Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cois Máighe na gCaor</title><author><name type="main">Mainchín Seoighe</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L368</note>
                         <note type="L">90</note>
                         <note type="B">1803c 19T</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L368</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Cois Máighe na gCaor</title><author>Mainchín Seoighe</author><imprint><publisher>B.Á.C.: F.N.T., 1965</publisher><date>1803c 19T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Ag taisteal sa ród dom ag fearadh mo dheora,</span>
<lb n="2"/><span>Go cathathach tóirseach tréithlag,</span>
<lb n="3"/><span>Idir finne-bhrog Óluim fhlaithiúil fhórsaidh</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="4"/><p><span>Agus abhainn na mór-leac scéimhghlan;</span>
<lb n="5"/><span>Ag machnamh go brónach ar chine Scoit Fódhla</span>
<lb n="6"/><span>Faoi tharcaisne ag cóip an Bhéarla,</span>
<lb n="7"/><span>Sea a dhearcas an óigbhean mhaisiúil mhodhúil,</span>
<lb n="8"/><span>Mheasartha bheoltais mhéar-lag.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Bhí a carnfholt ómbrach camarsach órga,</span>
<lb n="11"/><span>'na dhlaoithibh gan ghó go féar léi;</span>
<lb n="12"/><span>Agus luisne den rós le lile gan cheo</span>
<lb n="13"/><span>Ag siosmadh sa ghleo 'na héadan.</span>
<lb n="14"/><span>A mala gan smól go ruibionta cóir,</span>
<lb n="15"/><span>Mar chuirtear i gcló le caol-pheann;</span>
<lb n="16"/><span>Ba mhaiseach a beol, níor thaise dá sróin,</span>
<lb n="17"/><span>Ba ghile ná 'n reo a déid ghlan'.</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>A ramhar-roisc óirirc lasúil lómhar,</span>
<lb n="20"/><span>Ba shamhail um neoin le Phoebus;</span>
<lb n="21"/><span>Bhí Cupid gach ló 'na sheasamh 'na cló,</span>
<lb n="22"/><span>Ag treascairt na sló le gaethe,</span>
<lb n="23"/><span>A leabhar-chrobh fós a bheartaigh ar shróill</span>
<lb n="24"/><span>Taisteal an leoin mhic Aesan,</span>
<lb n="25"/><span>Catha na dtreon mar dhearbhas Hómer,</span>
<lb n="26"/><span>Ag lasadh 's ag dó na Traoi thoir.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>A mama deas cóir ar sheanga-chorp sóch,</span>
<lb n="29"/><span>'S a troithe 'na gcomhair gan éalaing;</span>
<lb n="30"/><span>A balla, mo bhrón! a maise 's a snó,</span>
<lb n="31"/><span>Le taitneamh dá gcló do chréacht mé.</span>
<lb n="32"/><span>Ar amharc na hóigh' do theilg gan treoir mé,</span>
<lb n="33"/><span>'S aibidh go feor do shléachtas;</span>
<lb n="34"/><span>'S cé gur bhalbh mo ghlór i gcreathaibh dobróin,</span>
<lb n="35"/><span>d'fhiosras-sa sceol den réaltan.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>"An tusa an ógbhean a tharraing san tóir</span>
<lb n="38"/><span>Barca 's treoin na nGréagach;</span>
<lb n="39"/><span>Nó an bhruinneall gan ghó bhí sealad na bó,</span>
<lb n="40"/><span>Á faire gach ló le céad rosc?</span>
<lb n="41"/><span>Aithris dom fós an tú fuair an tseoid,</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="42"/><p><span>Thug caismirt 's gleo idir béithe;</span>
<lb n="43"/><span>Nó 'n ghaithleann 'na dheoigh d'fhág Marcus 's a shló</span>
<lb n="44"/><span>Gan tapa, gan treoir ag Séasar?</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>"An tú thaisteal fá sheol ó Albain óir</span>
<lb n="47"/><span>Ba dhaingean san tóir á caomhnadh;</span>
<lb n="48"/><span>Nó'n ainnir thais mhódh ag Alastrann mór,</span>
<lb n="49"/><span>Bhí sealad i gcoróin 's i réimeas?</span>
<lb n="50"/><span>An tú an eala ar dtús d'fhág muileann ar seol</span>
<lb n="51"/><span>I bhfearannaibh Fódhla féir-ghlais,</span>
<lb n="52"/><span>Nó an fhinne-bhean óg ba shoineanta snó</span>
<lb n="53"/><span>Fuair rachmas go leor do Dhéisibh?"</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>d'fhreagair an mhóúil mo cheiste gan cheo</span>
<lb n="56"/><span>I bhfriotalaibh cóir na Gaeilge;</span>
<lb n="57"/><span>"Ní ceachtar mé fós d'ar chanais go fóill</span>
<lb n="58"/><span>San leirg ad dheoigh de bhéithe.</span>
<lb n="59"/><span>Is mé an mhascalach bhróin ba bhuime do threoin,</span>
