Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Seanmóir ar an Troscadh</title><author><name type="main">Anaithnid; eag. Greagóir Ó Dúghaill</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">136</note>
                         <note type="B">1797c</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Seanmóir ar an Troscadh</title><author>Anaithnid; eag. Greagóir Ó Dúghaill</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Ollscoil na hÉireann</publisher><date>1797c</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>ON FAST.  AR THROSCADH</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Cum jejunasset quadraginta diebus et 40 noctibus postea esuriit.</span>
<lb n="4"/><span>Math. cap.4.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Agus an tan a throisc daichead lá agus daichead oíche, do ghabh</span>
<lb n="7"/><span>ocras é ina dhiaidh sin.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Taispeánann an eaglais dúinn in soiscéal an lae inniu, an chéad</span>
<lb n="10"/><span>Domhnach den Charghaos, troscadh agus cathaithe Íosa Chríost ar</span>
<lb n="11"/><span>an bhfásach.  Is mian léi a thaispeáint dúinn mar ba mhian le hÍosa</span>
<lb n="12"/><span>Críost cathaithe a fhulaingt ón Diabhal, ainneoin go raibh sé</span>
<lb n="13"/><span>neamhchiontach agus nárbh fhéidir leis peacadh óna nadúr, nach</span>
<lb n="14"/><span>fearr leis Críostaí a bheith gan cathaithe, go mba cheart dó é féin</span>
<lb n="15"/><span>a ghabháil ó shiocair ar an saol seo agus nach í an tslí bua a fháil</span>
<lb n="16"/><span>ar na cathaithe barúil a thabhairt nach dtitfimid iontu; ach má's</span>
<lb n="17"/><span>mian linn bua a fháil ar chathaithe go síoraí, ba cheart dúinn aithris</span>
<lb n="18"/><span>a dhéanamh ar Íosa Críost le troscadh géar, agus diúltú do gach ní</span>
<lb n="19"/><span>agus creatúir a tharraingeodh sinn ar na cathaithe.  Ní hé an diabhal</span>
<lb n="20"/><span>atá mar údar na gcathaithe a mbaineann sé úsáid dhíobh lenár</span>
<lb n="21"/><span>dtarraingt ar a stáid féin.  Údar paisiún a mbaineann sé usáid dhíbh</span>
<lb n="22"/><span>mar airm inár n-aghaidh féin, faigheann sé ionainn féin iad agus</span>
<lb n="23"/><span>cuireann inár n-aghaidh iad.  Chúnn's go lagófaí na cathaithe, ní</span>
<lb n="24"/><span>foláir dhúinn na paiseoin a lagú agus níl aon rud níos fearr chuig</span>
<lb n="25"/><span>iad a lagú agus iad a chlaonadh ná an troscadh atá chomh tairbheach</span>
<lb n="26"/><span>ag an anam agus ag an cholann in éineacht.  Mar a deir an naomh-</span>
<lb n="27"/><span>eaglais sna hortha, quod corporibus animabusque curandis salubriter</span>
<lb n="28"/><span>institutum est.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Cén ní níos tairbhí, níos pléasúrach agus níos fearr ar féidir liom</span>
<lb n="31"/><span>a inseacht dhíbh, a dheartháireacha, le bhur mbeatha shíoraí a</span>
<lb n="32"/><span>shaothrú, ná dlí an troscaidh seo a thosnaíúir le beagán laethanta.</span>
<lb n="33"/><span>Ach ar eagla go gcuirfeadh an Diabhal de chathú oraibh an riail</span>
<lb n="34"/><span>dhiaganta seo a bhriseadh is é mo dhiúité sibh a shaghdadh lena</span>
<lb n="35"/><span>comhlionadh leis an sampla is géire agus is preasálta ar féidir</span>
<lb n="36"/><span>smaoineamh air, is é sin sampla Íosa Chríost féin a rinne troscadh</span>
<lb n="37"/><span>40 lá agus 40 oíche cum jejunasset.  Dia nach bhfuil paisiún aige le</span>
<lb n="38"/><span>claonadh ná drochsmaointe aige le bua a fhail orthu, Dia a ghlac</span>
<lb n="39"/><span>an nádúr, ach a ghlac é gan peaca agus nárbh fhéidir leis peacadh,</span>
<lb n="40"/><span>do chlaon sé féin do throscadh chomh fada, chomh géar seo; agus</span>
<lb n="41"/><span>mise, peacach tarcaisniúil, dá raibh de neart agus géireacht mo</span></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="42"/><p><span>phaiseon go bhfuil a fhios agam go mba cheart dom an chuid eile</span>
<lb n="43"/><span>de mo shaol a chaitheamh ag tabhairt sásaimh do cheart diaganta</span>
