Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">An tAcadamh</title><author><name type="main">Torna</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1914_05_16_03</note>
                         <note type="L">03</note>
                         <note type="B">1914</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1914_05_16_03</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Torna</author><title>An tAcadamh</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1914</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An tAcadamh.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tá an tAcadamh ag corruighe fé dheireadh.  Má's maith é is mithid é.  Tamall</span>
<lb n="4"/><span>ó shoin, do chuireadar amach roinnt den bhfoclóir mhór atá idir lámhaibh aca le</span>
<lb n="5"/><span>ní fios cadé an fhaid.  Isé seo céadtoradh an tsaothair a chuir Maxwell Close</span>
<lb n="6"/><span>ar bun nuair d'fhág sé […] lena uadhacht ag an Acadamh chun foclóir Gaedhilge</span>
<lb n="7"/><span>a chur i gclós.  Fear críonna léigheanta do b'eadh an Clósach agus chuireadh</span>
<lb n="8"/><span>sé árdspéis sa Ghaedhilg.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Do tuigeadh dhó cadé an gádh a bhí le foclóir maith úsáideach: mar ní raibh</span>
<lb n="11"/><span>saothar an Athar Pádraig Ua Duinnín againn an uair sin.  Nuair fuair muinntir</span>
<lb n="12"/><span>an Acadaimh an t-airgead d'orduigheadar don Ollamh Atcinson tosnú ar an</span>
<lb n="13"/><span>obair.  Do dhírigh seisean ar chuardach leabhar agus láimhscríbhinne a d'iarraidh </span>
<lb n="14"/><span>na bhfocal.  Bhí fir ar a bpágh aige ag déanamh na hoibre sin.  Bhí Atcinson ag</span>
<lb n="15"/><span>gabháil dó go dtí go bhfuair sé bás.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>N-a dhiaidh sin do cuireadh Cúna Meighear i bhfeidhil na hoibre.  Do toghadh</span>
<lb n="18"/><span>an Dochtúir Ó hAimhirgin chun eagarthóireacht do dhéanamh air.  B'éigin dósan</span>
<lb n="19"/><span>stad de nuair dochuaidh sé san Iolsgoil Náisiúnta, agus do toghadh Carl</span>
<lb n="20"/><span>Marstrandar, Ollamh, ina ionad.  Ó láimh Mharstrandar a tháinig an chuid seo</span>
<lb n="21"/><span>dhen obair.  Is mór an truagh nach féidir leis sin a chuid oibre do dhéanamh i</span>
<lb n="22"/><span>mBaile Átha Cliath.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Ós ag cur síos ar an leabhar so dúinn, bfhéidir nár mhiste focal nó dhó</span>
<lb n="25"/><span>a rádh i dtaobh an Acadaimh féin.  Is iomdha Gaedhilgeóir a thagann ar cuaird</span>
<lb n="26"/><span>go Baile Átha Cliath, agus nach eol dó leithéid an Acadaimh do bheith ann ar</span>
<lb n="27"/><span>aonchor.  Agus n-a dhiaidhsan, ní dóigh liom go bhfuil áitreabh ar dhruim talmhan</span>
<lb n="28"/><span>indiu is saidhbre ina é fé sheódaibh Gaedhilge ón tseanaimsir.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Tá na mílte agus na mílte láimhsgríbhinn ann.  Leabhair a scríbh Eoghan Ruadh</span>
<lb n="31"/><span>Ó Súilliobháin, agus Mícheal Ó Longáin, agus Seán Ó Coileáin, agus Aindrias </span>
<lb n="32"/><span>Mac Cruitín, agus an tAthair Eoghan Ó Caoimh, agus a lán eile dfhilidhibh mórchlú </span>
<lb n="33"/><span>na Gaedhilge, táid siad ann.  Agus seanleabhair, leis, - mar atá an Leabhar</span>
<lb n="34"/><span>Laighneach agus Leabhar Bhaile an Mhóta, agus a leithéid.  Ag an Acadamh atá</span>
<lb n="35"/><span>an cnuasach is fearr de láimhscríbhinnibh Gaedhilge - agus go háirithe leabhair</span>
<lb n="36"/><span>do sgríobhadh ó aimsir Chéitinn anuas.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Acht ní hiad na láimhsgríbhínní amháin atá go flúirseach ann.  Tá leabhair</span>
<lb n="39"/><span>chló ann leis.  Is dócha gur beag leabhar dar cuireadh i gcló sa Ghaedhilg anuas</span>
<lb n="40"/><span>go dtí le déadhnaighe nach fuil cóib de le fagháil ann.  Acht i dtaobh na leabhar</span>
<lb n="41"/><span>a cuireadh amach lenar linn féin, bfhearr dul dá lorg san go dtí an Leabharlainn</span>
<lb n="42"/><span>Náisiúnta.  Do theip orm féin cóib de “Séadna” dfhagháil san Acadamh an</span>
<lb n="43"/><span>lá fá dheireadh.</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>Sraith de leabhraibh Gaedhilge iseadh an “Todd Lecture Series” a chuir</span>
<lb n="46"/><span>an tAcadamh amach, acht Seanghaedhilg iseadh a n-urmhór.  Is iad do chuir “Trí</span>
<lb n="47"/><span>Bhiorghaoithe an Bháis” i gcló don Ollamh Atcinson agus “Cath Ruis na Ríogh”</span>
<lb n="48"/><span>don Athair Éamonn Ó hÓgáin.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Is iongnadh liomsa ná taithigheann níos mó Gaedhilgeóirí an áit.  Dá dteas-</span>