<lb n="60"/><span>'S do gach seabhac de phór Mhilésius,</span>
<lb n="61"/><span>Tá maslaithe ón gcóip am' chreimeadh 's am dheol,</span>
<lb n="62"/><span>Ó chailleas mo nuachar déanach."</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>"A chumainn 's a stór fuirigh go fóill,</span>
<lb n="65"/><span>'S aithris dom sceol go réimeach;</span>
<lb n="66"/><span>'S gur binne liom fós gach friotal ód bheol</span>
<lb n="67"/><span>Ná spreagaireacht ceoil ar chaomh-chruit:</span>
<lb n="68"/><span>An bhfeiceamna an ló a mbeidh leaghadh 'gus lobhadh,</span>
<lb n="69"/><span>Nó treascairt ar chóip an Bhéarla?</span>
<lb n="70"/><span>Nó ar chinneadh de Sheoirse coirpeach crón-dubh</span>
<lb n="71"/><span>Scartha go deo led chaomh-chneas?"</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>"Tá curadh mar Eoghan i bPáras na gceol,</span>
<lb n="74"/><span>Go cathúil cróga céim-neart;</span>
<lb n="75"/><span>Thug treascairt ar shlóite an Impire mhóir,</span>
<lb n="76"/><span>'S an Russian 'na gcomhair á léirscrios:</span>
<lb n="77"/><span>Tá an dragan 's an leon's a mbarca i gcóir,</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="78"/><p><span>Thar tonnaibh na bóchna ag téarnamh,</span>
<lb n="79"/><span>'S ar bheannaibh gach ceo-chnoic leagfaidh siad Yeomen -</span>
<lb n="80"/><span>Sin seilbh na Fódla ag Gaelaibh!</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Ceangal:</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>"Gach glé-bhile Gaelach i bhfearannaibh Airt,</span>
<lb n="85"/><span>De phréamh-shliocht Ghadelus is doilg fé ghlas;</span>
<lb n="86"/><span>Do réamh-fhaicsin naoimh é, gur fogas dhaoibh breas,</span>
<lb n="87"/><span>'S méith-phoic go traochta ó bhéim Bhonaparte.</span>
<lb n="88"/><span>Tá 'n laoch mear thar tréan-mhuir le foireann ag teacht,</span>
<lb n="89"/><span>Ár saoradh ó ghéibheann 's ó mhoghsaine glas.</span>
<lb n="90"/><span>Sin faesamh ar Ghaelaibh 's Gallaibh go lag" -</span>
<lb n="91"/><span>Go haerga óm thaobhsa gur thaisteal an bhean.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>Tá an lóchrann ar mór-mhuir don táin seo is baol -</span>
<lb n="94"/><span>'S a shlóite fíor-chróga ag trácht 'na dhéidh;</span>
<lb n="95"/><span>d'ainneoin Rí Seoirse 's a chairde chlaon</span>
<lb n="96"/><span>Beidh an leogan ag rós-chur i nGráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Gach cnaoiste a shíolraigh ó Mhartan claon,</span>
<lb n="99"/><span>A dhíbir an íobairt le grá don chraos,</span>
<lb n="100"/><span>Is aoibhinn don aoilbhroig 's a stát faoi réim;</span>
<lb n="101"/><span>'S guímse dóibh díth-scrios as Gráinne Mhaol.</span>
<lb n="102"/></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="103"/><p><span>Tá na Francaigh go trompach 's go láidir tréan,</span>
<lb n="104"/><span>A gcabhlaigh ar tonn-mhuir 's a mbáid faoi réim;</span>
<lb n="105"/><span>Beidh longphoirt gan amhras fa Cháisc ag Gaeil,</span>
<lb n="106"/><span>'S Gall-phoic 'na lom-rith as Gráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Tá an sár-cheap go fearga thar sáil ag téacht,</span>
<lb n="109"/><span>'S an Spáinneach go láidir 'na pháirt maraon;</span>
<lb n="110"/><span>Beidh cárta de shár-phuins ar chlár na nGael,</span>
<lb n="111"/><span>'S a sláinte go dtráifeam i nGrainne Mhaol.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Tá na Yeomen go deorach ó gháir an scéil,</span>
<lb n="114"/><span>'S a slóite go leointe á dtnáitheadh ag Gaeil;</span>
<lb n="115"/><span>'Na ndeoraí beidh crón-phoic go brách dá n-éis</span>
<lb n="116"/><span>Á seoladh le fóirneart ó Ghráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>A mhaithe na Fódhla a fuair breo agus bascadh buartha,</span>
<lb n="119"/><span>Is fada bhur sló gan treoir gan tapa ar fhuarchnoic;</span>
<lb n="120"/><span>Tiocfaidh an ló 's dom dhóigh is gairid uainn é,</span>
<lb n="121"/><span>A mbeidh an smuilc fós 's a chór dona go luaimneach.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Tiocfaidh an lá go gearr cé fada atá ag triall,</span>
<lb n="124"/><span>A mbeidh Gaeil gan chás i stát na Banban thiar,</span>
<lb n="125"/><span>'S an bhuíon so Shátain táite i nglasa na ndial,</span>
