="2545"/><p><span>Ansan chuas go dtí an sagart léi, 'dtí an</span>
<lb n="2546"/><span>sagart léi, agus rl.,</span>
<lb n="2547"/><span>And he tied us le na chéile.</span></p>
<lb n="2548"/>
<lb n="2549"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="2550"/>
<lb n="2551"/><p><span>Ach anois ó táimíd ceangailte, ceangailte,</span>
<lb n="2552"/><span>ceangailte, agus rl.,</span>
<lb n="2553"/><span>Deir Cáit, </span></p>
<lb n="2554"/>
<lb n="2555"/><p><span>LORG DHÓMHNAILL AR NA BRÓGA.</span></p>
<lb n="2556"/>
<lb n="2557"/><p><span>Dómhnall:  A Nóra, a stóraigh, a bhfeicfeá mo</span>
<lb n="2558"/><span>bhróga?</span>
<lb n="2559"/><span>D'fhágas fé'n leabaidh aréir iad;</span>
<lb n="2560"/><span>A's na stocaí breagh' nua bhís ag cnotáil</span>
<lb n="2561"/><span>le seachtain —</span>
<lb n="2562"/><span>N'fheicim aon phioc díobh in-ao' chor.</span>
<lb n="2563"/><span>Do smearas na bróga tar éis tu dul a</span>
<lb n="2564"/><span>chodla,</span>
<lb n="2565"/><span>Leis a mblonaig bhí ó Nodlaig sa tsáspan;</span>
<lb n="2566"/><span>Anois chím "Róbher" ag cneadghail le n-a bholg</span>
<lb n="2567"/><span>A's é sínte 'na chodla ar a shástacht.</span>
<lb n="2568"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="2569"/><p><span>Nóra:  A chrochaire an chórda, b'amhl' a dh'úsáidis</span>
<lb n="2570"/><span>mo bhlonag</span>
<lb n="2571"/><span>Led' shlibirí s'lach' seana-bhróga?</span>
<lb n="2572"/><span>'Á b'é sagart a pharóisde gheobhadh chugham</span>
<lb n="2573"/><span>ar a lorg,</span>
<lb n="2574"/><span>Ní thabharfainn do 'r ghiní bhuidhe óir í.</span>
<lb n="2575"/><span>'S mo stocaí órnáideach' — 'á mbeidís ar</span>
<lb n="2576"/><span>chosaibh an Easboig,</span>
<lb n="2577"/><span>Chuirfidís ag rinnce é le mortas;</span>
<lb n="2578"/><span>A's mo bhlonag gé óige do leighisfeadh gach</span>
<lb n="2579"/><span>galar</span>
<lb n="2580"/><span>Thuitfeadh i mbliana ar a' bparóiste.</span></p>
<lb n="2581"/>
<lb n="2582"/><p><span>Domhnall:  A Nóra, a stóraigh, ná bí liom i</span>
<lb n="2583"/><span>bhfearg</span>
<lb n="2584"/><span>I dtaobh na blonaige chimilt fém' bhróga;</span>
<lb n="2585"/><span>Tá's agat féin cad é 'n scéal agem'</span>
<lb n="2586"/><span>chosa é</span>
<lb n="2587"/><span>Go bhfuil siad adharcach, cnapánac, scólta.</span>
<lb n="2588"/><span>Dá mbeidís aon lá 'mháin féin anois ar</span>
<lb n="2589"/><span>mo chosa</span>
<lb n="2590"/><span>Do bheidís aca leighiste, is dóigh liom;</span>
<lb n="2591"/><span>A's dá mba dhóigh liom go b'é "Róbher" a</span>
<lb n="2592"/><span>dhein iad a shlogadh,</span>
<lb n="2593"/><span>Do gheobhadh sé an chroch fé thráthnóna.</span></p>
<lb n="2594"/>
<lb n="2595"/><p><span>Nóra:  Maithfead duit, a Dhómhnaill, na stocaí</span>
<lb n="2596"/><span>'s an bhlonag,</span>
<lb n="2597"/><span>Ar coingheall go leigfidh tú 'e "Róbher";</span>
<lb n="2598"/><span>An gadhar is tréithighe atá ag aoinne ar a'</span>
<lb n="2599"/><span>mbaile,</span>
<lb n="2600"/><span>Ná is dóigh liom ar fuaid a' dá pharóiste.</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="2601"/><p><span>Nach cuimhin leat an bhruighean 'dir me féin</span>
<lb n="2602"/><span>is Cáit Ghearra</span>
<lb n="2603"/><span>Nuair a chuaidh mo chearca san eórnain,</span>
<lb n="2604"/><span>As a colpa buidhe gur bhain sé píosa breagh</span>
<lb n="2605"/><span>fairsin';</span>
<lb n="2606"/><span>'S gur thug sí ráithe ar a leabaidh, tinn</span>
<lb n="2607"/><span>breoite.</span></p>
<lb n="2608"/>
<lb n="2609"/><p><span>Dómhnall:  Níor chuimhnigheas go dtí so ar do</span>
<lb n="2610"/><span>bhruighin le Cáit Ghearra,</span>
<lb n="2611"/><span>Ach do chonnac féin cad a dhein "Róbher,"</span>
<lb n="2612"/><span>A's mar gheall ar an ngníomh san ní</span>
<lb n="2613"/><span>dhéanfad é chrochadh</span>
<lb n="2614"/><span>'Á n-íosadh sé 'n bríste i bhfochair na mbróga;</span>
<lb n="2615"/><span>Ach cad a dhéanfad, a mhaoinigh, n'fhéadfad</span>
<lb n="2616"/><span>corruighe thar dorus?</span>
<lb n="2617"/><span>Tá mo chosa mar bheadh cosa bunóice;</span>
<lb n="2618"/><span>An coirce 'na luighe 'rm 's an eórna leis</span>
<lb n="2619"/><span>aibig,</span>
<lb n="2620"/><span>Agus gan fear le fáil insa pharóiste.</span></p>
<lb n="2621"/>
<lb n="2622"/><p><span>Nóra:  Seasóghad ar a gcathaoir is féachfad siar</span>
<lb n="2623"/><span>ar an lochta,</span>
<lb n="2624"/><span>Is minic a chím seana-bhróga ann;</span></p>
<lb n="2625"/>
<lb n="2626"/><p><span>(Teigheann sí ar an gcathaoir agus chíonn sí bróga agus</span>
<lb n="2627"/><span>stocaí Dhomhnaill ar an lochta.)</span></p>
<lb n="2628"/>
<lb n="2629"/><p><span>Níl meabhair sicín ná dreanncaide id'</span>
<lb n="2630"/><span>chloigeann!</span>
<lb n="2631"/><span>Nach hid iad anso 'gam do stocaí a's do</span>
<lb n="2632"/><span>bhróga?</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="2633"/><p><span>Cad d'imigh ar do mheabhair go bhfuil an</span>
<lb n="2634"/><span>tigh agat briste,</span>
<lb n="2635"/><span>Is tú faire gan lagadh i ndiaidh "Róbher,"</span>
<lb n="2636"/><span>Is ceart do bheith baoch is nár dhéinis é</span>
<lb n="2637"/><span>chrochadh —</span>
<lb n="2638"/><span>Gadhar ná tabharfainn ar bhó dhuit.</span></p>
<lb n="2639"/>
<lb n="2640"/><p><span>Dómhnall:  Dhera 'Nóra, 'nois a chuimhnighim gur</span>
<lb n="2641"/><span>thaidhsigheas trím chodla</span>
<lb n="2642"/><span>Go raibh "Róber" ag cogaint na mbróga;</span>
<lb n="2643"/><span>Is dócha gurbh' amhl' a dh'éirigheas a's chuireas</span>
<lb n="2644"/><span>iad ar an lochta —</span>
<lb n="2645"/><span>Mara mbeadh tusa ní chuimhneóghainn go deó 'rtha.</span>
<lb n="2646"/><span>'Nois tóg chugham anuas iad go gcuiread iad</span>
<lb n="2647"/><span>ar mo chosa,</span>
<lb n="2648"/><span>Agus rinncfidh mé greas ar an mbórd duit;</span>
<lb n="2649"/><span>Ansan amach liom lem' chorán a's is dóigh</span>
<lb n="2650"/><span>liom go mbainfead</span>
<lb n="2651"/><span>A bhfuil de choirce agiam agus d'eórnain</span></p>
<lb n="2652"/>
<lb n="2653"/><p><span>(Cuireann sé na bróga air agus deineann greas rinnce.)</span></p>
<lb n="2654"/>
<lb n="2655"/><p><span>Nóra:  Mhuise, mo chara thu, a Dhómhnaill! tá</span>
<lb n="2656"/><span>ceol fós id' chosa</span>
<lb n="2657"/><span>A' gcíonn tú mar lúbann an bórd fút;</span>
<lb n="2658"/><span>'Nois gheobhair cúpla ubh gé uaim agus "trian"</span>
<lb n="2659"/><span>mine coirce,</span>
<lb n="2660"/><span>A's b' é go rinncfeá babhta eile tráthnóna.</span>
<lb n="2661"/><span>Ansan nuair a bheidh na budóga crúidhte a's</span>
<lb n="2662"/><span>an tigh curtha i bhfearas,</span>
<lb n="2663"/><span>Bead amach chugat ag ceangal na h-eornan;</span>
<lb n="2664"/><span>Agus tráthnóna is súgach bheam i n-éineacht</span>
<lb n="2665"/><span>abhaile,</span>
<lb n="2666"/><span>A's rinncfeam ríl singil le mórtas.</span>
<lb n="2667"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="2668"/><p><span>NÁ BEADH BUACHAILLÍN DEAS AGE SÍLE.</span></p>
<lb n="2669"/>
<lb n="2670"/><p><span>Fonn:  "Raghad-sa is Cittí Bhálcaeracht."</span></p>
<lb n="2671"/>
<lb n="2672"/><p><span>("Cosa Buidhe Árda," cuid a dó, leathanach 30).</span></p>
<lb n="2673"/>
<lb n="2674"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="2675"/>
<lb n="2676"/><p><span>Ná beadh buachaillín deas age Síle dá bpósadh</span>
<lb n="2677"/><span>sí mé mar fhear!</span>
<lb n="2678"/><span>Do mharbhoghainn an breac ar a' dtuinn di 's an</span>
<lb n="2679"/><span>coinín sa daoich chomh maith,</span>
<lb n="2680"/><span>Ní iarrfainn léi capall ná caora, airgead buidhe</span>
<lb n="2681"/><span>ná geal,</span>
<lb n="2682"/><span>Ach go mb'fheárr liom agiam mar mhnaoi í ná</span>
<lb n="2683"/><span>inghean aon rí 'ár mhair.</span></p>
<lb n="2684"/>
<lb n="2685"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="2686"/>
<lb n="2687"/><p><span>Ní bhfaghadh aon locht orm, Síle, mara mbeadh a</span>
<lb n="2688"/><span>ropaire críona mham,</span>
<lb n="2689"/><span>Ní thoileóch sí 'ló dhi ná 'oidhche mise do thogha</span>
<lb n="2690"/><span>mar fhear,</span>
<lb n="2691"/><span>Deir sí go n-ólfainn a dtuíllfinn, 's ná déan-</span>
<lb n="2692"/><span>fainn di tigheas ná slacht,</span>
<lb n="2693"/><span>Gur gaige fuar dealbh díomhaoin mé, ná déanfadh</span>
<lb n="2694"/><span>cúram de chloinn ná 'bhean.</span></p>
<lb n="2695"/>
<lb n="2696"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="2697"/>
<lb n="2698"/><p><span>Tá máthair gan taise 'ge Síle, 's ní bhraithean</span>
<lb n="2699"/><span>sí 'croidhe dá shlad,</span>
<lb n="2700"/><span>Mar tá sparán mór fada aici líonta 's í ag</span>
<lb n="2701"/><span>lorg talamh gan chíos le fear,</span>
<lb n="2702"/><span>Ba chuma léi óg é nó críona, ba chuma léi</span>
<lb n="2703"/><span>buidhe é nó breac,</span>
<lb n="2704"/><span>Ba chuma léi cam é nó díreach, ach go mbeadh</span>
<lb n="2705"/><span>aige caoire 's ba.</span>
<lb n="2706"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="2707"/><p/>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="2708"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="2709"/>
<lb n="2710"/><p><span>Ní mar' sin, mar a mheasaim, do Shíle, ba mhaith</span>
<lb n="2711"/><span>léi sgafaire díreach glan</span>
<lb n="2712"/><span>Bheadh búclach, bachalach, cíortha, 's ná beadh meirgeach,</span>
<lb n="2713"/><span>buidhe ná salach',</span>
<lb n="2714"/><span>Ná beadh achranach, aithiseach, nimhneach, ná beadh</span>
<lb n="2715"/><span>ocrach-croidhe na bocht,</span>
<lb n="2716"/><span>'S ná beadh ag tómhas a dhuirn le Síle nuair</span>
<lb n="2717"/><span>a gheobhadh sé in aon ní uirthi locht.</span></p>
<lb n="2718"/>
<lb n="2719"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="2720"/>
<lb n="2721"/><p><span>Ní thaithnighean a máthair le Síle mar b'fheárr léi</span>
<lb n="2722"/><span>mise ná míle fear,</span>
<lb n="2723"/><span>Mar is meidhreach a sheinnfinnsí ar phíb di 's is</span>
<lb n="2724"/><span>greanta mar rinncfinn sgath,</span>
<lb n="2725"/><span>Do chuirfinn i dtalamh na síoltha agus bhuainfinn</span>
<lb n="2726"/><span>arís thar n-ais,</span>
<lb n="2727"/><span>'S nuair a thiochfainn abhaile ní bhruighinfinn ach ag</span>
<lb n="2728"/><span>racaireacht ghrinn lem' shearc.</span></p>
<lb n="2729"/>
<lb n="2730"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="2731"/>
<lb n="2732"/><p><span>Tá mo mharga socair le Síle 's ní bhrisfeadh é</span>
<lb n="2733"/><span>Éire ar fad,</span>
<lb n="2734"/><span>Gan baochas do mháthair ná do mhuinntir ragha'</span>
<lb n="2735"/><span>sé chun cinn gan stad,</span>
<lb n="2736"/><span>Pósfam sa chathair sa mhí seo 's déanfam an</span>
<lb n="2737"/><span>sagart do dhíol go maith,</span>
<lb n="2738"/><span>'S ní dóichighe dhúinn fuireach in san tír seo ná</span>
<lb n="2739"/><span>bheith ag racaireacht síos amach.</span>
<lb n="2740"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="2741"/><p><span>TRÉALACH AGUS MÁIGHRÉAD.</span></p>
<lb n="2742"/>
<lb n="2743"/><p><span>(Comhrádh idir bheirt leanbhaí, dritheáir agus drifiúirín, i</span>
<lb n="2744"/><span>nGleann na Mínáirde in aici an Daingin.  Timcheall ceithre</span>
<lb n="2745"/><span>fichid bliadhan ó shin do cuireadh an chainnt le chéile.)</span></p>
<lb n="2746"/>
<lb n="2747"/><p><span>Tréalach:  Téanam, a Mháighréidín, má ithis an</span>
<lb n="2748"/><span>stéibit</span>
<lb n="2749"/><span>Geobhaimíd i néinfheacht amach.</span></p>
<lb n="2750"/>
<lb n="2751"/><p><span>Máighréad:  Im' briathar, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2752"/><span>Ar shon gar chaitheas leath-uair ag béicigh,</span>
<lb n="2753"/><span>Ná faghainn aon ghreim in-ao' chor óm' mham.</span></p>
<lb n="2754"/>
<lb n="2755"/><p><span>Tréalach:  Ní bheinn-se ag plé léi,</span>
<lb n="2756"/><span>Á mbeinn thú, a Mháighréidín,</span>
<lb n="2757"/><span>Inneósfainn de phléisg í dom' dhaid.</span></p>
<lb n="2758"/>
<lb n="2759"/><p><span>Máighréad:  Ar mh'fhalluing, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2760"/><span>Ná faghainn aon tor' uaidh in-ao' chor,</span>
<lb n="2761"/><span>Mar tá sé casta ar a méir agam' mham.</span></p>
<lb n="2762"/>
<lb n="2763"/><p><span>Tréalach:  Mhuise cad a dhéanfam in-ao' chor,</span>
<lb n="2764"/><span>Má bhíonn siad araon chughainn,</span>
<lb n="2765"/><span>Caithfeam imeacht dúinn féinig ar fad.</span></p>
<lb n="2766"/>
<lb n="2767"/><p><span>Máighréad:  Níorbh' aon ní liom aon rud,</span>
<lb n="2768"/><span>Go dtí go ndubharthas indé liom</span>
<lb n="2769"/><span>Go gcaithfeam araon dul ar sgoil.</span>
<lb n="2770"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="2771"/><p><span>Tréalach: Ó go bhfóiridh an saoghal orm</span>
<lb n="2772"/><span>Agus Rí geal na naomh orainn,</span>
<lb n="2773"/><span>Is go mb' fhearr liom-sa féin dul do'n chroich.</span></p>
<lb n="2774"/>
<lb n="2775"/><p><span>Máighréad: Ó mhuise b'fhearra dhuit é, leis,</span>
<lb n="2776"/><span>Agus domhsa mar aon leat,</span>
<lb n="2777"/><span>Mar marófar go léir sinn ar sgoil.</span></p>
<lb n="2778"/>
<lb n="2779"/><p><span>Tréalach:  Ní fheadar an bhfaghaimíd</span>
<lb n="2780"/><span>Bheith ag imirt cnaipí ann</span>
<lb n="2781"/><span>Ag caitheamh caidhtí ann, ná caist?</span></p>
<lb n="2782"/>
<lb n="2783"/><p><span>Máighréad:  Ní bhfaghair, go deimhin,</span>
<lb n="2784"/><span>Ach téithfear ó chroidhe dhuit do pheidhre laipíní,</span>
<lb n="2785"/><span>Le beilte breagh righin nó le slait.</span></p>
<lb n="2786"/>
<lb n="2787"/><p><span>Tréalach:  A bhfuilim-se chomh símplidhe sin</span>
<lb n="2788"/><span>Go gcoinneóghainn mo laipíní,</span>
<lb n="2789"/><span>Ná cuirfinn i bpócaí mo bhríste iad go pras?</span></p>
<lb n="2790"/>
<lb n="2791"/><p><span>Máighréad:  B'fhé' go bhfaghfá ansan hinnse</span>
<lb n="2792"/><span>Treasna an leith-chinn uaidh,</span>
<lb n="2793"/><span>Fhágfadh tinneas id' chluaisín is id' ghab.</span></p>
<lb n="2794"/>
<lb n="2795"/><p><span>Tréalach:  B'fhé' go bhfaghainn-se sa chlaidhe 'muigh</span>
<lb n="2796"/><span>Cloichín deas cruinn</span>
<lb n="2797"/><span>D'aimseóch sa mhaoil é ar a hap.</span></p>
<lb n="2798"/>
<lb n="2799"/><p><span>Máighréad:  Ná bíonn dóirsí fé bholtaí aige</span>
<lb n="2800"/><span>Ó mhaidin go dtí an oidhche</span>
<lb n="2801"/><span>Agus n'fhéadfá corruighe amach gan a chead.</span>
<lb n="2802"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="2803"/><p><span>Tréalach:  Ní fheadar a bhfaghainn buillín ann ná</span>
<lb n="2804"/><span>císte,</span>
<lb n="2805"/><span>Ná luthóg as an ngríosaigh</span>
<lb n="2806"/><span>Bolgam díghe ann ná deoch?</span></p>
<lb n="2807"/>
<lb n="2808"/><p><span>Máighréad:  A Thréalaigh, a mhaoinigh,</span>
<lb n="2809"/><span>Ná bí ortha ag cuimhneamh,</span>
<lb n="2810"/><span>Greim ní bhfaghair choidhche ar aon scoil.</span></p>
<lb n="2811"/>
<lb n="2812"/><p><span>Tréalach:  Mhuise nach mór an lucht ocrais</span>
<lb n="2813"/><span>Na máighistirí scoile seo</span>
<lb n="2814"/><span>Nuair a bhíonn a mbolg ar a dtoil aca</span>
<lb n="2815"/><span>féinig,</span>
<lb n="2816"/><span>A rádh go mbeidís sé lá na seachtaine</span>
<lb n="2817"/><span>Ag féachaint ar leanbh beag</span>
<lb n="2818"/><span>Gan greim a tharrac do ná deoch.</span></p>
<lb n="2819"/>
<lb n="2820"/><p><span>Máighréad:  Ní sé lá na seachtaine,</span>
<lb n="2821"/><span>A Thréalaigh, a dhaltha dhil,</span>
<lb n="2822"/><span>Ach dá dtugthá seacht mbliana as a chéile ann;</span>
<lb n="2823"/><span>Ní bhfaghfá ach 'mháin greadadh bas,</span>
<lb n="2824"/><span>Agus cánáil bhreagh chaithiseach,</span>
<lb n="2825"/><span>D'iarraidh Béarla a dhaingniú id' phlaosg chughat.</span></p>
<lb n="2826"/>
<lb n="2827"/><p><span>Tréalach:  Mhuise ní fheadar, a Mháighréidín,</span>
<lb n="2828"/><span>God é an saghas an Béarla,</span>
<lb n="2829"/><span>Nó cad dob' áil leo de ar ao' chor ar sgoil?</span>
<lb n="2830"/><span>Ná déanfaidís leis an nGaoluinn</span>
<lb n="2831"/><span>Ár dteanga bhreágh féinig</span>
<lb n="2832"/><span>Chuirfeadh na gcodla na h-éin ar an dtor.</span>
<lb n="2833"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="2834"/><p><span>Máighréad.  Ná dubhairt Cáitín Ní Shéagha liom</span>
<lb n="2835"/><span>tráthnóna indé</span>
<lb n="2836"/><span>Ná lamhálfar aon fhocal Ghaoluinn ná smiug</span>
<lb n="2837"/><span>Ach Béarla gan tsaochadh</span>
<lb n="2838"/><span>Dá labhairt is dá léigh dhúinn</span>
<lb n="2839"/><span>Is gan focal di ar aon chor i n-ár bpus.</span></p>
<lb n="2840"/>
<lb n="2841"/><p><span>Tréalach:  Ara, Cáitín an Éithigh,</span>
<lb n="2842"/><span>Ná tabhair di aon ghéille</span>
<lb n="2843"/><span>Níl aon deallramh sa tsaoghal ar an bport;</span>
<lb n="2844"/><span>Mar a bhfuil an máighistir ar dith céille,</span>
<lb n="2845"/><span>Gan aon splannc in ao' chor,</span>
<lb n="2846"/><span>Ní stopfadh sé Gaoluinn ar sgoil.</span></p>
<lb n="2847"/>
<lb n="2848"/><p><span>Máighréad:  Táim á rádh leat, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2849"/><span>Is ná bíodh aon dearmhad na thaobh ort</span>
<lb n="2850"/><span>Ná gur Béarla tá ó'n máighistir ar fad;</span>
<lb n="2851"/><span>Is le Paidir ná Cré leis,</span>
<lb n="2852"/><span>Ní éisteóghaidh sé i nGaoluinn,</span>
<lb n="2853"/><span>Cé gur leo chuaidh ár naomhaibh ar neamh.</span></p>
<lb n="2854"/>
<lb n="2855"/><p><span>Tréalach:  Is dóigh mhuise go siúrálta, a Mháighréidín,</span>
<lb n="2856"/><span>Dá ndeineadh sé me stracadh ós a chéile,</span>
<lb n="2857"/><span>Ní déarfad paidir as Béarla go bráth do,</span>
<lb n="2858"/><span>Mar ní ghéillfead sa tsaoghal dóibh —</span>
<lb n="2859"/><span>Sagart ná cléireach —</span>
<lb n="2860"/><span>Go dtuigfí i n-ao' chor anáird' é.</span>
<lb n="2861"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="2862"/><p><span>Máighréad:  Ach staigíní an léighinn seo,</span>
<lb n="2863"/><span>Sé deir siad, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2864"/><span>Go bhfuil duine thuigeann Béarla is Gaoluinn</span>
<lb n="2865"/><span>anáirde</span>
<lb n="2866"/><span>Ach má tá a leithéid ann i n-ao' chor,</span>
<lb n="2867"/><span>Sé m' oipineón féinig</span>
<lb n="2868"/><span>Gur paidir as Gaoluinn dob' fhearr leis.</span></p>
<lb n="2869"/>
<lb n="2870"/><p><span>Tréalach:  Tá Pádraig Naomhtha,</span>
<lb n="2871"/><span>Is Bríghde mar aon leis,</span>
<lb n="2872"/><span>Columchille is na naoimh eile dh'fhág sinn,</span>
<lb n="2873"/><span>Dá gcuirimís paidir chúcha i mBéarla</span>
<lb n="2874"/><span>Ní thabharfaidís tor' uirthi i n-ao' chor</span>
<lb n="2875"/><span>Ach í chaitheamh de phléisg chughainn le fánaidh.</span></p>
<lb n="2876"/>
<lb n="2877"/><p><span>Máighréad:  Dhera máighistrí an léighinn seo,</span>
<lb n="2878"/><span>Níl aon tor' aca ar naomhaibh</span>
<lb n="2879"/><span>Ar a gcainnt, ar a dtréithre ná ar a</span>
<lb n="2880"/><span>múineadh</span>
<lb n="2881"/><span>Táid siad ar barraí díth céille</span>
<lb n="2882"/><span>D'iarraidh teacht ar an anglais Bhéarla</span>
<lb n="2883"/><span>Rud ná raibh riamh go dtí an saoghal so 'nár</span>
<lb n="2884"/><span>ndúthaigh.</span></p>
<lb n="2885"/>
<lb n="2886"/><p><span>Tréalach:  Ach b'fhéidir, a Mháighréidín,</span>
<lb n="2887"/><span>Dá n-innstí do'n chléir iad,</span>
<lb n="2888"/><span>Go gcuirfidís stop ar an mBéarla do mhúineadh,</span>
<lb n="2889"/><span>Is go gcaithfidís claoidh leis an nGaoluinn,</span>
<lb n="2890"/><span>Ár dteanga bhreágh féinig</span>
<lb n="2891"/><span>Bhí ag ár sinnsear go léir do réir dúthchais.</span>
<lb n="2892"/></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="2893"/><p><span>Máighréad:  Ach deir siad, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2894"/><span>Go bhfuil cuid mhaith de'n chléir leis,</span>
<lb n="2895"/><span>Ná fuil aca ar an nGaoluinn aon tor,'</span>
<lb n="2896"/><span>Nár chualaís an sagart lá an "station"</span>
<lb n="2897"/><span>Ag gabháil dom' athair gan traochadh</span>
<lb n="2898"/><span>Nuair ná féadfaimís Béarla thabhairt do.</span>
<lb n="2899"/><span>Is ar ndóichighe, an cléireach —</span>
<lb n="2900"/><span>Bhí sé ag magadh go léir fúinn</span>
<lb n="2901"/><span>Is ag gáiridhe go ndéineadh é chor.</span></p>
<lb n="2902"/>
<lb n="2903"/><p><span>Tréalach:  Im' briathar, a Mháighréidín,</span>
<lb n="2904"/><span>Nach call do'n tsagart é i n-ao' chor,</span>
<lb n="2905"/><span>B'fhéidir go raibh 'athair sa shean-athair féinig,</span>
<lb n="2906"/><span>gan puinn de'n Bhéarla na bpus;</span>
<lb n="2907"/><span>Ach god é an díoghbháil dom aoinne</span>
<lb n="2908"/><span>Ach mo bhligeáirdín cléirigh</span>
<lb n="2909"/><span>Agus gan aige féin ach "dominus bhobiscum."</span></p>
<lb n="2910"/>
<lb n="2911"/><p><span>Máighréad:  Im' briathar, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2912"/><span>Coitchianta ó lá'n "station,"</span>
<lb n="2913"/><span>Go bhfuil mo mham gabháil do'n Bhéarla go tiugh</span>
<lb n="2914"/><span>Agus "Maggie" a ghlaodhann sí</span>
<lb n="2915"/><span>Ó shin orm féinig,</span>
<lb n="2916"/><span>Is deir sí "dat name is dacey me tink"</span></p>
<lb n="2917"/>
<lb n="2918"/><p><span>Tréalach:  Im' briathar, a Mháighréidín,</span>
<lb n="2919"/><span>Go bhfuil mo dhaid chomh maith léithe —</span>
<lb n="2920"/><span>Níl aon ní uaidh ach Béarla ó shin;</span>
<lb n="2921"/><span>Is deir sé liom féinig</span>
<lb n="2922"/></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="2923"/><p><span>Máighréad:  Mhuise ní fheadar, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2924"/><span>Cá bhfuaireadar an Béarla</span>
<lb n="2925"/><span>Is gan focal na mbéal go dtí so,</span>
<lb n="2926"/><span>An é an sagart is a chléireach</span>
<lb n="2927"/><span>Chuir na bpóca é lá'n "station"</span>
<lb n="2928"/><span>Cé gur dhóigh leat ná fuil sé ró-bhríoghmhar.</span></p>
<lb n="2929"/>
<lb n="2930"/><p><span>Tréalach:  Ní fheadar, a Mháighréidín, ní deallrach</span>
<lb n="2931"/><span>le Béarla an tsagairt é i n-ao' chor,</span>
<lb n="2932"/><span>Ní'l aon phioc dá aer air ná a bhlas</span>
<lb n="2933"/><span>Anglais an chléirigh</span>
<lb n="2934"/><span>Tá acu ar shligh éigint,</span>
<lb n="2935"/><span>'S is dócha ná fuil sé ró-dheas.</span></p>
<lb n="2936"/>
<lb n="2937"/><p><span>Máighréad:  Féach an máighistir, a Thréalaigh,</span>
<lb n="2938"/><span>Anuas an bóithrín caol chughainn,</span>
<lb n="2939"/><span>Ísligh do phlaosg agus rith,</span>
<lb n="2940"/><span>B'fhé' go gcuirfeadh sé Béarla</span>
<lb n="2941"/><span>Le míorbhúilt i n-ár bplaosg chughainn</span>
<lb n="2942"/><span>Ragham i bhfolach uaidh sa bhfraoch ar an gnoc</span></p>
<lb n="2943"/>
<lb n="2944"/><p><span>(Imighid)</span>
<lb n="2945"/></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="2946"/><p><span>RÍ RÁ NA LEANBHAÍ.</span></p>
<lb n="2947"/>
<lb n="2948"/><p><span>Fonn:  "Bóthar ó Thuaidh."</span></p>
<lb n="2949"/>
<lb n="2950"/><p><span>Curfá i ndeire gach aon bhéarsa:</span></p>
<lb n="2951"/>
<lb n="2952"/><p><span>Corruigh do chos,</span>
<lb n="2953"/><span>Corruigh do chos,</span>
