Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">0201</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L005</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1735c 18L</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2017</date><idno>L005</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author>0201</author><imprint><publisher/><date>1735c 18L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="0"/><span>CUID 1.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>DOMINICA 13a POST PENTECOSTENC ET QUARTA PORS PASCA. DE PECCATO, .I. DON</span>
<lb n="3"/><span>PHEACADH.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>'Sé is peacadh ann, easumhlacht agas easanoir a thabhairt do Dhia</span>
<lb n="8"/><span>aig briseadh a dhlighidh agas dligheadh na heaglaise agas na doléite </span>
<lb n="9"/><span>sa ls. agas aghaidh.  Dha chineal pheacaidh ann, .i. peacadh na</span>
<lb n="10"/><span>sinsire agas peacadh gniomha.  'Siod Adhmha agas Eabha a righne an</span>
<lb n="11"/><span>chéad pheacadh aca ag ithe ubhal na haithne a ngairdín phárdhaois,</span>
<lb n="12"/><span>agas is mór doléite sa ls. a tharla dhoibh féin agas da doléite </span>
<lb n="13"/><span>sa ls a shon, .i. sgrios agas di doléite sa ls. mheas da raibh</span>
<lb n="14"/><span>aca doléite sa ls. talmhan easumhla doléite sa ls. eile, gach</span>
<lb n="15"/><span>mór- doléite sa ls. an bás féin doléite sa ls. an pheacdoléite </span>
<lb n="16"/><span>sa ls. aca so orra doléite sa ls. asbal ag rádh doléite sa ls.</span>
<lb n="17"/><span>Per unum hominem pe<c>catum intravit in mundum, per pe<c>catum</span>
<lb n="18"/><span>autem mors.</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Roinntear an peacadh a doléite sa ls. chineal eile, .i. an peacadh marbhtha</span>
<lb n="21"/><span>agas an peacadh sologhtha.  Nídh an peacadh sologhtha an t-anam tinn, acht</span>
<lb n="22"/><span>do bheir an peacadh marbhtha bás iomlán dó, oir is náduir don pheacadh</span>
<lb n="23"/><span>marbhtha an t-anam a chruthaigh Dia rosgiamhach ro-áluin ann fein</span>
<lb n="24"/><span>do thruaileadh agas do shalchadh chomh graineamhail agas sin go sgaran grasa</span>
<lb n="25"/><span>Dé leis,</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="26"/><p><span>.i. doléite sa ls.dh agas glóir an anma.  doléite sa ls.eibh bás siordhaidhe</span>
<lb n="27"/><span>doléite sa ls. as an staid sin doléite sa ls. Dhé arist.  Ca leis is</span>
<lb n="28"/><span>cosamhail an t-anam ar staid an pheacaidh?  Is cosamhail é le corp</span>
<lb n="29"/><span>atá tar eis bais.  Caillean an corp a dha doléite sa ls. cuma.  An ghnuis a</span>
<lb n="30"/><span>bhi moiseach gloirdhealbhach an aimsir na beathadh, eirighean sí fiamhach dorcha</span>
<lb n="31"/><span>dathghrana, air mhodh go mbian faitgheas agas leisge air a' duine bheo, an</span>
<lb n="32"/><span>fhiorcharaid féin, a thoigheacht da chóir, dá ghar, no fheuchaint air le</span>
<lb n="33"/><span>heagla agas le huamhan na hanchuma agas na graineamhlacht a bios air, agas</span>
<lb n="34"/><span>fós air mhead a mhorgaidh, a bhreantanais, agas a dhrochbholaidh.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Teagbhan a' nídh ceadna don anam air staid an pheacaidh.  Caillean se a</span>
<lb n="37"/><span>dhealradh agas a sgeimh; caillean se na grasa; agas ce gur fhuiling</span>
<lb n="38"/><span>Críosda bás air a shon, agas ce gur mor a' grádh agas a' cion a bhi aige air</span>
<lb n="39"/><span>roimhe sin, ní feidir leis feasda feuchaint no amh-arc air, cionn gur chuir</span>
<lb n="40"/><span>sé luireach agas eideadh bainsdhdoléite sa ls. Chriosda dhe agas gur chuir</span>
<lb n="41"/><span>leibhreigh doléite sa ls. ghrana an diabhail air.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Mar sin, ní bhfuil olc air bith is mó agas is measa no an peacadh marbhtha.</span>
<lb n="44"/><span>Ní bhfuil olc ann acht é féin amhain, oir is uadha fhásas agas shiolaigheas</span>
<lb n="45"/><span>an uile olc eile dar féidir olc a ghairm dhe.  Saoilean a' duine ainbhfiosach</span>
<lb n="46"/><span>égcéillidh gur mór a' t-olc a bheith bocht, gan mhaoin, gan chuid, gan</span>
<lb n="47"/><span>charuid, gan slainte, gan luaithdoléite sa ls.le, gan luth, gan lúas, gan</span>
<lb n="48"/><span>mheas, gan chluthaigh, acht tuig gur mó an t-olc a<o>n pheacadh marbhtha</span>
<lb n="49"/><span>amháin no iad sin, agas a mhíle uirid eile, or ni bhfuil duine ar bith</span>
<lb n="50"/><span>bocht, amhgrach, no miofhortunach ach amháin an té ata air staid a' pheacaidh.</span>
<lb n="51"/><span>An té nach bhfuil air a' staid sin ach (air) staid na ngrás, ata an fear sin</span>
<lb n="52"/><span>ni<os> saidhbhre a suilibh Dé an ua<i>r an bhais no bhidh Solamh</span>
<lb n="53"/><span>mhac Dailbhi no an prionsa saoghalta is cumhachtaidh air bith, ma</span>
<lb n="54"/><span>fuair se</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="55"/><p><span>bás air staid an pheacaidh.  Is amhlaidh a bhidh Iob naomhtha saidhbhir a</span>
<lb n="56"/><span>latha<i>r a' bhais, agas Lasarus a bhidh 'na luighe ag geataibh an duine</span>
<lb n="57"/><span>shaidhbhir agas aniomad eile do na naoimh, ce nach raibh meas orrtha a</span>
<lb n="58"/><span>suilibh daoine.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Adubhairt me roimhe nach bhfuil olc air bith is mó no an peacadh, agas is</span>
<lb n="61"/><span>cruthughadh air sin nach bhfuil olc air bith ann agas nach raibh ariamh nach</span>
<lb n="62"/><span>é an peacadh air mhodh eigin is cionnsioca<i>r leis.  Bhidh Lucifer 'na</span>
<lb n="63"/><span>phrionsa agas 'na archaingiol a bhflaitheas Dé.  Is aige a bhí lochran</span>
<lb n="64"/><span>soillseach na gloire air iomchar.  Bhí se mórchumhachtach as cionn na</span>
<lb n="65"/><span>n-aingeal eile.  Bhí sé dobhásaigh, 'se sin le radh, niarbh éidir a bhasgadh</span>
<lb n="66"/><span>no a mharbhadh.  Bhi se saortholach, .i. 'na mhaistir air a thoil agas a</span>
<lb n="67"/><span>chomha<i>rle féin.  Bhi se fiosach fioreolach glormhor gnúisdhealradhach</span>
<lb n="68"/><span>oireamhnach coimhfhreagarach don bheathaidh shiordhaidhe agas do na</span>
<lb n="69"/><span>subhailcibh, capax omnium virtutum et beatitudinis, ach d'aimhdheoin sin</span>
<lb n="70"/><span>uile, díbreadh e féin agas na sloite eile maraon ris sios go hifrionn amach</span>
<lb n="71"/><span>as radharc agas as fiaghnaise Dé as sioca<i>r a<o>n pheacadh 'mháin</span>
<lb n="72"/><span>marbhtha, .i. peacadh an diomais, an uabhair, no na haindreime, agas gan</span>
<lb n="73"/><span>toil a thabhairt ach aon uair amháin don pheacadh sin.  Agas chomh luath agas</span>
<lb n="74"/><span>thugadar an toil sin, chlaochlo agas d'athruigh a ndeilbh agas a snuadh ona</span>
<lb n="75"/><span>bheith soillseach gnuisainglidh chum a bheith dubh dorcha diabhlaigh</span>
<lb n="76"/><span>daolmhur ó mhead an uamhain agas na hanchuma a chuir smúid agas gráin a'</span>
<lb n="77"/><span>pheacaidh orrtha, air mhodh nachair fhuiling Dia amharc no feuchaint orrtha</span>
<lb n="78"/><span>o sin amach go siordhaidhe.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>Creud far díbreadh Adhmha as gairdin phardhaois?  Rinneadh fa pheacaidh</span>
<lb n="81"/><span>marbhtha na sainte, an chraois, agas na heasumhlacht, agas ce go bhfuil se</span>
<lb n="82"/><span>sin sé mhile bliadhan o shoin, niar cosgadh agas niar sásadh fearg Dé fós</span>
<lb n="83"/><span>leis féin no lena threibh 'na dhiaidh.  Or marb e na peacaidh sin Ádhmha,</span>
<lb n="84"/><span>bhiaidh se féin agas a chlann o sin a leith saor air an uile chineal amhgair</span>
<lb n="85"/><span>agas aicideacha euxamhla ata toruigheacht orrtha, agas fós saor on bhás</span>
<lb n="86"/><span>féin.  Agas mar an gceadna, bhiaidh beatha aoibhin ag an duine, tórtha</span>
<lb n="87"/><span>taitneamhacha na talmhan ag teacht agas ag fás uadhfa féin, gan allas, gan</span>
<lb n="88"/><span>saothar, gan mórghniomh, agas fa dheoidh bheadh beathaigh allta na talmhan,</span>
<lb n="89"/><span>eunlaidh an aeoir, iasg na marra, agas creatuir</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="90"/><p><span>euxamhla eile na cruinne faoi umhlacht, faoi smacht, agas faoi</span>
<lb n="91"/><span>thigheardas aige. Gen.c 2.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>Is as sioca<i>r pheacaidh na tnutha agas an dunmharbhaidh a dhíbir Dia</span>
<lb n="94"/><span>Cain mhac Adhmha amach as a phobal agas bhuail se comhartha agas branda</span>
<lb n="95"/><span>grána an pheacaidh air ionnas go n-aithneochfidh é agas go mbiadh na huile</span>
<lb n="96"/><span>dhuine san ruaig air.  Mar an gceadna, an t-anam a bhias airna thruailleadh</span>
<lb n="97"/><span>agas airna mhilleadh le branda agas le graineamhlacht an pheacaidh agas a</span>
<lb n="98"/><span>chailleas moise agas sgéimh na ngrás, ni feidir le Dia, le na haingil, no le</span>
<lb n="99"/><span>na naoimh an t-anam a gheibh bás air a' staid sin a fheuchaint no fhulang,</span>
<lb n="100"/><span>ach díbread uadhfa an t-anam sin mar dhibrear fear lobhar no plaighe as</span>
<lb n="101"/><span>meadhan agas as lár an phobail, no caora chlabh as a' tsred, nó mar</span>
<lb n="102"/><span>dhíbereadh caora a huan féin uaidhche da bhfaiceadh si cuma, deilbh, no</span>
<lb n="103"/><span>deanamh madraigh no mic tíre air tteacht air.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Is as pheacadh na hantola agas na drúise a bathadh an saoghal an am na</span>
<lb n="106"/><span>diliona, agas fan adhbhar cheadna a slugadh Sodom agas Gomora sios</span>
<lb n="107"/><span>an aigean na talmhan.  Agas adubha<i>rt an Tighearna, "Sgriosfuidh me an</span>
<lb n="108"/><span>duine do chruthaigh me o aghaidh na talmhan, oir is aithreach liom a</span>
<lb n="109"/><span>ndeanamh" (Gen.,c.6,v. 7; Gen.,19,24).</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Is air son a' pheacaidh a d'fhuiling Criosda an pháis, .i. a chéasadh re</span>
<lb n="112"/><span>croich; agas ni ttainic rith cogaidh no cloidhimh, plaigh no gorta, sgrios</span>
<lb n="113"/><span>no sguirse air thír no air dhaoinibh ach mar chanaigh agas mar dhioghaltas</span>
<lb n="114"/><span>air son peacaidh egin anna raibh siod ciontach, a thig go coitcheanda gach</span>
<lb n="115"/><span>amhgar, gach buaidhreadh, gach léan agas leatrom aca.  A dhuine, ata h'intin</span>
<lb n="116"/><span>buaidhrea, ní bhfuil comhnaigh no socraigheacht oidhche no lae agad.  Is</span>
<lb n="117"/><span>iomdha mi-ádh agas tubaiste a' tuitiom ort agas gan fios agad creud is</span>
<lb n="118"/><span>freamh, adhbhar, no cionnsioca<i>r doibh.  Ach ransaigh thu féin go cruaidh</span>
<lb n="119"/><span>agus feuch nach ionnad féin astigh ata freamh do mhi-áidh agas do</span>
<lb n="120"/><span>bhua<i>ridh.  Feuch nach bhfuil leannan eigin peacaidh agad ata taraing gach</span>
<lb n="121"/><span>oilc agas gach urchoide aca so ort.  Ma ta, an fad agas a chuinneochas tu an</span>
<lb n="122"/><span>diabhal sin mar dhalta 'ga oileamhuin agas 'ga altrom ionnad fein astigh, na</span>
<lb n="123"/><span>bidh aontas ort a bheith gan sásadh inntinne, gan siochainte, ach díbir an</span>
<lb n="124"/><span>gadaigh sin uaid a<o>n ua<i>r amháin, agas ansin fillfidh</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="125"/><p><span>siochainte, suaimhneas, agas socraigheacht ad chroidhe arist.  Leig do rún</span>
<lb n="126"/><span>let athair faoisidin agas inneasaigh se dhuit creud is coir duit a dheanamh.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>Deirim arist nach bhfuil olc air bith is mo agas is urchoidigh no an</span>
<lb n="129"/><span>peacadh.  Díbrean se na grasa, marbhan se an t-anam, ni fhagan se neart no</span>
<lb n="130"/><span>brigh annsna subhailcibh no annsna deaghniomharadh, ni bhfuil maith no</span>
<lb n="131"/><span>luaidheacht annsa trosgadh, annsa déirc, annsan urnaigh, no annsna</span>
<lb n="132"/><span>deaghoibreacha eile a nithar air staid a' pheacaidh.  Ni bhfuil ionta ach</span>
<lb n="133"/><span>oibreacha marbha gan maith, gan bhrígh, réir na ndiadha<i>readh.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>A dhuine, da mbiadh do bheatha chomh naomhtha riaghalta le hancoire a</span>
<lb n="136"/><span>gcloich no le dithreabhach air uaigneas, da ndeanfa uirid muirbhilleadh agas</span>
<lb n="137"/><span>rinne Peadar no Pol no Padruic na bhfeart, da nduisgeochfa an marbh as an</span>
<lb n="138"/><span>uaidh le méad do naomhacht agas do chrábhaidh, no thabha<i>rt air na</span>
<lb n="139"/><span>rialtogadh tuirling anuas as na flaithis, agas tuit<iom> 'na dhiaidh sin a</span>
<lb n="140"/><span>bpeacadh marbhtha, chaillfea luaidheacht do chrabhaidh agas h'oibreachadh</span>
<lb n="141"/><span>uile.  Moirtnighean an peacadh marbhtha na deighniomharadh a rinneadh air</span>
<lb n="142"/><span>staid na ngrás féin, ach amháin go n-athbheoidhead arist an tan eirighios an</span>
<lb n="143"/><span>peacach ona pheacaibh - ni nach dean na hoibreacha marbhtha a nithear air</span>
<lb n="144"/><span>staid an pheacaidh, a bhias a gcomhnaigh marbh gan maith, gan bhrigh, mar</span>
<lb n="145"/><span>adubhairt me roimhe.</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Ba mhór agas ba mhaith an seirbhiseach do Dhia Solamh mhac Daibhi seal da</span>
<lb n="148"/><span>shaoghal, ach creud an ta<i>rbhe a bhi aige an tan a chuaidh se ar earroid?</span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>Bhí Iadas 'na chompanach agas 'na chomradaigh aig Criosda fein agas aig a</span>
<lb n="151"/><span>dheisgiobail ag deanamh crabhaidh, muirbhilleadh, agas morghniomharadh</span>
<lb n="152"/><span>euxamhla leo, etc., acht an ua<i>r a thuit se ar staid an pheacaidh ag brath</span>
<lb n="153"/><span>a mhaistir, chaill se e féin agas a ndearna se ariamh.</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>Chaill an Pharisineach uaibhreach luaidheacht a chrábhaidh agas a throsgaidh</span>
<lb n="156"/><span>as sioca<i>r pheacaidh an diomais (Luc.,18).</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>Mar an gceadna, Ananias agas Saiphiras, ce gur mhór a gcrábhadh,</span>
<lb n="159"/><span>thleig siod a gcuid don tsaoghal le barr crábhaidh fa chosaibh</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="160"/><p><span>na n-easbal, ach cionn go ndearnadar a<o>n bhreug amháin, rinne</span>
<lb n="161"/><span>Dia muirbhilleadh air a' bpunc orra (Act.,5).</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>Slugadh Corach, Dathan, agas Abiram agas an pobal uile</span>
<lb n="164"/><span>maraon leo sios go hifrionn beó tre fhosgladh na talmhan</span>
<lb n="165"/><span>(Nimh.,c.16) tre pheacadh an mhurmuir agas na heasumhlacht.</span>
<lb n="166"/><span>Ma rinne Dia gach dioghaltas aca so ar son peacaidh eigin air</span>
<lb n="167"/><span>a mhuintir féin a bhi a bhfad ag deanamh crábhaidh agas a' cathamh</span>
<lb n="168"/><span>a saoghail anna sheirbhis, creud shaoileas tusa eireochas duit</span>
<lb n="169"/><span>féin, a dhuine nach dearna lón air bith crábhaidh no dei-ghniomharadh</span>
<lb n="170"/><span>ariamh agas atá ag síordheanamh peacaidh don</span>
<lb n="171"/><span>uile shiord an aghaidh Dé o thainic cial thugad olc a dheanamh?</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>Dearc tuilleadh eile air urchoid an pheacaidh.  'Sé an peacadh,</span>
<lb n="174"/><span>mar adubhairt me roimhe, is freamh agas is ceannfatha don</span>
<lb n="175"/><span>uile olc.  Is é thairngeas sgrios agas fearg Dé, mar is é a</span>
<lb n="176"/><span>sgriosas agas a chuireas amach as leabhar na beathadh ainm an</span>
<lb n="177"/><span>fhíréin ata sgriobhtha le meur Dé air neamh agas a chuireas an</span>
<lb n="178"/><span>t-ainm sin sios a leabhar dubh dorcha daolaidh an diabhail</span>
<lb n="179"/><span>ann ifrionn.  'Se an peacadh a lassas agas a ghríosaigheas pianta</span>
<lb n="180"/><span>purgadara agas teine dofhulaing ifrinn nach feidir a mhuchadh no</span>
<lb n="181"/><span>chur as go trath bheith síor, agas fa dheoidh caillean lucht</span>
<lb n="182"/><span>deanta na bpeacadh, eadhon an gaduigh, an breagaire, an</span>
<lb n="183"/><span>craosaire, etc., a gclu agas a meas air a' tsaoghal sa bhos féin a</span>
<lb n="184"/><span>suilibh daoine, agas ní is measa no sin, an ghlóir shiordhaidhe air</span>
<lb n="185"/><span>a' tsaoghal eile.  Mar sin, ní bhfuil ní is dearbhtha nach</span>
<lb n="186"/><span>bhfuil olc air bith is mó agas is measa no an peacadh.</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="189"/>
<lb n="190"/><p><span>Anois, a Chriosdaidhe, mas maith leat na hoilc se do sheachna,</span>
<lb n="191"/><span>seachain freamh, siocair, agas ocoideachadh na n-olc.  Más maith</span>
<lb n="192"/><span>leat an phlaigh no an lobhar a sheachna, seachain lucht na</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="193"/><p><span>plaighe agas an lobhar d'eagla do mhilleadh no do shalchadh leo.</span>
<lb n="194"/><span>Mar an gceadna, seachain an drochchuideachta agas lucht dheanta</span>
<lb n="195"/><span>na n-olc d'eagla do thruailleadh no do shorbadh leo, or ní feidir</span>
<lb n="196"/><span>tathaigh a dheanamh air an drochchuideachta ata gonta le cron</span>
<lb n="197"/><span>an pheacaidh gan a bheith salach gonta ar aon nós agas air</span>
<lb n="198"/><span>aon bheasa leo, mar deir an psailmcheadach, Cum perverso</span>
<lb n="199"/><span>perverteris (Psailm.,17, v.27).</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>Fiafraigh don duine dhamanta creud fa air damnadh é, no</span>
<lb n="202"/><span>don duine mhiofhortunach adhbhar a mhiofhortuin.  Freagrad</span>
<lb n="203"/><span>dhuit, "Drochchuideachta na bpeacach a thug chum na criche</span>
<lb n="204"/><span>se inn."  Mar sin, mas aill leat an t-olc do sheachna, ni foloir</span>
<lb n="205"/><span>na hocoideachadh agas lucht dheanta na n-olc agas na ndroichghniomh</span>
<lb n="206"/><span>do sheachna, or truaillighear an fíreun agas an nimhchiontach a</span>
<lb n="207"/><span>measg agas a gcuideachta na gciontach air a' nós cheadna mar</span>
<lb n="208"/><span>mhillear agas mar truaillighear an fioruisge ag dórtughadh agas ag</span>
<lb n="209"/><span>comeasgadh fríd searbhuisge saile na fairge agas na mara.</span></p>
<lb n="210"/>
<lb n="211"/><p><span>Acht cionnas is feidir le duine a lucht gaoil agas páirte no an</span>
<lb n="212"/><span>mhuintir orrtha a bhfuil cion aige a sheachna, biodh gu raibh</span>
<lb n="213"/><span>siod go holc féin?  Freagran Criosda féin don cheist se ag rádh,</span>
<lb n="214"/><span>"Ma thugan do shuil no do lámh dheas oilbheim no sgannail</span>
<lb n="215"/><span>duit, teilg uaid iad, or is fhéarr duit a dhul go flaitheas Dé le</span>
<lb n="216"/><span>aon suil no le aon láimh no a dhul go hifrionn le do dhá shuil</span>
<lb n="217"/><span>no le do dhá láimh" (Mat.,5,29).  Mínighean na haithreacha</span>
<lb n="218"/><span>naomhtha, St Aug., St Hier., agas St Hilarius, na briatharadh</span>
<lb n="219"/><span>sa ag rádh, H'athair agas do mhatha<i>r, do dheirbhshiur agas do</span>
<lb n="220"/><span>dhearbhratha<i>r, do mhac agas do inghean no do bhean phosta,</span>
<lb n="221"/><span>etc., orrtha a bhfuil cion agad mar air do shuil no ar do laimh</span>
<lb n="222"/><span>dheis, ma bhian siod 'na n-ocoid no 'na gceannsiocair peacaidh</span>
<lb n="223"/><span>agad, teilg uaid iad, 'se sin le radh, sgar leo, fag agas seachain a</span>
<lb n="224"/><span>gcuideachta nias luaithe agas nias tuisge no a dhul go hifrionn leo.</span>
<lb n="225"/><span>Acht mar ttiocfa leatsa iadsan a tharaing d'ionsaidh Dé agus na</span>
<lb n="226"/><span>gloire, na leig doibhsean thusa a tharaing agas do mhealladh</span>
<lb n="227"/><span>d'ionsaidh an diabhail go hifrionn; oir is fearr dhuit a dhul do</span>
<lb n="228"/><span>dhithreabhach bhocht leat féin san bhealach chumhan chruaidh</span>
<lb n="229"/><span>a threóraigheas go flaigheas Dé no a dhul a gcuideachta do</span>
<lb n="230"/><span>charad agas do chompanach san bhealach reigh rofhairsaing a</span>
<lb n="231"/><span>threoraighios go hifrionn.</span>
<lb n="232"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="233"/><p><span>Anois a dhuine, ort a bhfuil tromualach a' pheacaidh, éisd</span>
<lb n="234"/><span>go dithchiallach le Criosda ag glaoidh agas ag sgairtidh go laidir</span>
<lb n="235"/><span>ort agas ag rádh, Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis</span>
<lb n="236"/><span>et ego reficiam vos (Mat.,II,28), .i. "Tigidh chugamsa uile oraibh</span>
<lb n="237"/><span>a bhfuil dochar agas tromualach agas bheara me fuasgladh agas furtacht</span>
<lb n="238"/><span>dhíbh."</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>Ní bhfuil ualach air bith is truime no an peacadh.  Ni thig</span>
<lb n="241"/><span>leis na flaighis féin a iomchar, ce gur laidre iad na práis aithleite.</span>
<lb n="242"/><span>B'éigin do Chriosda féin lubadh go talamh ag iomchar peacaidh</span>
<lb n="243"/><span>chine daona, .i. an chroich cheasda, ag triall go Cnuc Cailveri</span>
<lb n="244"/><span>na paise.  An tan a pheacaidh Lucifer, réab agas sgoilt na flaithis</span>
<lb n="245"/><span>faoi, or ní ttainic leo truime an pheacaidh marbhtha iomchar,</span>
<lb n="246"/><span>ce go ttiocadh leo sleibhte marmuir iomchar air a muin.  Agas</span>
<lb n="247"/><span>tharaing an tromualach sin sios go heigean ifrinn é.  Da ttiocfa</span>
<lb n="248"/><span>leis an diabhal ualach an pheacaidh a chur dhe, ni fada a bhiadh</span>
<lb n="249"/><span>se faoi; agas thusa, a dhuine, a' ttig leat sin a dheanamh?  Ní</span>
<lb n="250"/><span>bhfuil tu ach 'ga charnadh air do ghuailleach mar ualach</span>
<lb n="251"/><span>connaigh le haghaidh tu féin a losgadh.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Is cosamhail an peacach leis an té a bhiadh ceangailte do</span>
<lb n="254"/><span>chloich mhuilin.  Ní mhoitheaghan se troime na cloiche an</span>
<lb n="255"/><span>tan a bhian sé ar cruaidhteach, ach chomh luath agas theilgear</span>
<lb n="256"/><span>a nduibheagan na fairge iad, theid siod araon air iachtar.  Mar</span>
<lb n="257"/><span>an gceadna don pheacach.  Ní mhothaighean se truime an</span>
<lb n="258"/><span>pheacaidh an tan a bhias air cruaidhteacht no go ttig go bruach</span>
<lb n="259"/><span>an eigein, .i. go bruach a bháis.  Ansin bheir cothrom an</span>
<lb n="260"/><span>pheacaidh go hiochtar agas go heigean ifrinn é.</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>Is furas an peacadh a leigheas mar gach aicide eile, ma</span>
<lb n="263"/><span>ghlacar an am agas anna thosach é, sul fa ngeabhaidh se freamhughadh</span>
<lb n="264"/><span>no neart annsna ceadfa.  Geintear é air ttus san tuigse,</span>
<lb n="265"/><span>thig on tuigse gona tola, on toil go gniomh agas o ghniomh go gnás</span>
<lb n="266"/><span>agas go cleachtadh, agas an ua<i>r a thig an fad sin is doiligh a chlaoidh.</span>
<lb n="267"/><span>Bian ag meadughadh, ag borrughadh, agas ag lassadh.  Mar</span>
<lb n="268"/><span>thairngeas lub an tslabhraigh lub eile, is amhlaigh is gnas le</span>
<lb n="269"/><span>peacadh peacadh eile tharaing 'na dheidh.  Is amhlaidh tharaing</span>
<lb n="270"/><span>peacadh na tnutha Cain mhac Adhmha chum peacaidh eile, .i.</span>
<lb n="271"/><span>a dhearbhratha<i>r do mharbhadh.  Thuit Daibhi an rí a bpeacadh</span>
<lb n="272"/><span>na druise; niar fhan se 'na bhun sin no gur thuit se a bpeacadh</span>
<lb n="273"/><span>eile an dúnmharbhaidh.  An uair a shéan Peadar Criosda niar</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="274"/><p><span>fhan se a mbun an chead pheacaidh no gur thuit se trí huaire</span>
<lb n="275"/><span>a ndiaidh a cheile.  Bhrath Iudas Criosda; tharaing an peacadh</span>
<lb n="276"/><span>sin é chum peacaidh eile, .i. e fein a chrochadh.</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>Leughtear a Sgathan na sampladh go raibh aingeal agas dithreabhach</span>
<lb n="279"/><span>uaigneach lo n-aon a' siobhal re cheile agas theagaibh</span>
<lb n="280"/><span>corp morgaidh marbh san mbealach orrtha.  Druideas an</span>
<lb n="281"/><span>t-aingeal an aice an chuirp gan fhaitcheas, gan uamhan, gan</span>
<lb n="282"/><span>eagla; acht niar leig eagla don dithreabhach a theacht da choir</span>
<lb n="283"/><span>air bhreantanas agas ar mhorgadh an bholaidh agas air graineamhlacht</span>
<lb n="284"/><span>agas ar uathbhas an amhairc adhuathmhair do chona<i>rc se air.</span>
<lb n="285"/><span>Niar chian doibh 'na dhiaidh sin air chas oganach sgiamhach</span>
<lb n="286"/><span>orrtha.  Gabhas an t-aingeal biogadh agas eagla ag feuchaint an</span>
<lb n="287"/><span>oganaigh.  "Creud fá", air an dithreabhach, "a bhfuil eagla ort</span>
<lb n="288"/><span>reis an oganach sgiamhach agas nachair ghabh uathbhas thu leis</span>
<lb n="289"/><span>an chorp mhorgaidh mharbh?"  "Cionn go bhfaicim", air an</span>
<lb n="290"/><span>t-aingeal, "anam an oganaigh se, ce gurab aluinn a chodlan,</span>
<lb n="291"/><span>chomh morgaidh marbh leis na peacaidh ann ma shuilibhse</span>
<lb n="292"/><span>agas a bhí an corp marbh ud ann do shuilibhse."</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>GEARRDHUTHRACHT EILE.</span></p>
<lb n="295"/>
<lb n="296"/><p><span>An sal agas an mheirg a chuireas an peacadh marbhtha air an</span>
<lb n="297"/><span>anam, ma gheibh se bás ar a' staid sin, ni thig le neart theinidh</span>
<lb n="298"/><span>agas lassrachadh ifrinn an sal na an mheirg sin a ghlanadh no a</span>
<lb n="299"/><span>losgadh go siordhaidhe, mar is dual don teinidh a dheanamh</span>
<lb n="300"/><span>go coitcheanda le miotal air bith meirgeach da gcuirear innte.</span></p>
<lb n="301"/>
<lb n="302"/><p><span>A pheacaidh, nach bhfuil eagla ort go ndeanaidh Dia ball</span>
<lb n="303"/><span>sampail dhiot don tsaoghal uile, mar rinne do mhnaoi Lot</span>
<lb n="304"/><span>(Gen.,19, 26), cionn gur dhearc sí ar a hais air crois an aingil;</span>
<lb n="305"/><span>no air Mhaoise an tan a bhuail se an chreag fa dhó (Nibh.,</span>
<lb n="306"/><span>c.20 v.II) - niar leig se asteach go talamh a' ghealtnais é;</span>
<lb n="307"/><span>no mar rinne air a' dís agas da fhichiod leanamh a bhi magadh</span>
<lb n="308"/><span>air an fháidh Elisa agas gan iad a' radha ach fa dhó, "Éirigh</span>
<lb n="309"/><span>suas,</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="310"/><p><span>a chinn mhaoil.  Éirigh suas, a chinn mhaoil" (IV Riogh,</span>
<lb n="311"/><span>c.2, v.23).  Ag filleadh air ais don fháidh bheannaigh orrtha,</span>
<lb n="312"/><span>mhallaidh se iad an ainm an Tighearna, agas air a' bpunc thainig</span>
<lb n="313"/><span>dhá mhathghamhuin amach as an choill agas reabadar uile ona</span>
<lb n="314"/><span>chéile iad.</span></p>
<lb n="315"/>
<lb n="316"/><p><span>Mharbh Dia caogad míle fear ag Bethshemesh air son</span>
<lb n="317"/><span>feuchaint asteach ansan áirc choisreaga an Tighearna, agas fos</span>
<lb n="318"/><span>mharbh se Ussa air son a lámh a chur air an áirc choisreaga</span>
<lb n="319"/><span>cheadna an Tighearna (I Riogh, c.6, 19; II Riogh, c.6, v.7).</span></p>
<lb n="320"/>
<lb n="321"/><p><span>Ma rinne se gach ní aca so as sioca<i>r peacaidh eigin,</span>
<lb n="322"/><span>na gaibhse aontas, a pheacaidh, ma chaill tu do shlainte, do</span>
<lb n="323"/><span>chlann, do charuid, do mhaoin shaoghalta, etc., ach breathnaigh</span>
<lb n="324"/><span>gur chum triala no air son leannan eigin peacaidh a luigheas</span>
<lb n="325"/><span>lámh Dé go trom ort.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>Finis.</span></p>
<lb n="328"/>
<lb n="329"/><p><span>Deus propitius esto mihi peccatori (Luc.18, 13).  Per unum</span>
<lb n="330"/><span>hominem pe<c>catum intravit in mundum, per pe<c>catum, (etc.)</span>
<lb n="331"/><span>(Rom.,c.5).</span></p>
<lb n="332"/>
<lb n="333"/><p><span>DOMINICA TERTIA QUADRAGESIMAE.</span>
<lb n="334"/><span>DON FHAOISIDIN.</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>I.</span>
<lb n="337"/><span>Erat Jesus ejiciens daemonium, et illud erat mutum (Luc.,II,</span>
<lb n="338"/><span>14).</span></p>
<lb n="339"/>
<lb n="340"/><p><span>"Bhí Iosa a' teilgint diabhail amach agas bhí se balbh, agas an</span>
<lb n="341"/><span>tan do dhíbir se amach é, labhair an balbhan."</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>Is air shacramaint na haithrigh, .i. air an fhaoisidin, is rún</span>
<lb n="344"/><span>tracht do thairbhe shoisgeil an lae 'niodh.  Bacan a' diabhal</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="345"/><p><span>don pheacach faoisidin a dheanamh, cuirean se glac ana sgornaidh,</span>
<lb n="346"/><span>dúnan se an croidhe, tochtan se an beul, agas cuirean glas air a</span>
<lb n="347"/><span>theanguidh le naire agas faitcheas a thoirmeasgan an fhaoisdin a</span>
<lb n="348"/><span>dheanamh, agas is uime sin a ghoirthear an diabhal balbh san</span>
<lb n="349"/><span>tsoisgeul dhe.  Acht an uair a dhíbrear an diabhal amach le</span>
<lb n="350"/><span>grasa na haithrigh, bristear na glasraidh sin, agas labhran an</span>
<lb n="351"/><span>balbhan ag deanamh na faoisidin.  Acht sul fa ndeanmoid</span>
<lb n="352"/><span>craobhsgaoilidh nias fuide air so, abramoid an tAue Mairia.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>Ata se sgriobhtha ag Eoin ansa 20 caib. agas ag Matha san</span>
<lb n="355"/><span>18 caib. go ttug Iosa ughdaras do na habstolaibh agas don eaglais</span>
<lb n="356"/><span>Chatoilice na peacaidh do cheangal no do sgaoileadh, Quorum</span>
<lb n="357"/><span>remiseritis peccata, remittuntur eis, et quorum retinueritis, retenta</span>
<lb n="358"/><span>sunt.</span></p>
<lb n="359"/>
<lb n="360"/><p><span>Is tré shacramaint na faoisidin a nithear an sgaoileadh se,</span>
<lb n="361"/><span>a gheibhear maitheamhnas agas absolaid, saoradh agas sábhail on</span>
<lb n="362"/><span>pheacadh agas on phéin shiordhaidhe a dhlighear 'na chionn.</span></p>
<lb n="363"/>
<lb n="364"/><p><span>Is é is faoisidin ann, gearan tuirseach a nídh an peacadh</span>
<lb n="365"/><span>air féin le athair faoisidin aga bhfuil cumhachta absoloid a</span>
<lb n="366"/><span>thabhairt dó anna pheacaidh ma bhian na coinghil riachtnach</span>
<lb n="367"/><span>aige.</span></p>
<lb n="368"/>
<lb n="369"/><p><span>'Sé an t-athair faoisidin léigh an anma; mar sin, is riachtnasach</span>
<lb n="370"/><span>cneadha an anma a nochtadh dhó, .i. na peacaidh, mas maith</span>
<lb n="371"/><span>leis a shlanughadh no a leigheas; or mar nach feidir an</span>
<lb n="372"/><span>t-othar no an duine tinn do leigheas no go bhfuighidh an léigh</span>
<lb n="373"/><span>fios na n-aicideachadh ata air, mar an gceadna, no go n-inneasfear</span>
<lb n="374"/><span>don atha<i> faoisidin aicideachadh an anma, ni féidir a</span>
<lb n="375"/><span>leigheas.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>Ata dhá chineal peacaidh ann, eadhon peacadh na sinnsire</span>
<lb n="378"/><span>agas peacadh gniomha.  Ní féidir an chead pheacadh aca so a</span>
<lb n="379"/><span>leigheas ach tré shacramaint an bhaistidh no an dara peacadh</span>
<lb n="380"/><span>ach tré shacramaint na faoisidin.  Mar sin, mar nach tteid duine</span>
<lb n="381"/><span>air bith gan bhaisteadh go flaitheas Dé, is amhlaidh ni rachaidh</span>
<lb n="382"/><span>duine air bith a rinne peacadh marbhtha san ghloir neamhdha</span>
<lb n="383"/><span>no go ndeana se faoisidin no go háiridh rún a bheith aige a</span>
<lb n="384"/><span>dheanamh; or da mbearadh duine a chuid don tsaoghal do</span>
<lb n="385"/><span>na bochtaibh agas imeacht air feadh a' tsaoghail le crábhadh ag</span>
<lb n="386"/><span>deanamh trosgaidh, deirce, agas urnaighe, mar ndeanaidh se</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="387"/><p><span>faoisidin agas an absoloid fhaghail no go háiridh rún a bheith aige</span>
<lb n="388"/><span>a dheanamh, ni bhian achd diomhnas ana shaothar uile.</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Acht an té a nídh faoisidin agas na coinghill riachtnach aige,</span>
<lb n="391"/><span>ma bhian a pheacaidh chomh dearg le sgárlaid chorcracha, no</span>
<lb n="392"/><span>chomh lionmhar le féar faithe no le gaineamh trádha, bhearaidh</span>
<lb n="393"/><span>Dia siothchainte agas maitheamhnas san iomlan dó.  Ní bhian</span>
<lb n="394"/><span>cuimhne aige orrtha nias mó agas ní iarran dioghaltas a dheanamh</span>
<lb n="395"/><span>ionta.  Quaecunque solveritis super terram, erunt soluta et in</span>
<lb n="396"/><span>caelo (Mat.,8, v.8).</span></p>
<lb n="397"/>
<lb n="398"/><p><span>Tortha na faoisidin, .i. comhoibrighean an fhaoisidin grasa</span>
<lb n="399"/><span>san anam, aithbheodhaighean agas duisgean é an tann a bhias</span>
<lb n="400"/><span>marbh air staid a' pheacaidh, agas cuirean blath agas snuadh úr air.</span>
<lb n="401"/><span>Leagan fearg agas fíorcheart Dé, lagaighean cumhachta agas cathaigh</span>
<lb n="402"/><span>an diabhail, a' tsaoghail, agas na codla.  Sgriosan agas crosan amach</span>
<lb n="403"/><span>na peacaidh agas múchan teine ifrinn agas pianta purgadora.</span></p>
<lb n="404"/>
<lb n="405"/><p><span>Tortha eile fhásas as an fhaoisidin, .i. grádh Dé, fuath na</span>
<lb n="406"/><span>locht, leasugh na beathadh, umhlacht an chroidhe, agas socruigheacht</span>
<lb n="407"/><span>agas suaimhneas na hintine agas an choinsis.</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>Leughthar ag Lucas san 15 caib. fioghar roghaolmhar ris an</span>
<lb n="410"/><span>fhaoisidin air mhac na miochomha<i>rle a chuir a chuid ranna</span>
<lb n="411"/><span>dh'oighrigheacht athara tort go caithmheach.  Agas ar m<b>eith</span>
<lb n="412"/><span>an oireasbhuidh mhór dó a ttír choigcríchigh choimhigh agas é</span>
<lb n="413"/><span>ag mucuidheacht mhuc, do smaoinigh lo n-aon air fein gurab</span>
<lb n="414"/><span>olc a chaith se a chuid agas fearg athara a bheith fós aige.  Do</span>
<lb n="415"/><span>ghaibh aithreachas é, agas as e adubhairt, "Eireochad agas rachad</span>
<lb n="416"/><span>d'ionsaigh m'athara agas dearad ris, "Athair, do pheacaidh me</span>
<lb n="417"/><span>go trom a bhfiaghnaise Dé agas do latha<i>rse.  Anois ní fiu me</span>
<lb n="418"/><span>do mhacsa a ghairm dhiom; gegheadh, déan oglach no fear</span>
<lb n="419"/><span>tuarasdail dhiom.""  Air chonairc an t-atha<i>r a mhac earroideach</span>
<lb n="420"/><span>a' filleadh arist chuige, ghabh luagha<i>r agas gairdeachas é.</span>
<lb n="421"/><span>Agas thug se air a stiobhart no air fheadhmantach eadach</span>
<lb n="422"/><span>uasal agas earradh do chur air, agas ceol agas féasda a dheanamh 'na</span>
<lb n="423"/><span>chuinne.</span></p>
<lb n="424"/>
<lb n="425"/><p><span>Is tusa, a pheacaidh, an mac earroideach ud do chuaidh</span>
<lb n="426"/><span>air seachran.  Chath tu go diomhain na tiodhlacaidh agas na tallain</span>
<lb n="427"/><span>a thug an tAtha<i>r neamhdha mar chuid ranna dhuit, .i. na</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="428"/><p><span>grasa.  Smaoinidh ort féin anois agas abair mar dubhairt an mac</span>
<lb n="429"/><span>ud, "Eireachad agas rachad d'ionsaidh m'athar faoisidin, fear ionad</span>
<lb n="430"/><span>Dé air a' tsaoghal, agas dearad leis, "Atha<i>r, do pheacaidh me</span>
<lb n="431"/><span>go trom an aghaidh Dé agas do latha<i>rse.  Ní fiu me do mhac a</span>
<lb n="432"/><span>ghairm dhiom; cegheadh, gaibh riom a mosaine na haithrigh.""</span>
<lb n="433"/><span>Ma nidh tu mar sin, geabhaidh an tAthair siordhaidhe riot</span>
<lb n="434"/><span>go luaghaireach agas dearaidh lena stiobhart, .i. leis an atha<i>r</span>
<lb n="435"/><span>faoisidin, do nighe agas do ghlanadh a' tabhairt na habsoloide</span>
<lb n="436"/><span>dhuit agas ag cur éideadh dealradach na ngrás umad.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>Leughtar fioghar eile roghaolmhar ris an fhaoisidin san 9 caib.</span>
<lb n="439"/><span>do Ghniomharadh na n-easbal, .i. go raibh Pól ag díbirt agas ag</span>
<lb n="440"/><span>geirleanmhuint na naomh a nDamascus ach ag dul chum na</span>
<lb n="441"/><span>caithreacha sin dó, chona<i>rc se teisbean<a>dh air an mbealach.</span>
<lb n="442"/><span>Ag faiceal dealraidh soillseach 'na thimchiol, thuit se marbh</span>
<lb n="443"/><span>le heagal agas do chuala se guth as a chionn ag rádh, "A Shail,</span>
<lb n="444"/><span>a Shail, creud fa bhfuil tu dam gheirleanmhuint?"  Freagras</span>
<lb n="445"/><span>Pol, "A Thighearna, creud is aill leat mé do dheanamh?"</span>
<lb n="446"/><span>"Imigh asteach go caithrigh Dhamascus agas inneasaigh Ananias</span>
<lb n="447"/><span>an sagart creud is cóir dhuit a dheanamh."  Do chuaidh Pol</span>
<lb n="448"/><span>amhlaidh asteach san chaithrigh.  Bhi se dall trí haoidhche agas</span>
<lb n="449"/><span>trí lo.  Bhi se gul agas a' caoidh fana pheacaidh.  Thainic</span>
<lb n="450"/><span>Ananias chuighe.  d'aidimh Pol a pheacaidh dhó, agas an</span>
<lb n="451"/><span>ua<i>r a thog an sagart a lamh as cionn Phoil thuit na bruit a</span>
<lb n="452"/><span>bhi air a shuilibh agas chonairc se go glanradharcach.</span></p>
<lb n="453"/>
<lb n="454"/><p><span>Thusa, a pheacaidh, ata troid an aghaidh Chriosda mar bhi</span>
<lb n="455"/><span>Pol, imigh romhad gona tsaga<i>rt agas aidimh do chionta le</span>
<lb n="456"/><span>croidhebhrughadh, le gul, agas le deara na haithrigh, agas gheabhair</span>
<lb n="457"/><span>siochainte agas maitheamhnas mar fuair Pol.</span></p>
<lb n="458"/>
<lb n="459"/><p><span>Mharbh Cain a dhearbhratha<i>r féin Abel agas cheil se an</span>
<lb n="460"/><span>fheall air Dhia, an ua<i>r a d'fhiafraigh car ghabh Abel,</span>
<lb n="461"/><span>Ubi est frater tuus, Abel?  Deir St Tomas, dam aill le Cain an</span>
<lb n="462"/><span>peacadh aidmheal agas gan a shéana, mar righne se, go bhfuigheadh</span>
<lb n="463"/><span>siochainte agas maitheamhnas o Dhia ann agas nach ndíbearfuidh é ona</span>
<lb n="464"/><span>thír agas ona mhuintir mar rinneadh.  Agas creidean Auguistin</span>
<lb n="465"/><span>naomhtha go bhfuigheadh Adhmha féin maitheamhnas agas párdun dam</span>
<lb n="466"/><span>áill leis an peacadh a rinne se aidmheal.</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>An Phairisineach nachair aidimh a pheacaidh san teampol</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="469"/><p><span>tugadh breith dhamanta air, agas saoradh an puibliocanach cionn</span>
<lb n="470"/><span>go ndearna faoisidin ag aidmheal go raibh se fein 'na pheacach</span>
<lb n="471"/><span>(Luc.,18).</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>Ní bhfua<i>r Daibhi an righ féin párdun no gur aidimh se</span>
<lb n="474"/><span>a pheacaidh do Natan an faidhe, oglach agas fear ionad Dé (2 Reg.,</span>
<lb n="475"/><span>c.12,v.13).</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>D'aidimh gadaigh na laimhe deise a pheacaidh air a' chroich</span>
<lb n="478"/><span>an a<i>rde agas fua<i>r se maitheamhnas ionta.  "Feuch", adeir</span>
<lb n="479"/><span>St Auguistin agas St Criosostom, "mar d'fhosgail an fhaoisidin</span>
<lb n="480"/><span>sin a rinne an gadaigh doras phardhais roimhe agas mar fua<i>r se</span>
<lb n="481"/><span>an absoloid agas trocaire as beul Chriosda amach do thairbhe na</span>
<lb n="482"/><span>faoisidin ceadna."</span></p>
<lb n="483"/>
<lb n="484"/><p><span>Leughtar stair as an leabhar darab ainm Scala caeli, .i.</span>
<lb n="485"/><span>dreimire fhlaitheas Dé, air dhís seanmontaigheadh thainic chum</span>
<lb n="486"/><span>caislein airighthe anna raibh bean aice a raibh leanan peacaidh</span>
<lb n="487"/><span>nachair leig a' naire dhi a chur a bhfaoisidin go feadh a<o>n</span>
<lb n="488"/><span>bhliaghan deug, ach air chonairc sí an eaglais dheorachta no</span>
<lb n="489"/><span>choimheach, do mheas sí faoisidin a dheanamh leo do bhrígh</span>
<lb n="490"/><span>nach raibh eolas aca urrtha.  Is amhlaidh triallas d'ionsaigh</span>
<lb n="491"/><span>fir aca agas rinne faoisidin.  Ag deanamh na faoisidin dhi, do </span>
<lb n="492"/><span>chonairc an fear eile péist ag teacht amach air a beul le hucht</span>
<lb n="493"/><span>gach peacaidh dar innis sí agas ag dul tar dhoras an teampoil amach.</span>
<lb n="494"/><span>Agas a bhfiorcheann na faoisidin do chonairc se dragun mór ag cur</span>
<lb n="495"/><span>a chinn amach as a beul agas ag filleadh asteach arist.  Gedheadh,</span>
<lb n="496"/><span>an tann do loc an bhean an dragun do sgeith, feuch, do fhilleadar</span>
<lb n="497"/><span>na haithreacha nimhe reamhraite a mbeul agas a mbroinn na mna</span>
<lb n="498"/><span>arist, agas d'imigh mar sin gan a peacaidh d'fhaoisidin.  Agas</span>
<lb n="499"/><span>triallas an dias eaglasach rompa.  Agas ar mbeith san ród doibh,</span>
<lb n="500"/><span>d'innis fear aca don fhear eile creud do chona<i>rc se.  Gabhas</span>
<lb n="501"/><span>biogadh an dara fear agas dubhairt gur peacadh eigin do cheil sí,</span>
<lb n="502"/><span>agas fhilleadar san chonair cheadna tar a n-ais arist.  Agas air tteacht</span>
<lb n="503"/><span>doibh gusan chaislein fuaradar an bhean marbh.  Do ghabh</span>
<lb n="504"/><span>tuirse mhór iad, acht tar eis staideir a dheanamh orrtha fein,</span>
<lb n="505"/><span>síneas air trosgadh agas air urnaighe go diochra dithchiollach da</span>
<lb n="506"/><span>iarraidh air Dhia foillsioghadh doibh creud a tharla don mnaoi.</span>
<lb n="507"/><span>Agas a gcionn an treas lo do choncadar an bhean ag marcuidheacht</span>
<lb n="508"/><span>ar dhragun tindrigh agas dha nathair nimhe a ttimcheal a</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="509"/><p><span>muineil, dhá phéist uathmhara air a suile, agas grís dhearg ag</span>
<lb n="510"/><span>teacht amach air a beul, dhá mhadradh chonfadha ag creimneadh</span>
<lb n="511"/><span>a lámh, dhá shoighead thintigh trena cluasa, agas arc sleibhe no</span>
<lb n="512"/><span>luachra fana braghaid.  Gabhas biogadh an eaglais ag feuchain</span>
<lb n="513"/><span>urra.  "Na biodh eagla oraibh, a charruid Dé," air sise, "or is</span>
<lb n="514"/><span>mise an bhean mhallaidh do rinne faoisidin an lo fa dheireadh,</span>
<lb n="515"/><span>agas do bhrigh gur cheilis peacadh trom do rinnis, ataim damanta</span>
<lb n="516"/><span>gan doigh fuasglaidh go siordhaidhe."</span></p>
<lb n="517"/>
<lb n="518"/><p><span>"Cuirim foirceadal as ucht Dé ort," ar an t-oide faoisidin,</span>
<lb n="519"/><span>"an dá cheisd a chuirfid ort d'fhuasgladh damh.  An chead</span>
<lb n="520"/><span>cheist, creud chiallaigheas euxamhlacht na bpian sin ort?  An</span>
<lb n="521"/><span>dara ceisd, cia an peacadh is mo a ndamantar daoine air a</span>
<lb n="522"/><span>son?"  Freagras an bhean agas as eadh adubha<i>rt, "As é adhbhar</span>
<lb n="523"/><span>a bhfuilead na hairc luachra sa air mo cheann, an éirc a ndeanain</span>
<lb n="524"/><span>do chiorughadh, d'oirneadh, agas d'fholcadh air mo ghruaig agas ar</span>
<lb n="525"/><span>mo cheann.  Ataid na soighide tintidhe se tre ma chluasaibh</span>
<lb n="526"/><span>a ndiol an ithiomraidh agas na culchainte a rinnis agas d'eistin go</span>
<lb n="527"/><span>toileamhail.  Ataid na haithreacha nimhe se fa mo bhraghaid</span>
<lb n="528"/><span>air son ga<ch> soirighe agas gach taghalladh neamhghlan da ndearnais.</span>
<lb n="529"/><span>Is uime ataid na madraighe se ag creimneadh mo lámh tre</span>
<lb n="530"/><span>mhionaca do bhearuin do mhadraidh agas do ghadraibh nídh</span>