<lb n="126"/><span>I dtinte 'ghnáth go brách á loscadh le pian.</span>
<lb n="127"/></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="128"/><p><span>Bzzzzz1807 19T</span>
<lb n="129"/><span>Druidigí anuas idir shua 's éigse,</span>
<lb n="130"/><span>'S ná fáigí mé ar buairt im uatha 's i m'aonar,</span>
<lb n="131"/><span>Go hatuirseach uaigneach buan ag géar-ghol,</span>
<lb n="132"/><span>Ó chailleas mo chomhluadar dob uasal tréithe.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>Canam go caoin agus suíom le chéile</span>
<lb n="135"/><span>Duain nó laoi ag caoineadh an té seo,</span>
<lb n="136"/><span>A thaisteal ó chríocha gríofa an tsaogail</span>
<lb n="137"/><span>Go flaitheas na naomh i gcoimhdeacht Dé ghil.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>Dá mb'eol dom ranna a chanadh le héirim</span>
<lb n="140"/><span>Ba mhian liom labhairt ar fheabhas do thréithe,</span>
<lb n="141"/><span>Mar bhí tú beartaitheach barrúil béarlach,</span>
<lb n="142"/><span>Díreach deachtaithe dearfa déirceach.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>Ba bhinn ba bhlasta gach aiste ód bhéalsa</span>
<lb n="145"/><span>Ag ríomh gach gleaca agus gaisce mear-laochais,</span>
<lb n="146"/><span>Le fíoch a fearadh ag teascadh na Trae Thoir,</span>
<lb n="147"/><span>'S suim gach feasa i seanchas Éireann.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>Ba mhinic i d'fharadsa gasra léannta,</span>
<lb n="150"/><span>Lucht grinn a chanadh, lucht eagna 's éigse.</span>
<lb n="151"/><span>Ba bhinn do theanga ag teagasc na gcéadta,</span>
<lb n="152"/><span>'S níor fiaradh reachta ná aitheanta Dé leat.</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>Tá osna gan scíth thar aon im thaobhsa;</span>
<lb n="155"/><span>d'imigh mo bhrí mo ghnaoi 's mo chéadfa;</span>
<lb n="156"/><span>Ní deireadh dom chaoi go críoch mo shaogail,</span>
<lb n="157"/><span>Óir cailleadh ár saoi ceart gaoiseach gaoth dil.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Cois abhainn na linn tá buíon ag géarghol,</span>
<lb n="160"/><span>'S gach ionad a mbíodh do shuí 's do théarnamh.</span>
<lb n="161"/><span>Tá Ráth Conáin go díomách déarach,</span>
<lb n="162"/><span>'S tá géim 's gáir cois Máighe na méithbhreac.</span>
<lb n="163"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="164"/><p><span>Ó cuireadh fá líog mo dhíth go faon tú,</span>
<lb n="165"/><span>A sheabhac gan bhaois 's a shaoi na Gaeilge,</span>
<lb n="166"/><span>Gan chealg gan chlaon id chroí gealmhéineach,</span>
<lb n="167"/><span>Ar chaithis do shaol gan teimheal gan éalaing.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Bíodh gur fada gan tapa i ndaorbhroid</span>
<lb n="170"/><span>Fíorshliocht frasamhail fearga Gaeil ghlais,</span>
<lb n="171"/><span>Gan trua age Gallaibh á ngearadh 's á gcéasadh,</span>
<lb n="172"/><span>Monuar is measa liom iomairt an éaga.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>Is dochrach lium 's is dubhach déarach</span>
<lb n="175"/><span>Tá a dhul don úir i gciúnn do ghaolta,</span>
<lb n="176"/><span>Mar is tú do scrúdaigh gan údar Béarla,</span>
<lb n="177"/><span>'S gach stair dar tionscnadh ó thúis in Éirinn.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>Do bhí tú ciallmhar rialta i dtéacsaibh,</span>
<lb n="180"/><span>An scríbhinn diaga 's gach cian-stair cléire.</span>
<lb n="181"/><span>An bás do thriall mo chiach ad thraochadh,</span>
<lb n="182"/><span>A tháthaigh pian go dian im thaobhsa.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>'Sé a dh'fhúig balbh mo theanga gan éifeacht,</span>
<lb n="185"/><span>A chlaochlaigh taitneamh 's dearcadh mo chlaonroisc;</span>
<lb n="186"/><span>Tá mo dheilbh le deifir am shéanadh,</span>
<lb n="187"/><span>'S do-chím san leirg chugham meirge an éaga.</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>Ocht gcéad ar mhíle ríomh id léannaibh,</span>
<lb n="190"/><span>An seachtú bliain 'na dhiaidh sin d'éagais,</span>
<lb n="191"/><span>Iar ngéim Chríost i gclí dhil dhaonna,</span>
<lb n="192"/><span>'S go flaithis na naomh ár nguí ad dhéigse.</span></p>
<lb n="193"/>
<lb n="194"/><p><span>Lá Eoin Baiste mo dheacair mar léitear,</span>