<lb n="2954"/><span>Corruigh do chos, a mháithrín,</span>
<lb n="2955"/><span>Corruigh do chos,</span>
<lb n="2956"/><span>Do chroidhe is do chorp,</span>
<lb n="2957"/><span>Is déin me chaitheamh anáirde.</span></p>
<lb n="2958"/>
<lb n="2959"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="2960"/>
<lb n="2961"/><p><span>Bhí Cáitín n-a suidhe i bhfochair mh'áintín,</span>
<lb n="2962"/><span>Is mise ag cleasaidheacht lem' mháithrín,</span>
<lb n="2963"/><span>Bhí Taidhgín i bhfochair an choileáinín bhuidhe,</span>
<lb n="2964"/><span>Bheidhfá ag brise do chroidhe fé ag gáiridhe.</span></p>
<lb n="2965"/>
<lb n="2966"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="2967"/>
<lb n="2968"/><p><span>An coileáinín buidhe do sgeamhuigh sé ar Thaidhgín,</span>
<lb n="2969"/><span>Is ghreamuigh go cruinn ar sháil é,</span>
<lb n="2970"/><span>Do thug m'áintín clabhta do Cháitín,</span>
<lb n="2971"/><span>Agus fuaireas buille fuipín óm' mháithrín.</span></p>
<lb n="2972"/>
<lb n="2973"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="2974"/>
<lb n="2975"/><p><span>Do liúigh Taidhgín is sgread sé ó chroidhe,</span>
<lb n="2976"/><span>Is thug dorn sa mhaoil do'n choileáinín;</span>
<lb n="2977"/><span>Do strac Caitín ar fad a léintín,</span>
<lb n="2978"/><span>Is fuair buille cipín óm' mháithrín.</span>
<lb n="2979"/></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="2980"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="2981"/>
<lb n="2982"/><p><span>Do ghluais an caitín agus luch na bhéilín,</span>
<lb n="2983"/><span>Fuair sé i bpoillín ins na stácaí;</span>
<lb n="2984"/><span>Ghreamuigheas é ar chluaisín go bhfaighinn an luichín</span>
<lb n="2985"/><span>Is chuir sé laipín im' láimhín.</span></p>
<lb n="2986"/>
<lb n="2987"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="2988"/>
<lb n="2989"/><p><span>Ansan phreabas im' shuidhe is chuas go dtí m'</span>
<lb n="2990"/><span>mháithrín,</span>
<lb n="2991"/><span>Theasbánas gan mhoill mo lámh di,</span>
<lb n="2992"/><span>Ansan bhuail sí an caitín le buille an chipín,</span>
<lb n="2993"/><span>Is d'imigh an luichín chun fáin uaidh.</span></p>
<lb n="2994"/>
<lb n="2995"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="2996"/>
<lb n="2997"/><p><span>'Nois déanfam rí de Thaidhgín agus béad-sa im'</span>
<lb n="2998"/><span>bhainríoghain,</span>
<lb n="2999"/><span>Beidh Cáitín ag rinnce ar bórd againn.</span>
<lb n="3000"/><span>Agus déanfaimíd dlígh is coimeádfaimíd í —</span>
<lb n="3001"/><span>Ná ragham ar aon sgoil go deo dhóibh.</span>
<lb n="3002"/></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="3003"/><p><span>LEANBH AN CHLAMHRÁIN.</span></p>
<lb n="3004"/>
<lb n="3005"/><p><span>Fonn:  "Tally hi ho, hi ho.</span></p>
<lb n="3006"/>
<lb n="3007"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="3008"/>
<lb n="3009"/><p><span>(Pus air)</span></p>
<lb n="3010"/>
<lb n="3011"/><p><span>Níl aon leanbh sa dúthaigh chomh h-aindis liom,</span>
<lb n="3012"/><span>Mo mháthair gach aon lá a' bruighean liom,</span>
<lb n="3013"/><span>Bíonn mh'athair am' priocadh is am' stathadh leis —</span>
<lb n="3014"/><span>Ní (bh)fhuaireas mo dhóthain le n-ithe le mí uaidh.</span></p>
<lb n="3015"/>
<lb n="3016"/><p><span>Cumá ná beirbhighean sibh bainne dhom?</span>
<lb n="3017"/><span>Cumá ná cuirean sibh im air?</span>
<lb n="3018"/><span>Cumá ná téidhean sibh ar a' margadh,</span>
<lb n="3019"/><span>Ag ceannach luach leathphinge chísdí!</span></p>
<lb n="3020"/>
<lb n="3021"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="3022"/>
<lb n="3023"/><p><span>Mara bhfaghadsa na císdí ar maidin uaibh,</span>
<lb n="3024"/><span>Fanfad sa leabaidh go h-oidhche,</span>
<lb n="3025"/><span>Ní leigfe mé do mháthair ná d'athair, leis,</span>
<lb n="3026"/><span>Mo cheainnín deas cailce do chíoradh.</span></p>
<lb n="3027"/>
<lb n="3028"/><p><span>Cumá agus rl.</span></p>
<lb n="3029"/>
<lb n="3030"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="3031"/>
<lb n="3032"/><p><span>Tá mo mháthair gach lá ag gabháil stealladh dhom,</span>
<lb n="3033"/><span>Is m'athair ag gabháil dom istoidhche,</span>
<lb n="3034"/><span>Bíon Síle is Peadar a' magadh fúm,</span>
<lb n="3035"/><span>Is táim marbh ar fad age Suímeon.</span></p>
<lb n="3036"/>
<lb n="3037"/><p><span>Cumá agus rl.</span>
<lb n="3038"/></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="3039"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="3040"/>
<lb n="3041"/><p><span>Ach gearánfad mo mháthair — lem' athair,</span>
<lb n="3042"/><span>Is gearánfa mé m'athair le Síle,</span>
<lb n="3043"/><span>Gearánfa mé Síle le Peadar</span>
<lb n="3044"/><span>Is leis a' gcaitín a ghearánfa mé Suímeon.</span></p>
<lb n="3045"/>
<lb n="3046"/><p><span>Cumá, agus rl.</span></p>
<lb n="3047"/>
<lb n="3048"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="3049"/>
<lb n="3050"/><p><span>Tá mo mháthair a dul chun na h-aindeise,</span>
<lb n="3051"/><span>Ní thugan sí peandí ná im dom,</span>
<lb n="3052"/><span>Ach uibhín sicín gach aon mhaidean dom,</span>
<lb n="3053"/><span>Is le ráithe ní thug sí aon chín dom.</span></p>
<lb n="3054"/>
<lb n="3055"/><p><span>Cumá, agus rl.</span></p>
<lb n="3056"/>
<lb n="3057"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="3058"/>
<lb n="3059"/><p><span>(Buaileann fonn súgraidh anois é)</span></p>
<lb n="3060"/>
<lb n="3061"/><p><span>Caithidh anáirde go cneasda mé,</span>
<lb n="3062"/><span>Agus deinídh mé 'chutadh gan luighe orm,</span>
<lb n="3063"/><span>Seinnídh go meidhreach dom poirtín deas,</span>
<lb n="3064"/><span>A chuirfidh mé a' raide is a' rinnce.</span></p>
<lb n="3065"/>
<lb n="3066"/><p><span>Cumá, agus rl.</span></p>
<lb n="3067"/>
<lb n="3068"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="3069"/>
<lb n="3070"/><p><span>Caithidh mé anáirde ins na frathacha,</span>
<lb n="3071"/><span>Agus leigídh dom tuitim chun Síle</span>
<lb n="3072"/><span>Caith-se, a Shíle, chun Peadair mé,</span>
<lb n="3073"/><span>Agus beir-se mé, a Pheadair, a rinnce.</span></p>
<lb n="3074"/>
<lb n="3075"/><p><span>Cumá agus rl.</span>
<lb n="3076"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="3077"/><p><span>AN PEATA 'S A MHÁTHAIR.</span></p>
<lb n="3078"/>
<lb n="3079"/><p><span>(Bhí an peata ag bothántaidheacht is do chuir an chomhursa abhaile</span>
<lb n="3080"/><span>é.  Ar chasad chun a thighe féin dó, labhrann a mháthair leis.)</span></p>
<lb n="3081"/>
<lb n="3082"/><p><span>Máthair:  Cá raibh mo pheata beag?</span>
<lb n="3083"/><span>Ní fheaca ó mhaidin tu.</span>
<lb n="3084"/><span>Shíligheas ná tiocfá go lá chugham.</span></p>
<lb n="3085"/>
<lb n="3086"/><p><span>Peata:  Is amhlaidh a cuireadh a bhaile me</span>
<lb n="3087"/><span>Ó thigh Sheáin 'ac Gearailt thiar</span>
<lb n="3088"/><span>Nuair ná tabharfainn ó'n ngort an bhó bhán dóibh.</span></p>
<lb n="3089"/>
<lb n="3090"/><p><span>Máthair:  A Sheáinín, a dhaltha ghil,</span>
<lb n="3091"/><span>Téir' a' lorg na lachan dom,</span>
<lb n="3092"/><span>Nó ní thiocfa siad a bhaile go lá chugham.</span></p>
<lb n="3093"/>
<lb n="3094"/><p><span>Peata:  Táim traochta ó mhaidin</span>
<lb n="3095"/><span>Agat féin 's agam' athair,</span>
<lb n="3096"/><span>Is ní bhacfad-sa aon lacha Go lá dhuit.</span></p>
<lb n="3097"/>
<lb n="3098"/><p><span>Máthair:  Chomh siúráltha is mhaireann tú</span>
<lb n="3099"/><span>Mara raghair a' lorg na lachan dom</span>
<lb n="3100"/><span>Beidh siad imthighthe ag an sionnach amáireach.</span></p>
<lb n="3101"/>
<lb n="3102"/><p><span>Peata:  Dhera, a chaillichín chasta,</span>
<lb n="3103"/><span>Cad do bhís a' dhéanamh ó mhaidin,</span>
<lb n="3104"/><span>Ca' na thaobh gur leigis chun fáin iad.</span></p>
<lb n="3105"/>
<lb n="3106"/><p><span>Máthair:  Bhíos-sa ag sníomh beagáinín easnaimh</span>
<lb n="3107"/><span>Bhí ar ár bpíosa beag anairte,</span>
<lb n="3108"/><span>'S an figheadóir ag fuireach leis le ráithe.</span>
<lb n="3109"/></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="3110"/><p><span>Peata:  Dhera, nár 'fhaghair aon lá dá thairbhe,</span>
<lb n="3111"/><span>Ná ceannóchthá baifití?</span>
<lb n="3112"/><span>Bheinnse 's mh'athair leis sásta.</span></p>
<lb n="3113"/>
<lb n="3114"/><p><span>Máthair:  Pé faid a mhairfe mé,</span>
<lb n="3115"/><span>Ní bhfaghair-se ná t'athair uaim</span>
<lb n="3116"/><span>Aon léine de'n bhaifití ghránda.</span></p>
<lb n="3117"/>
<lb n="3118"/><p><span>Peata:  Mar sin ta m'athair agat laitithe (.i. loitthe)</span>
<lb n="3119"/><span>Agus tusa ad' pheata aige,</span>
<lb n="3120"/><span>Agus mise dá chluiche 's dá chrádh agaibh.</span></p>
<lb n="3121"/>
<lb n="3122"/><p><span>Máthair:  Má gheibhim a thuille de'n chabaireacht,</span>
<lb n="3123"/><span>Geobhair clabhta breágh baise uaim,</span>
<lb n="3124"/><span>Fhágfaidh teinneas ad' leacain go lá dhuit.</span></p>
<lb n="3125"/>
<lb n="3126"/><p><span>Peata:  Dhera,' mháthair, a' magadh taoi,</span>
<lb n="3127"/><span>Ar ndó ní bhuailfá do Pheata beag,</span>
<lb n="3128"/><span>Mara dtugainn aon lacha go bráth chughat.</span></p>
<lb n="3129"/>
<lb n="3130"/><p><span>Máthair:  Is dóigh,' gearánfad let' athair tu,</span>
<lb n="3131"/><span>Nuair a thiocfa sé a bhaile chughainn;</span>
<lb n="3132"/><span>Sé an buachaill é 'ghreadfaidh tú láithreach.</span></p>
<lb n="3133"/>
<lb n="3134"/><p><span>Peata:  Ara, ní bhuailfidh ná mh'athair mé,</span>
<lb n="3135"/><span>An fhaid a bheidh tusa i n-aice liom,</span>
<lb n="3136"/><span>Mar ní thabharfá aon ní le n-ithe go lá dho.</span></p>
<lb n="3137"/>
<lb n="3138"/><p><span>Máthair:  Tá 'fhios ag an dtalamh,</span>
<lb n="3139"/><span>Go bhfagha' mé an maide chughat,</span>
<lb n="3140"/><span>Is go gcuirfe mé 'n-a luighe 'r do shlinneáin é.</span>
<lb n="3141"/></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="3142"/><p><span>Peata:  Ach an dóigh leat, a sheanabhean,</span>
<lb n="3143"/><span>Ná go bhfaghainn-se ins an bhfalla 'muigh,</span>
<lb n="3144"/><span>Spalla breágh caithiseach</span>
<lb n="3145"/><span>Aimseóch' insa mhalainn tú i n-áirde.</span></p>
<lb n="3146"/>
<lb n="3147"/><p><span>Máthair:  Aon leanbh a bheadh chomh malluighthe</span>
<lb n="3148"/><span>Is do bhuailfeadh a bhanaltra,</span>
<lb n="3149"/><span>Ní leigfí ins na Flaithis go bráth é.</span></p>
<lb n="3150"/>
<lb n="3151"/><p><span>Peata:  Ach cad déarfá leis a' seanabhean,</span>
<lb n="3152"/><span>A gheobhadh ar a peata beag,</span>
<lb n="3153"/><span>Mara bhfaghadh sé na lachain di.</span>
<lb n="3154"/><span>Cá rachadh sí, is dóigh leat, tar éis bháis</span>
<lb n="3155"/><span>d'fhagháil?</span></p>
<lb n="3156"/>
<lb n="3157"/><p><span>Máthair:  Raghadh sí go Parrthas,</span>
<lb n="3158"/><span>D'réir dlí na h-Eaglaise,</span>
<lb n="3159"/><span>Mara mbeadh aon ní níos measa le rádh léi.</span></p>
<lb n="3160"/>
<lb n="3161"/><p><span>Peata:  Mhuise, má tá ort aon aithne</span>
<lb n="3162"/><span>Ag an ndream tá i bParrthas,</span>
<lb n="3163"/><span>Ní leigfe siad thar táirsigh go bráth tú.</span>
<lb n="3164"/><span>Agus Lúsifar, geallaim duit,</span>
<lb n="3165"/><span>Ná bacfa' sé thairis tú,</span>
<lb n="3166"/><span>Mara gcuirean sé tú i bhfeidhil lachan is</span>
<lb n="3167"/><span>bárdal.</span></p>
<lb n="3168"/>
<lb n="3169"/><p><span>Máthair (is í ar buile chuige):  Gearánfad let'</span>
<lb n="3170"/><span>athair tú,</span>
<lb n="3171"/><span>Is gearánfad leis an Sagart tú,</span>
<lb n="3172"/><span>Is inneósad do'n Easbog do ráidhte,</span>
<lb n="3173"/><span>Tabharfa siad greada dhuit</span>
<lb n="3174"/><span>Ná dearmhódfair an fhaid mhairfe tú,</span>
<lb n="3175"/><span>I dtaobh a' tarcuisne thugair dod' mháthair.</span>
<lb n="3176"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="3177"/><p><span>Peata:  Mhuise, is bog atá an Sagart ort,</span>
<lb n="3178"/><span>'S is buige atá an t-Easbog ort,</span>
<lb n="3179"/><span>Is ní thabharfa siad aon toradh ar do ráidhte,</span>
<lb n="3180"/><span>Is dá mbeadh aon mheabhair i gceann mh'athar leis,</span>
<lb n="3181"/><span>Is ní bheidh, faid a mhairfe sé,</span>
<lb n="3182"/><span>Is fadó rachadh sé 'n Spáinn uait.</span></p>
<lb n="3183"/>
<lb n="3184"/><p><span>Máthair:  Tá 'fhios ag an dtalamh</span>
<lb n="3185"/><span>Is tá 'fhios ag an Athair Mhac,</span>
<lb n="3186"/><span>Go n-éireó' mé im' sheasamh chughat láithreach,</span>
<lb n="3187"/><span>Is do bhrístín go stracfa mé</span>
<lb n="3188"/><span>Síos go dtí an talamh leat,</span>
<lb n="3189"/><span>Is beidh mé ag gabháil dom' basaibh go lá ort.</span></p>
<lb n="3190"/>
<lb n="3191"/><p><span>Peata:  Mhuise nárbh' éachtach a' ghaisge dhuit,</span>
<lb n="3192"/><span>Dá marbhuighteá do pheata beag,</span>
<lb n="3193"/><span>Ná beidh aon bhliain déag go ceann ráithe,</span>
<lb n="3194"/><span>Ach bheirimse an t-achrann</span>
<lb n="3195"/><span>Ná leigfinn mo mhaisle leat,</span>
<lb n="3196"/><span>Dá mbeinn-si gach re lá leat.</span></p>
<lb n="3197"/>
<lb n="3198"/><p><span>(Tosnuigheann sé ag gol.  Truagh ag an máthair do ansan.)</span></p>
<lb n="3199"/>
<lb n="3200"/><p><span>Máthair:  Dhera, mhuise, ni bhuailfe mé mo pheata</span>
<lb n="3201"/><span>beag,</span>
<lb n="3202"/><span>Ar Éire ná ar Albain</span>
<lb n="3203"/><span>Droch-bhuille ní bhfagha tú go bráth uaim,</span>
<lb n="3204"/><span>Anois, suidh annso anaice liom</span>
<lb n="3205"/><span>Is éireogham as galagar,</span>
<lb n="3206"/><span>Cé gur cheart duit na lachain a dh'fhághail dom.</span>
<lb n="3207"/></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="3208"/><p><span>Peata:  Ní shuidhfead ná i n-aice leat</span>
<lb n="3209"/><span>T'réis a' ghreadadh atá fachta 'gam,</span>
<lb n="3210"/><span>Ní mór ná go ngoilfinn le cráidhteacht —</span>
<lb n="3211"/><span>Ach má fhaghaim min is bainne uait,</span>
<lb n="3212"/><span>Lán sáspain na leath-phinge,</span>
<lb n="3213"/><span>B'fhéidir go raghainn a' lorg na lachan amáireach.</span></p>
<lb n="3214"/>
<lb n="3215"/><p><span>Máthair:  Gheobhair é go tapaidh uaim</span>
<lb n="3216"/><span>Agus san as mo sheasamh leis,</span>
<lb n="3217"/><span>Is a thuille mara mbeidh tú leis sásta,</span>
<lb n="3218"/><span>Cé go ndéarfadh an sagart leat,</span>
<lb n="3219"/><span>Is aoinne bheadh ar mhaithe leat,</span>
<lb n="3220"/><span>Gur cheart duit déanamh mar déarfadh do</span>
<lb n="3221"/><span>mháthair.</span></p>
<lb n="3222"/>
<lb n="3223"/><p><span>Peata:  Mhuise, nár itheas an císte ar maidin</span>
<lb n="3224"/><span>dhuit,</span>
<lb n="3225"/><span>Is nár ólas an bainne dhuit,</span>
<lb n="3226"/><span>Is an t-ubh leis, nár shluigeas é láithreach,</span>
<lb n="3227"/><span>Is an t-im, dá mba mhaith leat é,</span>
<lb n="3228"/><span>D'íosfainn go tapaidh é,</span>
<lb n="3229"/><span>Is ba dhóigh liom gur ceart duit bheith sásta.</span></p>
<lb n="3230"/>
<lb n="3231"/><p><span>Máthair:  Mhuise, ba mhaith liom mo pheata beag</span>
<lb n="3232"/><span>Ag ithe aráin agus bainne uaim</span>
<lb n="3233"/><span>Ach ba mhaith liom, a dhaltha, leis,</span>
<lb n="3234"/><span>Go bhfaghfá na lachain dom,</span>
<lb n="3235"/><span>Rud ná déanfadh díth ná díobháil duit.</span>
<lb n="3236"/></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="3237"/><p><span>Peata:  Dhera, ná bodhair mé, a sheanbhean,</span>
<lb n="3238"/><span>Tú féin is do lachainí,</span>
<lb n="3239"/><span>'Ndó ní baoghal dóibh 'n fhaid a mhairfidh an</span>
<lb n="3240"/><span>bárdal,</span>
<lb n="3241"/><span>Tá tinneas am' chloigean</span>
<lb n="3242"/><span>Agus oidhear ar mo chosaibh,</span>
<lb n="3243"/><span>Is a chodla nár mhór dom dul láithreach.</span></p>
<lb n="3244"/>
<lb n="3245"/><p><span>Máthair:  Mhuise, a laogh, níghfead-sa do chosa</span>
<lb n="3246"/><span>dhuit</span>
<lb n="3247"/><span>Agus cíorfa mé do chloigean duit</span>
<lb n="3248"/><span>Agus cuirfe mé a chodla tú láithreach,</span>
<lb n="3249"/><span>Is nuair eireóghair ar maidin</span>
<lb n="3250"/><span>Agus líonfair do shlaitir,</span>
<lb n="3251"/><span>B'fhéidir go raghfá ag lorg na lachan dot'</span>
<lb n="3252"/><span>mháthair.</span></p>
<lb n="3253"/>
<lb n="3254"/><p><span>Peata:  Má gheibhim bullóigín phingne</span>
<lb n="3255"/><span>Is ádhbhairín ciorcam léi,</span>
<lb n="3256"/><span>Is dócha go ndéanfad iad d'ithe dom' mháthair,</span>
<lb n="3257"/><span>Ach chó' siúráltha 's mhaireann tú,</span>
<lb n="3258"/><span>Má thráchtair ar lachain dom,</span>
<lb n="3259"/><span>Beidh an tinneas am bolg chugham láithreach.</span></p>
<lb n="3260"/>
<lb n="3261"/><p><span>Máthair:  Mhuise, téiri' chun socaireacht</span>
<lb n="3262"/><span>Agus tuiteadh do chodla ort dom,</span>
<lb n="3263"/><span>Is ná h-éirigh go h-eadartha amáireach,</span>
<lb n="3264"/><span>Nuair gheobhair pigín bainne bheirbhthe</span>
<lb n="3265"/><span>Agus císte de'n ghreideal uaim,</span>
<lb n="3266"/><span>Is caithfidh t'athair na lachain a dh'fhagháil dom.</span>
<lb n="3267"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="3268"/><p><span>Peata:  Seadh, ar ndó' ní éireogha mé go h-eadartha</span>
<lb n="3269"/><span>Is níos sia leis má's maith leat é,</span>
<lb n="3270"/><span>Ó'n uair go gcaithfidh m'athair na lachain a</span>
<lb n="3271"/><span>(dh)fhagháil duit,</span>
<lb n="3272"/><span>Anois clúdaigh gocneasda mé,</span>
<lb n="3273"/><span>Is fág an pháideóg ar lasadh agam,</span>
<lb n="3274"/><span>Is tuitfidh mo chodla orm láithreach.</span>
<lb n="3275"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="3276"/><p><span>Tadhg Ó Conchubhair,</span>
<lb n="3277"/><span>Lios Póil, Ciarraighe.</span>
<lb n="3278"/></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="3279"/><p><span>TÁIM GLAN AS MO MHEABHAIR.</span></p>
<lb n="3280"/>
<lb n="3281"/><p><span>Fonn:  "Dá bpósainn bean ruadh," nó "Páidín Ó Raithbhearta."</span></p>
<lb n="3282"/>
<lb n="3283"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="3284"/>
<lb n="3285"/><p><span>Táim glan as mo mheabhair 'ge sna mnáibh seo</span>
<lb n="3286"/><span>gabháil stealladh liom,</span>
<lb n="3287"/><span>Beidh duine 'ca 'm dheabhaidh <dhiaidh> pé ball go</span>
<lb n="3288"/><span>rachaidh mé,</span>
<lb n="3289"/><span>Táim glan as mo mheabhair 'ge sna mnáibh seo</span>
<lb n="3290"/><span>gabháil stealladh 'rm,</span>
<lb n="3291"/><span>Is go lá deire 'n Domhain n' fhéadfainn rogha</span>
<lb n="3292"/><span>dhéanamh eatortha</span></p>
<lb n="3293"/>
<lb n="3294"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="3295"/>
<lb n="3296"/><p><span>Tá bean ar an Ráth le ráithe gabháil stealladh liom,</span>
<lb n="3297"/><span>Is ag tabhairt a sparáin dom go bhfuil tarrac aon</span>
<lb n="3298"/><span>asail ann,</span>
<lb n="3299"/><span>Deir lucht feasa na h-áite go bhfuil sé i dtaisce 'ci</span>
<lb n="3300"/><span>Mar gur ghoid sí ó Sheán é, an fear a bhí cheana 'ci.</span></p>
<lb n="3301"/>
<lb n="3302"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span></p>
<lb n="3303"/>
<lb n="3304"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="3305"/>
<lb n="3306"/><p><span>Chun bhean na Rátha níl aon rás orm, geallaim</span>
<lb n="3307"/><span>díbh,</span>
<lb n="3308"/><span>Agus san i dtaobh Sheáin 'sa tsligh gránna gur</span>
<lb n="3309"/><span>cailleadh é.</span>
<lb n="3310"/><span>Deir Brighde Thaidhg Sheáin liom cé ná 'neósadh sí</span>
<lb n="3311"/><span>'on tsagart é,</span>
<lb n="3312"/><span>Gurab é 'h-oipineón láidir gurbh' í féinig do mhairbh é.</span></p>
<lb n="3313"/>
<lb n="3314"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span>
<lb n="3315"/></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="3316"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="3317"/>
<lb n="3318"/><p><span>Deir Brighde Thaidhg Sheáin go ngeobhadh sí go tapaidh</span>
<lb n="3319"/><span>liom,</span>
<lb n="3320"/><span>Is ar maidin amáireach go raghadh sí 'dtí 'n sagart</span>
<lb n="3321"/><span>liom</span>
<lb n="3322"/><span>Is le h-inntleacht atá 'ci go gcárnálfadh sí airgead</span>
<lb n="3323"/><span>'S ná beidh aon chúram go bráth uirri ach a tendáil</span>
<lb n="3324"/><span>'sa tabhairt aire dhom.</span></p>
<lb n="3325"/>
<lb n="3326"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span></p>
<lb n="3327"/>
<lb n="3328"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="3329"/>
<lb n="3330"/><p><span>Le Brighde Thaidhg Sheáin nílim sásta im' aigne,</span>
<lb n="3331"/><span>Már tá sí plámásach is líonta de bhladar leis,</span>
<lb n="3332"/><span>Níl aon gharsún san áit ná go mbhíonn sí ag</span>
<lb n="3333"/><span>bagairt air,</span>
<lb n="3334"/><span>Is b'é ná beadh sí 'gam ráithe nuair árdóch uaim</span>
<lb n="3335"/><span>Peadar í.</span></p>
<lb n="3336"/>
<lb n="3337"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span></p>
<lb n="3338"/>
<lb n="3339"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="3340"/>
<lb n="3341"/><p><span>Tá bean ar an nGleann im' dheabhaidh-se le sealadh</span>
<lb n="3342"/><span>mhaith,</span>
<lb n="3343"/><span>Dhéanfadh sí plainíntí an domhain dom agus píosaí</span>
<lb n="3344"/><span>breagh' anairte,</span>
<lb n="3345"/><span>Tabharfadh sí bradán ón abhainn léi is an langa ó'n</span>
<lb n="3346"/><span>bhfairrge,</span>
<lb n="3347"/><span>Agus gheobainn-se gan dabht iad nuair a bheinn</span>
<lb n="3348"/><span>léithe ceangailte.</span></p>
<lb n="3349"/>
<lb n="3350"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span>
<lb n="3351"/></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="3352"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="3353"/>
<lb n="3354"/><p><span>Ach roim bhean a' Ghleanna tá eagal an tsaoghail</span>
<lb n="3355"/><span>orm,</span>
<lb n="3356"/><span>Tá sí chomh láidir le h-asal is raidfeadh sí is</span>
<lb n="3357"/><span>baoghalach liom,</span>
<lb n="3358"/><span>Tá sí míneáireach malluighthe is cainncín dá réir</span>
<lb n="3359"/><span>aici,</span>
<lb n="3360"/><span>Is dá mbeadh aon deifridheacht eadrainn stracfaí</span>
<lb n="3361"/><span>as a chéile me.</span></p>
<lb n="3362"/>
<lb n="3363"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span></p>
<lb n="3364"/>
<lb n="3365"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="3366"/>
<lb n="3367"/><p><span>Tá bean eile im cheann ach ní 'neósad a h-ainm díbh</span>
<lb n="3368"/><span>Ach go mbíonn sí ag díol gabhar go minic ar 'a</span>
<lb n="3369"/><span>margadh</span>
<lb n="3370"/><span>Faghann sí tistiún an ceann ar ghabhar nach fiú</span>
<lb n="3371"/><span>leathphine,</span>
<lb n="3372"/><span>Is do thabharfadh sí an leabhar dom go mbeathóchadh</span>
<lb n="3373"/><span>sí ar mo leabaidh me.</span></p>
<lb n="3374"/>
<lb n="3375"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span></p>
<lb n="3376"/>
<lb n="3377"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="3378"/>
<lb n="3379"/><p><span>Ach 'dtaobh bean na ngabhar tá dabht ró-mhór im</span>
<lb n="3380"/><span>aigne</span>
<lb n="3381"/><span>Mar adubhairt Máire shlím shleamhain go ngoilfinn</span>
<lb n="3382"/><span>dá mbacfainn í,</span>
<lb n="3383"/><span>Go seasóch' sí 'g ól "stout" ó Domhnach go</span>