<lb n="51"/><span>toghadh ó dhuine stuidéar a dhéanamh ar aonphonge léighinn sa Ghaedhilg is don</span>
<lb n="52"/><span>Acadamh is fearr dhó dul ag lorg na n-ughdar.  Má's mian leis bheith coitchianta</span>
<lb n="53"/><span>ann ní fuláir do bheith ina “léightheóir”: acht is furus na riaghlacha chuige sin </span>
<lb n="54"/><span>do choimhlíonadh.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Áit mhór fhairsing iseadh é.  É lán de leabhraibh ealadhan de gach saghas agus</span>
<lb n="57"/><span>i gnach teangain fé'n spéir nach mór.  Agus tar a éis sin is uile is beag duine</span>
<lb n="58"/><span>ar an dtaobh amuigh de lucht chuardaigh na Gaedhilge a thaithigheann an áit.  Dá</span>
<lb n="59"/><span>bhfágtaí gan chomhaireamh iadsan is annamh do-chífidhe éinne ann.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Gaedhilgeóirí ón dtuaith a thagann go Baile Átha Cliath, níor bhfearr dhóibh</span>
<lb n="62"/><span>rud do dhéanfaidis 'ná cuaird a thabhairt ar an áit, agus a iarraidh ar dhuine</span>
<lb n="63"/><span>éigin ann radharc dfhagháil ar na láimhscríbhinníbh Gaedhilge agus ar na seódaibh </span>
<lb n="64"/><span>eile atá i dtaiscidh ann.  Ní beagh an iongnadh a chuirfidh an radharc soin ortha.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Tá a lán de lucht stiúrtha na háite agus ní'l aon ghrádh aca don Ghaedhilg na</span>
<lb n="67"/><span>tuigsint aca dá riachtanaisibh agus ar an adhbharsan ní bhíd siad ag taghdamh dhi</span>
<lb n="68"/><span>mar badh cheart dóibh a dhéanamh.  Dá mbeadh ronn oibre ortha níl aon teóra leis</span>
<lb n="69"/><span>an maitheas a dhéanfaidís.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Sin iad an dream go bhfuil cúram an fhoclóra nua so ortha, agus ní miste</span>
<lb n="72"/><span>a rádh gur righin go leór a bhíodar leis go dtí so.  Tuairim is deich mbliadhna</span>
<lb n="73"/><span>atáthar ag gabháil dó, agus cad tá dá bhárr againn?  Tá céad agus dhá leathanach</span>
<lb n="74"/><span>déag, as trí mhíle leathanach!  Nach shiné an “ridiculus mus!”  An dagha, má</span>
<lb n="75"/><span>leanaid siad ortha ar an gcuma soin níl éinne suas anois a chifidh deireadh an</span>
<lb n="76"/><span>tsaothair.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Níl de locht ar an leabhar ach an mhoill do bheith leis.  Sin a' bhfuil de </span>
<lb n="79"/><span>chúrsaí gearáin agamsa ina choinne, pé i nÉirinn é.  Chomh fada agus a theigheann</span>
<lb n="80"/><span>obair an Ollaimh Marstrandar, tá go gonta agus go cruinn im thuairmse.</span>
<lb n="81"/><span>Níl leathanach ann dá léighfear ná go bhfaighfar air eolus agus adhbhar machtnaimh.</span>
<lb n="82"/><span>Nach é an truagh gan an leabhar go léir againn!”</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Tosnuighear annso ar an litir D. agus tagathar annuas go dtí “Deagóir.”</span>
<lb n="85"/><span>Táid A. agus B. agus C le fagháil i leabhar Chúno Meighear, .i. Contributions</span>
<lb n="86"/><span>to Irish Lexicography, a cuireadh i gcló i mbiadhain a 1908.  Leanfar de </span>
<lb n="87"/><span>sin anuas go dtí deireadh na hAibghitreach, agus annsoin casfar ar A. B. agus</span>
<lb n="88"/><span>C.  Is féidir an “Contributions” dfagháil ón Acadamh anois i n-éinfheacht leis</span>
<lb n="89"/><span>an leabhar nua.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Isé an truagh agus an scalladh croidhe go buan gan fagháil againn ar an</span>
<lb n="92"/><span>saothar bhfiúntach so ina iomláine.  Badh mhór an áise ag cuid againn é ar</span>
<lb n="93"/><span>aonchuma.  Do thabharfaimís a dtiocfaidh 's a dtaínig ar aon “deile” amháin ann</span>
<lb n="94"/><span>uaireanta nuair castar focail fheannda orainn agus é ag dul dínn brígh ná</span>
<lb n="95"/><span>ciall a bhaint asta.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Saothruidheach mór iseadh an tOllamh Marstrandar amhthaigh.  Tuigeann</span>
<lb n="98"/><span>sé go maith cadé an gádh atá le foclóir maith mineoluis den tSeanghaedhilg.</span>
<lb n="99"/><span>Éinnídh a ghabhann seisean ar láimh ní dhéineann sé righneas leis.  Agus ní gádh</span>
<lb n="100"/><span>dham a rádh go mbeidh cruinneas foghluma agus ughdarás le gach ní a thiocfaidh </span>
<lb n="101"/><span>uaidh.  Dá mb'áil leis brostú ar na clódóirí agus an brod a choimeád le seisrigh</span>
<lb n="102"/><span>an Acadaimh bheimís go léir buidheach dhe.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Torna.</span>
<lb n="105"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An tAcadamh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An tAcadamh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