<lb n="195"/><span>Um neoin Dé Sathairn do chealg an t-éag thú,</span>
<lb n="196"/><span>iar bhfáil beannacht agus athrach beatha ón Saorcheap,</span>
<lb n="197"/><span>'S áras fairsing i bhflaitheas Mhic Dé ghil.</span>
<lb n="198"/></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="199"/><p><span>An Fheartlaoi:</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>Scéal doilig liom daor dochrach déarach duairc,</span>
<lb n="202"/><span>Thug béim choscarthach éag-thorcharthach ar éigse 's sua,</span>
<lb n="203"/><span>An saor sochrach séimh soineanta saothrach suairc</span>
<lb n="204"/><span>I gcré tochailte, mo léan, loiscneach go faon in uaigh.</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>A bhláith dhil an Átha nár chealgach croí,</span>
<lb n="207"/><span>Is iomaí lá a bhíos láimh leat i dtabhairne 'nár suí,</span>
<lb n="208"/><span>Ag iomrá feacht ar ard-ghail 's ar ghaisce mearlaoch,</span>
<lb n="209"/><span>'S do bhás, och mo ghéar-ghol, a chealg mo chlí.</span></p>
<lb n="210"/>
<lb n="211"/><p><span>An Ceangal:</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>A chrua-lic mo bhuaireamh mo mhuar-nimh 's mo bhrostú léin,</span>
<lb n="214"/><span>fád ghualainn 'na luaithre 's 'na chothú daol,</span>
<lb n="215"/><span>An sua suilt don tsuairc-stoc bhí stairiúil séimh,</span>
<lb n="216"/><span>Tadhg uasal nár thuathail Ó Conchubhair caomh.</span></p>
<lb n="217"/>
<lb n="218"/><p><span>Bzzzzz1808 19T</span>
<lb n="219"/><span>Do bhíossa lá bláfar aoibhinn</span>
<lb n="220"/><span>Ag taisteal trá cois Máighe na mín-sreabh,</span>
<lb n="221"/><span>Ag maranamh tráth ar chás an tsaoigil,</span>
<lb n="222"/><span>'S an aiste, mo chrá, 'na dtarla Gaoidhealaibh.</span></p>
<lb n="223"/>
<lb n="224"/><p><span>Ba bhreátha an t-amharc go dearbh mar shílim</span>
<lb n="225"/><span>Ná Nás na bhFlatha 's ná Teamhair na Ríoghra,</span>
<lb n="226"/><span>Ná Mount Ilympium 's ná Elysium,</span>
<lb n="227"/><span>'S ná áras taitneamhach Eamhain na Craoibhe.</span>
<lb n="228"/></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="229"/><p><span>Do bhí an t-eo ballchorcra is follas sa linn úd</span>
<lb n="230"/><span>'S an eascú fhada le taitneamh ag síneadh,</span>
<lb n="231"/><span>Na bric gheala 'na sraithibh sa gcaoin tsruth,</span>
<lb n="232"/><span>'S an t-iascaire cealgach á dtabhairt chun tíre.</span></p>
<lb n="233"/>
<lb n="234"/><p><span>Do bhí fiach agus sealg ar shleasaibh na mínchnoc,</span>
<lb n="235"/><span>An fia 's an sionnach ag tabhairt a scríbe,</span>
<lb n="236"/><span>An míol mongrua ba luath ar maoilinn,</span>
<lb n="237"/><span>Ag marcra uasal fuadrach saoithe.</span></p>
<lb n="238"/>
<lb n="239"/><p><span>Do bhí caoin ghuth coin ar bhordaibh fíodhbha</span>
<lb n="240"/><span>Ag síor-chur nóta i gcomhair na gaoithe,</span>
<lb n="241"/><span>'S gach ní eile fós ba leor chun aoibhnis</span>
<lb n="242"/><span>Do dhuine dem shórt a bhí breoite cnaoite.</span></p>
<lb n="243"/>
<lb n="244"/><p><span>Níor chian go dtáinig trálacht soilse,</span>
<lb n="245"/><span>'S urú neamhghnáth san áit im thimpeall;</span>
<lb n="246"/><span>Maidhm a chuala 's luascadh sí-chnoic,</span>
<lb n="247"/><span>Agus saighead nímhe buaileadh im chluais a bhíog mé.</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Do chuala gáir in airde i nglinntibh,</span>
<lb n="250"/><span>'S guth os ard á rá go foilseach:</span>
<lb n="251"/><span>Imigh, fág an áit seo suite,</span>
<lb n="252"/><span>'S do gheobhair amárach tásc nua sceimhle.</span></p>
<lb n="253"/>
<lb n="254"/><p><span>Fágaimse an bealach go hatuirseach scíosmhar,</span>
<lb n="255"/><span>Go ránga le deifir an leirg i mbímse;</span>
<lb n="256"/><span>Mar sin dom féin go dteacht don Aoine,</span>
<lb n="257"/><span>'S do chuala éacht tar éis na hoíche.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>Scéal do bhuair mé 's d'fhuig suaite m'intinn,</span>
<lb n="260"/><span>Scéal thug gruafhliuch sua 's saoithe,</span>
<lb n="261"/><span>Scéal thug uaill ar fuaid na tíre,</span>
<lb n="262"/><span>Scéal docht dubhair duairc dubh dítheach.</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>Scéal goinideach do bhruinnealla gnaoi-gheal,</span>