<lb n="3384"/><span>Satharn,</span>
<lb n="3385"/><span>Is go ndíolfadh sí an ceann díom dá bhfaghadh sí</span>
<lb n="3386"/><span>air cnagaire.</span></p>
<lb n="3387"/>
<lb n="3388"/><p><span>Curfá:  Táim glan as mo mheabhair, agus rl.</span>
<lb n="3389"/></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="3390"/><p><span>AN BOTHÁINÍN CAITHTE TRÉ CHÉILE.</span></p>
<lb n="3391"/>
<lb n="3392"/><p><span>Fonn:  </span></p>
<lb n="3393"/>
<lb n="3394"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="3395"/>
<lb n="3396"/><p><span>Táid na cearca sa chistin ag gliogarnaigh,</span>
<lb n="3397"/><span>Is na coiligh ar buile ag glaodhach dóibh,</span>
<lb n="3398"/><span>Tá na chairs ag an gcráin in sa teine orm,</span>
<lb n="3399"/><span>Is mo leanbh sa chliabhán ag béicigh.</span></p>
<lb n="3400"/>
<lb n="3401"/><p><span>(Lúibín:)  Nicití! icití! micití!</span>
<lb n="3402"/><span>Nicití! icití! térum!</span>
<lb n="3403"/><span>Nicití! icití! micití!</span>
<lb n="3404"/><span>Mo bhotháinín caithte tré chéile!</span></p>
<lb n="3405"/>
<lb n="3406"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="3407"/>
<lb n="3408"/><p><span>As an gcliabhán tá an blaincitín tarraicthe,</span>
<lb n="3409"/><span>Is na muca á stracadh as a chéile,</span>
<lb n="3410"/><span>Bheadh mo leanbh beag siúráltha ithte 'cu,</span>
<lb n="3411"/><span>Mara mbeadh mo mhaidrín tairbhtheach Caper.</span></p>
<lb n="3412"/>
<lb n="3413"/><p><span>Nicití! icití! agus rl</span></p>
<lb n="3414"/>
<lb n="3415"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="3416"/>
<lb n="3417"/><p><span>As an gcanna tá an t-uisge ar fad doirtithe,</span>
<lb n="3418"/><span>Agus ruithte ar an úrlár go léir dom,</span>
<lb n="3419"/><span>Tá Máirín san uisge orm treasgartha,</span>
<lb n="3420"/><span>Agus knickers beag Mhurchadh taobh léi.</span></p>
<lb n="3421"/>
<lb n="3422"/><p><span>Nicití! icití! agus rl.</span>
<lb n="3423"/></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="3424"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="3425"/>
<lb n="3426"/><p><span>Tá na cupaí ag an gcat ar fad briste 'gam,</span>
<lb n="3427"/><span>Is dhein brúscar de chorcán a té dhom,</span>
<lb n="3428"/><span>Tá falluing an leinbh sa teine 'gam,</span>
<lb n="3429"/><span>Is ní bheidh a balcuisí nighte ar feadh lae 'gam.</span></p>
<lb n="3430"/>
<lb n="3431"/><p><span>Nicití! icití! agus rl.</span></p>
<lb n="3432"/>
<lb n="3433"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="3434"/>
<lb n="3435"/><p><span>Ara! féach cá'il mo sheanduine caithte 'gam!</span>
<lb n="3436"/><span>Nár fhág go dtí an t-eadartha an súsa!</span>
<lb n="3437"/><span>Is ó éirigh nár dhein sé luach leathphinghe,</span>
<lb n="3438"/><span>Ach asleep n-a shac in sa chúinne.</span></p>
<lb n="3439"/>
<lb n="3440"/><p><span>Nicití! icití! agus rl.</span></p>
<lb n="3441"/>
<lb n="3442"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="3443"/>
<lb n="3444"/><p><span>N'fheadar mé ciacu dob' fhearra dhom,</span>
<lb n="3445"/><span>É shádh leis an sgein nó mé ghlaodhach air,</span>
<lb n="3446"/><span>Ach le suipín do lasas a mheigioll fé,</span>
<lb n="3447"/><span>Is dhúisigh an lasair de phléisg é.</span></p>
<lb n="3448"/>
<lb n="3449"/><p><span>Nicití! icití! agus rl.</span></p>
<lb n="3450"/>
<lb n="3451"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="3452"/>
<lb n="3453"/><p><span>Ansan do liúigh sé go h-aibig agus sgread orm,</span>
<lb n="3454"/><span>Go múchfainn go tapaidh an blazing,</span>
<lb n="3455"/><span>Is sar a dtógfadh na frathacha teine uaidh,</span>
<lb n="3456"/><span>Chaitheas buicéad mór uisge in sa Phlaosg air.</span></p>
<lb n="3457"/>
<lb n="3458"/><p><span>Nicití! icití! micití!</span>
<lb n="3459"/><span>Nicití! icití! térum!</span>
<lb n="3460"/><span>Nicití! icití! micití!</span>
<lb n="3461"/><span>Mo botháinín caithte tré chéile.</span>
<lb n="3462"/></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="3463"/><p><span>AN MAIDRÍN TAIRBHTHEACH CAPER.</span></p>
<lb n="3464"/>
<lb n="3465"/><p><span>Fonn:  </span></p>
<lb n="3466"/>
<lb n="3467"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="3468"/>
<lb n="3469"/><p><span>Agamsa bhí an maidrín cumasach,</span>
<lb n="3470"/><span>Ba phrionns' é ar mhadraíbh Éireann,</span>
<lb n="3471"/><span>Ar a dtaobh thiar de choingbhigheadh sé 'eirball,</span>
<lb n="3472"/><span>Is ba dheas leat á chrothadh ar gach taobh é.</span></p>
<lb n="3473"/>
<lb n="3474"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="3475"/>
<lb n="3476"/><p><span>Ach foraoir bhocht, tá sé 'nis scartha liom,</span>
<lb n="3477"/><span>Mo mhadra taithneamhach Caper,</span>
<lb n="3478"/><span>Is pé rógaire mhairbh mo pheata 'rm,</span>
<lb n="3479"/><span>Chun na croich' fé sheachtain go dtéidh sé!</span></p>
<lb n="3480"/>
<lb n="3481"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="3482"/>
<lb n="3483"/><p><span>Bé siúd an madra ceannasach,</span>
<lb n="3484"/><span>Do rithfeadh chómh mear leis an ngaoth dhuit,</span>
<lb n="3485"/><span>Do mharbhuigheadh an coinín ar maidin dom,</span>
<lb n="3486"/><span>Is d'éalóch san nid ar an naoscach.</span></p>
<lb n="3487"/>
<lb n="3488"/><p><span>Curfá.</span></p>
<lb n="3489"/>
<lb n="3490"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="3491"/>
<lb n="3492"/><p><span>Do thugadh sé an langa ón bhfaraige,</span>
<lb n="3493"/><span>'Gus an bradán ón abhainn leis n-a bhéal chugham</span>
<lb n="3494"/><span>Do thugadh sé an seabhac leis ón gcarraig chugham</span>
<lb n="3495"/><span>Is an chearc fraoigh do shnapadh ón bhfraoch chugham.</span></p>
<lb n="3496"/>
<lb n="3497"/><p><span>Curfá.</span>
<lb n="3498"/></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="3499"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="3500"/>
<lb n="3501"/><p><span>Do thugadh sé an t-uisge ón dtobar chugham,</span>
<lb n="3502"/><span>'S ó'n siopa do thugadh sé an té chugham,</span>
<lb n="3503"/><span>Do thugadh sé an buidéal ón gcathair chugham,</span>
<lb n="3504"/><span>Ar ndó sé mhéaduigh mo ghradam go léir air.</span></p>
<lb n="3505"/>
<lb n="3506"/><p><span>Curfá.</span></p>
<lb n="3507"/>
<lb n="3508"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="3509"/>
<lb n="3510"/><p><span>Ní raibh franncach san ndúthaigh nár mhairbh sé,</span>
<lb n="3511"/><span>Agus dhíscigh na luchaigh go léir as,</span>
<lb n="3512"/><span>Le scannra leis d'éaluigh na crackers uaidh,</span>
<lb n="3513"/><span>'S níor fhág sé aon dreanncaid riamh ar phlain-</span>
<lb n="3514"/><span>céad ann.</span></p>
<lb n="3515"/>
<lb n="3516"/><p><span>Curfá.</span></p>
<lb n="3517"/>
<lb n="3518"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="3519"/>
<lb n="3520"/><p><span>Am' baintrig atáim-se le sealad mhaith,</span>
<lb n="3521"/><span>Ach bhí fear agam 'n'fhaid a mhair Caper,</span>
<lb n="3522"/><span>Ach anois ó tá Caper bocht scartha liom,</span>
<lb n="3523"/><span>Caithfad fear beag a dh'fháilt i dtaobh éigin.</span></p>
<lb n="3524"/>
<lb n="3525"/><p><span>Curfá.</span></p>
<lb n="3526"/>
<lb n="3527"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="3528"/>
<lb n="3529"/><p><span>N'fheadar goidé'n fear ab' fhearra dhom,</span>
<lb n="3530"/><span>Bé Seán é nó Marcus nó.  Traolach,</span>
<lb n="3531"/><span>Is dóigh liom gurb é Seáinín a b'fhearra dhom,</span>
<lb n="3532"/><span>Mar thabharfadh sé an bríste uaidh féin dom.</span></p>
<lb n="3533"/>
<lb n="3534"/><p><span>Curfá.</span>
<lb n="3535"/></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="3536"/><p><span>LORG NA MNÁ CAOICHE AGUS A FIR</span>
<lb n="3537"/><span>AR A CHÉILE.</span></p>
<lb n="3538"/>
<lb n="3539"/><p><span>Fonn:  "An Síoda 'thá id bhaillit."</span></p>
<lb n="3540"/>
<lb n="3541"/><p><span>An bhean:  Ní fheadar ó Adam ca'il a fear salach</span>
<lb n="3542"/><span>do chailleas,</span>
<lb n="3543"/><span>Táim traochta le seachtain á chuardach</span>
<lb n="3544"/><span>'Sníl aon oidhche ná maidean ná guidhfinn</span>
<lb n="3545"/><span>go blasta</span>
<lb n="3546"/><span>Do'n té bhéarfadh dom greamaithe ar chluais é.</span></p>
<lb n="3547"/>
<lb n="3548"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="3549"/>
<lb n="3550"/><p><span>Tá sé na stúmpa mhór aindeis, na stúmpa</span>
<lb n="3551"/><span>mhór aindeis,</span>
<lb n="3552"/><span>Ina stúmpa mhór aindeis cos-bhóthrach,</span>
<lb n="3553"/><span>Ina stúmpa mhór aindeis phór-Phusach smeartha</span>
<lb n="3554"/><span>'S oiread ceann madra de shrón air.</span></p>
<lb n="3555"/>
<lb n="3556"/><p><span>An Fear:  A mhná 'gus a fheara 'sa pháisdí an</span>
<lb n="3557"/><span>bhaile,</span>
<lb n="3558"/><span>Má chíonn sibh aon bhean ar mo thuairisg</span>
<lb n="3559"/><span>Innsidh don tSagart 'sdos na peelers leis,</span>
<lb n="3560"/><span>fairis,</span>
<lb n="3561"/><span>Mar is le fear eile d'imigh sí uamsa.</span>
<lb n="3562"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="3563"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="3564"/>
<lb n="3565"/><p><span>Tá sí na straoile mór fada, na straoile</span>
<lb n="3566"/><span>mór fada,</span>
<lb n="3567"/><span>Ina straoile mór fada cam-shrónach.</span>
<lb n="3568"/><span>Tá sí na straoile mór fada, an tsúil chlé</span>
<lb n="3569"/><span>aiste leachta,</span>
<lb n="3570"/><span>I dteannta bheith balbh caoch-shrónach.</span></p>
<lb n="3571"/>
<lb n="3572"/><p><span>An bhean:  Tá fhios ag an dtalamh ná beinn i</span>
<lb n="3573"/><span>gcúram an scraiste</span>
<lb n="3574"/><span>Ach gur ghoid sé ag imeacht dó leath-ch'róin uam</span>
<lb n="3575"/><span>Ach b'fhéidir leis an Athair-Mac sar a mbeidh</span>
<lb n="3576"/><span>bliain eile caithte 'ge</span>
<lb n="3577"/><span>Go bhfeicfinn é á thachtadh le córda.</span></p>
<lb n="3578"/>
<lb n="3579"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="3580"/>
<lb n="3581"/><p><span>Tá sé na stúmpa mhór aindeis, agus rl.</span></p>
<lb n="3582"/>
<lb n="3583"/><p><span>An Fear:  Má chíonn sibh an chaidir istoidhche nó</span>
<lb n="3584"/><span>ar maidin</span>
<lb n="3585"/><span>Aithneó' sibh go tapaidh an stuaire.</span>
<lb n="3586"/><span>Tá a gruaig na sop racaidh, an tsúil chlé</span>
<lb n="3587"/><span>aisti leachta,</span>
<lb n="3588"/><span>'S bhain tinncéir i Malla leath-chluas dí.</span></p>
<lb n="3589"/>
<lb n="3590"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="3591"/>
<lb n="3592"/><p><span>Tá sí na straoile mór fada, agus rl.</span>
<lb n="3593"/></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="3594"/><p><span>Fonn:  "An tailliúirín magaidh."</span></p>
<lb n="3595"/>
<lb n="3596"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="3597"/>
<lb n="3598"/><p><span>Agus cailleacha an bhaile ná tabharfadh dom bean</span>
<lb n="3599"/><span>ná spré</span></p>
<lb n="3600"/>
<lb n="3601"/><p><span>Is do gheallas do'n ainnir go leanfainn di féin</span>
<lb n="3602"/><span>go deo.</span></p>
<lb n="3603"/>
<lb n="3604"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="3605"/>
<lb n="3606"/><p><span>Is go dtabharfainn mo chapall a gcoinnibh mo</span>
<lb n="3607"/><span>mhíle stór</span></p>
<lb n="3608"/>
<lb n="3609"/><p><span>Is í ag tarrac ar Chaiseal ar sodar i meádhon</span>
<lb n="3610"/><span>a lae.</span></p>
<lb n="3611"/>
<lb n="3612"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="3613"/>
<lb n="3614"/><p><span>Mo dhiallaid dá chnagadh is mo chapall gurbh'</span>
<lb n="3615"/><span>árd í a léim,</span></p>
<lb n="3616"/>
<lb n="3617"/><p><span>Sé dubhairt sí fan socair táim corrtha go nólfam</span>
<lb n="3618"/><span>braon.</span>
<lb n="3619"/></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="3620"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="3621"/>
<lb n="3622"/><p><span>Agus coirce do'n chapall go fairseag is a dóthain</span>
<lb n="3623"/><span>féir,</span></p>
<lb n="3624"/>
<lb n="3625"/><p><span>Is níor fhágamair Caiseal Go maidin le h-eirghe</span>
<lb n="3626"/><span>an lae.</span></p>
<lb n="3627"/>
<lb n="3628"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="3629"/>
<lb n="3630"/><p><span>Ar eagla an airm is go leanfadh an tóir 'nár</span>
<lb n="3631"/><span>ndéidh,</span></p>
<lb n="3632"/>
<lb n="3633"/><p><span>Is bhí céad agus dachad de ghinidhthibh buidhe ag</span>
<lb n="3634"/><span>an mbéith.</span></p>
<lb n="3635"/>
<lb n="3636"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="3637"/>
<lb n="3638"/><p><span>Is do dhíolas mo chapall le sagart ó pharróiste</span>
<lb n="3639"/><span>an tsléibhe</span></p>
<lb n="3640"/>
<lb n="3641"/><p><span>Is do shroiseamair talamh gan uireasa, gá ná</span>
<lb n="3642"/><span>baoghal.</span>
<lb n="3643"/></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="3644"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="3645"/>
<lb n="3646"/><p><span>'gus barántasaí scríobhtha 'sa' telegraph news ó</span>
<lb n="3647"/><span>indé,</span></p>
<lb n="3648"/>
<lb n="3649"/><p><span>Is tugadh thar nais go Cluainmeala sinn, chun ár</span>
<lb n="3650"/><span>gcúis do thréill.</span></p>
<lb n="3651"/>
<lb n="3652"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="3653"/>
<lb n="3654"/><p><span>Go n-ólfainn mo thuilleamh ag imeacht le fán a'</span>
<lb n="3655"/><span>tsaoghail,</span></p>
<lb n="3656"/>
<lb n="3657"/><p><span>Is gur bhuaileas-sa bob uirthi a gan fhios do'n</span>
<lb n="3658"/><span>tsaoghal go léir.</span></p>
<lb n="3659"/>
<lb n="3660"/><p><span>IX.</span></p>
<lb n="3661"/>
<lb n="3662"/><p><span>Is d'fhiafraigheadar dínn-ne a raibh aon ní againn</span>
<lb n="3663"/><span>le rádh,</span></p>
<lb n="3664"/>
<lb n="3665"/><p><span>Is gur fhág sé ag an ainnir an fheirm go léir</span>
<lb n="3666"/><span>faoi réim.</span>
<lb n="3667"/></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="3668"/><p><span>X.</span></p>
<lb n="3669"/>
<lb n="3670"/><p><span>Is d'fhiafraigh de'n ainnir a bpósfadh sí réic gan</span>
<lb n="3671"/><span>chéim,</span></p>
<lb n="3672"/>
<lb n="3673"/><p><span>Is ná pósfadh mo mhalairt go gcuirtí í síos</span>
<lb n="3674"/><span>fé'n gcré.</span></p>
<lb n="3675"/>
<lb n="3676"/><p><span>XI.</span></p>
<lb n="3677"/>
<lb n="3678"/><p><span>Is cuadhas go dtí an sagart chun mé cheangailt</span>
<lb n="3679"/><span>le grádh mo chléibh,</span></p>
<lb n="3680"/>
<lb n="3681"/><p><span>Agus mairfeam go sásta idir Carraig na Siúire</span>
<lb n="3682"/><span>'s Féard.</span></p>
<lb n="3683"/>
<lb n="3684"/><p><span>RANN.</span></p>
<lb n="3685"/>
<lb n="3686"/><p><span>Is tú mo chara 's is tú mo namhaid!</span>
<lb n="3687"/><span>Agus d'fhágais go minic me fé éadach lom!</span>
<lb n="3688"/><span>Ach anois ó tánn tú chomh gairid dom' ghrabhas,</span>
<lb n="3689"/><span>Bheirim mh'anam 'n anachain ach go ngeóbhair siar</span>
<lb n="3690"/><span>le fonn!</span></p>
<lb n="3691"/>
<lb n="3692"/><p><span>Siúd orraibh!</span></p>
<lb n="3693"/>
<lb n="3694"/><p><span>[Pótaire agus gloine fuisgí suas le n-a bhéal aige adubhairt.]</span>
<lb n="3695"/></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="3696"/><p><span>AONACH DROMANNA.</span></p>
<lb n="3697"/>
<lb n="3698"/><p><span>Fonn:  "Dómhnall na Gréine."</span></p>
<lb n="3699"/>
<lb n="3700"/><p><span>Go h-Aonach Dromanna má théir is go bhfanfair,</span>
<lb n="3701"/><span>Gan díol go dtí an oidhche, gan díol go dtí</span>
<lb n="3702"/><span>an oidhce,</span>
<lb n="3703"/><span>Glaoidh ar a' landlady is bhéarfa sí cnagaire</span>
<lb n="3704"/><span>Bríoghmhar do'n fhíon duit, bríoghmhar de'n fhíon</span>
<lb n="3705"/><span>duit.</span></p>
<lb n="3706"/>
<lb n="3707"/><p><span>Is scléipeach an bhean í, 's ar aonach na gceannuidhe,</span>
<lb n="3708"/><span>I dteannta an fhíona, i dteannta an fíona</span>
<lb n="3709"/><span>B'fhéidir go stadfadh sí, ag éisteacht let' starthaí'</span>
<lb n="3710"/><span>Nó ag cur síos do ghníomhartha, ag cur síos do</span>
<lb n="3711"/><span>ghníomhartha.</span></p>
<lb n="3712"/>
<lb n="3713"/><p><span>Is néata a fallaing, is gach aon rud 'sa bhfaision,</span>
<lb n="3714"/><span>'S a petticoat síoda, petticoat síoda,</span>
<lb n="3715"/><span>Tabhair póg di nuair sgarfair léi, tar éis bheith</span>
<lb n="3716"/><span>a' ragairne,</span>
<lb n="3717"/><span>Le h-iomad do ghrinn di, iomad do ghrinn di.</span></p>
<lb n="3718"/>
<lb n="3719"/><p><span>Nuair théim-si a bhaile, sé fhiafraigheann mo scraiste</span>
<lb n="3720"/><span>Cá rabhais fea' na h-oidhche, cá rabhais fea' na</span>
<lb n="3721"/><span>h-oidhche,</span>
<lb n="3722"/><span>Do bhíos i nDromanna, ag ól i dtigh leanna,</span>
<lb n="3723"/><span>Is tá mo stoc díoltha tá mo stoc díoltha.</span>
<lb n="3724"/></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="3725"/><p><span>SÍ MO BHEAN RÓGAIRE.</span></p>
<lb n="3726"/>
<lb n="3727"/><p><span>Gléas C.  Curfá:</span></p>
<lb n="3728"/>
<lb n="3729"/><p><span>Sí mo bhean a' rógaire,</span>
<lb n="3730"/><span>Sí mo bhean a' cladhaire,</span>
<lb n="3731"/><span>Sí mo bhean a' rógaire,</span>
<lb n="3732"/><span>Is cuirfidh sí le faill mé.</span></p>
<lb n="3733"/>
<lb n="3734"/><p><span>Chuireas sgéal amach chúichi</span>
<lb n="3735"/><span>Go gceannóghainn macha bó dhi,</span>
<lb n="3736"/><span>Do leig sí sgéal isteach chugham</span>
<lb n="3737"/><span>Gurbh' olc a' sás a seolth' í.</span></p>
<lb n="3738"/>
<lb n="3739"/><p><span>Sí mo bhean a' radaire,</span>
<lb n="3740"/><span>Sí mo bhean a' cladhaire,</span>
<lb n="3741"/><span>D'éaluigh sí le Carabhat</span>
<lb n="3742"/><span>Is n'fheadar-sa cá bhfaghad í.</span></p>
<lb n="3743"/>
<lb n="3744"/><p><span>Chuireas sgéal amach chúichi</span>
<lb n="3745"/><span>Go gceannógainn túirnín lín di,</span>
<lb n="3746"/><span>Leig sí sgéal isteach chugham</span>
<lb n="3747"/><span>Gurbh' olc a' sás a shnímh í.</span>
<lb n="3748"/></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="3749"/><p><span>Tá mo bhean a' radaireacht,</span>
<lb n="3750"/><span>Tá mo bhean a' rásaidheacht,</span>
<lb n="3751"/><span>Tá mo bhean a' radaireacht,</span>
<lb n="3752"/><span>Is d'éaluigh sí le sclábhuidhe.</span></p>
<lb n="3753"/>
<lb n="3754"/><p><span>Do chuireas sgéal amach chúichi</span>
<lb n="3755"/><span>Go gceannóghainn jaunting car di,</span>
<lb n="3756"/><span>Do leig sí sgéal isteach chugham</span>
<lb n="3757"/><span>Go ndéanfadh maide chláir í.</span></p>
<lb n="3758"/>
<lb n="3759"/><p><span>Tá mo bhean a' radaireacht,</span>
<lb n="3760"/><span>A' radaireacht 's a' sráidigheacht,</span>
<lb n="3761"/><span>D'imigh sí le píobaire</span>
<lb n="3762"/><span>Chun gaoithe chur na mhálaí.</span></p>
<lb n="3763"/>
<lb n="3764"/><p><span>Do chuireas sgéal amach chúichi</span>
<lb n="3765"/><span>Go gceannóghainn leaba chlúmh di,</span>
<lb n="3766"/><span>Do leig sí sgéal isteach chugham</span>
<lb n="3767"/><span>Go ndéanfadh sop sa chúinn' í.</span></p>
<lb n="3768"/>
<lb n="3769"/><p><span>Sí mo bhean a' rógaire,</span>
<lb n="3770"/><span>Sí mo bhean a' cladhaire,</span>
<lb n="3771"/><span>Sí mo bhean a' rógaire,</span>
<lb n="3772"/><span>Is cuirfidh sí le faill me.</span></p>
<lb n="3773"/>
<lb n="3774"/><p><span>Do chuireas sgéal amach chúichi</span>
<lb n="3775"/><span>Go gceannóghainn button boots di,</span>
<lb n="3776"/><span>Do leig sí sgéal isteach chugham</span>
<lb n="3777"/><span>Go ndéanfadh slipper shoes í.</span></p>
<lb n="3778"/>
<lb n="3779"/><p><span>Sí mo bhean a' rógaire, agus rl.</span>
<lb n="3780"/></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="3781"/><p><span>Do chuireas sgéal amach chúichi</span>
<lb n="3782"/><span>Go gceannóghainn ribín buidhe dhi,</span>
<lb n="3783"/><span>Do leig sí sgéal isteach chugham</span>
<lb n="3784"/><span>Go ndéanfadh súgán tuighe í.</span></p>
<lb n="3785"/>
<lb n="3786"/><p><span>Sí mo bhean, agus rl.</span></p>
<lb n="3787"/>
<lb n="3788"/><p><span>Do chuireas sgéal amach chúichi</span>
<lb n="3789"/><span>Go gceannóghainn cana cláir di,</span>
<lb n="3790"/><span>Do leig sí sgéal isteach chugham</span>
<lb n="3791"/><span>Go ndéanfadh ceaintín stáin í.</span></p>
<lb n="3792"/>
<lb n="3793"/><p><span>Chuaidh mo bhean a' radaireacht,</span>
<lb n="3794"/><span>Chuaidh mo bhean ag ól uaim,</span>
<lb n="3795"/><span>Chuaidh sí thar faraige,</span>
<lb n="3796"/><span>Is nár fhillidh sí go deo chugham!</span></p>
<lb n="3797"/>
<lb n="3798"/><p><span>DÓMHNAILLÍN Ó DÓMHNALLÁIN.</span></p>
<lb n="3799"/>
<lb n="3800"/><p><span>Dómhnaillín Ó Domhnalláin,</span>
<lb n="3801"/><span>Ó Dómhnalláin, Ó Dómhnalláin,</span>
<lb n="3802"/><span>Dómhnaillín Ó Dómhnalláin,</span>
<lb n="3803"/><span>A dtuaidh ó'n Muileann Geárr</span>
<lb n="3804"/><span>Dómhnaillín Ó Dómhnalláin,</span>
<lb n="3805"/><span>Ó Dómhnalláin, Ó Dómhnalláin,</span>
<lb n="3806"/><span>Bíonn sé i gcómhnuidhe ag sliúdaráil</span>
<lb n="3807"/><span>San áit a mbíonn na mná!</span>
<lb n="3808"/></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="3809"/><p><span>SUIDH INSO, 'MHÚIRNÍN, LÁIMH LIOM.</span></p>
<lb n="3810"/>
<lb n="3811"/><p><span>Bhíos-sa lá i gCill Áirne,</span>
<lb n="3812"/><span>Is gan fáil ar dhigh agam, óró,</span>
<lb n="3813"/><span>Do bhuail stuaire na gruaige finn' orm,</span>
<lb n="3814"/><span>Suidh inso, 'mhúirnín láimh liom.</span></p>
<lb n="3815"/>
<lb n="3816"/><p><span>D'fhiafruigh sí dhíom, goidí an chine me, óró,</span>
<lb n="3817"/><span>Dubhartsa léi, gur de mhuintir Dhigin mé.</span>
<lb n="3818"/><span>Suidh inso, agus rl.</span></p>
<lb n="3819"/>
<lb n="3820"/><p><span>D'fhiafruigh sí dhíom, a n-imireoghainn cluiche léi, óró,</span>
<lb n="3821"/><span>Dubhartsa léi, gur ró-bhreágh chuige mé,</span>
<lb n="3822"/><span>Suidh inso, agus rl.</span></p>
<lb n="3823"/>
<lb n="3824"/><p><span>Tá mo chroidhe scóltha, ó phósas an fhinnebhean, óró,</span>
<lb n="3825"/><span>Ní chrúdhfadh sí bó, is ní dhéanfadh sí cuigean dom,</span>
<lb n="3826"/><span>Suidh inso, 'mhúirnín, láimh liom.</span></p>
<lb n="3827"/>
<lb n="3828"/><p><span>RANN.</span></p>
<lb n="3829"/>
<lb n="3830"/><p><span>Atá oilithreach gan eirball ag teacht chugham fe'n</span>
<lb n="3831"/><span>súsa,</span>
<lb n="3832"/><span>'S is feilmionta bheirean siúd ar gheig liúm-sa,</span>
<lb n="3833"/><span>Deirim leis má bheirim air, am dhorn dhúnta,</span>
<lb n="3834"/><span>Eitiollach do theipfidh air go dtí Lá an Chúnntais.</span>
<lb n="3835"/></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="3836"/><p><span>ORÓ IS NÁCH É SIÚD AN SEO!</span></p>
<lb n="3837"/>
<lb n="3838"/><p><span>(Cúrsaí fir a d'imigh le tinncéaraí fad ó.)</span></p>
<lb n="3839"/>
<lb n="3840"/><p><span>Fonn:  "Ré tiúral a lé."</span></p>
<lb n="3841"/>
<lb n="3842"/><p><span>A bhuachaillí a chroidhe 'stigh ar chualúir an sgéal?</span>
<lb n="3843"/><span>An t-amadán mór bhí i dTeampall a tSléi',</span>
<lb n="3844"/><span>Thug suas a thig is d'fhág bean mhaith n-a dhéidh.</span>
<lb n="3845"/><span>Agus d'imigh le bacaigh i gcaitheamh a shaoghail,</span>
<lb n="3846"/><span>Agus óró is nách é siúd an seó.</span></p>
<lb n="3847"/>
<lb n="3848"/><p><span>Geallaim-se dhíbh-se go bhfillfidh siúd sé fós</span>