<lb n="531"/><span>le bhfeadfuin bochta Dé do riar."</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>Freagras an dara ceist ag rádh, "Is iomdha peacadh le a</span>
<lb n="534"/><span>tteid daoine go hifrionn, agas go sunradhach, diomas, saint, tnuth,</span>
<lb n="535"/><span>etc., agas fa dheoidh an diud agas an naire a chuirean an diabhal</span>
<lb n="536"/><span>orra ag deanamh na faoisidin", agas garab uime sin a damnadh í</span>
<lb n="537"/><span>fein.  Agas an tan a d'fhiafraighe an t-atha<i>r faoisidin dhi</span>
<lb n="538"/><span>an raibh furtacht na cobha<i>r le faghail aice, fuadaigheas an</span>
<lb n="539"/><span>dragun maille re iomad pian go hifrion an bhean.</span></p>
<lb n="540"/>
<lb n="541"/><p><span>Leughtar stair a Sgathan na sampladh air mnaoi do mharbh</span>
<lb n="542"/><span>a leanabh féin.  Agas an ua<i>r a thuig creud an t-olc a rinne sí,</span>
<lb n="543"/><span>bhidh aithreach mor urra.  Rinne si móran trosgaidh, deirce,</span>
<lb n="544"/><span>agas urnaighe air a shon, agas bhidh sí gul agas a' caoidh ag iarraidh</span>
<lb n="545"/><span>trocaire agas maitheamhnas air Dhia air son an pheacaidh sin.</span>
<lb n="546"/><span>Gedheadh, niar leig a' naire dhi a chur a bhfaoisidin.  Air mbeith</span>
<lb n="547"/><span>dhi seal aimsire mar sin a gcathair na Romha, thainic an diabhal</span>
<lb n="548"/><span>a gcruth agas a ndeilbh dhaona agas innsias d'oificeachaibh an dlighidh</span>
<lb n="549"/><span>an bhean agas an choir do rinne sí agas go ndeanadh se féin fiaghnaise</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="550"/><p><span>'na haghaidh.  Do chuadar na hoificidh agas ghabhadar an bhean</span>
<lb n="551"/><span>agas d'innsiodar an choir do bhi urra.  Ghuidh an bhean a tabha<i>rt</span>
<lb n="552"/><span>a latha<i>r an phapa, agas air tteacht a lathair dhi, d'aidimh an</span>
<lb n="553"/><span>choir agas rinne faoisidin agas cuireadh ar a hais a latha<i>r an dlighidh</span>
<lb n="554"/><span>air cuaiste a hanma arist an bhean.  d'fhiafraigh an breitheamh</span>
<lb n="555"/><span>don fhiaghnaise a bhi 'na haghaidh, creud an chúis a bhi aige</span>
<lb n="556"/><span>le cur urra.  Freagras an t-oglach agas dubha<i>rt go ndearna an</span>
<lb n="557"/><span>bhean faoisidin agas uime sin go ndearna seisean dearmad don</span>
<lb n="558"/><span>choir a bhi 'na haghaidh; agas le sin d'imigh se 'na splanc</span>
<lb n="559"/><span>teineadh, or as e a' diabhal a bhi ann a ndeilbh agas a gcruth dhaona.</span>
<lb n="560"/><span>Is iontuige as so nach bian cuimh<n>e ag an diabhal féin air</span>
<lb n="561"/><span>pheacadh air bith tar eis a chur a bhfaoisidin.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>Tarla do shagart a bheith air urnaighe ló n-aon láimh leis</span>
<lb n="564"/><span>an altoir, agas silleadh da ttug seacha chona<i>rc se bean ag deanamh</span>
<lb n="565"/><span>crabhaidh air a gluinibh; agas chona<i>rc fos deamhan as a cionn</span>
<lb n="566"/><span>a' sgig agas a' fochmaid fuithe.  "Foirceadal ort, a dheamhain",</span>
<lb n="567"/><span>ar an sagart.  "Innis damh an ainm Chriosda adhbhar do</span>
<lb n="568"/><span>mhagaidh."  "'Se adhbhar ata agam," air an deamhan, "an</span>
<lb n="569"/><span>bhean sa 'ga snoighe agas 'ga seargadh féin le caoidh agas le crabhadh</span>
<lb n="570"/><span>agas nach fada uaidhche a dhul go hifrionn, or saoilean an amaid</span>
<lb n="571"/><span>mna sa go bhfuidhe sí maitheamhnas ansa trompheacadh do </span>
<lb n="572"/><span>rinne sí gan a chur a bhfaoisidin, ní nach feidir, da mbiadh</span>
<lb n="573"/><span>si gul agas a' caoidh go lo an bhreitheamhnais."  Air gclos sin don</span>
<lb n="574"/><span>tsagart, do ghabh se ag griosacht na mna a dhul chum faoisidin.</span>
<lb n="575"/><span>Leig a' bhean air a gluinibh í a bhfiaghnaise an tsaga<i>rt agas</span>
<lb n="576"/><span>rinne faoisidin iomlan ghearchaointeach leis agas fua<i>r an absoloid.</span>
<lb n="577"/><span>Acht an tan a thuig an deamhan go ttainig da uirghiol féin</span>
<lb n="578"/><span>an bhean d'anacal an diabhal, do ghaibh aithmheal agas eagla é.</span>
<lb n="579"/><span>Do sgread agas do sginn se 'na mheall teineadh as ballaibh an</span>
<lb n="580"/><span>teampoil amach.</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="583"/>
<lb n="584"/><p><span>Ata se sothuigse as a ndubhramar feidhm agas riachtnas na</span>
<lb n="585"/><span>faoisidin, agas ata Criosda féin, na haithreacha naomhtha, na</span>
<lb n="586"/><span>comhairleacha gineirealta, agas comhaonta coitcheanda na</span>
<lb n="587"/><span>heaglaise ag deanamh fiaghnaise air riachtnas, air bhrigh, agas</span>
<lb n="588"/><span>air fhearta na faoisidin.  Anois teisbeanuid san dara roinn don</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="589"/><p><span>chomhradh sa na coinghill agas na daighin riachtnasach chum</span>
<lb n="590"/><span>an fhaoisidin a dheanamh go glan agas go diongmhalta.</span></p>
<lb n="591"/>
<lb n="592"/><p><span>Ataid ceithre coinghill riachtnasach an fhaoisidin a dheanamh</span>
<lb n="593"/><span>mar is coibhe, eadhan sgriodughadh coinsis, croidhebhrughadh,</span>
<lb n="594"/><span>aidmheal na bpeacadh don athair faoisidin, agas loirghniomh.  Is</span>
<lb n="595"/><span>leis an chroidhe, leis an bheul, agas le gniomharadh a nithear an</span>
<lb n="596"/><span>peacadh; mar sin, is leis an chroidhe, leis an bheul, agas le</span>
<lb n="597"/><span>gniomharadh is cóir an aithrigh a dheanamh.  Leis an chroidhe,</span>
<lb n="598"/><span>ag deanamh tuirse agas dólais; leis an mbeul, ag deanamh faoisidin;</span>
<lb n="599"/><span>agas le gniomharadh, .i. an loirghniomh, mar deir St Auguistin agas</span>
<lb n="600"/><span>comha<i>rle Threant.</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>DON SGRUDUGHADH COINSIS.  Ata se riachtnasach ag an uile</span>
<lb n="603"/><span>dhuine a choinsias a sgrudughadh agas a ransughadh go dithchiollach</span>
<lb n="604"/><span>ag triall chum na faoisidin.  Is maith an riaghail chum an</span>
<lb n="605"/><span>sgrúdaigh sin a dheanamh feuchaint go géurchúiseach ar</span>
<lb n="606"/><span>aitheanta Dé agas na heaglaise agas fhiafraigh dhe féin cionnas agas</span>
<lb n="607"/><span>ca mheid uair a bhris se gach aithne aca fa seach, .i. ca mheid</span>
<lb n="608"/><span>uair a thug se easonoir do Dhia lena mhichreidiomh, ainm Dé</span>
<lb n="609"/><span>gan adhbhar, easonoir d'atha<i>r no do mhathair, etc.  Smaoinidh</span>
<lb n="610"/><span>air na seacht bpeacaidh marbhtha, .i. diomas, saint, tnuth,</span>
<lb n="611"/><span>druis, craos, fearg, agas leisge agas air gach peacadh eile fhreamhaigheas</span>
<lb n="612"/><span>uadhfa, agas cuimhnigh ca mheid uair, mas féidir, a chlaon no a</span>
<lb n="613"/><span>thuit tu ionta.  Agas smaoinigh mar an gceadna air gach muineachtaigh</span>
<lb n="614"/><span>agas air gach failligh a ndearna tu san trosgadh, san déirc,</span>
<lb n="615"/><span>san urnaighe, no ann do dhualgasaibh eile a bhaineas go</span>
<lb n="616"/><span>sunradhach leis a' staid no leis an tslighe beathadh ata agad.</span>
<lb n="617"/><span>Agas as cionn an iomlain, cuimhnigh air a' leanan peacaidh is</span>
<lb n="618"/><span>mó a bhfuil tu claon chuige.  Agas fa dheoidh, cuimhnigh</span>
<lb n="619"/><span>air gach ait anna raibhis, air gach gnothaigh, agas air gach comhradh</span>
<lb n="620"/><span>da raibh agad.  Agas mar sin tuigfe tu gach modh, gach gléas,</span>
<lb n="621"/><span>gach rún, agas ca mheid a pheacaidh tu, agas fós cáilidheacht agas</span>
<lb n="622"/><span>caindigheacht gach peacaidh aca.  Agas tar éis fheuchaint mar</span>
<lb n="623"/><span>sin air staid do choinsis, agas do pheacaidh a chruinioghadh ar</span>
<lb n="624"/><span>aon lathair ad fhiaghnaise, réab agas sgoilt do chroidhe le doilgheas</span>
<lb n="625"/><span>agas le tromdhólas fa thuitiom ionta; agas is de sin a goirar an</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="626"/><p><span>croidhebhrughadh, .i. an dara coingheall ata riachtnasach chum</span>
<lb n="627"/><span>na faoisidin a dheanamh.</span></p>
<lb n="628"/>
<lb n="629"/><p><span>Ata dhá chineal croidhebhrughaidh ann, da ngoirthear san</span>
<lb n="630"/><span>Laidin contritio agas attritio, .i. croidhebhrughadh foirfe no</span>
<lb n="631"/><span>iomlan agas croidhebhrughadh bacach no neimhiomlan, croidhebhrughadh</span>
<lb n="632"/><span>gráidh agas croidhebhrughadh eagail.  Is e is contritio no</span>
<lb n="633"/><span>croidhebhrughadh gráidh ann gráin agas fuath air na lochta mar</span>
<lb n="634"/><span>gheall agas mar ghrádh air Dhia ata ann féin go maith agas rogheanamhail</span>
<lb n="635"/><span>agas go bhfuil gráin agas fuath nádurtha aige air na peacaidh.</span>
<lb n="636"/><span>Mar sin, is as fhiorghrádh Dé a thig agas fhásas an contritio;</span>
<lb n="637"/><span>agas is uime sin a goirthear croidhebhrughadh gráidh de.  Cebe aige</span>
<lb n="638"/><span>a mbiadh an cineal croidhebhrughaidh se an aimsir a bháis,</span>
<lb n="639"/><span>ní tteid anam go hifreann; sin agas nach mbéaradh an sagart beó</span>
<lb n="640"/><span>a<i>r ach amháin rún daighion a bheith aige faoisidin a dheanamh</span>
<lb n="641"/><span>agas an absoloid fhaghail da mbiadh am no foill aige, 'se sin le</span>
<lb n="642"/><span>rádh, cebe a mbiadh rún aige a bheatha a leasughadh mar</span>
<lb n="643"/><span>fhiorgheall air Dhia agas tromdhoilgheas a bheith anna chroidhe</span>
<lb n="644"/><span>fa chorruighe agas fa fheirg Dé do thuilleamh, ni rachaidh go brach</span>
<lb n="645"/><span>go hifrionn.</span></p>
<lb n="646"/>
<lb n="647"/><p><span>'Se chiallaigheas a<t>tritio, .i. an croidhebhrughadh neimhiomlan</span>
<lb n="648"/><span>no bacach, doilgheas agas briseadh croidhe fan pheacadh</span>
<lb n="649"/><span>ata ann féin gráineamhail, air eagla a bheigh 'ga losgadh ann</span>
<lb n="650"/><span>ifrionn no aoibhneas fhlaitheas Dé do chailleadh.  Agas is de sin</span>
<lb n="651"/><span>a goirthear croidhebhrughadh an eagail.  Agas tuig nach leóir agas</span>
<lb n="652"/><span>nach bhfóghnann an cineal croidhebhrughaidh se leis féin gan</span>
<lb n="653"/><span>sacramaint na haithrigh maille re na coinghill reamhraite</span>
<lb n="654"/><span>riachtnasach a bheith maraon leis.</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>AIDMHEAL NA BPEACADH.  Aidmheal na bpeacadh don oide</span>
<lb n="657"/><span>faoisidin an treas coingheall ata riachtnasach chum sacramaint</span>
<lb n="658"/><span>na haithrighe (vide pag. 29).  Imigh fa dhein h'oide faoisidin,</span>
<lb n="659"/><span>fear ionad Dé agas léigh h'anma, agas nochtaigh do chneadha dó;</span>
<lb n="660"/><span>agas na leig don diabhal diud, náire, no faitcheas a chur ort; na</span>
<lb n="661"/><span>leig do bheul a dhúnadh, no glas a chur ar do theangaidh, no</span>
<lb n="662"/><span>balbhan a dheanamh dhiot, mar rinne leis an oglach aniodh san</span>
<lb n="663"/><span>tsoisgéul (Luc.,11,14).  Innis cebe leanan peacaidh ata agad</span>
<lb n="664"/><span>air ttús, agas is luighide a bhias náire ort an bealach a leigint</span>
<lb n="665"/><span>leis an chuid eile.</span></p>
<lb n="666"/>
<lb n="667"/><p><span>Na tracht air peacaidh dhuine eile acht air do pheacaidh</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="668"/><p><span>féin, or is ort féin amhain, agas ní air dhuine eile, is cóir an gearan</span>
<lb n="669"/><span>a dheanamh.  Na bí fuireach leis an athair faoisidin gach aon</span>
<lb n="670"/><span>fhocal fhiafraigh dhiot, or mar dob eol duit an peacadh do</span>
<lb n="671"/><span>dheanamh, creud fá nach eól duit a gcur a bhfaoisidin muna</span>
<lb n="672"/><span>mbiadh an diabhal balbh sa ag dúnadh do bhéil.  Tar éis an</span>
<lb n="673"/><span>diabhal a chur amach, labha<i>r an balbhan air mhodh gur</span>
<lb n="674"/><span>ghabh aonadh an slúadh uile, deir an soisgeul.  Dibirse an</span>
<lb n="675"/><span>diabhal amach a<o>n ua<i>r amháin leis an aithrighe, agas ní</span>
<lb n="676"/><span>bhian tu balbh nias fuide.</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>Gheabhaidh tu cearrbhach agas ma labhrar ar chuis imearrtha</span>
<lb n="679"/><span>leis ní cliste Lucifer ina é a' caint; cedheadh, nithear balbhan</span>
<lb n="680"/><span>dhe an uair a thig chum faoisidin.</span></p>
<lb n="681"/>
<lb n="682"/><p><span>Gheabhaidh tu duine eile a bhias mar ghealbhan ghlórach</span>
<lb n="683"/><span>ag brosdughadh agas ag gríosughadh a chompanach chum na n-olc</span>
<lb n="684"/><span>do dheanamh, acht an tan a thig chum an athair faoisidin bian</span>
<lb n="685"/><span>glas air a theangaidh, oir rinne an diabhal balbhan dhe.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>"Ní heól", adeir duine, "dhamh ma pheacaidh a chur a</span>
<lb n="688"/><span>bhfaoisidin", acht dob eól dó a ndeanamh.  Ni haonadh sin,</span>
<lb n="689"/><span>oir bhi an diabhal a' cuidioghadh leis a ndeanamh agas 'ga thoirmeasg</span>
<lb n="690"/><span>a gcur a bhfaoisidin.  Nach féarr a' fios ata agad féin air do</span>
<lb n="691"/><span>pheacaidh no ata ag an t<s>agart; nach iad oibreachadh do</span>
<lb n="692"/><span>chroidhe, do bhéil, agas do lámh?  Is iomdha ló agas oidhche a chath</span>
<lb n="693"/><span>tu air chomha<i>rle an diabhail ag smaoinioghadh agas ag staideoir</span>
<lb n="694"/><span>orra, agas cath seal éigin anois air chomha<i>rle Dé ag smaoinioghadh</span>
<lb n="695"/><span>a gcur a bhfaoisidin.</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>Ata d'fhiachaibh ní he amhain an peacadh ach fós imhir,</span>
<lb n="698"/><span>mead, naduir, aicide, caindigheacht, agas cailidheacht an pheacaidh</span>
<lb n="699"/><span>a fhoillsioghadh agas a chur sios san fhaoisidin.  Is diobh sin</span>
<lb n="700"/><span>a ghoiread na diadha<i>readh circumstantiae, agas áiread seacht</span>
<lb n="701"/><span>n-aicideachadh don tsiord sa ann, .i. an ti a nídh an peacadh,</span>
<lb n="702"/><span>an t-am a ndeantar é, an áit, an modh, an chaindigheacht, .i.</span>
<lb n="703"/><span>ca mheid uair, an comhluadar, agas an fáth; or meadaighean no</span>
<lb n="704"/><span>claochlaighean na haicideacha euxamhla sa an peacadh (vide</span>
<lb n="705"/><span>Aodh Macc Aingil, pagina 258; vide an Teagasg Criosdaidhe,</span>
<lb n="706"/><span>pag. 134).</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>DON LOIRGHNIOMH AGAS DON BHREATHAMHNAS AITHRIGH, an</span>
<lb n="709"/><span>ceathramhughadh coinghioll a bhaineas leis an fhaoisidin.  Is</span>
<lb n="710"/><span>e is loirghniomh ann, cuitioghadh agas sásadh a thabhairt do Dhia</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="711"/><p><span>agas don chomharsain, or ce go maithear an choir agas an phian shiordhaidhe</span>
<lb n="712"/><span>tre shacramaint na haithrighe, maireann 'na dhiaidh</span>
<lb n="713"/><span>sin, pionus no cáin aimsiora re diol air a' tsaoghal sa no a</span>
<lb n="714"/><span>bpurgadoir.  Sasaighear Dia le coimhlionadh an bhreith aithrigh,</span>
<lb n="715"/><span>le trosgadh, le deirc, le hurnaighe, le cradh coirp, agas oibreachadh</span>
<lb n="716"/><span>na troca<i>re.  Cuitioghear an chomharsain le sásadh agas le haisioc</span>
<lb n="717"/><span>a thabhairt doibh air son gach eugcora da ndearnadh orra ana</span>
<lb n="718"/><span>maoin, ana gcluthaidh, agas ana bpearsain, agas cebe nach ndeanaidh</span>
<lb n="719"/><span>sin air a' tsaoghal sa no go háirigh rún a bheith aige a dheanamh</span>
<lb n="720"/><span>reir a chumhachta, beith an díolaigheacht agas an sásadh le deanamh</span>
<lb n="721"/><span>d'éis a bháis a bpianta purgadora aige no go saiseochfar dioghaltas</span>
<lb n="722"/><span>Dé air a shon agas go ndiolfar no go n-iocfar an fheoirling dheigheanach</span>
<lb n="723"/><span>do na fiacha sin, mar dhearbhas Criosda duinn (Matha,</span>
<lb n="724"/><span>c.5, v.25,26).</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>Mar sin, reidhigh dhuit féin anois, ceanaigh do pheacaidh</span>
<lb n="727"/><span>an aimsir do bheathadh, deana loirghniomh, dioluigheacht, agas</span>
<lb n="728"/><span>aisioc air a' tsaoghal sa, agas coimhlion do bhreitheamhnas aithrigh.</span>
<lb n="729"/><span>Geubhaidh Dia gach ní aca a ttús dioluigheacht uait.  Na</span>
<lb n="730"/><span>bi allas an duine bhocht, tuarasdal an tsaothairigh no an</span>
<lb n="731"/><span>tseirbhisigh, no fiacha dleisteanach air bi<th> <mas feidir> gan</span>
<lb n="732"/><span>ioc gusan tsaoghail eile leat.  Or an uair sin ni bhian se ann</span>
<lb n="733"/><span>do chumas no ann do chumhachta fuasgladh no furtacht ort</span>
<lb n="734"/><span>féin.  Ní eisdean Dia le do ghuidhe; ni bhian trúaidhe no</span>
<lb n="735"/><span>taise aige le do ghul, le do dheóra, no le do dhólas, no go ndiolfa</span>
<lb n="736"/><span>tu cáin an pheacaidh a ttromphianta dofhulaing purgadora.</span>
<lb n="737"/><span>Na taobh gnothaidh h'anma le do chloinn, no le do charruid,</span>
<lb n="738"/><span>or ce gur fhágais do sholar, do shaidhbhreas, agas do mhaoin</span>
<lb n="739"/><span>uile aca, ní fada no go ndeanad dearmod dhiot.  Fa chionn miosa,</span>
<lb n="740"/><span>ráiche, no bliaghna, ní ttugad déirc no cumaoin aifrinn do do</span>
<lb n="741"/><span>chuid féin chum osaidh agas socruigheacht a thabhairt dod anam</span>
<lb n="742"/><span>(vide an Teagasg Criosdaidhe Gaoidheilge, pag. 247).</span></p>
<lb n="743"/>
<lb n="744"/><p><span>SEANMOIR AIR PHÁIS CHRÍOSDA.</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>Bhí pais Chriosda comh ainmheasartha do-innse agas sin gur</span>
<lb n="747"/><span>ghabh ceathrar stárthoir diadha, .i. Matha, Marc, Lucas, agas</span>
<lb n="748"/><span>Eoin,</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="749"/><p><span>chum beatha agas bás Chriosda do sgriobhadh agas dochar na paise agas</span>
<lb n="750"/><span>na bpian euxamhla a d'fhuiling se a chur sios go hiomlan.</span></p>
<lb n="751"/>
<lb n="752"/><p><span>Dhá ló roimhe leis a' Chaisg, air chonairc Iosa go raibh an</span>
<lb n="753"/><span>uair a' teannadh leis annairbh eigin an phais d'fhulang, d'aithin</span>
<lb n="754"/><span>se da dheisgiobail a dhul asteach go caithrigh Ierusalem agas</span>
<lb n="755"/><span>seomra a oirnioghadh agas a dheasughadh 'na choinne, ionnas go</span>
<lb n="756"/><span>n-iosaoidis an t-uan Casg re cheile, reir gnas agas cleachtadh na</span>
<lb n="757"/><span>nIudaighean.  Agas an tan a bhí gach aon ní réigh, tangadar agas</span>
<lb n="758"/><span>chathadar an Chaisg re cheile Iosa agas a dheisgiobail.  Ag an</span>
<lb n="759"/><span>tsuipear sa d'innis Iosa doibh go raibh treatur 'na measg do</span>
<lb n="760"/><span>bhrathughadh agas do thairbhearadh é.  d'eis coda do chaitheamh,</span>
<lb n="761"/><span>d'eirigh Iosa agas nigh agas d'ionnail se cosa na n-easbal le</span>
<lb n="762"/><span>huisge agas thriomaigh se iad le líneadach, ionnas go tteisbeanadh</span>
<lb n="763"/><span>easampla<i>r na humhlacht agas na huirísle doibh, agas da chur a</span>
<lb n="764"/><span>gcéill gur chóir do na huile a bheith inneallta, saor, agas glan</span>
<lb n="765"/><span>air pheacaidh aige caitheamh corp naomhtha an Tighearna.  Or so an</span>
<lb n="766"/><span>oidhche a thionsgan an Tighearna sacramaint naomhtha a choirp féin a</span>
<lb n="767"/><span>thabhirt do na deisgiobail faoi fheaghar arain agas fiona (Matha,</span>
<lb n="768"/><span>c.26, v.26; Marc, 14,22; Luc.,22,19; vide Teag. Crios., pag.92).</span></p>
<lb n="769"/>
<lb n="770"/><p><span>IOSA AG TEAGASG NA N-EASBAL.  An tan a chuaidh Iudas a'</span>
<lb n="771"/><span>deanamh connraigh leis an chinne Iudaigh chum a mhaistir</span>
<lb n="772"/><span>do bhrath, bhí Íosa ag teagasg na n-easbal agas ag innseadh</span>
<lb n="773"/><span>dhoibh gach nídh da raibh chuca.  d'innis se do Pheadar, prionsa</span>
<lb n="774"/><span>agas priomhaidh na n-easbal, go seanfadh se é trí huaire sul fa</span>
<lb n="775"/><span>ngoirfeadh an coileach.  Agas d'innis se don chuid eile aca go</span>
<lb n="776"/><span>ttreigfidis agas go bhfuigfidis leis féin 'na aonar é.  Agas is</span>
<lb n="777"/><span>amhlaidh thainic gach nídh aca sin asteach, mar dubha<i>rt seisean.</span></p>
<lb n="778"/>
<lb n="779"/><p><span>IOSA SAN NGÁIRDIN.  Air gcriochnugh an chomhraidh sin lena</span>
<lb n="780"/><span>dheisgiobail, chuaidh se anunn air abhain darb ainm Cedron</span>
<lb n="781"/><span>láimh le Sliabh na nOilibh.  Agas air tteacht dó go gáirdin</span>
<lb n="782"/><span>Ghethsemaini, adubha<i>rt se leo, "Suidhighse annso no go racha</span>
<lb n="783"/><span>misi ansud anunn a dheanamh urnaighe."  Agas air mbreith Pheadair,</span>
<lb n="784"/><span>Sheamais, agas Eoin leis, do thionsgain se ag a bheith</span>
<lb n="785"/><span>rothuirseach, Tristis est anima mea usque ad mortem, .i. "ata</span>
<lb n="786"/><span>m'anam tuirseach, triamhuineach roimhe an mbás; fanaigidhse anso</span>
<lb n="787"/><span>agas deanaigidh foire agas coimhead seal am fhocha<i>r."  Agas air</span>
<lb n="788"/><span>n-imeacht fa thuairim urchair mearoige, leig air a ghluinibh é,</span>
<lb n="789"/><span>agas ghuidhe sé Athair trí huaire fan bhás a dhul thairis,</span>
<lb n="790"/><span>dama fheidir.</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="791"/><p><span>"Cedheadh," air sé, "go ndeantar do thoilse, agas ni mo thoilse."</span>
<lb n="792"/><span>Agas do thainig aingeal o neamh da chomhfhurtacht.  Agas ar ndul an</span>
<lb n="793"/><span>anbhuinne dhó, thainig allas fola fríd a chorp.</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>Chonairc Criosda anna mheanmain agas ann intinne an</span>
<lb n="796"/><span>tromdhioluigheacht a bhi aige féin le tabhairt a gcrann na</span>
<lb n="797"/><span>paise air son pheacadh chine dhaona.  Chonairc se mar an</span>
<lb n="798"/><span>gceadna feall agas miorún Iudais, miothrocaire na cine Iudaigh,</span>
<lb n="799"/><span>Peadar 'ga sheana, na heasbail agas a charuid 'ga threigbhal</span>
<lb n="800"/><span>agas 'ga fhagail 'na aonar air lamhaibh a námhad, an dólas agas an</span>
<lb n="801"/><span>tromdhoilgheas a bhiadh a' gearradh agas a' briseadh croidhe a</span>
<lb n="802"/><span>mhathara Muire.  Radharc ionmheadhanach air gach smaointioghadh</span>
<lb n="803"/><span>uathbhasach aca so a chomhsgair agas a chorraigh leanntaidh</span>
<lb n="804"/><span>Chriosda an t-allas fola sa a chur fríd a chorp, adeir na</span>
<lb n="805"/><span>diadhaireadh, mar chuireas daoine pian agas allas na codla an tan</span>
<lb n="806"/><span>a bhios iomaoineacha an bháis ag iomlat agas ag imirt agas ag</span>
<lb n="807"/><span>oibrioghadh orra.</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span>GABHAIL AGAS CEANGAL IOSA SAN NGA<I>RDIN.  Air mbeith d'Iosa</span>
<lb n="810"/><span>ag spreagadh na n-easbal cionn gur thuiteadar 'na gcodladh agas</span>
<lb n="811"/><span>nach ndearnadar foire agas coimhead leis, sul far chriochnaigh se</span>
<lb n="812"/><span>a chomhradh leo, feuch, thainic Iudas d'ionsaigh Iosa maille re</span>
<lb n="813"/><span>cuideachta mhór do shoideiribh na cinne Iudaigh, le batuibh agas</span>
<lb n="814"/><span>le claoidhemhibh, agas do thug se pog mhiorunach feill dó; agas is</span>
<lb n="815"/><span>amhlaidh a bhrath se a Thighearna agas a Mhaistir le poig a</span>
<lb n="816"/><span>bhi 'na chomhartha eidir e fein agas na soideiribh.  Air bhfaicsind</span>
<lb n="817"/><span>sin do na soideiribh, tangadar agas rugadar air Iosa agas cheangladar</span>
<lb n="818"/><span>é.  Air chonchadar na heasbail Iosa ceangailte a measg na</span>
<lb n="819"/><span>conairte diabhlaigh sin, do ghabh eagla agas uathfas iad agas theathadar</span>
<lb n="820"/><span>mar chaoiridh gealtacha agas d'fhagadar eision cruaidhcheangailte</span>
<lb n="821"/><span>'na aonar a measg a námhad.</span></p>
<lb n="822"/>
<lb n="823"/><p><span>Strocadar na mic thíre sin Iosa leo, a bhi gan mhairg, gan</span>
<lb n="824"/><span>urchoid, a latha<i>r Annas, a bhi 'na árdshagart an bhliaghain</span>
<lb n="825"/><span>sin.  Air tteacht a latha<i>r dó, chuir Annas Iosa chum ceasda</span>
<lb n="826"/><span>a ttaobh a theagaisg agas a dheisgiobal.  Acht air bhfreagra</span>
<lb n="827"/><span>d'Iosa, as eadh dubha<i>rt, "Niar theagais me aon ní os iosal,</span>
<lb n="828"/><span>ach a bhfiaghnaise an phobuil; mar sin, dob uras duitse ma</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="829"/><p><span>theagasg a chluinsind."  Ag labhairt mar sin d'Iosa, tógbhas</span>
<lb n="830"/><span>oglach mallaidh a bhi latha<i>r a lámh gan choisreagadh agas buaileas</span>
<lb n="831"/><span>Iosa air an eadan bheanaighe ag rádh, "An mar sin a fhreagras</span>
<lb n="832"/><span>tu an t-árdshagart?"  Agas d'fhuiling Iosa Criosda an masla sin</span>
<lb n="833"/><span>go ceansa foighideach agas niar labha<i>r focal nias measa leis no</span>
<lb n="834"/><span>a rádh gurab olc a rinne se a bhualadh gan adhbhar.</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>IOSA A LATHA<I>R CHAIPHAS.  Tugadh Iosa o thigh Annas go</span>
<lb n="837"/><span>tigh Chaiphas, an t-árdshagart eile.  Bhi comhchruinioghadh agas</span>
<lb n="838"/><span>comhairle mhór ag an chinne Iudaigh annsin, ach an ua<i>r a</span>
<lb n="839"/><span>chonairc an t-árdshagart nach raibh na fiaghnaiseacha a bhi</span>
<lb n="840"/><span>an aghaidh ag teacht le cheile, chuir se féin ceisd air Iosa, ag</span>
<lb n="841"/><span>rádh, "Innis duinn as ucht Dé bheobhuan, an tu Críosda</span>
<lb n="842"/><span>Mac Dé?"  d'aidimh Criosda an fhirine, .i. gurab é fein Mac</span>
<lb n="843"/><span>Dé.  Air sin, éirigheas an t-árdshagart agas stroc se a chuid eadaigh</span>
<lb n="844"/><span>uime ag rádh, "Creud an feidhm fiaghnaise ata nias fuide aguin?</span>
<lb n="845"/><span>nach gcluinmoid féin é ag labhairt blasphemia an aghaidh Dé?"</span>
<lb n="846"/><span>Thogadar an sluadh ansin gáir ag rádh agas ag iarraidh a chéasadh</span>
<lb n="847"/><span>agas a chur chum báis.  Annsoin chuireadar búicin air a shúilibh</span>
<lb n="848"/><span>agas ghabhadar do sheilibh, do bhosaibh, agas do shlataibh air.  Bhi</span>
<lb n="849"/><span>siod fós a' strocadh a ghruaige, a' magadh agas a' fochmoid faoi,</span>
<lb n="850"/><span>agas ag rádh, "Mas faidhe thu, innis duinn cia bhuail tú."  Sin an</span>
<lb n="851"/><span>masla a fua<i>r Iosa a halla Chaiphas.  Is annsa halla sin a</span>
<lb n="852"/><span>shéan Peadar Iosa, a Mhaistir, ach air gcuimhnioghadh dó air</span>
<lb n="853"/><span>bhriatharaibh Chriosda, chuaidh se amach agas ghuil se go</span>
<lb n="854"/><span>géur.</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>Ló airna mharach tugadh Iosa a lathair Phioloid, a bhi 'na</span>
<lb n="857"/><span>cheannphurt agas 'na bhreitheamh a ttír Iudaigh faoi an impire</span>
<lb n="858"/><span>Romhanach.  Thug seision iarraidh Iosa a shaoradh, or d'aithin</span>
<lb n="859"/><span>se nach raibh coir air; acht an tan a chonairc se nachair mhaith</span>
<lb n="860"/><span>leis an phobal Iosa do shabhail, chuir se d'ionsaigh Herod,</span>
<lb n="861"/><span>rígh na nIudaighean é.</span></p>
<lb n="862"/>
<lb n="863"/><p><span>IOSA A LATHA<I>R HEROD.  Bhi luatha<i>r air Herod Iosa theacht</span>
<lb n="864"/><span>'na lathair, or chuala se iomradh air na muirbhilleadh móra a</span>
<lb n="865"/><span>righne se.  Agas shaoil se go ndeanadh tuilleadh aca 'na latha<i>r</span>
<lb n="866"/><span>féin, agas an tan nach dearna Iosa sin, thug Herod agas a mhuintir</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="867"/><p><span>masla agas tarcuisne dhó, agas chuir siod arisd d'ionsaigh</span>
<lb n="868"/><span>Phioloid é agas culaidh amadain uime.</span></p>
<lb n="869"/>
<lb n="870"/><p><span>IOSA A LATHA<I>R PHIOLOID AN DARA HUAIR.  An tan a chona<i>rc</span>
<lb n="871"/><span>Pioloid nach ttainic leis Iosa do shaoradh gan miosta an phobail</span>
<lb n="872"/><span>a tharaing air féin, d'órdaigh se fa dheoidh Iosa do sgiuradh.</span>
<lb n="873"/><span>Agas tar eis a nochtadh agas a cheangal do cholmhain an ait phuibligh,</span>
<lb n="874"/><span>bhuaileadar cuig mhíle buille air a chorp lomnochta le trí shiord</span>
<lb n="875"/><span>sgiurseadh, .i. le cordadh cnaibhe, le slata cruadh agas le leathar</span>
<lb n="876"/><span>gan leasughadh, air mhodh nach raibhe aite roinn an deilg ana</span>
<lb n="877"/><span>chorp uile gan cneadha dheirg, gan chreachta, mar dhearbhas</span>
<lb n="878"/><span>ughdar oirdhirc dhuinn.</span></p>
<lb n="879"/>
<lb n="880"/><p><span>DON CHOROIN SBIONAIDH.  Rinneadar na soideireadh coroin do</span>
<lb n="881"/><span>dhealgaibh nimhneacha druighin agas chuireadar air cheann Iosa í.</span>
<lb n="882"/><span>Bhi na déara fola a' tuitiom 'na mbraonaibh o bharraibh na</span>
<lb n="883"/><span>ndealg leis.  Chuir siod éadach corcracha uime agas slat ghiolcaidh</span>
<lb n="884"/><span>anna laimh, agas rinneadar sleachtain agas umhlacht dó mar rígh</span>
<lb n="885"/><span>magaidh, a' sgig agas a' fochmoid faoi.  Theisbein Pioloid san</span>
<lb n="886"/><span>chruth sin don phobal é, ionnas go ngeabhoidis truaidhe leis,</span>
<lb n="887"/><span>ag rádh, Ecce homo, .i., "feuch an fear."</span></p>
<lb n="888"/>
<lb n="889"/><p><span>Bhi gnás an ua<i>r sin a ttír Iudaigh anam duine do shábhail</span>
<lb n="890"/><span>am aimsir na Cásga.  Reir an chleachtaigh sin d'fhorail Pioloid</span>
<lb n="891"/><span>Iosa do shaoradh don phobal, ach d'eigheamhadarsan uile</span>
<lb n="892"/><span>d'aonghuth Iosa do chéasadh agas Barabas, a bhi 'na ghaduigh,</span>
<lb n="893"/><span>do shaoradh.  Ba doilghidh le Pioloid sin a dheanamh, or</span>
<lb n="894"/><span>chona<i>rc se nach raibh coir air bith 'n aghaidh; agas as a chionn</span>
<lb n="895"/><span>sin, chuir a bhean teachtaireacht chuige ag radh, "Na bí bainte</span>
<lb n="896"/><span>agad don fhíreun sin, or is mór a d'fhuiling misi a</span>
<lb n="897"/><span>mbriongloidigh air a shon."  Air chona<i>rc Pioloid nach raibh</span>
<lb n="898"/><span>maith dhó pléid no adhbhcoideacht a dheanamh ar son Íosa, ghabh se</span>
<lb n="899"/><span>uisge agas d'ionnaill se a lámha ag rádh, "Saoramsa me féin air</span>
<lb n="900"/><span>fhuil an fhírein se.  Feuchuigidhsi dhíbh fein."  Acht dubhradar</span>
<lb n="901"/><span>san, "Bi a fhuil oruinne agas air ar gcloinn."  Fa dheoidh, shaor</span>
<lb n="902"/><span>Pioloid an gadaigh agas thleig se Iosa agas tha<i>rbhir don chinne</span>
<lb n="903"/><span>Iudaigh é chum a chéasta.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>IOSA AG IOMCHAR NA CROICHE.  An ua<i>r a tugadh breith bhais</span>
<lb n="906"/><span>mar sin air Iosa, rinneadar an chinne Iudaigh croich a bhfeaghar</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="907"/><p><span>chroise dó.  Bhi si cuig troighthe deug air uirde.  Bhaineadar</span>
<lb n="908"/><span>an t-éadach sgarlaide a bhi air dhe agas chuireadar a chuid</span>
<lb n="909"/><span>éadaigh féin uime.  Agas thug siod air Iosa an chroich iomchar ar a</span>
<lb n="910"/><span>ghuailleach naomhtha féin.  Acht mar bhi se lag o mhead na</span>
<lb n="911"/><span>fola a chaill se roimhe sin, bhi troime an ualaidh a' tabha<i>rt</span>
<lb n="912"/><span>air lubadh, aomadh, agas tuitiom go talamh.  Air mbeith dhó mar</span>
<lb n="913"/><span>sin claoite le luige agas le meatacht ag iomchar an tromualaidh sin</span>
<lb n="914"/><span>pheacaidh chinne daona, thug siod air oglach a bhi teacht on</span>
<lb n="915"/><span>tuaith, darab ainm Simon an Sirineach, an chroich iomchar ar</span>
<lb n="916"/><span>a shon, no go raingeadar go háit darbh ainm Golgota air Shliabh</span>
<lb n="917"/><span>Caluarí, .i. áit na cloigne, agas is uime a tugadh an t-ainm sin</span>
<lb n="918"/><span>air, cionn go bhfuras clagan Adhmha adhlacaidh ann, reir mar</span>
<lb n="919"/><span>deir Auguistin agas ughdair eile.</span></p>
<lb n="920"/>
<lb n="921"/><p><span>Deir úghdair nach raibh Muire a latha<i>r, agas nach gcuala si</span>
<lb n="922"/><span>na sgeula go nuige so; ach air gcluinsint na sgeula o Eoin</span>
<lb n="923"/><span>Seibhisgeul, thainic si féin agas Muire Mhagdailéan maille le mna</span>
<lb n="924"/><span>eile naomhtha d'ionsaigh an chruinnigh ag iarraidh Iosa; agas air</span>
<lb n="925"/><span>nach ttainic leo fhaicsind o imhir agas o thiu na ndaoine, feuchas</span>
<lb n="926"/><span>Muire sios air talamh, agas air bhfaicsind deora fola air a' talamh,</span>
<lb n="927"/><span>d'éigheamh sí go mór ag rádh, "Féuch annso a chuid fola."  Agas ag</span>
<lb n="928"/><span>tabhairt tóruigheacht don fhuil, niarbh fada no go bhfacadar</span>
<lb n="929"/><span>triúr ceangailte cruaidhchuibhrighthe a measg sé chéad, seisear,</span>
<lb n="930"/><span>agas tri fighid soighdeoir 'ga ngardail le pícibh agas le cloidhmhibh</span>
<lb n="931"/><span>nochtuighthe roinngheura.  d'fhiafraigh Muire d'Eoin cia haca</span>
<lb n="932"/><span>don triúr Iosa, or niar aithin sí é on anchuma agas on andreachd</span>
<lb n="933"/><span>anna raibh se.  Freag<r>as Eoin agas as eadh adubha<i>rt, "Sud do</span>
<lb n="934"/><span>Mhacsa agas mo Thighearnasa ceangailte cruaidhchuibhrighthe eidir</span>
<lb n="935"/><span>an dís gadaighean ud.  Sud é air a bhfuil an chonoir do dhealgaibh</span>
<lb n="936"/><span>druighin.  Sud é ata ag tuitiom agas ag lúbadh go talamh</span>
<lb n="937"/><span>tre iomchar na croiche céasda agas ag triall go Cnoc Caluerí na</span>
<lb n="938"/><span>paise."  "Uch," air Muire, "Chighim 'nois gurab é sud Íosa,</span>
<lb n="939"/><span>ór cia nach n-aithnighim a ghnúis on mhasla a fuair se, aithnighim",</span>
<lb n="940"/><span>air sise, "a dheanamh agas a shiobhal.  Sud an Mac",</span>
<lb n="941"/><span>air sí, "nach dearna olc ariamh anois 'ga strocadh agas 'ga chéasadh</span>
<lb n="942"/><span>gan adhbhar air son choir na muintir eile."  Is amhlaidh a</span>
<lb n="943"/><span>labhras St Bernard agas úghdair eile.</span>
<lb n="944"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="945"/><p><span>Air chona<i>rc Iosa Muire agas na mna eile a bhfagas dó agas iad</span>
<lb n="946"/><span>ag caoi, adubha<i>rt sé, Filiae Jerusalem, nolite flere super me,</span>
<lb n="947"/><span>sed super vos ipsos et super filias vestras (Luc.,23,28), eadhon</span>
<lb n="948"/><span>"Ingheanachadh Ierusalem, na guiligidh ar mo shon ach air</span>
<lb n="949"/><span>bhar son fein agas air son mar ccloinne."  Is go faidhchiallach</span>
<lb n="950"/><span>a labhair Iosa leo, amhail agas mar dearadh, "A mhuintir Ierusalem,</span>
<lb n="951"/><span>is mó an t-abhar gola ata agaibh umaibh féin agas fa mar gcloinn</span>
<lb n="952"/><span>na iomamsa, or ní fada no go ttiocfaoi sgrios agas tromár oraibh.</span>
<lb n="953"/><span>Ní fada no go ttiocfaoi na Romhanaigh agas go leagfad balladh</span>
<lb n="954"/><span>agas múir mar gcaithreacha go talamh.  Ní fada no go muirfear</span>
<lb n="955"/><span>na mílte do mar bhfearaibh, do mar mnaibh, agas do mar leanbaibh</span>
<lb n="956"/><span>le rith cogaidh agas le faobhar an chloidhimh.  Beith gorta agas ocras</span>
<lb n="957"/><span>chomh mór mar measg go n-iosughadh na mna a leanba féin."</span>
<lb n="958"/><span>Is uime sin adubha<i>rt Criosda, "Tiocfuidh na laethe iona</span>
<lb n="959"/><span>n-aibeoruidh siod, "Is beanaighe na mná aca nach bhfuil clann,</span>
<lb n="960"/><span>na bronna nachair thuismidh, agas na ciocha nach ttug diul.""</span>
<lb n="961"/><span>Agas thainic so uile asteach reir mar thargair Criosda.</span></p>
<lb n="962"/>
<lb n="963"/><p><span>CEASADH CRIOSDA.  Air tteacht dó go Sliabh Caluerí, sgriosadar</span>
<lb n="964"/><span>an chinne Iudaigh a chuid éadaigh dhe, air mhodh gur osgail</span>
<lb n="965"/><span>na creachta fuilteacha arist go nuadh.  Annsin leagadar na</span>
<lb n="966"/><span>céasadoireadh an chroich sios air talamh agas shíneadar Iosa</span>
<lb n="967"/><span>síos a ttaoibh a chúil agas a dhroma urrtha.  Tharaing siod a</span>
<lb n="968"/><span>lámha air bheannaibh na croise agas sparr siod tairneadh garbha</span>
<lb n="969"/><span>tré chroidhe na ndearnad aige, agas mar an gceadna lena chosaibh.</span>
<lb n="970"/><span>An aon fhocal, tharaingeadar boill agas ailt a choirp chomh mór</span>
<lb n="971"/><span>agas sin o cheile nachair fhág siod alt no asna anna chorp uile gan</span>
<lb n="972"/><span>leonadh.  Annsin thógadar an chroich an áirde, agas niar</span>
<lb n="973"/><span>baineadh crathughadh no corughadh aiste nach raibh goineadh</span>
<lb n="974"/><span>agas creachta na lámh agas na gcos, 'ga méadughadh agas 'ga strócadh</span>
<lb n="975"/><span>le comhthrom agas le crathadh an chuirp.</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>DÓLAS MHUIRE.  Bhi Muire 'na seasamh aige bonn na croiche,</span>
<lb n="978"/><span>adeir Eoin, c.19, go déarach dubronach cumhach currtha</span>
<lb n="979"/><span>craite ag feuchaint go truadh tuirseach air a haon Mhac Íosa a'</span>
<lb n="980"/><span>tabhairt dioluigheacht air chrann na páise air son pheacadh</span>
<lb n="981"/><span>chinne daona.  Chonairc sí deilg nimhe na corana sbionaidh,</span>
<lb n="982"/><span>na deara fola len' eadan, a lámha agas a chosa 'ga strocadh le</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="983"/><p><span>ta<i>rneadh garbha agas a chorp naomhtha 'ga thogbhail suas air</span>
<lb n="984"/><span>bhearaibh na croiche céasda, cuig troighthe deug air uirde.</span>
<lb n="985"/><span>Chonairc sí cuma, deilbh, agas deanamh an bháis fhiamhaigh</span>
<lb n="986"/><span>adhuamhair ag oibrioghadh agas ag imirt ar a bheul, air a shuilibh,</span>
<lb n="987"/><span>agas air bhallaibh a chuirp go hiomlan.  An aon fhocal, ní féidir</span>
<lb n="988"/><span>doilgheas no dólas Mhuire a chur síos, or bhi gach amharc</span>
<lb n="989"/><span>craite da bhfaca si air Íosa mar shoigheadaibh nimhe no mar</span>
<lb n="990"/><span>chloidhmhibh roinnghéura ag treadadh, ag tolladh, agas ag torchradh</span>
<lb n="991"/><span>a croidhe.</span></p>
<lb n="992"/>
<lb n="993"/><p><span>An tan a bhí Muire san mhórbhruid sin, feuchas Íosa anuas</span>
<lb n="994"/><span>urrtha agas thaobh se lena dheisgiobal Eóin rochuram a dheanamh</span>
<lb n="995"/><span>uimpe.  Agas tar éis Iosa deoch nimhe domlais agas uinigéara</span>
<lb n="996"/><span>d'ól, dubhairt se, "Ata an t-iomlan anois criochnaighthe."  Agas</span>
<lb n="997"/><span>air gclaonadh a chinn thairbhir se anam, Consum<m>atum est.</span>
<lb n="998"/><span>Et inclinato capite emisit spiritum.  Chriochnaigh se iodhbairt</span>
<lb n="999"/><span>na páise agas slanughadh chinne daona.  Dhiol se fiacha agas cáin</span>
<lb n="1000"/><span>an pheacaidh, sgaoil se ifrionn na n-aithreach naomhtha,</span>
<lb n="1001"/><span>d'fhosgail se doras fhlaithis Dé, chlaoidh agas bhris se cumhachta</span>
<lb n="1002"/><span>an diabhail agas an bháis, d'fhoillsigh se an seisgeul, thionsgain se</span>
<lb n="1003"/><span>na sacramainteadh, agas d'fhág se mar leagoid agas mar leigheas ag</span>
<lb n="1004"/><span>an pheacach iad 'na dhiaidh.  Agas air nach raibh nias mó le deanamh</span>
<lb n="1005"/><span>aige, dubhairt se, Consum<m>atum est, agas thairbhir se a sbiorad</span>
<lb n="1006"/><span>suas.</span></p>
<lb n="1007"/>
<lb n="1008"/><p><span>ECLIPSIS SOLIS, .I. DUIBHNÉAL NA GREINE.  Deir Matha seibhisgeul</span>
<lb n="1009"/><span>go ttainic smuid, gruaim, agas dorchadas air an ghréin, air na</span>
<lb n="1010"/><span>dúilibh, agas air aghaidh na talmhan uile go feadh thrí n-uairean</span>
<lb n="1011"/><span>a bhi Criosda ag fulang na páise.  Do ghabh eagal agas</span>
<lb n="1012"/><span>uathbhas aitreachaibh na talmhan, do bhrígh nach bhfacadar</span>
<lb n="1013"/><span>a shamhail sin do dhorchadas ariamh roimhe.  Do sgoilt beann</span>
<lb n="1014"/><span>an teampoil o mhullach go lár.  Do chriothnaigh an talamh</span>
<lb n="1015"/><span>le basma<i>rt agas creatha talmhan.  Sgoilt na clocha agas na cairge.</span>
<lb n="1016"/><span>d'fhosgail na tuambadh, agas d'éirighdear moran do na muirbh agas</span>
<lb n="1017"/><span>do na naoimh a bhí 'na gcodladh agas chuadar asteach san chaithrigh</span>
<lb n="1018"/><span>naomhtha, agas theisbeanadar iad fhéin do mhóran.  An aon fhocal,</span>
<lb n="1019"/><span>bhéic, agas bhladham, agas d'éigheamh creatuir eaxamhla riasunta</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1020"/><p><span>agas miriasunta na cruinne le gárrtha caointe agas cumha fa pháis</span>
<lb n="1021"/><span>agas fa bhás Iosa Criosda.</span></p>
<lb n="1022"/>
<lb n="1023"/><p><span>Air tteacht don trath nona, thainic Ioseph o Arimathea,</span>
<lb n="1024"/><span>duine naomhtha a bhí 'na dheisgiobal ag Iosa go foluightheach,</span>
<lb n="1025"/><span>agas d'iarr se corp Iosa air Phioloid.  Thug Pioloid sin uadha,</span>
<lb n="1026"/><span>agas air bhfaghail a chuirp dhó, fhill se líneadach glan 'na</span>
<lb n="1027"/><span>thimchiol agas chuir se anna thuamba nuadh féin é, noch do</span>
<lb n="1028"/><span>thochail se amach as creig ann nachair hadhlachadh a<o>n duine</span>
<lb n="1029"/><span>riamh roimhe.  Agas tar eis leac mhór chlaoiche a chur ar dhoras</span>
<lb n="1030"/><span>an tuamba, d'fhág se adhlacaidh annsin e.</span></p>
<lb n="1031"/>
<lb n="1032"/><p><span>Anois, a cha<i>rde ionmhain, feuchmoid ar ndiaidh go</span>
<lb n="1033"/><span>cráibhtheach caondurachtach ar phais Chriosda, agas smaoinuighmuid</span>
<lb n="1034"/><span>go hinmheadhanach gur air ar sonsa agas nach air a shon</span>
<lb n="1035"/><span>fein d'fhuiling se na daorphianta sin.  Air an adhbhar sin,</span>
<lb n="1036"/><span>tóg suas do shuile, buail h'ucht, agas reab do chroidhe le tuirse agas le</span>
<lb n="1037"/><span>dólas, agas caoin bás agas páis Iosa an Slanaightheoir.</span></p>
<lb n="1038"/>
<lb n="1039"/><p><span>Dearc suas as do chionn agas chífe tu an ghrian, reanna nimhe,</span>
<lb n="1040"/><span>agas na dúile go huile a' dubhughadh agas a' dorchughadh le cumhaigh,</span>
<lb n="1041"/><span>gruaim, agas tuirse le linn bháis agas pháis Chriosda.  Amhairc fud</span>
<lb n="1042"/><span>air a' talamh, air na cnuic, agas air na sleibhte; ata basmairt</span>
<lb n="1043"/><span>agas boill chriotha orra ag caoineadh na páise aniodh.  Ataid</span>
<lb n="1044"/><span>na clocha agas na ca<i>rge 'ga sgoilteadh.  Ataid na túambadh</span>
<lb n="1045"/><span>ag fosgladh agas na muirbh ag éirigh agas ag aithbheodhughadh le</span>
<lb n="1046"/><span>linn páise Chriosda.</span></p>
<lb n="1047"/>
<lb n="1048"/><p><span>Agas an mbiaidh tusa do thocht, a Chriosdaidhe chruaidhchroidheach,</span>
<lb n="1049"/><span>agas creatuir examhla eile na cruinne a' caoi.  Sgoilt</span>
<lb n="1050"/><span>do chroidhe claoiche le doilgheas agas croidhebhrughadh; fosgail</span>
<lb n="1051"/><span>do bheul agas aidimh do chionta; leig don anam a bhi marbh</span>
<lb n="1052"/><span>éirigh as tuamba na bpeacadh agas e féin a theisbeanadh don</span>
<lb n="1053"/><span>chaithrigh naomhtha, eadhon, don athair faoisidin.</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>Thusa, fhir a' díomais, na sainte, agas dheanta na heugcora,</span>
<lb n="1056"/><span>agad a bhfuil allas agas saothar, cóta agas léine an duine bhocht an</span>
<lb n="1057"/><span>asgaidh a' meadughadh do mhaoine agas do shaidhbhris, feuch</span>
<lb n="1058"/><span>suas anois air do Shlanaigheoir 'ga chéasadh, gan léinigh, gan</span>
<lb n="1059"/><span>chóta, gan mhaoin, gan spré, air son do chiontasa agas cionta do</span>