<lb n="265"/><span>Scéal tubaisteach do lobhar 's d'fhíor-bhocht,</span>
<lb n="266"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="267"/><p><span>Scéal loiscneach do lucht frofa na Gaoilge,</span>
<lb n="268"/><span>Scéal t'orchra a bhain osna as mo chroíse.</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>An scéal so aithrisfead feasta go fíor daoibh,</span>
<lb n="271"/><span>Gé gur thál frasa óm dhearcaibh é insin:</span>
<lb n="272"/><span>Bás mo mharcaigh mhear-mheanmnaigh mhíonla,</span>
<lb n="273"/><span>Iarna theascadh dá chapall gan bhrí ar bith.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>'S dearbh thar aon san réim sin ríomhaimse,</span>
<lb n="276"/><span>Gur fhágais créachta ró-ghéar im chlíse.</span>
<lb n="277"/><span>Gé nárbh fhollas don phobal mo ghaol leat,</span>
<lb n="278"/><span>Do bhí mo chumann ar gcumas ó chroí leat.</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>Ba bhlasta ód bheólsa cóir-stair Gaoilge,</span>
<lb n="281"/><span>'S ar canadh le Hómer ar dhó na Traoi Thoir;</span>
<lb n="282"/><span>Virgil 's Óvid cé mór a scríobh siad</span>
<lb n="283"/><span>B'aithnid duit fós 's go leor ná ríomhaimse.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>An Fheartlaoi:</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>Níor bhaosmhar a thréithe ná a labhartha grinn,</span>
<lb n="288"/><span>Bhí léannta geal-mhéinneach gan magadh gan poimp,</span>
<lb n="289"/><span>Gan éalaing 'na bhéasa gan gangaid 'na chroí,</span>
<lb n="290"/><span>Lán d'fhéile do dhaonnacht 's do mhaise 'na ghnaoi.</span></p>
<lb n="291"/>
<lb n="292"/><p><span>Go buan guím Íosa fuair peannaid go dian,</span>
<lb n="293"/><span>'S banríon an aoibhnis le'r hoileadh tú, a Dhia,</span>
<lb n="294"/><span>Na naoimh, na mairtírigh 's na haingil mar iad,</span>
<lb n="295"/><span>Dod chaomhnadh ar an bhfíor-nimh úd charcair na bpian.</span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span>An Ceangal:</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>Is fád thaobhsa a chaomh-lic i gcoimeád crua,</span>
<lb n="300"/><span>Tá an saorbhile séimh-oilte folláin suairc;</span>
<lb n="301"/><span>Go faon-lag, mo léir ghoin, sin Tomás sua</span>
<lb n="302"/><span>De chaomh-fhine Ghaelach Uí Chatháin uais.</span>
<lb n="303"/></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="304"/><p><span>Bzzzzz1806 19T</span>
<lb n="305"/><span>Go moch im reathaibh ar maidin Dé hAoine,</span>
<lb n="306"/><span>Go docht ag taisteal le sleasaibh gach tíre,</span>
<lb n="307"/><span>Le brón ag machnamh ar iomad gach díthe</span>
<lb n="308"/><span>is breo a thug Galla ar chalmshliocht Mhílidh.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>Im réim do ránga don stáir chun scíthe</span>
<lb n="311"/><span>Le taobh Chnoc Áine dob áláinn fíor ghlas;</span>
<lb n="312"/><span>Cois abhann do stadas go hatuirseach caointeach,</span>
<lb n="313"/><span>'S mo dhéara ag fearadh go talamh 'na linntibh.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>Do bhí sruth tréan de dhéaraibh fíorghoirt</span>
<lb n="316"/><span>Óna réalt-roisc go féar léi ag síneadh;</span>
<lb n="317"/></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="318"/><p><span>Bhí a craobhfholt ar gach taobh léi scaoilte,</span>
<lb n="319"/><span>'S ba chathach a héadan réaltach ríoga.</span></p>
<lb n="320"/>
<lb n="321"/><p><span>Ba leabhar a haolchorp aolmhar síodmhar,</span>
<lb n="322"/><span>Ar lasadh le péarlaibh 's séadaibh saíbhre;</span>
<lb n="323"/><span>Ba shamhail do Phoebus le méad a soilse,</span>
<lb n="324"/><span>Fá scamallaibh néal d'fhág caoch mo chlaoinroisc.</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>Óir ba shamhail do Hélen a gné 's a caoindreach,</span>
<lb n="327"/><span>Nó leis an dé-bhean Vénus mhíntais;</span>
<lb n="328"/><span>Do rug sí an chraobh ó Dhéirdre 's Aoife,</span>
<lb n="329"/><span>Gur bhuaigh scéimhchruth ó ghéar-chnaoite.</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>Mo mhilleadh mo thrua 's mo bhuairt é sínte,</span>
<lb n="332"/><span>Gan mire san uaigh le lua is díth liom;</span>