<lb n="3849"/><span>Is é go fuar dealbh 'san teasbach curtha dhó</span>
<lb n="3850"/><span>A sparáinín caithte aige bacaig 'á ól</span>
<lb n="3851"/><span>Agus gach re rúisc acu ar "Úncailín Eoghan"</span>
<lb n="3852"/><span>Agus óró is nách é siúd an seó!</span></p>
<lb n="3853"/>
<lb n="3854"/><p><span>Dá bhfeiceadh sibh Eoghainín ag gabháil inso siar,</span>
<lb n="3855"/><span>Is é go salach aindis agus ruic ar a ghiall,</span>
<lb n="3856"/><span>Bhí seál mór deasg air agus maintil liath-bhán,</span>
<lb n="3857"/><span>Agus inghean a' bhacaigh ag rith i ndiaidh an</span>
<lb n="3858"/><span>amadáin —</span>
<lb n="3859"/><span>Agus óró is nách é siúd an seó!</span>
<lb n="3860"/></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="3861"/><p><span>Cad é an t-iongna liom é dá mba cailín deas</span>
<lb n="3862"/><span>fionn,</span>
<lb n="3863"/><span>Nó bean a bheadh tugtha do phléisiúir is greann,</span>
<lb n="3864"/><span>Ach ag imeacht le léibis go raibh súil as a ceann</span>
<lb n="3865"/><span>Ag iomchar a mhála is a chuilt ar a dhrom —</span>
<lb n="3866"/><span>Óró nách é siúd an seó!</span></p>
<lb n="3867"/>
<lb n="3868"/><p><span>FÓGRA GREANNMHAR.</span></p>
<lb n="3869"/>
<lb n="3870"/><p><span>Athair miúlach, atá stágach gúngach,</span>
<lb n="3871"/><span>Do ghluais chun siubhail uaim, go moch indiu.</span>
<lb n="3872"/><span>Do bhí ceann muar air, eirball sguabach,</span>
<lb n="3873"/><span>Muing ghuaireach, is gan é bán ná dubh.</span>
<lb n="3874"/><span>Ní raibh crú ná táirne n-a chrúba ach spága,</span>
<lb n="3875"/><span>Bhí a rúmpa geárrtha agus marc 'na phus,</span>
<lb n="3876"/><span>Is pé fear nó buachaill ag a mbeidh a thuairisg</span>
<lb n="3877"/><span>Do gheóbhaidh mar dhualgas uaim jug of punch.</span></p>
<lb n="3878"/>
<lb n="3879"/><p><span>[Fear do chaill asal .i. an "t-athair miúlach," d'fhógair mar</span>
<lb n="3880"/><span>seo do'n phobal Dé Domhnaigh.]</span>
<lb n="3881"/></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="3882"/><p><span>CAILÍN AN ÚRLA DHONN.</span></p>
<lb n="3883"/>
<lb n="3884"/><p><span>Fonn: </span>
<lb n="3885"/><span>I.</span></p>
<lb n="3886"/>
<lb n="3887"/><p><span>Sí cailín an úrlan dhonn, mó ghrádh-sa gan domhat,</span>
<lb n="3888"/><span>Is suidhte deas a com agus a cnámha síos,</span></p>
<lb n="3889"/>
<lb n="3890"/><p><span>D'fhonn tusa bheith agam i bPortláirge,</span>
<lb n="3891"/><span>Do thógfaimís ann long is do rachaimís anonn,</span>
<lb n="3892"/><span>Thar fairrge, is níor bh'eagal dúinn bheith báidhte.</span></p>
<lb n="3893"/>
<lb n="3894"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="3895"/>
<lb n="3896"/><p><span>Ní ghéillimsi dod' ghlór mar is mór do dhúil san ól</span>
<lb n="3897"/><span>Is thar fairrge ní rachadsa go bráth leat</span></p>
<lb n="3898"/>
<lb n="3899"/><p><span>Is gur le bladaireacht do mheallan tú na mná leat.</span></p>
<lb n="3900"/>
<lb n="3901"/><p><span>Geallaim duit gur fada do bheadh trácht orainn,</span></p>
<lb n="3902"/>
<lb n="3903"/><p><span>Seachain mé! do radaireacht ní h-áil liom!</span>
<lb n="3904"/></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="3905"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="3906"/>
<lb n="3907"/><p><span>Is buartha tá mo chroidhe le taithneamh mór dod'</span>
<lb n="3908"/><span>ghnaoi,</span>
<lb n="3909"/><span>Is go mb'aite liom am aice tú ná ceól sidhe.</span>
<lb n="3910"/><span> </span>
<lb n="3911"/><span>Ní sgarfainn leat ar airgead ná ar ór buidhe,</span></p>
<lb n="3912"/>
<lb n="3913"/><p><span>Tair a bhaile liom is beam ceangailte, a stóirín,</span></p>
<lb n="3914"/>
<lb n="3915"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="3916"/>
<lb n="3917"/><p><span>Ach le h-eagla gur cleasa clis do ghnóthaí,</span>
<lb n="3918"/><span>do rachainn leat</span>
<lb n="3919"/><span>anonn,</span>
<lb n="3920"/><span>Thar fairrge, gan eachra, gan cóistí.</span></p>
<lb n="3921"/>
<lb n="3922"/><p><span>Is thabharfainn m'acfainn duit go rabairneach a</span>
<lb n="3923"/><span>stór-chroidhe,</span></p>
<lb n="3924"/>
<lb n="3925"/><p><span>Is in san nGaillimh seadh thógfaimíd ár lóisdín.</span>
<lb n="3926"/><span>Tréigfead feasda an t-ól is 'ní leanfa mé de'n</span>
<lb n="3927"/><span>spórt,</span>
<lb n="3928"/><span>Is beidh airgead go fairsing in mo Phócaí,</span>
<lb n="3929"/><span>Gur mílse liom do Phóg ná siúicre beach ar bhórd,</span>
<lb n="3930"/><span>'S beidh m'aigne-si ceangailte ad' mhór-chroidhe,</span>
<lb n="3931"/></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="3932"/><p><span>INGHEAN AN PHAILITÍNIG.</span></p>
<lb n="3933"/>
<lb n="3934"/><p><span>Fonn:  "An Gáirdín Neóiníní."</span></p>
<lb n="3935"/>
<lb n="3936"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="3937"/>
<lb n="3938"/><p><span>Lá breágh aoibhinn margaidh is mé gabháil trí</span>
<lb n="3939"/><span>Bhail' O Síoda,</span>
<lb n="3940"/><span>Ri' ti'— al' de deedil — dae' ri' fol' de deedil — ti, ri' al—</span>
<lb n="3941"/><span>de dairo,</span>
<lb n="3942"/><span>Cé chasfaidhe ins an tslighe orm ach inghean a'</span>
<lb n="3943"/><span>Phailitínig,</span>
<lb n="3944"/><span>Ri' ti', agus rl.</span>
<lb n="3945"/><span>D'fhiosruigh sí fios mh'ainme nó "goidé 'n baile ó</span>
<lb n="3946"/><span>go mbíon tú?"</span>
<lb n="3947"/><span>"Nó a dtiocfá féin a bhaile liom seal go dtí</span>
<lb n="3948"/><span>mo mhuintir?"</span>
<lb n="3949"/><span>Sé dubhart gur buachaill greanta me a comhnuighim</span>
<lb n="3950"/><span>i gCoiríní,</span>
<lb n="3951"/><span>Ri' ti', agus rl.</span></p>
<lb n="3952"/>
<lb n="3953"/><p/>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="3954"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="3955"/>
<lb n="3956"/><p><span>Má thréigean tú an t-Aifreann do gheó' tú me le</span>
<lb n="3957"/><span>pósadh,</span>
<lb n="3958"/><span>Ri' ti', agus rl.</span>
<lb n="3959"/><span>Mar a dhéin mo mhuintir rómhamsa 's a mairean</span>
<lb n="3960"/><span>uile beó 'cu,</span>
<lb n="3961"/><span>Ri' ti', agus rl.</span>
<lb n="3962"/><span>Gheó tú ór is airgead is talamh gan aon chíos liom</span>
<lb n="3963"/><span>Agus litir ó Mhister Oliver go bhfuil mh'athair caithte</span>
<lb n="3964"/><span>críona</span>
<lb n="3965"/><span>Agus cailín deas ag taisdeal leat — má's meón</span>
<lb n="3966"/><span>leat Pailitíneach!</span>
<lb n="3967"/><span>Ri'ti', agus rl.</span></p>
<lb n="3968"/>
<lb n="3969"/><p>
<lb n="3970"/><span>III.</span></p>
<lb n="3971"/>
<lb n="3972"/><p><span>Do dhruideas-sa na h-aice siúd is thugas di cúpla</span>
<lb n="3973"/><span>póigín,</span>
<lb n="3974"/><span>Ri' ti', agus rl.</span>
<lb n="3975"/><span>Is má théidhim-se féin abhaile leat, an bhfagha' mé</span>
<lb n="3976"/><span>tú le pósadh,</span>
<lb n="3977"/><span>Ri' ti' agus rl.</span></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="3978"/><p><span>Sé dubhairt sí "ná bíodh eagal ort, tair liom agus</span>
<lb n="3979"/><span>míle fáilte!"</span>
<lb n="3980"/><span>"Do gheó' tú le toil mh'athar mé 's gan dearmad</span>
<lb n="3981"/><span>óm' mháithrín,</span>
<lb n="3982"/><span>Do gheó tú stoc ar talamh liom agus mairfimíd</span>
<lb n="3983"/><span>go sásta!"</span>
<lb n="3984"/><span>Ri' ti', agus rl.</span></p>
<lb n="3985"/>
<lb n="3986"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="3987"/>
<lb n="3988"/><p><span>Anois tá mo dhuainín críochnuighthe is gan peann</span>
<lb n="3989"/><span>ná dubh am' dheárnain,</span>
<lb n="3990"/><span>Ri' ti', agus rl.</span>
<lb n="3991"/><span>Do thug sí an t-óigfhear barrfhionn léi, abhaile</span>
<lb n="3992"/><span>go dtí na máthair,</span>
<lb n="3993"/><span>Ri' ti', agus rl.</span>
<lb n="3994"/><span>Do chríochnuigheadar an marga, is bhí sé annsan</span>
<lb n="3995"/><span>'na mháistir,</span>
<lb n="3996"/><span>Fuair sé tigh is talamh léi agus iothalla chluthar</span>
<lb n="3997"/><span>shásta,</span></p>
<lb n="3998"/>
<lb n="3999"/><p><span>Ri' ti', agus rl.</span>
<lb n="4000"/></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="4001"/><p><span>AR MO GHABHÁIL TRÍD AN MBAILE.</span></p>
<lb n="4002"/>
<lb n="4003"/><p><span>Píobaire fáin do chúm.</span></p>
<lb n="4004"/>
<lb n="4005"/><p><span>Fonn:  "Fíníní Chathair Saidhbhín" nó "The Next Market Day."</span></p>
<lb n="4006"/>
<lb n="4007"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4008"/>
<lb n="4009"/><p><span>Ar mo ghabháil tríd an mbaile gurb ainm Rath</span>
<lb n="4010"/><span>Cumhaill,</span>
<lb n="4011"/><span>Seadh dhearcas an ainnir ag bagairt a súl,</span>
<lb n="4012"/><span>Do dhruideas na h-aice — sé beannachadh dubhairt:</span>
<lb n="4013"/><span>"Dé' bheatha 'n mbaile seo, a bhacaig ó'n Mumhain!"</span></p>
<lb n="4014"/>
<lb n="4015"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4016"/>
<lb n="4017"/><p><span>Do bhaineas mo hata dem' bathas go h-umhal,</span>
<lb n="4018"/><span>Is d'fhiafraigheas de'n ainnir a h-ainm ar dtúis,</span>
<lb n="4019"/><span>"Maighréad Ní Chealla," sé freagra dubhairt,</span>
<lb n="4020"/><span>"Is go céad míle mairi' tú th'ainm, a shiúr!"</span></p>
<lb n="4021"/>
<lb n="4022"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4023"/>
<lb n="4024"/><p><span>D'árduigh sí léi me is do luigheas-sa ar ól,</span>
<lb n="4025"/><span>Do líon isteach duine 'gus fiche de lucht ceóil,</span>
<lb n="4026"/><span>Do chaitheamair oíche gan mhairg le spórt</span>
<lb n="4027"/><span>Is nuair dhúisigheas ar maidin bhíos sínte fé'n</span>
<lb n="4028"/><span>mbórd!</span>
<lb n="4029"/></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="4030"/><p><span>DÁ bPÓSAINN BEAN RUADH.</span></p>
<lb n="4031"/>
<lb n="4032"/><p><span>Fonn:  "Páidín Ó Raifearta."</span></p>
<lb n="4033"/>
<lb n="4034"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4035"/>
<lb n="4036"/><p><span>Dá bpósainn bean ruadh, níor bhuan é mo shaoghal</span>
<lb n="4037"/><span>aici,</span>
<lb n="4038"/><span>Dá bpósainn bean fhionn, bheadh na súile ró-chlaon</span>
<lb n="4039"/><span>aici,</span>
<lb n="4040"/><span>Dá bpósainn bean bhuidhe, bheadh síolmhairt gan</span>
<lb n="4041"/><span>sgéimh aici,</span>
<lb n="4042"/><span>'S i bpáirt na mná duibhe, siad fuighleach fear</span>
<lb n="4043"/><span>Éireann iad.</span></p>
<lb n="4044"/>
<lb n="4045"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="4046"/>
<lb n="4047"/><p><span>N'fheadar 'n domhan cé'n bhean dob' fhearra</span>
<lb n="4048"/><span>dhom,</span>
<lb n="4049"/><span>N'fheadar 'n domhan cé'n bhean dob' fhearra</span>
<lb n="4050"/><span>liom,</span>
<lb n="4051"/><span>N'fheadar 'n domhan cé'n bhean do ghlacfa mé,</span>
<lb n="4052"/><span>Ní bhacfa mé aoinne 'cu, d'fhonn a bheith</span>
<lb n="4053"/><span>sgartha leó!</span></p>
<lb n="4054"/>
<lb n="4055"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4056"/>
<lb n="4057"/><p><span>Dá bpósainn bean chríona, do chlaoidhfeadh sí</span>
<lb n="4058"/><span>mh'aigne,</span>
<lb n="4059"/><span>Ag troid 's ag bruighean ó oíche go maidin liom,</span>
<lb n="4060"/><span>Ag éirghiú san oíche chun a píopa do dheargadh,</span>
<lb n="4061"/><span>Do bhrisfeadh sí mo chroidhe 'nam le'n iomorca</span>
<lb n="4062"/><span>ragairne,</span></p>
<lb n="4063"/>
<lb n="4064"/><p><span>Is n'fheadar 'n domhan, agus rl.</span>
<lb n="4065"/></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="4066"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4067"/>
<lb n="4068"/><p><span>Cailín tighe móir, ní phósfad 'n fhaid mhairfead í,</span>
<lb n="4069"/><span>Bíon a greim ró-mhór, agus slugadh ró-fhada 'ci;</span>
<lb n="4070"/><span>Nuair ólan sí an t-uachtar, bíon ruaig ar an</span>
<lb n="4071"/><span>gcat aici,</span>
<lb n="4072"/><span>Buille ar an mbuachaill agus dhá bhuille ar an</span>
<lb n="4073"/><span>madra.</span></p>
<lb n="4074"/>
<lb n="4075"/><p><span>Is n'fheadar 'n domhan, agus rl.</span></p>
<lb n="4076"/>
<lb n="4077"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4078"/>
<lb n="4079"/><p><span>Cailín tighe 'n tábhairne, ní ghrádhfainn a n-ao' chor í,</span>
<lb n="4080"/><span>Ní thaithnighean sí lem' mháthair, is bheadh sgáth orm</span>
<lb n="4081"/><span>fhéin roímpe,</span>
<lb n="4082"/><span>Bíon gloine 'n-a láimh agus grádh ag gach aoinne dhi,.</span>
<lb n="4083"/><span>'S cé aithneóch amáireach í nuair fhasgan sí stays</span>
<lb n="4084"/><span>uirthi!</span></p>
<lb n="4085"/>
<lb n="4086"/><p><span>'S n'fheadar 'n domhan, agus rl.</span></p>
<lb n="4087"/>
<lb n="4088"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="4089"/>
<lb n="4090"/><p><span>Cailín ó'n sliabh sí siúd dob fhearra liom,</span>
<lb n="4091"/><span>Cailín ciúin, ciallmhar, modhail-tais leanabach,</span>
<lb n="4092"/><span>Do dhéanfad sí an cíos, de'n im is de'n bhainne dhom,</span>
<lb n="4093"/><span>'S nach liúr léi an diabhach, ná codla go h-eadartha!</span></p>
<lb n="4094"/>
<lb n="4095"/><p><span>'S n'fheadar 'n domhan, agus rl.</span>
<lb n="4096"/></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="4097"/><p><span>DOMHNALL NA GRÉINE.</span></p>
<lb n="4098"/>
<lb n="4099"/><p><span>Fear fréic agus frolic, i seomra ná i halla,</span>
<lb n="4100"/><span>Seadh Domhnall na ghréine,</span>
<lb n="4101"/><span>A gcualúir a thréithe,</span>
<lb n="4102"/><span>Do chaithfeadh sé seachtain ag ól i dtigh leanna.</span>
<lb n="4103"/><span>Is ná tuitfeadh néal air,</span>
<lb n="4104"/><span>B'anamh dithcéill' air.</span></p>
<lb n="4105"/>
<lb n="4106"/><p><span>An Casadh:</span></p>
<lb n="4107"/>
<lb n="4108"/><p><span>D'ólfadh sé a dtuillfeadh sé</span>
<lb n="4109"/><span>Is dá mbeadh a thuille aige,</span>
<lb n="4110"/><span>A chóta 's a léine, a chóta 's a léine,</span>
<lb n="4111"/><span>Domhnall na buile is Domhnall na gloine</span>
<lb n="4112"/><span>Is Domhnall na gréine, Domhnall na gréine.</span></p>
<lb n="4113"/>
<lb n="4114"/><p><span>Is táilliúir 's is gabha é, 'S is printéar maith</span>
<lb n="4115"/><span>leabhar é,</span>
<lb n="4116"/><span>Domhnall na Gréine, Chúmfadh sé bheursa,</span>
<lb n="4117"/><span>Bórd agus leabaidh do dhéanfadh go tapaidh,</span>
<lb n="4118"/><span>Nó bríste breágh néata de chroiceann na gcaorach.</span></p>
<lb n="4119"/>
<lb n="4120"/><p><span>D'ólfadh sé a dtuillfeadh sé, agus rl.</span></p>
<lb n="4121"/>
<lb n="4122"/><p><span>Níl aon bhean i gCorcaigh</span>
<lb n="4123"/><span>Nár dhein sé léi cumann,</span>
<lb n="4124"/><span>Cailíní óga, singil is pósta,</span>
<lb n="4125"/><span>Dá mbréagadh mar mhagadh, idir sé lá na seachtaine,</span>
<lb n="4126"/><span>Le bladar is bréithre,</span>
<lb n="4127"/><span>Eachtraithe is sgéalta.</span>
<lb n="4128"/></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="4129"/><p><span>D'ólfadh sé a dtuillfeadh sé,</span>
<lb n="4130"/><span>Is dá mbeadh a thuille aige,</span>
<lb n="4131"/><span>A chóta 's a léine, a chóta 's a léine,</span>
<lb n="4132"/><span>Domhnall ar meisge 's a bhean ag ól uisge,</span>
<lb n="4133"/><span>'S na leinbh ag béicig na leinbh ag béicig.</span></p>
<lb n="4134"/>
<lb n="4135"/><p><span>GUIDHE NA DREANNCAIDE.</span></p>
<lb n="4136"/>
<lb n="4137"/><p><span>Dóigh sa teine me!</span>
<lb n="4138"/><span>Múch san uisge me!</span>
<lb n="4139"/><span>Nó mairbh ar t'ionga me!</span>
<lb n="4140"/><span>Ach ná tabhair "cuimil a mháilín" dom!</span></p>
<lb n="4141"/>
<lb n="4142"/><p><span>SÍLE NÍ GHADHRA.</span></p>
<lb n="4143"/>
<lb n="4144"/><p><span>A Shíle Ní Ghadhra, dá raghfá-sa ag ól liom,</span>
<lb n="4145"/><span>Dó bhéarfainn guth gadhar duit is radharc bailtí</span>
<lb n="4146"/><span>móra,</span>
<lb n="4147"/><span>D'iompóghainn féin mh'aghaidh ort is thabharfainn duit</span>
<lb n="4148"/><span>póga,</span>
<lb n="4149"/><span>Fé thuairim do mhaighdeanais dá bhfaghainn tu le</span>
<lb n="4150"/><span>pósadh.</span>
<lb n="4151"/><span>'S a Shíle Ní Ghadhra téanam ag ól!</span>
<lb n="4152"/><span>'S a Shíle Ní Ghadhra, téanam ag ól!</span>
<lb n="4153"/><span>D'ólfainn-se sgillinn 's ba chuma cá bhfaghainn é,</span>
<lb n="4154"/><span>Is do raghainn ar bórd luinge le Síle Ní Ghadhra.</span>
<lb n="4155"/></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="4156"/><p><span>A SHAIGHDIÚIRÍN A CHROIDHE.</span></p>
<lb n="4157"/>
<lb n="4158"/><p><span>Fonn:  "Cailín beag mo chroidhe" </span></p>
<lb n="4159"/>
<lb n="4160"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4161"/>
<lb n="4162"/><p><span>A shaighdiúirín, a chroidhe, </span></p>
<lb n="4163"/>
<lb n="4164"/><p><span>A chailín bhig mo chroidhe, conus a phósfainn-se thu?</span>
<lb n="4165"/><span>Is gan piuc de'n léine agam, a chuirfinn orum'</span></p>
<lb n="4166"/>
<lb n="4167"/><p><span>Do chuas go dtí an siopa ab fheárr a bhí an',</span>
<lb n="4168"/><span>Is do cheannuigheas-sa léine dom shaighdiúirín an'.</span></p>
<lb n="4169"/>
<lb n="4170"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4171"/>
<lb n="4172"/><p><span>(Is) a shaighdiúirín, a chroidhe, agus rl.,</span>
<lb n="4173"/><span>With a heigh, etc.</span></p>
<lb n="4174"/>
<lb n="4175"/><p><span>A chailín bhig, agus rl.,</span>
<lb n="4176"/><span>Is gan piuc des na bróga agam a chuirfinn orum',</span></p>
<lb n="4177"/>
<lb n="4178"/><p><span>Do chuas, agus rl.</span>
<lb n="4179"/><span>Is do cheannuigheas-sha, agus rl.</span></p>
<lb n="4180"/>
<lb n="4181"/><p><span>III, IV, V,</span></p>
<lb n="4182"/>
<lb n="4183"/><p><span>Mar a chéile ach gur "de'n bheirt agam a "chuirfinn umam,"</span>
<lb n="4184"/><span>"de'n bhríste, de'n hata… orm," a dubhairt se léi.  Nuair</span>
<lb n="4185"/><span>bhí gach aon ní bhí uaidh fachta aige d'fhreagair sé mar seo:</span></p>
<lb n="4186"/>
<lb n="4187"/><p><span>A chailín bhig mo chroidhe, conus a Phósfainn thu,</span>
<lb n="4188"/><span>Agus bean agus clann agam ar an dtaobh eile</span>
<lb n="4189"/><span>'n sruth?</span>
<lb n="4190"/></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="4191"/><p><span>SEOTHOLO MAGAIDH.</span></p>
<lb n="4192"/>
<lb n="4193"/><p><span>Fonn:  "Saighdiúirín a chroidhe."</span></p>
<lb n="4194"/>
<lb n="4195"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4196"/>
<lb n="4197"/><p><span>Óra Neilí arú a chumann 's a Neilí arú a bhuidheanach,</span>
<lb n="4198"/><span>Cé h-é an fear fada san, sa chúinne ansan taoibh</span>
<lb n="4199"/><span>leat?</span>
<lb n="4200"/><span>(Seotholo, seo leó, seo leó a bháibín,</span>
<lb n="4201"/><span>Seotholo, ú leó, seo leo a bháibín).</span>
<lb n="4202"/><span>'S an duine atá ar buile thu nó an duine atá 'r</span>
<lb n="4203"/><span>baois tu,</span>
<lb n="4204"/><span>Nó an aithnigheann tú feasta leanbh an tighe seo!</span>
<lb n="4205"/><span>(Seotholo, agus rl.)</span>
<lb n="4206"/><span>Siubhlaigheas an domhan agus tháinigh mé arís,</span>
<lb n="4207"/><span>Féasóga ar leanbhaí níor cheapas go mbíodh.</span>
<lb n="4208"/><span>(Seotholo agus rl.)</span></p>
<lb n="4209"/>
<lb n="4210"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4211"/>
<lb n="4212"/><p><span>Óra Neilí arú' chumann 's a Neilí 'rú 'chroidhe liom,</span>
<lb n="4213"/><span>Cé'r leis na bútaisí tá i seomra an tighe seo.</span>
<lb n="4214"/><span>(Seotholo, agus rl.)</span>
<lb n="4215"/><span>'S an duine atá ar buile thu nó an duine atá ar</span>
<lb n="4216"/><span>baois tu,</span>
<lb n="4217"/><span>Nó ná h-aithnigheann tú feasta galúin an tighe seo.</span>
<lb n="4218"/><span>(Seotholo, agus rl.)</span>
<lb n="4219"/><span>Shiubhlaigheas an domhan agus tháinigh mé arís,</span>
<lb n="4220"/><span>Spuir ar ghalúin ní fheaca ó imigheas.</span>
<lb n="4221"/><span>(Seotholo, agus rl.)</span>
<lb n="4222"/></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="4223"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4224"/>
<lb n="4225"/><p><span>'S a Neilí arú' chumann 's a Neilí 'rú 'bhuidheanach,</span>
<lb n="4226"/><span>Cé'r leis na capaill atá ar stáblaí an tighe seo?</span>
<lb n="4227"/><span>(Seotholo, agus rl.)</span>
<lb n="4228"/><span>'S an duine atá ar buile, agus rl.,</span>
<lb n="4229"/><span>Nó an aithnigheann tu feasda loluíghigh an tighe seo.</span>
<lb n="4230"/><span>(Seotholo, agus rl.)</span>
<lb n="4231"/><span>Shiubhlaigheas an domhan agus tháinigh mé árís,</span>
<lb n="4232"/><span>Cruite ar lolúighigh ní fheaca ó imigheas.</span>
<lb n="4233"/><span>(Seotholo, agus rl.)</span></p>
<lb n="4234"/>
<lb n="4235"/><p><span>LÁ AN DREÓILÍN.</span></p>
<lb n="4236"/>
<lb n="4237"/><p><span>Fuaireas-sa mo dhreóilín thíos ar an Innse,</span>
<lb n="4238"/><span>Fé chab cloiche agus carabhat síod' air,</span>
<lb n="4239"/><span>Thugas-sa chugaibh-s' é a lánamha 'n tighe seo</span>
<lb n="4240"/><span>Is gura seacht gcéad feárr sibh bliain ó'n mí seo!</span></p>
<lb n="4241"/>
<lb n="4242"/><p><span>…Bhí bean darb ainm Cooper ná tabharfadh aon ní do'n</span>
<lb n="4243"/><span>dreóilín.  Seo mar dubhairt garsún léi:</span></p>
<lb n="4244"/>
<lb n="4245"/><p><span>Thugas mo dhreóilín chugat-sa a Chooper,</span>
<lb n="4246"/><span>A shean-dhiabhach caillighe, is measa sa dúthaig!</span>
<lb n="4247"/><span>Easba cos, iongan, agus súl ort</span>
<lb n="4248"/><span>Is gura seacht míle measa fé'n Nodlaig seo</span>
<lb n="4249"/><span>chughainn tu!</span></p>
<lb n="4250"/>
<lb n="4251"/><p><span>Sé deacaracht gach deacaracht an rud a chleach-</span>
<lb n="4252"/><span>tathar a chur i ndearamad arís.</span>
<lb n="4253"/></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="4254"/><p><span>CAILLEACH MHÓR CHRÓN NA GAIBHLE.</span></p>
<lb n="4255"/>
<lb n="4256"/><p><span>Fonn:  </span></p>
<lb n="4257"/>
<lb n="4258"/><p><span>Ar túirín na Gréine 'seadh casadh mé,</span>
<lb n="4259"/><span>I gcúm cnuic ná feadar 'n Éirinn,</span>
<lb n="4260"/><span>I bhfiúntar 's i gconncas le cailligh,</span>
<lb n="4261"/><span>'S na Tuatha Dé Danann go dtraochfadh.</span></p>
<lb n="4262"/>
<lb n="4263"/><p><span>'San Tally heigh ho, heigh ho!</span>
<lb n="4264"/><span>Tally heigh ho, sí 'n cladhaire!</span>
<lb n="4265"/><span>Tally heigh ho, chun seóil,</span>
<lb n="4266"/><span>Sí cailleach mhór chrón na Gaibhl' í.</span></p>
<lb n="4267"/>
<lb n="4268"/><p><span>Gearánaim le fáidhí na mbailt' í,</span>
<lb n="4269"/><span>Ó rainig lem' theangain bheith méirscreach;</span>
<lb n="4270"/><span>An bhláthach age cránta na mbanbh,</span>
<lb n="4271"/><span>Agus scála ag an gcailligh 'á taoscadh.</span></p>
<lb n="4272"/>
<lb n="4273"/><p><span>'San Tally heigh ho, heigh ho! agus rl., agus rl.</span></p>
<lb n="4274"/>
<lb n="4275"/><p><span>Eireochad go deagh-mhoc ar maidin,</span>
<lb n="4276"/><span>Is béarfad mo phaca breagh gadhar liom,</span>
<lb n="4277"/><span>Cuardóchaimíd uachtar a' ghleanna</span>
<lb n="4278"/><span>Agus fiachfaimíd Cailleach na Gaibhle.</span></p>
<lb n="4279"/>
<lb n="4280"/><p><span>'San Tally heigh ho, heigh ho! agus rl., agus rl.</span></p>
<lb n="4281"/>
<lb n="4282"/><p><span>Ar an nGaibhil atá 'n deigh-bhean mar mheasaim,</span>
<lb n="4283"/><span>An staidhce de chaille gan daonacht.</span>
<lb n="4284"/><span>Dar go deimhin dá dtéigheadh sí ins na Flaithis,</span>
<lb n="4285"/><span>Do dheighilfeadh na h-aingil ó chéile.</span></p>