<lb n="1060"/><span>shinnsire.  Thusa, fhir a' chraois agas na hainmheasaracht, a</span>
<lb n="1061"/><span>leigeas thu féin amach le craosól agas le póit, nach dean trosgadh,</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1062"/><p><span>carghaos, no crádh cuirp, agas nach gcuirean srian let anmhianta,</span>
<lb n="1063"/><span>dearc anois air Íosa sínte air an chroich chéasta agas antart</span>
<lb n="1064"/><span>air agas gan aige le faghail ach searbhdheoch nimhe chum iota do</span>
<lb n="1065"/><span>chosg.</span></p>
<lb n="1066"/>
<lb n="1067"/><p><span>Anois fa dheoidh, ce go bhfuil se dearbhtha gur dhiol Críosda</span>
<lb n="1068"/><span>fiacha chinne daona lena dhaorpháis, air a shon sin agas eile, na</span>
<lb n="1069"/><span>meastar go bhfuighidh duine air bith toradh na páise sin an</span>
<lb n="1070"/><span>asgaidh.  Cebe lear mian Criosda a leanmhaint is éigin do</span>
<lb n="1071"/><span>cuideachta a chongbhal leis agas an bealach cumhan cruaidh na</span>
<lb n="1072"/><span>croise do ghabh seision do ghabhail.  Si quis vult post me venire,</span>
<lb n="1073"/><span>abneget semetipsum et tollat crucem suam et me sequator (Luc.,9,</span>
<lb n="1074"/><span>23).  Is éigin do e féin a shéana, .i. a dhrochbhéasa, a chlaonta</span>
<lb n="1075"/><span>agas antoil, agas crosa agas ceasaigh an tsaoghail se fhulang agas iomchar</span>
<lb n="1076"/><span>air son Criosda go foighideach, mar rinne seision ar a shonsan.</span>
<lb n="1077"/><span>Is éigin dó flaitheas Dé a bhaint amach le trosgadh, le crádh,</span>
<lb n="1078"/><span>agas le claoi a chuirp agas a chéadfa, mar righne Criosda agas na</span>
<lb n="1079"/><span>naoimh le déirc na mbocht agas oibreacha na trócaire, le caonduracht</span>
<lb n="1080"/><span>urnaighe agas éisteacht an aifrinn, le deanamh faoisidin agas</span>
<lb n="1081"/><span>tathaigh air na sacramaintibh.  Sin a' casan a ghéabhas tu, a</span>
<lb n="1082"/><span>Chriosdaidhe, mas áil leat tóruigheacht a thabhairt do Chríosda</span>
<lb n="1083"/><span>no toradh na páise do ghnothughadh, a' nídh atámoid uile aig</span>
<lb n="1084"/><span>iarraidh an ainm an Athar agas an Mhic agas an Sbiorad Naomhtha.</span>
<lb n="1085"/><span>Amen.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>AGALLADH IOSA AGAS MHUIRE AIGE TRIALL CHUM NA</span>
<lb n="1088"/><span>PÁISE, RÉIR MAR INNSEAS BONAVENTURA NAOMHTHA DUINN.</span></p>
<lb n="1089"/>
<lb n="1090"/><p><span>A mhathair agas a bhuime na páirte, biodh a fhios agad go</span>
<lb n="1091"/><span>ttainig an uair réir tola m'Athara annair dual damhsa páis agas bás</span>
<lb n="1092"/><span>d'fhulang air son chine daonna.  Mar sin, o 'sé so ma chomhrádh</span>
<lb n="1093"/><span>deigheanach air a' tsaoghal sa leat, fágam mo bheanacht agad</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1094"/><p><span>agas guidhim thu foighide a dheanamh agas do thoil do chur do réir</span>
<lb n="1095"/><span>thola m'Athara fan pháis agas fan bhás ata 'ga ullmhughadh ma</span>
<lb n="1096"/><span>chuinne, oir chífeadh tu me amárach aig fulang na huile</span>
<lb n="1097"/><span>chineal maslaigh agas páise dar féidir le créafoig dhaona fhulang.</span></p>
<lb n="1098"/>
<lb n="1099"/><p><span>Fhreaga<i>r Muire a Mac do ghuth thruagh thuirseach thromchaointeach</span>
<lb n="1100"/><span>aige rádh, "A Mhic mhuirnigh, a shúith ma</span>
<lb n="1101"/><span>chroidhe, áilligain ma shúl, a dhalta m'anma agas m'ochta, a bhí</span>
<lb n="1102"/><span>ariamh do chuideachta agas do chompanach umhal agamsa, do</span>
<lb n="1103"/><span>mhátha<i>r, is truagh, tuirseach liom do sgeul cráite damh.  An</span>
<lb n="1104"/><span>féidir go bhfaicfidh na súile se agamsa thusa 'ga do shíneadh a</span>
<lb n="1105"/><span>gcrann na páise agas táirneadh ceangharbha aige strócadh agas aige</span>
<lb n="1106"/><span>reabadh do lamha agas do chosa?  A Mhic ionmhuin nachair</span>
<lb n="1107"/><span>chuir gruaim no fearg ariam oram, na tabha<i>r anois bás damh,</span>
<lb n="1108"/><span>agas fuasgail cine daona air gléas éigin eile.  Ach mas nídh</span>
<lb n="1109"/><span>sin nach féidir a dheanamh, ach gurab éigin toil an Athara</span>
<lb n="1110"/><span>shíoraighe a choimhlíonadh agas thusa páis agas bás fhaghail,</span>
<lb n="1111"/><span>cuirimse ma thoil le toil Dé; ach amháin iarram mar athchuingidh</span>
<lb n="1112"/><span>dheigheanach ort air son a ndearnais ariamh do oileamhuin agas</span>
<lb n="1113"/><span>d'altrom ort me fein bás fhaghail maraon leat."  "A mhatha<i>r</span>
<lb n="1114"/><span>ionmhuin," air Iosa, "ce go mothaighim do dhoighlios a' tréadagh</span>
<lb n="1115"/><span>mo chroidhe mar shoigheidibh nimhe, ní féidir an athchuinge</span>
<lb n="1116"/><span>dheigheanach sin a thabhairt duit, oir as é toil m'Athara misi</span>
<lb n="1117"/><span>bás fhághail ar son chine daona ma aonar.  Mar sin, sul fa</span>
<lb n="1118"/><span>sgarfoid leat, tabhair do bheanacht agas póg na siothchainte</span>
<lb n="1119"/><span>dod Mhac."  Le sin, thóg Muire a súile suas agas thug póg na</span>
<lb n="1120"/><span>siothchainte agas a beanacht dó aige rádh, "A Mhic, a Mhic, go</span>
<lb n="1121"/><span>mbeannaighthear thu on Trionoid."  Aige críochnughadh an</span>
<lb n="1122"/><span>chomhraidh se dóibh, do ghluais Iosa lena dheisgiobail go</span>
<lb n="1123"/><span>fleadh agas go féasda an uain Cásg réir dhlighe Mhaoise san</span>
<lb n="1124"/><span>tseanreachd.</span>
<lb n="1125"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1126"/><p><span>CUID II.</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>DOMHNACH NA TRIONOIDE.  LABHRAR AIR OIDEAS</span>
<lb n="1129"/><span>AGAS AIR THEAGASG AN CHRIOSDAIDHE ANSO</span>
<lb n="1130"/><span>SIOS GO SUNRADHACH.</span></p>
<lb n="1131"/>
<lb n="1132"/><p><span>Euntes, ergo, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine</span>
<lb n="1133"/><span>Patris, et Filii, et Spiritus Sancti; docentes eos servare omnia</span>
<lb n="1134"/><span>quaecumque mandavi vobis (Mat.,c.28, v.20).</span></p>
<lb n="1135"/>
<lb n="1136"/><p><span>"Air an adhbhar sin, imigidhsi, teaguisgidh na huile chineadhacha,</span>
<lb n="1137"/><span>da mbaisteadh an ainm an Athar, agas an Mhic, agas an Spiorad</span>
<lb n="1138"/><span>Naomh; agas teaguisgidh iad gach uile ní dar aithin misi dhibh</span>
<lb n="1139"/><span>do choimhead; agas feuch, ataimsi bhur bhfochair gach uile</span>
<lb n="1140"/><span>ló go críoch an domhain."</span></p>
<lb n="1141"/>
<lb n="1142"/><p><span>Is air an chomhradh dheaghanach a bhi ag Iosa lena dheisgiobuil</span>
<lb n="1143"/><span>ag imeacht uadhfa air neamh a thrachtas seisgeul an</span>
<lb n="1144"/><span>lae 'niodh.  Foillsighthear ceithre neithe éfeachtacha ansa</span>
<lb n="1145"/><span>tseisgeul sa aniodh: 1, na cumhachta a fuair Críosda air neamh</span>
<lb n="1146"/><span>agas air talamh; Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra;</span>
<lb n="1147"/><span>2, cumhachta na n-easbal an seisgeul do sheanmoir agas do</span>
<lb n="1148"/><span>theagasg san uile ait; 3, ruindeamhair na Trionoid ronaomhtha agas</span>
<lb n="1149"/><span>shacramaint an bhaistidh; agas fa dheoidh, an uile ní is coir</span>
<lb n="1150"/><span>a dheanamh no a choimhlionadh, maille leis an ghealladh a</span>
<lb n="1151"/><span>thug se don eaglais a bpearsain na n-easbal nach ttréigfeadh</span>
<lb n="1152"/><span>iad go deireadh an domhain.</span>
<lb n="1153"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1154"/><p><span>Is fada agas is binn an comhradh dob fhéidir a dheanamh air</span>
<lb n="1155"/><span>gach punc aca so air leith, ar nach bhfuil sin comhgarach</span>
<lb n="1156"/><span>annso do dhéanamh, ní leabharuid acht amháin anois ar na</span>
<lb n="1157"/><span>cumhacht a thug Críosda do na heasbail agas don Eaglais Chatoilice</span>
<lb n="1158"/><span>go coiteanta an seisgeal, .i. oideas agas fóghlaim an Chríosdaidhe, a</span>
<lb n="1159"/><span>theagasg agas a sheanmoir air feadh na cruinne.</span></p>
<lb n="1160"/>
<lb n="1161"/><p><span>Euntes, ergo, docete omnes gentes.  "Imigidh", adeir Críosd, "agas</span>
<lb n="1162"/><span>teaguisgidh air feadh a' tsaoghail, san uile áit, san uile thír, san uile</span>
<lb n="1163"/><span>chaithrigh, san uile thigh, agas san uile phobal, eólas agas uideas an</span>
<lb n="1164"/><span>tseisgeil.  Foillsigidh soillse agas deallradh an chreidimh do na</span>
<lb n="1165"/><span>huile dhuine, do na huile náision, don Turgach agas don pháganach,</span>
<lb n="1166"/><span>don pháiste óg agas don duine ársaigh, agas do gach créatur daona</span>
<lb n="1167"/><span>riasunta air dhruim na talmhan.  Clama, ne cesses, quasi tuba exalta</span>
<lb n="1168"/><span>vocem tuam et an<n>untia populo meo scelera eorum, "Éabh, na déana</span>
<lb n="1169"/><span>sgíth no súaimhneas, tóg do ghuth agas do ghlór mar bhúabhal no mar</span>
<lb n="1170"/><span>ghalltrompa agas innis do ma phobul a lochta" (Isaia, c.58).</span></p>
<lb n="1171"/>
<lb n="1172"/><p><span>Is air uideas agas air theagasg an Chríosdaidhe is rún liom trácht,</span>
<lb n="1173"/><span>ag roinn ma chomhraidh a ndá chuid.  Teisbeanuid san chead phunc</span>
<lb n="1174"/><span>creud is teagasg Críosdaidhe ann.  Tráchtuid san dara roinn air</span>
<lb n="1175"/><span>riachtanas na fóghlama néamhdha sa; cionnas nach feidir toil Dé do</span>
<lb n="1176"/><span>dhéanamh, no le duine air bith an t-anam a shábhail air fhearg Dé</span>
<lb n="1177"/><span>no air dhamnughadh síordhaidhe, muna mbeith eólas éigin aige air</span>
<lb n="1178"/><span>rúindeamhraibh Dé agas air phungaibh prionnsapailte an chreidimh.</span>
<lb n="1179"/><span>Ach, air tús, iarrmoid grása agas congnamh an Sbiorad Naomh tré</span>
<lb n="1180"/><span>impidhe na hóighe Muire, ag rádh Fáilte an aingil.  Aue Mairia.</span></p>
<lb n="1181"/>
<lb n="1182"/><p><span>AN CHEAD PHUNG.  Is é is teagasg Críosdaidhe ann, uideas agas</span>
<lb n="1183"/><span>fóghlaim néamha a</span>
<lb n="1184"/><span>theisbeanas go glanradharcach an uile nídh is cóir don Chríosdaidhe a</span>
<lb n="1185"/><span>chreidmheal, an uile nídh is cóir dó iarraidh no fhaghail, an uile mhaith is</span>
<lb n="1186"/><span>cóir dó dhéanamh, agas an uile olc is cóir a sheachna.  An aon fhocal,</span>
<lb n="1187"/><span>teisbeanan an léighion néamha sa don uile dhuine gach nídh da bhfuil</span>
<lb n="1188"/><span>d'fhiachaibh air a dhéanamh do thaoibh Dé, da thaoibh féin, agas do thaoibh</span>
<lb n="1189"/><span>na comharsain.</span></p>
<lb n="1190"/>
<lb n="1191"/><p><span>Is d'easbhuidh cleachtaigh agas staideara air an teagasg Críosdaidhe, agas go</span>
<lb n="1192"/><span>sbécialta a gceileamhar agas a gcanamhuin dúchasa</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1193"/><p><span>ar mathara, eadhon san teanguidh Ghaoidheilg, do bheir air na mílte agas</span>
<lb n="1194"/><span>air na slóite a bheith ainfhiosach aineólach a bhfóghlaim agas an oideas</span>
<lb n="1195"/><span>an Chríosdaidhe, noch do theagais Críosd agas a dheisgiobuil a bheith</span>
<lb n="1196"/><span>riachtanach chum na subhailceadha do chleachtughadh, na lochta do sheachna,</span>
<lb n="1197"/><span>agas an ghlóir shíordhaidhe do shealbhugh.</span></p>
<lb n="1198"/>
<lb n="1199"/><p><span>Is uime, mar an gceadna, atáid na slóigh arna n-adhlacadh agas airna</span>
<lb n="1200"/><span>ndalladh an aigean agas an ndorchadas eirceacht d'easbhuidh soillse,</span>
<lb n="1201"/><span>deallradh, agas eólas an chreidimh a theagasg dóibh go much agas go</span>
<lb n="1202"/><span>dithchialach an tráth do bhi siod óg neamhurchoideach.</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>O thús, múinean an teagasg Críosdaidhe don uile dhuine creud na</span>
<lb n="1205"/><span>fiacha ata orra a ttaoibh Dé, .i. go bhfuil aon nDia amháin ann,</span>
<lb n="1206"/><span>an Tríonoid naomhtha 'na ttrí bpearsanaibh gan eidirdhealaigh na</span>
<lb n="1207"/><span>substainte no roinn na diadhacht, agas gurab ionan aois, óige, glóir,</span>
<lb n="1208"/><span>agas cumhachta dóibh; gurab é an t-aon nDia sa a chruthaigh neamh</span>
<lb n="1209"/><span>agas talamh agas atá 'na thighearna agas 'na mhaistir air gach</span>
<lb n="1210"/><span>creatur da bhfuil ionta.  Ata teagasg, ruindeamha<i>r, no</span>
<lb n="1211"/><span>místerí na Tríonnoid chumh neamhchuimseach domhain dorcha diamha<i>r</span>
<lb n="1212"/><span>dothuigseach agas sin nach féidir le tuigse, le hintliacht, no le</span>
<lb n="1213"/><span>briatharadh daona a mhínioghadh.  Is uime sin adeir Pól easbal</span>
<lb n="1214"/><span>chum na Rómhanach, c.II, O altitudo divitiarum sapientiae et</span>
<lb n="1215"/><span>scientiae Dei, "o dhoimhneacht shaidhbhris, eagna, agas eólais Dé", amhail</span>
<lb n="1216"/><span>agas mar dearadh sé, Atá ruindeamhra Dé chumh árd os cionn na daonacht agas</span>
<lb n="1217"/><span>sin nach féidir lorgoireacht no tóruigheacht a dhéanamh air a' tsaoghal sa</span>
<lb n="1218"/><span>orra.</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>B'eagnaidh agas ba fhóghlama an duine naomhtha Auguistin; cedh</span>
<lb n="1221"/><span>eadh, an tráth a bhí sé ag staideir agas ag smaoinioghadh go</span>
<lb n="1222"/><span>rodhoimheaganach air an Tríonoid, cionas mar dob éidir a thuigbheal</span>
<lb n="1223"/><span>go raibh trí phearsa an aon Dia amháin, no go raibh an Mac chomh</span>
<lb n="1224"/><span>aosta leis an Athair, agas gur úadha féin do geineadh é, agas gur</span>
<lb n="1225"/><span>úadhfa araon a thainig an Sbiorad Naomh, ag smaoinioghadh dó go</span>
<lb n="1226"/><span>dithcheallach mar so, theagaibh leanban dó ag déanamh loig bhig</span>
<lb n="1227"/><span>air bhrúach na fairge agas ag iomchar uisge na hébhese le sligean</span>
<lb n="1228"/><span>ann.  "Creud a dhéanas tu leis an tsaothar sin?", ar an naomh leis an</span>
<lb n="1229"/><span>leanban.  "Dhéanuid uisge na fairge uile a chur ann", air an leanban.  "Is</span>
<lb n="1230"/><span>dithchéillidh h'oibuir", air an naomh, "or ní thig leat sin a dhéanamh</span>
<lb n="1231"/><span>achaoidhche."</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1232"/><p><span>"Is diomhaoinidh agas is dithchéillidh dhuitse", air an</span>
<lb n="1233"/><span>leanban, "a bheith ag iarraidh rúindeamhra do-innse na Tríonoid a chur</span>
<lb n="1234"/><span>asteach an do cheann agas an do chloguin féin."  Leis na héagaladh sa d'fhág</span>
<lb n="1235"/><span>an leanban amharc a' naoimh, agas annsin do thuig sé gur aingeal do mhuintir</span>
<lb n="1236"/><span>Dé a bhi ann ag tabha<i>rt sbreagaidh dó fan dóchas a bhí aige as a cheill</span>
<lb n="1237"/><span>ainbhfiosaigh féin.</span></p>
<lb n="1238"/>
<lb n="1239"/><p><span>Do bheir diadhaireadh agas daoine fóghlama túaléas duin fa thúairim na</span>
<lb n="1240"/><span>Tríonoid mar so: ge gur on ghréin a thig teas agas dealradh na gréine, is</span>
<lb n="1241"/><span>ionan nádura, aois, agas óige dóibh 'na ttriúr, .i. don ghréin, don teas,</span>
<lb n="1242"/><span>agas don dealradh.  Mar sin, ní féidir a rádh go raibh an ghrian ann nias</span>
<lb n="1243"/><span>luaidhche no nias tuisge no a bhí an teas agas an dealradh ann.  Mar an</span>
<lb n="1244"/><span>gcéadna, ge go bhfuil an tAthair ann on tsiordhaidheacht gan tús gan</span>
<lb n="1245"/><span>tionsgnughadh, agas gur úadha a geineadh agas a gheintear an Mac, agas gur</span>
<lb n="1246"/><span>úadhfa araon a thainig agas a thig an Sbiorad, da imhdheoin sin, is</span>
<lb n="1247"/><span>inchreidte gurab ionan náduir, aois, úaisle, agas óige dóibh.</span></p>
<lb n="1248"/>
<lb n="1249"/><p><span>Atá easamplair eile ag na diadhaireadh air thiobroid fíoruisge, air shruth,</span>
<lb n="1250"/><span>agas ar loch.  Is ionan náduir do na huisgeachadh sin, ge gur on tobar a</span>
<lb n="1251"/><span>gheintear an sruth agas uadhfa araon a thig an loch; mar an gcéadna, is o</span>
<lb n="1252"/><span>thiobroid na diadhacht, .i. on Athair, a gheintear an Mac agas úadhfa araon</span>
<lb n="1253"/><span>a thainig an Sbiorad Naomh.</span></p>
<lb n="1254"/>
<lb n="1255"/><p><span>Acht, d'eagla a dhul a bhfad air an adhbhar sa, féuch air h'eis air Chré</span>
<lb n="1256"/><span>na n-easbal, noch do theagasgas agas fhoillsigheas gur ghabh Íosa Críosda,</span>
<lb n="1257"/><span>an dara pearsa don Tríonnoid, codlan daona a mbroinn na hóighe Muire le</span>
<lb n="1258"/><span>comhoibrioghadh aontach an Sbiorad Naomh chum cinne daona do leigheas agas</span>
<lb n="1259"/><span>do shlánughadh o pheacadh na sinnsire agas ó dhamnughadh síordhaidhe.</span>
<lb n="1260"/><span>Teagasgan an Chré chéadna rúindeamhra iomdha eile, .i. gur fhuiling</span>
<lb n="1261"/><span>Críosda bás pianóideach na croiche, go ndeachaidh</span>
<lb n="1262"/><span>sé síos go hifrean na n-aithreach naomhtha, go ndearna eiseirigh</span>
<lb n="1263"/><span>ghlórmhar o mharbhuibh a gceann an treas ló, go ndeachaidh</span>
<lb n="1264"/><span>sé súas air neamh, etc.; agas is amhlaidh foillsighear gach airtiogal</span>
<lb n="1265"/><span>is cóir don duine a chreidmheal a ttaoibh Dé agas an tsaoighil eile</span>
<lb n="1266"/><span>a gCré na n-easbal.</span>
<lb n="1267"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1268"/><p><span>Féuch air an teagasg Críosdaidhe agas múinfeadh an Phaidir cionnas is cóir</span>
<lb n="1269"/><span>an urnaighe a dhéanamh agas créud na neithe is cóir d'iarraidh air Dhia le</span>
<lb n="1270"/><span>muinin agas le dóchas a ttaoibh anma agas cuirp.</span></p>
<lb n="1271"/>
<lb n="1272"/><p><span>Arísd, múinean an fhóghlaim se an Chríosdaidhe ní he amháin créud is cóir</span>
<lb n="1273"/><span>iarraidh acht fós na meódhain atá le faghail agas a d'órdaigh Críosda do</span>
<lb n="1274"/><span>gach huile dhuine; 'síod sin na seacht sacramaint, .i. baisdeadh, dul fa</span>
<lb n="1275"/><span>láimh easbuig, corp Chríosda, faoisidin ghlann, ola roimhe mbás, órd, agas</span>
<lb n="1276"/><span>pósadh.  Ciallaighean agas comhoibrighean na sacramainte se grása an Sbiorad</span>
<lb n="1277"/><span>Naomh san anam aga bhfuil na coinghil riachtanach.  Deallraighean na grása</span>
<lb n="1278"/><span>sin an tuigse agas gríosaighean síod an toil chum dligheadh Dé do thuigbheal</span>
<lb n="1279"/><span>agas a choimhlionadh go fonnbhar.  Is tré na meódhain se, .i. tré na</span>
<lb n="1280"/><span>sacramainteadh, a thig agas a dhóirtear lúaidheacht agas torradh na páise</span>
<lb n="1281"/><span>oruinn mar uisge tré fheadánuibh.  Bheir síod sláinte don anam amhail mar</span>
<lb n="1282"/><span>bheir an leighios agas an uileamhuin riaghalta don duine thinn.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>Dearc air aitheanta Dé agas na heaglaise agas chífe tu gach maith is cóir</span>
<lb n="1285"/><span>duit a dhéanamh agas gach olc is cóir duit a sheachna a ttaoibh Dé, ad</span>
<lb n="1286"/><span>thaoibh féin, agas a ttaoibh na comharsain.  chífe tu ansna haitheanta sa gach</span>
<lb n="1287"/><span>adhradh agas gach umhlacht a dhlighear do Dhia, dod atha<i>r agas dod</span>
<lb n="1288"/><span>mhatha<i>r agas don uile dhuine, gach saoire, gach trosgadh, gach crábhadh,</span>
<lb n="1289"/><span>agas gach deaghobuir eile is cóir a chleachtadh.</span></p>
<lb n="1290"/>
<lb n="1291"/><p><span>Dearc air na subhailceadh diadha no cáirdinealta, air oibreacha na trócaire</span>
<lb n="1292"/><span>corpara no sbioradalta, air thiodhlacaibh agas air thóraibh an Sbiorad</span>
<lb n="1293"/><span>Naomh, agas chífe tu go bhfuil síod taitneamhach, lán áille, sgéimhe, agas</span>
<lb n="1294"/><span>geannamhlacht, agas go bhfuil lúaidheacht agas an ghlóir shíordhaidhe ag</span>
<lb n="1295"/><span>lucht a ndéanta.  Acht féuch, air an taoibh eile, air na lochta, air na</span>
<lb n="1296"/><span>peacaidh mharbhtha, agas air na mighníomha, agas chífe tu go bhfuilead</span>
<lb n="1297"/><span>grúama gráineamhuil miothaitneamhach a bhfiaghnaise Dé agas gurab é ifrion</span>
<lb n="1298"/><span>síordhaidhe a lúach saothair.</span></p>
<lb n="1299"/>
<lb n="1300"/><p><span>So iad na neithe prionsapailte atá le faicsint agas le fóghlaim san teagasg</span>
<lb n="1301"/><span>Críosdaidhe; agas cebe nach beith fiosach fíoreolach orra, cionnas is féidir</span>
<lb n="1302"/><span>dó na subhailceadh do chleachtadh no na lochta do sheachna, toil Dé do</span>
<lb n="1303"/><span>dhéanamh, anam féin do shabhail,</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1304"/><p><span>no damnughadh síordhaidhe do sheachna, neithe orra air gheallais tracht</span>
<lb n="1305"/><span>san dara roin dom chomhrádh?</span></p>
<lb n="1306"/>
<lb n="1307"/><p><span>AN DARA ROINN.  Is follas nach féidir an t-anam a shábhail gan toil Dé do</span>
<lb n="1308"/><span>dhéanamh.  Is follas, arísd, nach féidir an toil sin do dhéanamh gan</span>
<lb n="1309"/><span>aitheantadh agas dligheadh Dé do choimhlionadh; agas san treas áit, nach</span>
<lb n="1310"/><span>féidir na haitheantadh no gach pung eile do chreideamh Dé a choimhead gan</span>
<lb n="1311"/><span>eólas a chur orra.  'Sé an teagasg Críosdaidhe a bheir an fhóghlaim agas an</span>
<lb n="1312"/><span>t-eólas sin duin.  Mar sin, atá sé riachtanach ag an uile Chriosdaidhe an</span>
<lb n="1313"/><span>teagasg Criosdaidhe d'fhóghlaim dar mian na subhailceadh do chleachtadh, na</span>
<lb n="1314"/><span>lochta do sheachna, toil Dé do dhéanamh, an t-anam a shábhail, no damnughadh</span>
<lb n="1315"/><span>síordhaidhe do sheachna.</span></p>
<lb n="1316"/>
<lb n="1317"/><p><span>Créud a theagbhas don duine ainbhfiosach a riaghalachuibh an chreidimh?</span>
<lb n="1318"/><span>Theid sé air seachran mar theid an t-aineólaidh a ttír choimhigh, no an</span>
<lb n="1319"/><span>máirnealach air fairge a bhias gan uideas, gan eólas air riaghalachaibh an</span>
<lb n="1320"/><span>chompais agas na mara, no air threalaibh eile na loingse no na ttáclaibh.</span></p>
<lb n="1321"/>
<lb n="1322"/><p><span>Probatur exemplo.  Créud fá bhfuil na mílte agas na slóite airna ndalladh</span>
<lb n="1323"/><span>agas arna n-adhlacadh san tír se ann aigean agas a ndorchadas na heirceacht?</span>
<lb n="1324"/><span>Atáid, d'easbhuidh dealraidh, soillse, agas eólas an chreidimh a theagasg go</span>
<lb n="1325"/><span>much agas go dithchiollach don aois óig an tan atáid ar staid</span>
<lb n="1326"/><span>neamhurchoidigh.</span></p>
<lb n="1327"/>
<lb n="1328"/><p><span>Féuchuigidh anois air fhíneamhuin na hÉirion, annair cuireadh an síol maith</span>
<lb n="1329"/><span>o chianaibh agas a thug na tórtha ceadach úaidhche, aniodh 'na fásach</span>
<lb n="1330"/><span>d'easbhuidh gníomha agas glanshaothar a dhéanamh innte!  An t-úrghairdin se</span>
<lb n="1331"/><span>darbh ainm analad Oilean na Naomh agas a bhí líonmhar an árdsgoltaibh agas a</span>
<lb n="1332"/><span>ndaoine diadha fóghlama eagnuidh, atá sí aniodh lán ainbhfis, dorchadais,</span>
<lb n="1333"/><span>agas eirceacht.  An tír se a bhí roimhe so líonmhar an easbugaibh agas an</span>
<lb n="1334"/><span>abuibh, a mbrathairibh agas a mnáibh riaghalta, a mainistreachaibh agas a</span>
<lb n="1335"/><span>gcealluibh coisreaga, ionta a raibh creidiomh Chríosda go laetheamhuil 'ga</span>
<lb n="1336"/><span>mhínioghadh agas 'ga theagasg don phobul ainbhfiosach; féuch mar atá an tír</span>
<lb n="1337"/><span>se aniodh, gan ab, gan chill, gan chléir, gan altoir, gan adhradh, gan</span>
<lb n="1338"/><span>aifrionn, gan</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1339"/><p><span>iodhbuirt, gan le faghail air lorg na naomh ach áiteacha úaigneacha</span>
<lb n="1340"/><span>agas ionadadh falmha, balladh dorcha dubha airna gcaitheamh le haois</span>
<lb n="1341"/><span>agas le haimsir, ag tuitim agas ag tuirneamh go talamh; Dún,</span>
<lb n="1342"/><span>Sabhal, agas Fachairt, áras na naomh; longphurt Phadruic,</span>
<lb n="1343"/><span>Bhrithide, agas Cholaim Cille, gan díon, gan chrann, gan</span>
<lb n="1344"/><span>chraoibh, muna bhfuil dreas no eidhnean ag deanamh fasgaidh</span>
<lb n="1345"/><span>do bheathachuibh álta no d'éunlaidh úaigneacha an aéir.</span></p>
<lb n="1346"/>
<lb n="1347"/><p><span>Bruic agas sioncha ag tamhan agas ag sgréachaidh, feithideadh agas</span>
<lb n="1348"/><span>préachain ag grágarnaidh an áit na n-organ, na psailm, na n-iomnadh, agas na</span>
<lb n="1349"/><span>gcaintigeadh ceólmhara a bhí 'nallad 'ga sinm ansna hárasaibh naomha sa.  Ach</span>
<lb n="1350"/><span>creud fa ndéarna Dia an sgrios agas an chillearguin se ar lorg agas air áit</span>
<lb n="1351"/><span>na naomh?  Ni air na naoimh a righne sé an dioghaltas no an díbhfheirge ach</span>
<lb n="1352"/><span>air na daoine mallaidh míriaghalta nachair ghéill agas nachair éisd lena</span>
<lb n="1353"/><span>tteagasg no lena mbriatharuibh ach a lean a gclaonta cama míriaghalta féin,</span>
<lb n="1354"/><span>ag tabha<i>rt druim agas diultughadh le crábhadh agas le creidiomh, agas ag</span>
<lb n="1355"/><span>déanamh dearmoid d'aitheanta Dé agas da dhligheadh.</span></p>
<lb n="1356"/>
<lb n="1357"/><p><span>Créud fá air sgrios Dia an pobul Adhbhra, no créud fá air fhuiling</span>
<lb n="1358"/><span>sé an chinne Iudaigh, a mhuintir thotha féin, a mbreith go bruid</span>
<lb n="1359"/><span>na Babilone, áit a raibh síod dhá bhliaghain déug agas trí fighid</span>
<lb n="1360"/><span>a sglámhuigheacht agas a ndaoirse ag allbharaidh choimheacha?</span>
<lb n="1361"/><span>Righne, cionn go ndeachaidh síod an úabhar agas a ttréas air agas</span>
<lb n="1362"/><span>gur leigeadar a dhligheadh ar dearmod.  Atámuidne aniodh, ar an</span>
<lb n="1363"/><span>adhbhar chéadna, faoi smacht agas faoi dhaoirse, faoi léan agas faoi</span>
<lb n="1364"/><span>leatrom cionn go ndearnamar dearmod do Dhia agas da dhligheadh,</span>
<lb n="1365"/><span>or, cebe nidh dearmod do Dhia, nidh Dia dearmod d'eisean; tógan</span>
<lb n="1366"/><span>a ghrása agas a chuideamh úadha; ansin is cosamhuil é le harm gan</span>
<lb n="1367"/><span>cheannphurt, le loing gan stúir no le sréad gan sréadaigh ag imeacht</span>
<lb n="1368"/><span>ar seachran; agas ni dúal don té sin no don mhuintir sin rath no</span>
<lb n="1369"/><span>toradh saoghalta féin a bheith orra, ar a saothar no air a <n>gníomh,</span>
<lb n="1370"/><span>mar dhearbhas an fáidh Isaia duin, c.17, v.10.</span></p>
<lb n="1371"/>
<lb n="1372"/><p><span>Anois, a Chríosdaidhe ionmhuin, ó chúaidh ar n-aithreacha agas air sinsire</span>
<lb n="1373"/><span>an uabhar agas a ttréas air Dhia agas go ndéarnadar muineachtaigh ana</span>
<lb n="1374"/><span>dhligheadh, righneadar dearmod do chreidiomh agas do chrabhadh, d'fhag siod</span>
<lb n="1375"/><span>a gclann agas an mhuintir a</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1376"/><p><span>thainig air a lorg a ndorchadas agas an ainbhfios, gan eolas gan uideas,</span>
<lb n="1377"/><span>agas is amhlaidh, uime sin, thainig seanmhallacht agas fearg Dé orra fein</span>
<lb n="1378"/><span>agas oruine; agas na bidh dúil no dochas ag duine air bith go n-imeochaidh</span>
<lb n="1379"/><span>an seanmhallacht sin no go mbearfar an chinnsiocair air siobhal, .i. an</span>
<lb n="1380"/><span>doille agas an dorchadas anna bhfuilmoid d'easbhuidh eolais agas uidis a</span>
<lb n="1381"/><span>bpungaibh agas an airtiogolaibh prionsapailte ar gcreidimh.</span></p>
<lb n="1382"/>
<lb n="1383"/><p><span>Ni bhfuil saor claoiche no crannaldha no lucht ealadhna air bith</span>
<lb n="1384"/><span>eile nach bian riaghail air leith aca chum gach obuir da ndeanad a</span>
<lb n="1385"/><span>thomhas agas a cheartughadh go díreach.  Is é is obuir agas</span>
<lb n="1386"/><span>ealadhain phrionsapailte don Chriosdaidhe anam fein do shábhail.</span>
<lb n="1387"/><span>'Siod aitheanta Dé agas na heaglaise agas gach pung agas airtiocal</span>
<lb n="1388"/><span>eile don chreidiomh Chatoilice an riaghail agas an stúir a thug</span>
<lb n="1389"/><span>Criosda uadha chum na móroibre se do dheanamh, mar dhearbhas Matha</span>
<lb n="1390"/><span>seibhisgeul, c.19, v.16, Si vis ad vitam ingredi, serva mandata,</span>
<lb n="1391"/><span>"mas toil leat a dhul asteach san mbeathaidh, coimheid na</span>
<lb n="1392"/><span>haitheanta."  Creud mar is feidir sin a dheanamh gan eolas a chur</span>
<lb n="1393"/><span>orra?  Mar sin, ata eolas an chreidimh fiorriachtnach ag an uile</span>
<lb n="1394"/><span>Chriosdaidhe an t-anam do shabhail.</span></p>
<lb n="1395"/>
<lb n="1396"/><p><span>Tomhais do bheatha le haitheanta Dé agas na heaglaise agas chife tu cionnas</span>
<lb n="1397"/><span>a thig siod le cheile, creud an ait a bhfuil an locht agas cionnas is coir a</span>
<lb n="1398"/><span>cheartughadh.</span></p>
<lb n="1399"/>
<lb n="1400"/><p><span>Gaibh fóghlaim on mháirnealach ag triall air fairge.  Do bheir se stuir agas</span>
<lb n="1401"/><span>compas mairnealaigh leis; bian duine ag coimhead na stuire agas an chompais</span>
<lb n="1402"/><span>sin d'oidhche agas do ló, d'eagla an long a dhul ar seachran, no go ttiocfa</span>
<lb n="1403"/><span>sí gusan chuain agas an longphurt anna raibh a triall.  Párdhas neamhdha an</span>
<lb n="1404"/><span>cuan imchian anna bhfuil triall gach uile Chriosdaidhe.  'Siod aitheanta Dé</span>
<lb n="1405"/><span>agas na heagluise an compas agas an stuir a threoraigheas é tré sheachran</span>
<lb n="1406"/><span>a' tsaoghail no go ttiocfuidh slán go rioghachta na gloire.</span></p>
<lb n="1407"/>
<lb n="1408"/><p><span>Ni bhfuil árdleighion no foghlaim air bith is fear agas is tarbhuidh no an</span>
<lb n="1409"/><span>teagasg Criosdaidhe, do bhrigh gurab é an leighion sa tiobroid agas freamh</span>
<lb n="1410"/><span>gach mórleighion no gach árduideas eile.  'Sí so an fhoghlaim a theagaisg</span>
<lb n="1411"/><span>agas a mhúin Criosda e fein; 'si so an fhoghlaim a theagasgadar na heasbail,</span>
<lb n="1412"/><span>na haithreacha naomhtha, agas an eaglais Chatoilice a thainig air a lorg</span>
<lb n="1413"/><span>agas a thiocfas go deireadh an domhain.</span></p>
<lb n="1414"/>
<lb n="1415"/><p><span>Mar sin, ata d'fhiachaibh agas d'oibliogoid air na heasbuig agas</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1416"/><p><span>air na huachtrain a gcumhachta a chur a <n>gniomh, ag dusgadh</span>
<lb n="1417"/><span>agas ag griosughadh na cléire inghilt agas uileamhuin an chreidimh</span>
<lb n="1418"/><span>a thabha<i>rt don tsréad agas do phobal Chriosda go laetheamhuil</span>
<lb n="1419"/><span>d'eagla a dhul ar seachran no a ghorta.  Arísd, ata</span>
<lb n="1420"/><span>d'fhiachaibh air an chléir, agas go specialta air an eaglais orra</span>
<lb n="1421"/><span>a bhfuil cúram anamna, an leighion néamhdha sa nach cóir a</span>
<lb n="1422"/><span>hadhlacadh faoi thalamh a theagasg go soilleir sothuigsiona do na</span>
<lb n="1423"/><span>poibleachadh, reir comhairle Threant, sess. 24, c.7.  Ata an</span>
<lb n="1424"/><span>oibliogoid agas an cúram ceadna ar na haithreacha agas air na</span>
<lb n="1425"/><span>maithreacha, air na hoidibh foghlama, ar na cairdiosaibh Criosd, agas</span>
<lb n="1426"/><span>air gach aon eile da bhfuil muintir no teaghlach faoi smacht no</span>
<lb n="1427"/><span>faoi chúram aige.  Acht, ma bhian an mhuintir sin iad fein dall,</span>
<lb n="1428"/><span>cionnas is feidir leo cách do theagasg?  Ni feidir leo a dheanamh,</span>
<lb n="1429"/><span>or adeir Criosd san tsheisgeul, "Ma threoraighean dall dall eile,</span>
<lb n="1430"/><span>tuitead araon a ndíg", Si caecus caecum ducat, ambo in foveam</span>
<lb n="1431"/><span>cadent.</span></p>
<lb n="1432"/>
<lb n="1433"/><p><span>Ma deir duine air bith, Cionnas is feidir linn an teagasg Criosdaidhe, .i.</span>
<lb n="1434"/><span>eolas an chreidimh, a thabha<i>rt dar gcloinn agas gan e aguin féin, agas</span>
<lb n="1435"/><span>ata se anois mall antrathamhuil aguinn a dhul da fhoghlaim? freagraim don</span>
<lb n="1436"/><span>cheist se, o thús ag rádh, Ma righne mar n-aithreacha féin an drochsheanadh</span>
<lb n="1437"/><span>sin orraibhse, .i. mar bhfagbhail dall gan uideas, gan fhóghlaim, gan</span>
<lb n="1438"/><span>uileamhuin no bheathaidh sbioradalta, is mór ata le freagra aca, agas na bí</span>
<lb n="1439"/><span>an drochchuntas ceadna aguibhse le tabhairt air son mar gcloinne féin.  San</span>
<lb n="1440"/><span>dara hait, deirim nach bhfuil se mall no antrathamhuil ag duine air bith</span>
<lb n="1441"/><span>fógh-laim a bheith 'na Chriosdaidhe, agas an aimsir a chuaidh thort le linn</span>
<lb n="1442"/><span>na hoige a thabha<i>rt asteacht le linn na haosa.</span></p>
<lb n="1443"/>
<lb n="1444"/><p><span>Gan amhras, is mor an tuar beanacht don athair agas don mhatha<i>r a sheolas</span>
<lb n="1445"/><span>agas a threoraigheas a gclann air slighe na fírine agas a mhúineas a</span>
<lb n="1446"/><span>tteaghlach le sampladh maithe, le gniomharadh, agas le teagasg; fagan siod</span>
<lb n="1447"/><span>lón anma aga mhuintir, agas, gan chuntabhairt, ni chaillfe siod fein a</span>
<lb n="1448"/><span>luaidheacht no a luach saothair; agas an té nach dean sin, b'fhéar dó nach</span>
<lb n="1449"/><span>mbeadh clann no muintir aige.</span></p>
<lb n="1450"/>
<lb n="1451"/><p><span>Ma chuirean duine ar bith a chlann chum sgoile, tugaidh se aire do féin</span>
<lb n="1452"/><span>creud an cineal úghdar no leabhar a gheabha</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1453"/><p><span>siod air tús.  Is maith an leabhar an teagasg Criosdaidhe, an trath</span>
<lb n="1454"/><span>Muire, an Manual, agas a samhail sin eile do leabhraibh Catoilice.</span>
<lb n="1455"/><span>'Siod sin na freamha tóramhail astadh a bhfásan siol neamha an</span>
<lb n="1456"/><span>chreidimh Chatoilice, agas na tiobroideadh uadhfa a ttig fioruisge</span>
<lb n="1457"/><span>na beathadh, noch do choisgeas tart agas iota an té ibheas iad.  Is</span>
<lb n="1458"/><span>air na tiodhlaice se agas air thiodhlaicibh eile agas ar dhriucht</span>
<lb n="1459"/><span>an Sbiorad Naomh a labhras Criosd leis an mnaoi Samairitain, ag radh,</span>
<lb n="1460"/><span>"Gidhbe neach ibheas as an uisge do bheura misi dhó, ní bhia tart</span>
<lb n="1461"/><span>air go brach" (Eoin, c.4, v.13).  Air a' taoibh eile, is mór an</span>
<lb n="1462"/><span>doille, an t-easbhuidh eólais, agas an tuar mallacht don mhuintir</span>
<lb n="1463"/><span>a thugas da gcloinn leabhair eirceacht mar chead leighion, or</span>
<lb n="1464"/><span>buailean an drochuideas agas an drocheolas a gheabhad as na</span>
<lb n="1465"/><span>drochleabhair se, buailean siod branda agas seala mallaidh air</span>
<lb n="1466"/><span>thuigse agas air cheil mhaoth an leanbain no an phaiste a</span>
<lb n="1467"/><span>thruaileas agas a mhilleas iad agas nach sgaran leo go réigh.</span></p>
<lb n="1468"/>
<lb n="1469"/><p><span>Mar sin, tugar uideas agas foghlaim an chreidimh don aois óig an tan ataid</span>
<lb n="1470"/><span>fós maoth agas sul fa ttiocfad a ngnás no a gcleachtadh na n-olc.  Or mar</span>
<lb n="1471"/><span>chomhdaigheas an soigheach dath, blas, agas bolladh an chead lain a</span>
<lb n="1472"/><span>chuirthear ann, is mar an gceadna a chomhdaigheas an aois óg an fhoghlaim no</span>
<lb n="1473"/><span>an t-uideas olc no maith a gheibhead o thús.</span></p>
<lb n="1474"/>
<lb n="1475"/><p><span>As cion gach fiach agas gach oibliogoid adubhramar a ttaoibh an teagasg</span>
<lb n="1476"/><span>Criosdaidhe, ata loghadh on phapa ag na huile dhuine a mhúineas, a</span>
<lb n="1477"/><span>theagasgas, no ghriosaigheas cách chum a fhoghlama.  Mar an gceadna, ni</span>
<lb n="1478"/><span>dlighear faoisidin, naomhchorp Chriosda, sacramaint an phosda, gradha</span>
<lb n="1479"/><span>coisreaga, no tiodhlacaidh eile na heaglaise a thabhairt don te a bhias</span>
<lb n="1480"/><span>ainbhfiosach aineolach san teagasg Criosdaidhe.</span></p>
<lb n="1481"/>
<lb n="1482"/><p><span>Is mór an cúram a bhias fa thógbhail suas, fa uideas, agas fa</span>
<lb n="1483"/><span>bheathaidh na codla, acht is mó an cúram is coir a bheith fa uideas</span>
<lb n="1484"/><span>agas fa bheathaidh an anma, do bhrigh gurab uaisle an t-anam no</span>
<lb n="1485"/><span>an corp.  Is air an adhbhar sin adeir Criosda san tsoisgeul, "Creud</span>
<lb n="1486"/><span>an tairbhe do dhuine an domhan uile do ghnothughadh agas anam fein</span>
<lb n="1487"/><span>a leigint amugha, no creud í an mhala<i>rt do bhearadh duine ar son</span>
<lb n="1488"/><span>anma fein?" (Matha, c.16, v.26).  Mar sin, is mairg nach dean</span>
<lb n="1489"/><span>rochuram fan anam - an t-anam nach feidir a bhásughadh no a</span>
<lb n="1490"/><span>mharbhadh go siordhaidhe acht a bheas beo go brath a bhflaitheas</span>
<lb n="1491"/><span>Dé no an ifrion.</span></p>
<lb n="1492"/>
<lb n="1493"/><p><span>Is mar gheall air an anam úasal a fuair Maoise san tseanreacht</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1494"/><p><span>an dligheadh sgriobhtha a ndá chlár claoiche; is mar gheal air a thainig</span>
<lb n="1495"/><span>Criosd agas na heasbail san reacht nuadh a theagasg agas a sheanmoir na</span>
<lb n="1496"/><span>beathadh.</span></p>
<lb n="1497"/>
<lb n="1498"/><p><span>Dearc anois, a Chriosdaidhe, an bhfuil an bheatha sa an anma agad</span>
<lb n="1499"/><span>fein no ag do mhuintir, .i. an bhfuil eolas maith agad ar Dhia agas</span>
<lb n="1500"/><span>air a dhligheadh, air aitheanta Dé agas na heaglaise, air na</span>
<lb n="1501"/><span>subhailcibh agas air na sacramaintibh, air oibreachuibh na trocaire,</span>
<lb n="1502"/><span>an chrábhaidh, agas an trosgaidh.  So iad na neithe prionsapailte</span>
<lb n="1503"/><span>adubhrais a bhi riachtanasach ag an uile dhuine chum toil Dé do</span>
<lb n="1504"/><span>dheanamh, an t-anam do shabhail, agas ifrion siordhaidhe do</span>
<lb n="1505"/><span>sheachna, a' nídh atamoid uile ag iarraidh aniodh, Domhnach na</span>
<lb n="1506"/><span>Trionoide, ar an Trionoid Naomhtha fein.  Amen.  Finis.</span></p>
<lb n="1507"/>
<lb n="1508"/><p><span>(COMHAIRLE DO NA SEANMÓNTAITHE.)</span></p>
<lb n="1509"/>
<lb n="1510"/><p><span>Ata an pobul coitcheanta ainbhfiosach san teagasg Criosdaidhe, .i. an</span>
<lb n="1511"/><span>saothairidh, an lábanach, etc., agas ni ghlacan an eaglais an saothar is</span>
<lb n="1512"/><span>dual doibh, ergo, etc.  Is as an dorchadas <s>a fhásan fréamh gach</span>
<lb n="1513"/><span>oilc, .i. air easbuidh eolais.  Or creud mar is féidir do neoch an</span>
<lb n="1514"/><span>maith do dheanamh nach aithne dó, no an t-olc do sheachna nach</span>
<lb n="1515"/><span>gcuailidh iomrodh air?  Is cosamhuil creidiomh Dé le gairdin theid a</span>
<lb n="1516"/><span>bhfásach muna mbeith saothar agas lucht oibre cinnte ann.  An</span>
<lb n="1517"/><span>saothar, .i. an teagasg a bhi air buil da fhighid no tri fighid</span>
<lb n="1518"/><span>bliaghuin o shoin, ca bhfuil se aniodh d'easbuidh an churaim</span>
<lb n="1519"/><span>cheadna a chur air aghaidh a gcomhnaidh?  Oir ata an t-ainbhfios</span>
<lb n="1520"/><span>mar oighreacht aguinn o gheinealach go geinealach o Adhmha 'núas,</span>
<lb n="1521"/><span>agas is amhlaidh is coir a dhibirt go laetheamhuil.  Ni bhfuil fear</span>
<lb n="1522"/><span>ceirde no ealadhna, ceannaigh, etc. nach glacan am agas saothar</span>
<lb n="1523"/><span>eolas agas foghlaim a dheanamh air cheird shaoghalta.  Ni bhian</span>
<lb n="1524"/><span>easbhuidh tuigse, gliocais, cuimhne, no inntlieacht acht amhain a</span>
<lb n="1525"/><span>bpuncaibh creidimh.  Ni fiu leis an eaglais a n-aimsir a</span>
<lb n="1526"/><span>chaitheamh leis</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1527"/><p><span>a' teagasg Criosdaidhe acht le sea<n>morachadh mora ardfhoghlama</span>
<lb n="1528"/><span>aintleachtacha nach ttuigean an pobal a ndeathmhadh, agas is uime</span>
<lb n="1529"/><span>sin, fa-raor, gurab iomdha ata ag eisteacht le haifrin agas le</span>
<lb n="1530"/><span>seanmorachadh air feadh a shaoghail gan móran tairbhe agas ata fos</span>
<lb n="1531"/><span>aineolach a gcreidiomh Chriosd. Ni bhian meas ag moran air an</span>
<lb n="1532"/><span>teagasg sa nach bhfearan air leo fein acht air paistibh.  Air an</span>
<lb n="1533"/><span>taobh eile, is mó an clu agas an meas air an tsheanmontaidh</span>
<lb n="1534"/><span>thrachtas air neithibh foghlama, etc. (vid.pag.131).  Creud is</span>
<lb n="1535"/><span>feidhim do sin ag an phobal coiteanta?  Is ansa teagasg Criosdaidhe</span>
<lb n="1536"/><span>ata an fhoghlaim is fearr, agas is fearr meas agas clu Dé no an</span>
<lb n="1537"/><span>tsaogha<i>l.</span></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>DOMINICA PALMARUM. DE PASSIONE DOMINI NOSTRI JESU CHRISTI.</span></p>
<lb n="1540"/>
<lb n="1541"/><p><span>"Agas ag iomchar a chroiche dó, do chuaidh se amach don ait da</span>
<lb n="1542"/><span>ngoirthear ait na cloigne, darab ainm an Eabhrais Golgota, ait</span>
<lb n="1543"/><span>annar chéasadar é."</span></p>
<lb n="1544"/>
<lb n="1545"/><p><span>Is rún liom tracht anso air pháis air Slanaigheora Iosa Criosd reir</span>
<lb n="1546"/><span>sgeuluigheacht agas sgriobhadh na seibhisgeul.</span></p>
<lb n="1547"/>
<lb n="1548"/><p><span>Ní bhfuil peacadh da mhead no da ghraineamhla nach sgriosar, nach ndíbrear,</span>
<lb n="1549"/><span>agas nach leigheasar le brígh agas le fearta na fola fioruaisle a thainig as</span>
<lb n="1550"/><span>creachta Chriosda, muna ciontach an duine da thaoibh fein sin do thoirmeasg</span>
<lb n="1551"/><span>no do bhacail, ag diultughadh na ngras neamha, no d'easbhuidh na gcoingheal</span>
<lb n="1552"/><span>riachtanach.</span></p>
<lb n="1553"/>
<lb n="1554"/><p><span>Mar sin, is iocshlainte agas leighios dearbhtha don anam air a</span>
<lb n="1555"/><span>bhfuil sal, smúid, no lobhar an pheacaidh a theacht agas e féin a</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1556"/><p><span>nighe, a ghlannadh, agas fhórcughadh a ttiobroid agas a sruth na</span>
<lb n="1557"/><span>páise nach feidir a thrághadh no thriomughadh go siordhaidhe.</span></p>
<lb n="1558"/>
<lb n="1559"/><p><span>Cebe smaoineochas go fírineach air phais Chriosda Mac Dé, an fíreun</span>
<lb n="1560"/><span>uasal, an t-uan ceansa, chífe se an bhraighe neimhchiontach, gan choir, gan</span>
<lb n="1561"/><span>cháin, gan pheacadh, 'ga chéasadh air chrois, agas an gadaigh</span>
<lb n="1562"/><span>Barabas, do righne feall agas moirt, 'ga shaoradh; Iosa, nach</span>
<lb n="1563"/><span>ndearna an t-olc, ag fulang go foighideach gan gruaim, gan gruig</span>
<lb n="1564"/><span>eidir na madraigh agas na mic thíre, an chinne Iudaigh, 'ga</span>
<lb n="1565"/><span>strócadh agas 'ga chur chum báis air son na bpeacadh agas na</span>
<lb n="1566"/><span>gciontach, air son Adhmha air sinsire a pheacaidh o thús, agas air</span>
<lb n="1567"/><span>son gach diomais, sainte, tnuth, druise, craois, feirge, agas leisge,</span>
<lb n="1568"/><span>agas gach cinneal eile peacaidh da ndearna a chlann 'na dhiaidh.</span></p>
<lb n="1569"/>
<lb n="1570"/><p><span>Creud na tórtha no na tiodhlacaidh fhásas as na smaointidh</span>
<lb n="1571"/><span>staidearacha air phais Chriosda?  Is iomdha sin, acht go sunradhach</span>
<lb n="1572"/><span>fásan astudh truaighe, craoidhebhrughadh, fuath na locht, agas gradh</span>
<lb n="1573"/><span>na subhailceadh.  Or o thús, ní bhfuil craoidhe da chruas nach</span>
<lb n="1574"/><span>maothachadh le taise agas le truaidhe ag feuchaint go gar air phais</span>