<lb n="44"/><span>Dé in éiric na bpeacaí a d'imigh orm, beidh dúlmharacht orm riail</span>
<lb n="45"/><span>chomh diaganta léi seo a chomhlíonadh.  Ba chóir go sásodh an</span>
<lb n="46"/><span>sampla seo amháin sinn.  Ach mar nach bhfuil aon aithne is luaithe</span>
<lb n="47"/><span>a bristear ná í seo, is mian liom oibleagáid na haithne seo a mhíniú</span>
<lb n="48"/><span>dhíbh, agus an nós go mba chóir troscadh an Charghaois a</span>
<lb n="49"/><span>dhéanamh.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>1. Tá riail troscaidh an Charghaois naofa.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>2. Agus comhlíonadh an riail seo ba cheart dó bheith naofa.</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>Ní raibh iontas orm ariamh go mbeadh údair an chreidimh</span>
<lb n="56"/><span>phrotastúnaigh ina námhaid ag an dá airticil seo dár gcreideamh:</span>
<lb n="57"/><span>is é sin riachtanas an fhaoisdin agus comhlíonadh an troscaidh.</span>
<lb n="58"/><span>Chonaic na ceannfoirt mhallaithe seo nach raibh aon rud ba</span>
<lb n="59"/><span>chlaoine don anam ná faoisdin a dhéanamh inár bpeacaí, agus nach</span>
<lb n="60"/><span>raibh aon rud ba dhócúla don cholainn ná troscadh a dhéanamh.</span>
<lb n="61"/><span>Dá thairbhe sin, nuair a ghlacadar an rún diabhalaithe le scaradh</span>
<lb n="62"/><span>ón eaglais, do ghéilleadar do gach pointe acu seo, chúnn's go</span>
<lb n="63"/><span>dtarraingeoidís agus go meallfaidis na daoine.  Agus is é an rud a</span>
<lb n="64"/><span>chuireas iontas orm, agus is cúrsaí iontais é do gach duine dá bhfuil</span>
<lb n="65"/><span>ina chiall, go n-ainmneoidis iad féin lucht stiúrtha nó deisithe an</span>
<lb n="66"/><span>chreidimh.  Cén dánacht é, cén nuaíocht díchéilli é!  Nár phléasúrach</span>
<lb n="67"/><span>an scéal é ná mbeadh convent de dheirfiúracha San Phroinsias ann</span>
<lb n="68"/><span>a dhiúltódh dá móide, a thréigfeadh an t-uaigneas, an bhochtain-</span>
<lb n="69"/><span>eacht, an troscadh agus an umhlaíocht, chúnn's go mbeidis ag</span>
<lb n="70"/><span>leanúint do imirt, do ól, do striapachas, agus go n-ainmneoidis iad</span>
<lb n="71"/><span>féin ina dhiaidh sin lucht stiúrtha an oird.  Ar a shon sin, is mar seo</span>
<lb n="72"/><span>ann Luther agus Calvin agus an chuid eile de cheannfoirt an</span>
<lb n="73"/><span>chreidimh phrotastúnaigh.  Fuaireadar locht ar na sagairt agus ar</span>
<lb n="74"/><span>na bráithre mar nar phósadar san pósadh scannalach.  Thréadadar</span>
<lb n="75"/><span>i ndiaidh paiseoin.  Ba mhian leo gach gníomhadh</span>
<lb n="76"/><span>spioradálta diaganta a chur ar gcúl agus na harraingeacha</span>
<lb n="77"/><span>tarraingeacha saolacha ó gach paisiún is láidre agus is dáinséaraí</span>
<lb n="78"/><span>sa cholainn daonna ... agus ina dhiaidh sin tá sé de</span>
<lb n="79"/><span>dhánaíocht iontu iad féin a ainmniú lucht stiúrtha an chreidimh.</span>
<lb n="80"/><span>Ná tugadh ar ndeartháireacha na protastúnaigh an méid seo féin</span>
<lb n="81"/><span>faoi ndeara c'ar bheag é lena súile a oscailt cúnn's go ndiúltóidis do</span>
<lb n="82"/><span>cheannfoirt a bhfuil bréantas a ngníomhartha chomh follasach sin</span>
<lb n="83"/><span>agus ar ordaigh an tAspal Pól dúinn iad a sheachaint mar nach</span>
<lb n="84"/><span>seirbhís Íosa Chríost a dhéanann siad agus go bhfuil siad ina</span></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="85"/><p><span>sclábhaithe ag a mórthoil agus ag claonta drúisiúlacha na colainne,</span>
<lb n="86"/><span>ag tarraingt agus ag mealladh na gCríostaithe simplí lena mbriathra</span>
<lb n="87"/><span>caoine milse máilíseacha.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>D'fhógair Dia orainn do mháilís na n-eiricíteach seo.  Ní féidir leo</span>
<lb n="90"/><span>dul ar aghaidh thar na trí ríocht seo nach dtagann lena chéile,</span>
<lb n="91"/><span>agus gur sia óna chéile iad ná na protastúnaigh de réir dlí, agus sin</span>
<lb n="92"/><span>é.  Is beag de áiteacha eile a bhfuil tréantas ar bith acu, agus fad is</span>