<lb n="4286"/>
<lb n="4287"/><p><span>'San Tally heigh ho, heigh ho! agus rl., agus rl.</span>
<lb n="4288"/></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="4289"/><p><span>ANONN 'S ANALL A MHÁIRÍN.</span></p>
<lb n="4290"/>
<lb n="4291"/><p><span>Fonn:  "Móirín Ní Ghiobarláin."</span></p>
<lb n="4292"/>
<lb n="4293"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4294"/>
<lb n="4295"/><p><span>Is gan éinne beó am chuileachtain,</span></p>
<lb n="4296"/>
<lb n="4297"/><p><span>N-a h-aonar is í i siopa astig.</span></p>
<lb n="4298"/>
<lb n="4299"/><p><span>Is mé 'g éisteacht le n-a binne-ghuth,</span></p>
<lb n="4300"/>
<lb n="4301"/><p><span>Sé dubhairt sí "leog dod radaireacht."</span></p>
<lb n="4302"/>
<lb n="4303"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="4304"/>
<lb n="4305"/><p><span>Is anonn 's anall, a Máirín,</span>
<lb n="4306"/><span>Do mhálaí is do bheilteana,</span>
<lb n="4307"/><span>Is a bhean na stocaí mbána</span>
<lb n="4308"/><span>Ba bhreágh liom bheith ag imirt leat.</span></p>
<lb n="4309"/>
<lb n="4310"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4311"/>
<lb n="4312"/><p><span>Go dréimreach ag tuitim léi,</span></p>
<lb n="4313"/>
<lb n="4314"/><p><span>'S do Phreab mo chroidhe le taithneamh di.</span></p>
<lb n="4315"/>
<lb n="4316"/><p><span>An bhean dé úd bhí ag Jupiter,</span></p>
<lb n="4317"/>
<lb n="4318"/><p><span>Chaith tréimhse seal in Ifreann.</span></p>
<lb n="4319"/>
<lb n="4320"/><p><span>Is anonn 's anall agus rl.</span>
<lb n="4321"/></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="4322"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4323"/>
<lb n="4324"/><p><span>Ní h-éinne mar do thuigis, mé,</span></p>
<lb n="4325"/>
<lb n="4326"/><p><span>Ná taobhuig a thuille mé!</span></p>
<lb n="4327"/>
<lb n="4328"/><p><span>Ná straethaire bhréagfadh bruinnioll seal,</span></p>
<lb n="4329"/>
<lb n="4330"/><p><span>Sí an áit n-a chómhnuighim Mucaros.</span></p>
<lb n="4331"/>
<lb n="4332"/><p><span>Is anonn 's anal', agus rl.</span></p>
<lb n="4333"/>
<lb n="4334"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4335"/>
<lb n="4336"/><p><span>'S adubhairt sí gurbh é an ministir,</span></p>
<lb n="4337"/>
<lb n="4338"/><p><span>'S gur bhaoghlach dom dá bhfeictí sinn.</span></p>
<lb n="4339"/>
<lb n="4340"/><p><span>Idir Claodach is Mucaros,</span></p>
<lb n="4341"/>
<lb n="4342"/><p><span>Trí lár mo chroidhe tá taithneamh duit."</span></p>
<lb n="4343"/>
<lb n="4344"/><p><span>'S anonn 's anall agus rl.</span></p>
<lb n="4345"/>
<lb n="4346"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="4347"/>
<lb n="4348"/><p><span>'S gur bhreágh liom bheith na cuileachtain,</span>
<lb n="4349"/><span>'S gur bhinne liom ná 'n chláirseach,</span>
<lb n="4350"/><span>Gach árd-Phort do sheinneach sí.</span></p>
<lb n="4351"/>
<lb n="4352"/><p><span>Má théidhean tú liom go Mucaros?"</span></p>
<lb n="4353"/>
<lb n="4354"/><p><span>"A ghrádh geal, I'm fond of you!"</span></p>
<lb n="4355"/>
<lb n="4356"/><p><span>'S anonn 's anall, agus rl.</span>
<lb n="4357"/></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="4358"/><p><span>Fonn:  "t-Athair Jack Walsh."</span></p>
<lb n="4359"/>
<lb n="4360"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4361"/>
<lb n="4362"/><p><span>Ar theórain Cluain Meala 'gus Carraig na Siúire,</span>
<lb n="4363"/><span>Maidean chiúin drúchta, go moch ins an bhFóghmhar,</span>
<lb n="4364"/><span>Seadh do dhearcas an ainnir, ba dheise 's ba mhúinte,</span>
<lb n="4365"/><span>Ba thaithneamhaighe liúm-sa, dá bhfeaca riamh fós.</span>
<lb n="4366"/><span>Do dhruideas n-a coinnibh, le taithneamh dá póig,</span>
<lb n="4367"/><span>'S mo hata do leagas go talamh am' dhóid,</span>
<lb n="4368"/><span>Sé dubhairt liom an ainnir "ná bíodh ort aon bhrón,</span></p>
<lb n="4369"/>
<lb n="4370"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4371"/>
<lb n="4372"/><p><span>"Triall liom 'n Charraig agus Caiseal ná taobhaig</span>
<lb n="4373"/><span>A chogar mo chléibh, agus beidh ag'ainn beóir,</span>
<lb n="4374"/><span>Mar is siúinéar maith mise, 's má thaithníon mo</span>
<lb n="4375"/><span>chéird leat,</span>
<lb n="4376"/><span>Imeógham le n-a chéile ró-aerach go leór."</span>
<lb n="4377"/><span>Do fhreagair an ainnir ag preabadh n-a suidhe:</span></p>
<lb n="4378"/>
<lb n="4379"/><p><span>So come fill us a glass and then we'll agree,</span></p>
<lb n="4380"/>
<lb n="4381"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4382"/>
<lb n="4383"/><p><span>Nuair a shroiseas an Charraig is orm bhí an náire,</span>
<lb n="4384"/><span>'S gan pingin ag Seán bocht do ghlaodhfadh ar lionn,</span>
<lb n="4385"/><span>Ach an ainnir chiúin chailce ag sodar lem shálaibh</span>
<lb n="4386"/><span>'S ná feadar dé'n lána a rithfinn chun siúbhail.</span>
<lb n="4387"/><span>"Nuair ná fuil agam sgillinn, do cheannóch braon</span>
<lb n="4388"/><span>dighe,</span>
<lb n="4389"/><span>Teangóghad leat i gCorcaigh, 'gcionn a dó nó trí mhí,</span>
<lb n="4390"/><span>Sé dubhairt liom an ainnir </span>
<lb n="4391"/></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="4392"/><p><span>AN FHALLAINGÍN MHUIMHNEACH</span></p>
<lb n="4393"/>
<lb n="4394"/><p><span>(Bhíodh ar chailíníbh fad ó).</span></p>
<lb n="4395"/>
<lb n="4396"/><p><span>An Casadh:</span></p>
<lb n="4397"/>
<lb n="4398"/><p><span>Fallaing ar fhallaing, sí an fhallaingín Mhuimhneach í</span>
<lb n="4399"/><span>(É seo rádh trí h-uaire).</span>
<lb n="4400"/><span>Fallaing chruaidh chasta 's nár chasa' sí choidhche orainn.</span></p>
<lb n="4401"/>
<lb n="4402"/><p><span>Dá mba ag'am an fhalluing ní thabharfainn do'n</span>
<lb n="4403"/><span>phíobair' í,</span>
<lb n="4404"/><span>Ach tabharfainn do'n sgathfaire do chóireóch broc</span>
<lb n="4405"/><span>mín uirthi.</span></p>
<lb n="4406"/>
<lb n="4407"/><p><span>Fógraim an fhallaing is mó dath daor uirthi</span>
<lb n="4408"/><span>Bíon dubh, bíon dearg, bíon glas, uaithne 's buidhe</span>
<lb n="4409"/><span>innti.</span></p>
<lb n="4410"/>
<lb n="4411"/><p><span>Croidhe cráidhte ar a bhfallaing, cé gur beag suarach í,</span>
<lb n="4412"/><span>Is tapaidh do leagfadh sí fear spuir is bútaisí.</span></p>
<lb n="4413"/>
<lb n="4414"/><p><span>Fallaing ar fhallaing, agus rl.</span></p>
<lb n="4415"/>
<lb n="4416"/><p><span>ÓRÓ CHAILÍNÍ.</span></p>
<lb n="4417"/>
<lb n="4418"/><p><span>Fonn:  "An Fhallaingín Mhuimhneach."</span></p>
<lb n="4419"/>
<lb n="4420"/><p><span>Ag gabháil tríd an mbaile ar maidin go súgach dom,</span>
<lb n="4421"/><span>Do tharlaidh am aice ainnir is húps uirthi,</span>
<lb n="4422"/><span>Ba dheas í a h-aibit, bhí hata 'gús húd uirthi,</span>
<lb n="4423"/><span>Sgáil na leacain agus mala mar dhrúcht aici.</span>
<lb n="4424"/><span>Is óró chailíní deinigí rún orm.</span>
<lb n="4425"/></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="4426"/><p><span>STAD ARÚ RÓGAIRÍN.</span></p>
<lb n="4427"/>
<lb n="4428"/><p><span>Fonn:  "Sean-bhean Chríona an Dranntáin."</span></p>
<lb n="4429"/>
<lb n="4430"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4431"/>
<lb n="4432"/><p><span>Thíos ag geata an tsáipéil,</span>
<lb n="4433"/><span>Do casadh orm ainnir na bpráisléad,</span>
<lb n="4434"/><span>Do luigheas-sa ar mhagadh 's ar rás léi,</span>
<lb n="4435"/><span>Chun gur chailleas mo leabhartha is mo pháipéir.</span></p>
<lb n="4436"/>
<lb n="4437"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="4438"/>
<lb n="4439"/><p><span>Stad arú ' rógairín, stad, stad!</span>
<lb n="4440"/><span>Fan arú ' rógairín, fan, fan!</span>
<lb n="4441"/><span>Stad arú ' rógairín, stad arú rógairín,</span>
<lb n="4442"/><span>Nó imbriathar go 'neósad thu dhom' mhaimí!</span></p>
<lb n="4443"/>
<lb n="4444"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4445"/>
<lb n="4446"/><p><span>Bhí inghean an aodhaire le mórdháil,</span>
<lb n="4447"/><span>Ag rinnce liom thíos ar an móinteán,</span>
<lb n="4448"/><span>Mó dhícheall ní fhéadfainn í chócsáil,</span>
<lb n="4449"/><span>Mar bhí sí ró-óg ins an deighleáil.</span></p>
<lb n="4450"/>
<lb n="4451"/><p><span>Stad arú, agus rl.</span></p>
<lb n="4452"/>
<lb n="4453"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4454"/>
<lb n="4455"/><p><span>Óigh-bhruinnioll mhúinte na bhfolt mbuidhe,</span>
<lb n="4456"/><span>Ná gluaiseófá 'n ród liom gan mhór-mhoill,</span>
<lb n="4457"/><span>Bheadh agat-sa sóghchas is cóir ghrínn</span>
<lb n="4458"/><span>Fairsinge bólacht is togha tigheas.</span></p>
<lb n="4459"/>
<lb n="4460"/><p><span>Stad arú ' rógaire, stad, stad!</span>
<lb n="4461"/><span>Fan aru ' rógaire, fan, fan!</span>
<lb n="4462"/><span>Cuir díot an bóthar go mear mear,</span>
<lb n="4463"/><span>No 'neósad-sa thusa dhom dhaidí!</span>
<lb n="4464"/></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="4465"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4466"/>
<lb n="4467"/><p><span>Nuair théidhim-si ar aonach chun fastuím,</span>
<lb n="4468"/><span>Mo dhá láimh am' póca 's mé ag feaduíol,</span>
<lb n="4469"/><span>Díolaim mo chaoire 's mo cheartaois,</span>
<lb n="4470"/><span>'S ní thagaim a bhaile go Dardaoin.</span></p>
<lb n="4471"/>
<lb n="4472"/><p><span>Stad arú agus rl.</span></p>
<lb n="4473"/>
<lb n="4474"/><p><span>PISEÓG IME.</span></p>
<lb n="4475"/>
<lb n="4476"/><p><span>Ráth Dé ar an gcuiginn seo,</span>
<lb n="4477"/><span>Sop agus ribe innti,</span>
<lb n="4478"/><span>Is ceirtlíní ime uirthi,</span>
<lb n="4479"/><span>Im an bhaile seo thoir,</span>
<lb n="4480"/><span>Im an bhaile seo thiar,</span>
<lb n="4481"/><span>Im Cháit is Shíle, Mháire is Bhrighde</span>
<lb n="4482"/><span>I gcóir an chíosa,</span>
<lb n="4483"/><span>Chun an tsoithigh a líonadh;</span>
<lb n="4484"/><span>Is im a' tsagairt féin,</span>
<lb n="4485"/><span>Cé gur deacair liom é iarraidh:</span>
<lb n="4486"/><span>Ach mar sin féin, tagadh sé,</span></p>
<lb n="4487"/>
<lb n="4488"/><p><span>Paidreacha is éagcóir,</span>
<lb n="4489"/><span>Mangalum is droch-nós,</span>
<lb n="4490"/><span>Uisge sa bhainne,</span>
<lb n="4491"/><span>Agus teanga liúm leó.</span>
<lb n="4492"/></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="4493"/><p><span>FROLIC UÍ RAGHALLA.</span></p>
<lb n="4494"/>
<lb n="4495"/><p><span>Fonn:  "An Gamhan Geal Bán" nó "Báb na gCraobh."</span></p>
<lb n="4496"/>
<lb n="4497"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4498"/>
<lb n="4499"/><p><span>I dtigh a tabhairne lá in sa Ghréig,</span></p>
<lb n="4500"/>
<lb n="4501"/><p><span>Do chealg mé i lár mo chléibh</span></p>
<lb n="4502"/>
<lb n="4503"/><p><span>Do dhruideas go dána léi,</span></p>
<lb n="4504"/>
<lb n="4505"/><p><span>Ag gabháil liom thar mhnáibh a' tsaoghail.</span></p>
<lb n="4506"/>
<lb n="4507"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4508"/>
<lb n="4509"/><p><span>A leinbh dob áille gné</span></p>
<lb n="4510"/>
<lb n="4511"/><p><span>Ó thuiteas i ngrádh led' sgéimh</span></p>
<lb n="4512"/>
<lb n="4513"/><p><span>Is me cheangal led' bháin-chneis ghlé</span></p>
<lb n="4514"/>
<lb n="4515"/><p><span>Gan uireasa, gádh, ná baoghal.</span></p>
<lb n="4516"/>
<lb n="4517"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4518"/>
<lb n="4519"/><p><span>Ní chreidim do ráidhte bréig.</span></p>
<lb n="4520"/>
<lb n="4521"/><p><span>Ach imig is fág mé réidh!</span></p>
<lb n="4522"/>
<lb n="4523"/><p><span>Ag tuisgint 's ag foghluim léighinn,</span></p>
<lb n="4524"/>
<lb n="4525"/><p><span>Nó b'éidir an uair sin féin."</span>
<lb n="4526"/></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="4527"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4528"/>
<lb n="4529"/><p><span>Ag tuitim go fáinneach léi.</span></p>
<lb n="4530"/>
<lb n="4531"/><p><span>Ná an pláinéid dob áille gné,</span></p>
<lb n="4532"/>
<lb n="4533"/><p><span>A mala, a srón 's a béal,</span></p>
<lb n="4534"/>
<lb n="4535"/><p><span>Is go talamh gan cháim dá réir.</span></p>
<lb n="4536"/>
<lb n="4537"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="4538"/>
<lb n="4539"/><p><span>"Ní leanfad níos mó do'n léighean</span></p>
<lb n="4540"/>
<lb n="4541"/><p><span>Go bhfuilim ró-óg go léir;</span></p>
<lb n="4542"/>
<lb n="4543"/><p><span>Ach cuirfead leis bliain uaim féin,</span></p>
<lb n="4544"/>
<lb n="4545"/><p><span>Bogfam an ród sinn féin!"</span></p>
<lb n="4546"/>
<lb n="4547"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="4548"/>
<lb n="4549"/><p><span>A dtuisgint le snáthaid chaol,</span></p>
<lb n="4550"/>
<lb n="4551"/><p><span>An Fiolar, an Chág 's an Naosg.</span>
<lb n="4552"/><span>'s ag súgra le chéile,</span>
<lb n="4553"/><span>Ar maidin 's i lár an lae.</span>
<lb n="4554"/></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="4555"/><p><span>TAIR AR MO CHÚLAIBH.</span></p>
<lb n="4556"/>
<lb n="4557"/><p><span>Fonn:  "Cnocáinín Aerach na biolairighe."</span></p>
<lb n="4558"/>
<lb n="4559"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4560"/>
<lb n="4561"/><p><span>Dia dhuit, a sheana-bhean mhúinte!</span>
<lb n="4562"/><span>Go dtaithnighean do ghnúis is do leacain liom,</span>
<lb n="4563"/><span>Dá dtoileóchthá liom-sa chun siubhail leat,</span>
<lb n="4564"/><span>Do raghainn-se go h-umhal go dtí an sagart leat.</span>
<lb n="4565"/><span>Tair ar mo cúlaibh, mo chúlaibh,</span>
<lb n="4566"/><span>Tair ar mo chúlaibh, a sheana-bhean!</span>
<lb n="4567"/><span>Tair ar mo chúlaibh, mo chúlaibh</span>
<lb n="4568"/><span>Is béarfad go súgach dot' bhaile thú.</span></p>
<lb n="4569"/>
<lb n="4570"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4571"/>
<lb n="4572"/><p><span>Tánn tusa at' ógánach groidhe,</span>
<lb n="4573"/><span>Is bim-se de shíor ag tagairt duit,</span>
<lb n="4574"/><span>Má ghlacan tú liom-sa mar mhnaoi,</span>
<lb n="4575"/><span>Ní follamh an tslighe leat, geallaim-se.</span>
<lb n="4576"/><span>Raghad ar do chúlaibh, do chúlaibh</span>
<lb n="4577"/><span>Raghad ar do chúlaibh gan dearmad,</span>
<lb n="4578"/><span>Raghad ar do chúlaibh, do chúlaibh,</span>
<lb n="4579"/><span>Is raghad fé lán tsiubhal go dtí an sagart</span>
<lb n="4580"/><span>leat.</span></p>
<lb n="4581"/>
<lb n="4582"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4583"/>
<lb n="4584"/><p><span>Níl airgead flúirseach agam-sa,</span>
<lb n="4585"/><span>Is tá an t-aisdear ró-mhór a bhaile orm,</span>
<lb n="4586"/><span>Níor cheapas ach costas an róid,</span>
<lb n="4587"/><span>Is beidh a thuille, dar ndó, ag an sagart uainn</span>
<lb n="4588"/><span>Tair ar mo chúlaibh agus rl.</span>
<lb n="4589"/></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="4590"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4591"/>
<lb n="4592"/><p><span>Tá airgead agam-sa ár ndóthain,</span>
<lb n="4593"/><span>A réidhteóghaidh an tslighe go dtí an sagart dúinn,</span>
<lb n="4594"/><span>Má thoilighean tú liom-sa mar nóchar,</span>
<lb n="4595"/><span>Beidh macha bhreágh bó in sa bhaile 'gainn.</span>
<lb n="4596"/><span>Leig me ar do chúlaibh, do chúlaibh,</span>
<lb n="4597"/><span>Leig me ar do chúlaibh-se, ' fharaire!</span>
<lb n="4598"/><span>Leig me ar do chúlaibh, do chúlaibh,</span>
<lb n="4599"/><span>Is bogfad an ród go dtí an sagart leat.</span></p>
<lb n="4600"/>
<lb n="4601"/><p><span>AN DREÓILÍN</span></p>
<lb n="4602"/>
<lb n="4603"/><p><span>(Bhéarsa eile)</span></p>
<lb n="4604"/>
<lb n="4605"/><p><span>Dreóilín a fuaireas le h-ais carn cloch,</span>
<lb n="4606"/><span>Do chaitheas mo mhaide leis is bhriseas a chos,</span>
<lb n="4607"/><span>Thugas seacht seachtaine á tharrac as an bport,</span>
<lb n="4608"/><span>Éiri' t' shuidhe ' bhean a tíghe 'gus líon chughainn</span>
<lb n="4609"/><span>deoch!</span></p>
<lb n="4610"/>
<lb n="4611"/><p><span>(Deirtear "Rí na n-éan e, má tá sé</span>
<lb n="4612"/><span>beag," san trímhadh líne, uaireasta).</span></p>
<lb n="4613"/>
<lb n="4614"/><p><span>Muíntir Chonaill ó Dhaoghad,</span>
<lb n="4615"/><span>Is muíntir Shéaghdha ó Dhairbhre:</span>
<lb n="4616"/><span>Lucht na gcorcán méith,</span>
<lb n="4617"/><span>Ach ní leó féin ach an t-anairthe.</span></p>
<lb n="4618"/>
<lb n="4619"/><p><span>Athair mo chéile mar stéig ag an gcat!</span>
<lb n="4620"/><span>Is máthair mo chéile nár mhairi' sí i bhfad!</span>
<lb n="4621"/></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="4622"/><p><span>PÍOBAIRE BAILE 'N LIAIG.</span></p>
<lb n="4623"/>
<lb n="4624"/><p><span>Fonn:  "Liostáil an Phaoraig."</span></p>
<lb n="4625"/>
<lb n="4626"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4627"/>
<lb n="4628"/><p><span>Bhíos-sa, lá dealbh, ag taisdeal an bhóthair,</span>
<lb n="4629"/><span>Gan pinginn am póca, ná cuileachta, puinn,</span>
<lb n="4630"/><span>Ghabhas chun tighe 'n ósta, mar ar shíleas gan gó dhom,</span>
<lb n="4631"/><span>Go bhfliuchfainn mo scórnach le siolla ar mo phíb.</span></p>
<lb n="4632"/>
<lb n="4633"/><p><span>Is bímíd ag ól, bímíd ag ól,</span>
<lb n="4634"/><span>Bímíd ag ól 's ag pógadh na mban!</span>
<lb n="4635"/><span>Bímíd ag ól 's ag rinnce le ceól!</span>
<lb n="4636"/><span>Is nach feárr bheith ag ól ná bás 'fháil de'n</span>
<lb n="4637"/><span>tart!</span></p>
<lb n="4638"/>
<lb n="4639"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4640"/>
<lb n="4641"/><p><span>D'eirigheas am sheasamh is theannas mo mhálaí,</span>
<lb n="4642"/><span>Is sheinneas gach árd-phort dob aite le mnaoi,</span>
<lb n="4643"/><span>"Thíos cois na Tuinne," "Barra Cill Airne,"</span>
<lb n="4644"/><span>"Caismirt Finn Trágha" 'gus "Cuileann Uí Chaoimh."</span></p>
<lb n="4645"/>
<lb n="4646"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span></p>
<lb n="4647"/>
<lb n="4648"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4649"/>
<lb n="4650"/><p><span>"Seo lán a mhála ar lán a chnagaire!"</span>
<lb n="4651"/><span>"Éist! a bhligeáird! is cuir amach an t-airgead!"</span>
<lb n="4652"/><span>Phreab sí ar an dtáirsigh rómham, sciob sí mo hata</span>
<lb n="4653"/><span>dhíom,</span>
<lb n="4654"/><span>Agus pinginn ní thabharfadh ar a raibh d'acfuinn</span>
<lb n="4655"/><span>am phíb.</span></p>
<lb n="4656"/>
<lb n="4657"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span>
<lb n="4658"/></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="4659"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4660"/>
<lb n="4661"/><p><span>Náire 'gus aithis ar aon fhear mhaith dod' dheáramh,</span>
<lb n="4662"/><span>A bheadh gabhtha i dtigh 'n táirne i ngeall le cnag</span>
<lb n="4663"/><span>aire dighe,</span>
<lb n="4664"/><span>Ná bréagfadh an ainnir is bheith tamall ag rás léi,</span>
<lb n="4665"/><span>Is go brách ná sciobfadh sí an hata det' mhaoil!</span></p>
<lb n="4666"/>
<lb n="4667"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span></p>
<lb n="4668"/>
<lb n="4669"/><p><span>GIOTAÍ.</span></p>
<lb n="4670"/>
<lb n="4671"/><p><span>B'fhearra liom, b'fhearra liom, b'fhearra liom,</span>
<lb n="4672"/><span>b'fheárr liom,</span>
<lb n="4673"/><span>Tuitim de chapall 's é ar dian cos anáirde,</span>
<lb n="4674"/><span>Ná bean a Phósadh go mairfeadh a máthair</span>
<lb n="4675"/><span>Eagla béil na sean-chaillighe gránda.</span></p>
<lb n="4676"/>
<lb n="4677"/><p><span>Do shiúbhlíos Éire 's an domhan le chéile,</span>
<lb n="4678"/><span>Is cois na Féile ba mhéin liom suidhe,</span>
<lb n="4679"/><span>Níor bhuail liom aoinne do dhein me phléasing,</span>
<lb n="4680"/><span>Ach Mary Haley an cailín groidhe.</span></p>
<lb n="4681"/>
<lb n="4682"/><p><span>Go mairir is go gcaithir é!</span>
<lb n="4683"/><span>Go líonair de'n lathaig e!</span>
<lb n="4684"/><span>Is go gcuirir poll briste ann fé cheann seachtaine!</span></p>
<lb n="4685"/>
<lb n="4686"/><p><span>Ní raibh ann ach sagairt is bráithre,</span>
<lb n="4687"/><span>Is d'imig na báirnig eatorra.</span>
<lb n="4688"/></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="4689"/><p><span>SLÁN AGUS BEANNACHT LE BUAIREAMH</span>
<lb n="4690"/><span>A' tSAOIGHIL.</span></p>
<lb n="4691"/>
<lb n="4692"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4693"/>
<lb n="4694"/><p><span>Do casadh cailín beag orm sa tslighe,</span></p>
<lb n="4695"/>
<lb n="4696"/><p><span>'S do líon sí osna anuas ar mo chroidhe.</span></p>
<lb n="4697"/>
<lb n="4698"/><p><span>Éadach leaptha ná aon tsórt ní,</span></p>
<lb n="4699"/>
<lb n="4700"/><p><span>Slán is beannacht le buaireamh a' tsaoighil?</span></p>
<lb n="4701"/>
<lb n="4702"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4703"/>
<lb n="4704"/><p><span>We'll go to an alehouse is beimíd ag ragairne,</span>
<lb n="4705"/><span>If you are willing, a ghrádh geal mo chroidhe,</span></p>
<lb n="4706"/>
<lb n="4707"/><p><span>Is beimíd ceangailte i gan fhios do'n tsaoigheal.</span>
<lb n="4708"/><span>Beimíd ag ól, faid a sheasóghaidh an baraille,</span></p>
<lb n="4709"/>
<lb n="4710"/><p><span>Slán is beannacht le buaireamh a' tsaoighil!</span></p>
<lb n="4711"/>
<lb n="4712"/><p><span>Lá sa tábhairne agus lá sa tsúsa,</span>
<lb n="4713"/><span>Agus lá eile ag soláthar chúcha!</span>
<lb n="4714"/></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="4715"/><p><span>EACHTRA AN GHÉ IS AN MADRA</span></p>
<lb n="4716"/>
<lb n="4717"/><p><span>(Cuirtear i leith Eoghain Ruaidh Uí Shúileabháin é seo.)</span></p>
<lb n="4718"/>
<lb n="4719"/><p><span>The 29th of June last, do reir chúrsa an chealandair,</span>
<lb n="4720"/><span>As I was awalking tri bhánta na h-Eatharlan,</span>
<lb n="4721"/><span>The goose first assaulted is d'fháisg chun mo mhadra,</span>
<lb n="4722"/><span>With her mouth bill and beak do phléasg sí insa</span>
<lb n="4723"/><span>bhathas é.</span>
<lb n="4724"/><span>Is le n-a dá sgiathán sa chliathán do chealg é.</span>
<lb n="4725"/><span>The dog was ashamed to be treated ar an aiste sin,</span>
<lb n="4726"/><span>He gently seized her, is gan bhréag do bhain staith</span>
<lb n="4727"/><span>aiste,</span>
<lb n="4728"/><span>Do scread sí is do bhéic sí — mo léan mar do</span>
<lb n="4729"/><span>gearradh í!</span>
<lb n="4730"/><span>My dog being so courageous, is ar an saogal anois</span>
<lb n="4731"/><span>ná stadfadh di,</span>
<lb n="4732"/><span>Do chuir sé a dhá dhéad n-a plaosg agus do mhairbh í.</span></p>
<lb n="4733"/>
<lb n="4734"/><p><span>Fear fromhtha gach achrainn,</span>
<lb n="4735"/><span>A Justice most gléigeal, ná fuil fabhrach ná feargach,</span>
<lb n="4736"/><span>A friend to arch poets, is fear ceannsa n-a labhartha</span>
<lb n="4737"/><span>Go ndéanfadh deciding ar an case,</span>
<lb n="4738"/><span>bhí idir an gé 'gus an madra.</span>
<lb n="4739"/><span>"I received information le h-éifeacht maith dearbhtha,</span>
<lb n="4740"/><span>Gurbh í an gé ar dtúis do sháruig an madra,"</span>
<lb n="4741"/><span>"If that be the case," ars an Judge, "ní dhaorfad-sa</span>
<lb n="4742"/><span>an madra,"</span></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="4743"/><p><span>"Let him have supercédes is bead féin mar fear</span>
<lb n="4744"/><span>banna aige</span>
<lb n="4745"/><span>"To all petty jailers go nglaodhtar lucht mairsile,</span>