<lb n="1575"/><span>Chriosda.  San dara hait, ni bhfuil duine air bith nach</span>
<lb n="1576"/><span>gclaonughadh chum dólais agas tuirse, ag caoineadh a pheacaidh le</span>
<lb n="1577"/><span>craoidhebhrughadh, an trath a smaoineochadh se gurab iad a chuir Iosa</span>
<lb n="1578"/><span>chum báis, agas gurab iad do lochtasa agas ma lochtasa, a</span>
<lb n="1579"/><span>Chriosdaidhe, a tug air an t-allas fola agas uisge a chur 'na</span>
<lb n="1580"/><span>cheathaibh a ngairdin Gethsemani.  Is air a son a ceangladh a</span>
<lb n="1581"/><span>lamha go cruaidh air an cholmhuin agas a sgiuradh a chorp le</span>
<lb n="1582"/><span>sgiúrseadh garga.  'Siod a chuir an choroin spionaidh air a chean,</span>
<lb n="1583"/><span>agas na deilg nimhe anna chloguin, na tairneadh geura garbha anna</span>
<lb n="1584"/><span>chosaibh agas anna bhosaibh, agas an tsleadh fhaobhrach anna</span>
<lb n="1585"/><span>thaobh.  Cebe dhearcas mar so air na neithe se go grinn, tiocfaidh</span>
<lb n="1586"/><span>dhó fuath a bheith aige air na lochta amhail agas mar bheadh air</span>
<lb n="1587"/><span>an chinne Iudaigh a chuir Criosda chum bais.  Agas fa dheoidh,</span>
<lb n="1588"/><span>gradh na subhailceadh, .i. gradh na humhlacht, na feile, na</span>
<lb n="1589"/><span>carranacht, na measardhacht, na geanmnaigheacht, na foighide, agas</span>
<lb n="1590"/><span>an diothchol crabhaidh; do bhrigh gur leis na subhailceadh sa go</span>
<lb n="1591"/><span>sunradhach a chlaoitear cathaighe an diabhail, an tsaoghail, agas</span>
<lb n="1592"/><span>na codla, tri naimhde baoghalacha contabhartacha an anma.  Acht, sul</span>
<lb n="1593"/><span>fa ttionsgnam air an daorphais <s>e do mhinioghadh,</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1594"/><p><span>iarrmoid guidhe na hoighe Muire, ag rádh Failte an aingil.  Aue</span>
<lb n="1595"/><span>Mairia.</span></p>
<lb n="1596"/>
<lb n="1597"/><p><span>Bhi pais Chriosda chomh ainmheasardha anchuimseach agas sin gur</span>
<lb n="1598"/><span>ghabh si ceathrar starthoir diadha da sgriobhadh agas da chur sios</span>
<lb n="1599"/><span>go hiomlan, .i. Matha, Marc, Lucas, agas Eoin seibhisgeul,</span>
<lb n="1600"/><span>noch do sgriobh beatha agas bás Iosa, gach aon aca air leith, agas</span>
<lb n="1601"/><span>ni mó no go ttainig leo uile mead agas dochar na paise a chur sios</span>
<lb n="1602"/><span>go hiomlan.  Or dearbhan St Tomas naomhtha nach ttainig pian no</span>
<lb n="1603"/><span>pionoid ariamh, amach o phiantaibh ifrin no purgadora, comhmeas</span>
<lb n="1604"/><span>no comh dofhuiling le pais Chriosda, agas bheir se an iomad céile</span>
<lb n="1605"/><span>agas riasuin le sin a rádh ata anois fada miochomhgarach le cur</span>
<lb n="1606"/><span>sios annso.</span></p>
<lb n="1607"/>
<lb n="1608"/><p><span>Dhá lo roimhe sollamain na Casg, .i. Dardaoin na gCumaoineach, air</span>
<lb n="1609"/><span>chonairc Iosa go ttainig an úair gurbh eigin do an saoghal</span>
<lb n="1610"/><span>d'fhágbhail, bás dh'fhulang, agas a dhul ar eis arist</span>
<lb n="1611"/><span>d'ionsaidh Athara, d'ordaigh se da dheisgiobuil, reir</span>
<lb n="1612"/><span>cleachtaigh agas gnás an dlighidh, a dhul asteach go caithrigh</span>
<lb n="1613"/><span>Ierusalem, agas a ttigh duine áirighthe go bhfuighidis seomra</span>
<lb n="1614"/><span>mór deaghmhoiseach, agas an t-uan Cásg d'ullmhughadh ann, ionnas</span>
<lb n="1615"/><span>go n-iosaidis é.  Agas is amhlaigh a thainig Iosa agas a</span>
<lb n="1616"/><span>dheisgiobuil agas chathadar an Chaisg le cheile.  Is ag an</span>
<lb n="1617"/><span>tsuipear dheigheanach sa a d'innis Iosa don da easbal deug go</span>
<lb n="1618"/><span>raibh treatur 'na measg do thairbhearadh agas do bhrathughadh</span>
<lb n="1619"/><span>go fealltach é.  d'éis na cuirme do chaitheamh, d'eirigh Iosa</span>
<lb n="1620"/><span>on chlár, ghabh se uisge, agas d'ionnaill agas nigh se cosa na</span>
<lb n="1621"/><span>n-easbal.  So an uair agas an ait air thionsgain agas air órdaigh</span>
<lb n="1622"/><span>Iosa sacramaint naomhtha chuirp an Tighearna agas iodhbairt an</span>
<lb n="1623"/><span>aifrinn, mar is follas aige Matha,c.26, v.26;  Marc, c.14, v.22;</span>
<lb n="1624"/><span>Luc.22,v.19.  Agas is uime a nigh agas d'ionnaill se cosa na</span>
<lb n="1625"/><span>n-easbal air ttus chum subhailce na humhlacht a mhúnadh agas a</span>
<lb n="1626"/><span>theagasg doibh leis an easamplair sin, agas fós chum a chur a</span>
<lb n="1627"/><span>gceill doibh gur choir do na huile dhuine a bheith glann,</span>
<lb n="1628"/><span>ionnallta, saor o pheacadh ag caitheamh sacramaint naomhchorp an</span>
<lb n="1629"/><span>Tighearna.  Or ge gur beatha mharrthanach an corp naomhtha sa don</span>
<lb n="1630"/><span>anam fhireanta air staid na ngrás, is damnughadh siordhaidhe é</span>
<lb n="1631"/><span>don pheacach.  Is uime sin adeir Eoin seibhisgeul, c.13, v.27,</span>
<lb n="1632"/><span>an tan a chath Iudas an t-aran neamha sa o laimh Chriosda</span>
<lb n="1633"/><span>fein go ndeachaidh an</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1634"/><p><span>diabhal asteach anna chorp go codlaigh, cion go raibh se air</span>
<lb n="1635"/><span>dhrochstaid, rún an uilc agas an pheacaidh aige, .i. rún</span>
<lb n="1636"/><span>Criosda agas a chuideachta do sheana agas a sheachna agas a dhiol</span>
<lb n="1637"/><span>go fealltach miorúnach leis an chinne Iudaigh mar gheall air dheich</span>
<lb n="1638"/><span>bpiosa fhighid airgid.  Agas, ge gurb e peacadh na sainte a thug</span>
<lb n="1639"/><span>air sin a dheanamh, ní bhfuair se fein tairbhe no toradh da luach</span>
<lb n="1640"/><span>saotha<i>r, or ar ttuighmheal dó go ndearna se an fheall agas an</span>
<lb n="1641"/><span>eugcoir, thleig se an t-airgiod chuca arisd, agas ar ndul amach,</span>
<lb n="1642"/><span>chroch se e fein le neart feirge, eada, agas eadochais.  Cuimhnigh</span>
<lb n="1643"/><span>anso, a Chriosdaidhe, gur dual drochchríth a theacht go much no</span>
<lb n="1644"/><span>go mall ar lucht deanta na heugcora, an mhiorúin, agas an leatroim,</span>
<lb n="1645"/><span>mar thainig air Iudas, muna ndeanad aithreachas mór, loirghniomh,</span>
<lb n="1646"/><span>agas sasadh ann.</span></p>
<lb n="1647"/>
<lb n="1648"/><p><span>IOSA AG TEAGASG NA N-EASBAL.  An tan a bhi Iudas ag deanamh an</span>
<lb n="1649"/><span>chunraidh agas an chliamhnais sin leis an chinne Iudaigh, bhi</span>
<lb n="1650"/><span>Iosa ag comhairleachadh agas ag teagasg na n-easbal agas ag</span>
<lb n="1651"/><span>innseadh doibh gach nidh da raibh chuca.  D'innis se do Pheadar,</span>
<lb n="1652"/><span>prionsa agas priomhaidh na n-easbal, go seanfadh se é trí huaire</span>
<lb n="1653"/><span>sul fa ngoirfeadh an coilleach, agas d'innis se don chuid eile go</span>
<lb n="1654"/><span>ttreigfidis agas go bhfuigfidis 'na aonar leis fein é.  Agas ge</span>
<lb n="1655"/><span>gur dhearbhaigh agas gur umhachtaigh gach aon aca nach deanaidis sin,</span>
<lb n="1656"/><span>rinneadar 'na dhiaidh sin e.</span></p>
<lb n="1657"/>
<lb n="1658"/><p><span>IOSA SAN NGAIRDIN.  Air gcriochnughadh an teagasg sin d'Iosa,</span>
<lb n="1659"/><span>chuaidh se anun ar abhain bhig darbh ainm Cedron, laimh le</span>
<lb n="1660"/><span>Sliabh na nOillibh.  Agas air tteacht do gusan ngairdin darbh</span>
<lb n="1661"/><span>ainm Gethsemani, dubha<i>rt se lena dheisgiobuil, "Suidhigise</span>
<lb n="1662"/><span>annso no go rachaidh misi ansud anun a dheanamh urnaighe."  Agas</span>
<lb n="1663"/><span>air mbreith Pheada<i>r, Sheamuis, agas Eoin leis, do</span>
<lb n="1664"/><span>thionsgain se a bheith rodhubhronach rothuirseach, ag radh,</span>
<lb n="1665"/><span>Tristis est anima mea usque ad mortem, .i. "ata m'anam tuirseach</span>
<lb n="1666"/><span>go soithe an bhais; fanaigidhse annso agas deanaigidh foire agas</span>
<lb n="1667"/><span>coimhead seal am fhocha<i>r."  Agas air n-imeacht fa thuairim</span>
<lb n="1668"/><span>urchor mearoige, leig se e fein air a ghluinibh ag deanabh na</span>
<lb n="1669"/><span>hurnaighe.  Ghuidh se an tAtha<i>r tri huaire an bás a dhul</span>
<lb n="1670"/><span>thairis, da m<b>'eidir.  "Gedheadh", air se, "deantar do thoilse</span>
<lb n="1671"/><span>agas ní he ma thoilse." Agas do teisbeanadh dó aingeal o neamh</span>
<lb n="1672"/><span>da chomhfhurtacht.  Agas air ndul an anbhuinne no a luige dhósan,</span>
<lb n="1673"/><span>thainig allas fola 'na cheathaibh a' tuitim go talamh leis.</span>
<lb n="1674"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1675"/><p><span>Ni chuala a<o>n duine ariamh neoch air bith cur allas fola aroimhe.</span>
<lb n="1676"/><span>Smaointioghadh agas radharc innmheadhanach na meanmna agas na</span>
<lb n="1677"/><span>hinntinne air uathbhas na paise a chomhsgair agas chorraidh</span>
<lb n="1678"/><span>leantaidh critheaglacha a chuirp thug air an t-allas folla sa a</span>
<lb n="1679"/><span>chur, adeir na diadha<i>readh.  Smaoinidh air pheacaidh chinne</span>
<lb n="1680"/><span>daona agas air an tromdhioluigheacht a bhí aige le tabhairt air a</span>
<lb n="1681"/><span>son, air fheill agas air mhiorún Iudais, air mhiothroca<i>re na</span>
<lb n="1682"/><span>cinne Iudaigh, air sheana agas air theathadh Pheadair agas na</span>
<lb n="1683"/><span>n-easbal, air dhólas agas air thuirse Mhuire agas an chuid eile</span>
<lb n="1684"/><span>da charruid; mar an gceadna, smaointioghadh air na mílte</span>
<lb n="1685"/><span>do gheabhadh bás tréna gcionta fein gan toradh no ta<i>rbhe na paise</span>
<lb n="1686"/><span>d'fhaghail; 'siod na smaointidh se agas a samhail eile a thug</span>
<lb n="1687"/><span>air Chriosda an t-allas fola a chur san ngairdin, mar chuireas</span>
<lb n="1688"/><span>daoine pian agas allas na codla an tan a bhias iomaoineach an</span>
<lb n="1689"/><span>bhais ag iomlat agas ag imirt agas ag oibrioghadh orra.</span></p>
<lb n="1690"/>
<lb n="1691"/><p><span>GABHAIL AGAS CEANGAL IOSA SAN NGAIRDIN.  Air mbeith d'Iosa ag</span>
<lb n="1692"/><span>spreagadh na n-easbal cion gur thuiteadar 'na gcodladh agas nach</span>
<lb n="1693"/><span>ndearnadar foire agas coimhead dó, sul far chriochnaigh se a</span>
<lb n="1694"/><span>bhriatharadh, feuch, thainig Udas d'ionsaigh Iosa go miorunach</span>
<lb n="1695"/><span>le poig, maille re cuideachta mhór do shoideiribh na cinne Iudaigh,</span>
<lb n="1696"/><span>le claoidhmhibh agas le batuidhibh, no go rugadar air Iosa agas gur</span>
<lb n="1697"/><span>cheangladar é.  Air chonchadar na heasbail Iosa ceangailte mar</span>
<lb n="1698"/><span>sin a measg na cona<i>rte diabhlaidh sin do mhuintir ifrin, do</span>
<lb n="1699"/><span>ghabh eagla agas uathbhas iad agas theathadar mar chaoiridh</span>
<lb n="1700"/><span>gealltacha roimhe le conairt tar eis an sreadaigh do chailleadh,</span>
<lb n="1701"/><span>agas d'fhagadar mar sin a tTighearna agas a Maistir</span>
<lb n="1702"/><span>cruaidhcheangailte a meadhan a namhad 'na aonar leis fein.  Strocadar</span>
<lb n="1703"/><span>agas tharuingeadar na mic thíre agas na madraigh sin Iosa, a bhi</span>
<lb n="1704"/><span>mar uan gan urchoid, gan mhairg otarra, go maslamhail miomhodhamhuil</span>
<lb n="1705"/><span>a lathair an árdshagairt Annas.  Bhi gach aon aca lena bhuille,</span>
<lb n="1706"/><span>len' urchar, agus lena thromfhocal air, cuid aca gabhail do</span>
<lb n="1707"/><span>dhornaibh air, cuid do sheillibh, agas cuid ag magadh agas ag</span>
<lb n="1708"/><span>fochmoid faoi.</span></p>
<lb n="1709"/>
<lb n="1710"/><p><span>IOSA A LATHAIR ANNAS.  Ar tteacht do a latha<i>r Annas,</span>
<lb n="1711"/><span>cliamhain Chaiphas an t-ardshagart, chuir se Iosa chum ceasda</span>
<lb n="1712"/><span>a ttaoibh a theagaisg agas a dheisgiobuil.  Acht air bhfreagra</span>
<lb n="1713"/><span>d'Iosa, adubha<i>rt, "Niar theagais me aon nídh os iosal acht a</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1714"/><p><span>bhfiaghnaise an phobuil; mar sin, dob uras duit ma theagasg</span>
<lb n="1715"/><span>a chluinsind."  Ag labha<i>rt na mbriathara sa d'Iosa, tógas</span>
<lb n="1716"/><span>oglach diabhlaidh a bhi a latha<i>r a bhos mhallaidh gan</span>
<lb n="1717"/><span>choisreagadh agas buailleas air an eadan bheanaighe é ag rádh,</span>
<lb n="1718"/><span>"An mar sin a fhreagras tu an t-árdshagart?"  Agas ni ttug Iosa</span>
<lb n="1719"/><span>freagra no aidhneas don oglach acht amhain, "Creud far bhuail tu</span>
<lb n="1720"/><span>me gan adhbhar?"</span></p>
<lb n="1721"/>
<lb n="1722"/><p><span>IOSA A LATHAIR CHAIPHAS.  Tugadh Iosa ceangailte go tigh</span>
<lb n="1723"/><span>Chaiphas, an t-árdshagart eile.  Bhi comhairle agas</span>
<lb n="1724"/><span>comhchruinioghadh mór don chinne Iudaigh ansin.  Tangadar annsin</span>
<lb n="1725"/><span>fiaghnaiseachadh bhreige an' aghaidh.  Acht an uair a chonairc an</span>
<lb n="1726"/><span>t-árdshagart nach raibh siod a' teacht le cheile, chuir se fein</span>
<lb n="1727"/><span>ceisd air ag rádh, "Innis duin as ucht Dé bheobhuan, an tu Criosda</span>
<lb n="1728"/><span>Mac De?"  D'aidimh Iosa an fhírinne.  Ansin eirigheas an</span>
<lb n="1729"/><span>t-árdshagart 'na sheasamh agas stroc se a chuid eadaigh uime ag</span>
<lb n="1730"/><span>rádh, "Creud an feidhm fiaghnaise ata aguin? na gcluinmoid fein é</span>
<lb n="1731"/><span>ag labha<i>rt blaisphemia?"  Ansin thógadar an sluadh gáir ag rádh,</span>
<lb n="1732"/><span>"Daorar, tleigear, agas cuirear chum báis e."  Annsin chuireadar</span>
<lb n="1733"/><span>búicin air a shúilibh agas ghabhadar do sheillibh, do bhosaibh,</span>
<lb n="1734"/><span>agas do shlataibh air.  Bhi siod fós a' strocadh a ghruaige agas a</span>
<lb n="1735"/><span>chinn, a' magadh agas ag fochmoid faoi, agas ag rádh, "Mas faidh</span>
<lb n="1736"/><span>thu, innis duin cia bhuail thu."  So an úsaid a fua<i>r Iosa a</span>
<lb n="1737"/><span>ttigh agas a halla Chaiphas.  Is annsa halla sa a shéan Peadar</span>
<lb n="1738"/><span>a Mhaistir trí huaire, acht air gcuimhnioghadh dó air</span>
<lb n="1739"/><span>bhriatharuibh Chriosda, chuaidh se amach agas ghuil se go geur.</span></p>
<lb n="1740"/>
<lb n="1741"/><p><span>Lo airna mhárach tugadh Iosa ceangailte go halla Phioloid, a</span>
<lb n="1742"/><span>bhi 'na cheanphurt agas 'na bhreitheamh a ttír Iudaigh.  Thug</span>
<lb n="1743"/><span>an breitheamh sa iarraidh Iosa a shaoradh, or thuig se go raibh</span>
<lb n="1744"/><span>se neimhchiontach; acht an tan a chonairc se nachair mhaith leis</span>
<lb n="1745"/><span>an chinne Iudaigh é sin a dheanamh, chuir se Iosa uadha</span>
<lb n="1746"/><span>d'ionsaigh rígh Herod.</span></p>
<lb n="1747"/>
<lb n="1748"/><p><span>IOSA A LATHA<I>R HEROD.  Bhi luatha<i>r air an rígh Iosa</span>
<lb n="1749"/><span>d'fhaicsint, or do chuala se iomradh agas tuarasgbhail air agas</span>
<lb n="1750"/><span>air na muirbhilleadh móra do righne se.  Shaoil se go tteisbeanadh</span>
<lb n="1751"/><span>Iosa comharthadh aontacha do féin, agas air nach dearna, thug se</span>
<lb n="1752"/><span>fein agas a mhuintir masla agas tarcuisne dó, agas ar gcur culaigh</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1753"/><p><span>amadain air, chuir siod arisd d'ionsaigh Phioloid é.  d'eagla</span>
<lb n="1754"/><span>miasto an phobuil a tharaing air féin, ordaigheas an breitheamh Iosa</span>
<lb n="1755"/><span>a cheangal air cholmhain agas a sgiuradh.  Air mbeith d'Iosa</span>
<lb n="1756"/><span>nochtaidh an ait phuiblidh, buaileadh cuig mhile buille air le trí</span>
<lb n="1757"/><span>chinneal sgiurseadh, .i. le slata, le cordadh cnaibe, agas le</span>
<lb n="1758"/><span>leathar gan leasughadh, air mhodh nach raibh ait roin an deilg gan</span>
<lb n="1759"/><span>chneadh dheirg, gan chreachta, mar dhearbhas ughdar oirirc dhuin.</span></p>
<lb n="1760"/>
<lb n="1761"/><p><span>DON CHOROIN SBIONAIDH.  Rinneadar na soideoireadh coroin sbionaidh</span>
<lb n="1762"/><span>le dealgaibh nimhneacha druighin agas chuireadar air chean Iosa í.</span>
<lb n="1763"/><span>Bhi na deara fola a' teacht 'na mbraonaibh o bharraibh na ndealg</span>
<lb n="1764"/><span>leis.  Chuir siod eadach dearg no corcracha air a chorp agas slat</span>
<lb n="1765"/><span>ghiolcaidh anna laimh; rinneadar sleachtuin agas umhlacht dó mar righ</span>
<lb n="1766"/><span>breige, ag magadh, sgig, agas fochmoid faoi.  Theisbein Pioloid san</span>
<lb n="1767"/><span>chruth sin don phobal é ag rádh, Ecce homo, .i., "feuch air an</span>
<lb n="1768"/><span>duine", ionas go ngeabhaidis truaidhe leis.  Bhi gnas agas</span>
<lb n="1769"/><span>cleachtadh a ttír Iudaigh an uair sin anam duine do shabhail an</span>
<lb n="1770"/><span>aimsir na féile.  Reir an chleachtaigh sin d'iarr Pioloid</span>
<lb n="1771"/><span>Iosa do shabhail, acht fhreag<r>adar an sluadh Iosa do cheasadh</span>
<lb n="1772"/><span>agas Barabas an gaduigh do shabhail.  Ba doilghidh le Pioloid</span>
<lb n="1773"/><span>sin a dheanamh, or chonairc se go raibh se gan choir; agas as a</span>
<lb n="1774"/><span>chionn sin, chuir a bhean teachtaireacht chuige ag radh, "Na bi</span>
<lb n="1775"/><span>bainte agad don fhíreun sin, or is mór a d'fhuiling misi a</span>
<lb n="1776"/><span>mbriongloidigh air a shon."  Air chonairc Pioloid nach raibh</span>
<lb n="1777"/><span>maith dó pleid no adhbhcoideacht a dheanamh air son Iosa, ghabh</span>
<lb n="1778"/><span>se uisge agas d'ionnail se a lamha ag rádh, "Saoramsa me féin</span>
<lb n="1779"/><span>air fhuil an fhírein se.  Feuchuidhse dhibh féin."  Acht</span>
<lb n="1780"/><span>dubhradarsan, "Bi a fhuil oruinne agas air air gcloinn." Fa</span>
<lb n="1781"/><span>dheoidh, shaor Pioloid an gadaigh Barabas agas thairbhir se</span>
<lb n="1782"/><span>Iosa don chinne Iudaigh chum a cheasta.</span></p>
<lb n="1783"/>
<lb n="1784"/><p><span>IOSA AG IOMCHAR NA CROICHE.  An uair a tugadh breith bháis mar sin</span>
<lb n="1785"/><span>an aghaidh Iosa, righneadar an chinne Iudaigh croich amuid a</span>
<lb n="1786"/><span>bhfeaghair croise, cuige troighthe deug air uirde agas tlachtamhar</span>
<lb n="1787"/><span>da reir sin.  Bhaineadar an t-eadach corcoracha dhe agas</span>
<lb n="1788"/><span>chuireadar a chuid eadaigh fein air.  'Na dhiaidh sin, thug siod</span>
<lb n="1789"/><span>air Iosa an chroich throm sin iomchar air a ghuaileach naomhtha</span>
<lb n="1790"/><span>fein.  Acht mar do bhi se lag anbhfan on mead fola</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1791"/><p><span>do chaill se roimhe sin, bhi se ag aomadh, ag lubadh, agas ag tuitim</span>
<lb n="1792"/><span>air gach coisgceim le luige agas le meatacht faoi an tromualach sin.</span>
<lb n="1793"/><span>Ar mbeith d'Iosa claoite mar sin, thug siod air oglach a bhi</span>
<lb n="1794"/><span>teacht on tuaith, darab ainm Simon an Sirineach, an chroich</span>
<lb n="1795"/><span>iomchar a ndiaidh Iosa no go ttainig siod go hait air Sliabh</span>
<lb n="1796"/><span>Caluari darbh ainm Golgota, .i. ait na cloigne.  Deir Auguistin</span>
<lb n="1797"/><span>agas ughdair eile gurab uime a tugadh an t-ainm sin air an</span>
<lb n="1798"/><span>ait sin cionn go bhfuaras clogan Adhmha adhlacaidh ann.</span></p>
<lb n="1799"/>
<lb n="1800"/><p><span>Deir ughda<i>r mhaithe nach raibh Muire a lathair, agas nach</span>
<lb n="1801"/><span>gcuala si na sgeula go nuige so; acht air gcluinsint na sgeula</span>
<lb n="1802"/><span>fa dheoidh o Eoin seibhisgeul, thainig sí féin agas Muire</span>
<lb n="1803"/><span>Mhagdailean maille le mna eile naomhtha d'ionsaigh an chruinigh</span>
<lb n="1804"/><span>ag iarraidh Iosa; agas air nach ttainig leo fhaicsind o imhir</span>
<lb n="1805"/><span>agas o thiu na ndaoine, feuchas Muire sios air talamh, agas air</span>
<lb n="1806"/><span>bhfaicsint deora fola annsin, d'éabh si do ghuth árd ag radh,</span>
<lb n="1807"/><span>"A mhna, a mhna, feuchuigidh lorg a chuid fola."  Agas ag</span>
<lb n="1808"/><span>tabha<i>rt toruigheacht don fhuil, ni fada no go bhfacadar triur</span>
<lb n="1809"/><span>ceangailte cruaidhchuibhrighthe a lár agas a meadhan 666 soighdeoir</span>
<lb n="1810"/><span>'ga ngardail le píceadh agas le claoimhuigheadh nochtaighthe</span>
<lb n="1811"/><span>roinnghéara.  D'fhiafraigh Muire d'Eoin cia haca don triur</span>
<lb n="1812"/><span>Iosa, or niar aithin si é on anchuma agas on anrucht anna</span>
<lb n="1813"/><span>ndeachaidh se.  Fhreagair Eoin agas adubha<i>rt, "Sud do</span>
<lb n="1814"/><span>Mhacsa agas mo Mhaistirse ata ceangailte cruaidhchuibhrighthe</span>
<lb n="1815"/><span>eidir an dís gadaighean ud.  Sud é air a bhfuil an chonoir</span>
<lb n="1816"/><span>dhealgach sbionaidh.  Sud é ata ag tuitim agas ag lúbadh go talamh</span>
<lb n="1817"/><span>tre iomchar na croiche agas ag triall go Cnuc Calueri na paise."</span>
<lb n="1818"/><span>"Uch," air Muire, "chím anois gurab e sud Iosa, agas ce nach</span>
<lb n="1819"/><span>n-aithnighim a ghnuis on mhasla a fuair se, aithnighim a</span>
<lb n="1820"/><span>dheanamh agas a shubhal."  "Sud an Mac", air si, "nach dearna olc</span>
<lb n="1821"/><span>ariamh agas righne moran maith, anois 'ga strocadh agas 'ga</span>
<lb n="1822"/><span>cheasadh gan abhar"  (ita D. Bernardus et alii).</span></p>
<lb n="1823"/>
<lb n="1824"/><p><span>Air chonairc Iosa a mhathair agas na mna eile a bhfagas dó agas</span>
<lb n="1825"/><span>iad ag gul go cruaidh, adubha<i>rt se, Filiae Jerusalem, nolite</span>
<lb n="1826"/><span>flere super me, sed super vos ipsas et super filias vestras (Luc.,</span>
<lb n="1827"/><span>c.23, v.28) eadhon "A ingheanachadh Iarusalem, na guiligidh ar</span>
<lb n="1828"/><span>mo shonsa, acht guilidh air bhar son fein agas air son bhar</span>
<lb n="1829"/><span>gcloinne."  Is go faidhchialach ag deanamh targuireacht do</span>
<lb n="1830"/><span>mhuintir Iarusalem a labhras Iosa mar so, amhail agas mar</span>
<lb n="1831"/><span>dearadh,</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1832"/><p><span>"A mhuintir Iarusalem, is mo an t-ábhar golla ata agaibh umuibh</span>
<lb n="1833"/><span>féin no umamsa, or ni fada uaidhbh dibirt agas dicheanadh, gorta</span>
<lb n="1834"/><span>agas amhgar, sgrios agas tromár.  Ni fada no go ttiocaidh na</span>
<lb n="1835"/><span>Romhanaigh agas go gcuirfidh siod leigir no seige libh no go</span>
<lb n="1836"/><span>sgriosfar agas go mbrisfear mar múir agus mballaidh go lár, agus</span>
<lb n="1837"/><span>go ttiocaidh rith agus faobhar claoidhimh air fhearaibh, air</span>
<lb n="1838"/><span>mhnaibh, agas air leanbaibh.  Beith na maithreacha ag ithe a</span>
<lb n="1839"/><span>gcloinne fein le hocras."  Is uime sin adeir Criosd, "Feuch,</span>
<lb n="1840"/><span>tiocfuidh na laethe iona n-aibeoruidh siod, "Is beanaighe na</span>
<lb n="1841"/><span>mna aca nach bhfuil clann, na bronna nachair thuismidh, agas</span>
<lb n="1842"/><span>na ciocha nach ttug diúl.""  Agas is amhlaidh dearbhaighean</span>
<lb n="1843"/><span>Iosephus, noch do sgriobh stairr air chogadh na cinne Iudaigh,</span>
<lb n="1844"/><span>go ttainig gach ni aca so asteach reir mar do thárgair Criosda</span>
<lb n="1845"/><span>(Josep., De bello judaico, lib.7#0#, c.18).</span></p>
<lb n="1846"/>
<lb n="1847"/><p><span>CEASADH CHRIOSDA AIR SLIABH CALUAIRI.  Air tteacht do Chriosda</span>
<lb n="1848"/><span>go hait na cloigne air a' tsliabh, mar dubhrais aroimhe, sgriosadar</span>
<lb n="1849"/><span>an chinne Iudaidh a chuid eadaigh dhe, ar mhodh gur osgail na</span>
<lb n="1850"/><span>creachta fuilteach arist agas go raibh an fhuil a' raithidh go</span>
<lb n="1851"/><span>nuadh leo.  Is ansin do leagador na ceasadoireadh an chroich</span>
<lb n="1852"/><span>cheasda sios air talamh agas shíneadar Iosa sios a thaoibh a</span>
<lb n="1853"/><span>chúil agas a dhroma urra.  Tharuing siod a lamha air beanaibh na</span>
<lb n="1854"/><span>croise agas sparr siod tairneadh garbha geura tre chroidhe na</span>
<lb n="1855"/><span>ndearnad aige, agas mar an gceadna lena chosa.  An aon fhocal,</span>
<lb n="1856"/><span>thairneadar agas shíneadar boill agas oilt a chuirp chomh mór</span>
<lb n="1857"/><span>agas sin nach raibh alt no asna anna chorp uile gan leonadh.  Is</span>
<lb n="1858"/><span>ansin thogadar an chroich suas air a bonn 'ga daighnioghadh san</span>
<lb n="1859"/><span>talamh.  Niar bainneadh crothughadh no corrughadh aisde nach raibh</span>
<lb n="1860"/><span>goinneadh agas creachta na lámh agas na gcos 'ga meadughadh agas</span>
<lb n="1861"/><span>'ga strócadh le comhthrom an chuirp.</span></p>
<lb n="1862"/>
<lb n="1863"/><p><span>DÓLAS MHUIRE.  Bhi Muire, mathair Iosa, 'na seasamh ag bonn</span>
<lb n="1864"/><span>na croiche, adeir Eoin, c.19.  Bhi si ansin go dólasach dearach</span>
<lb n="1865"/><span>dubhronach agas go cumhthach cúrtha craite ag feuchain go</span>
<lb n="1866"/><span>truadh tuirseach air a haon Mhac Iosa ag tabha<i>rt dioluigheacht</span>
<lb n="1867"/><span>air chrann na paise go daor air son an chraois do righne Adhmha</span>
<lb n="1868"/><span>agas Eabha ar chrann na haithne.  Is amhlaidh a chonairc Muire</span>
<lb n="1869"/><span>a mac 'ga chéasadh.  Chonairc sí deilg nimhe na corana sbionaidh,</span>
<lb n="1870"/><span>na deara folla len' eadan, a chosa agas a lamha 'ga strócadh le</span>
<lb n="1871"/><span>tairneadh geura, agas a chorp naomhtha 'ga thogbhail suas air</span>
<lb n="1872"/><span>bhearaibh na croiche ceasda cuig troighthe deug air</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1873"/><p><span>uirde.  Chonairc si cuma, deilbh, agas deanamh an bháis fhiamhaigh</span>
<lb n="1874"/><span>fhuathmha<i>r ag oibrioghadh agas ag imirt air a bheul, air a</span>
<lb n="1875"/><span>shuilibh, agas air bhalluibh aluin examhla a chuirp go hiomlan.</span>
<lb n="1876"/><span>An aon fhocal, ní feidir doilgheas no dólas Mhuire a chuir sios</span>
<lb n="1877"/><span>acht amháin go raibh gach pian agas gach pianoid agas gach amharc</span>
<lb n="1878"/><span>craite da bhfaca sí mar chlaoidheamhuibh roinngheura agas mar</span>
<lb n="1879"/><span>shoigheaduibh nimhe ag treadadh, ag tolladh, agas ag torchradh a</span>
<lb n="1880"/><span>croidhe.</span></p>
<lb n="1881"/>
<lb n="1882"/><p><span>An tan a bhi Muire san mórbhruid sin, feuchas Iosa anuas urra go</span>
<lb n="1883"/><span>truadh tuirseach agas thaobh se lena dheisgiobal ionmhuin Eoin,</span>
<lb n="1884"/><span>a bhi 'na sheasamh laimh lia, rochúram agas ro-aire a dheanamh</span>
<lb n="1885"/><span>uimpe.  Agas tar éis Iosa deoch nimhe vinegeara d'ól, dubhairt se,</span>
<lb n="1886"/><span>Consu<m>matum est.  Et inclinato capite emisit spiritum, .i.</span>
<lb n="1887"/><span>"Chriochnaigh me an t-iomlan."  Agas air gclaonadh a chinn</span>
<lb n="1888"/><span>siar, d'fhág a' t-anam é."  Consum<m>atum est.  Creud</span>
<lb n="1889"/><span>chiallaigheas na briatharadh sa Chriosda?  Ciallaighean gur</span>
<lb n="1890"/><span>choimhlion Criosda an uile ni da raibh le deanamh, .i. toil an</span>
<lb n="1891"/><span>Athara shiordhaidhe, amhail agas adearadh se, "Chriochnaigh me</span>
<lb n="1892"/><span>iodhbairt na paise agas slanughadh chinne daona, d'fhoillsigh</span>
<lb n="1893"/><span>agas d'fhuaga<i>r me an seisgeul, dhiol me fiacha agas cain an</span>
<lb n="1894"/><span>pheacaidh, d'fhuaisgail me muintir phurgadora, d'fhosgail</span>
<lb n="1895"/><span>me doirse phárdhais neamha, chlaoidh me cumhachta an diabhail agas</span>
<lb n="1896"/><span>an bháis, d'fhosgail me sruth agas tiobroid na ngras agas na</span>
<lb n="1897"/><span>sacramainteadh."  Agas is amhlaidh, ag criochnughadh gach ní aca so,</span>
<lb n="1898"/><span>adubha<i>rt se, Consum<m>atum est.  Agas d'fhág an t-anam é.</span></p>
<lb n="1899"/>
<lb n="1900"/><p><span>ECLIPSIS SOLIS.  Deir Matha seibhisgeul linn go ttainig gruaim,</span>
<lb n="1901"/><span>dubhadh, agas dorchadas air an ghrein, air na duile, agas ar aghaidh</span>
<lb n="1902"/><span>na talmhan uile go feadh thri n-uairean a bhi Criosda ag fulang</span>
<lb n="1903"/><span>na paise, .i. on seiseamhudh uair go nuige an naoidheamh uair.</span>
<lb n="1904"/><span>Ghabh eagla agas uathbhas aitreachuibh na talmhan, do bhrigh nach</span>
<lb n="1905"/><span>bhfacadar a shamhail sin do dhorchadas ariamh roimhe.  Do sgoilt</span>
<lb n="1906"/><span>beann an teampuil o mhulach go lár.  Do chriothnaigh an talamh le</span>
<lb n="1907"/><span>basma<i>rt agas creatha talmhan.  Sgoilt agas reab na clocha agas</span>
<lb n="1908"/><span>na cairge.  d'fhosgail na tuambadh agas d'eirighdear moran do na</span>
<lb n="1909"/><span>muirbh agas do na naoimh a bhi 'na gcodladh, agas air tteacht</span>
<lb n="1910"/><span>amach doibh d'eis na heiseirigh, chuadar asteach san chaithrigh</span>
<lb n="1911"/><span>naomhtha agas theisbeanadar iad fein do mhóran.  An aon fhocal,</span>
<lb n="1912"/><span>is feidir a rádh gur bhéic, gur bhlaodhm, agas gur eighbh</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1913"/><p><span>creatuir eaxamhla na naduir uile le gárrtha comha<i>rc agas</span>
<lb n="1914"/><span>caointe fa pháis agas fa bhás Iosa Criosda.</span></p>
<lb n="1915"/>
<lb n="1916"/><p><span>An mhuintir mhallaigh a chuir chum báis fein é, an ua<i>r a</span>
<lb n="1917"/><span>chonchadar na comharthadh uathbhasacha aontacha sa, ghabh siod</span>
<lb n="1918"/><span>criothnughadh agas eagla, agas d'imighdear uile ag cneadaigh, ag</span>
<lb n="1919"/><span>éaghbhaidh, ag bualadh a n-ochta, agas ag radh, "Go firineach,</span>
<lb n="1920"/><span>a b'é an fear sa Mac Dé."</span></p>
<lb n="1921"/>
<lb n="1922"/><p><span>Bhadar a latha<i>r na tri Mhuire, .i. Muire, matha<i>r Iosa, Muire</span>
<lb n="1923"/><span>Magdailean, agas Muire, mathair Sheamuis, maille le mna riaghalta</span>
<lb n="1924"/><span>beanaighe eile, noch do lean Iosa on nGailili ag deanamh freasdail</span>
<lb n="1925"/><span>agas friotholaigh dó.</span></p>
<lb n="1926"/>
<lb n="1927"/><p><span>Air tteachd don trath nona, thainig duine saidhbhir naomhtha o</span>
<lb n="1928"/><span>Aramatea, darbh ainm Ioseph, agas a bhi 'na dheisgiobal ag Iosa</span>
<lb n="1929"/><span>go folluightheach le heagla na cinne Iudaigh, thainig an duine</span>
<lb n="1930"/><span>beanaigh se d'ionsaigh Phioloid agas d'iarr se corp Iosa</span>
<lb n="1931"/><span>a<i>r.  Agas air bhfaghail an chuirp dó, do fhill se lineadach</span>
<lb n="1932"/><span>glann 'na thimchiol agas do chuir se anna thuamba nuadh fein é,</span>
<lb n="1933"/><span>noch do thochail se amach as creig ann nachair hadhlacadh a<o>n</span>
<lb n="1934"/><span>duine riamh roimhe.  Tar eis an corp adhlacadh mar sin agas leac</span>
<lb n="1935"/><span>mhór chlaoiche a thiompagh san doras, d'imigh se roimhe;</span>
<lb n="1936"/><span>cedheadh, a d'fhag se Muire Mhagdaileana agas an Mhuire eile</span>
<lb n="1937"/><span>maille le mna beanaigh eile aga gull agas ag caoidh as cion na</span>
<lb n="1938"/><span>huaidhe agas ag feuchain air an ait annair cuireadh Iosa.</span></p>
<lb n="1939"/>
<lb n="1940"/><p><span>Is amhlaidh a mínighthear agas a mhionsgrudar pais agas pianta air</span>
<lb n="1941"/><span>Slanaightheoir Iosa Criosda reir innseadh agas sgeuluigheacht na</span>
<lb n="1942"/><span>seibhisgeul agas minioghadh na n-aithreach naomhtha agas na</span>
<lb n="1943"/><span>ndiadha<i>readh.</span></p>
<lb n="1944"/>
<lb n="1945"/><p><span>Anois, a chairde ionmhuin, feuchmoid air ndiaidh go craibhtheach</span>
<lb n="1946"/><span>caondurachtach le toradh agas tairbhe anma air an daorphais a</span>
<lb n="1947"/><span>d'fhuiling Criosd air ar son agas smaonuighmuid go hinmheadhanach</span>
<lb n="1948"/><span>annair gcraoidhibh nach air a shon fein no air son a chionta ach</span>
<lb n="1949"/><span>mar gheal agas mar ghradh oruinne a d'fhuiling Iosa na</span>
<lb n="1950"/><span>tromphianta sa a gcumhachtaibh an anma agas a gceadfa a chuirp,</span>
<lb n="1951"/><span>.i. anna mheabhair, anna thuigse, agas anna thoil, anna radharc,</span>
<lb n="1952"/><span>ann' eisteacht agas an gach ceadfa eile corporrdha.</span></p>
<lb n="1953"/>
<lb n="1954"/><p><span>Anois, a Chriosdaidhe, buail h'ucht, reab do chraoidhe, agas cuir</span>
<lb n="1955"/><span>ort féin cullaidh chumha agas dhólais, agas caoin bás agas páis</span>
<lb n="1956"/><span>Iosa an Slanaightheoir.  Feuch suas air na flaithis agas chife tu an</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1957"/><p><span>ghrian, an ghealach, na reulta, agas creatuir eile riasunta agas</span>
<lb n="1958"/><span>míriasunta na cruine ag dubhadh agas ag dorchughadh le cumhaigh,</span>
<lb n="1959"/><span>gruaim, agas tuirse le lin bas agas páis Chriosda (Mat.,c.27, 45).</span>
<lb n="1960"/><span>Feuch sios air a' talamh agas chífe tu air crith agas a'</span>
<lb n="1961"/><span>criothnughadh é, basmairt agas boillchreatha air na cnuic agas air</span>
<lb n="1962"/><span>na sleibhte ag caoineadh na paise aniodh.  Ataid na clocha agas na</span>
<lb n="1963"/><span>cairge ag sgoilteadh agas ag reabadh.  Ataid na tuambadh ag fosgladh</span>
<lb n="1964"/><span>agas na muirbh ag eirigh agas ag aithbheodhughadh le linn phais</span>
<lb n="1965"/><span>Chriosda.  Sgoilt thusa, a Chriosdaidhe, do chraoidhe claoiche</span>
<lb n="1966"/><span>fein le tuirse agas craoidhebhrughadh; fosgail do bheul ag cathair</span>
<lb n="1967"/><span>na faoisdin agas aidimh do chionta, agas leig don anam a bhi marbh</span>
<lb n="1968"/><span>a ttuamba na codla eirigh agas aithbheodhughadh air staid na ngrás</span>
<lb n="1969"/><span>agas na neimhchiontacht agas e fein a theisbeanadh san chaithrigh</span>
<lb n="1970"/><span>naomhtha.</span></p>
<lb n="1971"/>
<lb n="1972"/><p><span>Thusa, fhir a' diomais, na sainte, agas na gaduigheacht, ata</span>
<lb n="1973"/><span>lionadh a mborr agas a saidhbhreas go heugorach, agad a bhfuil</span>
<lb n="1974"/><span>allas agas saothar, léine agas cóta an duine bhocht an asgaidh ag</span>
<lb n="1975"/><span>meadughadh do mhaoine agas do shaidhbhris, feuch suas aniodh air</span>
<lb n="1976"/><span>do Shlanaigheoir Iosa sinte air bearruibh na croiche ceasda gan</span>
<lb n="1977"/><span>léinidh, gan chota, gan mhaoin, gan sbré, gan eideadh, gan</span>
<lb n="1978"/><span>earradh; agas smaoinigh arisd nach dual saidhbhreas na</span>
<lb n="1979"/><span>heugora a bheith buan no marthanach agad fein no ag do chloinn</span>
<lb n="1980"/><span>air a' tshaoghal sa agas nach leanan se gusan tsaoighil eile thu.</span></p>
<lb n="1981"/>
<lb n="1982"/><p><span>Thusa, a fhir an chraois agas na hainmheasarracht, nach dearna</span>
<lb n="1983"/><span>trosgadh, tréighnios, cradh cuirp, no deaghoibre eile, amhairc air</span>
<lb n="1984"/><span>throsgadh Iosa air an fhásach dha fhighid aoidhche agas ló, an</span>
<lb n="1985"/><span>tart a d'fhuiling se ar an chroich cheasda, agas feuch a chuid</span>
<lb n="1986"/><span>fola agas feola 'ga strocadh air son do chiontasa agas do</span>
<lb n="1987"/><span>pheacaidh, ar son na fola agas feola ata tu ithe anois an aimsir</span>
<lb n="1988"/><span>thoirmeasga bheanaigh an charghais.</span></p>
<lb n="1989"/>
<lb n="1990"/><p><span>CHRIOCHNUGHADH.  Is amhlaidh thug Criosda dioluigheacht air son</span>
<lb n="1991"/><span>an duine agas shaothairigh an ghloir shiordhaidhe dhó.  Gedh</span>
<lb n="1992"/><span>eadh, na saoilidh duine air bith go bhfuighidh se féin toradh no</span>
<lb n="1993"/><span>tairbhe na paise se an asgaidh.  Na mealtar duine air bith mar sin,</span>
<lb n="1994"/><span>or cebe nach gcuideochaidh le hIosa an t-ualach iomchar agas an</span>
<lb n="1995"/><span>saothar a dheanamh, ní shealbhochaidh se an ghloir maraon leis.</span>
<lb n="1996"/><span>"Mas ail le heineach misi do leanmhuin, dultaidh se do féin</span>
<lb n="1997"/><span>agas togbhaidh se a chros no a cheasadh agas leanaidh se</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1998"/><p><span>misi", adeir Criosda san tseisgeul (Luc.,c.9, v.23).  Si quis</span>
<lb n="1999"/><span>vult post me venire, abneget semetipsum et tollat crucem suam et me</span>
<lb n="2000"/><span>sequatur.  Mar sin, séan tu féin, a dhuine, séan do</span>
<lb n="2001"/><span>dhrochbheasa, do dhrochchlaonta, agas an antoil mas ail leat Iosa</span>
<lb n="2002"/><span>do leanmhuint.  Claoidh do chorp agas do cheadfa le trosgadh, le</span>
<lb n="2003"/><span>treighneas, agas le cradh cuirp, mar righne Criosda agas na naoimh.</span>
<lb n="2004"/><span>Diult do chathaigh an diabhail, an tsaoighil, agas na codla, a</span>
<lb n="2005"/><span>thairaingeas chum peacaidh thu, agas gnathaigh agas cleacht na</span>
<lb n="2006"/><span>subhailceadh agas oibreacha na trocaire; deana trosgadh, deirc,</span>
<lb n="2007"/><span>agas urnaighe; eisd an t-aifrion; deana faoisidin mhinic; cuir</span>
<lb n="2008"/><span>cumaoin air altoir Dé; tabha<i>r cua<i>rt air na daoine tinne agas</span>
<lb n="2009"/><span>sín do lamh don duine bhocht, no mas bochtan thu féin, fuiling</span>
<lb n="2010"/><span>h'anshógh go foighideach air son Chriosda, mar righne seision</span>
<lb n="2011"/><span>air do shonsa.</span></p>
<lb n="2012"/>
<lb n="2013"/><p><span>Go ttugaidh Dia toradh na paise duinn aniodh, grasa comhoibrioghadh</span>
<lb n="2014"/><span>le Criosda, pianta ifrinn do sheachna, agas an bheatha shiordhaidhe</span>
<lb n="2015"/><span>do shealbhughadh.  Amen.  Finid.</span></p>
<lb n="2016"/>
<lb n="2017"/><p><span>DOM. QUADRAGESIMAE.  DON FHAOISIDIN.</span></p>
<lb n="2018"/>
<lb n="2019"/><p><span>Erat Jesus ejiciens daemonium, et illud erat mutum (Luc.,II,14).</span>
<lb n="2020"/><span>"Bhi Iosa ag teilgeint diabhail amach, agas bhi an diabhal balbh."</span></p>
<lb n="2021"/>
<lb n="2022"/><p><span>Cuirean a' diabhal glac a sgórnaigh agas a muinneal an pheacaidh,</span>
<lb n="2023"/><span>dúnan se an croidhe, tochtan se an beul, cuirean se glas agas</span>
<lb n="2024"/><span>toirmeasg air an teanghaidh, air mhodh nach feidir leis a pheacaidh</span>
<lb n="2025"/><span>d'innseadh no d'aidmheal no maitheamhnas d'fhaghail ionta no</span>
<lb n="2026"/><span>go ndibearfar an diabhal amach tré ghrasa na haithrigh, agas is</span>
<lb n="2027"/><span>uime sin a ghoirthear an diabhal balbh de san tsoisgeul aniodh.</span>
<lb n="2028"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="2029"/><p><span>Is air shacramaint na haithrigh, .i. air an fhaoisidin, is rún</span>
<lb n="2030"/><span>liom tracht go sunradhach aniodh, ag roinn ma chomhraidh a ndá</span>
<lb n="2031"/><span>chuid.  Teisbeanuid san chead roinn gurab iomdha ait agas</span>
<lb n="2032"/><span>easamplair san sgribhin dhiadha agas ann ughdaraibh eile as a</span>
<lb n="2033"/><span>gcruthaighear go bhfuil ughdaras agas cumhachta o Dhia ag an</span>
<lb n="2034"/><span>eaglais maitheamhnas a thabhairt don aithrigheach anna pheacaidh,</span>
<lb n="2035"/><span>agas go bhfuil brigh, riachtanas, agas fearta na faoisidin follas</span>
<lb n="2036"/><span>as na haiteachuibh ceadna.  Teisbeanoid san dara roinn creud na</span>
<lb n="2037"/><span>coinnghill ata riachtnach an fhaoisidin a dheanamh go diongmhalta.</span>
<lb n="2038"/><span>Aue Mairia.</span></p>
<lb n="2039"/>
<lb n="2040"/><p><span>O thús, is follas ag Eoin, an 20 caib., v.23, agas ag Matha,</span>
<lb n="2041"/><span>c.18, v.18, go ttug Iosa ughdaras agas cumhachta do na habstoluibh</span>
<lb n="2042"/><span>agas don Eaglais Chatoilice a thainig air a lorg an uile pheacach</span>
<lb n="2043"/><span>a sgaoileadh no a cheangal, a shaoradh agas a shábhail,</span>
<lb n="2044"/><span>maitheamhnas agas absoloid a thabhairt dó, ma bhion na coinghil</span>
<lb n="2045"/><span>riachtanach aige, Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, et</span>
<lb n="2046"/><span>quorum retinueritis, retenta sunt.  'Se an t-atha<i>r faoisidin</span>
<lb n="2047"/><span>léigh sbioradalta an anma, agas mar nach feidir an t-othar do</span>
<lb n="2048"/><span>leighios no go tteisbeanaigh agas go n-aidmheochaidh se an aicid</span>
<lb n="2049"/><span>ata caitheamh air don léigh, is amhlaidh ni leigheasar an t-anam</span>
<lb n="2050"/><span>no go tteisbeanfar agas go n-aidmheochar aicideacha an anma, .i.</span>
<lb n="2051"/><span>na peacaidh, don athair faoisidin.  Cebe cheileas aicide an chuirp</span>
<lb n="2052"/><span>air an léigh, gheabha se bás gan amhras; mar an gceadna d'aicide</span>
<lb n="2053"/><span>an anma.  Mar sin, ni bhfuil duine air bith a righne peacadh</span>
<lb n="2054"/><span>gniomha, .i. peacadh marbhtha, nach rachaidh go hifrionn air a</span>
<lb n="2055"/><span>shon acht mar ndeana se faoisidin, no go hairridh, run a bheith</span>
<lb n="2056"/><span>aige a dheanamh.  Da mbearadh se a mhaoin shaoghalta do</span>
<lb n="2057"/><span>bhochtaibh Dé agas imeacht air feadh an tsaoghail le crábhadh, le</span>
<lb n="2058"/><span>turuis, agas le hoilire, ag deanamh trosgaidh, deirce, agas</span>
<lb n="2059"/><span>urnaighe, agas deaghoibreacha eile, ni bhion acht diomhnas san</span>
<lb n="2060"/><span>iomlan gan faoisidin no rún na faoisidin a dheanamh le sagart aige</span>
<lb n="2061"/><span>mbeith na cumhachta an absoloid a thabhairt dó; gan sin ni</span>
<lb n="2062"/><span>bhfaghan duine air bith tairbhe no toradh a dheighniomharadh;</span>
<lb n="2063"/><span>gan sin ní bhfaghan duine air bith siochainte no maitheamhnas o</span>
<lb n="2064"/><span>Dhia ann a pheacaidh, saoradh no sabhail no flaitheas Dé go</span>
<lb n="2065"/><span>siordhaidhe.  Cebe peacaidh a sgaoileas no a mhaitheas an t-athair</span>
<lb n="2066"/><span>faoisidin air a' tsaoghal sa, ataid sgaoilte</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="2067"/><p><span>maite a lathair Dé air neamh.  Ni bhian cuimhne aige orra, agas ni</span>
<lb n="2068"/><span>iarran dioghaltas ionta go trath bheith sior.</span></p>
<lb n="2069"/>
<lb n="2070"/><p><span>Is follas as na briatharadh sa go bhfuil sacramaint na haithrigh</span>
<lb n="2071"/><span>riachtanasach chum an uile pheacach do shábhail.  Ata dhá</span>
<lb n="2072"/><span>chinneal riachtanais ann, mar channas na diadhaireadh: necessitas</span>
<lb n="2073"/><span>medii et praecepti, .i. riachtanas meodhain agas aithne.  Ata</span>
<lb n="2074"/><span>sacramaint na haithrigh riachtanasach mar mheodhoin, or mar nach</span>
<lb n="2075"/><span>feidir le héun eiteog a dheanamh acht tré mheodhoin na sgiathan,</span>
<lb n="2076"/><span>mar an gceadna ní feidir leis an pheacach maitheamhnas d'fhaghail</span>
<lb n="2077"/><span>no dhul go flaitheas Dé acht tre mheodhoin na haithrigh, .i. na</span>
<lb n="2078"/><span>faoisidin.  Is fiaghnaise anso Auguistin naomhtha, hom.59, ex.</span>
<lb n="2079"/><span>50, comhairle ghinearalta Threant, ss.14, c.3, agas comhaonta</span>
<lb n="2080"/><span>coiteanta na hEaglaise Catoilice ag dearbhughadh agas ag deonughadh</span>
<lb n="2081"/><span>gach punc aca so do bheith fírineach, .i. go ccomhoibrighean</span>
<lb n="2082"/><span>sacramaint na haighrigh grasa an Sbiorad Naomhtha san anam, go</span>
<lb n="2083"/><span>leagan sí fearg agas fiorcheart Dé, go sgriosan, go leighiosan, agas</span>
<lb n="2084"/><span>go ndíbrean sí an peacadh, go gclaoidhean sí an diabhal agas a</span>
<lb n="2085"/><span>chumhachta, caithigh an tsaoghail agas claonta na codla.  Marbhan</span>
<lb n="2086"/><span>agas muchan an peacadh marbhtha brigh, fearta, agas luaidheacht na</span>
<lb n="2087"/><span>ndeighniomharadh do righneamar an trath bhamar air staid na ngrás.</span>
<lb n="2088"/><span>Lassan agas aithbheothaighean an fhaoisidin na deighniomharadh</span>