<lb n="93"/><span>tá an creideamh caitliceach á shíneadh féin ó éirí na gréine go dtína</span>
<lb n="94"/><span>luí: ach ar eagla go mbéarfadh máilís a mbriathra bua oraibh agus</span>
<lb n="95"/><span>go síolóidis in bhur gcroíthe is dóigh go mba mhian libh aithne na</span>
<lb n="96"/><span>heaglaise seo a mhíniú díbh.  Déanadh sibh troscadh an Charghaois</span>
<lb n="97"/><span>go glan glan agus is é an nós ar mian liom é a mhíniú fallsacht agus</span>
<lb n="98"/><span>laigeacht argóinteacht na n-eiricíteach a tháispeáint díbh.  An</span>
<lb n="99"/><span>chéad argóint a ndéanann sé úsáid, titeann sé ar oibligeáid na</span>
<lb n="100"/><span>haithne seo.  “Ní hé Dia a d'ordaigh an aithne seo”, deir siad, “ach</span>
<lb n="101"/><span>croimneasc a chuir daoine ar mhuineál daoine eile.  Cén oibligeáid</span>
<lb n="102"/><span>atá orainn é a chomhlíonadh?”  2. “Mar gheall ar gheasa ar bhia</span>
<lb n="103"/><span>is cosúla an troscadh seo leis an seanreacht ná leis an reacht nua.”</span>
<lb n="104"/><span>3. Mar gheall ar an aimsir: is cosúla suim na haimsire 40 lá le</span>
<lb n="105"/><span>creideamh piseoige ná le creideamh críostúil.”  Seo hiad na briathra</span>
<lb n="106"/><span>a ndéanann na heiricítigh agus lucht an chraois úsáid dhíobh, ag</span>
<lb n="107"/><span>tabhairt drochmheas agus tarcaisne do throscadh an Charghaois</span>
<lb n="108"/><span>agus tabharfaimid iarracht ar iad a fhreagairt.</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>1. “Ni haithne ó Dhia troscadh an Charghaois”, deir an</span>
<lb n="111"/><span>t-eiricíteach, “níl iontu ach aithne a chuireas daoine orainn”.  Ach,</span>
<lb n="112"/><span>a dheartháireacha dílse, is é Dia a ordaíos díbh umhlaíocht a</span>
<lb n="113"/><span>thabhairt do na daoine seo.  Is mian leis go mbeidh sibh ómósach</span>
<lb n="114"/><span>claon do na heaspaig, do na huachtaráin ar thug sé stiúradh na</span>
<lb n="115"/><span>heaglaise díobh ar talamh.  Ná ndéarfadh duine de do chlainn leat,</span>
<lb n="116"/><span>“is duine thusa, a athair; dá oireann sin  níl oibleagáid ormsa</span>
<lb n="117"/><span>urraim ná ómós a thabhairt duit”, cá bhfuil nach bhfreagófá é,</span>
<lb n="118"/><span>“is fíor sin, a mhic, is duine mé; ach d'ordaigh Dia duit urraim</span>
<lb n="119"/><span>agus ómós a thabhairt dom.”  Is mar seo a fhreagras ár naomh-</span>
<lb n="120"/><span>mháthair an eaglais thú: “is daoine iad ach d'ordaigh Dia dhuit</span>
<lb n="121"/><span>umhlaíocht, éisteacht agus ómós a thabhairt dhóibh”.  “Mura</span>
<lb n="122"/><span>n-éiste sé leis an eaglais”, deir Íosa Críost, “ná tabhair de mheas</span>
<lb n="123"/><span>dó ach meas eiricítigh nó págánaigh”.  Ní hí eaglais na haimsire</span>
<lb n="124"/><span>seo a d'ordaigh troscadh an Charghaois.  Ní hiad easpaig ná Pápa</span>
<lb n="125"/><span>na haimsire seo a d'ordaigh dúinn an t-ualach seo a iompar.  Tá sé</span>
<lb n="126"/><span>ar bun ó aimsir na n-aspal.  Deir San Jerom tá míle bliain ann,</span>
<lb n="127"/><span>nos</span></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="128"/><p><span>unam quadragesimam, secundum traditionem Apostolorum toto anno,</span>
<lb n="129"/><span>tempore nobis congruo jejunamus, Hier. Epist. 31 ad Marcellum..</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>Tá seanmóirí na n-aithreacha naofa againn ar throscadh an</span>
<lb n="132"/><span>Charghaois.  Níl againn ach féachaint sna leabhra agus feicimid go</span>
<lb n="133"/><span>ndearnadh troscadh an Charghaois ó tháinig an creideamh Críos-</span>
<lb n="134"/><span>taithe ar bun roimh an Cháisc, ag caoineadh bás agus pianta Íosa</span>
<lb n="135"/><span>Chríost.</span>
<lb n="136"/><span>Gréagóir Ó Dúghaill</span>
<lb n="137"/><span>An Oifig Taifead Poiblí</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Seanmóir ar an Troscadh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Seanmóir ar an Troscadh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