<lb n="4746"/><span>"Constables, bailiffs, is gach aoinne de'n aicme sin,</span></p>
<lb n="4747"/>
<lb n="4748"/><p><span>"Is gan aoinne beó a bhagairt air.</span>
<lb n="4749"/><span>"Let him have supercédes, beidh mo shéala 'gus</span>
<lb n="4750"/><span>m'ainm air,</span>
<lb n="4751"/><span>"Until he stands his trial, ag Assizes na Cathrach,</span>
<lb n="4752"/><span>""Not guilty," they'll find him, beidh cead aighnis</span>
<lb n="4753"/><span>is reatha aige."</span>
<lb n="4754"/><span>Sin é an supercède bhí idir an gé 'gus an madra.</span></p>
<lb n="4755"/>
<lb n="4756"/><p><span>Fear a bhí ag, caint le cailín óg, a bhí buille</span>
<lb n="4757"/><span>baoth ma chreid sí é, a dubhairt é seo:</span></p>
<lb n="4758"/>
<lb n="4759"/><p><span>"Dar a bhfuil de chearcaibh gan cosa in Éirinn,</span>
<lb n="4760"/><span>"Dar a bhfuil de fhraoch in sa bhfaraige mhóir,</span>
<lb n="4761"/><span>"Dar a bhfuil de loingeas ar mullach Chnuic</span>
<lb n="4762"/><span>Bhréanain,</span>
<lb n="4763"/><span>"Do mhalairt-se céile ní dhéanfad go deó!"</span></p>
<lb n="4764"/>
<lb n="4765"/><p><span>Fear ná raibh baoch dá mhnaoi a dubhairt mar leanas:</span>
<lb n="4766"/><span>Ní seaca mé am radharc aon leadhb ba mheasa</span>
<lb n="4767"/><span>ná Cáit,</span>
<lb n="4768"/><span>Caol-aigeantach, milltheach, streiptheach, smeartha</span>
<lb n="4769"/><span>gan áird,</span>
<lb n="4770"/><span>Gruamdha, tuatach, stuacach stailiceach, claon,</span>
<lb n="4771"/><span>Dé'n iongantas mo bhuaic gan ghruaig ó theang-</span>
<lb n="4772"/><span>mhaigh mé léi!</span>
<lb n="4773"/></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="4774"/><p><span>AN CAILÍN DEAS' DONN.</span></p>
<lb n="4775"/>
<lb n="4776"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4777"/>
<lb n="4778"/><p><span>Tá óig-bhean deas cailce ar mh'eólas le sealad.</span>
<lb n="4779"/><span>Is breághth' í 'r a leacain ná 'n bhean fuair an t-ubhall,</span>
<lb n="4780"/><span>Thabharfainn mo theasdas i láthair an tsagairt,</span>
<lb n="4781"/><span>Ná h-iarrfainn a malairt dá dtagadh sí liúm.</span></p>
<lb n="4782"/>
<lb n="4783"/><p><span>Curfá</span></p>
<lb n="4784"/>
<lb n="4785"/><p><span>Is grádh Dé bog liom í, bog liom í, bog liom í,</span>
<lb n="4786"/><span>Grádh Dé bog liom an cailín deas donn.</span>
<lb n="4787"/><span>Grádh Dé bog liom í, druid liom í, corruig í,</span>
<lb n="4788"/><span>Grádh Dé bog liom í 's druid liom í anall.</span></p>
<lb n="4789"/>
<lb n="4790"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4791"/>
<lb n="4792"/><p><span>Táim-se le tamall gan dúil i bpuinn beatha,</span>
<lb n="4793"/><span>Go h-atuirseach, caithte, gan tapa ná lúth,</span>
<lb n="4794"/><span>Le grádh ceart do'n ainnir ná h-áirím a h-ainm,</span>
<lb n="4795"/><span>D'éalóghainn léi go tapaidh, dá dtagadh sí liúm.</span></p>
<lb n="4796"/>
<lb n="4797"/><p><span>Is grádh Dé, bog liom í, agus rl.</span></p>
<lb n="4798"/>
<lb n="4799"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4800"/>
<lb n="4801"/><p><span>Dá bhfaghainn-si mo chailín i lúibín i a scairte,</span>
<lb n="4802"/><span>Nó i gan fhios dá maimí, i ngáirdín na n-ubhall,</span>
<lb n="4803"/><span>Do thabharfainn-si cogar di, chuirfeadh a chodhl' í,</span>
<lb n="4804"/><span>'S do bheinn dá bogadh go dtiocfadh sí liúm.</span></p>
<lb n="4805"/>
<lb n="4806"/><p><span>Is grádh Dé, agus rl.</span></p>
<lb n="4807"/>
<lb n="4808"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4809"/>
<lb n="4810"/><p><span>Dob' fheárr liom mo chailín ná a bhfuil beó ar</span>
<lb n="4811"/><span>an dtalamh,</span>
<lb n="4812"/><span>Dob fheárr liom í am aice ná rachmus an domhain,</span>
<lb n="4813"/><span>Beadsa go h-aingis mar an féid' liom í mhealladh,</span>
<lb n="4814"/><span>Beidh orm taisdeal thar faraige 'nonn.</span></p>
<lb n="4815"/>
<lb n="4816"/><p><span>Is grádh Dé, agus rl.</span>
<lb n="4817"/></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="4818"/><p><span>AN BACACH 'S AN STUAIRE.</span></p>
<lb n="4819"/>
<lb n="4820"/><p><span>Fonn:  "Geóbhair, a chailín."</span></p>
<lb n="4821"/>
<lb n="4822"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4823"/>
<lb n="4824"/><p><span>Móra dhuit-se ar maidin!</span>
<lb n="4825"/><span>Is Dia dhuit ' ainnir óig!</span>
<lb n="4826"/><span>Dá ngeóbhthá liom-sa, a dhaltha,</span>
<lb n="4827"/><span>Bheadh saoghal breágh againn fós.</span></p>
<lb n="4828"/>
<lb n="4829"/><p><span>Geóbhair, geóbhair, a chailín!</span>
<lb n="4830"/><span>Geóbhair, a chailín, geóbhair,</span>
<lb n="4831"/><span>Geóbhair, geóbhair, a chailín!</span>
<lb n="4832"/><span>Lán do spaigín d'ór.</span></p>
<lb n="4833"/>
<lb n="4834"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4835"/>
<lb n="4836"/><p><span>Ní raibh aon rud riamh ag bacaig.</span>
<lb n="4837"/><span>Ach maide 'cu n-a ndóid,</span>
<lb n="4838"/><span>Cuid do a bhualadh 'r talamh,</span>
<lb n="4839"/><span>'S an chuid eile dho ar feó.</span></p>
<lb n="4840"/>
<lb n="4841"/><p><span>B'fheárr liom buachaill greanta,</span>
<lb n="4842"/><span>Bheadh ag bualadh 'r talamh cóir,</span>
<lb n="4843"/><span>Ná a bhfeaca riamh de bhacaig,</span>
<lb n="4844"/><span>Ar chois is maide a ndóid.</span></p>
<lb n="4845"/>
<lb n="4846"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4847"/>
<lb n="4848"/><p><span>Dearmhad mór, a thuigim,</span>
<lb n="4849"/><span>A bhíonn ar thoice 'ot' shórt.</span>
<lb n="4850"/><span>Mhar níl beatha ag neach chó' fairsing,</span>
<lb n="4851"/><span>Is tá ag an mbacach cóir.</span></p>
<lb n="4852"/>
<lb n="4853"/><p><span>Geóbhair, geóbhair, agus rl.</span>
<lb n="4854"/></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="4855"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4856"/>
<lb n="4857"/><p><span>N'fheaca riamh na bacaig,</span>
<lb n="4858"/><span>Ach ag taisdeal fada ród,</span>
<lb n="4859"/><span>De shíor 's i gcómhnuidhe lorg,</span>
<lb n="4860"/><span>Is lathaig ar a ndrom.</span></p>
<lb n="4861"/>
<lb n="4862"/><p><span>B'fheárr liom buachaill greanta, agus rl.</span></p>
<lb n="4863"/>
<lb n="4864"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="4865"/>
<lb n="4866"/><p><span>Tá aithne agat ar mh'athair,</span>
<lb n="4867"/><span>Nár chuir cos riamh ar thalamh fós,</span>
<lb n="4868"/><span>A cheannuig féar deich mbó 's dathad,</span>
<lb n="4869"/><span>D'fheirm fhairsing chóir.</span></p>
<lb n="4870"/>
<lb n="4871"/><p><span>Gheóbhair, geóbhair, agus rl.</span></p>
<lb n="4872"/>
<lb n="4873"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="4874"/>
<lb n="4875"/><p><span>N'fheaca aon rud riamh ag bacaig,</span>
<lb n="4876"/><span>Ní bhíon ciste acu ná stór,</span>
<lb n="4877"/><span>Ach bailiú gach lae ó'n maidin,</span>
<lb n="4878"/><span>Tráthnóna ansan é ól.</span></p>
<lb n="4879"/>
<lb n="4880"/><p><span>B'fheárr liom buachaill greanta, agus rl.</span></p>
<lb n="4881"/>
<lb n="4882"/><p><span>Is minic a bhí fear fada gan a phaidreacha.</span>
<lb n="4883"/></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="4884"/><p><span>CÉAD IARRACHT EÓGHAIN RUAIDH AR</span>
<lb n="4885"/><span>FHILÍDHEACHT.</span></p>
<lb n="4886"/>
<lb n="4887"/><p><span>Nuair a bhí Eóghan Ruadh n-a gharsún, d'eulaigh sé lá ó sgoil.</span>
<lb n="4888"/><span>Chuaidh sé féin agus comrádaí eile isteach i sean-dún mar a</span>
<lb n="4889"/><span>déintí poitín ann.  Thárla sé ar chrúiscín as d'ól sé a dhóthain</span>
<lb n="4890"/><span>de'n phoitín.  Thuit sé n-a chodla mheisgiúil agus d'fhan ann go</span>
<lb n="4891"/><span>maidin lae ar na mbáireach.  Nuair d'éirigh sé níor chuaidh sé</span>
<lb n="4892"/><span>abhaile i n-ao' chor, ach seo chun na scoile leis.  Bhí sé ar scoil</span>
<lb n="4893"/><span>roim na buachaillí eile agus do thosnuigh sé ar scríobhadh.  Nuair</span>
<lb n="4894"/><span>a bhíodar na sgoláirí eile bailithe isteach, chaith Eoghain uaidh an</span>
<lb n="4895"/><span>páipéar ar a raibh sé ag scríobhadh agus thosnuig an cheacht.  Do</span>
<lb n="4896"/><span>phioc an mháighistir an bhlúire páipéar suas as do léigh sé a raibh</span>
<lb n="4897"/><span>scríobhtha ann.  "Cé sgríobh é seo?" ars an máigistir.  "B'é</span>
<lb n="4898"/><span>Eóghan Ruadh a scríobh é, a mháighistir," arsa garsún éigint.  "An</span>
<lb n="4899"/><span>tusa a scríobh é seo, a Eóghain."  D'fhreagair Eóghan gur bh'eadh.</span>
<lb n="4900"/><span>"A Eóghain Uí Shúiliobháin," ars an máighistir, "nuair a bhead-sa</span>
<lb n="4901"/><span>sínte, cloisfear uait-se."  Sé rud a bhí sgríobhtha ar an bpáipéar</span>
<lb n="4902"/><span>ná amhrán mar leanas:</span>
<lb n="4903"/></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="4904"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4905"/>
<lb n="4906"/><p><span>Gan brígh am' theangain ná lúth am' ghéig.</span></p>
<lb n="4907"/>
<lb n="4908"/><p><span>D'fhág mé i bpeannaid i gcúmhgrach cléibh,</span></p>
<lb n="4909"/>
<lb n="4910"/><p><span>Said I, "Most noble queen, cá luígheann do dhúthaig</span>
<lb n="4911"/><span>chóir?"</span>
<lb n="4912"/><span>"Ó Éirinn chian," dubhairt sí, "atá dubhach i mbróin,</span>
<lb n="4913"/><span>Ag búraibh Sacsan a bhíon dár gciap gach ló,"</span></p>
<lb n="4914"/>
<lb n="4915"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4916"/>
<lb n="4917"/><p><span>Dá mhéid mo shuan níor bhrón liom preabadh am</span>
<lb n="4918"/><span>shuidhe,</span>
<lb n="4919"/><span>Go bhféachfainn ar an stuaire do bhreóidh me am</span>
<lb n="4920"/><span>lár go tínn,</span></p>
<lb n="4921"/>
<lb n="4922"/><p><span>As thug sí bárr ó'n mnaoi do casadh do'n nGréig</span>
<lb n="4923"/><span>arís.</span></p>
<lb n="4924"/>
<lb n="4925"/><p><span>[Seán Tóibín a scríobh é seo ó bhéal-aithris Sheumais Uí Ghríofa</span>
<lb n="4926"/><span>i gCill Chaoi i mbl. a 1906.  Do cailleadh Mac Uí Ghríofa go</span>
<lb n="4927"/><span>gairid n-a dhiai' san agus é 90 bl. d'aois.  R.I.P.]</span>
<lb n="4928"/></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="4929"/><p><span>AN CIARRAIGHEACH MALLUITHE</span></p>
<lb n="4930"/>
<lb n="4931"/><p><span>(Eóghan Rua Ó Súileabháin do chúm)</span></p>
<lb n="4932"/>
<lb n="4933"/><p><span>Fonn:  "Hóró!  Stáca an Mhargaidh!</span>
<lb n="4934"/><span>"Hóró!  Stáca na bó!"</span></p>
<lb n="4935"/>
<lb n="4936"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4937"/>
<lb n="4938"/><p><span>Eóghan:</span></p>
<lb n="4939"/>
<lb n="4940"/><p><span>Do shiubhlaigheas a lán ó'n Ráth go Daingean,</span>
<lb n="4941"/><span>'S ó Sráid na Carraige go Clár geal Banban,</span>
<lb n="4942"/><span>Óró! is go Caiseal na slógh.</span>
<lb n="4943"/><span>Margadh tá, dhá lá sa tseachtain ann,</span>
<lb n="4944"/><span>Aifreann gnáth le fáil ón Eaglais,</span>
<lb n="4945"/><span>An cárt 's an cnagaire lán gan mhearathal,</span>
<lb n="4946"/><span>Stáid-bhean cailce 's í dh'fháil chun taisdil liom,</span>
<lb n="4947"/><span>Óró! is nár mhaith é mo sgeól!</span></p>
<lb n="4948"/>
<lb n="4949"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="4950"/>
<lb n="4951"/><p><span>An Óig-bhean:</span></p>
<lb n="4952"/>
<lb n="4953"/><p><span>Ba dhoilbh an sgéal dom dá n-éaluíghinn leatsa,</span>
<lb n="4954"/><span>Le réice dot' shamh-ail-se aniar ón Mainistir,</span>
<lb n="4955"/><span>Do mheallfadh mé le h-éitheach go leór,</span>
<lb n="4956"/><span>Chuirfinn an saoghal go léir in earraid liom,</span>
<lb n="4957"/><span>Siar dá rachainn-si chun dúthaighe t'athar leat</span>
<lb n="4958"/><span>Óró! 's níor mhaith é mo sgeól.</span>
<lb n="4959"/><span>Ach má thugair an mhánel go bráth ná sgarfair liom,</span>
<lb n="4960"/><span>Beidh tuille biotáille le fáil in aisge 'gat,</span>
<lb n="4961"/><span>Déin suas t'aigne is téanam a bhaile liom,</span>
<lb n="4962"/><span>Óró! 's a mbeidh agam do gheóbhair</span>
<lb n="4963"/></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="4964"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="4965"/>
<lb n="4966"/><p><span>Eóghan:</span></p>
<lb n="4967"/>
<lb n="4968"/><p><span>Níl áird sa tsaoghal má's fíor nách rachainn leat,</span>
<lb n="4969"/><span>Is do ghléasfainn mo long dá mb'fhiú do thairbhthe,</span>
<lb n="4970"/><span>Óró! thar faraige mhóir!</span>
<lb n="4971"/><span>Do bhéarfainn liúm tu anonn go h-Albain</span>
<lb n="4972"/><span>Nó go Hanover má sé is fearra leat,</span>
<lb n="4973"/><span>Éire ' seasamh dom! na bíodh eagla ort!</span>
<lb n="4974"/><span>Óró! 's nach tusa mo stór!</span></p>
<lb n="4975"/>
<lb n="4976"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="4977"/>
<lb n="4978"/><p><span>Do shiúbhlóghainn an saoghal go léir 's an Bhreathnaisg</span>
<lb n="4979"/><span>leat,</span>
<lb n="4980"/><span>'S níor bh'fheárr liom bheith in Éirinn ag éisteacht</span>
<lb n="4981"/><span>Aifrinn,</span>
<lb n="4982"/><span>Óró! ná i Sasana Nódh.</span>
<lb n="4983"/><span>Coinghíoll ár pbósta stór bheith eadrainn,</span>
<lb n="4984"/><span>'S an fhaid mhairfimíd beo gan gleo bheith eadrainn,</span>
<lb n="4985"/><span>Óró! creid feasta mo ghlór!</span>
<lb n="4986"/><span>Seo mo dhá láimh duit is ní i bpáirt bheith sgaradh</span>
<lb n="4987"/><span>leat,</span>
<lb n="4988"/><span>Ach chun ceangailt go bráth leat gan spás faid</span>
<lb n="4989"/><span>mhairfimíd.</span>
<lb n="4990"/><span>San suidhte ár margadh, ní dhéanfad do mhalairt-se</span>
<lb n="4991"/><span>Páirt dem anam go bráth ní scarfaidh leat</span>
<lb n="4992"/><span>Óró! faid a mhairfad féin beó.</span>
<lb n="4993"/></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="4994"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="4995"/>
<lb n="4996"/><p><span>Má leanaim go dian tu siar chun Cheanna Tuirc,</span>
<lb n="4997"/><span>Caillfead mo chiall mara dtriallair a bhaile liom,</span>
<lb n="4998"/><span>Óró! bead a' sile na ndeór,</span>
<lb n="4999"/><span>Ná tair im' dheóidh gan mór-chuid airgid,</span>
<lb n="5000"/><span>Stampaí Ríogh Sacsan air, go cruinn i dtaisge</span>
<lb n="5001"/><span>'gat,</span>
<lb n="5002"/><span>Óró! i gcóir cosdais an róid,</span>
<lb n="5003"/><span>Ní bheidh cluig ar ár ndóirnibh ó rómhar na ngarraithe,</span>
<lb n="5004"/><span>Ná ó chruachadh na móna ná 'n fóghmhar a leathadh</span>
<lb n="5005"/><span>'rainn.</span>
<lb n="5006"/><span>Beidh rinnce fada 'gainn, má sé is fearra leat,</span>
<lb n="5007"/><span>Ór is airgead, ól is beathuisge,</span>
<lb n="5008"/><span>Óró! fad a mhairfimid beó.</span></p>
<lb n="5009"/>
<lb n="5010"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="5011"/>
<lb n="5012"/><p><span>Ní chreidim ód' bhéal dá dtréin dá n-abrann,</span>
<lb n="5013"/><span>Mar is fear magaidh tú, bhíonn ag mealladh ban,</span>
<lb n="5014"/><span>Óró! led' racaireacht spóirt</span>
<lb n="5015"/><span>A chumann mo chléibh, 's a réilthion mhascalach!</span>
<lb n="5016"/><span>Ní neósainn bréag óm' béal ar capall duit,</span>
<lb n="5017"/><span>Ar eagla 'n Pheaca 's go mbeimís damanta,</span>
<lb n="5018"/><span>Grádh tá ceangailte am lár ná scarfad leat,</span>
<lb n="5019"/><span>Óró! go dtéidhead síos fé'n bhfód.</span></p>
<lb n="5020"/>
<lb n="5021"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="5022"/>
<lb n="5023"/><p><span>Ní leogfad fé'n bhfód go deo, mo sgathfaire,</span>
<lb n="5024"/><span>Ó fuaireas fios ' aigne, mar sé dob fhearra liom.</span>
<lb n="5025"/><span>Óró! líon cupar de'n bheóir!</span>
<lb n="5026"/><span>Glaodhaig ar na cáirdíbh go dtrághfam an baraille,</span>
<lb n="5027"/><span>Is déanfam rí rá go mbeidh trácht sa chathair air,</span>
<lb n="5028"/><span>Óró! faid a mhairfidh a bhfuil beó!</span></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="5029"/><p><span>B'fheárr liom do mhéin ná cead bó bainne 'gat,</span>
<lb n="5030"/><span>Muileann ' meilt plúir, agus brewery ' tabhairt</span>
<lb n="5031"/><span>leanna dhuit,</span>
<lb n="5032"/><span>Siúd é mh'aigne, cé'n chabhair é chasadh liom,</span>
<lb n="5033"/><span>Go dtabharfainn an saoghal duit féin dá dtagthá</span>
<lb n="5034"/><span>liom,</span>
<lb n="5035"/><span>Óró! is nach tusa mo stór!</span></p>
<lb n="5036"/>
<lb n="5037"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="5038"/>
<lb n="5039"/><p><span>Do shiúbhlíos-sa léi, trí sléibhte Callainne</span>
<lb n="5040"/><span>Ag déanamh ranna dhi, 'gus bréaga á gceapadh dhi,</span>
<lb n="5041"/><span>Óró! sar a dtuitfeadh sí i mbrón!</span>
<lb n="5042"/><span>Chun gur bhailigheas gach réal, bhí déanta i dtaisge 'ci,</span>
<lb n="5043"/><span>Gan phlé, gan achrann, síos am' phaba chugam,</span>
<lb n="5044"/><span>Óró! i gcóir costais an róid.</span>
<lb n="5045"/><span>Do shocruigheas-sa féin mó bhéabhar hat' orm,</span>
<lb n="5046"/><span>Mo mhaide droíghin éile, agus faobhar n-a bharra</span>
<lb n="5047"/><span>'muigh,</span>
<lb n="5048"/><span>'S is tréan 's is calma, léimfinn clathacha,</span>
<lb n="5049"/><span>Chun dúthaighe m'athar siar, d'fhonn a bheith sgartha léi,</span>
<lb n="5050"/><span>Óró! is í ' sodar am dheóidh</span></p>
<lb n="5051"/>
<lb n="5052"/><p><span>IX.</span></p>
<lb n="5053"/>
<lb n="5054"/><p><span>Nuair a bhraith an fhaoilean an oíche tagaithe,</span>
<lb n="5055"/><span>'S ná fuair sí sa tigh, ná amuigh sa gharraidhe me,</span>
<lb n="5056"/><span>Óró! do chas sí olagón!</span>
<lb n="5057"/><span>Do ghlaodhaigh sí ar a máthair 's ar a lán do</span>
<lb n="5058"/><span>leanfadh í,</span>
<lb n="5059"/><span>Dá rádh gur mheallas a croidhe lem' chleasanaibh,</span>
<lb n="5060"/><span>"Óró! is do shlad mo chuid óir"</span></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="5061"/><p><span>Gluaisíghidh! a cháirde! ní fuláir nó leanfam é,</span>
<lb n="5062"/><span>Cuardógham na bánta 'gus áird na ngarraithe,</span>
<lb n="5063"/><span>Do'n Chiarraigheach Mhalluithe, mheall le n-a bhladar me</span>
<lb n="5064"/><span>Ag diúgadh an chnagaire cois taoíbh an bharaille,</span>
<lb n="5065"/><span>Óró! is céad beannacht le h-Eóghan.</span></p>
<lb n="5066"/>
<lb n="5067"/><p><span>AN RÁBHUIRE SAOIR</span></p>
<lb n="5068"/>
<lb n="5069"/><p><span>Fonn:  Petrí 1070-1071, nó "Castlehyde"</span>
<lb n="5070"/><span>nó "An Seanabheist" (Joyce).</span></p>
<lb n="5071"/>
<lb n="5072"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5073"/>
<lb n="5074"/><p><span>Ghlacas mar shlighe chúm, imeacht óm' mhuintir,</span>
<lb n="5075"/><span>Sealad dom síos cois Féile,</span>
<lb n="5076"/><span>Mar d'airigheas dhá innsint, go leathan idir dhaoine,</span>
<lb n="5077"/><span>Go bhfaghainn trácht groidhe ar mo chéird ann.</span>
<lb n="5078"/><span>Do casadh chun tighe mé, i dtosach na h-oíche,</span>
<lb n="5079"/><span>Is d'iarras cead suidhe go séimh ann,</span>
<lb n="5080"/><span>Do fhreagair gan mhoill an tseana bhean chríona,</span>
<lb n="5081"/><span>Ná raibh aici slighe 'stig d'aoinne.</span></p>
<lb n="5082"/>
<lb n="5083"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5084"/>
<lb n="5085"/><p><span>Do labhair an bhrídeach leis an mnaoi gcríona,</span>
<lb n="5086"/><span>Mar is n-a croidhe bhí an daonacht,</span>
<lb n="5087"/><span>Gan rábhuire saoir ghluin chur amach san oíche,</span>
<lb n="5088"/><span>Ag taisdeal na slighe 's é in aonar,</span>
<lb n="5089"/><span>"Mara bhfuil tuighe agat, nó leabaidh n-a luíghfidh,</span>
<lb n="5090"/><span>Tabhair cead suidhe 'stigh féin do!"</span>
<lb n="5091"/><span>Mo hata gur sgaoileas, de bhathas mo chinn,</span>
<lb n="5092"/><span>Is ghabh-as léi míle baochas.</span>
<lb n="5093"/></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="5094"/><p><span>BÍMÍD AG ÓL</span></p>
<lb n="5095"/>
<lb n="5096"/><p><span>(Rócán Béarla a dhein Eoghan Rua Ó Súileabháin)</span></p>
<lb n="5097"/>
<lb n="5098"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5099"/>
<lb n="5100"/><p><span>Is bímíd ag ól 's ag ól 's ag ól,</span>
<lb n="5101"/><span>Bímíd ag ól 's ag pógadh na mban,</span>
<lb n="5102"/><span>Bímíd ag ól 's ag rinnce le ceól!</span>
<lb n="5103"/><span>'S nár bh'fheárr bheith ag ól ná bás fháil</span>
<lb n="5104"/><span>de'n tart!</span></p>
<lb n="5105"/>
<lb n="5106"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span></p>
<lb n="5107"/>
<lb n="5108"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span>
<lb n="5109"/></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="5110"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span></p>
<lb n="5111"/>
<lb n="5112"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span></p>
<lb n="5113"/>
<lb n="5114"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span></p>
<lb n="5115"/>
<lb n="5116"/><p><span>Is bímíd ag ól, agus rl.</span>
<lb n="5117"/></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="5118"/><p><span>LEADÍ GÓ LÍ.</span></p>
<lb n="5119"/>
<lb n="5120"/><p><span>Fonn:  "Raigh tiúral a lé."</span></p>
<lb n="5121"/>
<lb n="5122"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5123"/>
<lb n="5124"/><p><span>Tá caile ar an mbaile 's is cuma cé hí;</span>
<lb n="5125"/><span>Gabhann sí ar a deadí 's ar fhaimilí an tighe,</span>
<lb n="5126"/><span>Ní bheidh sí gan éadach is é bheith ar an gcraoibh,</span>
<lb n="5127"/><span>Is déanfa' sí plannsaí dhe'n bheafaití bhuidhe</span>
<lb n="5128"/><span>Agus óró my leadí gó lí!</span></p>
<lb n="5129"/>
<lb n="5130"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5131"/>
<lb n="5132"/><p><span>Thíos ag an gcumar tá crannín fé bhláth,</span>
<lb n="5133"/><span>Ná fuil aon ní ach dimities casta 'r a bhárr,</span>
<lb n="5134"/><span>Bíon starch san imioll, agus b'lue in-a lár,</span>
<lb n="5135"/><span>Chun óinseacha liobair a chur sa style árd,</span>
<lb n="5136"/><span>Agus óró my leadí gó lí.</span></p>
<lb n="5137"/>
<lb n="5138"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="5139"/>
<lb n="5140"/><p><span>Thuas ag an dtobar seadh chuala-sa an ceól,</span>
<lb n="5141"/><span>Ag buachaill ón mbaile agus cailín beag óg,</span>
<lb n="5142"/><span>Eisean ghá bladar le radaireacht beoil,</span>
<lb n="5143"/><span>A máthair sa bhaile ag casadh olagón,</span>
<lb n="5144"/><span>Agus óró my leadí gó lí.</span></p>
<lb n="5145"/>
<lb n="5146"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="5147"/>
<lb n="5148"/><p><span>Tá cailín ó'n mbaile seo 'dul go Cill Mór,</span>
<lb n="5149"/><span>Ribíní phlaid aici fairsing go leór,</span>
<lb n="5150"/><span>High slipper shoes uirthi in inead na mbróg,</span>
<lb n="5151"/><span>Le súil 's go mbuailidh léi buachaillín óg,</span>
<lb n="5152"/><span>Agus óró, agus rl.</span>
<lb n="5153"/></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="5154"/><p><span>SEÁN A' BHRÍSTE LEATHAIR.</span></p>
<lb n="5155"/>
<lb n="5156"/><p><span>Fonn:  "Bob and Joan."</span></p>
<lb n="5157"/>
<lb n="5158"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5159"/>
<lb n="5160"/><p><span>Nuair a bhíos i dtúis mo shaoghail,</span>
<lb n="5161"/><span>Ag éirghe suas am' leanbh,</span>
<lb n="5162"/><span>Do bhí orm greann gach aoinne —</span>
<lb n="5163"/><span>Ba mise peata 'n cheana,</span>
<lb n="5164"/><span>Nuair a bhíos ag dul ins na déagaibh,</span>
<lb n="5165"/><span>Do théidhinn imeasg na bhfearaibh,</span>