<lb n="2089"/><span>arist agas tugan a mbrígh, a bhfeartadh, agas a luaidheacht air</span>
<lb n="2090"/><span>a n-ais.  Is iomdha tórtha agas tairbhe eile a thig agas fhásas</span>
<lb n="2091"/><span>as an fhaoisidin mhaith.  Is dual teasghradh Dé, fuath na locht</span>
<lb n="2092"/><span>agas na bpeacadh, socraigheacht agas suaimhneas an choinsis agas na</span>
<lb n="2093"/><span>hinntine, umhlacht an chroidhe agas leasughadh na beathadh, is dual,</span>
<lb n="2094"/><span>adeirim, gach subhailce aca so a theacht agas fás as an fhaoisidin.</span></p>
<lb n="2095"/>
<lb n="2096"/><p><span>Anois feuchmuid air chruthughadh, air ughdaras, agas air shamplaibh</span>
<lb n="2097"/><span>an sgribhin diadha a ttaobh na faoisidin.  Deir Seamas easbal</span>
<lb n="2098"/><span>san 5 caib.,v.16, Confitemini ergo alterutrum peccata vestra et</span>
<lb n="2099"/><span>orate pro invicem ut salvemini, .i. "deanuigidh faoisidin le</span>
<lb n="2100"/><span>cheile", da chur a gcéil nach lór do dhuine a pheaca<i>dh</span>
<lb n="2101"/><span>d'aidmheal no d'innsin do Dhia amháin acht go ndlighthear a</span>
<lb n="2102"/><span>bhfoillsioghadh do dhaoinibh, .i. don eaglais, aca a bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2103"/><p><span>cumhachta agas úghdaras na peacaidh do sgaoileadh agas do mhaitheamh.</span></p>
<lb n="2104"/>
<lb n="2105"/><p><span>Da n-aibeoradh duine air bith, "Dheanuid faoisidin an mo</span>
<lb n="2106"/><span>chraoidhe le Dia agas tiocfuidh leis féin mo pheacaidh do</span>
<lb n="2107"/><span>mhaitheamh gan curam a chur ar an eaglais", freagran Auguistin</span>
<lb n="2108"/><span>naomhtha na briatharadh sa ag rádh, "Na mealltar duine air bith mar</span>
<lb n="2109"/><span>sin, or dama lór aidmheal don tsiord sin, ba diomhaoin do Mhac</span>
<lb n="2110"/><span>Dé a rádh leis na heasbail agas leis an eaglais a bpearsain na</span>
<lb n="2111"/><span>n-easbal, "Cebe cheangalfuidh sibh ar talamh, biaidh siod</span>
<lb n="2112"/><span>ceangailte air neamh, agas, cebe sgaoilfe sibh air talamh, biaidh</span>
<lb n="2113"/><span>siod sgaoilte air neamh" (hom.59).  Gan amhras, dob fhéidir le</span>
<lb n="2114"/><span>Dia na mirbhilleadh agas na haontais a righneadar na heasbail</span>
<lb n="2115"/><span>agas na naoimh a ndeanamh e féin dam áil leis; gedheadh, niarbh</span>
<lb n="2116"/><span>áil leis a dheanamh acht tre mhinistrileacht na naomh, agas mar</span>
<lb n="2117"/><span>an gceadna, ní hail le Dia an peacach do sgaoileadh acht tre</span>
<lb n="2118"/><span>mhinistrileacht na heaglaise, mar is follas aige Lucas</span>
<lb n="2119"/><span>seibhisgeul, c.17, an tan do leighis Iosa an deichneamhar labhar</span>
<lb n="2120"/><span>go ndubha<i>rt leo imeacht agas iad féin a theisbeanadh do na</span>
<lb n="2121"/><span>sagartaibh agas go raibh siod glann.</span></p>
<lb n="2122"/>
<lb n="2123"/><p><span>Leughtear fioghar roghaolmhar ris an fhaoisidin ag Lucas, an 15</span>
<lb n="2124"/><span>c., air an mhac mhiochomhairleach a chuir a chuid ranna</span>
<lb n="2125"/><span>d'oighrigheacht athara thort go caithmheach.  Agas air mbeith an</span>
<lb n="2126"/><span>oireasbhuidh mhór dó a ttír choigcríchigh choimhigh agas é ag</span>
<lb n="2127"/><span>mucuidheacht muc, ló n-aon do smaoinidh se ag féin gurab olc do</span>
<lb n="2128"/><span>chaith se a chuid agas fearg athara do thuilleamh ag deanamh poite</span>
<lb n="2129"/><span>agas striopachuis agas mórolc eile.  Do ghaibh aithreachas é, agas</span>
<lb n="2130"/><span>adubha<i>rt, "Eireochad agas rachad d'ionsaigh m'athara agas</span>
<lb n="2131"/><span>dearuid ris, "Athair, do pheacaidh me go trom a bhfiaghnaise Dé</span>
<lb n="2132"/><span>agas do lathairse.  Anois ni fiu me do mhacsa a ghairm dhiom;</span>
<lb n="2133"/><span>gegheadh, dean oglach na fear tuarasdail dhiom.""  Le sin do</span>
<lb n="2134"/><span>ghlac an t-atha<i>r go luaghaireach é, agas thug se air a</span>
<lb n="2135"/><span>stiobhart no air fheadhmantach eadach agas earradh do chur uime,</span>
<lb n="2136"/><span>agas fos gairdeachas, ceol, agas feasda a dheanamh 'na chuinne.</span></p>
<lb n="2137"/>
<lb n="2138"/><p><span>Go faithchiallach 'sé an milltean mic ud an peacach a chuaidh an</span>
<lb n="2139"/><span>uabhar agas a miochomhairle, ag caitheamh na ngrás agas na</span>
<lb n="2140"/><span>ttiodhlacadh a fuair se o Dhia go diomhaoin.  Anois, cebe peacach</span>
<lb n="2141"/><span>ata le fada air dibirt o thigh agas o theaghlach an Athar</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="2142"/><p><span>neamhdha, eirigh se suas go tapaidh agas triallaigh se d'ionsaigh</span>
<lb n="2143"/><span>an athar faoisidin, fear ionad Dé air a' tsaoghal, agas abraigh leis,</span>
<lb n="2144"/><span>"Atha<i>r, do pheacaidh me go trom an aghaidh Dé agas do</span>
<lb n="2145"/><span>latha<i>rse.  Ni fiu me mac Dé no na heaglaise a ghairm dhiom;</span>
<lb n="2146"/><span>cedheadh, gabh riom a mósaine no an oglachas pianoideach na</span>
<lb n="2147"/><span>haithrigh."  Cebe dheanas mar sin, eireochaidh dó mar d'eirigh</span>
<lb n="2148"/><span>do mhac na miochomhairle san tsoisgeul, .i. géabhaidh an tAthair</span>
<lb n="2149"/><span>siordhaidhe leis go luaghaireach agas dearaidh lena stiobhart, .i.</span>
<lb n="2150"/><span>leis an oide faoisidin, a nighe agas a ghlannadh, ag tabhairt</span>
<lb n="2151"/><span>maitheamhnas agas absoloide dó, agas ag cur éideadh na ngras</span>
<lb n="2152"/><span>neamha uime.</span></p>
<lb n="2153"/>
<lb n="2154"/><p><span>Leughtar fioghair eile roghaolmhar air an fhaoisidin san naoidheamh</span>
<lb n="2155"/><span>caibidil do Ghniomharadh na n-easbal, .i. go raibh Pól ag dul</span>
<lb n="2156"/><span>go Damascus chum dibirt, géarleanmhuint, agas inghreim a dheanamh</span>
<lb n="2157"/><span>ar an mhuintir a ghabh le Criosda mar mhaistir.  Acht ag siobhal</span>
<lb n="2158"/><span>na sligheadh dó, chonairc se dealradh soillseach 'na thimchiol,</span>
<lb n="2159"/><span>air mhodh gur thuit se marbh fa thalamh; acht air n-eirigh as</span>
<lb n="2160"/><span>an neal sin dó, chuala se guth ag rádh, "A Shail, a Shail,</span>
<lb n="2161"/><span>creud fa bhfuil tu dam gheirleanmhuint?"  Freagras Pól agas</span>
<lb n="2162"/><span>adubha<i>rt, "A Thighearna, cread is ail leat mise do dheanamh?"</span>
<lb n="2163"/><span>Labhras Criosd agas adubha<i>rt leis, "Imigh asteach go caithrigh</span>
<lb n="2164"/><span>Dhamascus agas inneasaigh an sagart Ananias creud is coir duit</span>
<lb n="2165"/><span>a dheanamh."  Do chuaidh se amhlaidh asteach san chaithrigh, agas</span>
<lb n="2166"/><span>air mbeith dall tri haoidhche agas trí ló, bhi se gul agas a'</span>
<lb n="2167"/><span>caoidh fana pheacaidh no go ttainig fa dheoidh an sagart Ananias</span>
<lb n="2168"/><span>da ionsaigh.  d'aidimh Pól a pheacaidh don tsagart, an úair a</span>
<lb n="2169"/><span>thóg se a lámh as cion Phoil, thuit bruit da shuilibh agas</span>
<lb n="2170"/><span>chonairc se go glannradharcach.</span></p>
<lb n="2171"/>
<lb n="2172"/><p><span>Gaibhse an teagasg sa Chriosda thugad fein aniodh, a pheacaidh,</span>
<lb n="2173"/><span>ata ag dibirt agas ag geirleanmhuint Iosa mar bhi Pól.  Imigh go</span>
<lb n="2174"/><span>caithir na faoisidin, mar chuaidh Pol go caithrigh Dhamascus,</span>
<lb n="2175"/><span>aidimh do pheacaidh le gul agas le caoidh don tsagart mar righne</span>
<lb n="2176"/><span>Pol, no go ttoigeochaidh se a lamh as do chion, go mbearaidh an</span>
<lb n="2177"/><span>absoloid duit, agas go ndeanaidh se do shiochainte le Dia, agas</span>
<lb n="2178"/><span>ma nidh tu mar sin, na bidh amhras agad nach bhfuighidh tu</span>
<lb n="2179"/><span>trocaire mar fuair Pól.</span></p>
<lb n="2180"/>
<lb n="2181"/><p><span>Leughtar san chearamhugh caibidil do Leabhar na nginnealach</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="2182"/><p><span>gur mharbh Cain mac Adhmha a dhearbhratha<i>r Abel.</span>
<lb n="2183"/><span>d'fhiafraigh Dia do Chain gar ghabh Abel, Ubi est frater</span>
<lb n="2184"/><span>tuus, Abel?  Shéan Cain an fheall air Dhia, agas labha<i>r</span>
<lb n="2185"/><span>fós go heasumhal, ag rádh, "An damhsa a d'ordaigh tu a</span>
<lb n="2186"/><span>choimhead?"   "Feuch, a Chain," air Dia, "ata fuil Abel ag</span>
<lb n="2187"/><span>eabhuidh suas on talamh am fhiaghnaise."  Mhallaigh Dia Cain</span>
<lb n="2188"/><span>agas dhíbir se ona thír, ona mhuintir, agas ona ghaoltaidh é.</span>
<lb n="2189"/><span>Gedheadh, chuir se branda agas comhartha air Chain, agas</span>
<lb n="2190"/><span>adubha<i>rt, "Cebe mharbhas Cain, gheabha se pionoid seacht</span>
<lb n="2191"/><span>ndubla."  Adeir St Tomas, dam ail le Cain an peacadh</span>
<lb n="2192"/><span>d'aidmheal do Dhia, go bhfuigheadh se maitheamhnas agas</span>
<lb n="2193"/><span>absolaid ann.  Agas ge gur mharbh Lamech Cain, ni dearnadh</span>
<lb n="2194"/><span>coir air bith air.  "Creud fá nach dearnadh," adeir na diadhaireadh,</span>
<lb n="2195"/><span>"a ndiaidh Dia a rádh go ndeanfuidh?"  Ata, do bhrigh gur aidimh</span>
<lb n="2196"/><span>se fein an choir, agas is amhlaidh fua<i>r absoloid agas</span>
<lb n="2197"/><span>maitheamhnas ann, mar is follas Gen. c.4.  Agas creidean Auguistin</span>
<lb n="2198"/><span>naomhtha, da n-aidmheochadh Adhmha fein an peacadh a rinne se, go</span>
<lb n="2199"/><span>bhfuigheadh párdun agas maitheamhnas ann.</span></p>
<lb n="2200"/>
<lb n="2201"/><p><span>Chuaidh an Phairisineach agas an puibliocanach suas don teampol</span>
<lb n="2202"/><span>(Luc., c.18).  Sheasaimh an Pháirisineach go dána dóchasach</span>
<lb n="2203"/><span>agas niar aidimh se coir no cain a bheith air fein.  Sheasaimh</span>
<lb n="2204"/><span>an puibliocanach bocht a bhfad sios on altoir agas niar leig</span>
<lb n="2205"/><span>eagla no faithcheas dó a shuile a thógbhail suas acht bhuail se</span>
<lb n="2206"/><span>ucht agas d'aidimh se a pheacaidh, ag radh, "A Dhia, cogail</span>
<lb n="2207"/><span>damhsa an peacach."  Feuch cread a d'eirigh don dís.  An</span>
<lb n="2208"/><span>Phairisineach nachair aidimh a chionta, tugadh breith dhamanta</span>
<lb n="2209"/><span>air, agas saoradh an puibliocanach cion go ndearna faoisidin agas</span>
<lb n="2210"/><span>gur aidimh se e fein a bheith 'na pheacach.</span></p>
<lb n="2211"/>
<lb n="2212"/><p><span>D'aidimh Daibhi an rígh a pheacaidh do Natan an faidh, ag</span>
<lb n="2213"/><span>rádh, Peccavi Domino (2 Reg., c.12, v.13); rinne Muire</span>
<lb n="2214"/><span>Mhagdailean faoisidin le Criosda.  Fuair siod araon párdun agas</span>
<lb n="2215"/><span>maitheamhnas o Dhia do thairbhe na faoisidin sin.  D'aidimh</span>
<lb n="2216"/><span>gadaigh na laimhe deise a pheacaidh le craoidhebhrughadh agas le</span>
<lb n="2217"/><span>dólas; d'iarr se agas fuair se trocaire, or chuala se Criosd</span>
<lb n="2218"/><span>ag rádh leis, "Beith tu maille riomsa aniodh a bpárdhas."  "Feuch",</span>
<lb n="2219"/><span>adeir St Auguistin agas Criosostam, "mar d'fhosgail an gadaigh</span>
<lb n="2220"/><span>geatadh agas doirse nimhe do féin le mead, neart, agas brigh na</span>
<lb n="2221"/><span>faoisidin."</span></p>
<lb n="2222"/>
<lb n="2223"/><p><span>Is follas riachtanas na faoisidin as an leabhar darab ainm</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2224"/><p><span>Scala caeli.  Deir an leabhar sa go rabhadar dias seanmontaigheadh</span>
<lb n="2225"/><span>lo n-aon ag siobhal na sligheadh.  Air mbeith ag imeacht doibh,</span>
<lb n="2226"/><span>tangadar chum caislein áirigh anna raibh bean uasal aice a raibh</span>
<lb n="2227"/><span>leanan peacaidh nachair leig a' náire dhi a chur a bhfaoisidin</span>
<lb n="2228"/><span>air feadh aon bhliaghain deug.  Ach an uair a chonairc an bhean</span>
<lb n="2229"/><span>sa an eaglais dheorachta no choimheach ag teacht, do mheas sí</span>
<lb n="2230"/><span>faoisidin a dheanamh leo, do bhrígh nach raibh eolas aca urrtha.</span>
<lb n="2231"/><span>Cinneadh an chomhairle sin le, agas tainig da faoisidin chum fir</span>
<lb n="2232"/><span>aca.  Agas air seasamh don dara fear san gcluid eile don teampol,</span>
<lb n="2233"/><span>do chonairc se péist ag teacht amach air a beul re hucht gach</span>
<lb n="2234"/><span>peacaidh dar innis sí agas ag dul tar dhorais an teampoil amach.</span>
<lb n="2235"/><span>Agas a bhfiorchean na faosidin do chonairc se dragun mór ag cur a</span>
<lb n="2236"/><span>chinn amach as a beul agas ag filleadh asteach arisd.  Gedheadh,</span>
<lb n="2237"/><span>an tan do loc an bhean an dragun do sgeith, feuch, do fhilleadar</span>
<lb n="2238"/><span>na haithreacha nimhe reamhraite a mbeul agas a mbroinn na mna</span>
<lb n="2239"/><span>arisd, agas d'imigh mar sin gan a peacaidh d'fhaoisidin.</span></p>
<lb n="2240"/>
<lb n="2241"/><p><span>Agas triallas an dias eaglasach san ród rompa, agas ar ndol tri</span>
<lb n="2242"/><span>mhíle on mbaile, d'innis fear aca don fhear eile creud a</span>
<lb n="2243"/><span>chonairc se.  Gabhas biogadh an dara fear, agas dubhairt gur</span>
<lb n="2244"/><span>pheacadh éigin do cheill sí, agas fhilleadar san chonair</span>
<lb n="2245"/><span>cheadna tar a n-ais arisd.  Agas air tteacht doibh gusan</span>
<lb n="2246"/><span>chaislein, fuaradar an bheann air bhfaghail bháis.  Do ghabh</span>
<lb n="2247"/><span>tuirse mhór iad, acht tar eis staideir a dheanamh orra féin,</span>
<lb n="2248"/><span>síneas air throsgadh agas air urnaighe go diochra dithchiolach, da</span>
<lb n="2249"/><span>iarraidh air Dhia foillsioghadh doibh cread a tharla don mnaoi.</span>
<lb n="2250"/><span>Agas a gcion an treas ló do chonchadar an bhean ag marcuidheacht</span>
<lb n="2251"/><span>air dhragun tindrigh agas dhá nathair nimhe a ttimcheal a</span>
<lb n="2252"/><span>muineil, dhá phéist uathmhara air a suile, agas grís dhearg ag</span>
<lb n="2253"/><span>teacht amach air a beul, dha mhadradh chonfadha ag creimneadh a</span>
<lb n="2254"/><span>lamh, dhá shoighead tintigh tréna cluasa, agas arc sleibhe no</span>
<lb n="2255"/><span>luachra fana braghaid.  Gabhas biogadh an eaglais aig fechuin urra.</span>
<lb n="2256"/><span>"Na biodh eagla oruibh, a charruid Dé," air síse, "or is mise an</span>
<lb n="2257"/><span>bhean mhallaidh do righne faoisidin an ló fa dheireadh, agas do</span>
<lb n="2258"/><span>bhrigh gur cheillis peacadh trom do rinnis, ataim damanta gan</span>
<lb n="2259"/><span>dóigh fuasglaidh go siordhaidhe."</span></p>
<lb n="2260"/>
<lb n="2261"/><p><span>"Cuirim foirceadal ort as ucht Dé", air an t-oide faoisidin, "an dá</span>
<lb n="2262"/><span>cheisd a chuirfid ort d'fhuasgladh dhamh.  Air tús, creud</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="2263"/><p><span>chiallaigheas eagsamhlacht na bpian sin ort?  An dara ceisd, Cia</span>
<lb n="2264"/><span>an peacadh is mó a ndamantar daoine air a shon?"</span></p>
<lb n="2265"/>
<lb n="2266"/><p><span>Freagras an bhean agas as eadh adubhairt, "As e adhbhar a</span>
<lb n="2267"/><span>bhfuilead", air sí, "na hairc luachra sa air mo chean, an éirc</span>
<lb n="2268"/><span>a ndeanain do chiorughadh, d'oirneadh, agas d'fholcadh air</span>
<lb n="2269"/><span>ma ghruaig agas air mo chean.  Ataid na soighide tintidhe se ann</span>
<lb n="2270"/><span>ma chluasaibh a ndiol an ithiomraidh agas na culchainte a rinnis</span>
<lb n="2271"/><span>agas d'eistin go toileamhuil.  Ataid na haithreacha nimhe</span>
<lb n="2272"/><span>se fa ma bhraghaid air son gach soirighe agas gach taghalladh</span>
<lb n="2273"/><span>neamhghlann da ndearnais.  Is uime ataid na madraigh se ag</span>
<lb n="2274"/><span>creimneadh mo lamh, tre mhionaca do bhearuin do mhadraidh agas</span>
<lb n="2275"/><span>do ghadhraibh nídh le bhfeadfuin bochta Dé do riar."  Freagras</span>
<lb n="2276"/><span>an dara ceisd, ag rádh, "Is iomdha", air sí, "peacadh le a tteid</span>
<lb n="2277"/><span>daoine go hifrion, agas go sunradhach peacadh an diomaois, na</span>
<lb n="2278"/><span>sainte, na druise, etc., agas fa dheoidh, an diud agas a' náire</span>
<lb n="2279"/><span>a chuireas an diabhal orra ag deanamh na faoisidin."  Agas an tan</span>
<lb n="2280"/><span>a d'fhiafraigh an t-athair faoisidin di an raibh furtacht</span>
<lb n="2281"/><span>na cabha<i>r le faghail aice, fuadaigheas an dragun maille re</span>
<lb n="2282"/><span>hiomad pian go hifrion iochtrach an bhean.</span></p>
<lb n="2283"/>
<lb n="2284"/><p><span>Is iontuige as an sgeul sa go bhfuil se contabhartach agas 'na</span>
<lb n="2285"/><span>dhamnughadh siordhaidhe trompheacadh air bith a cheilt on oide</span>
<lb n="2286"/><span>faoisidin.</span></p>
<lb n="2287"/>
<lb n="2288"/><p><span>Leughtar stair a Sgathan na sampladh air mhnaoi do mharbh a</span>
<lb n="2289"/><span>leanabh féin gan fios na faoisdine ag duine air bith urra.  Acht air</span>
<lb n="2290"/><span>ttuigmheal di gur mhór an peacadh do righne si, do shín sí ag gul</span>
<lb n="2291"/><span>agas ag caoidh, ag deanamh trosgaidh, deirce, agas urnaighe fa</span>
<lb n="2292"/><span>throcaire agas maitheamhnas d'fhaghail o Dhia air son an</span>
<lb n="2293"/><span>pheacaidh sin.  Gedheadh, niar leig an náire dhi a chur a</span>
<lb n="2294"/><span>bhfaoisidin.  Air mbeith dhi seal aimsire mair sin a gcathair</span>
<lb n="2295"/><span>na Romha, tainig an diabhal a gcruth agas a ndeilbh dhaona agas</span>
<lb n="2296"/><span>innsias d'oificeachuibh an dlighidh an bhean agas an choir</span>
<lb n="2297"/><span>do rinne si agas go ndeanadh se fein fiaghnaise 'na haghaidh.</span>
<lb n="2298"/><span>Do chuadar na hoificidh d'ionsaidh na mna agas do ghabhadar í</span>
<lb n="2299"/><span>agas d'innsiodar an choir do bhi urra.  Ghuidh an bhean na</span>
<lb n="2300"/><span>hoificidh agas d'iarr a tabhairt a lathair an phapa.  Fuair si</span>
<lb n="2301"/><span>an athchuingidh sin, agas air tteacht a latha<i>r di, d'aidimh si</span>
<lb n="2302"/><span>an choir agas rinne faoisidin.  Fuair sí an absoloid, agas tugadh</span>
<lb n="2303"/><span>air a hais a lathair an dlighidh arisd an bhean.  d'fhiafraigh</span>
<lb n="2304"/><span>an breitheamh don oglach a bhi</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2305"/><p><span>'na haghaidh creud an chúis a bhi aige urra.  Freagras an</span>
<lb n="2306"/><span>t-oglach agas as eadh adubhairt, go ndearna an bhean faoisidin</span>
<lb n="2307"/><span>agas uime sin go ndearna seision dearmod da coir; agas le sin</span>
<lb n="2308"/><span>d'imigh se as a bhfiaghnaise 'na sblang teinneadh, or as e an</span>
<lb n="2309"/><span>diabhal a bhi a ndeilbh dhaona ann.  Is iontuigthe as so nach</span>
<lb n="2310"/><span>bian cuimhne ag an diabhal air pheacadh ar bith tar eis a chur</span>
<lb n="2311"/><span>a bhfaoisidin.</span></p>
<lb n="2312"/>
<lb n="2313"/><p><span>Tarla do shagart a bheith lo áirigh aig rádh urnaighe laimh</span>
<lb n="2314"/><span>leis an altoir, agas silleadh da ttug seacha, chona<i>rc se bean</span>
<lb n="2315"/><span>ag deanamh crábhaidh air a gluinibh; agas chona<i>rc se fos</span>
<lb n="2316"/><span>deamhan as a cion a gcruth adhuathmhar agas é ag sgig agas ag</span>
<lb n="2317"/><span>fochmoid fuithe.  "Foirceadal ort, a dhiabhail," air an sagart.</span>
<lb n="2318"/><span>"Innis damh an ainm Chriosd adhbhar do mhagaidh."  "Is e adhbhar</span>
<lb n="2319"/><span>ata agam," air an diabhal, "an bhean sa 'ga snoighe agas 'ga</span>
<lb n="2320"/><span>seargadh fein le caoidh agas le crabhadh agas nach fada uaidhche a</span>
<lb n="2321"/><span>dhul go hifrion, or saoilidh an amaid mhna sa go bhfuidhe si</span>
<lb n="2322"/><span>maitheamhnas ansa pheacadh throm do rinne si gan a chur a</span>
<lb n="2323"/><span>bhfaoisdin, ní nach feidir d'fhaghail, da mbiadh sí gul agas</span>
<lb n="2324"/><span>a' caoidh go lo an bhreitheamhnais, gan faoisidin."  Air gclois</span>
<lb n="2325"/><span>sin don tsagart, do ghabh se ag griosacht na mna a dhol chum</span>
<lb n="2326"/><span>faoisidin.  Leig an bhean air a glúinibh í a bhfiaghnaise an</span>
<lb n="2327"/><span>tsaga<i>rt agas rinne faoisidin iomlan ghearchaointeach leis agas</span>
<lb n="2328"/><span>fua<i>r an absoloid.  Acht an tan do thuig an deamhan go ttainig</span>
<lb n="2329"/><span>da uirghiol fein an bhean d'anacal on diabhal, do ghabh</span>
<lb n="2330"/><span>aithmheal agas eagla mór é.  Do sgread agas do sgreach agas do sginn</span>
<lb n="2331"/><span>se 'na mheall teinneadh as bhallaibh an teampoil amach.</span></p>
<lb n="2332"/>
<lb n="2333"/><p><span>Is iontuigthe as a ndubhramar riachtanas agas feidhm na faoisidin.</span>
<lb n="2334"/><span>Agas cebe nach dean an fhaoisidin, a bias balbh agas a cheilleas</span>
<lb n="2335"/><span>a pheacaidh, rachaidh se go hifrion, mar chuaidh an balbhan air</span>
<lb n="2336"/><span>a labhran Criosda san tsoisgeul (Matha, c.22), Amice, quomodo</span>
<lb n="2337"/><span>huc intrasti, non habens vestem nuptialem?  "A chompanaigh,</span>
<lb n="2338"/><span>cionas a thainig tusa asteach anso gan eadach bainseamhuil</span>
<lb n="2339"/><span>umad?"  At ille obmutuit, acht niar labha<i>r an t-oglach focal;</span>
<lb n="2340"/><span>niar aidimh se an t-abhar a chuir mighleas air.  Ba shíod sin</span>
<lb n="2341"/><span>na peacaidh, agas cion nach ndearna an t-aidmheal no an</span>
<lb n="2342"/><span>fhaoisidin mar sin, d'iarr Criosd a cheangal a chosa agas a lamha</span>
<lb n="2343"/><span>agas a theilgint amach a ndorchadas siordhaidhe ifrin.</span>
<lb n="2344"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2345"/><p><span>"Mas maith leat do shaoradh no do shabhail, deana faoisidin",</span>
<lb n="2346"/><span>adeir Auguistin naomhtha.  Or mar is dual don pheacadh an t-anam</span>
<lb n="2347"/><span>a thruailleadh agas a shalchadh, is dual don fhaoisidin agas do</span>
<lb n="2348"/><span>na coinghil riachtanasach, orra air gheallais tracht san dara cuid</span>
<lb n="2349"/><span>don chomhradh sa, an t-anam a shaoradh agas a ghlanadh o shal</span>
<lb n="2350"/><span>agas o ghraineamhlacht an pheacaidh agas a dheanamh sgiamhach</span>
<lb n="2351"/><span>taitneamhach a bhfiaghnaise na Trionoid, Confessio et pulchritudo</span>
<lb n="2352"/><span>in conspectu ejus (Psm.,95, v.6).</span></p>
<lb n="2353"/>
<lb n="2354"/><p><span>AN DARA ROIN.  Ata se follas sothuigse as a ndubhramar san chead</span>
<lb n="2355"/><span>roinn go bhfuil briatharadh Chriosda o thús, na haithreachadh</span>
<lb n="2356"/><span>naomhtha, na comha<i>rleacha ginerealta, agas comhaonta coiteanta</span>
<lb n="2357"/><span>na heaglaise ag deanamh fiaghnaise air riachtanas, air bhrigh,</span>
<lb n="2358"/><span>agas air fhearta na faoisidin.  Anois, teisbeanuid san dara roin</span>
<lb n="2359"/><span>na coinghil agas na daighin ata riachtanasach an fhaoisidin a</span>
<lb n="2360"/><span>dheanamh go diongmhalta.</span></p>
<lb n="2361"/>
<lb n="2362"/><p><span>Ata ceithre coinghil riachtanasach an fhaoisidin a dheanamh go</span>
<lb n="2363"/><span>maith agas mar is coibhe, .i. sgrudughadh an choinsis, an</span>
<lb n="2364"/><span>croidhebhrughadh, aidmheal na gcionta le briatharadh beoil ag</span>
<lb n="2365"/><span>catha<i>r na faoisidin, agas loirghniomh.  Is leis an chroidhe,</span>
<lb n="2366"/><span>leis an bheul, agas le gniomharadh a nithear an peacadh; mar sin,</span>
<lb n="2367"/><span>is leis an chroidhe, leis an bheul, agas le gniomharadh is coir</span>
<lb n="2368"/><span>an aithrigh a dheanamh, adeir Auguistin naomhtha agas comha<i>rle</span>
<lb n="2369"/><span>ghinearalta Threant.  Leis an chroidhe, ag deanamh tuirse agas</span>
<lb n="2370"/><span>dólais; leis an bheul, ag deanamh na faoisidin; agas le gniomharadh,</span>
<lb n="2371"/><span>ag deanamh trosgaidh, deirce, agas urnaighe, loirghniomh agas</span>
<lb n="2372"/><span>sásaidh do Dhia agas don chomharsain.</span></p>
<lb n="2373"/>
<lb n="2374"/><p><span>DON SGRUDUGHADH COINSIS.  Ag trial chum na faoisidin, ata se</span>
<lb n="2375"/><span>riachtanasach ag an uile dhuine aimsir áirigh a ghabhail chum</span>
<lb n="2376"/><span>smaoinioghadh agas cuimhnioghadh air féin, a choinsias a</span>
<lb n="2377"/><span>sgriudughadh agas a ransughadh, agas a pheacaidh a chruinioghadh</span>
<lb n="2378"/><span>air aon latha<i>r an' fhiaghnaise.  Ni bhfuil meodhain no</span>
<lb n="2379"/><span>riaghail chum an ransaigh se a dheanamh air an choinsias is féar</span>
<lb n="2380"/><span>no feuchaint agas siobhal air aitheanta Dé agas na heaglaise, agas</span>
<lb n="2381"/><span>fhiafraigh dhíne féin cionnas no ca mheid ua<i>r a bhriseamar</span>
<lb n="2382"/><span>gach aithne aca fa seach.  Siobhail arisd air na seacht bpeacaidh</span>
<lb n="2383"/><span>mharbhtha, air pheacaidh gniomha, agas air pheacaidh na faillidh</span>
<lb n="2384"/><span>no na muineachtaigh ansna deighniomharadh a bhi d'fiachaibh</span>
<lb n="2385"/><span>oruin, agas fa dheoidh, is maith an riaghail smaoinioghadh air</span>
<lb n="2386"/><span>gach</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2387"/><p><span>ait agas air gach ionad anna rabhamar, air gach gnothaigh agas air</span>
<lb n="2388"/><span>gach comhluadar do bhí aguin, agas mar sin, cuimhneochamoid cionas,</span>
<lb n="2389"/><span>ca mheid uair, creud an modh, an rún, an cháilidheacht no an</span>
<lb n="2390"/><span>chaindigheacht annair pheacaidhmar.  Tar éis fechaint agas</span>
<lb n="2391"/><span>smaoinioghadh mar sin air staid air gcoinsis, ata d'fhiachaibh</span>
<lb n="2392"/><span>oruin a theacht chum an dara coinghil, .i. an croidhebhrughadh.</span></p>
<lb n="2393"/>
<lb n="2394"/><p><span>DON CHROIDHEBHRUGHADH.  'Se is craoidhebhrughadh ann, doilgheas</span>
<lb n="2395"/><span>no tuirse a bheith oruin cion gur pheacaidhmear an aghaidh Dé</span>
<lb n="2396"/><span>maille le rún daighean gan a ndeanamh arist.  Ata dha chineal</span>
<lb n="2397"/><span>craoidhebhrughaidh ann, da ngoirthear contritio agas a<t>tritio</span>
<lb n="2398"/><span>san Laidin, .i. craoidhebhrughadh iomlan agas craoidhebhrughadh</span>
<lb n="2399"/><span>neimhiomlan.  Is ionan contritio agas doilgheas fan pheacadh mar</span>
<lb n="2400"/><span>gheall agas mar ghradh ar Dhia.  Is ionan a<t>tritio agas</span>
<lb n="2401"/><span>doilgheas fan pheacadh ar eagla a bheith 'ga losgadh an ifrion,</span>
<lb n="2402"/><span>no aoibhneas na gloire siordhaidhe do chailleadh.  Cebe aige a</span>
<lb n="2403"/><span>mbeith an craoidhebhrughadh iomlan sa, da ngoirthear contritio</span>
<lb n="2404"/><span>amoris, 'se sin le rádh, cebe air a mbeith tuirse agas doilgheas</span>
<lb n="2405"/><span>fan pheacadh mar fhiorghradh air Dhia, sábhalfar anam gan</span>
<lb n="2406"/><span>chontabhairt ma bhion se air an staid sin an aimsir an bhais,</span>
<lb n="2407"/><span>sin agas nach biadh foill aige an fhaoisidin féin a dheanamh no an</span>
<lb n="2408"/><span>absoloid d'fhagail.  Acht cebe nach mbeith aige acht</span>
<lb n="2409"/><span>a<t>tritio, .i. doilgheas an eagail, ata se riachtanasach ag an té</span>
<lb n="2410"/><span>sin faoisidin a dheanamh agas an absoloid d'fhaghail, sin no</span>
<lb n="2411"/><span>caill na gloire siordhaidhe.</span></p>
<lb n="2412"/>
<lb n="2413"/><p><span>AIDMHEAL NA BPEACADH le briatharadh beoil an treas coingheal a</span>
<lb n="2414"/><span>bhaineas leis an aithrigh.  Ata se riachtanasach ag an uile</span>
<lb n="2415"/><span>Chriosdaidhe darab mian dligheadh na heaglaise a choimhlionadh</span>
<lb n="2416"/><span>faoisidin a dheanamh lena shagart cúraim air an chean is lugh</span>
<lb n="2417"/><span>uair san mbliaghain, no le sagart eile le cead agas le cumhachta</span>
<lb n="2418"/><span>an tsagairt cúraim agas an uachtrain, or gan cead mar sin ni bhian</span>
<lb n="2419"/><span>an fhaoisidin dleisteanach.  Mar sin, a Chriosdaidhe, aidimh do</span>
<lb n="2420"/><span>pheacaidh don oide faoisidin, na leig don diabhal náire no</span>
<lb n="2421"/><span>cathaigh a chur ort, glas a chur air do theangaidh no balbhan a</span>
<lb n="2422"/><span>dheanamh dhiot, mar rinne leis an oglach san tsoisgeul aniodh.</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2423"/><p><span>Aidimh iad go glan sothuigse; innis an peacadh is mó agas is</span>
<lb n="2424"/><span>graineamhla air tús agas is luighide a bhias náire ort beallach a</span>
<lb n="2425"/><span>leigint leis an chuid eile.  Na tracht air pheacaidh duine eile</span>
<lb n="2426"/><span>acht air do pheacaidh fein amhain, or is ort féin is coir dhuit</span>
<lb n="2427"/><span>an gearan do dheanamh agas ní air neoch ar bith eile.  Na bi</span>
<lb n="2428"/><span>fuireach leis an athair faoisidin gach aon fhocal fhiafraigh</span>
<lb n="2429"/><span>dhiot.  Na habair leis, "Ni heol damh an fhaoisidin a dheanamh",</span>
<lb n="2430"/><span>or mar dob eól duit an peacadh a dheanamh, cread fa nach eól duit</span>
<lb n="2431"/><span>a gcur sios san fhaoisidin, muna bhfuil an diabhal balbh sa ag</span>
<lb n="2432"/><span>dúnadh do bheoil?</span></p>
<lb n="2433"/>
<lb n="2434"/><p><span>Ata d'fhiachaibh ort fos ni he amháin an peacadh a chur a</span>
<lb n="2435"/><span>bhfaoisidin acht fós imhir, mead, aicid, naduir, cailidheacht, agas</span>
<lb n="2436"/><span>caindigheacht an pheacaidh a chur sios.  Is diobh so a ghoiread</span>
<lb n="2437"/><span>na diadha<i>readh circumstainti, agas áiread seacht n-aicideachuibh</span>
<lb n="2438"/><span>don tsiord sa ann, .i. an té, an tan, an ait, an mead, an modh, an</span>
<lb n="2439"/><span>comhluadar, agas an t-abhar; or reir na n-aicideachaibh se</span>
<lb n="2440"/><span>meadaighear no claochlaighthear an peacadh.  Iar ndeanamh na</span>
<lb n="2441"/><span>faoisidin mar so go riaghalta, crom do chean agas buail h'ucht ag</span>
<lb n="2442"/><span>faghail na habsoloide, agas fa dheoidh, eist go tuigseach</span>
<lb n="2443"/><span>staidearach le comha<i>rle, uideas, agas teagasg an oide faoisidin</span>
<lb n="2444"/><span>agas tabha<i>r fa dear an breitheamhnas aithrigh.</span></p>
<lb n="2445"/>
<lb n="2446"/><p><span>DON CHEATHRAMHUGHADH COINGHIOLL, .I. DON LOIRGHNIOMH NO DON</span>
<lb n="2447"/><span>BHREITHEAMHNAS AITHRIGH.  An té a nidh faoisidin agas a gheibh an</span>
<lb n="2448"/><span>absoloid, fuasglar agas saorar é on pheacadh agas o phiantaibh</span>
<lb n="2449"/><span>ifrin a dhlighear ar son an pheacaidh, acht 'na dhiaidh sin</span>
<lb n="2450"/><span>mairion pian no cain aimsiora re diol air a' tsaoghal sa no a</span>
<lb n="2451"/><span>bpurgadoir; agas feuch, glacan Dia an loirghniomh no an</span>
<lb n="2452"/><span>breitheamhnas aithrigh, .i. an trosgadh, an deirc, an urnaighe, an</span>
<lb n="2453"/><span>cradh cuirp, agas oibreachadh eile na haithrigh, mar shásadh agas</span>
<lb n="2454"/><span>mar dhioluigheacht air son na canacha aimsiora sin.  Is cruthughadh</span>
<lb n="2455"/><span>air so an chain a chuir Dia air Adhmha, .i. a dhibirt amach as</span>
<lb n="2456"/><span>pardhas talmhuigh (Gen., 3, v.24) agas air Dhaibhi an righ a</span>
<lb n="2457"/><span>mhac bás fhaghail mar chanaidh ar son an pheacaidh a rinne se</span>
<lb n="2458"/><span>féin (2 Reg., c.12, v.13,14; Hebr., 12, 6; Rom.8,17; I Cor.5,3;</span>
<lb n="2459"/><span>concil. Trid.).  Is don loirghniomh sa sásadh</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2460"/><p><span>agas aisioc a thabhairt don chomharsain ar son gach diobhala da</span>
<lb n="2461"/><span>ndearnadh doibh ana maoin, ana gcluthaidh, ana bpearsoin, agas</span>
<lb n="2462"/><span>cebe a gheabhas bás gan an dioluigheacht sa a dheanamh no go</span>
<lb n="2463"/><span>háirigh rún a bheith aige a ndeanamh, beith se 'na ngeall a</span>
<lb n="2464"/><span>ngéabhanuibh agas a nglasaibh purgadora no go saiseochfar</span>
<lb n="2465"/><span>dioghaltas Dé le neoch eigin air a' tsaoghal 'na dhiaidh le</span>
<lb n="2466"/><span>trosgadh, deirc, no urnaigh, le rádh na n-aifrion, no le diol na</span>
<lb n="2467"/><span>bhfiach dleisteanach.  Uch, ma thrí thruaidhe an mhuintir a</span>
<lb n="2468"/><span>d'fhag an dioluigheacht sa gan deanamh 'na ndiaidh ag taobhadh</span>
<lb n="2469"/><span>le cloinn, le ceile, no le carruid sásadh agas aisioc a thabhairt a</span>
<lb n="2470"/><span>saothar agas an allas an duine bhocht, a ttuarasdal an</span>
<lb n="2471"/><span>tsaothairigh agas an tseirbhisigh, an ioc na bhfiach dleisteanach,</span>
<lb n="2472"/><span>agas an gach eugcoir no aindligheadh eile don tsiord sin.  Rinne</span>
<lb n="2473"/><span>an chlann, an charruid, agas an cheile dearmod diobh; ni deanad</span>
<lb n="2474"/><span>deirc no deaghobuir eile lena n-anam; ataid na fiacha gan ioc agas</span>
<lb n="2475"/><span>an dioluigheacht gan deanamh; gegheadh, ata siod fein 'na gheall,</span>
<lb n="2476"/><span>agas beith a bpriusun phurgadora no go sáiseochfar dioghaltas Dé</span>
<lb n="2477"/><span>agas go n-iocfar an fheoirling dheigheanach do na fiacha, mar</span>
<lb n="2478"/><span>dhearbhas Criosda féin duinn (Math., c.5, v.25,26).</span></p>
<lb n="2479"/>
<lb n="2480"/><p><span>Anois, a cháirde, na cuirthear an loirghniomh, an dioluigheacht,</span>
<lb n="2481"/><span>agas an t-aisioc air cáirde go ham no go húa<i>r an bháis no</span>
<lb n="2482"/><span>fós 'na dhiaidh go pianta purgadora.  Mar sin, ceanaidh do pheacaidh</span>
<lb n="2483"/><span>an aimsir do bheathadh re do dheighniomharaibh; diol do chain air</span>
<lb n="2484"/><span>a' tsaoghal sa abhos le trosgadh, deirc, agas urnaighe, le cradh</span>
<lb n="2485"/><span>coirp agas deaghoibreacha eile agas na taobh na neithe se le cloinn</span>
<lb n="2486"/><span>no le carruid go héis do bhais, d'eagla go ndeanuidis dearmod</span>
<lb n="2487"/><span>no faillidh umad.  Na leig do leas air cairde.  Iarr trocaire air</span>
<lb n="2488"/><span>Dhia anois sul fa ttiocfuidh ló an chuntais.  So uideas agas</span>
<lb n="2489"/><span>comha<i>rle na seanmontaigheadh agas na ndiadhaireadh dhuit, a</span>
<lb n="2490"/><span>Chriosdaidhe.  Cuir gach nídh aca go dobhain an do chraoidhe, agas</span>
<lb n="2491"/><span>go ttuga Dia grasa duinn uile coimhoibrioghadh leo.  An ainm an</span>
<lb n="2492"/><span>Athar, agas an Mhic, agas an Sbiorad Naomha.  Amen.</span></p>
<lb n="2493"/>
<lb n="2494"/><p><span>Finis.</span>
<lb n="2495"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2496"/><p><span>DOMINICA 13#a# POST PENTECOSTEN ET QUARTA POST PASCHA.  DE PECCATO,</span>
<lb n="2497"/><span>.I. DON PHEACADH.</span></p>
<lb n="2498"/>
<lb n="2499"/><p><span>Ag deanamh mínigh agas craobhsgaoilidh air sheisgeul an lae 'niodh,</span>
<lb n="2500"/><span>is gnás leis na seanmontaigheadh agas leis na diadha<i>readh comhnaigh</span>
<lb n="2501"/><span>agas fuireach a dheanamh, ag foillsiogh agas ag teisbeanadh iomhaidh,</span>
<lb n="2502"/><span>deilbh, agas graineamhlacht an pheacaidh marbhtha.  Air an adhbhar</span>
<lb n="2503"/><span>sin, rannfuid an comhradh sa a ttrí rannuibh: san chead roinn</span>
<lb n="2504"/><span>teisbeanuid creud is peacadh ann, naduir, cineal, mead, agas</span>
<lb n="2505"/><span>graineamhlacht an pheacaidh; teisbeanuid san dara cuid cionnas is</span>
<lb n="2506"/><span>coir a sheachna; agas fa dheoidh, cionnas is coir a leigheas.</span>
<lb n="2507"/><span>Agas chum na trí poing se a thabhairt chum criche, iarrmoid grasa</span>
<lb n="2508"/><span>an Sbiorad Naomh, ag radh na hAue Maria.  Aue Maria.</span></p>
<lb n="2509"/>
<lb n="2510"/><p><span>AN CHEAD ROIN.  Is e is peacadh ann, easumhlacht agas easonoir a</span>
<lb n="2511"/><span>theisbeanadh do Dhia ag briseadh a dhlighidh.  Ata dhá chineal</span>
<lb n="2512"/><span>peacaidh ann: peacadh na sinsire agas peacadh gniomha.  'Siod</span>
<lb n="2513"/><span>Ádhmha agas Éabha a righne peacadh na sinsire ag ithe ubhal na</span>
<lb n="2514"/><span>haithne, agas is mar chánaigh ann a thainig an bás, gach dochar,</span>
<lb n="2515"/><span>gach tinneas, agas gach seanmhallacht eile da ttainig orra fein</span>
<lb n="2516"/><span>agas air chine daona 'na ndiaidh.  Ata dhá chineal peacaidh</span>
<lb n="2517"/><span>gniomha ann, .i. peacadh marbhtha agas peacadh sologhtha.  Nídh an</span>
<lb n="2518"/><span>peacadh sologhtha an t-anam tinn, acht do bheir an peacadh marbhtha</span>
<lb n="2519"/><span>bás iomlan dó, or is naduir don pheacadh marbhtha an t-anam do</span>
<lb n="2520"/><span>shalchadh agas do thruaileadh, grasa Dé, beatha an anma, a</span>
<lb n="2521"/><span>sgarbhuint leis, agas bás siordhaidhe sbioradailte a thabhairt dó.</span></p>
<lb n="2522"/>
<lb n="2523"/><p><span>Is cosamhail an t-anam air staid an pheacaidh le taise duine</span>
<lb n="2524"/><span>mhuirbh san uaidh.  An ghnuis agas an deilbh dhaona a bhi</span>
<lb n="2525"/><span>moiseach sgiamhaluin an aimsir na beathadh, eirigheann si dubh</span>
<lb n="2526"/><span>dorcha dathghrana mar ghual gaibhne tamal tar eis an corp adhlacadh.</span>
<lb n="2527"/><span>Ni feidir le súil dhaona feuchaint air an chorp le heagla agas</span>
<lb n="2528"/><span>le</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2529"/><p><span>huamhan na hanchuma agas na graineamhlacht a thainig air,</span>
<lb n="2530"/><span>no fós a theacht da ghar no da aice air mhead a mhorgaidh, a</span>
<lb n="2531"/><span>bhreantanais, agas a dhrochbhollaidh.</span></p>
<lb n="2532"/>
<lb n="2533"/><p><span>Teagbhan a' nídh ceadna don anam a bhias marbh air staid an</span>
<lb n="2534"/><span>pheacaidh.  Caillean se grasa Dé, dealradh agas sgeimh an anma,</span>
<lb n="2535"/><span>agas ansin eirighean se dubh dorcha diabhlaidh drochbhollaidh a</span>
<lb n="2536"/><span>bhfiaghnaise Dé, ar mhodh go mbian fuath, grain, agas miosta</span>
<lb n="2537"/><span>aige air a radharc agas air a chuideachta.</span></p>
<lb n="2538"/>
<lb n="2539"/><p><span>Probatur exemplis.  Bhi Lucifer agas na haingil a bhi a</span>
<lb n="2540"/><span>fhlaitheas Dé, bhi siod cumhachtach glormhar gnuisdhealradhach</span>
<lb n="2541"/><span>fiosach fioreolach dobhásaidh saortholach oireamhnach</span>
<lb n="2542"/><span>coimhfhreagarach do na subhailcibh agas don bheathaidh shiordhaidhe,</span>
<lb n="2543"/><span>capaces omnium virtutum et beatitudinis, acht chomh luath agas</span>
<lb n="2544"/><span>rinneadar an peacadh chailleadar na mórthiodhlacaidh sin agas</span>
<lb n="2545"/><span>díbreadh iad amach as radharc agas as fiaghnaise Dé go priosun</span>
<lb n="2546"/><span>iochtrach ifrinn mar nachairbh áil leis feachaint air uathbhas, air</span>
<lb n="2547"/><span>uamhan, agas air graineamhlacht an pheacaidh, noch do chlaochloigh</span>
<lb n="2548"/><span>agas d'athruigh a ndeilbh agas a <n>gnuis ainglidh chum a bheith</span>
<lb n="2549"/><span>dubh dorcha diabhlaidh adhuathmhar.</span></p>
<lb n="2550"/>
<lb n="2551"/><p><span>Leughthar a Sgathan na sampladh go raibh aingiol agas dithreabhach</span>
<lb n="2552"/><span>uaigneach ló n-aon ag siobhal re cheile no gur theagaibh corp</span>
<lb n="2553"/><span>morgaidh marbh san mbealach orra.  Thainig an t-aingeal</span>
<lb n="2554"/><span>d'ionsaidh an chuirp gan fhaitcheas, gan uamhan, gan eagla,</span>
<lb n="2555"/><span>acht niarbh fheidir leis an dithreabhach a theacht da ghar air</span>
<lb n="2556"/><span>ghraineamhlacht agas ar uathbhas an bhollaidh, an mhorgaidh, agas</span>
<lb n="2557"/><span>an amhairc adhuathmhair a chonairc air.  Niar chian doibh 'na</span>
<lb n="2558"/><span>dhiaidh sin air chas oganach sgiamhach orra.  Gabhas an t-aingeal</span>
<lb n="2559"/><span>biogadh agas eagla ag feuchaint air an oganach, agas niarbh fheidir</span>
<lb n="2560"/><span>leis an drochbholladh a bhi a<i>r d'fhulang.  "Creud fá", air</span>
<lb n="2561"/><span>an dithreabhach, "a ngabhan tu miosta leis an oganach sgiamhach</span>
<lb n="2562"/><span>agas nachair ghabh uathbhas thu leis an chorp mhorgaidh mharbh?"</span>
<lb n="2563"/><span>"Cionn go bhfuil anam an oganigh se", air an t-aingiol, "morgaidh,</span>
<lb n="2564"/><span>marbh ansna peacaidh, ce gur aoibhin aluin a chodlan; mar sin</span>
<lb n="2565"/><span>chimse graineamhlacht agas mothaighim morgadh na substainte</span>
<lb n="2566"/><span>sbioradailte, mar is sbiorad me fein, air an modh a mothaighean an</span>
<lb n="2567"/><span>chreafog dhaona bolladh agas breantanas na creafoige eile, cion</span>
<lb n="2568"/><span>gurab ionan naduir agas substainte</span></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2569"/><p><span>doibh."  Is iontuige as an easamplair se go gcaochloighean agas go</span>
<lb n="2570"/><span>n-athruighean an peacadh marbhtha séala agas comhartha Dé,</span>
<lb n="2571"/><span>iomhaigh agas deilbh ghlormhar na Trionoid, noch do buaileadh o</span>
<lb n="2572"/><span>thús air an anam, agas go mbuailean branda agas séala dubh dorcha</span>
<lb n="2573"/><span>an bhais agas an diabhail 'na áitigh; agas is amhlaidh, an fad a</span>
<lb n="2574"/><span>chomhnaigheas air an staid sin, bian grain, fuath, agas díbirt ag</span>
<lb n="2575"/><span>Dia agas ag aingioluibh air.</span></p>
<lb n="2576"/>
<lb n="2577"/><p><span>Leughtear ar Auguistin naomhtha go bhfaca se an diabhal aon úair</span>
<lb n="2578"/><span>amhain agas adubha<i>rt se, da bhfaiceadh se arist é, go</span>
<lb n="2579"/><span>bhfuigheadh se bás le heagla, le uathbhas, agas le huamhan an</span>
<lb n="2580"/><span>amhairc sin.</span></p>
<lb n="2581"/>
<lb n="2582"/><p><span>Labhran Antonius naomhtha air dhuine riaghalta a chona<i>rc an</span>
<lb n="2583"/><span>diabhal, agas adubhairt se gurbh fhéar leis a dhul asteach go tigh</span>
<lb n="2584"/><span>teineadh no aon amharc amháin eile d'fhaicsind air, bhi se chomh</span>
<lb n="2585"/><span>uathbhasach adhuathmhar grana agas sin as siocair na hanchuma a</span>
<lb n="2586"/><span>chuir an peacadh air a chruth agas air a dheilbh, a bhi roimhe</span>
<lb n="2587"/><span>sin uilesgiamhach, 'na lochran soillse a bhflaitheas Dé.</span>
<lb n="2588"/><span>Dubha<i>rt an bhannaomh Catriona go ngeabhadh sí do roghuin</span>
<lb n="2589"/><span>siobhal air chabhsa teineadh go ló an bhreitheamhnais nias tuisge</span>
<lb n="2590"/><span>no aon neoch do mhuintir ifrin d'fhaicsind.</span></p>
<lb n="2591"/>
<lb n="2592"/><p><span>An tan a mharbh Cain mac Adhmha a dhearbhrathair Abel,</span>
<lb n="2593"/><span>chlaochlo an trompheacadh sin deilbh agas cruth Chain.  Bhuail</span>
<lb n="2594"/><span>Dia comhartha agas branda grana an pheacaidh air, air mhodh nach</span>
<lb n="2595"/><span>ttainig lena mhuintir féin feuchaint air no a fhulang 'na measg,</span>
<lb n="2596"/><span>agas is amhlaidh dhíbreadar air feadh a' tsaoghail uadhfa é 'na</span>
<lb n="2597"/><span>dheoraigh bhocht air seachran a bhfad ona thír agas ona</span>
<lb n="2598"/><span>charruid go feadh a shaoghail (Gen., caib.(4)).</span></p>
<lb n="2599"/>
<lb n="2600"/><p><span>A' nídh ceadna a theagaibh do Chain, teagabhaigh sé don uile</span>
<lb n="2601"/><span>pheacach a lathair Dé.  Or caillean an peacach dealradh na ngrás</span>
<lb n="2602"/><span>a bhi aige, caillean se moise agas sgeimh an anma; agas air a' nós</span>
<lb n="2603"/><span>cheadna air chaill Cáin an chead snuadh agas an chead mhoise</span>
<lb n="2604"/><span>a chuir Dia air, air mhodh nach ttainig lena mhuintir no lena</span>
<lb n="2605"/><span>ghaoltaidh féin fheuchaint na fhuilint, mar an gceadna, ni</span>
<lb n="2606"/><span>feidir le Dia, le hainglibh, no le na naoimh an t-anam fheuchaint</span>
<lb n="2607"/><span>no fhulang tar éis a thruaileadh agas a mhilleadh le huamhan agas</span>
<lb n="2608"/><span>le graineamhlacht an pheacaidh agas snuadh na ngrás do chailleadh,</span>