<lb n="333"/><span>Cuisle na sua chun duan 's laoithe,</span>
<lb n="334"/><span>d'fhuig mise am uath go buan á chaoineadh.</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>Ba chróga a sheasamh ar mhachaire coimheascair</span>
<lb n="337"/><span>Ag seoladh namhaid chun reatha lá maidhme;</span>
<lb n="338"/><span>Bhí modhúil measartha maisiúil míonla,</span>
<lb n="339"/><span>Gan speois i dtaiscithe mearaithe an tsaoil seo.</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>Do bhí sé uais gan uaill gan díomas</span>
<lb n="342"/><span>I gcaoin-chomhluadar sua 's saoithe;</span>
<lb n="343"/><span>Ba mhór a thabharthas ar fheabhas ón Naomhspiorad,</span>
<lb n="344"/><span>Fear diaga i bpearsain gan chleasa gan chlaoine.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>Dá mbeadh sé fealltach falsa fíochmhar,</span>
<lb n="347"/><span>Aithiseach clamparach cantlach coímhtheach,</span>
<lb n="348"/><span>Gan céill gan gliocas gan mire gan míne,</span>
<lb n="349"/><span>An t-éag dá sciobadh chomh hobann níor bhaol do.</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>Mo laoch in úir mo chumha mo scíos goirt,</span>
<lb n="352"/><span>Mo ghlé-fhear lonrach laochdha;</span>
<lb n="353"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="354"/><p><span>Ba chróga seasamh go calma fíorcheart</span>
<lb n="355"/><span>An uair tharla i nglasaibh ag Gallaibh 's i gcuibhreach.</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>Is trua liom pobal na Droman gan príomhcheap,</span>
<lb n="358"/><span>Ina chuaille cosanta i gcothrom an choimheascair;</span>
<lb n="359"/><span>Is trua do bhráithre gach tráth ad chaoineadh,</span>
<lb n="360"/><span>Ag déanamh a n-ochláin ó tharlaís sínte.</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>Go mearaithe lingeas ó ionad mo scíthe,</span>
<lb n="363"/><span>An t-am a chuala uaill-ghuí na ríona;</span>
<lb n="364"/><span>Do dhruideas 'na dáil cér dhána an gníomh dom,</span>
<lb n="365"/><span>'S mo hata im láimh le páirt don aoileann.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>Atá clann Ghiobúin is feas dubhach choíche,</span>
<lb n="368"/><span>'S tá Ó Cearbhaill ar mearú tríd sin;</span>
<lb n="369"/><span>Tá Ó hIúmhair fá chumhal go scíosmhar,</span>
<lb n="370"/><span>Ó cuireadh in úir go dlúth an saorfhear.</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>Is atuirseach Donn gan mheabhair dáiríribh,</span>
<lb n="373"/><span>'S flaith Chnoc Samhna go fann lag fíochmhar;</span>
<lb n="374"/><span>Tá gasra garg Dhrom Asail go scíosmhar,</span>
<lb n="375"/><span>'S is mearaithe is feas tá Cnap 's a bhuíon ban.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>Do shárghoil Áine 'na dheáidh 's Aoibheal;</span>
<lb n="378"/><span>Is taomach d'fhág an stáidbhean Clíona;</span>
<lb n="379"/><span>Níl finne-bhrog leasa ná sí-chnoc</span>
<lb n="380"/><span>Ón bhFéil don Charraig nár chealg an saoi suilt.</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>Tá an Úir Ghearra mo dheacair gan aoibhneas,</span>
<lb n="383"/><span>'S an Dromain dealbh gan cabhair chun síthe;</span>
<lb n="384"/><span>Tá an tÁth Leacach fá cháid 's teimheal dubh,</span>
<lb n="385"/><span>A dtuargna catha is feasach fá líogaibh.</span>
<lb n="386"/></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="387"/><p><span>Tá Dún Cobhthaigh go canntlach claoite,</span>
<lb n="388"/><span>Is tá Dumhaghlam, an seandún aoibhinn;</span>
<lb n="389"/><span>Tá Dún Dealgáin ar anáird sílim,</span>
<lb n="390"/><span>'S i nDún gCrot tá tocht ar dhaoine.</span></p>
<lb n="391"/>
<lb n="392"/><p><span>Tá ár 's orchra i gCeann Chorra an Chíosa,</span>
<lb n="393"/><span>'S i gCruachain Chonnacht tá foireann ag síor-ghol;</span>
<lb n="394"/><span>Is déarfhliuch feara in Eamhain na Craoibhe,</span>
<lb n="395"/><span>'S tá scéal i gCaiseal 's i dTeamhair na Rí air.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>Is tuirseach d'fhág gach ársa Gaelach,</span>
<lb n="398"/><span>Bhí fiúntach fáilteach sárghlic saorga,</span>
<lb n="399"/><span>Fá mhoghsaine Gall na gcama gcleas claona,</span>