<lb n="5166"/><span>Níor mhór dom féin n-a dhéidh sin,</span>
<lb n="5167"/><span>Iompáil amach am ghaige!</span></p>
<lb n="5168"/>
<lb n="5169"/><p><span>Curfá.</span></p>
<lb n="5170"/>
<lb n="5171"/><p><span>Téir a léir a leá!</span>
<lb n="5172"/><span>Téir a léir a leadí!</span>
<lb n="5173"/><span>Téir a léir a leá!</span>
<lb n="5174"/><span>Seán 's a bhríste leathair.</span></p>
<lb n="5175"/>
<lb n="5176"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5177"/>
<lb n="5178"/><p><span>Do bhí orm culaith dheas éadaig,</span>
<lb n="5179"/><span>In iúl do sí nó mharcus,</span>
<lb n="5180"/><span>Casóigín deas bréide,</span>
<lb n="5181"/><span>Is bheistín ghléigeal flannel,</span>
<lb n="5182"/><span>Stocaí dubhghlas caorach</span>
<lb n="5183"/><span>Agus bróigín Gaelach smeartha,</span>
<lb n="5184"/><span>Haitín íseal Quaker,</span>
<lb n="5185"/><span>Agus sgeilp de bhríste leathair.</span></p>
<lb n="5186"/>
<lb n="5187"/><p><span>Téir a léir a leá, agus rl.</span>
<lb n="5188"/></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="5189"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="5190"/>
<lb n="5191"/><p><span>Do bhíos-sa lá ar aonach,</span>
<lb n="5192"/><span>Is mé ag díol céise 's banbh,</span>
<lb n="5193"/><span>Do casadh orm spéir-bhean,</span>
<lb n="5194"/><span>Ag ceannach ubhla 's crackers;</span>
<lb n="5195"/><span>Do dhruid sí liom go dlúth,</span>
<lb n="5196"/><span>Is thóg sí a bhéil dá bonnet,</span>
<lb n="5197"/><span>Is chuir sí nimh a súl</span>
<lb n="5198"/><span>I shape mo bhríste leathair.</span></p>
<lb n="5199"/>
<lb n="5200"/><p><span>Téir a léir a leá, agus rl.</span></p>
<lb n="5201"/>
<lb n="5202"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="5203"/>
<lb n="5204"/><p><span>Ghluais a h-athair 's a máthair,</span>
<lb n="5205"/><span>Ghá lorg ar fuaid a' bhaile,</span>
<lb n="5206"/><span>Fuaireadar mise 's Máire,</span>
<lb n="5207"/><span>I dtigh a tábhairne 'g ól leanna.</span>
<lb n="5208"/><span>Nuair fhágamair an áit sin,</span>
<lb n="5209"/><span>Chuamar go tig a' tsagairt —</span>
<lb n="5210"/><span>Agus fuaireas baile stáit</span>
<lb n="5211"/><span>De bhárr mo bhríste leathair!</span></p>
<lb n="5212"/>
<lb n="5213"/><p><span>Téir a léir, agus rl.</span></p>
<lb n="5214"/>
<lb n="5215"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="5216"/>
<lb n="5217"/><p><span>Nuair a bhí na focail ráidhte,</span>
<lb n="5218"/><span>Agus sinn ag teacht a bháile,</span>
<lb n="5219"/><span>Do rug a h-athair ar láimh orm,</span>
<lb n="5220"/><span>Am' fhásga le neart a cheana,</span>
<lb n="5221"/><span>Dubhairt sé féin 's a mathair,</span>
<lb n="5222"/><span>Dá mba leo stát an Mharcuis,</span>
<lb n="5223"/><span>Ná faghadh aon fhear go bráth é,</span>
<lb n="5224"/><span>Ach Seán a' bhríste leathair.</span></p>
<lb n="5225"/>
<lb n="5226"/><p><span>Téir a léir, agus rl.</span>
<lb n="5227"/></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="5228"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="5229"/>
<lb n="5230"/><p><span>Nuair a dh'itheamair ár ndóthain,</span>
<lb n="5231"/><span>Agus d'ólamair ár n-acfuinn,</span>
<lb n="5232"/><span>Chuas is Máire ag rinnce,</span>
<lb n="5233"/><span>'S is ró-bhreágh bhuail an talamh,</span>
<lb n="5234"/><span>D'fhiafraigh na daoine go léir díom,</span>
<lb n="5235"/><span>Cad é an sórt mo bhríste leathair,</span>
<lb n="5236"/><span>Dubhart-sa leó go béasach,</span>
<lb n="5237"/><span>Gur smut de chroicean reith' i.</span></p>
<lb n="5238"/>
<lb n="5239"/><p><span>Téir a léir a leá, agus rl.</span></p>
<lb n="5240"/>
<lb n="5241"/><p><span>Curfá (ar nós na píbe):  Téir a léir, agus rl.</span></p>
<lb n="5242"/>
<lb n="5243"/><p><span>Téir a léir a leá, agus rl.</span>
<lb n="5244"/>
<pb n="168"/></p>
<lb n="5245"/>
<lb n="5246"/><p><span>Téir a léir a leá, agus rl.</span></p>
<lb n="5247"/>
<lb n="5248"/><p>
<lb n="5249"/><span>Téir a léir, agus rl.</span></p>
<lb n="5250"/>
<lb n="5251"/><p><span>Téir a léir a leá, agus rl.</span>
<lb n="5252"/></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="5253"/><p><span>DING DONG DEDERÓ.</span></p>
<lb n="5254"/>
<lb n="5255"/><p><span>Fonn:  Petrie, 1407.</span></p>
<lb n="5256"/>
<lb n="5257"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5258"/>
<lb n="5259"/><p><span>A gcualúir, a gcualúir, a gcualáir an sgéal úd?</span>
<lb n="5260"/><span>A gcualúir, a gcualúir, a gcualúir an sgéal úd?</span>
<lb n="5261"/><span>A gcualúir, a gcualúir, ó an gcualúir an sgéal úd?</span>
<lb n="5262"/><span>Is gur imigh an táilliúir le bean an tuinncéara!</span></p>
<lb n="5263"/>
<lb n="5264"/><p><span>Curfá.</span></p>
<lb n="5265"/>
<lb n="5266"/><p><span>Ding dong dederó!</span>
<lb n="5267"/><span>Ding dong déro!</span>
<lb n="5268"/><span>Ding dong dederó!</span>
<lb n="5269"/><span>Buail sin! séid seo!</span>
<lb n="5270"/><span>Ding dong dederó!</span>
<lb n="5271"/><span>Ding dong déro!</span>
<lb n="5272"/><span>Agus d'imigh mo bhean</span>
<lb n="5273"/><span>Leis an dtáilliúir aerach!</span></p>
<lb n="5274"/>
<lb n="5275"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5276"/>
<lb n="5277"/><p><span>Do bhíos chomh trom, chomh socair le h-aonfhear,</span>
<lb n="5278"/><span>Ní dhéanfadh mo chosa orm sodar ar fad téide,</span>
<lb n="5279"/><span>Ach anois do scuabfadh siolla de'n ngaoth me,</span>
<lb n="5280"/><span>Is tá mo cheann n-a bholgán béice!</span></p>
<lb n="5281"/>
<lb n="5282"/><p><span>Ding dong dederó, agus rl.</span></p>
<lb n="5283"/>
<lb n="5284"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="5285"/>
<lb n="5286"/><p><span>Ní maith a chím féin rámhan ná grafán,</span>
<lb n="5287"/><span>'S ní feárr mar chím tuagh ná corrán,</span>
<lb n="5288"/><span>Ó d'imigh sí uaim, mo stuaire mná,</span>
<lb n="5289"/><span>Le gaige táilliúra gan buaibh gan sparán.</span></p>
<lb n="5290"/>
<lb n="5291"/><p><span>Ding dong, agus rl,</span>
<lb n="5292"/></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="5293"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="5294"/>
<lb n="5295"/><p><span>Is geárr ná cidhfead slighe ná casán,</span>
<lb n="5296"/><span>'S ní giorra ná mar chidhfead puill i gcorcán,</span>
<lb n="5297"/><span>Mar tá mo chroidhe-si lán de dhíomádh,</span>
<lb n="5298"/><span>'S is mairg fear fíor-bhocht go mbíon aige bean</span>
<lb n="5299"/><span>bhreágh!</span></p>
<lb n="5300"/>
<lb n="5301"/><p><span>Ding dong, agus rl.</span></p>
<lb n="5302"/>
<lb n="5303"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="5304"/>
<lb n="5305"/><p><span>Thugas seacht seachtaine ar mullach Chnuic Bhréanain</span>
<lb n="5306"/><span>A ceann am ucht is mé ghá h-aeracht,</span>
<lb n="5307"/><span>Ach thuit mo chodla orm lá breágh gréine,</span>
<lb n="5308"/><span>Agus d'imigh sí uaim leis an dtáilliúir aerach!</span></p>
<lb n="5309"/>
<lb n="5310"/><p><span>Ding dong, agus rl.</span></p>
<lb n="5311"/>
<lb n="5312"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="5313"/>
<lb n="5314"/><p><span>Cé h-é siúd thall cois claidhe na gréine?</span>
<lb n="5315"/><span>Cé bheadh ann ach an táilliúir aerach!</span>
<lb n="5316"/><span>Bean an táilliúra agus bean an tuinncéara</span>
<lb n="5317"/><span>Sin beirt bhan ná gabhann le n-a chéile!</span></p>
<lb n="5318"/>
<lb n="5319"/><p><span>Ding dong agus rl.</span></p>
<lb n="5320"/>
<lb n="5321"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="5322"/>
<lb n="5323"/><p><span>A bhean úd thall an bhorlaig ghléigil!</span>
<lb n="5324"/><span>B'fhearra dhuit fille agus na builg seo a shéide</span>
<lb n="5325"/><span>Ná bheith ag imeacht in iarthar Éireann,</span>
<lb n="5326"/><span>In ainm an fiabhail leis an dtáilliúir aerach!</span></p>
<lb n="5327"/>
<lb n="5328"/><p><span>Ding dong, agus rl.</span></p>
<lb n="5329"/>
<lb n="5330"/><p><span><171></span>
<lb n="5331"/><span>NA BEARTHA CRUADHA</span></p>
<lb n="5332"/>
<lb n="5333"/><p><span>(Eoghan Rua Ó Súileabháin do chúm).</span></p>
<lb n="5334"/>
<lb n="5335"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5336"/>
<lb n="5337"/><p><span>Maidean uaibhreach, tráth dár ghluaiseas,</span>
<lb n="5338"/><span>A taisdeal cuanta 'gus caolta,</span>
<lb n="5339"/><span>Seadh do dhearcas muar-chuid, de mhachaí buaibh 'nn,</span>
<lb n="5340"/><span>Agus ainnir stuamdha ghá n-aeracht,</span>
<lb n="5341"/><span>Bhí falluing uaithne de dhruim a guailne,</span>
<lb n="5342"/><span>Is ba gheal é a grua 'sa h-éadan,</span>
<lb n="5343"/><span>Ba chratath, dualach, iad a leabhair-chuacha;</span>
<lb n="5344"/><span>Go barrfhionn, buacach, néamhrach.</span></p>
<lb n="5345"/>
<lb n="5346"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5347"/>
<lb n="5348"/><p><span>A ghrádh 's a uanach 's a bháb an tsuainis,</span>
<lb n="5349"/><span>Cad do bheir ort gluaiseacht ag aeracht,</span>
<lb n="5350"/><span>Nó cá bhfuil suairc-fhear na mbó so uait-se,</span>
<lb n="5351"/><span>Go bhfuilir chomh duairc seo at' aonar?</span>
<lb n="5352"/><span>"Mo mhamí dubhairt liom, ar maidin gluaiseacht,</span>
<lb n="5353"/><span>Is na ba so thabhairt chun féir liom,</span>
<lb n="5354"/><span>"Gur oil an buachaill dom dhaid chun buainte.</span>
<lb n="5355"/><span>Mar bhí an bhruid ró-mhuar go léir air."</span></p>
<lb n="5356"/>
<lb n="5357"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="5358"/>
<lb n="5359"/><p><span>A ghrádh 's a uanach, dá mb'áil leat gluaiseacht,</span>
<lb n="5360"/><span>Do b'aoibhinn suairc an saoghal duit,</span>
<lb n="5361"/><span>Do dhéanfainn suas tú, i gculaith mná uaisle,</span>
<lb n="5362"/><span>Gach ní bheadh uait is ba mhéin leat,</span>
<lb n="5363"/><span>Chuirfinn síodaí ag luasgadh, de dhruim do ghuailne,</span>
<lb n="5364"/><span>Agus ór go bruach do mhéaraibh,</span>
<lb n="5365"/><span>Is do gheóbhair a stuaire, gach ní bheadh uait-se,</span>
<lb n="5366"/><span>Ach na bearta crua do réidhteach.</span>
<lb n="5367"/></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="5368"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="5369"/>
<lb n="5370"/><p><span>Do thabharfainn ór duit le cur it' chófhra,</span>
<lb n="5371"/><span>Do dhéanfadh lón let' shaoghal duit,</span>
<lb n="5372"/><span>Do cheannóghaínn clóca, sa tsiopa nódh dhuit,</span>
<lb n="5373"/><span>Féirín ró-dheas is craobh air,</span>
<lb n="5374"/><span>Do sheinnfinn ceol duit le linn do phósta,</span>
<lb n="5375"/><span>Nár chualais rómham ag aon fhear,</span>
<lb n="5376"/><span>Is do gheóbhair a uanach, gach ní dá ndubhart leat,</span>
<lb n="5377"/><span>Ach na bearta crua do réidhteach.</span></p>
<lb n="5378"/>
<lb n="5379"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="5380"/>
<lb n="5381"/><p><span>Do gheóbhair an fáinne, thug Fionn sa tsnámh leis,</span>
<lb n="5382"/><span>Le cur gach lá ar do mhéir uaim,</span>
<lb n="5383"/><span>'S an cochall draoidheachta do bhí ag an tsidh-bhean,</span>
<lb n="5384"/><span>Thug Jason groidhe 'n Gréig leis.</span>
<lb n="5385"/><span>Gheóbhair an brat síoda bhí casta tímpal,</span>
<lb n="5386"/><span>Ag teacht thar tuínn ar Hélen</span>
<lb n="5387"/><span>Agus gheóbhair, a stuaire, gach ní dá ndubhart leat,</span>
<lb n="5388"/><span>Ach na bearta crua do réidhteach.</span></p>
<lb n="5389"/>
<lb n="5390"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="5391"/>
<lb n="5392"/><p><span>Gheóbhair láir bhán Dhómhnaill nár gheallas fós duit,</span>
<lb n="5393"/><span>Ná h-iarrfaidh lón ná féar ort,</span>
<lb n="5394"/><span>Do ghreadfaidh bóthar, go greanta córach,</span>
<lb n="5395"/><span>Mar a bheadh sgamal ceóidh ar thaobh Tuirc,</span>
<lb n="5396"/><span>'S an londubh ceólmhar ón gcarraig chrón-duibh,</span>
<lb n="5397"/><span>Agus tarbh mór na ngaortha,</span>
<lb n="5398"/><span>Is do gheobhair, a stuaire, gach ní dá ndubhart leat</span>
<lb n="5399"/><span>Ach na bearta crua do réidhteach.</span>
<lb n="5400"/></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="5401"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="5402"/>
<lb n="5403"/><p><span>Cómhairle thug mo mhamí dhom,</span>
<lb n="5404"/><span>Gan suim a chur' ná géille,</span>
<lb n="5405"/><span>I nglórtha suairce gaigí móra,</span>
<lb n="5406"/><span>Straoilí fuara, ná straethairí,</span>
<lb n="5407"/><span>Bheadh ag cleasaidheacht suas liom,</span>
<lb n="5408"/><span>Is ag ceapadh duan dom,</span>
<lb n="5409"/><span>Is am spreagadh anuas le bréithribh,</span>
<lb n="5410"/><span>Is gan fháil mar dhualgas tar éis mo chúrsa,</span>
<lb n="5411"/><span>Ach "ag magadh bhíos — táim réidh leat."</span></p>
<lb n="5412"/>
<lb n="5413"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="5414"/>
<lb n="5415"/><p><span>A ghrádh 's a uanach 's a bháb an tsuainis,</span>
<lb n="5416"/><span>Ná créid an tuairim sgéil sin,</span>
<lb n="5417"/><span>Is gur fear do ghluais me le laoithe suairce,</span>
<lb n="5418"/><span>'S ní am straoile fuar ná am straethaire,</span>
<lb n="5419"/><span>Már tá 'gam muar-chuid, de mhachaíbh buaibh ann,</span>
<lb n="5420"/><span>Agus eacha luath-mear gléasta,</span>
<lb n="5421"/><span>Chuirfinn crí' ar chruachaibh i gcóir mo shnuachair,</span>
<lb n="5422"/><span>Agus slinn ar chúirt bhreágh aolbhuig.</span></p>
<lb n="5423"/>
<lb n="5424"/><p><span>IX.</span></p>
<lb n="5425"/>
<lb n="5426"/><p><span>A óigfhir shúgaig, ná bí ag magadh fúm-sa,</span>
<lb n="5427"/><span>Ach má thaithnim leat mar chéile,</span>
<lb n="5428"/><span>Faigh each mear lúthmhar a dhéanfaidh siúbhal duit</span>
<lb n="5429"/><span>Go tig an úghdair léigheanta</span>
<lb n="5430"/><span>Dá dtagthá chugam-sa, tar éis do chúrsa,</span>
<lb n="5431"/><span>Le ceangal dlúth na cléire,</span>
<lb n="5432"/><span>Dob é mo thuairim go bhfaghfá mar dhualgas —</span>
<lb n="5433"/><span>Na bearta crua do réidhteach!</span></p>
<lb n="5434"/>
<lb n="5435"/><p><span>A chríoch san.</span>
<lb n="5436"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="5437"/><p><span>CHUGAIBHÍ!  CHAILÍNÍ!</span></p>
<lb n="5438"/>
<lb n="5439"/><p><span>Fonn: </span></p>
<lb n="5440"/>
<lb n="5441"/><p><span>An Casadh:</span></p>
<lb n="5442"/>
<lb n="5443"/><p><span>Chugaibhí! chugaibhí! ' chailíní!</span>
<lb n="5444"/><span>Chugaibhí! chugaibhí! ' bhéithe!</span>
<lb n="5445"/><span>Chugaibhí! chugaibhí! ' chailíní!</span>
<lb n="5446"/><span>Tuinncéar ó Mhalla is é 'g béicig!</span></p>
<lb n="5447"/>
<lb n="5448"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5449"/>
<lb n="5450"/><p><span>Tháinig sé chughainn ar an mbaile,</span>
<lb n="5451"/><span>Go dtí tig an dá shiminé gléigil,</span>
<lb n="5452"/><span>Bhí an t-im aige Síle gan salann,</span>
<lb n="5453"/><span>Is b'éigean di rith go tigh Casey.</span></p>
<lb n="5454"/>
<lb n="5455"/><p><span>Chugaibhí! chugaibhí, agus rl.</span></p>
<lb n="5456"/>
<lb n="5457"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5458"/>
<lb n="5459"/><p><span>Tá bean aige thiar i dTrá Fraisge</span>
<lb n="5460"/><span>Agus bean i gCuan Dor is i gCléire</span>
<lb n="5461"/><span>Tá bean aige ag Túirín an Aitinn</span>
<lb n="5462"/><span>Agus bean ag an nduine i ngach ao' bhall.</span></p>
<lb n="5463"/>
<lb n="5464"/><p><span>Chugaibhí! agus rl.</span></p>
<lb n="5465"/>
<lb n="5466"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="5467"/>
<lb n="5468"/><p><span>Tá bean aige ag Droichead na Snadhma,</span>
<lb n="5469"/><span>Agus bean aige Póna na Stéige,</span>
<lb n="5470"/><span>Tá bean aige in íarthar an Daingin</span>
<lb n="5471"/><span>Agus bean le n-a chois i ngach ao' bhall.</span></p>
<lb n="5472"/>
<lb n="5473"/><p><span>Chugaibhí! chugaibhí! ' chailíní!</span>
<lb n="5474"/><span>Chugaibhí, agus rl.</span>
<lb n="5475"/><span>Mise tá ann is ní baoghal díbh!</span>
<lb n="5476"/></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="5477"/><p><span>POIRTÍNÍ BÉIL.</span></p>
<lb n="5478"/>
<lb n="5479"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5480"/>
<lb n="5481"/><p><span>Buachaill ó'n dtobar, ón dtobar,</span>
<lb n="5482"/><span>Buachaill ó'n dtobar an réic seo,</span>
<lb n="5483"/><span>Buachaill ó'n dtobar, ó'n dtobar,</span>
<lb n="5484"/><span>Agus cailín ó Bhaile na gCaorach.</span></p>
<lb n="5485"/>
<lb n="5486"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5487"/>
<lb n="5488"/><p><span>Buachaill ó'n mbaile, ó'n mbaile,</span>
<lb n="5489"/><span>Buachaill ó'n mbaile an truaghnairt</span>
<lb n="5490"/><span>Buachaill ó'n mbaile, ó'n mbaile,</span>
<lb n="5491"/><span>Is cailín ó Bhaile na Buaile.</span></p>
<lb n="5492"/>
<lb n="5493"/><p><span>D'imigh mac cléireach a' tsagairt,</span>
<lb n="5494"/><span>D'imigh mac seárgent na bpílears,</span>
<lb n="5495"/><span>D'imigh mac ceannuidhe an tsalainn,</span>
<lb n="5496"/><span>Is d'imigh ár máighistrín rinnce.</span></p>
<lb n="5497"/>
<lb n="5498"/><p><span>San tally heigh ho! heigh ho!</span>
<lb n="5499"/><span>Tally hi ho! mo bhuidhean-sa!</span>
<lb n="5500"/><span>Tally hi ho! hi ho!</span>
<lb n="5501"/><span>Is nár bheiridh bhúr namhaid orraibh choíche!</span></p>
<lb n="5502"/>
<lb n="5503"/><p><span>[I mbliain na bhFíníní (1867) do ceapadh.]</span></p>
<lb n="5504"/>
<lb n="5505"/><p><span>Aodhaire beag na mbó!</span>
<lb n="5506"/><span>Aodhaire beag na mbó!</span>
<lb n="5507"/><span>Sínte cois an fhraoch</span>
<lb n="5508"/><span>Is an ghaoth ag dul n-a shrón!</span>
<lb n="5509"/></p>
</div>
<pb n="176"/>
<div><lb n="5510"/><p><span>SEÁINÍN Ó SÉAGHA</span></p>
<lb n="5511"/>
<lb n="5512"/><p><span>Mise Seáinín Ó Séagha!</span>
<lb n="5513"/><span>Táim gan chéill ó rugadh mé!</span>
<lb n="5514"/><span>Is measa liom tusa ná aonne 'cu!</span>
<lb n="5515"/><span>Is beimíd araon ag sugaradh!</span></p>
<lb n="5516"/>
<lb n="5517"/><p><span>Storyway roudlesum, roudlesum!</span>
<lb n="5518"/><span>Storyway roudlesum seanabhean!</span>
<lb n="5519"/><span>Storyway roudlesum, roudlesum!</span>
<lb n="5520"/><span>Bacaig an domhain do mheallan sí!</span></p>
<lb n="5521"/>
<lb n="5522"/><p><span>Do gheall sí léine ar dtúis dom,</span>
<lb n="5523"/><span>Do gheall sí púnt maith airgid,</span>
<lb n="5524"/><span>Dá gcuireadh sí léas ar an Mumhain dom,</span>
<lb n="5525"/><span>Ní raghainn fé shúsa an bhacaig di.</span></p>
<lb n="5526"/>
<lb n="5527"/><p><span>Storyway roudlesum, agus rl.</span></p>
<lb n="5528"/>
<lb n="5529"/><p><span>Téanam go Dairbhre, Dairbhre!</span>
<lb n="5530"/><span>Téanam go Dairbhre ' Chit!</span>
<lb n="5531"/><span>Téanam go Dairbhre, Dairbhre,</span>
<lb n="5532"/><span>Féachaint a mairfimís an'.</span></p>
<lb n="5533"/>
<lb n="5534"/><p><span>Fuaireas aréir ar an gcuilt.</span></p>
<lb n="5535"/>
<lb n="5536"/><p><span>Téanam go Dairbhre, Dairbhre!</span>
<lb n="5537"/><span>Téanam go Dairbhre ' Chit!</span>
<lb n="5538"/><span>Téanam go Dairbhre, Dairbhre!</span>
<lb n="5539"/><span>Is ólfam an tenpenny bit.</span>
<lb n="5540"/></p>
</div>
<pb n="177"/>
<div><lb n="5541"/><p><span>AONACH BEÁRNA NA GAOITHE.</span></p>
<lb n="5542"/>
<lb n="5543"/><p><span>Ar fhonn "Beidh ríl againn" nó ar fhonn "Bóthar Ó Thuaidh."</span></p>
<lb n="5544"/>
<lb n="5545"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="5546"/>
<lb n="5547"/><p><span>Bhí dibharsion aerach ar an aonach,</span>
<lb n="5548"/><span>Mórán Éireann daoine,</span>
<lb n="5549"/><span>Ceolta néata, spórt is sgléip suilt,</span>
<lb n="5550"/><span>Feóil dá gléas, chun bídh ann.</span>
<lb n="5551"/><span>Bhí fuisgí is ale ann, fíon Genébha,</span>
<lb n="5552"/><span>Brannda craorag bríomhar,</span>
<lb n="5553"/><span>Plúr na déise, arán sinséir,</span>
<lb n="5554"/><span>Is cáise is cakes dá ndíol ann.</span></p>
<lb n="5555"/>
<lb n="5556"/><p><span>Curfá:</span></p>
<lb n="5557"/>
<lb n="5558"/><p><span>Sán rabhdlam raindí, rabhdlam raindí,</span>
<lb n="5559"/><span>Rabhdlam raindí réidí,</span>
<lb n="5560"/><span>Rabhdlam raindí, rabhdlam raindí,</span>
<lb n="5561"/><span>Is malluithe an dream tuinncéirí!</span></p>
<lb n="5562"/>
<lb n="5563"/><p><span>San gheiril ó gheabhus san gheiril ó gheabhus,</span>
<lb n="5564"/><span>San gheiril ó gheabhus ó dhéró,</span>
<lb n="5565"/><span>San gheiril ó gheabhus ó, ríosó rabhsó,</span>
<lb n="5566"/><span>Ar chualais na gabhair ag méiligh?</span></p>
<lb n="5567"/>
<lb n="5568"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="5569"/>
<lb n="5570"/><p><span>Bhí siúicrí síoltha 'gus risíní,</span>
<lb n="5571"/><span>Mil na gcíor dhá taosgadh 'nn,</span>
<lb n="5572"/><span>Mór-chúid fíona, feóil sicíní,</span>
<lb n="5573"/><span>Is ba shóghail blas-chaoin an gravy,</span>
<lb n="5574"/><span>Bí feóil coiligh ann, bhí ró-mhilis,</span>
<lb n="5575"/><span>Bhí ann feoil druide gus naosgaighe.</span>
<lb n="5576"/><span>Bhí salann is leeks ar anairthe laoígh,</span>
<lb n="5577"/><span>'Gus cana dá dhíol ar raol de.</span></p>
<lb n="5578"/>
<lb n="5579"/><p><span>San rabhdlam raindí, agus rl.</span>
<lb n="5580"/></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="5581"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="5582"/>
<lb n="5583"/><p><span>Bhí ba, capaill, laoigh ann, gabhair, muca 'gus caoire,</span>
<lb n="5584"/><span>Ar asail do bhí an t-an-éileamh</span>
<lb n="5585"/><span>Ar bhó bainne groidhe bhí seacht nginí buidhe,</span>
<lb n="5586"/><span>Bhí ba seasga cuíbhsach daor ann,</span>
<lb n="5587"/><span>Ar chránta's slipí, bhí cheithre púint trí,</span>
<lb n="5588"/><span>Agus ana-chuid díobh go léir ann,</span>
<lb n="5589"/><span>Ach ar na banbhaí, ní raibh ach neamh-ní,</span>
<lb n="5590"/><span>Níor bh'fhiú dhuit a ndíol a n-aon chor.</span></p>
<lb n="5591"/>
<lb n="5592"/><p><span>San rabhdlam, agus rl.</span></p>
<lb n="5593"/>
<lb n="5594"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="5595"/>
<lb n="5596"/><p><span>Bhí sean-mhná críona laga gan bhrigh ann,</span>
<lb n="5597"/><span>'S a dteanga go líomhtha ag bárdaigheacht,</span>
<lb n="5598"/><span>Plucaireacht cainte acu le sainnt</span>
<lb n="5599"/><span>A gcloinne do dheighilt ón árd-bhruighin,</span>
<lb n="5600"/><span>Bhí bacaig na dúithche ann, lucht trick of the loop,</span>
<lb n="5601"/><span>Sis aibig do liughadh lucht cártaí,</span>
<lb n="5602"/><span>Bhí dathacha i nglúnaibh seanduine an ghúta,</span>
<lb n="5603"/><span>Is é ag easgaine ansúd le h-árdchroidhe!</span></p>
<lb n="5604"/>
<lb n="5605"/><p><span>San rabhdlam agus rl.</span></p>
<lb n="5606"/>
<lb n="5607"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="5608"/>
<lb n="5609"/><p><span>Bhí tuinncéír is fiche ann tháinig ó Bhiorra,</span>
<lb n="5610"/><span>'S a n-asail fé'n iomad bagaostaí,</span>
<lb n="5611"/><span>Stáin agus miotail i láimh gach duine acu,</span>
<lb n="5612"/><span>Is iad ag gabháil smut ar a chéile,</span>
<lb n="5613"/><span>Bha gheárr go raibh teine acu, is mórán chruinnithe,</span>
<lb n="5614"/><span>Is ba bhreágh leat na builg dá séide,</span>
<lb n="5615"/><span>Ach dortadh an goradh ar chuid acu chorraigh é</span>
<lb n="5616"/><span>Is ansan do bhí an cogadh 'r an aonach!</span></p>
<lb n="5617"/>
<lb n="5618"/><p><span>'San rabhdlam reandí, agus rl.</span>
<lb n="5619"/></p>
</div>
<pb n="179"/>