<lb n="2609"/><span>agas amhlaidh díbread uadhfa an t-anam sin a gheibh bás air an</span>
<lb n="2610"/><span>staid sin mar dhibearfuidh fear lobhair no plaighe as meadhan a'</span></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2611"/><p><span>tsluaidh, no caora chlabh as lár agas as meadhan an</span>
<lb n="2612"/><span>tsréd, no mar do dhíbearadh caora a huan féin da bhfaiceadh sí</span>
<lb n="2613"/><span>deilbh no deanamh an uain air n-imeacht uadha agas cuma agas cruth</span>
<lb n="2614"/><span>madraidh no mic tíre air tteacht air.</span></p>
<lb n="2615"/>
<lb n="2616"/><p><span>Is cruthugh air so mar díbreadh na haingil as flaitheas Dé, Adhmha</span>
<lb n="2617"/><span>as párdhas talmhain, agas mar slugadh Sodom agas Gomora sios as</span>
<lb n="2618"/><span>fiaghnaise Dé go hifrion, mar nach ttainig leis a bhfulang no a</span>
<lb n="2619"/><span>bhfeuchaint as siocair an pheacaidh.</span></p>
<lb n="2620"/>
<lb n="2621"/><p><span>Is e an peacadh is ceannsiocair agas is fréamh don uile olc.  Is e</span>
<lb n="2622"/><span>an peacadh a thairngeas miosta, fuath, agas fearg Dé oruin; 'se</span>
<lb n="2623"/><span>an peacadh a sgriosas agas a dhallas ainm an fhirein ata sgriobhtha</span>
<lb n="2624"/><span>le méar Dé a leabhar na beathadh air neamh agas chuireas sios an</span>
<lb n="2625"/><span>t-ainm sin a leabhar dorcha an bháis an ifrionn.  Is air son an</span>
<lb n="2626"/><span>pheacaidh do hordadh pianta agas lassracha dofhuiling ifrinn agas</span>
<lb n="2627"/><span>purgadora; agas is follas as bhriatharaibh Phoil chum na Romhanach</span>
<lb n="2628"/><span>san 5 caib. gurb e an peacadh is ughdar don bhás fein, Sicut</span>
<lb n="2629"/><span>per unum hominem pec<c>atum intravit in mundum, et per pec<c>atum</span>
<lb n="2630"/><span>mors, "Reir mar is tré aon duine amhain a thainig an peacadh air</span>
<lb n="2631"/><span>a' tsaoghal, is trésan bpeacadh a thainig an bás."  Agas mar</span>
<lb n="2632"/><span>beith go ttainig an bás mar sin, is deimhin sothuigse ag an uile</span>
<lb n="2633"/><span>dhuine go mbiaidh na ceadfa corpordha saor air na haicideachaibh</span>
<lb n="2634"/><span>examhla a bhias go coiteanta ag snamhadh agas ag seargadh an</span>
<lb n="2635"/><span>pheacaidh roimhe leis an mbás.  Mar sin, is doilghidh olc agas</span>
<lb n="2636"/><span>urchoid an pheacaidh a chur sios.  Munab é an peacadh, bhiadh</span>
<lb n="2637"/><span>beatha aoibhin ag an duine, tórtha taitneamhacha na talmhan ag</span>
<lb n="2638"/><span>teacht agas ag fás uadhfa fein, gan allas, gan saothar, gan</span>
<lb n="2639"/><span>mhorghniomh, agas fa dheoidh, bheadh eunlaidh an aeioir, iasg</span>
<lb n="2640"/><span>na marra, agas creatuir examhla eile na cruine faoi umhlacht, faoi</span>
<lb n="2641"/><span>smacht, agas faoi thigheardas aige (Gen.,c.I).</span></p>
<lb n="2642"/>
<lb n="2643"/><p><span>Feuch fós air olc an pheacaidh.  Is air son an pheacaidh a bathadh</span>
<lb n="2644"/><span>an saoghal; is air a shon a d'fhuiling Criosda bás na croiche;</span>
<lb n="2645"/><span>agas is mar chánaigh agas mar dhioghaltas san pheacadh a thainig</span>
<lb n="2646"/><span>agas a thiocfas gach plaigh, cogadh, gorta, agas amhgar eile</span>
<lb n="2647"/><span>saoghalta mar sgrios agas mar sguirse o Dhia o thús go crioch an</span>
<lb n="2648"/><span>domhain.</span>
<lb n="2649"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2650"/><p><span>Feuch arisd air urchoid an pheacaidh.  Marbhan se an t-anam,</span>
<lb n="2651"/><span>díbrean na grasa, sgriosan se luaidheacht na subhailceadh, .i. an</span>
<lb n="2652"/><span>chreidimh, an dochais, an ghraidh, etc.; ni fhagan neart, brigh,</span>
<lb n="2653"/><span>na luaidheacht a ttrosgadh, a ndeirc, no an urnaighe.  Uime sin,</span>
<lb n="2654"/><span>oibreacha marbha gan anam a ghoireas na diadha<i>readh do na</span>
<lb n="2655"/><span>deighniomharadh a nithear air staid an pheacaidh marbhtha.</span></p>
<lb n="2656"/>
<lb n="2657"/><p><span>Chum an pung sa do chriochnughadh, dearc air urchoid an pheacaidh</span>
<lb n="2658"/><span>air a' tsaoghal sa abhos fein, .i. is air a shon a chailleas</span>
<lb n="2659"/><span>lucht na sainte, na gaduigheacht, na druise, agas an chraois a</span>
<lb n="2660"/><span>n-onoir, a meas, agas an chlu shaoghalta a bhfiaghnaise</span>
<lb n="2661"/><span>daoine, a maoin, a mbrígh, agas a slainte, agas an ghloir</span>
<lb n="2662"/><span>shiordhaidhe, fa dheoidh, an am an bháis.  Anois, a Chriosdaidhe,</span>
<lb n="2663"/><span>mas ail leat na hoilc se do sheachna, seachain fréamh agas siocair</span>
<lb n="2664"/><span>na n-olc, .i. an peacadh agas na hocoideachadh huige, orra a</span>
<lb n="2665"/><span>labhrar san dara roinn dom chomhradh.</span></p>
<lb n="2666"/>
<lb n="2667"/><p><span>AN DARA PONG.  Cia lear mian an phlaigh no an lobhar do</span>
<lb n="2668"/><span>sheachna, na deanad dearmod lucht na plaighe agas an lobhair do</span>
<lb n="2669"/><span>sheachna, d'eagla an aicide do ghabhail no a salchadh leo.  Mar</span>
<lb n="2670"/><span>an gceadna, mas ail leat, a Chriosdaidhe, an peacadh do</span>
<lb n="2671"/><span>sheachna, seachain lucht deanta an pheacaidh, or deir an</span>
<lb n="2672"/><span>psailmcheadach nach feidir tathaigh a dheanamh air an</span>
<lb n="2673"/><span>drochchuideachta ata salach gonta le lobhar an pheacaidh gan a</span>
<lb n="2674"/><span>bheith salach gonta maraon leo, Cum perverso perverteris</span>
<lb n="2675"/><span>(Psalm., 17, v.27).</span></p>
<lb n="2676"/>
<lb n="2677"/><p><span>Ma fhiafraighear don duine dhamanta, creud far damnadh é, no don</span>
<lb n="2678"/><span>duine mhiofhortunach adhbhar a mhiofhortuin, freagrad, "An</span>
<lb n="2679"/><span>drochfhoghlaim agas an drochchuideachta na bpeacach a thug chum na</span>
<lb n="2680"/><span>criche se inn." Mar sin, ata d'fhiachaibh oruinn ni he amháin an</span>
<lb n="2681"/><span>t-olc do sheachna acht fós na hocoideachadh agas lucht deanta na</span>
<lb n="2682"/><span>mighniomh do sheachna, mas ail linn a bheith glann no saor orra,</span>
<lb n="2683"/><span>or caillean an fíreun a nimhchiontacht a measg agas a gcuideachta</span>
<lb n="2684"/><span>na bpeacach, mar chailleas an fioruisge a bhlas agas a</span>
<lb n="2685"/><span>mhillseacht ag comeasgadh le searbhuisge na saile no na fairge.</span></p>
<lb n="2686"/>
<lb n="2687"/><p><span>Ma thugan do shúil no do lamh dheas oilbheim no sgannail duit,</span>
<lb n="2688"/><span>teilg uaid iad, or is féarr duit a dhul go flaitheas Dé le</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2689"/><p><span>aon suil no le aon laimh no a dhul go hifrion le do dhá shuil no</span>
<lb n="2690"/><span>le do dhá laimh, adeir Criosda (Math.,5,29).  Ciallaighean na</span>
<lb n="2691"/><span>briatharadh sa, reir mhínioghadh na n-aithreach naomhtha Aug.,</span>
<lb n="2692"/><span>Hier., Hilar., etc., do lucht gaoil agas pairte, agad a bhfuil</span>
<lb n="2693"/><span>cion orra mar air do shuil no air do laimh, .i. h'atha<i>r, do</span>
<lb n="2694"/><span>mhatha<i>r, do mhac, do inghean, etc., a seachna no a n<d>íbirt</span>
<lb n="2695"/><span>uile nias luaithe no a dhul leo go hifrion, ma bhian siod 'na</span>
<lb n="2696"/><span>n-ocoid peacaidh no sganala agad.  Or is fear dhuit a dhul do</span>
<lb n="2697"/><span>dhithreabhach bhocht go flaitheas Dé leat féin no a dhul a</span>
<lb n="2698"/><span>gcuideachta do charrad agas do chompanach go hifrion na bpian.</span></p>
<lb n="2699"/>
<lb n="2700"/><p><span>Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis et ego reficiam</span>
<lb n="2701"/><span>vos (Mat.,II,28).  Geintir an peacadh san tuigse, thig on tuigse</span>
<lb n="2702"/><span>gona tola, on toil go gniomh, o ghniomh go cleachtadh, o chleachtadh</span>
<lb n="2703"/><span>go gnás, or bian coimhcheangal eidir na peacaidh air mhodh go</span>
<lb n="2704"/><span>ttairngean peacadh peacadh eile 'na dhiaidh.  Is amhlaidh, an tan</span>
<lb n="2705"/><span>a thuit Daibhi an rí a bpeacadh na druise, tharaing an peacadh</span>
<lb n="2706"/><span>sin a bpeacadh eile é, .i. a bpeacadh na feille no an dúnmharbhaidh.</span>
<lb n="2707"/><span>Nua<i>r a shéan Peadar Criosda niar fhan se a mbun an chead</span>
<lb n="2708"/><span>pheacaidh no gur thuit se trí huaire ndiaidh a cheile.  Bhrath</span>
<lb n="2709"/><span>Iudas Criosda; tharaing a' peacadh sin é chum peacaidh eile, .i. e</span>
<lb n="2710"/><span>féin a chrochughadh.  Tnuth a tharaing Cain chum peacaidh eile,</span>
<lb n="2711"/><span>.i. Abel do mharbhadh.</span></p>
<lb n="2712"/>
<lb n="2713"/><p><span>Ní bhfuil ualach air bith is truime no ualach an pheacaidh.  Is</span>
<lb n="2714"/><span>laidre na flaithis as do chionn no práis aithleite; thiocadh leo</span>
<lb n="2715"/><span>na sleibhte iomchar air a muin le neart agas le brígh; cedheadh, ni</span>
<lb n="2716"/><span>thiocfa leo truime aon pheacaidh 'mhain marbhtha iomchar.  Criosda</span>
<lb n="2717"/><span>féin, lub se go talamh ag iomchar pheacaidh chine daona, .i. ag</span>
<lb n="2718"/><span>iomchar na croiche.  Da ttiocfa leis an diabhal ualach an pheacaidh</span>
<lb n="2719"/><span>a thligeint dhe, dheanadh se; agas thusa, a dhuine, thig</span>
<lb n="2720"/><span>leat an tromualach sa a chur dhiot agas ni dean tu é.  Ní dean,</span>
<lb n="2721"/><span>ata tu 'ga iomchar air do ghuailleach mar ualach conaidh le</span>
<lb n="2722"/><span>haghaidh thu féin a losgadh.</span>
<lb n="2723"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2724"/><p><span>DE PACE, ET DE OBEDIENTIA ET REVERENTIA SACERDOTI DEBITA.</span></p>
<lb n="2725"/>
<lb n="2726"/><p><span>A phobuil, deir Criosda libh san tsoisgeul, cebe éisteas leis an</span>
<lb n="2727"/><span>eaglais go n-eistead leis fein, agas cebe bheir tarcuisne, masla,</span>
<lb n="2728"/><span>no sganail doibh, go ttugan siod tarcuisne, masla, agas miomhodh</span>
<lb n="2729"/><span>dhósan, agas fós don Athair siordhaidhe a chuir uadha iad (Luc.,</span>
<lb n="2730"/><span>c.10,v.16).  Agas da mbiadh fios ag aon neoch agaibh creud an</span>
<lb n="2731"/><span>t-olc ata ann sin a dheanamh, dob <fh>éar dó an lamh dheas a</span>
<lb n="2732"/><span>ghearradh dhe no a bheith 'na ocoid oilbheime aca, no mar</span>
<lb n="2733"/><span>channas Criosd e fein, cloch mhuilin a chur fana mhuineal agas</span>
<lb n="2734"/><span>a theilgint a lár na fairge (Luc.,17,2).  Ni briatharadh fabhail</span>
<lb n="2735"/><span>no falsa iad so acht canamhain agas comhradh Chriosda nach feidir</span>
<lb n="2736"/><span>a mbreagnughadh go saoghal na saoghal.  Acht amháin tabhair fa dear</span>
<lb n="2737"/><span>anso gurab air an tí a bheir an tarcuis<n>e no an masla uadha agas</span>
<lb n="2738"/><span>nach leigean an diabhal dó aithreachas no loirghniomh a dheanamh</span>
<lb n="2739"/><span>a labhras Criosd anso.</span></p>
<lb n="2740"/>
<lb n="2741"/><p><span>Mar sin, deantar an tsiochainte, an leasughadh, agas an loirghniomh</span>
<lb n="2742"/><span>an am, oir ni bhfuil trocaire le faghail gan subhailce na</span>
<lb n="2743"/><span>siothchainte.  Acht sul fa ttrachtam air an dá phong sa, .i. air</span>
<lb n="2744"/><span>an tsiothchainte is dual a bheith eidir an sagart agas an pobal,</span>
<lb n="2745"/><span>agas ar an onoir is coir don phobal a theisbeanadh don tsagart,</span>
<lb n="2746"/><span>abromuid an Aue Mairia.  Aue Mairia.</span></p>
<lb n="2747"/>
<lb n="2748"/><p><span>Is o Dhia fein a thig, a fhásas, agas a gheintear an</span>
<lb n="2749"/><span>tsiothchainte; is toradh do thorraibh an Sbiorad Naomhtha í, agas</span>
<lb n="2750"/><span>is uime sin a ghoireas Criosda san tsoisgeul clann Dé do lucht</span>
<lb n="2751"/><span>dheanta agas chomhdaigh na siothchainte, Beati pacifici, quoniam</span>
<lb n="2752"/><span>filii Dei vocabuntur (Mat.,5,9).  Prionsa na siothchainte a ghoireas</span>
<lb n="2753"/><span>an faidh Isaia do Mhac Dé na céadtha bliadhan sul fa ttainig</span>
<lb n="2754"/><span>Criosd a gcodlan daona, Princeps pacis (Isaia, 9), agas adeir</span>
<lb n="2755"/><span>Pól easbal mar an gceadna, "Dia na siothchainte", Deus pacis,</span>
<lb n="2756"/><span>amhail agas adearadh siod, "'Se Dia athair agas prionsa na</span>
<lb n="2757"/><span>siothchainte, agas 'siod clann agas muintir Dé lucht a deanta agas</span>
<lb n="2758"/><span>a sealbhughadh."</span>
<lb n="2759"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2760"/><p><span>Is chum siothchainte a dheanamh eidir Dia agas duine a d'fhuiling</span>
<lb n="2761"/><span>Criosd an phais; agas an oidhche a rugadh é thainig na sloigh</span>
<lb n="2762"/><span>d'ainglibh dealradhacha glormhara neamha d'fhogra na siothchainte</span>
<lb n="2763"/><span>do dhaoinibh na talmhan, ag radh, Gloria in excelsis Deo, et in</span>
<lb n="2764"/><span>terra pax hominibus bonae voluntatis (Luc., 2).  Mar sin, thug se</span>
<lb n="2765"/><span>an tsiothchainte leis air a' tsaoghal; 'na dhiaidh sin bhít se</span>
<lb n="2766"/><span>ag teagasg agas ag comhairlioghadh na siothchainte air a' tsaoghal,</span>
<lb n="2767"/><span>mar is follas as sheanmoir Chriosd air a' tsliabh (Mat., 5),</span>
<lb n="2768"/><span>agas ag faghail bhais, niar fhag se airgiod no ór no sbré air</span>
<lb n="2769"/><span>bith aga dheisgiobuil no aga mhuintir acht amhain an tsubhailce</span>
<lb n="2770"/><span>se na siothchainte, Pacem relinquo vobis (Joan.,14,27).  Agas fa</span>
<lb n="2771"/><span>dheoidh, an chead uair a thainig Iosa d'ionsaigh na n-easbal</span>
<lb n="2772"/><span>d'éis na heiseirigh, "Siochainte thugaibh" an chead fhocal</span>
<lb n="2773"/><span>adubhairt se leo, Et Jesus stetit in medio discipulorum suorum et</span>
<lb n="2774"/><span>dixit eis, "Pax vobis" (Luc., 24, 36).  Mar sin, ata se sothuigse</span>
<lb n="2775"/><span>as a ndubhramar nach bhfuil brontanas no tiodhlacadh o Dhia is</span>
<lb n="2776"/><span>féar no an tsiochainte; siochainte maille re gloir seilbh agas</span>
<lb n="2777"/><span>beatha na naomh a bhflaitheas Dé; siochainte maille re grasa</span>
<lb n="2778"/><span>oighrigheacht na bhfíreun agas lucht deanta tola Dé air talamh;</span>
<lb n="2779"/><span>miochaidreimhe agas fearg Dé seilbh na ndiabhal agas a chloinne</span>
<lb n="2780"/><span>an iffrion.</span></p>
<lb n="2781"/>
<lb n="2782"/><p><span>Ata dhá chineal siochainte ann, siochainte Dé agas siochainte an</span>
<lb n="2783"/><span>tsaoghail.  Is ionan siochainte an tshaoghail agas a' saoghal a</span>
<lb n="2784"/><span>bheith ag eirigh linn gan toirmeasg, gan tiobadh.  Acht do bhrigh</span>
<lb n="2785"/><span>go bhfeallan an saoghal gearrbhuan breugach cealgach fa dheoidh</span>
<lb n="2786"/><span>oruinn agas na ttugan sioth no suaimhneas iomlan uadha, ní cóir</span>
<lb n="2787"/><span>muinín no dóchas a dheanamh as.  Is uime sin adeir Criosda</span>
<lb n="2788"/><span>(Joan.,14,27), Non quomodo mundus dat pacem ego do vobis, "Ní</span>
<lb n="2789"/><span>mar thugas a' saoghal a shiochainte do bheirimsi dhaoibhse."</span>
<lb n="2790"/><span>Na buaidhearthar bhar ccroidhe, agas na biodh eagla air."  An</span>
<lb n="2791"/><span>tsiodhchainte a bheir Dia uadha bian sí geinearalta buan marthanach</span>
<lb n="2792"/><span>gan cheilg gan triobloid le Dia, le do choinnsias fein, no le do</span>
<lb n="2793"/><span>chomharsnach.</span></p>
<lb n="2794"/>
<lb n="2795"/><p><span>An ait a mbian a' tsiodhchainte bian séan, sonas, agas rath Dé,</span>
<lb n="2796"/><span>Fiat pax in virtute tua et abundantia in turribus tuis, agas an</span>
<lb n="2797"/><span>ait nach bian sí, theid an uile ní chum sgrios, báin, agas fásaigh,</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2798"/><p><span>Omne regnum in se divisum desolabitur; omnis civitas vel domus</span>
<lb n="2799"/><span>divisa contra se desolabitur et non stabit (Luc.,11,17; Mat.,12,25),</span>
<lb n="2800"/><span>eadhon an uile rioghachd, an uile chathair, an uile thigh,</span>
<lb n="2801"/><span>theaghlach, no phobul nach umhlaighean, nach n-éisdean, nach</span>
<lb n="2802"/><span>géillean, agas nach glacan comha<i>rle an cheanuirde, an uachtrain,</span>
<lb n="2803"/><span>no an mhaighistir cille no tuaidhe, an athara, na mathara, an</span>
<lb n="2804"/><span>tsagairt poraiste, etc., noch do chuir Dia os a gcean mar oide</span>
<lb n="2805"/><span>muinte agas foghlama, rachad sin uile chum sgrios agas báin, agas</span>
<lb n="2806"/><span>ni feidir leo seasamh.  Agas air an adhbhar sin, adeir Pól easbal,</span>
<lb n="2807"/><span>ag sgriobhadh chum an phobail Abhra, "Tugaidh umhlacht no urraim</span>
<lb n="2808"/><span>do lucht bhur dtreóruighthe agas islighe sibh fein doibh, oir bid</span>
<lb n="2809"/><span>siod aig foire bhur n-anmann mar an lucht a bheuras cuntas</span>
<lb n="2810"/><span>uathfa", Obedite praepositis vestris et subjacete eis, etc. (Hebr.,</span>
<lb n="2811"/><span>13, 17).  Agas is amhlaidh a bheir an teagasg agas an chomha<i>rle</span>
<lb n="2812"/><span>sin ocoid damh tracht air an onoir a dhlighthear don tsagart agas</span>
<lb n="2813"/><span>is dual don phobal go sunradhach a theisbeanadh don tsagart</span>
<lb n="2814"/><span>poraiste no cúraim, a' nídh air air gheallais labhairt san dara</span>
<lb n="2815"/><span>roin don chomhradh sa.</span></p>
<lb n="2816"/>
<lb n="2817"/><p><span>Ata d'fhiachaibh air an phobal trí nídh a theisbeanadh don</span>
<lb n="2818"/><span>tsagart, .i. onoir da phearsuinn, eisteacht lena bhriatharaibh,</span>
<lb n="2819"/><span>agas a bheith cinnte air a leisgeul.</span></p>
<lb n="2820"/>
<lb n="2821"/><p><span>Ma ta sibh ag iarraidh cruthaigh anso, ata se follas nach raibh</span>
<lb n="2822"/><span>treibh no naision air bith ariamh an ait air bith nach raibh a</span>
<lb n="2823"/><span>n-eaglais féin a gcát<a>, a gceim, agas an onoir aca, .i. ag</span>
<lb n="2824"/><span>na Romhanaigh, ag na Greugaigh, na Turcaigh, na paganaigh, na</span>
<lb n="2825"/><span>geintealaigh, agas fós na heircidh, on rígh no on impire is uirde</span>
<lb n="2826"/><span>céim agas gradam go nuige an labanaigh is lugha agas is isle meas.</span></p>
<lb n="2827"/>
<lb n="2828"/><p><span>Leughtear air an impire Alastran uaibhreach go ndeacaidh se le</span>
<lb n="2829"/><span>harm cumhachtach an aghaidh chathair Ierusalem chum a sgrios</span>
<lb n="2830"/><span>agas leagadh agas a haitreabhadh agas a muintir a marbhadh agas</span>
<lb n="2831"/><span>a ndicheannadh.  Acht air chualaidh an t-árdshagart a bhí 'na</span>
<lb n="2832"/><span>cheanphurt orra na sgeula sin, chuir se eideadh an tsaga<i>rt</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2833"/><p><span>uime agas chuaidh se a gceann an tsloigh an aircis an impire.</span>
<lb n="2834"/><span>Air bhfaicsind don ímpire aibid agas éideadh an tsagairt,</span>
<lb n="2835"/><span>thuirling se don each a bhi faoi agas thaisbein umhlacht agas</span>
<lb n="2836"/><span>onoir dó.  Ba mhór an t-aontas lena mhuintir é sin do dheanamh.</span>
<lb n="2837"/><span>Ach fhreagair seisean iad, ag radh, "A bpearsain an tsagairt ud</span>
<lb n="2838"/><span>adhraim agas onoraighim an Dia aga bhfuil se 'na sheirbhis no</span>
<lb n="2839"/><span>a bhfeamadas" (Josep.,lib.II Antiquitatis; lege vitam S.Leonis</span>
<lb n="2840"/><span>papae, Aprilis die II#ma#).</span></p>
<lb n="2841"/>
<lb n="2842"/><p><span>Leughtear go ttug Criosda fein onoir do na sagairt a measg na cinne</span>
<lb n="2843"/><span>Iudaigh (Mat.,8), Vade, ostende te sacerdoti, (Joan.,18).</span>
<lb n="2844"/><span>D'ordaighe Ananias an t-easbal Pól a bhualadh air a bheul</span>
<lb n="2845"/><span>ar mbeith 'na lathair dó.  Agas air bhfreagra do Phól, adubhairt</span>
<lb n="2846"/><span>se, "Buailfidh Dia thusa."  Ach adubhradar an mhuintir a bhí</span>
<lb n="2847"/><span>laimh re Pól, "An bhfuil tu aig imdheargadh áirdshagairt Dé?"</span>
<lb n="2848"/><span>Agas adubhairt Pól, "Ní raibh fios agam, a bhraithreacha, gurab</span>
<lb n="2849"/><span>é an sagart a bhí agam, or ata se sgriobhtha, "Ni aibeora tu olc</span>
<lb n="2850"/><span>le uachtran do phobuil"", 'ga chur a gcéill gan an onoir no an</span>
<lb n="2851"/><span>meas a dhlighear don eaglais a ladughadh.</span></p>
<lb n="2852"/>
<lb n="2853"/><p><span>Leughtar air an bhannaomh Caitriona gur gnás leiche an talamh a</span>
<lb n="2854"/><span>phogadh air a siobhladh an eaglais.</span></p>
<lb n="2855"/>
<lb n="2856"/><p><span>Agas adeir St Proinsias, da gcasmhughadh aingeal as párrthas</span>
<lb n="2857"/><span>agas sagart do mhuintir Dé air, go ndeanadh se umhlacht air tus</span>
<lb n="2858"/><span>don tsagart agas 'na dhiaidh sin don aingeal.</span></p>
<lb n="2859"/>
<lb n="2860"/><p><span>Agas cruthaighear an sgeul sa ag Eoin, Apoc.,19,v.10, an uair a</span>
<lb n="2861"/><span>theisbein an t-aingeal e fein dó gur bhac se d'Eoin</span>
<lb n="2862"/><span>sleachtain no adhradh a dheanamh, ag radh, Vide ne feceris,</span>
<lb n="2863"/><span>conservus tuus sum, .i. "na deana sin, or ní bhfuil annamsa ach</span>
<lb n="2864"/><span>do choimhsheirbhiseach", amhail agas mar dearadh, "Ata tusa do</span>
<lb n="2865"/><span>shagart agas ni bhfuilimse amhlaidh; bian corp Chriosda eidir do</span>
<lb n="2866"/><span>lamha agas ni bhfuil na cumhachta sin agamsa; bian tusa da shuidhe</span>
<lb n="2867"/><span>air aon bhord le Criosda agas mise ma sheasamh aga chosaibh"</span>
<lb n="2868"/><span>(Dan.,7,10; Job,12,15; Isaia,6,2; Mat.,19).  Agas is amhlaidh</span>
<lb n="2869"/><span>a d'umhlaigh an t-aingeal gur mhó céim agas onoir an t<s>agairt</span>
<lb n="2870"/><span>no a cheim agas a ghradam féin; agas dob fhiar don aingeal sin,</span>
<lb n="2871"/><span>or is mó an cumhachta ata ag an eaglais no ag prionsadh na talmhan</span>
<lb n="2872"/><span>no ag ainglibh nimhe.  Ni bhfuil cumhachta an rígh ach air talamh;</span>
<lb n="2873"/><span>ata cumhachta an tsagairt air neamh agas ar talamh (Mat.,18,18;</span>
<lb n="2874"/><span>Joan.,20, 23); agas ni thiocadh le haingle flaithis Dé uile</span>
<lb n="2875"/><span>naomhchorp Chriosda a thabhairt air an altoir</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2876"/><p><span>san abhlain, maitheamhnas a thabhairt an aon pheacadh marbhtha,</span>
<lb n="2877"/><span>no a<o>n anam amhain a sgaoileadh as ingnibh no as crubaibh a'</span>
<lb n="2878"/><span>diabhail agas a thairbhirt re siodhchainte do Dhia 'risd, agas</span>
<lb n="2879"/><span>feuch a nídh an eaglais na neithe se uile tre mhorchumhachta Dé.</span></p>
<lb n="2880"/>
<lb n="2881"/><p><span>Anois, ó ta se follas as a ndubhramar go ttug Criosda, go ttug</span>
<lb n="2882"/><span>na heasbail, na naoimh, na haingil, na righthe, agas na prionsadh</span>
<lb n="2883"/><span>onoir don eaglais, creud fa nach ttugan an pobul coiteanta a' ní</span>
<lb n="2884"/><span>ceadna doibh?  Och fa-raor, cion gur chuir siod eagla Dé as a</span>
<lb n="2885"/><span>gcroidhibh, go ttug siod cúla le crabhadh agas gur chuir siod na</span>
<lb n="2886"/><span>neithe coisreaga faoina gcosaibh, Qui vos spernit, me spernit,</span>
<lb n="2887"/><span>etc.</span></p>
<lb n="2888"/>
<lb n="2889"/><p><span>An dara ní ata d'fhiachaibh air an phobal, eisteacht lena</span>
<lb n="2890"/><span>theagasg agas lena chomha<i>rle agas géilleadh dona bhriatharaibh.</span>
<lb n="2891"/><span>Ach dearaidh daoine ainbhfiosacha, "Ni dean siod fein na neithe iaran</span>
<lb n="2892"/><span>siod oruinne."  Ach eistigidh le Criosd e fein, ag tabhairt freugra</span>
<lb n="2893"/><span>uadha anso, Quaecunque dixerint vobis, facite; secundum, vero,</span>
<lb n="2894"/><span>opera eorum, nolite facere (Mat.,23, v.3).</span></p>
<lb n="2895"/>
<lb n="2896"/><p><span>An maith an chial don othar no don duine thinn gan comhairle a</span>
<lb n="2897"/><span>léighthe do ghabhail cion nach dean se féin a' ní ceadna, no don</span>
<lb n="2898"/><span>chloin gan comha<i>rle athara no mathara do ghabhail fan abhar</span>
<lb n="2899"/><span>cheadna?  Mar an gceadna don phobal no don chloinn sbioradailte,</span>
<lb n="2900"/><span>oir ní cionn an sagart a bheith go holc no go maith ann fein is</span>
<lb n="2901"/><span>cóir geilleadh dhó acht cionn go bhfuil lúireach Chriosd uime,</span>
<lb n="2902"/><span>cionn gurb e fear ionad Dé air a' tsaoghal e, buabhal agas</span>
<lb n="2903"/><span>galltrompa an tsoisgeil, seanmontaigh agas oide muinte agas foghlama</span>
<lb n="2904"/><span>an phobuil; amhail agas mar adhrar tigh no teampol Dé, an altoir,</span>
<lb n="2905"/><span>an ceasadh no an iomhaigh, ni cionn iad a bheith d'ór no</span>
<lb n="2906"/><span>d'airgiod no d'ámad acht cionn iad a bheith naomhtha coisreaga</span>
<lb n="2907"/><span>agas ordaighthe chum seirbhis Dé.</span></p>
<lb n="2908"/>
<lb n="2909"/><p><span>San treas ait, ata d'fhiachaibh air an phobal a bheith cinnte</span>
<lb n="2910"/><span>air leisgeul an tsaga<i>rt, pec<c>ata sacerdotis tegenda sunt.</span>
<lb n="2911"/><span>Is cóir lochta na heaglaise a muchadh agas a bhfalach d'eagla</span>
<lb n="2912"/><span>ocoid peacaidh no sganala a thabhairt don phobal.  Air an abhar</span>
<lb n="2913"/><span>sin, deireadh an t-impire Constantinus, Si propriis oculis</span>
<lb n="2914"/><span>vidissem sacerdotem pec<c>antem, chlamydem meam expoliarem et</span>
<lb n="2915"/><span>cooperirem eum ne ab aliquo videretur.  Ach fa-raor, ní mar sin</span>
<lb n="2916"/><span>ata an saoghal anois; togan agas séidean siod an áirde an locht is</span>
<lb n="2917"/><span>lugha.  Creud fa sin?  Ata, d'easbhuidh subhailce na carranacht</span>
<lb n="2918"/><span>agas creidimh.</span>
<lb n="2919"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="2920"/><p><span>Nach bhfaicear smúid, gruaim, eclips, agas dorchadas air uairibh</span>
<lb n="2921"/><span>air an ngréin dhealradhaigh agas ar an ghealaigh?</span></p>
<lb n="2922"/>
<lb n="2923"/><p><span>Anois, tugaidh fa dear an raod adubha<i>rt me o thus, .i. an</span>
<lb n="2924"/><span>mhui<n>tir thugas tarcuisne no masla don eaglais go ttugan siod</span>
<lb n="2925"/><span>do Chriosda é, agas gur dual sgrios, aontas, agas seanmhallacht a</span>
<lb n="2926"/><span>theacht orra.  Tiocaidh fuil na bhfireun orra, a sanguine Abel</span>
<lb n="2927"/><span>justi usque ad sanguinem Zachariae, etc. (Mat.,23,35), eadhon an</span>
<lb n="2928"/><span>peacadh a righneadh mile bliaghan o shoin, tuitfa se air lucht</span>
<lb n="2929"/><span>geurleanmhuinte agas mhaslaighthe na heaglaise, mas cóir</span>
<lb n="2930"/><span>briatharadh Chriosd a chreidmheal (Mat.,23,37), Jerusalem,</span>
<lb n="2931"/><span>Jerusalem, qui occidis prophetas, etc.  Ecce relinquetur vobis</span>
<lb n="2932"/><span>domus vestra deserta (vers.38), eadhon "fuigbhar mar ttigheacha</span>
<lb n="2933"/><span>agas bhur n-aiteachadh 'na bhfásach", .i. gan sliocht, gan</span>
<lb n="2934"/><span>gheall, gan lorg, gan mhac, gan inghion, gan mhaoin, gan uirid</span>
<lb n="2935"/><span>agas cill no teampol coisreaga chum seirbhis Dé fein, mar channas</span>
<lb n="2936"/><span>an psailimhcheadach, Et in tabernaculis eorum non sit qui</span>
<lb n="2937"/><span>inhabitet.</span></p>
<lb n="2938"/>
<lb n="2939"/><p><span>Agas monuar, ata an fhirine se le faicsind go soilleir ansa tír</span>
<lb n="2940"/><span>bhocht sa na hEirion (vid. Pag. 9#m#, 10#m# hujus libri).  Vide</span>
<lb n="2941"/><span>Deuteronomi, c.28, air an bheanacht no air na mallachtadh</span>
<lb n="2942"/><span>faobhracha a fhograr agas is dual tuitiom air an mhuintir nach</span>
<lb n="2943"/><span>géillean agas nach gcoimhlionan dligheadh agas aitheanta Dé agas</span>
<lb n="2944"/><span>na heaglaise no choimhlionas iad (vid. Granada's Sinners Guide,</span>
<lb n="2945"/><span>pag. 260).</span></p>
<lb n="2946"/>
<lb n="2947"/><p><span>DOMINICA SEPTUAGESIMA.  SUPER EVANGELIUM.</span></p>
<lb n="2948"/>
<lb n="2949"/><p><span>I PARS.</span></p>
<lb n="2950"/>
<lb n="2951"/><p><span>Is cosamhail an rioghacht neamhdha re fear tighe airighthe do chuaidh</span>
<lb n="2952"/><span>amach re heirigh an laoi do chur lucht oibre air tuarasdal anna</span>
<lb n="2953"/><span>fhineamhuin.  Agas tar eis réighioghadh risan</span></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="2954"/><p><span>lucht oibre air phighin sa ló, do chu<i>r sé ana fhineamhuin iad.</span>
<lb n="2955"/><span>Agas air ndul amach dhó timchioll an treas uair, do chonna<i>rc se</span>
<lb n="2956"/><span>drong eille diomhuineach 'na seasamh air an margadh agas adubhairt</span>
<lb n="2957"/><span>se riu, "Imdhighsi, leis, don fhineamhuin agas gebe ni bhus ceart</span>
<lb n="2958"/><span>do bheura mé dhibh é."  Agas do imdhigheadarsan.  Arís, ar</span>
<lb n="2959"/><span>n-imeacht amach dó a dtimchioll an seiseadh agas an naomhadh uair,</span>
<lb n="2960"/><span>do rinne se mar an gceadna.  Agas air ndul amach dó a dtimchioll</span>
<lb n="2961"/><span>an t-aonmhadh huair deug, fuair se dream eile 'na seasamh</span>
<lb n="2962"/><span>diomhuineach agas adeir se leo, "Creud fa bhfuiltisi bhar</span>
<lb n="2963"/><span>seasamh anso feadh an laoi diomhuineach?"  Agas adeir siodsan</span>
<lb n="2964"/><span>ris, "Air son nar choingimh duine air bith air tuarasdal sin<n>."</span>
<lb n="2965"/><span>Adeir seisean riu, "Imdhigidhsi, mar an gceadna, don fhíneamhuin</span>
<lb n="2966"/><span>agas cebe ní bhus coir do gheubhaoi é."  Agas air tteacht an tranona,</span>
<lb n="2967"/><span>adeir tighearna na fíneamhna rena sdiobhard, "Goir an lucht oibre</span>
<lb n="2968"/><span>agas tabhair doibh a ttuarasdal, ag tosughadh on lucht thainig fa</span>
<lb n="2969"/><span>dheireadh go soithe na cead <d>aoine."  Agas air d<t>eacht don</span>
<lb n="2970"/><span>druing ud thainig a ttimchioll an aonmhadh huair deag, fuair</span>
<lb n="2971"/><span>gach duine diobh pighin.  Agas ar dteacht don chead <d>ream, do</span>
<lb n="2972"/><span>shaoileadar go bhfuighidis féin ni budh mhó; acht cheana, fuair</span>
<lb n="2973"/><span>gach aon diobh mar an g<c>eadna pighin.</span></p>
<lb n="2974"/>
<lb n="2975"/><p><span>Agas airna ghlacadh dhoibh, do rinneadar monabhar an aghaidh fhir</span>
<lb n="2976"/><span>an tighe, ag radh, "An dream so thainig fa dheireadh, ní dearnadar</span>
<lb n="2977"/><span>obair acht aon ua<i>r amháin agas do chuirisi iad a gcoimhmeas</span>
<lb n="2978"/><span>rinne a d'iomcha<i>r muiridhin agas teasbhach an laoi."  Agas air</span>
<lb n="2979"/><span>bhfreagra dhosan, adubhairt se re fear dhiobh, "A chompanaigh,</span>
<lb n="2980"/><span>ni bhfuilim ag deanamh eagora ortsa.  An e nar reidhigh tu riom</span>
<lb n="2981"/><span>air phighin?  Tog leat do chuid fein agas imdhigh.  As i mo</span>
<lb n="2982"/><span>thoilse a thabha<i>rt don te se thainig fa dheireadh mar thug</span>
<lb n="2983"/><span>me dhuitsi.  An é nach ceaduigh dhamhsa a' ní is toil leam fein</span>
<lb n="2984"/><span>do dheanamh rem chuid féin?  An bhfuil do shuilsi go holc</span>
<lb n="2985"/><span>air son go bhfuilimsi maith?  Is mar sin beid na daoine</span>
<lb n="2986"/><span>deighionacha air tosach agas na cead <d>aoine ar deireadh, oir ata</span>
<lb n="2987"/><span>moran airna ngairm agas beagan arna dtogha."</span></p>
<lb n="2988"/>
<lb n="2989"/><p><span>Is antuigthe as an tsoisgeul sa go ttugan Dia cuireadh agas failte</span>
<lb n="2990"/><span>an ainm an fhir tighe do na huile dhuine a theacht asteach a</span>
<lb n="2991"/><span>bhfíneamhuin na heaglaise, air maidin, fan mheadhan lae, agas</span>
<lb n="2992"/><span>trath nona, .i. a ttosach do shaoghail, a lár agas a ndeireadh</span>
<lb n="2993"/><span>do</span></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="2994"/><p><span>bheathadh, chum leas a n-anma do dheanamh le gniomh agas</span>
<lb n="2995"/><span>oibreachadh an chrabhaidh agas na troca<i>re, ionas go bhfuighidis</span>
<lb n="2996"/><span>an ghloir shuthain mar thuarasdal air son a saotha<i>r fa</span>
<lb n="2997"/><span>choineasgar, .i. an ua<i>r an bháis.</span></p>
<lb n="2998"/>
<lb n="2999"/><p><span>Feuch, ata Criosda sgairtigh ort aniodh, a phaiste agas a dhuine</span>
<lb n="3000"/><span>oig, a theacht anois go much an úrthosach do shaoghail agas leas</span>
<lb n="3001"/><span>h'anma dheanamh.  Foghlaim anois an t-olc do sheachna agus an</span>
<lb n="3002"/><span>maith do dheanamh.  Foghlaim do phaidreachadh, an urnaighe, an</span>
<lb n="3003"/><span>teagasg Criosdaighe; tabha<i>r onoir dod athair agas do mhatha<i>r;</span>
<lb n="3004"/><span>cleacht an t-aifrion d'eisteacht; na cath do shaoghal go</span>
<lb n="3005"/><span>diomhuin agas gheabha tu tuarasdal maith oidhche an bhais.</span></p>
<lb n="3006"/>
<lb n="3007"/><p><span>Et egressus circa horam tertiam, sextam, nonam, vidit alios</span>
<lb n="3008"/><span>stantes in foro otiosos et dixit illis, ite et vos in vineam.</span>
<lb n="3009"/><span>Chuaidh se amach aris an treas uair, an seiseamh uair, agas a'</span>
<lb n="3010"/><span>naomhadh ua<i>r agas chona<i>rc dronga eile 'na seasamh diomhuin.</span>
<lb n="3011"/><span>'Siod sin an mhuintir a chath a saoghal le fighthe bliaghan, 30,</span>
<lb n="3012"/><span>na dha fhighthid bliaghan go diomhuineach fallsa, nach dearna lón</span>
<lb n="3013"/><span>deaghoibreacha doibh fein an seal sin a chuaidh thort da saoghal.</span>
<lb n="3014"/><span>Ite et vos, adeir Criosd.  Imighidhsi fos an seal ata agaibh do</span>
<lb n="3015"/><span>mar saoghal a' deanamh oibreacha na haithrigh; imighidh fa dhéin</span>
<lb n="3016"/><span>na faoisidin, na gcumuinneach, an aifrin, agas na seanmora.</span>
<lb n="3017"/><span>Deanuigidh trosgadh, deirc, agas urnaighe, agas gheabhuidh sibh</span>
<lb n="3018"/><span>trocaire uair an chuntais.  Quid statis hic otiosi tota die?,</span>
<lb n="3019"/><span>adeir se an haonmhadh uair deag don ló, .i. leis an mhuintir a</span>
<lb n="3020"/><span>ttainig a n-aois agas a chath a saoghal go diomhuin.  Thusa, a</span>
<lb n="3021"/><span>dhuine aosda, air liathaigh do chean agas fheasog, quid hic</span>
<lb n="3022"/><span>statis otiosi tota die; creud fa air chuir tu do shaoghal thort</span>
<lb n="3023"/><span>mar so go diomhuin, gan lón, gan saothar, gan gniomharadh an aircis</span>
<lb n="3024"/><span>na hoidhche deighionaigh?  Ite et vos in vineam meam.  Imigidhsi</span>
<lb n="3025"/><span>fos agas deanuigidh ni eigin, mar bhfuil ach aon ua<i>r amhain do</span>
<lb n="3026"/><span>mar saoghal le teacht; ata Dia go maith agas dheanaigh troca<i>re</span>
<lb n="3027"/><span>air an ti thig go mall fein.</span></p>
<lb n="3028"/>
<lb n="3029"/><p><span>Cebe air bith a dheanas an duine og, is déisteanach agas is</span>
<lb n="3030"/><span>adhuathmhur duine aosda air bruach na huaidhe a bheith diomhuineach</span>
<lb n="3031"/><span>uallach eadtrom no egceiligh.  Is uime sin adeireadh Sala mhac</span>
<lb n="3032"/><span>Daibhi go raibh fuadh ag a chroidhe air dhui<n>e bhocht</span>
<lb n="3033"/><span>bhrodamhuil no uaibhreach, air dhuine shaidhbhir bhreugach no</span>
<lb n="3034"/><span>chealgach, agas air sheanduine eigceilidh,</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="3035"/><p><span>pauperem superbum, divitem mendacem, et senem fatuum et insensatum</span>
<lb n="3036"/><span>(Eccles.,15).</span></p>
<lb n="3037"/>
<lb n="3038"/><p><span>Feuch, ata Criosda ag iarraidh agas a' gairm ort, a dhuine, o</span>
<lb n="3039"/><span>mhaidin go hoidhche, o thus go deireadh do shaoghail, an uile ní</span>
<lb n="3040"/><span>'ga da theagas, an t-aingeal coimheideacht, an seanmontaigh, an</span>
<lb n="3041"/><span>t-oide faoisidin 'gad spreagadh an ainm Chriosd agas a' fiafraigh</span>
<lb n="3042"/><span>creud fa bhfuil tu diomhuin, Quid statis hic tota die otiosi?</span>
<lb n="3043"/><span>Agas ma dearar an uird sin le lucht an diomhnais, creud adearfar le</span>
<lb n="3044"/><span>lucht deanta na mioghniomh, .i. an diomais, na sainte, etc. ata ag</span>
<lb n="3045"/><span>deanamh saotha<i>r a bhfineamhuin a' diabhail?  Dearfar leo,</span>
<lb n="3046"/><span>Discedite a me maledicti (Mat.,25,41).</span></p>
<lb n="3047"/>
<lb n="3048"/><p><span>II PARS.</span></p>
<lb n="3049"/>
<lb n="3050"/><p><span>Et accip<i>entes murmurabant.  Agas arna ghlacadh doibh,</span>
<lb n="3051"/><span>do rinneadar monabhar an aghaidh fhir an tighe, ag tnugh leis an</span>
<lb n="3052"/><span>mhuintir nach ttainig go deireadh an lae agas a fua<i>r uirid leis</span>
<lb n="3053"/><span>an mhuintir a thainig le heirigh an lae.  Is mor an peacadh an</span>
<lb n="3054"/><span>tnuth, agas is uime a spreag Criosd an fear sa aniodh, ag radh,</span>
<lb n="3055"/><span>An oculus tuus nequam est quia ego bonus sum?  Is le peacadh</span>
<lb n="3056"/><span>na tnutha a chuir an diabhal cathaigh air Adhbh; 'se peacadh na</span>
<lb n="3057"/><span>tnutha thug ar Chain a dhearbhrathair fein Abel do mharbhadh;</span>
<lb n="3058"/><span>'se thug ar Esau gearleanmhuint a dheanamh air Iacob agas a</span>
<lb n="3059"/><span>dhiol Ioseph don Egipte; 'se thug air Shaul cogadh a chur</span>
<lb n="3060"/><span>ar Dhaibhi an righ; 'se thug air an chinne Iudaigh Criosda a</span>
<lb n="3061"/><span>chur chum bais.  'Se leannan an diabhail an tnuth agas a chuir</span>
<lb n="3062"/><span>go hiffrion é, agas ni saint no druis no craos, or ní thig leis</span>
<lb n="3063"/><span>a<o>n pheacadh aca sin do dheanamh.  Ni maith le lucht deanta an</span>
<lb n="3064"/><span>pheacaidh se ceim, no onoir, no subhailce a bheith ag duine ar</span>
<lb n="3065"/><span>bith acht aca fein, agas mar sin, ni bhian cion no gradh aca air</span>
<lb n="3066"/><span>dhuine ar bith no ag duine ar bith orra.</span></p>
<lb n="3067"/>
<lb n="3068"/><p><span>III PARS.</span></p>
<lb n="3069"/>
<lb n="3070"/><p><span>Multi vocati sunt, pauci vero electi, .i. "Ata moran arna ngairm,</span>
<lb n="3071"/><span>agas beagan airna dtogha."  Niar sabhaladh ach ochtar do chinne</span>
<lb n="3072"/><span>daona uile an aimsir na díliona.  d'fhag sé chead míle do</span>
<lb n="3073"/><span>chloinn Iserael talamh na hEigipte agas ní dtainig acht dís</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="3074"/><p><span>aca asteach go talamh an ghealltanais.  Sin agas nach sabhaltaigh</span>
<lb n="3075"/><span>acht duine as a' mhíle, bidh dochas aige gach aon gurb e é fein an</span>
<lb n="3076"/><span>duine sin.  Lata est via quae perducit ad perditionem, arcta est</span>
<lb n="3077"/><span>via quae ducit ad vitam, .i. "Is leathan an tslighe a</span>
<lb n="3078"/><span>threoraigheas go hifrion agas is mor a shiobhlas urrtha, acht is</span>
<lb n="3079"/><span>cumhann doras agas is caol an tslighe threóraigheas chum na beatha,</span>
<lb n="3080"/><span>agas is beag a gheibh eolas urrtha" (Mat.,7, 13-14).  Lucht</span>
<lb n="3081"/><span>uabhair agas aoibhnis saoghalta a bhias air an bhealach fhairsing;</span>
<lb n="3082"/><span>lucht caointe dear agas cradh cuirp, etc. a geibhear air an</span>
<lb n="3083"/><span>bhealach aimhréigh.  Ata an bheatha agas sólas siordhaidhe rompa air</span>
<lb n="3084"/><span>son a ndólais, a ttrosgaidh, etc., agas dólas agas amhgar gan</span>
<lb n="3085"/><span>chrioch ag lucht sólais agas uabhar a' tsaoghail.</span></p>
<lb n="3086"/>
<lb n="3087"/><p><span>Ata Dia a' glaoidh oruin a mhaidin go hoidhche; ni hail leis bás</span>
<lb n="3088"/><span>an pheacaidh.  Ni diúltan se cong<n>amh na ngrás air dhuine air</span>
<lb n="3089"/><span>bith, ni threigean se duine air bith no go ttreigean siod é air</span>
<lb n="3090"/><span>tús, agas is air son an iomlain a d'fhuluing Criosd an phais.</span>
<lb n="3091"/><span>Mar sin, creud fa a tteid nias mo air bhealach ifrin no air</span>
<lb n="3092"/><span>bhealach fhlaitheamhnas De?  Theid trena gcionta fein, cion</span>
<lb n="3093"/><span>nach bhfreag<r>an siod don ghairm, go bhfuil an toil shaor</span>
<lb n="3094"/><span>airna truaileadh agas airna milleadh, go ndiultan siod na grasa,</span>
<lb n="3095"/><span>go leanan siod a n-antola fein, nach gcuirean srian lena</span>
<lb n="3096"/><span>gclaonta, nach geillean siod do dhligheadh Dé, agas go bhfaghan</span>
<lb n="3097"/><span>siod bás gan loirghníomh gan aithrigh.  Mar sin, nidh aontas nias mo</span>
<lb n="3098"/><span>a dhul go hifrion no go flaitheas Dé agas sin tréna gcionta agas</span>
<lb n="3099"/><span>na lochta fein.  Perditio tua ex te, Israel, "Is uaid fein ata</span>
<lb n="3100"/><span>do dhamnughadh, agas is uaimse ata do shlanughadh" (Osee, 13).</span>
<lb n="3101"/><span>"Creud ata d'easbhuigh ort, no creud a thainig liom a dheanamh</span>
<lb n="3102"/><span>nach ndearnais air do shon" (Isaia, 5).  Trachtar anso air na</span>
<lb n="3103"/><span>grasa agas na tiodhlacaidh thug Dia don duine.</span></p>
<lb n="3104"/>
<lb n="3105"/><p><span>Finis.</span></p>
<lb n="3106"/>
<lb n="3107"/><p><span>AN CHEAD DOMHNACH DON CHARGHAS.  DON TROSGADH.</span></p>
<lb n="3108"/>
<lb n="3109"/><p><span>Leughtar a soisgeal an lae 'niodh gur threoraigh an Sbiorad</span>
<lb n="3110"/><span>Iosa air an bhfasach ionas go gcuireadh an diabhal cathuigh air.</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="3111"/><p><span>Agas an tan do throisg se dha fhighid lá agas dha fhighid</span>
<lb n="3112"/><span>oidhche, do ghabh ocras 'na dhiaigh sin é.  Agas air tteacht don</span>
<lb n="3113"/><span>aidhbhirseoir chuige, adubhairt se, "Mas tusa Mac Dé, aithin do na</span>
<lb n="3114"/><span>clochaibh se a bheith 'na n-aran."  Acht do fhreaga<i>r seision</span>
<lb n="3115"/><span>agas adubha<i>rt, "Ata se sgriobhtha, "Ní le haran amhain mhairfeas</span>
<lb n="3116"/><span>duine, acht le gach uile da ttig o bheul De.""  Rug an diabhal</span>
<lb n="3117"/><span>leis é an tan soin don chaithrigh naomhtha agas do chuir se air</span>
<lb n="3118"/><span>bheinn an teampuil é agas adubhairt se leis, "Mas tu Mac Dé,</span>
<lb n="3119"/><span>teilg thu fein sios, oir ata se sgriobhtha go ttiobhruigh se</span>
<lb n="3120"/><span>aithne da ainglibh ad thimchiol agas toigeabhuidh siod thu ana</span>
<lb n="3121"/><span>lamhuibh dochum nach buailfea do chos fa chloich."  Adubha<i>rt</span>
<lb n="3122"/><span>Iosa ris, "Ata se sgriobhtha mar an gceadna, "Ní chuirfidh tu</span>
<lb n="3123"/><span>cathughadh air an Tighearna do Dhia fein.""  Rug an diabhal aris</span>
<lb n="3124"/><span>é dochum sleibhe ro-á<i>rd agas do theisbein se dó rioghachta an</span>
<lb n="3125"/><span>domhain uile agas a ngloir agas adubhairt se ris, "Do bhearuidh</span>
<lb n="3126"/><span>mise iad so uile dhuit ma shleachtan tu dhomh dom onorughadh."</span>
<lb n="3127"/><span>Adubha<i>rt Iosa ris ansoin, "Imigh romhad, a chathuightheoir, or</span>
<lb n="3128"/><span>ata sgriobhtha, "Onorfuidh tu an Tighearna do Dhia féin, agas is</span>
<lb n="3129"/><span>dó 'na aonar do dheana tu seirbhis.""  Do fhagaibh an diabhal é an</span>
<lb n="3130"/><span>tan soin, agas feuch, tangadar na haingil agas do rineadar</span>
<lb n="3131"/><span>friogholamh dó (Math.,caib.4).</span></p>
<lb n="3132"/>
<lb n="3133"/><p><span>Is air throsgadh an charghais is run liom tracht aniodh.  An</span>
<lb n="3134"/><span>carghaos deachmhugh na bliaghna a chuir an eaglais go sunradhach</span>
<lb n="3135"/><span>air leith le húdaras Chriosd agas na n-easbal chum trosgaidh,</span>
<lb n="3136"/><span>treaghnais, cradh coirp, agas oibreachadh pianoideach na haithrigh</span>
<lb n="3137"/><span>do chleachtadh, chum feirge agas fiorcheart Dé do shasughadh agas</span>
<lb n="3138"/><span>do ládughadh, chum buaidh agas bisseach do thabha<i>rt ar neart, ar</span>