<lb n="400"/><span>Ó torchradh fann a nGoll 's a Míleadh.</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>Ba é a gcabhair a dtaca 's a ndíon é,</span>
<lb n="403"/><span>A sciath catha a gclogad 's a gcraoiseach,</span>
<lb n="404"/><span>A gceann cuir 's a dtiarna coimheascair,</span>
<lb n="405"/><span>'S is long gan seol 'na dheoidh na Muimhnigh.</span></p>
<lb n="406"/>
<lb n="407"/><p><span>Do fuaireadar amas le cealg chun díoltais,</span>
<lb n="408"/><span>'S uain na faille ar ghasra an choimheascair,</span>
<lb n="409"/><span>Iar dteacht dóibh armtha gan fhios go fíochmhar;</span>
<lb n="410"/><span>'S le feall gur cailleadh seabhac dá mhuintir.</span></p>
<lb n="411"/>
<lb n="412"/><p><span>Do thugadar ruaig go cruaidh dá dhíth-ghoin,</span>
<lb n="413"/><span>Ar mbeith gan slua dó ar uatha buíne;</span>
<lb n="414"/><span>Ní ráinig leo an laoch sa ngleo a thraochadh,</span>
<lb n="415"/><span>Go dtáinig an t-éag dár ghéill na mílte.</span>
<lb n="416"/></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="417"/><p><span>Na préamhaibh órga gan tlás ór shíolraigh</span>
<lb n="418"/><span>A réim mo chás go hard ní mhaoífead:</span>
<lb n="419"/><span>Mac Giobúin cáidh fuair cás i gClár Loirc,</span>
<lb n="420"/><span>'S Ó Riordáin thug ár a naímhde.</span>
<lb n="421"/><span>Níl suim éifeacht im bhréithre baoithe,</span>
<lb n="422"/><span>'S táim tinn traochta ó ghéar-ghol caointe;</span>
<lb n="423"/><span>Fuigfead féin tú, a réaltain mhíonla,</span>
<lb n="424"/><span>'S slán 's céad maraon lem ghuí leat.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>A shoilbh-fhir don bhorbfhuil dob áille préamh,</span>
<lb n="427"/><span>Ag cosnamh cirt i bhfearann Loirc fuair sádhas 's réim;</span>
<lb n="428"/><span>Fá ghoirm-lic sa Dromain seo ó tharlais faon,</span>
<lb n="429"/><span>M'osna-ghoin is doilig liom 's is cás mo scéal.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>Níl greann 'na dheoidh i bhFódhla féir ghlais Airt,</span>
<lb n="432"/><span>Níl rann go cóir á chló, cur síos ná reacht;</span>
<lb n="433"/><span>Tá scanradh 's scóladh ar phór-shliocht Mhílidh is feas,</span>
<lb n="434"/><span>Os faon ar feo a dtreon, a saoi 's a searc.</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>Dob oirirc an saoi seo fád thaoibh a gharbh leac mhór,</span>
<lb n="437"/><span>Ceap cosnaimh na nGaoidheal á ndíon ar Ghallaibh gach ló;</span>
<lb n="438"/><span>Dá thascar fá líog Dia hAoine is doilig liom ón,</span>
<lb n="439"/><span>'S go flaithis na naomh mo ghuí bíodh leat go deo.</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>I Ríocht Dé ghil tá an sárfhear ón bpobal sa thriall,</span>
<lb n="442"/><span>I bhfíor-chaomhnacht na naomh 's i gcaidreamh cliar;</span>
<lb n="443"/><span>Is síor-dhéarach d'fhág Gaela gan cabhair 'na dhiaidh,</span>
<lb n="444"/><span>'S mo ghuí féin leat, a Shéamais, go cathair a' Triair.</span>
<lb n="445"/></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="446"/><p><span>Bzzzzz1814-15ls 19T</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>Glóire dhuit Athair a dhealbhaigh réalta,</span>
<lb n="449"/><span>A chruthaigh talamh 's an fhairrge chraosach,</span>
<lb n="450"/><span>Grian 's gealach chun solas a dhéanamh,</span>
<lb n="451"/><span>Naoimh 's aingil 's na flaithis le chéile.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>Go dtige do Ríocht go fíor a Dhé dhil,</span>
<lb n="454"/><span>Go ndéantar do thoil ar an dtalamh 's t'ainm go naomhthar;</span>
<lb n="455"/><span>Ár n-arán laethúil inniu tabhair féin dúinn,</span>
<lb n="456"/><span>'S maith dhúinn ár gcionta in am ár n-éaga.</span></p>
<lb n="457"/>
<lb n="458"/><p><span>Mar mhaitheamna tráth do chách le chéile</span>
<lb n="459"/><span>Do ní in ár n-aghaidhne cionta daora;</span>
<lb n="460"/><span>Ná lig sinn a chlaoi i gcaithí claona,</span>
<lb n="461"/><span>Ach ó gach olc 's toisc tabhair saor sinn.</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>Mar a thugais Naoi 's a bhuíon ón nDílinn,</span>
<lb n="464"/><span>Mar a thugais Ísaac ón íobairt saor leat,</span>
<lb n="465"/><span>Mar a rugais Maois leat tríd an dtréanmhuir,</span>
<lb n="466"/><span>'S mar a thugais Lot ó Shodom na gclaonbheart.</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>Mar fhuasclais Jób ó mhór-chuid péine,</span>