<div><lb n="5620"/><p><span>EACHTRA SHEÁINÍN.</span></p>
<lb n="5621"/>
<lb n="5622"/><p><span>Bhíos-sa sealad ag obair i gtoill,</span>
<lb n="5623"/><span>I gClainn Mhuiris go ndeininn mo thigheas,</span>
<lb n="5624"/><span>Fé árd-rí na bruighne brice.</span>
<lb n="5625"/><span>Seannsúirín binn do bhí am píb,</span>
<lb n="5626"/><span>Do sheinninn siolla air,</span>
<lb n="5627"/><span>'Gus bhíodh na mná ag leanúint Sheáinín le fonn</span>
<lb n="5628"/><span>súgraidh.</span>
<lb n="5629"/><span>Do ghaibh píobaire an tslighe,</span>
<lb n="5630"/><span>Is do luigh sé 'ionga air,</span>
<lb n="5631"/><span>Is mo thruagh-sa Seán,</span>
<lb n="5632"/><span>Nuair chaill sé an áis,</span>
<lb n="5633"/><span>Go leanfadh na mná</span>
<lb n="5634"/><span>Le h-éigean sodair é.</span>
<lb n="5635"/><span>Bhí dóthain mic ríogh</span>
<lb n="5636"/><span>De chasóigín fhada bhuidhe orm,</span>
<lb n="5637"/><span>Ach í bheith giobalach.</span>
<lb n="5638"/><span>Do thugas do thigheasach í,</span>
<lb n="5639"/><span>A bhuail liom thíos,</span>
<lb n="5640"/><span>Ag cur a chuid ime 'mach.</span>
<lb n="5641"/><span>Do thug sé dhom cleith fhada ghroidhe,</span>
<lb n="5642"/><span>Agus maide maith droighin,</span>
<lb n="5643"/><span>Is togha 's rogha 'n tsimitear.</span>
<lb n="5644"/><span>D'imíos liom 'cé tuirseach a bhíos,</span>
<lb n="5645"/><span>Ag cur chun na slighe,</span>
<lb n="5646"/><span>Nár ghabhas riamh roimis sin.</span>
<lb n="5647"/><span>Do shiúbhlíos síos Chonndae an Ríogh,</span>
<lb n="5648"/><span>Agus Conndae na Midhe,</span></p>
</div>
<pb n="180"/>
<div><lb n="5649"/><p><span>Agus Conndae Wicklow.</span>
<lb n="5650"/><span>Is as san síos go tig Donncadh Daoi,</span>
<lb n="5651"/><span>Agus b'fhada liom síos</span>
<lb n="5652"/><span>Dul thairis sin ortha.</span>
<lb n="5653"/><span>D'ionntuigheas go dian,</span>
<lb n="5654"/><span>Ar sodar mhaith ghéar,</span>
<lb n="5655"/><span>Is mo reathaidheacht dá chur i dtuisgint dom.</span>
<lb n="5656"/><span>Dob aindis an tslighe</span>
<lb n="5657"/><span>Do bhídís ag rith am dhiaidh —</span>
<lb n="5658"/><span>Ultaigh, Spáinnigh,</span>
<lb n="5659"/><span>Sasanaig bréana,</span>
<lb n="5660"/><span>Is madraí maola,</span>
<lb n="5661"/><span>Am stracadh ó chéile,</span>
<lb n="5662"/><span>Le neart sodaraigh.</span>
<lb n="5663"/><span>Cé gur thugas-sa féin,</span>
<lb n="5664"/><span>Seacht seachtaine dem' shaoghal,</span>
<lb n="5665"/><span>Ar sgoil Laidne is léighinn,</span>
<lb n="5666"/><span>Agus gach brainnse dá ghéire</span>
<lb n="5667"/><span>Dá chur i dtuisgint dom,</span>
<lb n="5668"/><span>Ní raibh agam de bhárr an méid sin,</span>
<lb n="5669"/><span>Ach go dtuigfinn "God sake look at the crathur,"</span>
<lb n="5670"/><span>A deireadh cuid acu!</span>
<lb n="5671"/><span>Do ghabhas-sa isteach go tig,</span>
<lb n="5672"/><span>'Gus bhí mo chosa nochtuithe,</span>
<lb n="5673"/><span>Léim an madra,</span>
<lb n="5674"/><span>Ó cheann an raca,</span>
<lb n="5675"/><span>Agus bheir ar lorgain orm.</span>
<lb n="5676"/><span>D'éirigh an ainnir,</span></p>
</div>
<pb n="181"/>
<div><lb n="5677"/><p><span>A bhí go cneasda,</span>
<lb n="5678"/><span>Agus bhuail sí buille luinithe,</span>
<lb n="5679"/><span>Anuas insa bhathas air,</span>
<lb n="5680"/><span>'S is dómhsa nár mhísde sin!</span>
<lb n="5681"/><span>D'fhiosruigheas de'n chaoin-bhean</span>
<lb n="5682"/><span>A bhfeicfeadh sí píobaire,</span>
<lb n="5683"/><span>Ag gabháil na slighe,</span>
<lb n="5684"/><span>Go raibh air deithineas.</span>
<lb n="5685"/><span>Dubhairt sí liom go raibh aréir,</span>
<lb n="5686"/><span>Ag seinnim i dtigh Bhreachaighe</span>
<lb n="5687"/><span>Go ró-chumasach.</span>
<lb n="5688"/><span>Chuas ansan go tig duine uasail,</span>
<lb n="5689"/><span>Fuaireas casóg agus hata uaidh,</span>
<lb n="5690"/><span>Dá bhfaghainn an carabhat,</span>
<lb n="5691"/><span>Do bheinn go mustarach.</span>
<lb n="5692"/><span>Thug sé bróga breágh nua dom,</span>
<lb n="5693"/><span>Is níor iarr sé pingin i ngeall ortha ó shoin orm.</span>
<lb n="5694"/><span>Thug sé raol dom i gcóir an bhóthair.</span>
<lb n="5695"/><span>Dubhairt sé liom gan aon bhraon de'n lionn</span>
<lb n="5696"/><span>A bhí go h-úr i Sráid a' Mhuilinn d'ól.</span>
<lb n="5697"/><span>Maidean uaibhreach, bíos i gCill Áirne,</span>
<lb n="5698"/><span>Mar bharra ar gach duine acu,</span>
<lb n="5699"/><span>'Cé chífinn tríd an sráid,</span>
<lb n="5700"/><span>Ach an píobaire go raibh mo chuid aige.</span>
<lb n="5701"/><span>Agus gach há há as mo Phíopaí</span>
<lb n="5702"/><span>Ar a mhuin aige,</span>
<lb n="5703"/><span>Do liúghas agus do screadas,</span>
<lb n="5704"/><span>Is do bhuaileas mo bhasa,</span></p>
</div>
<pb n="182"/>
<div><lb n="5705"/><p><span>Is dubhart go raibh sé ansan agam.</span>
<lb n="5706"/><span>Do bhéiceas ar a raibh ar an mbaile go léir</span>
<lb n="5707"/><span>Druidiúint in aice liom.</span>
<lb n="5708"/><span>Sé dubhairt bean aosda,</span>
<lb n="5709"/><span>Do bhí ag díol éisg ann,</span>
<lb n="5710"/><span>Gur chóir mé cheangal,</span>
<lb n="5711"/><span>Gur duine buile mé,</span>
<lb n="5712"/><span>Nó duine bhí éadtrom,</span>
<lb n="5713"/><span>Nó ar dícéille,</span>
<lb n="5714"/><span>Le sealad roimis sin.</span>
<lb n="5715"/><span>Dubhart-sa léi-se</span>
<lb n="5716"/><span>Go dtug sí h-éitheach,</span>
<lb n="5717"/><span>Go rabhas-sa tuisgeanach.</span>
<lb n="5718"/><span>Do rith sí anall chugam,</span>
<lb n="5719"/><span>Agus bheir sí ar cheann orm,</span>
<lb n="5720"/><span>Is bhain sí stath' asam.</span>
<lb n="5721"/><span>Níor fhág sí splannc agam</span>
<lb n="5722"/><span>Le racht ciceanna.</span>
<lb n="5723"/><span>Sé dubhairt fear málaí,</span>
<lb n="5724"/><span>Bhí ag díol prátaí,</span>
<lb n="5725"/><span>Agus é ghá dtómhas na bpiceanaibh,</span>
<lb n="5726"/><span>Gur i dTráighlí</span>
<lb n="5727"/><span>Do ghnáthuighinn,</span>
<lb n="5728"/><span>Do réir a thuisgiona.</span>
<lb n="5729"/><span>Is dá mbéadh ceart le fáil,</span>
<lb n="5730"/><span>Mar a bhí sa tsráid riamh roimis sin,</span>
<lb n="5731"/><span>Go bhfaghainn-se féin</span>
<lb n="5732"/><span>Sásamh cruinn</span></p>
</div>
<pb n="183"/>
<div><lb n="5733"/><p><span>Agus díol as na ciceanaibh.</span>
<lb n="5734"/><span>Bhíos am bastún,</span>
<lb n="5735"/><span>Mar a bheadh gealbhún,</span>
<lb n="5736"/><span>Do bheadh ar leath-shúil,</span>
<lb n="5737"/><span>Ar a dtaobh thall d'iothlainn.</span>
<lb n="5738"/><span>D'éirigh an ríceach</span>
<lb n="5739"/><span>Is rith sé am dhíaidh</span>
<lb n="5740"/><span>Is do chaith sé cloch liom.</span>
<lb n="5741"/><span>Bhí bean óg uasal</span>
<lb n="5742"/><span>Na suidhe suas liom.</span>
<lb n="5743"/><span>Dhein sí truagh dhom</span>
<lb n="5744"/><span>Le méid mo thubaisde.</span>
<lb n="5745"/><span>Chuir sí an gárda</span>
<lb n="5746"/><span>Ar fuaid na sráide</span>
<lb n="5747"/><span>Go bhfuair sí bean amach</span>
<lb n="5748"/><span>Choinnibh sí ar feadh ráithe mé,</span>
<lb n="5749"/><span>Ag ithe cabáiste,</span>
<lb n="5750"/><span>Agus prátaí ró-mhilis,</span>
<lb n="5751"/><span>Agus ag ól fuisgí liom</span>
<lb n="5752"/><span>le h-éigean báidh.</span>
<lb n="5753"/><span>Sin é mar d'imigh ormsa,</span>
<lb n="5754"/><span>Is níl aon bhréag ann,</span>
<lb n="5755"/><span>Ach dearg éitheach ar fad!</span></p>
<lb n="5756"/>
<lb n="5757"/><p><span>I dteannta na gcailíní b'fhearr liom a bheith,</span>
<lb n="5758"/><span>I dteannta na gcailíní b'fhearr liom a bheith,</span>
<lb n="5759"/><span>I dteannta na gcailíní, ar an raca sa chúinne,</span>
<lb n="5760"/><span>I dteannta na gcailíní b'fhearr liom a bheith!</span></p>
<lb n="5761"/>
<lb n="5762"/><p><span>(Poirtín béil ar fhonn "Máirseáil na mBúistéar.")</span>
<lb n="5763"/>
<pb n="184"/></p>
<lb n="5764"/>
<lb n="5765"/><p><span>Tómas, i dt., in respect of (l. 48).</span>
<lb n="5766"/></p>
</div>
<pb n="187"/>
<div><lb n="5767"/><p><span>TUILLE NÓTAÍ I DTAOBH NA N'AMHRÁN</span></p>
<lb n="5768"/>
<lb n="5769"/><p><span>"INGHEAN AN PHAILITÍNIG."  Ó Sheán Ó Shúileabháin ó'n Lios</span>
<lb n="5770"/><span>mBán, i bparróisde na Faille Móire in Íbh Ráthach, fuaireas é seo</span>
<lb n="5771"/><span>thá os cionn fiche bliain ó shoin.  Do chuireas i gcló do'n chéad uair</span>
<lb n="5772"/><span>é i m"Bolg an tSoláthair."  Dubhairt sean-mháighistir scoile ós</span>
<lb n="5773"/><span>na Coiríní liom gurbh duine des na Céiríní, Donnchadh nó Uileog</span>
<lb n="5774"/><span>(ní cuimhin liom anois ciacu acu adubhairt sé) gurbh' eadh a chúm é.</span>
<lb n="5775"/><span>Bé an t-Athair Tadhg Ó Súileabháin a chuir Gaeluinn ar an gceathrú</span>
<lb n="5776"/><span>bhéarsa mar ní raibh sé sin ag n-a athair ach amháin tré Bhéarla</span>
<lb n="5777"/><span>mar seo:</span></p>
<lb n="5778"/>
<lb n="5779"/><p><span>Bhí bhéarsa eile leis ann ná fuil agam de ach an méid seo i</span>
<lb n="5780"/><span>mBéarla:</span></p>
<lb n="5781"/>
<lb n="5782"/><p><span>"I AM A YOUNG FELLOW."  I nDeptford, Lúnndain, do</span>
<lb n="5783"/><span>sholáthruigheas é seo do'n chéad uair.  Fuaireas ó Dhonncadh Ó</span>
<lb n="5784"/><span>Laoghaire agus ó dhaoinibh nach é n-a dhiaidh sin é.</span></p>
<lb n="5785"/>
<lb n="5786"/><p><span>"SÍ MO BHEAN AN RÓGAIRE."  Pádraig Fada Ó Máilbhe,</span>
<lb n="5787"/><span>seanchuidhe iongantach do chómhnuig ar an dTearmon uachtarach fad</span>
<lb n="5788"/><span>ó a thug é seo dhom agus tuille d'á bhfuil sa leabhar so mar atá</span>
<lb n="5789"/><span>"To Caiseal I'm goin."  "Anonn 's anall a Mháirín," "Suidh anso</span>
<lb n="5790"/><span>'mhúirnín," "Stad arú rógaire," "Cailleach na Gaibhle." (Diarmuid</span>
<lb n="5791"/><span>na Bolgaí a chúm an ceann deirionach so:  Tá tuille bhéarsaí dhe</span>
<lb n="5792"/><span>ná fuil agam.)</span>
<lb n="5793"/></p>
</div>
<pb n="188"/>
<div><lb n="5794"/><p><span>"Sí mo bhean a' rógaire."  Cuirtear leis uaireannta mar</span>
<lb n="5795"/><span>curfá:</span></p>
<lb n="5796"/>
<lb n="5797"/><p><span>"A Sheáin bán, beir uirthi!</span>
<lb n="5798"/><span>A Sheáin bán, déin dom!</span>
<lb n="5799"/><span>A Sheáin bán, beir uirthi!</span>
<lb n="5800"/><span>Is ceangail socair réidh í."</span></p>
<lb n="5801"/>
<lb n="5802"/><p><span>"AN CIARRAIGHEACH MALLUITHE."  Dob fhéidir stáir maith fada</span>
<lb n="5803"/><span>a scrí mar gheall ar an méid duaidh atá fachta againn dá</span>
<lb n="5804"/><span>sholáthar so is á chur i ndiaidh a chéile.  Seanbhean gur tugadh Síle</span>
<lb n="5805"/><span>Liath uirthi ó'n mBinn mBáin anaice an Chuirreáin do bhí in aois a</span>
<lb n="5806"/><span>cúig is ceithre fichid do thug dúinn an chuid is mó dhe san mbl. 1907.</span>
<lb n="5807"/><span>Seán Ó Murchadha, oide óg ó Cheann Tuirc, do sholáthruigh an chéad</span>
<lb n="5808"/><span>is an dara bhéarsa dhe ó sheanduine sa cheanntar san Dúithchealla.</span>
<lb n="5809"/><span>Bé Seán leis a sholáthruigh an chuid is mó de "My Name is</span>
<lb n="5810"/><span>O'Sullivan" dúinn.</span></p>
<lb n="5811"/>
<lb n="5812"/><p><span>"AN FHALLAING." l. 140.  Ní raibh ach smut beag de'n amhrán</span>
<lb n="5813"/><span>so ag aoinne ar ar chuireamair a thuairirg.  Deirtear Fallaing</span>
<lb n="5814"/><span>Uí Mhúineacháin uaireanta.  D'airigheas na líntí seo á gcur leis</span>
<lb n="5815"/><span>in áit éigin.</span></p>
<lb n="5816"/>
<lb n="5817"/><p><span>"Dá mba liom-sa an fhallaing ní thabharfainn do'n</span>
<lb n="5818"/><span>Mhuimhneach í</span>
<lb n="5819"/><span>Is túisge do chrothfainn mar asair fém' chaoiribh í.</span>
<lb n="5820"/><span>Fallaing ar fhallaing, agus rl.</span>
<lb n="5821"/><span>Fallaing chrua' chasta is nár chaithe sí choídhche an bruth."</span></p>
<lb n="5822"/>
<lb n="5823"/><p><span>"AN CAILÍN DEAS DONN."  Seán Baróid, file, go raibh</span>
<lb n="5824"/><span>cómhnuidhe air ar an Liosán anaice Drom Dá Liag, do dhein na</span>
<lb n="5825"/><span>bhéarsaí seo mar gheall ar a mhnaoi féin.  Do sgiob sé í, agus í</span>
<lb n="5826"/><span>ana óg, ó phatrún ar muin capaill leis agus d'éaluigheadar go</span>
<lb n="5827"/><span>Sasana.  Fuair Seán Baróid bás san mbl. 1877 i gCárdiff.</span>
<lb n="5828"/><span>D'fhill an bhaintreach go Cairbre ansan agus san mbl. 1910 agus</span>
<lb n="5829"/><span>í ana aosda ar fad scríobh Peadar Ó h-Annracháin an t-amhrán</span>
<lb n="5830"/><span>síos óna béal féin.</span></p>
<lb n="5831"/>
<lb n="5832"/><p><span>FINGHIN NA LEAMHNA.</span>
<lb n="5833"/></p>
</div>
<pb n="189"/>
<div><lb n="5834"/><p><span>TAGRA.</span></p>
<lb n="5835"/>
<lb n="5836"/><p><span>NA H-AMHRÁIN SA LEABHAR SO.</span></p>
<lb n="5837"/>
<lb n="5838"/><p><span>NA CEÓLTA A BHAINEAN LEO.</span></p>
<lb n="5839"/>
<lb n="5840"/><p><span>1. "Caismirt na gCearc."  Meadracht "An</span>
<lb n="5841"/><span>Síoda atá id' Bhallet" atá ann ó thúis go deire</span>
<lb n="5842"/><span>ach ní gnáth é ghabháil mar amhrán.  Tá an fonn so</span>
<lb n="5843"/><span>i bh"Filíocht na Mumhan," l. 270, agus san Levey</span>
<lb n="5844"/><span>Collection.  Feic leis "Amhráin Eoghain Ruaidh,"</span>
<lb n="5845"/><span>l. 18.</span></p>
<lb n="5846"/>
<lb n="5847"/><p><span>2. "Amhrán an Bhaitsilléir."  Mar a chéile an</span>
<lb n="5848"/><span>fonn atá ar seo agus "Maidean ró-mhoch do ghabhas</span>
<lb n="5849"/><span>an Cómhgar," i gCnuasach Beag Amhrán leis an Athair</span>
<lb n="5850"/><span>Breathnach.  An fonn céadna atá ar "Chleamhnas</span>
<lb n="5851"/><span>Seáinín Léith."  Déarfainn gur leagan de "Shliabh</span>
<lb n="5852"/><span>na mBan" é.  Feictear Journal of Folk Song Society</span>
<lb n="5853"/><span>Lúnndain, uimhir 24, l. 237 agus uimhir 25, l. 300.</span></p>
<lb n="5854"/>
<lb n="5855"/><p><span>3. "Amhrán na Staigíní" agus "Ná beadh</span>
<lb n="5856"/><span>buachaillín deas, agus rl."  (l. 83).  Tá leagan de n bhfonn i</span>
<lb n="5857"/><span>g"Cosa Buidhe Árda," cuid II.  Tugtar "Ciach ar</span>
<lb n="5858"/><span>an sagart do phós mé" agus "Is eol dom coite</span>
<lb n="5859"/><span>do dhéanamh," agus "Cittí Ní Néill," leis, ar an</span>
<lb n="5860"/><span>bhfonn.  Feictear Joyce's Old Irish Folk Music,</span>
<lb n="5861"/><span>uimhir 270.</span>
<lb n="5862"/></p>
</div>
<pb n="190"/>
<div><lb n="5863"/><p><span>4. "Nuair phós sa siad Dan."  Tugtar "An Cailín</span>
<lb n="5864"/><span>Deas Rua" agus "A chailín deas óg ná pós an</span>
<lb n="5865"/><span>seanduine liath," leis, uaireanta, ar an bhfonn.</span>
<lb n="5866"/><span>Feictear an Violin Instructor le Batt Scanlon, l. 26,</span>
<lb n="5867"/><span>agus "Petrí," uimhir 1113, agus Roche's Collection.</span></p>
<lb n="5868"/>
<lb n="5869"/><p><span>5. "Bím-se 'gcomhnuidhe racaireacht."  Tá an fonn</span>
<lb n="5870"/><span>ar leathanach 117;  "Some say the Devil's dead," an</span>
<lb n="5871"/><span>ainm choitchianta anois air.</span></p>
<lb n="5872"/>
<lb n="5873"/><p><span>6. "Corruigh do chos, agus rl." (l. 92).  Tá an port</span>
<lb n="5874"/><span>so i gcló ag Carl Hardebeck san leabhar "Amhráiníní</span>
<lb n="5875"/><span>do'n Aos Óg."  Feictear O'Neill's Irish Music, uimhir</span>
<lb n="5876"/><span>202, leis, agus "Petrí," 1096.</span></p>
<lb n="5877"/>
<lb n="5878"/><p><span>7. "Tally hi ho, hi ho," (l. 94 agus 106, 108,</span>
<lb n="5879"/><span>136, 174).  Tá an fonn i g"Cosa Buidhe Árda,"</span>
<lb n="5880"/><span>Cuid II, agus san Dance Music of Ireland (O'Neill),</span>
<lb n="5881"/><span>uimhir 427.  Tá sean-amhrán eile ann fé'n ainm</span>
<lb n="5882"/><span>"Ailliliú!  Pilliliú! creachadh mé," atá an-chosúil</span>
<lb n="5883"/><span>leis an "Maidrín Tairbhtheach Caper."</span></p>
<lb n="5884"/>
<lb n="5885"/><p><span>8. "Páidín Ó Raifearta, agus rl." l. 93 agus l. 129.</span>
<lb n="5886"/><span>Feictear Dance Music of Ireland, uimhir 178, agus</span>
<lb n="5887"/><span>"Cosa Buidhe Arda," Cuid II.</span></p>
<lb n="5888"/>
<lb n="5889"/><p><span>9. "Lorg na mná caoiche, agus rl."  An mheadracht</span>
<lb n="5890"/><span>chéadna atá ar "Chaismirt na gCearc," Feic Nóta I.</span>
<lb n="5891"/><span>Bhí ballet i mBéarla ar an adhbhar chéadna .i. "Did</span>
<lb n="5892"/><span>you see my man looking for me."  Ní h-é an fonn</span>
<lb n="5893"/><span>céadna é, ámhthach.  Feic Waifs and Strays of Gaelic</span>
<lb n="5894"/><span>Melody (O'Neill), l. 23.</span>
<lb n="5895"/></p>
</div>
<pb n="191"/>
<div><lb n="5896"/><p><span>10. "An tailliúirín magaidh," l. 112.  Feic "Petrí,"</span>
<lb n="5897"/><span>1440, agus Dance Music of Ireland, uimhir 960, agus</span>
<lb n="5898"/><span>Old Irish Folk Music (Joyce), uimhir 339.</span></p>
<lb n="5899"/>
<lb n="5900"/><p><span>11. "Domhnall na Gréine," l. 116 agus 131,</span>
<lb n="5901"/><span>feic "Filíocht na Mumhan" (Songs of the Munster</span>
<lb n="5902"/><span>Bards), l. 190.</span></p>
<lb n="5903"/>
<lb n="5904"/><p><span>12. "Suidh anso' mhúirnín, agus rl."  Bhí an fonn i</span>
<lb n="5905"/><span>gcló san Irish Folk Song Society's Journal i gcóir</span>
<lb n="5906"/><span>1920, leagan Chiarraighe.  Tá sé geall leis mar a</span>
<lb n="5907"/><span>chéile ag muintir Oméith fe'n ainm "Faoi Dear Mo</span>
<lb n="5908"/><span>Mhúirnín Áine."  Tá leagan eile ar fad de ag</span>
<lb n="5909"/><span>"Petrí."</span></p>
<lb n="5910"/>
<lb n="5911"/><p><span>13. "Inghean an Phailitínigh."  Bhí an fonn i gcló</span>
<lb n="5912"/><span>san Journal of Irish Folk Song Society i gcóir 1921.</span>
<lb n="5913"/><span>Tá plátaí ceoil déanta de'n amhrán so le h-aghaidh</span>
<lb n="5914"/><span>an ghramaphón ach do seinn an t-amhránuidhe go ró-</span>
<lb n="5915"/><span>mhear ar fad é (agus an rud céadna le "Raithneach</span>
<lb n="5916"/><span>a bhean bheag.") Is gnáth an port so do sheinnt go</span>
<lb n="5917"/><span>mear i gcóir rinnce ach é ghlacadh go socair mar</span>
<lb n="5918"/><span>amhrán.  "If you forsake the Mass and Sacraments</span>
<lb n="5919"/><span>you'll get me from my parents;" an rud ceart san</span>
<lb n="5920"/><span>dara líne de'n dara bhéarsa i mBéarla.</span></p>
<lb n="5921"/>
<lb n="5922"/><p><span>14. "Ar mo ghabhail tríd an mbaile, agus rl," feic</span>
<lb n="5923"/><span>"Petrí," uimhir 1284/5 agus Journal of Folk Society</span>
<lb n="5924"/><span>London, uimhir 23, l. 155.</span>
<lb n="5925"/></p>
</div>
<pb n="192"/>
<div><lb n="5926"/><p><span>15. "Síle Ní Ghadhra," l. 13 2, tá an fonn ag Joyce</span>
<lb n="5927"/><span>Old Irish Folk Music l. 740 agus san Munster Bards.</span></p>
<lb n="5928"/>
<lb n="5929"/><p><span>16. "Cailín beag mo chroidhe," l. 133.  Feic</span>
<lb n="5930"/><span>Irish Music (O'Neill), siceág O, l. 19, uimhir 54.</span></p>
<lb n="5931"/>
<lb n="5932"/><p><span>17. "An Dreóilín," l. 135.  Chuir lucht Chonnradh</span>
<lb n="5933"/><span>na Gaedhilge agus an t-Athair Breathnach an fonn i</span>
<lb n="5934"/><span>gcló cúpla uair.</span></p>
<lb n="5935"/>
<lb n="5936"/><p><span>18. "Anonn 's anall, a Mháirín," l. 137.  Bhí</span>
<lb n="5937"/><span>leagan de'n bfonn i gcló san Irish Folk Song Society's</span>
<lb n="5938"/><span>Journal, 1920, agus tá leagan eile dhe ag O'Neill</span>
<lb n="5939"/><span>Siceág ó fé'n ainm "And then she sang most charming,</span>
<lb n="5940"/><span>etc."</span></p>
<lb n="5941"/>
<lb n="5942"/><p><span>19. "Ar theórain Cluain Meala, agus rl." l. 139.  Tá</span>
<lb n="5943"/><span>an fonn ag Joyce (uimhir 492) agus ag O'Neill san</span>
<lb n="5944"/><span>Dance Music of Ireland, uimhir 136, agus san Irish</span>
<lb n="5945"/><span>Music, uimhir 152.  Tá sé san Levey Collection leis.</span>
<lb n="5946"/><span>Dubhrathas linn gur</span>
<lb n="5947"/><span>"Le taithneamh da cló"</span>
<lb n="5948"/><span>"Ná cuir orm stró"</span>
<lb n="5949"/><span>"Teangóghad leat in Eóchaill,"</span>
<lb n="5950"/><span>an tslighe is feárr chun líntí áirithe san amhrán so do</span>
<lb n="5951"/><span>rádh.</span></p>
<lb n="5952"/>
<lb n="5953"/><p><span>20. "An Fhallaingín Mhuimhneach."  Tá an fonn</span>
<lb n="5954"/><span>ag "Petrí" (1209) agus ag Joyce (766).</span>
<lb n="5955"/></p>
</div>
<pb n="193"/>
<div><lb n="5956"/><p><span>21. "Stad arú rógairín," l. 141.  Tá an fonn</span>
<lb n="5957"/><span>ag O'Neill san Irish Music 165 (l. 92) agus san</span>
<lb n="5958"/><span>Journal of Folk Song Society London, uimhir 25, l. 290,</span>
<lb n="5959"/><span>agus san Dance Music of Ireland (O'Neill), uimhir 299.</span></p>
<lb n="5960"/>
<lb n="5961"/><p><span>22. "An Gamhan geal bán."  Tugtar "Ar</span>
<lb n="5962"/><span>maidin le Fáinne an Lae," leis, ar an bhfonn.  Feic</span>
<lb n="5963"/><span>"Petrí," uimhir 1410 agus 1155 agus Journal Folk</span>
<lb n="5964"/><span>Song Society, uimhir 24, l. 246, agus Joyce, uimhir 411.</span></p>
<lb n="5965"/>
<lb n="5966"/><p><span>23. "Tar ar mo chúlaibh," l. 145.  Feic Folk Song</span>
<lb n="5967"/><span>Society's Journal, uimhir 25, l. 278, agus "Cláirseach</span>
<lb n="5968"/><span>na nGaedheal," agus "Petrí," 157 7, do'n bfonn so.</span></p>
<lb n="5969"/>
<lb n="5970"/><p><span>24. "Bímíd ag ól," l. 147, agus l. 162.  Feic</span>
<lb n="5971"/><span>"Petrí," 1085, 1063, 1476-7 agus 1551 agus</span>
<lb n="5972"/><span>O'Neill's Irish Music, uimhir 9 agus 88, "My name is</span>
<lb n="5973"/><span>O'Sullivan."  Is féidir na h-amhráin seo do ghabháil</span>
<lb n="5974"/><span>ar an bhfonn go dtugtar air "An Pocán Muímhneach"</span>
<lb n="5975"/><span>leis.</span></p>
<lb n="5976"/>
<lb n="5977"/><p><span>25. "Slán agus beannacht, agus rl." l. 149.  Feic</span>
<lb n="5978"/><span>"Petrí," 1462 agus 1478.  Is feárr "A chuisle mo</span>
<lb n="5979"/><span>chroidhe," do rádh san dara bhéarsa in inead "A grádh</span>
<lb n="5980"/><span>geal."  Tá leagan eile de'n amhrán so in "Amhráin</span>
<lb n="5981"/><span>Mhuighe Sheóla."</span></p>
<lb n="5982"/>
<lb n="5983"/><p><span>26. "An Cailín Deas Donn," l. 152.  Tá an</span>
<lb n="5984"/><span>fonn i gcló ag Hardebeck ins na h"Amhráiníní i gcóir</span>
<lb n="5985"/><span>an Aos Óig."</span>
<lb n="5986"/></p>
</div>
<pb n="194"/>
<div><lb n="5987"/><p><span>27. "Stáca an Mhargaidh."  Bhí leagan de'n</span>
<lb n="5988"/><span>bhfonn ag Moore, ó Bunting a fuair seisean é.  Tá</span>
<lb n="5989"/><span>fonn, "An Chiarraigheach Mhalluithe," i gcló ag an</span>
<lb n="5990"/><span>Athair Breathnac.</span></p>
<lb n="5991"/>
<lb n="5992"/><p><span>28. "Leadí gó Lí," l. 164.  Feic "Petrí," 1469.</span></p>
<lb n="5993"/>
<lb n="5994"/><p><span>29. "Seán a' bhríste leathair," l. 165.  Feic</span>
<lb n="5995"/><span>"Petrí," 1392, agus "Cláirseach na nGaedhal."</span></p>
<lb n="5996"/>
<lb n="5997"/><p><span>30. "Ná Bearta Cruadha."  Bhí an fonn i gcló</span>
<lb n="5998"/><span>san Folk Song Society's Journal, agus ag an Athair</span>
<lb n="5999"/><span>Breathnach.  Tá sé deallrathach le "Molly Asthoreen"</span>
<lb n="6000"/><span>agus le "Cois Abha Mhóire."</span></p>
<lb n="6001"/>
<lb n="6002"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Reacaireacht Ghrinn na Tuaithe

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Reacaireacht Ghrinn na Tuaithe

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