<lb n="3139"/><span>cheilg, agas ar chathaighe an diabhail, chum ceadfa, claonta, agas</span>
<lb n="3140"/><span>ainmhianta na codla do chlaoidh agas do mhoirtnioghadh, loirghniomh</span>
<lb n="3141"/><span>a dheanamh air a' tsaoghal sa air son an pheacaidh, agas fa</span>
<lb n="3142"/><span>dheoidh, pianta agas teine ifrin agas phurgadora do mhuchadh agas</span>
<lb n="3143"/><span>do sheachna.  Acht sul fa ttosacham na neithe se no an chuisi</span>
<lb n="3144"/><span>se do mhionspionadh, abromuid sios anso an Aue Mairia.</span></p>
<lb n="3145"/>
<lb n="3146"/><p><span>Ma fhiaghfraighear ca hua<i>r do tionsgnadh an trosgadh, freagrar,</span>
<lb n="3147"/><span>an uair a d'aithin Dia d'Ádhamh gan uabhal na haithne ithe a</span>
<lb n="3148"/><span>ngáirdin phárdhaois (Gen.,c.2,v.17).  Leughthar isan</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="3149"/><p><span>mBiobla go bhfuair na paitriairceadh agas aithreachadh an</span>
<lb n="3150"/><span>tseanrachta saoghaltaidh romhora, .i. corradh agas naoi gcead</span>
<lb n="3151"/><span>bliaghan.  Deir Hieronimus agas Basil naomhtha gurab uime a</span>
<lb n="3152"/><span>fuairadar an uird sin do shaoghal, cionn nachair thruaileadar a</span>
<lb n="3153"/><span>leantuigh le craos no ainmheasaracht air bith eile.  Oir annsna</span>
<lb n="3154"/><span>trathaibh sin, ní raibh eolas aca ach air thórraibh simplidh na</span>
<lb n="3155"/><span>talmhan mar oileamhuin agas air srothaibh fuara fioruisge mar ól</span>
<lb n="3156"/><span>agas mar anlan.  Air an adhbhar sin, ni raibh aicideacha euxamhla</span>
<lb n="3157"/><span>tinnis no galair orra go héis na diliona, do bhrigh nach raibh</span>
<lb n="3158"/><span>fíon no feoil no beóir an úsoid no a gcleachtadh go nuige sin.</span>
<lb n="3159"/><span>Agas anois féin, ata se le faiceal gur faide agas gur fallaine</span>
<lb n="3160"/><span>saoghal lucht an trosgaidh, an treaghnais, an chradh cuirp, etc.</span>
<lb n="3161"/><span>no lucht an chraois, na meisge, agas na hainmheasaracht, mar is</span>
<lb n="3162"/><span>follas as beathaigh na naomh agas na n<d>ithreabhach.  Bacan an</span>
<lb n="3163"/><span>léigh féin oileamhuin bhorramhuil no laidir a thabhairt don othar</span>
<lb n="3164"/><span>no don duine thinn a gheall shlainte agas riaghail an choirp</span>
<lb n="3165"/><span>do chomhdach.</span></p>
<lb n="3166"/>
<lb n="3167"/><p><span>Leugh an treas caibidil do leabhar an fháidhe Ionas agas chifir</span>
<lb n="3168"/><span>gur filleadh fearg agas dioghaltas Dé on chaithrigh mhiriaghalta</span>
<lb n="3169"/><span>Ninive le comhachta, neart, agas brigh an trosgaidh.  Throisg</span>
<lb n="3170"/><span>Maoise dha fhighid oidhche agas dhá fhighid ló, da ulmhughadh</span>
<lb n="3171"/><span>fein, sul fa bhfua<i>r se an dligheadh sgriobhtha le meur Dé ann</span>
<lb n="3172"/><span>ndá chlár cloiche air Sliabh Sinai (Deut.,c.9, v.9).  Rinne</span>
<lb n="3173"/><span>an faidh Elias an nídh ceadna ag triall do air neamh (3 Reg.,</span>
<lb n="3174"/><span>c.19).  Righne Criosda fein mar an gceadna sul far thionsguin se</span>
<lb n="3175"/><span>an soisgeul do theagasg go puiblidh (Mat., c.4).  Teisbeanan gach</span>
<lb n="3176"/><span>easamplair aca so go bhfuil d'fhiachaibh air sheirbhiseach Dé</span>
<lb n="3177"/><span>e féin ulmhughadh leis an trosgadh sul fa ngeabhuidh as laimh</span>
<lb n="3178"/><span>morghniomh air bith maith do dheanamh.  Is uime sin an aimsir an</span>
<lb n="3179"/><span>trosgaidh a gheibh an eaglais óg na gradha coisreaga.  Is a'</span>
<lb n="3180"/><span>tóruigheacht air throsgadh Chriosd agas na naomh riomhraite a</span>
<lb n="3181"/><span>d'ordaigh na heasbuil, na haithreacha naomhtha, agas an Eaglais</span>
<lb n="3182"/><span>Chatoilice trosgadh beanaighe an chargais, mar dhearbhaigheas</span>
<lb n="3183"/><span>Tertulian, Ieoram, agas Greoghoir naomhtha duin.</span></p>
<lb n="3184"/>
<lb n="3185"/><p><span>Ma fhiafraighear créd an bhrigh no an tairbhe ata san trosgadh,</span>
<lb n="3186"/><span>freagrar, go bhfillean fearg agas fiorcheart Dé uain, mar rinne</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="3187"/><p><span>muintir Ninive (Joanas, c.3).  Arisd, fosglan an doras agas an</span>
<lb n="3188"/><span>tslighe go flaitheas Dé (Judith, c.12).  San treas feacht, díbrean</span>
<lb n="3189"/><span>an trosgadh na diabhail agas a gcumhachta, eadhon na cathaighe</span>
<lb n="3190"/><span>(Mat., c.17).  Fa dheoidh, claoidhean an trosgadh agas leigheasan</span>
<lb n="3191"/><span>ceadfa agas claonta na codla (vide)(pag. 91).  Agas is uime sin</span>
<lb n="3192"/><span>adeir Criosd ana sheanmoir air a' tsliabh, Beati qui esuriunt et</span>
<lb n="3193"/><span>sitiunt (Mat.,c.5), eadhon "is beanaighe an drong orra a bhfuil</span>
<lb n="3194"/><span>ocras agas tart air son na córacha, oir saiseochar iad", amhuil</span>
<lb n="3195"/><span>agas mar dearadh, "Ata sólas agas sásadh síordhaidhe air a' tsaoghal</span>
<lb n="3196"/><span>eile ag feathamh air lucht an trosgaidh agas an chradh coirp air a'</span>
<lb n="3197"/><span>tsaoghal sa."</span></p>
<lb n="3198"/>
<lb n="3199"/><p><span>II PARS.</span></p>
<lb n="3200"/>
<lb n="3201"/><p><span>Anois, tar eis gach cruthugh aca so, cred an leisgeul ata ag duine</span>
<lb n="3202"/><span>air bith ana shlainte an carghaos a bhriseadh?  Da mbiadh gan</span>
<lb n="3203"/><span>úghdaras a bheith ann ach amhain aithne na heaglaise, .i. Troisg</span>
<lb n="3204"/><span>an carghaos go glan, etc., ata d'fhiachaibh air an uile a</span>
<lb n="3205"/><span>choingmheal réir ordughadh Dé féin, adeir ag Matha, c.18, v.18,</span>
<lb n="3206"/><span>"Gidhbé air bith neithe cheangoltaoi air talamh, biaidh siod</span>
<lb n="3207"/><span>ceangailte air neamh, etc."</span></p>
<lb n="3208"/>
<lb n="3209"/><p><span>Ma deir duine air bith nachair cleachtadh e féin le trosgadh no le</span>
<lb n="3210"/><span>turach, agas mar sin, nach ttig se lena naduir no lena shlainte</span>
<lb n="3211"/><span>trosgadh, treidhneas, no cradh cuirp a dheanamh, freagran an righ</span>
<lb n="3212"/><span>Daibhi an cheisd se, oir ge gur uasal agas gur onorach a fuair</span>
<lb n="3213"/><span>se a thogbhail, leightear gur chuir se eadach garbh saic air a</span>
<lb n="3214"/><span>chorp agas luaithreadh anna chean, ag deanamh trosgaidh agas ag</span>
<lb n="3215"/><span>fliuchadh a chuid arain lena dhearaibh goirte searbha fein (Psl.,</span>
<lb n="3216"/><span>101).  Agas leightear a' nídh ceadna air an phaitriarc Ioseph,</span>
<lb n="3217"/><span>ce go raibh se a gcát<a> agas a gcéim ag an righ Phárro san</span>
<lb n="3218"/><span>Eigipte agas go raibh an uile nídh aige air a thoil.</span></p>
<lb n="3219"/>
<lb n="3220"/><p><span>Agas créd an leisgeul ata agadsa aniodh, a Chriosdaidhe, gan a'</span>
<lb n="3221"/><span>nídh ceadna do dheanamh, mar rinne Maoise, Elias, Daibhi,</span>
<lb n="3222"/><span>agas Ioseph, mar righne Eoin Baiste, Criosda féin, agas na</span>
<lb n="3223"/><span>heasbail, mar deir Pól, in vigiliis multis.</span>
<lb n="3224"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="3225"/><p><span>Feuch air bheatha na naomh agas na ndithreabhach agas na</span>
<lb n="3226"/><span>n-ancoireadh uaigneacha; do sheachain siod sógh agas sólas a'</span>
<lb n="3227"/><span>tsaoghail mar gheall air Dhia, 'ga snoidhe agas 'ga gcathamh</span>
<lb n="3228"/><span>féin le fuacht, tart, agas ocras, le turusaibh agas le hoiliribh</span>
<lb n="3229"/><span>thuirseacha chlaoiteacha agas lena n-uile chineal cradh cuirp.</span>
<lb n="3230"/><span>Mas mar sin a shaothraidear agas fuaradar na daoine naomhtha sa</span>
<lb n="3231"/><span>rioghachta Dé, .i. go fuilteach creachtach doiliosach docrach, etc.,</span>
<lb n="3232"/><span>an saoilean duine air bith go bhfuighidh se fein é go socrach</span>
<lb n="3233"/><span>suaimhneach saimhchodlatach?  Is uime sin adeir Criosda, Si quis</span>
<lb n="3234"/><span>vult post me venire, abneget semetipsum et tol<l>at crucem suam et</span>
<lb n="3235"/><span>me sequatur (Luc.,9,23).  Ar an adhbhar sin, séan thu féin, a</span>
<lb n="3236"/><span>dhuine, séan do dhrochnaduir, do dhrochbheusa, do dhrochchlaonta</span>
<lb n="3237"/><span>agas h'antoil, agas iomcha<i>r do chéasadh a ndiaidh Chriosd,</span>
<lb n="3238"/><span>mar rinne na naoimh.  Fuiling go foighideach amhgar agus anshógh a'</span>
<lb n="3239"/><span>tsaoghail; fuiling go foighideach bochtaine agas tinneas, bás fein</span>
<lb n="3240"/><span>agas caill coda no carad, etc.  Claoidh do chorp agas do cheadfa</span>
<lb n="3241"/><span>le trosgadh agas le treighneas agas is amhlaidh a dhiultas tu</span>
<lb n="3242"/><span>dhuit fein agas iomcharas tu cros no ceasadh Chriosda 'na dhiaidh.</span>
<lb n="3243"/><span>Rinne Criosda na neithe se air son an duine, agas creud fa nach</span>
<lb n="3244"/><span>deanadh an duine na neithe ceadna ar a shon féin?  Is éadtrom gach</span>
<lb n="3245"/><span>nídh aca a bhfarradh pianta iffrin no purgadora d'fhulang go</span>
<lb n="3246"/><span>siordhaidhe.</span></p>
<lb n="3247"/>
<lb n="3248"/><p><span>EASAMPLAIR LÁSARUS (Luc.,c.16).  Leughtar gur fhuiling se fuacht,</span>
<lb n="3249"/><span>iota agas ocras, amhgar agas anshógh air a' tsaoghal sa, acht creud</span>
<lb n="3250"/><span>a d'eiridh dhó ag faghail bhais?  d'eiridh go ttangadar aingle</span>
<lb n="3251"/><span>dealradhacha Dé a g<c>uine anma agas gur iomchair siod go</span>
<lb n="3252"/><span>haoibhneas na gloire siordhaidhe é, .i. a bhfochras Abraham, an</span>
<lb n="3253"/><span>ait nach bian fuacht na ocras, aois no urchra go trath bheith sior,</span>
<lb n="3254"/><span>agas an ait a mbeith cainticeadh agas ceileamhar ceolmhara</span>
<lb n="3255"/><span>binnghothacha na naomh agas na n-aingeal ag moladh Dé go saoghal</span>
<lb n="3256"/><span>na saoghal.  Sin an luach saothair a fua<i>r se ar son a throsgaidh</span>
<lb n="3257"/><span>agas a chradh cuirp ar a' tsaoghal sa.</span></p>
<lb n="3258"/>
<lb n="3259"/><p><span>Feuch, air an taoibh eile, créd a d'éiridh don chraosa<i>re</span>
<lb n="3260"/><span>shaidhbhir shásta, air a raibh an sgárloid chorcardha agas an</span>
<lb n="3261"/><span>t-eadach uasal purpuir, nach dearna trosgadh, deirc, no daonacht, cradhbhadh no</span>
<lb n="3262"/><span>cradh coirp acht do chath a shaoghal le poit,</span></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="3263"/><p><span>le meisge, agas le craosól fiona, etc.  Air bhfaghail bhais dó,</span>
<lb n="3264"/><span>d'fhuadaighdear na diabhail go hifrean é, an ait a mbeith se</span>
<lb n="3265"/><span>'ga losgadh agas 'ga phianadh go siordhaidhe (Luc.,16,23).</span></p>
<lb n="3266"/>
<lb n="3267"/><p><span>DOMINICA 8#a# POST PENTECOSTEN.  DON DÉIRC.</span>
<lb n="3268"/><span>(luc.,caib.16).</span></p>
<lb n="3269"/>
<lb n="3270"/><p><span>Teisbeanan soisgeul an lae 'niodh dhuinn gurab é Criosd an</span>
<lb n="3271"/><span>tighearna saibhir a bhearas an uile dhuine chum cuntais an aimsir</span>
<lb n="3272"/><span>an bhais agas an bhreitheamhnais air son gach tiodhlacadh, gach</span>
<lb n="3273"/><span>taluinn, agas gach maoin da ttug se dhó air a' tsaoghal sa a</span>
<lb n="3274"/><span>ttaoibh anma no cuirp.  Redde rationem villicationis tuae,</span>
<lb n="3275"/><span>"tabhair cuntas an fheadhmada<i>s", adeir se leis an duine saibhir</span>
<lb n="3276"/><span>agas chumhachtach, leis an easbog, leis an uachtran, agas leis</span>
<lb n="3277"/><span>an athair faoisidin, leis an tsagart agas leis an phobul, leis</span>
<lb n="3278"/><span>an athair agas leis an chloinn, leis an mhaistir agas leis an</span>
<lb n="3279"/><span>tseirbhiseach, leis an lanamhain phósda agas gach neoch eile,</span>
<lb n="3280"/><span>cionas a d'iomchair gach aon diobh an saoghal, an cúram, agas</span>
<lb n="3281"/><span>an t-ualach a bhí orrtha.</span></p>
<lb n="3282"/>
<lb n="3283"/><p><span>'Se is caoinchiall mhoralta don tsoisgeul sa, go bhfuil se</span>
<lb n="3284"/><span>d'fhiachaibh oruin lón agas caradas a dheanamh duinn féin leis</span>
<lb n="3285"/><span>na tiodhlacaidh, leis an mhaoin agas leis na cumhachta a thug Dia</span>
<lb n="3286"/><span>dhuinn air a' tsaoghal sa sul fa ttiocfaidh lo an chuntais,</span>
<lb n="3287"/><span>sul fa gcaillfidh sin an feadhmadas, eadhon gach cumhachta na gach</span>
<lb n="3288"/><span>tiodhlacadh a tug Dia dhuinn, oir d'eis sin do chailleadh, ni</span>
<lb n="3289"/><span>bhian cumas no cumhachta ag neoch ar bith olc no maith, leas no</span>
<lb n="3290"/><span>aimhleas féin do dheanamh.  Aue Mairia.</span></p>
<lb n="3291"/>
<lb n="3292"/><p><span>Is leis an déirc go sunradhach agas le deaghoibre eile na trocaire</span>
<lb n="3293"/><span>is coir an caradas agas an lón sa a dheanamh.  "Deana ciste no</span>
<lb n="3294"/><span>taisge re haghaidh na h<a>imsiora ata teacht chum na beathadh</span>
<lb n="3295"/><span>marrthanuigh do ghnothughadh", adeir an t-easbal (Tim., c.6,</span>
<lb n="3296"/><span>v.19).  "Deanuigidh ciste air neamh, .i. an déirc, an ait nach</span>
<lb n="3297"/><span>feidir a mhilleadh no thruailleadh", adeir Criosd (Luc.,12, v.33;</span>
<lb n="3298"/><span>Mat.,6,v.20).</span>
<lb n="3299"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="3300"/><p><span>Redde rationem villicationis tuae.  Feuch anois, a dhuine, sin</span>
<lb n="3301"/><span>thu ag teacht a lathair ló an chuntais d'eis dhaifhighid, tri</span>
<lb n="3302"/><span>ighid, no ceithre fighid bliaghan do chaitheamh, creud ata agad le</span>
<lb n="3303"/><span>teisbeanadh?  An bhfuil beanacht na mbocht agas na ndíleachtadh</span>
<lb n="3304"/><span>leat, trosgadh, déirc no urnaighe no oibreacha na trocaire?  Ca</span>
<lb n="3305"/><span>bhfuil do shaothar no do lón, no an bhfuil tu do chrann</span>
<lb n="3306"/><span>chrionn gan toradh leis an fhad sa?  Ma ta, dearaidh Criosd, "An</span>
<lb n="3307"/><span>uile chrann nach iomchrann toradh maith, gearrthar é agas tleigear</span>
<lb n="3308"/><span>san teinidh é" (Mat.,7,19).  Agas arisd adeir se, "Ataim le trí</span>
<lb n="3309"/><span>bliaghna ag iarraidh toraidh air an gcrann figi si agas ni</span>
<lb n="3310"/><span>bhfuarais.  Gearr e.  Créd fa gcungmhan se an fearan go</span>
<lb n="3311"/><span>neamhtharbhach?" (Luc.,c.13, v.7; Mat.,21, 19; Marc.,11, 13, 20).</span>
<lb n="3312"/><span>Dearaidh se, mar an gceadna, leis an pheacach, "Ataim ag iarraidh</span>
<lb n="3313"/><span>toraidh air an bhfear so, ni he amhain le trí bliaghna ach le</span>
<lb n="3314"/><span>trí fighid bliaghain agas ní bhfuarais.  Gearrar é agas teilgear</span>
<lb n="3315"/><span>é a tteinidh ifrin."</span></p>
<lb n="3316"/>
<lb n="3317"/><p><span>d'eis do bhais leanfaigh do dhéirc agas do dheaghoibre thu.</span>
<lb n="3318"/><span>Beith an bocht agas an nocht, an t-iotach agas an t-ocrach ag</span>
<lb n="3319"/><span>pleid agas ag adhbhcoideacht air do shon a latha<i>r na Trionoid,</span>
<lb n="3320"/><span>mar is iontuigthe as an stair se anso.</span></p>
<lb n="3321"/>
<lb n="3322"/><p><span>Sgriobhan Joannes Damascenus, duine naomhtha, air rígh airighthe</span>
<lb n="3323"/><span>do ghoir air fheadhmadach a theacht chum cuntais leis.  Air</span>
<lb n="3324"/><span>gcloistin don fheadhmadach sin ghabh criothnughadh agas eagla é.</span>
<lb n="3325"/><span>D'imigh se d'ionsaigh triur carad do bhi aige ionas go rochaidis</span>
<lb n="3326"/><span>leis chum teagra air a shon.  Air tteacht d'ionsaigh an chead</span>
<lb n="3327"/><span>fhir d'iarraidh a chuidigh, freagras dó, ag radh, "Bheara me</span>
<lb n="3328"/><span>culaidh éadaigh dhuit; air son a dhul leat a latha<i>r do righ,</span>
<lb n="3329"/><span>ni leigidh eagla dhamh, oir is duine aidhbheil feargach é."  Air</span>
<lb n="3330"/><span>tteacht gusan dara fir adubhairt, "Ni leige eagla dhamhsa fós a</span>
<lb n="3331"/><span>dhul a latha<i>r, acht rachoid go doirsibh no geataibh na cúirte</span>
<lb n="3332"/><span>leat."  Chuaidh d'ionsaidh an treas fir agas innsios an sgeul do.</span>
<lb n="3333"/><span>"Gabh croidhe agas uchtach", air an treas fear.  "Rachadsa leat mar</span>
<lb n="3334"/><span>bhannaigh agas ni sgarfuid leis gun párdun duit."</span></p>
<lb n="3335"/>
<lb n="3336"/><p><span>Minighean an naomh ceadna an chomhchosamhlacht sa mar so, .i. an</span>
<lb n="3337"/><span>chead fhear a thug an chulaidh éadaigh uadha, 'se sin an saoghal</span>
<lb n="3338"/><span>a threigeas an duine an aimsir an bhais agas nach</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="3339"/><p><span>gcuirean leis ach taisleine mar eadach.  An dara fear, .i. na</span>
<lb n="3340"/><span>daoine muinteardha nach tteid nias faide no geataibh no doirsibh</span>
<lb n="3341"/><span>an phálais, .i. go bruach no beul na huaidhe, agas treigead agas</span>
<lb n="3342"/><span>fagad annsin leis fein é.  An treas fear, 'se sin an déirc agas na</span>
<lb n="3343"/><span>deaghoibre eile adubhairt, "Glac croidhe agas uchtach; rachadsa leat</span>
<lb n="3344"/><span>sios ansan uaigh agas a ttaoibh anun don bhás.  Ni threigfid</span>
<lb n="3345"/><span>thu ag beul na huaidhe no ag geataibh an phálais; rachaid asteach</span>
<lb n="3346"/><span>san gcuirt agas beid ag teagra agas ag adhbhcoideacht ar do shon</span>
<lb n="3347"/><span>go siordhaidhe no go bhfuidh me pardun duit."  Sin agad brigh agas</span>
<lb n="3348"/><span>fearta na deirce, etc. uair an bhais (vid. 123).</span></p>
<lb n="3349"/>
<lb n="3350"/><p><span>Iarran an faidh Daniel air an rígh Nebucodonosor a pheacaidh</span>
<lb n="3351"/><span>agas a chionta do cheannach lena dheirc agas lena throcaire air</span>
<lb n="3352"/><span>na bochtaibh (Dan.,c.4).  Deir Ecclesiasticus, c.3, go muchan an</span>
<lb n="3353"/><span>deirc an peacadh mar mhuchas an t-uisge an teine.  Deir an</span>
<lb n="3354"/><span>psailmcheadach Daibhi, "Beanaighe an té do bheir aire do riachtnas</span>
<lb n="3355"/><span>na mbocht, or sabhalaidh an Tighearna e lo an amhga<i>r."  (Pslm.,</span>
<lb n="3356"/><span>40).</span></p>
<lb n="3357"/>
<lb n="3358"/><p><span>Air an adhbhar sin, dearaidh Criosda lo an bhreitheamhnais le</span>
<lb n="3359"/><span>lucht na deirce agas na trocaire, "Tigidh, a dhaoine beanaighe</span>
<lb n="3360"/><span>m'Atharasa, gabhuidh thugaibh oighreacht na rioghachta ata airna</span>
<lb n="3361"/><span>ullmhughadh dibh o thosach an domhuin" (Mat.,25, v.34).</span></p>
<lb n="3362"/>
<lb n="3363"/><p><span>Creud fa ndeachaidh an craoisa<i>re saibhir go hifrionn, ar a</span>
<lb n="3364"/><span>leughtar ag Lucas, c.16?  Chuaidh cionn gur dhiult se déirc no</span>
<lb n="3365"/><span>daonacht a dheanamh air Lasarus, an duine bocht a bhi 'na luidhe</span>
<lb n="3366"/><span>ag an gheata, cion gur chuir se cuid na mbocht amugha; oir as e an</span>
<lb n="3367"/><span>fuilleach agas an bharruigheacht seilbh agas oighreacht dhíleas na</span>
<lb n="3368"/><span>mbocht (Luc.,16).</span></p>
<lb n="3369"/>
<lb n="3370"/><p><span>Fodere non valeo, mendicare erubesco.  Dearaigh an peacach a' nídh</span>
<lb n="3371"/><span>ceadna an úa<i>r agas an aimsir an bháis.  Och fa-raor, adeir se,</span>
<lb n="3372"/><span>ni thig liom obuir a dheanamh feasda, oir d'imigh mo neart agas</span>
<lb n="3373"/><span>mo bhrigh; ata an ló caite agas an ghrian a luighe; ata snaidhe ma</span>
<lb n="3374"/><span>bheathadh sniomhtha agas coineal ma shaoghail ag dul as; ni bhfuil</span>
<lb n="3375"/><span>a latha<i>r agam anois ach an uaigh, an ait nach feidir trosgadh,</span>
<lb n="3376"/><span>deirc, no obuir mhaith air bith eile a dheanamh, agas air nach</span>
<lb n="3377"/><span>ndearna me, mar sin, ní air bith no lón damh fein, cia bhearas</span>
<lb n="3378"/><span>cuid da lón no da ola fein damh?  Ite potius ad vendentes et emite</span>
<lb n="3379"/><span>vobis (Mat.,c.25).  Och, ní</span></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="3380"/><p><span>thugan duine air bith, oir d'imigh am na truaidhe agas na trocaire</span>
<lb n="3381"/><span>agas thainig am breitheamhnais, feirge, agas fiorcheart an Tighearna.</span>
<lb n="3382"/><span>An tí nach bian lón no ola aige fein an uair sin, an beagan a</span>
<lb n="3383"/><span>bhias aige, beanfar de agas bhearfar don te aige a bhfuil moran.</span></p>
<lb n="3384"/>
<lb n="3385"/><p><span>Facite vobis amicos de mamona iniquitatis, "Deanuigidh cáirde</span>
<lb n="3386"/><span>dhibh fein", adeir Criosda, "le saibhreas na heugcora."  "Na</span>
<lb n="3387"/><span>tuigear anso", adeir St Auguistin, "go bhfuil maith ansa deirc a</span>
<lb n="3388"/><span>nithear leis an mhaoin no leis an spré a gheibhear go heugcorach,</span>
<lb n="3389"/><span>go cealgach, no go neimhdhleisteanach on mhuintir eile.  Ni bhfuil</span>
<lb n="3390"/><span>air aon chor maith air bith isan deirc sin.  Mar sin, 'se is cial</span>
<lb n="3391"/><span>do na focail se, deirc a dheanamh leis an mhaoin a chaitear go</span>
<lb n="3392"/><span>heugcorach diomhaoin le lucht an diomuis, etc. a chuireas cuid na</span>
<lb n="3393"/><span>mbocht amugha 'ga n-oirnioghadh agus 'ga ndeasughadh fein le</span>
<lb n="3394"/><span>neithibh greibhilleacha gréagacha beagfhoighinteacha.  Mar an gceadna</span>
<lb n="3395"/><span>lucht na druise agas an chraois a chuireas cuid na mbocht thort le</span>
<lb n="3396"/><span>craosól, poit, etc.  Agas is amhlaidh a níthear caradas le saibhreas</span>
<lb n="3397"/><span>na heugcora.</span></p>
<lb n="3398"/>
<lb n="3399"/><p><span>Creud a dheanas an tí nach bhfuil saidhbhreas aige no acmhuin</span>
<lb n="3400"/><span>an deirc do dheanamh?  Deirim o thús nach bochtaighean an deirc</span>
<lb n="3401"/><span>duine air bith, Qui dat pauperi non indigebit (Proverb.,28).  Is</span>
<lb n="3402"/><span>cosamhuil an deirc le tobar fioruisge a lionas a réir an mheasur a</span>
<lb n="3403"/><span>bhearar as.  Air mhodh gur dual sonas, séan, agas rath saoghalta</span>
<lb n="3404"/><span>féin a bheith air lorg na deirce, mar is follas as an iomad sampladh.</span>
<lb n="3405"/><span>Cedheadh, an tí aga bhfuil beagan maoine, ata d'fhiachaibh air</span>
<lb n="3406"/><span>a bheith measardha san uile chinneal dosgaidh acht an deirc amhain.</span></p>
<lb n="3407"/>
<lb n="3408"/><p><span>San dara hait, deirim go bhfuil dhá chinneal deirce ann, eadhon</span>
<lb n="3409"/><span>oibreachadh corpordha agas sbioradalta na trocaire; agas ní bhfuil</span>
<lb n="3410"/><span>duine air bith nach bhfuil ana chumas cuid aca do dheanamh.  An</span>
<lb n="3411"/><span>tí aige nach bhfuil biadh no eadach, airgiod no ór no earradh no</span>
<lb n="3412"/><span>sógh air bith corpordha le tabha<i>rt don duine bhocht thinn no</span>
<lb n="3413"/><span>leatromach, tuguidh se deirc sbioradalta dhó, .i. comha<i>rle,</span>
<lb n="3414"/><span>uideas, no urnaighe, etc.</span></p>
<lb n="3415"/>
<lb n="3416"/><p><span>Leughtar ag an c.3 Act. Apost. go ndubhairt Peadar leis an duine</span>
<lb n="3417"/><span>bhocht a bhi 'na luighe air an tslighe ag dul suas do féin agas</span>
<lb n="3418"/><span>d'Eoin don teampol, "Ni bhfuil airgiod no ór agamsa, acht a'</span>
<lb n="3419"/><span>ní ata agam do bheirim dhuitse é: An ainm Iosa Criosda</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="3420"/><p><span>Nasarrdha eirigh agas siubhail."  Agas air mbreith air a</span>
<lb n="3421"/><span>laimh dheis dó, do thog se suas é, agas air an mball do</span>
<lb n="3422"/><span>neartuigheadh mudharnaigh agas bonnaidhe a chos, agas do leim se</span>
<lb n="3423"/><span>suas, do sheas agas do shubhail se agas do chuaidh se riu asteach</span>
<lb n="3424"/><span>don teampoll, ag siobhal agas ag leimnidh agas ag moladh Dé (Act.,</span>
<lb n="3425"/><span>3,v.I).  Mar sin, ata se soilleir gurab iomdha cinneal deirce ann</span>
<lb n="3426"/><span>taobh amuigh d'a<i>rgiod agas d'ór, etc.</span></p>
<lb n="3427"/>
<lb n="3428"/><p><span>Anois, duine air bith air a bhfuil doilgheas no leisge deirc no</span>
<lb n="3429"/><span>daonacht a dheanamh mar gheall no mar ghradh air Dhia no ar anam</span>
<lb n="3430"/><span>féin, cuirigh se gcás aige fein go bhfuil ochtar no naonmhar</span>
<lb n="3431"/><span>cloinne aige, agas fos da mbearadh Dia duine eile dhó gurab eigin</span>
<lb n="3432"/><span>roinn a dheanamh leis.  Ansa chása sa cuirar Iosa Criosd an ionad</span>
<lb n="3433"/><span>an duine sin nach bhfuil ann agas ansin tabhrar a chuid ranna dó,</span>
<lb n="3434"/><span>.i. do na bochtaibh.  Tugar fos doibh an meid a chuirar san dosgadh,</span>
<lb n="3435"/><span>san diomhnas, etc. agas beith go lór aca.</span></p>
<lb n="3436"/>
<lb n="3437"/><p><span>Fa dheoidh, a Chriosdaidhe, tuig nach bhfuil deirc no daonacht</span>
<lb n="3438"/><span>da ndeanair air a' tsaoghal sa nach lón agas oirchisde aromhad a</span>
<lb n="3439"/><span>bhflaigheas Dé é, or treigfe do shollar agas do shaothar</span>
<lb n="3440"/><span>saoghalta thu an aimsir do bhais agas ni fhuireochaidh ní ar bith</span>
<lb n="3441"/><span>agad an ua<i>r sin acht a' deirc agas na deaghoibreacha, agas ni</span>
<lb n="3442"/><span>sgaran siodsan leat acht leanfad gusan tsaoghail eile thu.  Beati</span>
<lb n="3443"/><span>qui in Domino moriuntur, opera enim illorum sequuntur illos (Apoc.,</span>
<lb n="3444"/><span>c.14) (vide pag.140).  Beatus qui intel<l>igit super egenum et</span>
<lb n="3445"/><span>pauperem, in die mala liberabit eum Dominus (Pslm., 40).  Junior fui,</span>
<lb n="3446"/><span>etenim senui, et non vidi justum derelictum, nec semen ejus quaerens</span>
<lb n="3447"/><span>panem (Pslm.,36).  Finis.</span></p>
<lb n="3448"/>
<lb n="3449"/><p><span>DOMINICA PALMARUM, 10#a#, 16#a# POST PENTECOSTEN, ET DIE NATIVITATIS</span>
<lb n="3450"/><span>DOMINI.</span>
<lb n="3451"/><span>DO PHEACADH AN DIOMAIS AGAS DO SHUBHAILCE NA HUMHLACHT.</span></p>
<lb n="3452"/>
<lb n="3453"/><p><span>Bhi drong airighthe a measg na cinne Iudaigh darbh ainm</span>
<lb n="3454"/><span>Phairisineachadh, .i. daoine dealuighthe leo féin, san teanguidh</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="3455"/><p><span>Chaldaic, cionn nach tteabhruidist cuideachta do chách as siocair</span>
<lb n="3456"/><span>a ttarcuisne agas a ndrochmheas orra agas a mórmheas orra féin.</span>
<lb n="3457"/><span>Bhí drong eile ann darbh ainm puibliocanaigh orra nach raibh meas</span>
<lb n="3458"/><span>ag na Phairisineachuibh.  Is air dhís don mhuintir se a labhras</span>
<lb n="3459"/><span>Criosd san tsoisgeul aniodh, ag radh, "Do chuaidh dias do dhaoinibh</span>
<lb n="3460"/><span>suas don teampoll do dheanamh urnaighe, aon aca 'na Phairisineach</span>
<lb n="3461"/><span>agas an fear eile 'na phuibliocanach.  Air seasamh don Phairisineach</span>
<lb n="3462"/><span>do bhi se guidhe mar so leis fein, "A Dhia, bheirim buidheachas</span>
<lb n="3463"/><span>riot nach bhfuilim mar ataid daoine eile, 'na lucht fuadaigh</span>
<lb n="3464"/><span>eugcorach adhaltranach, no fós mar an phuibliocanach sa.  Troisgim</span>
<lb n="3465"/><span>fa dhó annsa tseachtmhuin; do bheirim deachmhudh as gach ní da</span>
<lb n="3466"/><span>sealbhuighim."  Agas air seasamh don phuibliocan a bhfad uadh,</span>
<lb n="3467"/><span>niarbh aill leis fiú a shul do thogbhail suas chum neimhe, acht</span>
<lb n="3468"/><span>do bhuail se a ucht, ag radh, "A Dhia, deana trocaire oramsa an</span>
<lb n="3469"/><span>peacach."  Adeirim ribh go ttainig an te se anuas da thigh fein</span>
<lb n="3470"/><span>'na fhíreanach nias mo no an fear ud, or, cebe airdeochas e féin,</span>
<lb n="3471"/><span>isleochar é, agas, cebe isligheas e fein, airdeochar é.  Quia omnis</span>
<lb n="3472"/><span>qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur" (Luc.,</span>
<lb n="3473"/><span>c.18, v.14).  Teisbeanan an soisgeul sa dhá ní go sunradhach dhuin,</span>
<lb n="3474"/><span>.i. peacadh an diomais na an uabha<i>r agas na hárdanacht an chead</span>
<lb n="3475"/><span>nídh, agas subhailce na humhlacht an dara nídh.  Acht sul fa</span>
<lb n="3476"/><span>ndeanfuid craobhsgaoilidh orra abramuid an Aue Mairia.</span></p>
<lb n="3477"/>
<lb n="3478"/><p><span>'Se an diomas an chead pheacadh do na seacht bpeacaidh</span>
<lb n="3479"/><span>mharbhtha.  Is de a goirear peacadh an uabhair, na straice, na</span>
<lb n="3480"/><span>hardanacht, agas na haindreime, agas is uime adeirear é, on</span>
<lb n="3481"/><span>dithmeas a bhias ag fear an diomais air chach agas an mormheas a</span>
<lb n="3482"/><span>bhias aige air fein as cionn cáich; is uime sin adeirear peacadh</span>
<lb n="3483"/><span>an diomais.  Deir na hughdair dhiadha gurb e an peacadh sa</span>
<lb n="3484"/><span>baintighearna, matha<i>r, agas tiobroid mhoran peacadh eile.  Do</span>
<lb n="3485"/><span>bhrigh go bhfreamhaighean agas go siolaighean siod on diomas, .i.</span>
<lb n="3486"/><span>úaill agas allas, sgléip agas bród, etc., is on diomas a shiolaigheas</span>
<lb n="3487"/><span>an fuarchrabhadh, easumhlacht, imriasun, agas aighneas; cogadh, catha,</span>
<lb n="3488"/><span>agas creacha; corruidh, fearg, agas bruighean; sbíd, tarcuisne,</span>
<lb n="3489"/><span>etc., or is on dithmeas a bhias ag fear an diomais air chách</span>
<lb n="3490"/><span>agas an mórmheas a bhias aige air féin a fhásas na peacaidh sin.</span>
<lb n="3491"/><span>Non sum sicut ceteri hominum.  Bhi meas anmhór ag an Pharisineach</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="3492"/><p><span>air féin, "Ní bhfuilimse", adeir se, "mar dhaoine eile, ma</span>
<lb n="3493"/><span>ghadaigh, no m'fhear fuadaigh, etc."  Na deansa airis air, a</span>
<lb n="3494"/><span>Chriosdaidhe, d'eagla tuitim mar eisean, no Dia breitheamhnas a</span>
<lb n="3495"/><span>thabhairt ort mar thug airsean.  Na tabhair tarcuisne, sbíd, no</span>
<lb n="3496"/><span>imdheargadh don duine ud eile, cionn nach bhfuil tiodhlacaidh no</span>
<lb n="3497"/><span>talluinn anma, cuirp, no shaoghalta aige mar ta agad féin, .i.</span>
<lb n="3498"/><span>ciall, sgéimh, no saidhbhreas saoghalta, etc., oir tuig nach bhfuil</span>
<lb n="3499"/><span>na tiodhlacaidh sin ceangailte d'aon neoch agas air n-imeacht</span>
<lb n="3500"/><span>dóibh, go mbeatha féin do bhall sampuil agas t'ábhar tarcuisne ag</span>
<lb n="3501"/><span>an phobul uile.  Na héirigh dhuit mar d'éirigh do Lucifer</span>
<lb n="3502"/><span>ifrinn.  Bhí se 'na aingeal ghlormhar, ag iomchar lochran na</span>
<lb n="3503"/><span>soillse a bhflaitheas Dé ni badh dealradhaigh no míle grian an</span>
<lb n="3504"/><span>aoinfheacht, acht air ttuitim dó a bpeacadh an diomais, air shaoil</span>
<lb n="3505"/><span>se a bheith as cionn Dé féin a ngloir agas an onoir, teilgeadh</span>
<lb n="3506"/><span>sios go hifrion é féin agas na hainghil easumhal a ghabh páirt</span>
<lb n="3507"/><span>leis.  Qui se exaltat humiliabitur (Luc.,18, v.14).</span></p>
<lb n="3508"/>
<lb n="3509"/><p><span>Creud a d'eirigh d'Adhamh an ua<i>r a thuit se a bpeacadh an</span>
<lb n="3510"/><span>diomais, an úair a shaoil se a bheith eagnaidh eólach mar Dhia</span>
<lb n="3511"/><span>féin?  Eritis sicut dii, sc<i>entes bonum et malum.  D'éirigh</span>
<lb n="3512"/><span>go ttainig doille agas mearughadh air a chéill agas air intinn</span>
<lb n="3513"/><span>agas an ait eolas úr d'fhaghail, chaill se an t-eolas agas</span>
<lb n="3514"/><span>an fhoghlaim a bhi aige agas fa dheoidh, dibreadh e féin agas a</span>
<lb n="3515"/><span>bhean amach as gairdin phárdhais agas uadh gach aoibhneas da</span>
<lb n="3516"/><span>raibh ann.  Qui se exaltat humiliabitur.</span></p>
<lb n="3517"/>
<lb n="3518"/><p><span>Feuch mar thuit Goillias uaibhreach árdanach, an gaisgidheach</span>
<lb n="3519"/><span>eifeachtach a bhi ag na Philistineachadh, agas a bhi chomh laidir</span>
<lb n="3520"/><span>go raibh a bhata chomh tlachtmhar le béim fiodora.  Shaoil se nach</span>
<lb n="3521"/><span>raibh duine ar bith a bhearadh barr air a neart agas air a threise,</span>
<lb n="3522"/><span>acht feuch mar leag Daibhi an righ é le hurchur méaroige bige</span>
<lb n="3523"/><span>go talamh (I Reg.,c.17).</span></p>
<lb n="3524"/>
<lb n="3525"/><p><span>Chonairc Nabuchodonosar, righ cumhachtach na Babilon, aisling,</span>
<lb n="3526"/><span>.i. crann toirteach tóramhuil áirdbheadhanach ag éirigh suas annsna</span>
<lb n="3527"/><span>sbéiribh agas é ag follach na talmhan lena úirgheuga doilleogacha,</span>
<lb n="3528"/><span>ag deanamh dídean agas fasgaidh d'eunlaidh an aeir agas do</span>
<lb n="3529"/><span>bheathachuibh alta na talmhan agas chona<i>rc se fós neoch ag</span>
<lb n="3530"/><span>teacht anuas o neamh agas dubha<i>rt an neoch, "Gearrthar an crann</span>
<lb n="3531"/><span>agas leagar go talamh é acht amhain comhdaighear na freamha a</span>
<lb n="3532"/><span>measg na mbeathach fiadhain go ceann sheacht</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="3533"/><p><span>mbliaghan.  Thug an faidhe Daniel breith air an aisling agas</span>
<lb n="3534"/><span>adubha<i>rt, "A rígh agas a thighearna, is tu féin an crann agas is</span>
<lb n="3535"/><span>ort a thiocfas an aisling asteach, or as sioca<i>r an diomais, an</span>
<lb n="3536"/><span>uabhair, agas an mheas mhór anmheasartha a bhí agad ort féin os</span>
<lb n="3537"/><span>cionn cáich, thug Dia breitheamhnas ort, .i. teilgfear amach as do</span>
<lb n="3538"/><span>rioghacht thú.  Beith h'ionad comhnaigh a measg na mbeathach</span>
<lb n="3539"/><span>fiadhain a bhfad o chomhluadar daoine, agas fér na mbó mar</span>
<lb n="3540"/><span>bhiadh agad agas driucht an aeir ag luidhe ort no go mbeara</span>
<lb n="3541"/><span>tú fa dear gurab é Dia Tighearna agas Rígh na rígheach agas go</span>
<lb n="3542"/><span>bhfuil cumhachta aige an stúir a bhuain na a tabha<i>rt mar is</span>
<lb n="3543"/><span>ail leis."  Agas is amhlaidh a theagaibh (Dan.,c.4).</span></p>
<lb n="3544"/>
<lb n="3545"/><p><span>Agas anois fa dheoidh, chum gan na sampla sa a chur a bhfad,</span>
<lb n="3546"/><span>chímid na neithe ceadna, ma thugmuid fa dear iad, a' teagbhal go</span>
<lb n="3547"/><span>laeamhuil, .i. lucht an diomais agas an uabha<i>r, lucht na</span>
<lb n="3548"/><span>hárdanacht agas na honora as a ttiodhlaicibh féin agas na</span>
<lb n="3549"/><span>tarcuisne air an mhuintir eile, 'ga leagadh agas 'ga n-íslioghadh</span>
<lb n="3550"/><span>gach aon ló.  Or mar adubha<i>rt me shuas, ni bhfuil tiodhlacaidh</span>
<lb n="3551"/><span>na tabhartuis anma, cuirp, no saoghalta ceangailte d'aon neach</span>
<lb n="3552"/><span>acht réir tola Dé, etc.  Mar sin, ni hé an té a mheasas no a</span>
<lb n="3553"/><span>mholas e féin ata ionmheasta no ionmholta acht an té a mheasas no</span>
<lb n="3554"/><span>a mholas Dia.  Non enim qui seipsum commendat, ille probatus est,</span>
<lb n="3555"/><span>sed quem Deus commendat (2 Cor.,c.10, v.18).  Ce learab mian na</span>
<lb n="3556"/><span>peacaidh reamhraite a sheachna no smachtughadh, deanaigh se</span>
<lb n="3557"/><span>tathaigh agas cleachtughadh air shubhailce na humhlacht, ar a</span>
<lb n="3558"/><span>ttrachtar san dara roinn.</span></p>
<lb n="3559"/>
<lb n="3560"/><p><span>PARS 2#a#.</span></p>
<lb n="3561"/>
<lb n="3562"/><p><span>DON UMHLACHT.</span></p>
<lb n="3563"/>
<lb n="3564"/><p><span>Claoitear peacadh an diomuis le subhailce na humhlacht.  Mar sin,</span>
<lb n="3565"/><span>ce learb áill subhailce na humhlacht fhoghlaim, dearcaidh se air</span>
<lb n="3566"/><span>bheatha Chriosda, Mhuire, agas na naomh agas chife se go soilleir</span>
<lb n="3567"/><span>iomhaigh agas deilbh na humhlacht agas na húirisle ionta.  Taobhan</span>
<lb n="3568"/><span>Criosda lena dheisgiobail an leighion sa fhoghlaim uadha fein</span>
<lb n="3569"/><span>(Mat.II,v.29), mar a n-abair, Discite a me, quia mitis sum et</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="3570"/><p><span>humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris, "foghlamuigidh</span>
<lb n="3571"/><span>uaimse, oir ataim ceansaighe agas umhal a gcroidhe, agas do gheabha</span>
<lb n="3572"/><span>sibh suaimhneas do bhur n-anmaibh."  So an leighion agas an</span>
<lb n="3573"/><span>t-uideas a thug Criosda da lucht leanmhanta.  Niar thaobh se leo</span>
<lb n="3574"/><span>na mirbhilleadh euxamhla a righne se 'na bhfiaghnaise</span>
<lb n="3575"/><span>d'fhoghlaim, .i. an radharc a thabhairt don dall, an t-easlán</span>
<lb n="3576"/><span>do leighios, no an marbh aithbheodhughadh, etc. acht amhain uideas</span>
<lb n="3577"/><span>agas eolas na humhlacht, adeir St. Auguistin.</span></p>
<lb n="3578"/>
<lb n="3579"/><p><span>Deir na diadhaireadh gurb í an umhlacht baintighearna, mathair, agas</span>
<lb n="3580"/><span>buime na subhailceadh eile, agas amhail mar chrionaigheas an crann</span>
<lb n="3581"/><span>gan freamha agas mar thriomaigheas an sruth nach ttig on</span>
<lb n="3582"/><span>fhiorthobur, is amhlaidh gan subhailce na humhlacht crionaighean</span>
<lb n="3583"/><span>agas triomaighean na subhailceadh eile.  Is o easbhuidh na humhlacht</span>
<lb n="3584"/><span>fhásas an uile chinneal eirceacht, siosma, agas miochomha<i>rle,</span>
<lb n="3585"/><span>agas fós an uile chinneal sgrios, báin, agas fásaigh (vide pag.76).</span></p>
<lb n="3586"/>
<lb n="3587"/><p><span>Leughtar air Mhuire gur gineadh agas gur rugadh í gan pheacadh na</span>
<lb n="3588"/><span>sinsire; agas ni dhearna sí fein peacadh ariamh.  Bhi si lán do</span>
<lb n="3589"/><span>sgeimh anma agas cuirp, .i. lán do ghrasaibh, etc.  Cedheadh, an</span>
<lb n="3590"/><span>ua<i>r a mhol an t-aingeal í ni hat no séideadh a rinne sí anna</span>
<lb n="3591"/><span>hintin féin acht umhlughadh agas uirisliughadh, ag radh agas ag</span>
<lb n="3592"/><span>tabhairt buidheachuis do Dhia gur dhearc se air a humhlacht,</span>
<lb n="3593"/><span>Quia respexit humilitatem ancillae suae, etc. (Luc.,cap.I#mo#,</span>
<lb n="3594"/><span>vers.48).</span></p>
<lb n="3595"/>
<lb n="3596"/><p><span>Leughtar a mbeathaidh na naomh go ttainig an diabhal a chur</span>
<lb n="3597"/><span>cathaighe air an bhannaomh Caitriona, ag radh nach raibh</span>
<lb n="3598"/><span>riachtanas aice a bheith 'ga seargadh fein le crabhadh agas gan</span>
<lb n="3599"/><span>peacadh urrtha.  Acht freagras an bhannaomh, ag radh, "Bhi</span>
<lb n="3600"/><span>Eoin Baiste beannaighe a mbroinn a mhathara agas ni dearna</span>
<lb n="3601"/><span>peacadh e fein; cedheadh, niar loc se crabhadh a dheanamh agas</span>
<lb n="3602"/><span>creud fa nach ndeanuinse mar an gceadna?"  Acht air chona<i>rc an</span>
<lb n="3603"/><span>t-ainsbiorad nach ttainig leis an bhannaomh a chur an uabhar le</span>
<lb n="3604"/><span>mórmheas air a beathaidh fein, d'fheuch se ar mhodh eile í,</span>
<lb n="3605"/><span>eadhon thainig da hionsaigh anna bhfeaghair eile agas</span>
<lb n="3606"/><span>adubha<i>rt, "Chaitriona, ni bhfuil acht diomhnas an do</span>
<lb n="3607"/><span>chrabhadh falsa gan bhrigh gan meas.  Na saoil go gcuirfir cluain</span>
<lb n="3608"/><span>mar sin ar Dhia le fuarchrabhadh."  Labhras an bhannaomh agas</span>
<lb n="3609"/><span>adubha<i>rt, "Ni ann mo chrabhadh amhain ata muinin no dochas agam</span>
<lb n="3610"/><span>acht a mórthrocaire Dé."  "Ma mhallacht ort," air an diabhal,</span></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="3611"/><p><span>"or sháruigh tu mo ghliocas.  An ua<i>r a shaoil me do shéideadh</span>
<lb n="3612"/><span>suas a bpeacadh an diomais, luidhe tu sios faoi choimirce na</span>
<lb n="3613"/><span>humhlacht, agas air thug me iarraidh do leagadh sios le heudochas,</span>
<lb n="3614"/><span>d'eirigh tu suas le dochas a bhfocha<i>r do Thighearna."</span></p>
<lb n="3615"/>
<lb n="3616"/><p><span>Deir an faidh Isia go n-ísleochar na cnuic agas go n-áirdeochar na</span>
<lb n="3617"/><span>gleantain, .i. leagfar uabhar agas árdanacht na ndaoine móra an trath</span>
<lb n="3618"/><span>thógfar suas na fíréin bhochta uiriseal a ngloir agas an onoir.</span>
<lb n="3619"/><span>Is amhlaidh a thóg Criosd iasgaireadh agas labanaigh chum a bheith 'na</span>
<lb n="3620"/><span>n-easbluibh aige fein chum soillse an tsoisgeul a theisbeanadh agas a</span>
<lb n="3621"/><span>theagasg do cheithre cearnadh na croinne, etc.  Deposuit potentes</span>
<lb n="3622"/><span>de sede et exaltavit humiles (Luc.,I,52).</span></p>
<lb n="3623"/>
<lb n="3624"/><p><span>"Creud mar fhoghlamar an umhlacht?" adeir naomh airighthe.  "Nithear ag</span>
<lb n="3625"/><span>tabhairt do lochta fein fa dear agas ag ceilt lochta na muintir eile."  Is</span>
<lb n="3626"/><span>cosamhuil le sin a' nídh adeir St Bernard, .i. "Cuir eolas ort fein air</span>
<lb n="3627"/><span>tús, a dhuine.  Feuch ort fein air an uile thaoibh agas chifir creud an</span>
<lb n="3628"/><span>meas no an onoir a dhlighear duit.  Feuch mar rugadh thu a bpeacadh na</span>
<lb n="3629"/><span>sinsire re pianaidh agas re dochar, nach bhfuil ionad fein acht tumba</span>
<lb n="3630"/><span>fionaolaithe a ttaobh amuigh, lan gallar agas easlainte a ttaobh astuigh,</span>
<lb n="3631"/><span>nach bhfuil an do shaoghal acht amhgar no an do chrigh acht biadh cnumh</span>
<lb n="3632"/><span>agas ciarog, morgadh agas breantnas, nach bhfuil agad do do chuid fein</span>
<lb n="3633"/><span>acht luige agas anbhfaine, nach bhfuil uaisle, céim, no uachtranacht san</span>
<lb n="3634"/><span>uaigh, nach geillean an bás, na cnumha, no an diabhal do cheachtar aca,</span>
<lb n="3635"/><span>nach bhfuil an do neart, an do bhrigh, agas an do thiodhlacaibh eile</span>
<lb n="3636"/><span>acht sgaile bréige nach mairean órlach.  Tar éis an mioneólas <s>a a chur</span>
<lb n="3637"/><span>ort fein chife tu go soilleir creud an t-abhar uabhair ata agad no creud</span>
<lb n="3638"/><span>an meas no an onoir a dhlighear duit."  Is amhlaidh a fhoghlamar subhailce</span>
<lb n="3639"/><span>na humhlacht.</span></p>
<lb n="3640"/>
<lb n="3641"/><p><span>Bhi fallsunach eagnaidh san nGreig darbh ainm Tales agas an ua<i>r a</span>
<lb n="3642"/><span>fiafradh dhe cia an fhoghlaim no an leighion badh chruaidhe air bith,</span>
<lb n="3643"/><span>"Ata", air se, "duine eolas a chur air fein."  Agas dearbhaighean St</span>
<lb n="3644"/><span>Auguistin agas St Bernard a' nídh ceadna, ag radh, "Is árd, is domhuin,</span>
<lb n="3645"/><span>agas is foghlama an staideir suidheamhan na bhflaitheas, cúrsa na greine,</span>
<lb n="3646"/><span>na gealaigh, agas na rialtog, agas neithe diamha<i>r dothuigse eile a</span>
<lb n="3647"/><span>ransughadh, mar niad fallsunaigh agas lucht sgriudaigh na naduir, acht is</span>
<lb n="3648"/><span>uirde agas is cruaidhe no sin uile duine eolas a chur ar fein, do bhrigh go</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="3649"/><p><span>tteisbeanan an t-eolas sin a luige, a lochta, agas anbhfaine fein dó, agas</span>
<lb n="3650"/><span>as sin fasan an umlacht agas an uirisle an ait a n-atan agas a séidean</span>
<lb n="3651"/><span>árdleighion eile an duine suas le mórdhail agas le mormheas air fein."</span></p>
<lb n="3652"/>
<lb n="3653"/><p><span>Leughtar air naomh eile a d'iarr mar athchuinge air Dhia amharc a</span>
<lb n="3654"/><span>thabha<i>rt dó air féin.  Fua<i>r se sin, agas an tráth a chonairc se</span>
<lb n="3655"/><span>amharc air a lochta, air a luige, agas air anbhfaine, lion se lán fuadh agas</span>
<lb n="3656"/><span>drochmheas air féin, ar mhodh go ndubha<i>rt, "Och, a Dhia, beir uaim an</span>
<lb n="3657"/><span>t-amharc sa arisd, or ni feidir liom ma ghraineamhlacht fein fhulang</span>