<lb n="469"/><span>Mar a thugais an triúr ón bhfuirnéis bhaolach,</span>
<lb n="470"/><span>Mar a thugais Dónall ós na leoin gan sméide,</span>
<lb n="471"/><span>'S mar a rugais na hApstail ó ghlasaibh 's ó ghéibheann.</span>
<lb n="472"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="473"/><p><span>Go mbeannaítear dhuit a Mhuire tá lán gan bhréaga</span>
<lb n="474"/><span>Do na grásta do thál an Naomhspiorad,</span>
<lb n="475"/><span>Tá ár dTiarna maille leat gan traochadh,</span>
<lb n="476"/><span>A Bhanríon mhilis na cruinne le chéile.</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>Is beannaithe tú, a ghrá, idir mnáibh an tsaogail,</span>
<lb n="479"/><span>Is beannaigthe toradh do bhruinne ró-naofa;</span>
<lb n="480"/><span>Sin Íosa Críost go fíor dár saoradh,</span>
<lb n="481"/><span>d'fhulaing a chroí 'na chlí a raobadh.</span></p>
<lb n="482"/>
<lb n="483"/><p><span>A Naomh Mhuire is gile ná réalta,</span>
<lb n="484"/><span>A Mhaighdean ghrách 's a Mháthair Dé ghil,</span>
<lb n="485"/><span>Bíodh do ghuí chun Críost dár saoradh,</span>
<lb n="486"/><span>Anois le fonn 's in am ár n-éaga.</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>A Íosa Críost a d'íoc go daor dúinn</span>
<lb n="489"/><span>Ar chrann na croise d'fhulaing do chéasadh,</span>
<lb n="490"/><span>Trí goin do chlí 's trí shuim do chréachta</span>
<lb n="491"/><span>Dhein dúinn díon ar fhíoch na péiste.</span></p>
<lb n="492"/>
<lb n="493"/><p><span>A Rí na bhflathas do cheannaigh go daor sinn,</span>
<lb n="494"/><span>A Dhia tú mholadh, mo dhochar, ní fhéadaim,</span>
<lb n="495"/><span>Óir táim im pheacach gach uile thréimhse,</span>
<lb n="496"/><span>Báite im chionta i gceann a chéile.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Táim ag casadh fá bhrataibh do scéithe,</span>
<lb n="499"/><span>'S glac isteach mé, a Cheap-rúin naofa,</span>
<lb n="500"/><span>'S geallaim go humhal led chúnamh a Dhé dhil,</span>
<lb n="501"/><span>Ná tuitfead le fonn ins na cionta céanna.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>Admhaím tráth i láthair Dé dhil,</span>
<lb n="504"/><span>'S Muire Ógh an tÓr-chiste naofa,</span>
<lb n="505"/><span>Na naomh, na n-aingeal 's na n-apstal le chéile,</span>
<lb n="506"/><span>Go ndearna do reacht agus t'aitheanta a raobadh.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>Ba mhór mo leisce 's do b'annamh mo thréanas;</span>
<lb n="509"/><span>Do bhínn ar meisce agus ar uireasa céille;</span>
<lb n="510"/></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="511"/><p><span>Ba mhór mo shainnt chun saibhris saolta,</span>
<lb n="512"/><span>'S ag briseadh na saoire bhínn gan traochadh.</span></p>
<lb n="513"/>
<lb n="514"/><p><span>Uch, mo mhairg, mo ruaig, mo chréacht-ghoin,</span>
<lb n="515"/><span>A gcur síos go fíor ní fhéadaim,</span>
<lb n="516"/><span>Óir ní lia gaineamh na mara le chéile</span>
<lb n="517"/><span>Ná a bhfuil do pheaca ar m'anam dá thraochadh.</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>Athair na ngrásta a thál do dhaonnacht,</span>
<lb n="520"/><span>Trí thinnis páise tÁrd-Mhic naofa,</span>
<lb n="521"/><span>Maith dhom mo pheacaí 's óm namhaid tabhair saor mé,</span>
<lb n="522"/><span>'S ná lig dom triall go fuineadh na péine.</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>A Dhia uile chómhachtaigh led thrócaire faosaigh</span>
<lb n="525"/><span>Ar na mairbh gan gó tá fós i ngéibheann;</span>
<lb n="526"/><span>Oscail na flaithis dóibh Athair le daonnacht,</span>
<lb n="527"/><span>'S dúinne uile ar ár dtriall le héag-ghoin.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>Glóire d'Athair na beatha 's na saorbhreath,</span>
<lb n="530"/><span>Ár bpiolóid seasaimh ár gcabhair 's ár gcaomhnadh,</span>
<lb n="531"/><span>Dár Slánaitheoir Críost 's don Naomhspiorad,</span>
<lb n="532"/><span>Mar bhí mar tá's bheas gan traochadh.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cois Máighe na gCaor

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cois Máighe na gCaor

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