<lb n="3658"/><span>nias faide."  Agas is amhlaidh an uile dhuine a chuireas eolas air a</span>
<lb n="3659"/><span>luige agas ar a lochta fein, bian, mar an gceadna, fuath agas drochmheas</span>
<lb n="3660"/><span>aige orra.  Mar sin, ni iarran se meas no moladh no onoir shaoghalta air</span>
<lb n="3661"/><span>dhaoinibh agas fa dheoidh, bian se ni he amhain umhal ach luathaireach,</span>
<lb n="3662"/><span>mar bhi na heasbail, an uile tharcuisne, masla, agas miothmhuibh d'</span>
<lb n="3663"/><span>fhulang mar gheall air Chriosda (2 Cor.,12,10). Quoniam digni habiti</span>
<lb n="3664"/><span>sunt pro nomine Jesu contumeliam pati.</span></p>
<lb n="3665"/>
<lb n="3666"/><p><span>Finis.</span></p>
<lb n="3667"/>
<lb n="3668"/><p><span>AN CUIGEAMHUGH DOMHNACH D'ÉIS NA CASGA.</span>
<lb n="3669"/><span>DON URNAIGHE.</span></p>
<lb n="3670"/>
<lb n="3671"/><p><span>Si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis (Joan.,c.5,7,16,23).</span></p>
<lb n="3672"/>
<lb n="3673"/><p><span>"Cebe air bith neithe iarrfuidhe air an Athair an m'ainmse, do bheara se</span>
<lb n="3674"/><span>dhibh é" (Mat.,7,v.7; Marc,II,24; Luc.,II,9; Jacob,I,6; Mat.,21,22).</span></p>
<lb n="3675"/>
<lb n="3676"/><p><span>Domhnach agas seachtmhuin na rógoide, .i. na hurnaighe agas na hathchuinge</span>
<lb n="3677"/><span>a bheir an eaglais air an aimsir se, do bhrígh</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="3678"/><p><span>gur gnás urnaighe shollumoid a dheanamh na trí ló atá romhuin maille re</span>
<lb n="3679"/><span>cátaoine no trosgadh, ag iarraidh air Dhia tórtha na talmhan do</span>
<lb n="3680"/><span>bheanughadh.</span></p>
<lb n="3681"/>
<lb n="3682"/><p><span>Ag mínioghadh an tsoisgeil se aniodh, is rún liom tracht air shubhailce</span>
<lb n="3683"/><span>na hurnaighe, ag roinn ma chomhraidh a ndá chuid.  San chead chuid</span>
<lb n="3684"/><span>teisbeanuid créd is urnaighe ann, maille re na coinghil agas le na fearta</span>
<lb n="3685"/><span>a bhaineas lia.  San dara roinn, air ghné no air chineal na hurnaighe,</span>
<lb n="3686"/><span>air an áit agas air an aimsir annair cóir a deanamh.  Acht ar tús iarrmoid</span>
<lb n="3687"/><span>cong<n>amh an Sbiorad Naomh tré impighe na Maidine Muire, ag radh Failte an</span>
<lb n="3688"/><span>Aingil.  Aue Mairia.</span></p>
<lb n="3689"/>
<lb n="3690"/><p><span>Is iontuige o thús annso gur tré mheodhoin na hurnaighe iarrar agas a</span>
<lb n="3691"/><span>gheibhear cong<n>amh agas grása an Sbiorad Naomh.  Is lena ghrásaibhsin</span>
<lb n="3692"/><span>a bhiodhgaighear, a neartaighear, agas a chlaonar toil shaor an duine</span>
<lb n="3693"/><span>an maith a dheanamh agas an t-olc do sheachna, oibreachadh agas aitheanta</span>
<lb n="3694"/><span>Dé do chur a ngniomh.  Oir mar nach ttig leis an duine thin no lag</span>
<lb n="3695"/><span>siobhal no asdar a dheanamh gan cuideamh, is amhlaidh ni thig leis an</span>
<lb n="3696"/><span>pheacach atá tinn truaillidh le peacadh na sinsire no gniomha toil Dé no</span>
<lb n="3697"/><span>leas anma do dheanamh muna mbeith grása an Sbiorad Naomhtha cuideamhudh</span>
<lb n="3698"/><span>agas a' coimhoibrioghadh leis.  As a ndubhramar, atá sothuigthe gurb e</span>
<lb n="3699"/><span>gloir Dé tuarasdal na ndeighniomh, gurb e na gniomharadh malle re creideamh,</span>
<lb n="3700"/><span>etc. tórtha na ngrás, agas na grása toradh na hurnaighe.  Mar sin, ata se</span>
<lb n="3701"/><span>roriachtnach a mhínioghadh no a theisbeanadh creud is urnaighe an.</span></p>
<lb n="3702"/>
<lb n="3703"/><p><span>Is ionann urnaighe agas athchuinge no iarraidh.  Mar sin, gach ua<i>r a</span>
<lb n="3704"/><span>ttógan an duine a chroidhe go craibhtheach caondurachtach ag guidhe no</span>
<lb n="3705"/><span>ag iarraidh neithe dleisteanacha air Dhia, is feidir urnaighe a ghoirm</span>
<lb n="3706"/><span>don ghuidhe sin.</span></p>
<lb n="3707"/>
<lb n="3708"/><p><span>Ata cuig coinghil go prionsapailte riachtnasach an urnaighe a dheanamh mar</span>
<lb n="3709"/><span>is cuibhe.  An cead choinghiol aca, an intinn a bheith uaigneach agas saor,</span>
<lb n="3710"/><span>sgarrtha o smaointibh seachranacha agas o ghnothaibh saoghalta, mar bhi ag</span>
<lb n="3711"/><span>Criosd a ngairdin Gethsemani (Mat.,c.26).  Agas deir se fós ag Mat.,6,</span>
<lb n="3712"/><span>v.6, Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum, etc., eadhon díbir</span>
<lb n="3713"/><span>uaid buaidhreadh agas triobloid shaoghalta, or is le Dia amháin is coir</span>
<lb n="3714"/><span>duit a bheith caint no comhradh ag deanamh na hurnaighe.</span>
<lb n="3715"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="3716"/><p><span>An umhlacht an dara coinghioll.  'Se is umhlacht ann, adeir St Bernard,</span>
<lb n="3717"/><span>subhailce a bheir do dhuine a bheith umhal uiriosal beagmheasamhail air</span>
<lb n="3718"/><span>fein as siocair a lochta, a luige, agas anbhfaine.  Bhi an tsubhailce se</span>
<lb n="3719"/><span>ag an phuibliocanach a chuaidh suas don teampol a dheanamh na hurnaighe</span>
<lb n="3720"/><span>(Luc.,c.18).  Niar leig an umhlacht agas an úirisle dó a theacht a ngar</span>
<lb n="3721"/><span>na haltora; sheasaimh se a bhfad sios; bhuail se ucht agas chrom se</span>
<lb n="3722"/><span>cheann, ag radh, "A Dhia, deana troca<i>re oramsa an peacach", Deus</span>
<lb n="3723"/><span>propitius esto mihi pec<c>atori.  D'éist Dia leis agas cuireadh saor</span>
<lb n="3724"/><span>air siobhal é.</span></p>
<lb n="3725"/>
<lb n="3726"/><p><span>Dóchas no muinin a nDia an treas coinghioll.  Cebe iarrmuid san urnaighe</span>
<lb n="3727"/><span>le creideamh agas le dóchas atá se air faghail aguin, adeir Mat.,c.21,</span>
<lb n="3728"/><span>v.21,22, agas Eoin absdal, an chead epistil ghinearalta, c.5, 14-15.</span>
<lb n="3729"/><span>Bhi an dochas <s>a ag an centurion (Mat.,8,5), aige prionsa na suinigoige</span>
<lb n="3730"/><span>(Mat.,9,18), ag an mnaoi urra a raibh a' géarrach fola (Mat.,9,20),</span>
<lb n="3731"/><span>agas ag an mnaoi Chananea (Mat.,15,22).  Na neithe a d'iarr síod re</span>
<lb n="3732"/><span>dóchas, fua<i>r siod o Chriosda iad.</span></p>
<lb n="3733"/>
<lb n="3734"/><p><span>Deaghoibreachadh an ceathramhughadh coinghioll, agas go sunradhach trosgadh</span>
<lb n="3735"/><span>agas déirc.  Gan iad so, bian an urnaighe bacach, mar laoidh gan seól no mar</span>
<lb n="3736"/><span>éun gan sgiathain.  Ni fhosglan aon eocha<i>r amhain trí doirse fhlaitheas</span>
<lb n="3737"/><span>Dé, .i. doras an chreidimh, an dochais, agas an ghraidh, muna a mbeith na</span>
<lb n="3738"/><span>trí heochrachadh ann a n-einfheacht, .i. trosgadh, deirc, agas urnaighe.</span></p>
<lb n="3739"/>
<lb n="3740"/><p><span>Leightear a mbeathaidh na naomh air ab airighthe darbh ainm Lucius.  Ar</span>
<lb n="3741"/><span>tteacht do chuid do na daoine riaghalta da ionsaidh, d'fhiafraigh se</span>
<lb n="3742"/><span>creud an cheird bheathaidh a bhi aca.  Adubhradarsan na raibh do cheird</span>
<lb n="3743"/><span>aca acht an urnaighe.  "Cia a nídh an urnaighe ar mar son", ar an seanoir,</span>
<lb n="3744"/><span>"an ua<i>r a bhian sibh ag ithe, ag ól, no mar gcodladh?"  Acht an trath</span>
<lb n="3745"/><span>nach ttainig leo an cheisd se fhreagra, labhras an t-ab, ag radh, "Go</span>
<lb n="3746"/><span>deimhin, a dhearbhraithre, ni dean sibh an urnaighe mar deir sibh, reir</span>
<lb n="3747"/><span>Phoil, I Thess., c.5.  Le deanamh basgoid a thigimse a ttír," air</span>
<lb n="3748"/><span>an t-ab, "agas ce go mbiam go laetheamhuil ag obuir, ní locam trocaire</span>
<lb n="3749"/><span>iarraidh air Dhia tré mheodhoin</span></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="3750"/><p><span>na hurnaighe, agas air ndíol na hoibre damh, tugam cuid da luach do na</span>
<lb n="3751"/><span>bochtaibh agas cealaighim féin an chuid eile.  Bian a' chuid sin a thugam</span>
<lb n="3752"/><span>do na bochtaibh a' deanamh na hurnaighe air ma shon an trath a bhiam</span>
<lb n="3753"/><span>fein ag ithe, ag ól, no ma chodladh."  'Ga chur a gceill gurb e an déirc</span>
<lb n="3754"/><span>agas na deaghoibre a bheir neart agas brigh don urnaighe, agas go bhfuil</span>
<lb n="3755"/><span>an creideamh agas na subhailce marbh d'easbhuigh na ngniomh, mar deir</span>
<lb n="3756"/><span>Seamus easbal, c.2, v.17; 26.</span></p>
<lb n="3757"/>
<lb n="3758"/><p><span>An cuigeamh coinghioll, a bheith búansheasmhach inte.  Mar sin, ni cóir</span>
<lb n="3759"/><span>gearan a dheanamh fa gan na neithe iarrmoid d'fhaghail air a' bpong;</span>
<lb n="3760"/><span>ni ttainig an tan fós; is féar a' fios atá ag Dia no aguinn fein cia an</span>
<lb n="3761"/><span>úa<i>r is cóir freagra dhuinn.  Mar sin, ni cóir diultadh a ghabhail acht</span>
<lb n="3762"/><span>a bheith ag sioriarraidh, gan stad, gan sgith, gan chomhnaigh.  Acht ma</span>
<lb n="3763"/><span>deir duine air bith, "Is fada agas is cian ag iarraidh mé agas ni bhfua<i>r</span>
<lb n="3764"/><span>me freagra no toradh fós, creud fa?"  Atá, cionn nach raibh na coinghil</span>
<lb n="3765"/><span>riachtnach aige, no cionn nach raibh air staid na ngrás (Joan., 15,7),</span>
<lb n="3766"/><span>or ni éisdean Dia le hurnaighe an pheacaidh, no cionn nachair iarr se mar</span>
<lb n="3767"/><span>ba choir (Jacobi, 4, 3) na neithe a bhain le toil Dé no leas anma.</span>
<lb n="3768"/><span>'Siod sin na hadhbhair nach bhfúair freagra no toradh, or da mbiadh na</span>
<lb n="3769"/><span>coinghil cheart aige, .i. creidiomh, dochas, agas gradh, umhlacht,</span>
<lb n="3770"/><span>deaghoibre, etc., gheabhadh se an cnuc no an sliabh áthrach as ait gan</span>
<lb n="3771"/><span>amhras, gan chontabha<i>rt, da n-iarra é (Marc.,II,v.23; Mat.,21,v.21).</span></p>
<lb n="3772"/>
<lb n="3773"/><p><span>Leughtar ag lib.4 Reg., c.6, gur chuir rígh na Sorcha no na Siria</span>
<lb n="3774"/><span>leigir no sige leis an chathair anna raibh an faidh naomhtha Eliseus.</span>
<lb n="3775"/><span>Air n-eirigh go much air maidin da ghiolla agas air bhfaicsind an</span>
<lb n="3776"/><span>tsluaidh fan mbaile, do ghabh eagal é.  Righne an naomh urnaighe, agas</span>
<lb n="3777"/><span>da thairbhe, fua<i>r se suile an ghiolla fhosgladh.  Feuchas an giolla</span>
<lb n="3778"/><span>agas chona<i>rc se sluadh aingeal ag cosg agas ag comhdach na caithreacha</span>
<lb n="3779"/><span>ba mo go mór agas ba lionmhara no na daoine a bhi 'na haghaidh.  A haile</span>
<lb n="3780"/><span>sin, thóg an faidhe naomhtha a shuile suas, ag deanamh urnaighe, agas</span>
<lb n="3781"/><span>d'iarr se air Dhia na sloite sin uile do dhalladh, agas fua<i>r an duine</span>
<lb n="3782"/><span>naomhtha an athchuinge sin le brigh agas le feartadh na hurnaighe.</span>
<lb n="3783"/></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="3784"/><p><span>Leughtar aríst a leabhar Iosue, c.6, go raibh dóchas agas uchtach ag</span>
<lb n="3785"/><span>muintir Ierico as dhaighneach na ttor, na gcaisleán, na ndún, agas na</span>
<lb n="3786"/><span>mballadh a bhi timchial na caithreacha aca.  Ach an tan a thainig Iosua</span>
<lb n="3787"/><span>agas a shloite da hionsaigh thimchill siod í seacht n-uaire, agas an</span>
<lb n="3788"/><span>seachtamhughadh uair do ghabhadar an eaglais seacht ngalltrompa agas</span>
<lb n="3789"/><span>thogadar a nguth suas agas choimhfhreagair an pobal iad d'aon ghlor</span>
<lb n="3790"/><span>amhain ag eabhaigh air Dhia, agas feuch, air a' bpong thuit dúin agas</span>
<lb n="3791"/><span>daighnidh an bhaile go talamh agas niar fagadh duine le cheile aca gan</span>
<lb n="3792"/><span>mharbhadh no ruagadh idir fhear agas mhnaoi, on leanban go nuige an</span>
<lb n="3793"/><span>seanoir.  Ciallaighean na seacht ngalltrompa sin na seacht</span>
<lb n="3794"/><span>n-athchuingeacha ata san Phaidir, an urnaighe is fear air bith, inte a</span>
<lb n="3795"/><span>bhfuil iarraidh an uile nídh a ttaoibh an anma agas an chuirp, agas nidh</span>
<lb n="3796"/><span>haonadh sin an uair as e tiobroid na heagna agas na hinntlidheacht, .i.</span>
<lb n="3797"/><span>beul Dé fein, do chum agas do dhealbh í agas d'ordaigh do gach aon a</span>
<lb n="3798"/><span>radh mar urnaighe (Mat.,6; Luc.,II).  Agas adeir St Auguistin, an te</span>
<lb n="3799"/><span>adearas an Phaidir air staid na ngrás go bhfuighidh se an uile nídh, mas</span>
<lb n="3800"/><span>e sin leas anma.</span></p>
<lb n="3801"/>
<lb n="3802"/><p><span>Leughtar go ttug Iosua air an ngrein stad agas seasamh air an aeir le</span>
<lb n="3803"/><span>cumhachta, fearta, agas brigh na hurnaighe, Stetit sol in medio caeli</span>
<lb n="3804"/><span>(Josua,c.10).  An aon fhocal, ni bhfuil maith nach ndeantar le</span>
<lb n="3805"/><span>hurnaighe na bhfireun, eocha<i>r fhlaitheas Dé fhosglas doirse nimhe,</span>
<lb n="3806"/><span>clavis caeli, dhibreas an diabhal (Mat.,17, v.20), agas dhúnas agas</span>
<lb n="3807"/><span>mhuchas geataidh agas teine ifrinn agas phurgadora gan tracht air mhile</span>
<lb n="3808"/><span>leigheas agas muirbhille saoghalta a righne agas a nidh na naoimh go</span>
<lb n="3809"/><span>laethamhuil, mar is follas as bheathaidh Chriosd agas na n-easbal,</span>
<lb n="3810"/><span>etc.</span></p>
<lb n="3811"/>
<lb n="3812"/><p><span>AN DARA PUNG.</span></p>
<lb n="3813"/>
<lb n="3814"/><p><span>Ata dhá chinneal urnaighe ann, .i. urnaighe an chroidhe no na meanmna,</span>
<lb n="3815"/><span>agas urnaighe an bheil no na mbriathar.  Roinntear arist í a nda chinneal</span>
<lb n="3816"/><span>eile, .i. urnaighe chomhair agas urnaighe air leith no leataobhach.  Ata an</span>
<lb n="3817"/><span>dá chinneal urnaigh se ionmholta fa seach, mar dhearbhas Criosda san</span>
<lb n="3818"/><span>scrioptuir.  Ag tracht air an urnaighe chomha<i>r adeir se, "An ait a</span>
<lb n="3819"/><span>mbeith dís no triur cruinn ag moladh Dé an m'ainmse, ataimse annsin</span></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="3820"/><p><span>ana lár.  Mar sin, an ceann tighe no teaghluidh a chruinnigheas a mhuintir</span>
<lb n="3821"/><span>a gceann a cheile ag radh an Phaidrin Phairtidh no urnaighe eile</span>
<lb n="3822"/><span>chomha<i>r, na bidh amhras aige nach mbeith Criosda agas na haingil ana</span>
<lb n="3823"/><span>lár agas ag cuideamhugh leo (Mat.,18,20).  Ag tracht air an urnaighe</span>
<lb n="3824"/><span>uaignidh no leataobhuidh, adeir Criosda, Tu autem cum oraveris intra in</span>
<lb n="3825"/><span>cubiculum tuum, etc. (Mat.6, v.6).  Air sgath na haite no na h<a>imsire</span>
<lb n="3826"/><span>annar coir an urnaighe a dheanamh, ni bhfuil ait no aimsir chomhgrach</span>
<lb n="3827"/><span>toirmeasga, Oportet semper orare (Luc.18, v.I), Sine intermissione orate.</span>
<lb n="3828"/><span>(Thes.,5,17), acht go sunradhach air maidin agas tranona, ag eirigh agas</span>
<lb n="3829"/><span>ag luidhe, ag an altoir, ag do leabaidh, abair an urnaighe go craibheach</span>
<lb n="3830"/><span>caondurachtach air do ghluinibh.  Finis.</span></p>
<lb n="3831"/>
<lb n="3832"/><p><span>Appendix, .i. cong<n>amh no leasamhugh.</span></p>
<lb n="3833"/>
<lb n="3834"/><p><span>Leugh beatha na naomh agas chífe tu creud an toradh a thug Dia air urnuighe</span>
<lb n="3835"/><span>na naomh agas na n-easbal agas creud na muirmhilleadh a rinneadh le brigh</span>
<lb n="3836"/><span>agas feartadh a nguidhe.  Feuch god é righne Maoise san Eigipte agas</span>
<lb n="3837"/><span>air an bhfásach no an faidh Elias agas a dheisgiobal Eliseus, et alii</span>
<lb n="3838"/><span>multi.  Is leis an eochair se a d'osgail siod doirse fhlaitheas Dé agas</span>
<lb n="3839"/><span>dhún siod geatadh ifrinn, a thug siod buaidh orra fein, air a' diabhal,</span>
<lb n="3840"/><span>agas air a' tsaoghal, ut supra, pag.126.  (Hic nar<r>antur exempla).</span></p>
<lb n="3841"/>
<lb n="3842"/><p><span>DOMINICA 8 ET 24 POST PENTECOSTEN VEL PRO QUACUNQUE ALIA INDISCRIMINATIM</span>
<lb n="3843"/><span>DOMINICA.</span></p>
<lb n="3844"/>
<lb n="3845"/><p><span>Non omnis qui dicit mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum caelorum, sed</span>
<lb n="3846"/><span>qui facit voluntatem Patris mei qui in caelis est, etc. (Math.,cap.7,ver.21;</span>
<lb n="3847"/><span>Rom.,2,13; Jacob.,I,22).</span></p>
<lb n="3848"/>
<lb n="3849"/><p><span>"Ní he gach uile neach adeir riomsa, a Thighearna, a Thighearna,</span></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="3850"/><p><span>rachas asteach sa rioghacht neamhdha, acht an té do ní toil m'Atharasa</span>
<lb n="3851"/><span>ata air neamh."</span></p>
<lb n="3852"/>
<lb n="3853"/><p><span>Ni bhfuil duine air bith, fíreun no peacach, nachair mhaith leis a dhul</span>
<lb n="3854"/><span>go flaitheas Dé ag uair an bhais.  Cedheadh, adeir Criosd san tsoisgeul</span>
<lb n="3855"/><span>ata latha<i>r nach tteid aon neach ann acht an te do ní toil an Athara ata</span>
<lb n="3856"/><span>ar neamh.  Acht ceist anso, Cia he sin do ní an toil sin go sunradhach?</span>
<lb n="3857"/><span>Go coitchionta, saoilean agas breanaighean an chuid is mo do chinne daona</span>
<lb n="3858"/><span>gur féarr an comhgar agas an tslighe a bhias ag gach aon duine no ag fein</span>
<lb n="3859"/><span>leas anma agas toil Dé do dheanamh air a' tsaoghal sa, .i. saoilean an</span>
<lb n="3860"/><span>duine óg nach bhfuil air aire no le deanamh ag an tseanoir aosda acht a</span>
<lb n="3861"/><span>bheith ag deanamh anma; saoilean an duine aosda gur imigh a bhrigh fein</span>
<lb n="3862"/><span>agas a mheisneach agas gur fusa don duine og trosgadh, déirc, agas</span>
<lb n="3863"/><span>oibreachadh eile na haithrigh agas an chradh chuirp a dheanamh no do</span>
<lb n="3864"/><span>fein.  Deir na tuatadh ainbhfiosacha gur furas do na daoine foghlama, .i.</span>
<lb n="3865"/><span>don eaglais, do na braithre riaghalta, agas do na dithreabhuigh uaigneacha</span>
<lb n="3866"/><span>leas a n-anma a dheanamh seacha iad fein.  Deir an duine bocht amhgrach</span>
<lb n="3867"/><span>a' nídh ceadna leis an duine shaidhbhir, agas amhlaidh gach aon eile mar sin</span>
<lb n="3868"/><span>sios.  Acht ataid uile meallta ansna smaointi se, or ata se a ccumhachta an</span>
<lb n="3869"/><span>uile dhuine ana staid bheathadh fein a dhul go flaitheas Dé, mas e thoil</span>
<lb n="3870"/><span>fein é.  Is taitneamhach a' nídh a bheith ag éisteacht le teagasg, le</span>
<lb n="3871"/><span>comhradh, no le seanmoir air mhórdhacht no air mhaitheas no air throcaire</span>
<lb n="3872"/><span>Dé, air náduir agas air dhealradh na n-aigheal, na naomh, agas na gloire</span>
<lb n="3873"/><span>siordhaidhe, air shuidheamhuin na bhflaitheas, ar chursa no ar chlaochlo</span>
<lb n="3874"/><span>na ndúl, na gréine, na gealaigh, na rioltog, agas neithe eile mar sin, etc.,</span>
<lb n="3875"/><span>acht is féarr siobhal agas imeacht go díreach air an tslighe agas air an</span>
<lb n="3876"/><span>bhealach a threóraigheas ann, ag deanamh go haighearra tola Dé, no sin</span>
<lb n="3877"/><span>uile.  "Or ní hiad lucht éisdeachta an dlighidh acht lucht a dhéanta no</span>
<lb n="3878"/><span>choimhlionta a shaorfuidhear", adeir Pól chum na Romhanach (Rom., c.2,</span>
<lb n="3879"/><span>v.13).  Creud an mhaith a bheith ag amharc no ag feuchuin air thír</span>
<lb n="3880"/><span>aoibhin a bhfad thall muna mbeith eólas no cumas an bealach ann do</span>
<lb n="3881"/><span>ghabhail?  Is air an ghléas agas air an tslighe ar leith atá ag na huile</span>
<lb n="3882"/><span>dhuine ana staid bheathadh féin a dhul chum na</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="3883"/><p><span>tíre aoibhne sin flaitheas Dé agas ní air aoibhneas na air ghloir na</span>
<lb n="3884"/><span>tíre féin is rún liom tracht anso, acht air tus, abramoid an Aue</span>
<lb n="3885"/><span>Mairia.  Aue Mairia.</span></p>
<lb n="3886"/>
<lb n="3887"/><p><span>Na saoilidh duine air bith nach bhfuil grása no trocaire Dé le faghail</span>
<lb n="3888"/><span>acht ansa Roimh, air Sliabh Cailueri, ag Sruth Iordain, a Loch Dearg,</span>
<lb n="3889"/><span>a mullach sleibhe no an aiteachaibh uaigneacha naomhtha eile amháin.</span>
<lb n="3890"/><span>Dearbhaighean an psailmcheadach a chontrardha sin, ag radh, Prope es tu</span>
<lb n="3891"/><span>Domine, et omnes viae tuae veritas, .i. "a Thighearna, atá tu garamhuil</span>
<lb n="3892"/><span>ag ar láimh, agas atá do bhriatharadh uile fírineach", amhail agas mar</span>
<lb n="3893"/><span>dearadh, cebe air bith ait no staid bheathadh ana bhfuil tu, a dhuine,</span>
<lb n="3894"/><span>ní bhfuil agad acht do lámh a shíneadh air Dhia, mas ail leat féin.</span></p>
<lb n="3895"/>
<lb n="3896"/><p><span>Mar sin, ní leithsgeul a rádh go bhfuil comhgar ag duine nias féar no ag</span>
<lb n="3897"/><span>duine eile.  d'fhuiling Criosda an pháis air ar son uile, agas mar is</span>
<lb n="3898"/><span>áil leis air slanughadh uile, ni bhfuil staid no slighe beathadh ar a'</span>
<lb n="3899"/><span>tsaoghal sa, óg no ársaigh, saidhbhir no daidhbhir, tuaigh no eaglais, nach</span>
<lb n="3900"/><span>bhfuil Dia ag a láimh, mas ail leo feuchaint air no a lámh a shíneadh dó,</span>
<lb n="3901"/><span>mar ní an leanabh don bhanaltruin an tráth a bhias baol tuitim a<i>r.  Atá</span>
<lb n="3902"/><span>tiodhlacadh na ngrás air faghail ag gach aon a chuidios agas a</span>
<lb n="3903"/><span>chomhobrigheas leis an toil saor toil agas aitheanta Dé a chur a ngniomh</span>
<lb n="3904"/><span>no a gcoimhlionadh, ní nach ttig le neach a dhéanamh lena neart no lena</span>
<lb n="3905"/><span>bhrígh nádura féin.  Or mar nach ttig leis an duine thinn no lag ualach</span>
<lb n="3906"/><span>iomchar no siobhal a dhéanamh gan leataca, is amhlaidh ní thig leis an</span>
<lb n="3907"/><span>pheacach atá tinn truailidh on pheacadh an tslighe a threóraigheas go</span>
<lb n="3908"/><span>flaitheas Dé a ghabhail gan leathtaca na ngrás mar chong<n>amh aige (vid.</span>
<lb n="3909"/><span>pag. 121, 88).</span></p>
<lb n="3910"/>
<lb n="3911"/><p><span>Ni bhfuil fear no bean, óg no ársaigh, aois no ealadhuin air a' tsaoghal</span>
<lb n="3912"/><span>sa nach ttugan Dia grása specialta doibh a n-ualach féin iomchar, mar</span>
<lb n="3913"/><span>deir Pol, Unusquisque enim onus suum portabit (Gal. 6,5).  Mair sin,</span>
<lb n="3914"/><span>atá se chumh furas don ghreasuigh no don fhear tighe ag iomchar an ualaigh</span>
<lb n="3915"/><span>atá d'fhiachaibh air féin go cneasda ansa tslighe beathadh ana bhfuil</span>
<lb n="3916"/><span>se, atá se chumh furas dó, adeirim, a dhul go flaitheas Dé leis an</span>
<lb n="3917"/><span>dithreabhach a theid le crábhadh go Loch Dearg no na Romha.</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="3918"/><p><span>Agas ní bhfuil aois, oific, no ealadhuin faoi neamh na neall nach bhfuil</span>
<lb n="3919"/><span>duine don ealadhuin cheadna 'na naomh a bhflaitheas Dé; agas atá na grása</span>
<lb n="3920"/><span>agas na cumhacht céadna ag gach aon eile, mas e a thoil an úsoid cheadna a</span>
<lb n="3921"/><span>dhéanamh leo.</span></p>
<lb n="3922"/>
<lb n="3923"/><p><span>Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos.</span>
<lb n="3924"/><span>Tollite jugum meum super vos; jugum meum enim suave est et onus meum leve</span>
<lb n="3925"/><span>(Mat.,c.II), "tigidh chugamsa uile, a lucht an tromshaothair, oruibh a</span>
<lb n="3926"/><span>bhfuil anualach agas bhearaidh me furtacht dhaoibh", adeir Criosd.</span>
<lb n="3927"/><span>"Tógbhuidh m'ualachsa oruibh, or atá ma chuingse gan dochar agas</span>
<lb n="3928"/><span>m'ualach eadtrom" (Mat.,c.II).  Is follas anso go bhfuil ualach Chriosd</span>
<lb n="3929"/><span>eadtrom agas ualach an pheacaidh trom (pag. 69).  Cuirean a' diabhal, an</span>
<lb n="3930"/><span>saoghal, agas an chodlan anualach air an pheacach, acht do bheir Criosd</span>
<lb n="3931"/><span>cuireadh doibh an t-anualach sin a chuir diobh agas ualach eadtrom féin</span>
<lb n="3932"/><span>a chuir orra.</span></p>
<lb n="3933"/>
<lb n="3934"/><p><span>Ní bhfuil duine ar bith nach bhfuil ualach agas cúram ar leith air le</span>
<lb n="3935"/><span>hiomchar a bheanas go specialta don oific atá aige.  Sin an t-ualach</span>
<lb n="3936"/><span>eadtrom iarras Criosd air an uile dhuine iomchar seacha ní ar bith ar tús.</span>
<lb n="3937"/><span>Or muna mbeith an uile sheirbhiseach a mbun na hoibre ordaighear dó,</span>
<lb n="3938"/><span>creud an buidheachas a bhias a<i>r (sin agas biodh go raibh ag déanamh</span>
<lb n="3939"/><span>foghnaimh eile féin)?  Ma theid a ghnothaidh féin amogha, is seirbhiseach</span>
<lb n="3940"/><span>nimhdhíleas é.  Iomchraigh gach duine úalach agas a chúram féin go specialta</span>
<lb n="3941"/><span>agas tuguidh se aire dó tar ní ar bith.  Bí gach aon ansan ait, ansa<n></span>
<lb n="3942"/><span>oific, agas ansa phosta a hórdadh do féin, gan ait no oific dhuine eile</span>
<lb n="3943"/><span>iarra<i>dh no shantughadh, .i. an sagart agas an pobal, an t-atha<i>r</span>
<lb n="3944"/><span>agas an chlann, an maistir agas an t-oglach, gach aon aca ag coimhlionadh</span>
<lb n="3945"/><span>agas ag iomchar a chúruim agas ualaidh féin go specialta.  Bí se a ngleas</span>
<lb n="3946"/><span>agas an órdughadh aige, no dunfar an doras air teacht lo an Tighearna,</span>
<lb n="3947"/><span>adearas, Redde rationem villicationis tuae (Luc., 16), mar righneadh ar</span>
<lb n="3948"/><span>na maighdeanuibh amuideacha aca nach raibh ola ana lochranaibh féin.</span>
<lb n="3949"/><span>Míneocham gach ní aca so ar leith ionas goma féar a thuigeas gach a<o>n</span>
<lb n="3950"/><span>duine creud an t-ualach no an cúram atá aige le cuntas a thabha<i>rt air</span>
<lb n="3951"/><span>a son ló an Tighearna, .i. uair an bháis agas an bhreitheamhnais.</span>
<lb n="3952"/></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="3953"/><p><span>Unusquisque enim portabit onus suum (Gal.,c.6,v.5), "iomchoruigh gach</span>
<lb n="3954"/><span>aon ualach fein."  Ni theid anam air sgath a cheile, .i. an t-atha<i>r</span>
<lb n="3955"/><span>ar son na cloinne no an chlann air son an athara ló an bhreitheamhnais ach</span>
<lb n="3956"/><span>gach a<o>n duine ar a shon fein.  Or an chead cheist fhiafrachas an</span>
<lb n="3957"/><span>breitheamh, Cionas a choimhlion tu do chúram féin, cionas a sheasaimh tu</span>
<lb n="3958"/><span>do phosta, an ait, an cheird no an ealadhuin a bhi agad air a' tsaoghal?</span>
<lb n="3959"/><span>A lanamhuin phosta, tugaidhse aire da bhur gcúram agas do bhur n-ualach</span>
<lb n="3960"/><span>fein, don cheangal coisreaga dosgaoilte a chuir an eaglais oruibh agas don</span>
<lb n="3961"/><span>ghealladh dhearbhtha, nach mbristear go nuige an bás, a thug sibh a</span>
<lb n="3962"/><span>bhfiaghnaise Dé da cheile cion agas siothchainte a bheith eadruibh, etc.,</span>
<lb n="3963"/><span>mar chuireas an sgribhin diadha sios duin (Eph.,c.5; Collos.,3; Pet.,3)</span>
<lb n="3964"/><span>gach oibligoid agas ualach da bhfuil d'fhiachaibh air an lanamhuin</span>
<lb n="3965"/><span>phosta.</span></p>
<lb n="3966"/>
<lb n="3967"/><p><span>Aithreacha agas a mhaithreacha, tógbhuidh suas bhur gclann reir na</span>
<lb n="3968"/><span>riaghlacha a bheir Pol easbal duin (Col.,3, 21; Eph.,6, 4).  Na</span>
<lb n="3969"/><span>caomhnuigidh an tslat no an teanga orra agas teisbeanuigidh sompla maithe</span>
<lb n="3970"/><span>doibh, .i. munadh le slait, uideas no teagasg le teanguidh, agas sompla</span>
<lb n="3971"/><span>maithe le gniomh.  Reir dligheadh Dé agas na nadura ata uirid d'oibligoid</span>
<lb n="3972"/><span>air an athair a chlann a mhunadh agas ata air a mbeathughadh, smacht agas</span>
<lb n="3973"/><span>riaghail a chur orra gan diomhnas no drochuideachta do chleachtadh no reim</span>
<lb n="3974"/><span>a ttola fein a leigint leo.  San darra hait, ni riachtnasaigh beatha an</span>
<lb n="3975"/><span>chuirp no beatha an anma, .i. eolas an chreidimh, a gheibhear san teagasg</span>
<lb n="3976"/><span>Criosdaidhe, tathaigh na sacramainteadh agas na subhailceadh, tathaigh ar an</span>
<lb n="3977"/><span>aifrionn, air an urnaighe, agas ar an chrabhadh, eagla agas gradh Dé agas na</span>
<lb n="3978"/><span>comharsain, fuath na locht, graineamhlacht an pheacaidh agas phiantaibh</span>
<lb n="3979"/><span>ifrinn a chur in umhail doibh, agas fa dheoidh, sompla agas deaghniomharadh</span>
<lb n="3980"/><span>a thabhairt doibh.  'Siod so na neithe prionsapailte a dhlighear don</span>
<lb n="3981"/><span>chloinn.  So an cúram agas an t-ualach iarras Criosd go sunradhach air an</span>
<lb n="3982"/><span>atha<i>r agas an mhathair a choimhlionadh agas iomchar, agas is air son an</span>
<lb n="3983"/><span>oibligoid se go specialta a shaorfar no dhaorfar iad ló an bhreitheamhnais.</span></p>
<lb n="3984"/>
<lb n="3985"/><p><span>"A chlann, bigidh umhal da bhur n-aithribh agas do bhur maithribh", adeir</span>
<lb n="3986"/><span>an t-easbal Pol (Eph.,6).  Tuguidh onoir</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="3987"/><p><span>doibh ionas g<o> mbiadh rath agas fad saoghail agaibh (ibidem).  Réir</span>
<lb n="3988"/><span>aitheanta Dé, ata d'fhiachaibh air a' chloinn gradh, onoir, agas umhlacht</span>
<lb n="3989"/><span>a theisbeanadh don athair agas don mhathair, agas fós réir dligheadh na</span>
<lb n="3990"/><span>nadura.  Thug siod ar a' tsaoghal iad, thog siod suas go cúramach iad</span>
<lb n="3991"/><span>agas fagan a solar saoghalta aca an ló deigheanach.  Air an adhbhar sin, ata</span>
<lb n="3992"/><span>d'fhiachaibh air an chloinn imirt chuitighidh a thabha<i>rt doibhsion</span>
<lb n="3993"/><span>arist, .i. an aimsir a' riachtnais, an aosa, agas a' leatroim, agas go</span>
<lb n="3994"/><span>specialta an aimsir a' bhais friogholughadh na heaglaise fhaghail doibh,</span>
<lb n="3995"/><span>maille re hadhlacadh Criosdamhuil, aifrin, trosgadh, deirc, agas urnaighe</span>
<lb n="3996"/><span>d'eis a mbáis.  So oibligoid agas fiacha sunradhach na cloinne; so a'</span>
<lb n="3997"/><span>t-ualach ata chúram orra chum tola Dé a shásadh agas rioghachta na gloire</span>
<lb n="3998"/><span>fhaghail.  Non omnis qui dicit mihi Domine, Domine, etc.  A' chlann a</span>
<lb n="3999"/><span>dhiolas na fiacha sa no choimhlionas an dligheadh sa Dé agas na nadura is</span>
<lb n="4000"/><span>dual doibh beanughadh Dé, rath saoghalta, saoghal fada le hagh, etc.</span>
<lb n="4001"/><span>d'fhaghail, reir geallaidh Dé fein, ag Eph.,c.6, 3v.  Acht creud</span>
<lb n="4002"/><span>eirigheas do chloinn na miochomhairle agas na heasumhlacht a bheir</span>
<lb n="4003"/><span>tarcuisne, aithis, no drochtheanga don atha<i>r no don mhathair, a</span>
<lb n="4004"/><span>bhuaileas, a mhaslaigheas, no a mhallaigheas iad, nach ttugan cabhair no</span>
<lb n="4005"/><span>furtacht doibh, ut supra?  Mallaighean Dé an chlann sin, Qui maledixerit</span>
<lb n="4006"/><span>patri vel matri morte moriatur (Mat.,15, v.4), agas is dual doibh an uile</span>
<lb n="4007"/><span>sgrios agas seanmhallacht tuitiom orra, mar innsios an sgrioptuir duin</span>
<lb n="4008"/><span>(Pr<o>verb.,30; Ec<c>les.,3).</span></p>
<lb n="4009"/>
<lb n="4010"/><p><span>A dhaoine oga, fhir agas a mhna, ata mar n-ualach fein agaibhse le</span>
<lb n="4011"/><span>hiomchar a bheanas le mar staid féin.  'Se an chead ualach ata</span>
<lb n="4012"/><span>d'fhiachaibh oruibh, eolas a chur air Dhia agas air mar gc<r>eidiomh,</span>
<lb n="4013"/><span>Quaerite primum regnum Dei (Mat.,6).  Is maith, adeir briathara Dé, don té</span>
<lb n="4014"/><span>a chleachtas cuing an Tighearna iomchar a ttus oige (Lam.,c.3), eadhon</span>
<lb n="4015"/><span>an dligheadh a d'ordaigh Dia agas an eaglais do choimhlionadh.  An chuid</span>
<lb n="4016"/><span>eile do mar n-ualach, deighbheatha, iomchar geanmnaigh gan earroid,</span>
<lb n="4017"/><span>diomhnas agas drochuideachta do sheachna.  Is furas an oige a</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="4018"/><p><span>mhúnadh, a chleachtadh, agas a chlaonadh chum deighniomharadh no</span>
<lb n="4019"/><span>drochghniomharadh, mar is furas a' tslat a shniomh air ta si maoth.  Cebe</span>
<lb n="4020"/><span>iomcharas ualach na hoige, 'se sin an cupan ata lán slainte, uabhair,</span>
<lb n="4021"/><span>agas anbhras an aois na hoige, slan a' diabhail faoi o sin sios go trath</span>
<lb n="4022"/><span>bheith sior (vid. pag. 85).</span></p>
<lb n="4023"/>
<lb n="4024"/><p><span>Ata cíos air leith ag Dia air a' tsaidhbhir agas ar a' bhocht, ar a'</span>
<lb n="4025"/><span>mhaighistir agas ar a' ghiolla, ar an bhaintreabhaidh agas air an mnaoi</span>
<lb n="4026"/><span>dhiomhain, air an té ata ceangailte agas air an té ata sgaoilte, etc.; mar</span>
<lb n="4027"/><span>sin, tugaidh gach duine aire da chúram agas da ualach fein, reir na</span>
<lb n="4028"/><span>hoifice, na ceirde, no na staide beathadh ata aige, or is air son</span>
<lb n="4029"/><span>fheadhmadais fein agas ní ar son fheadhmadais an fhir ud eile iarrfar</span>
<lb n="4030"/><span>cuntas an ló deigheanach air.</span></p>
<lb n="4031"/>
<lb n="4032"/><p><span>Leughtar air gach ní aca so air leith san sgrioptuir (I Tim.,5; de viduis;</span>
<lb n="4033"/><span>Col.,4; Eph.,6, de magistris; Eph.,6; Col.,3; Tit.,2; Pet.,2, de servis;</span>
<lb n="4034"/><span>de divitibus et pauperibus, I Tim.,6; Luc.,6; Heb.,14).</span></p>
<lb n="4035"/>
<lb n="4036"/><p><span>Vigilate et orate (Mat.,26), "bigidh air mur gcoimhead."  Ata an diabhal</span>
<lb n="4037"/><span>a' seilg oruibh, agas fós an bás, air an og agas ar an ársaigh.  Ata naimhde</span>
<lb n="4038"/><span>eile fós ar mar sídh, .i. an saoghal cealgach agas claonta domhúinte na</span>
<lb n="4039"/><span>codla.  Is beanaighe an searbhfhoghantaighe nach bian 'na shuan no 'na</span>
<lb n="4040"/><span>chodladh acht 'na dhusgadh, air a choimhead, agas air fhurachas ag</span>
<lb n="4041"/><span>teacht a mhaistir no a thighearna, Beatus ille servus, quem cum venerit</span>
<lb n="4042"/><span>dominus ejus et pulsaverit januam, invenerit vigilantem (Luc.,12, v.37).</span></p>
<lb n="4043"/>
<lb n="4044"/><p><span>An té iarras oruin faire agas coimhead a dheanamh, iarran se oruin fós an</span>
<lb n="4045"/><span>urnaighe dheanamh d'eagla tuitim ionsna caithighe, ut non intretis in</span>
<lb n="4046"/><span>tentationem, or is leighios air na cathuighthe an urnaighe.  Is coir go</span>
<lb n="4047"/><span>specialta maidin agas trath nona, tug agas deireadh an lae a chaitheamh</span>
<lb n="4048"/><span>san urnaighe.  Tre urnaighe na mainne iarrmoid grása air gcomhdach air olc;</span>
<lb n="4049"/><span>tre urnaighe na hoidhche iarrmoid párdun air son gach olc da ndearnamar</span>
<lb n="4050"/><span>(vid. pag.120, de oratione).</span></p>
<lb n="4051"/>
<lb n="4052"/><p><span>Is companach agas guaillighe don urnaighe an trosgadh agas an deirc (vid.</span>
<lb n="4053"/><span>123).  Beagan o fhear a' bheagain agas moran o fhear an mhorain.  A</span>
<lb n="4054"/><span>Chriosdaidhe, feuch, amhairc suas air an ait as a ttainig do shaidhbhreas,</span>
<lb n="4055"/><span>do thalluin, agas do thiodhlacaidh,</span></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="4056"/><p><span>agas cuir mír bheag no roinn do na tiodhlacaidh cheadna suas arist, agas na</span>
<lb n="4057"/><span>deana dálta na muice nach bhfeuchan suas air fhear a beathaigh, .i. ar</span>
<lb n="4058"/><span>fhear leagadh na ndearcan.  Agas tuig nach le haghaidh troda an aghaidh Dé</span>
<lb n="4059"/><span>no fós le haghaidh do chur go hifrionn no an uabhar no air earroid a fuair</span>
<lb n="4060"/><span>tu, a Chriosdaidhe, gach prontanas, gach maoine, agas gach tabhartas da</span>
<lb n="4061"/><span>bhfuil agad; ni headh acht le haghaidh a gcur air rath agas biseach dod</span>
<lb n="4062"/><span>h'anam, le haghaidh a ranna, le haghaidh do riachtanais fein agas do</span>
<lb n="4063"/><span>chomharsain, agas mar sin, le haghaidh iad a bheith 'na meodhoin, 'na</span>
<lb n="4064"/><span>gceinnsioca<i>r, agas 'na ndreimire agad suas go flaigheas Dé.  Agas</span>
<lb n="4065"/><span>breathnaigh agad fein go gcluin tu Dia ag caint agas ag radh na ttrí</span>
<lb n="4066"/><span>bhfocal sa leat, .i. accipe, redde, cave, "glac, fill, coimheid", sin</span>
<lb n="4067"/><span>le radh, glac an talluin se uaimse, cuir air biseach é, tabha<i>r no fill</span>
<lb n="4068"/><span>a luach sócail oram fein arist.  Agas muna ndeana tu sin, cuimhnigh agas</span>
<lb n="4069"/><span>tabhair dod aire go n-ioca tu go daor da cheann ansan ait agas ansan</span>
<lb n="4070"/><span>úa<i>r na ttig leat thu fein do leasughadh agas nach bian neach air do</span>
<lb n="4071"/><span>leisgeul, agas fa dheoidh, tuig, cebe air bith staid beathadh ata agad, go</span>
<lb n="4072"/><span>bhfuil se d'fhiachaibh ort leis an ealadhuin no leis an oific sin, .i.</span>
<lb n="4073"/><span>le do sheól, le do sheisrigh, no le do thuaigh, ni he amhain saothar</span>
<lb n="4074"/><span>agas lón saoghalta a dheanamh dhuit féin acht fos lón siordhaidhe a chur</span>
<lb n="4075"/><span>suas duit fein san tsaoghal eile (vid. pag. 99, etc.).</span></p>
<lb n="4076"/>
<lb n="4077"/><p><span>Theisbein me dhaoibh go ttugan Dia grasa air leith do gach uile anam fein</span>
<lb n="4078"/><span>a shlanughadh, agas arist deirim go mbian a dhoigh agas a ghaiste fein</span>
<lb n="4079"/><span>ag an diabhal ag iarraidh an t-anam sin do dhamnughadh.</span></p>
<lb n="4080"/>
<lb n="4081"/><p><span>Is námhuid ghlic an diabhal agas tugan se iarraidh a dhul asteach a</span>
<lb n="4082"/><span>gcomhnaigh ar a' duine an ait is lugha a bhfuil se air a choimhead no a</span>
<lb n="4083"/><span>bhfuil neart no daighneach roimhe.  Feuchan se go mín agas go garbh é, go</span>
<lb n="4084"/><span>bog agas go cruaidh, air a chaoin agas air easgcaoin no go ttiocfuidh se</span>
<lb n="4085"/><span>air a' taobh is anbhfaine, is luige, agas is soibhriste dhe.  Ni bhfuil</span>
<lb n="4086"/><span>dul asteach agam air an fhear so acht an uair a bhias fearg air, no air an</span>
<lb n="4087"/><span>fhear ud eile acht an ua<i>r a bhian se air meisge, no cebe air bith leanan</span>
<lb n="4088"/><span>peacaidh a bhias aige; go nuige sin is deaca<i>r a chlaoidh, acht an uair</span>
<lb n="4089"/><span>sin feudam ma rogha cleas a dheanamh leis, or ni fhanan brigh no meisneach</span>
<lb n="4090"/><span>ann an ua<i>r sin.  Caillean se grasa Dé,</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="4091"/><p><span>slainte anma agas a chuirp, a chiall agas a riasun, a mhaoin shaoghalta</span>
<lb n="4092"/><span>agas a shubstainte, agas ni bhian cás leis olc no urchoid air bith a</span>
<lb n="4093"/><span>dheanamh o sin amach (hic varia pec<c>ata et vitia referuntur).  Creud</span>
<lb n="4094"/><span>mar gheabha<i>r an chneadh sa a leighios arist?  Gheabhair gárda,</span>
<lb n="4095"/><span>daighnioghadh, agas coimhead dubalta a dhéanamh air an ait sin dhiot fein</span>
<lb n="4096"/><span>a bhídh lag, anbhfan, no sobhriste, agas gan a' comhgar ceadna no an ocoid</span>
<lb n="4097"/><span>cheadna a thabha<i>rt dod namhaid leagadh no tuisleadh a bhean asad, no</span>
<lb n="4098"/><span>an ait sin a leonadh no a leagadh achoidhche 'rist.</span></p>
<lb n="4099"/>
<lb n="4100"/><p><span>DOMINICA NONA POST PENTECOSTEN.  SUPER EVANGELIUM, Luc., 19, 41.</span></p>
<lb n="4101"/>
<lb n="4102"/><p><span>Do bhí cathair darbh ainm Ierusalem a ttaobh shoir don domhan, a</span>
<lb n="4103"/><span>gcriochaibh na cine Iudaigh, san rann don domhan da ngoirthear an Áisia.</span>
<lb n="4104"/><span>Is annsa chathair se a bhí ionad comhnaigh ag an rígh Dáibhi, aig a mhac</span>
<lb n="4105"/><span>Solamh, agas aig na righthe eile a thainic air a lorg.  Bhí an baile se</span>
<lb n="4106"/><span>fós anmnaiteach oireirc air feadh na cruinne air éfeacht a thor agas a</span>
<lb n="4107"/><span>dhaighnidh, air mhéad a shaidhbhris, air imhir agas air líonmhuireacht a</span>
<lb n="4108"/><span>dhaoine, agas go sunradhach ar son an teampoil mhóir, nach raibh a</span>
<lb n="4109"/><span>shamhail san domhan, a thóg Salamh an onorachas an fhíorDhia, ionnas</span>
<lb n="4110"/><span>go ndeanaidis an pobal iodhbairt agas adhradh ann.  An tan a thainic</span>
<lb n="4111"/><span>Iosa air amharc na caithreacha móire se ghuil se uimpe cionn nach ttug sí</span>
<lb n="4112"/><span>fa ndear an comhgar a bhi aice agas gar dhiult si a leas agas a maith</span>
<lb n="4113"/><span>féin do dheanamh an tan sin a bhí Criosda air cuairt aice.  Si cognovisses</span>
<lb n="4114"/><span>et tu, et quidem in hac die tua quae ad pacem tibi; nunc autem abscondita</span>
<lb n="4115"/><span>sunt ab oculis tuis, "O, da n-aithneochfa an lá sa a fuair tu dhuit</span>
<lb n="4116"/><span>féin agas na neithe a bheanas réd shiothchainte; acht ataid siod anois</span>
<lb n="4117"/><span>foluighthe o do shuilibh", .i. O, da n-aithneochfa gur aniodh a thainic</span>
<lb n="4118"/><span>Criosda ar cuairt thugad le sochar agas maith</span></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="4119"/><p><span>dhuit fein agas gan do shuile a dhrud roimhe acht a' t-am agas a'</span>
<lb n="4120"/><span>comhgar sa a fhreastal, ní thiocfadh an sgrios ort atá triall thugad.</span></p>
<lb n="4121"/>
<lb n="4122"/><p><span>Quia venient dies in te, et circumdabunt te inimici tui vallo, "oir</span>
<lb n="4123"/><span>tiocfuidh laethe ort anna dteilgfid do naimhde díog ad thiomchioll agas</span>
<lb n="4124"/><span>iona dtimchiollfaid agas anna gcuibhreochaid air gach ean taoibh thú,</span>
<lb n="4125"/><span>agas do dheanuid comhchothrom ris an talamh thú agas do chlann ionnad</span>
<lb n="4126"/><span>astigh agas ní fhuigfid cloch air muin cloiche ionnad tré nachair aithnigh</span>
<lb n="4127"/><span>tu aimsir do chúarta, eo quod non cognoveris tempus visitationis tuae.</span>
<lb n="4128"/><span>Agas feuch, do thainic an targair se asteach an agha<i>dh na caithreacha</span>
<lb n="4129"/><span>miofhortunaigh se a dhiult mar so don chomhgar a thug Criosda doibh.  Oir</span>
<lb n="4130"/><span>dhá fhighid bliaghan d'eis Criosda a chur chum báis, thainic Títus</span>
<lb n="4131"/><span>Vespaisian, mac don impire bhí an uair sin san Roimh, malle re harm</span>
<lb n="4132"/><span>rochumasach agas chuir se leigir no sige fan chaithrigh agas le rith</span>
<lb n="4133"/><span>teineadh agas claoidhimh leag se na ballaidh, loisg se na tigheach agas an</span>
<lb n="4134"/><span>teampal, agas mharbh se an 11,000 fear le faobhar an chlaoidhimh.  Bhi</span>
<lb n="4135"/><span>gorta chomh mór an aimsir an tsiege gur ithe na maithreachadh a gclann</span>
<lb n="4136"/><span>agas a leanba féin.  Agas is amhlaidh a thainic dioghaltas agas dibhfeirge</span>
<lb n="4137"/><span>Dé air an mhuintir se a chuir Criosda chum báis, a mharbh agas a dhíbir</span>
<lb n="4138"/><span>na faidhe, na naoimh, agas na heasbail, agas nachair aithnigh an t-am a</span>
<lb n="4139"/><span>ttug Criosda cuairt orra, na an comhgar a fhreastal le a maith agas a leas</span>
<lb n="4140"/><span>fein do dheanamh.  Agas fós atá clann agas treibh na muintir se o sin a</span>
<lb n="4141"/><span>leith fúagara díbeartha coimheach san uile ait air feadh na cruinne agas</span>
<lb n="4142"/><span>fuath agas miosgais aig na huile orra.</span></p>
<lb n="4143"/>
<lb n="4144"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Seanmónta Chúige Uladh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Seanmónta Chúige Uladh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
