Historical Irish Corpus
1600 - 1926

History of Alexander the Great. From the "Leabhar Breac". III.

Title
History of Alexander the Great. From the "Leabhar Breac". III.
Author(s)
Geissler, Professor,
Compiler/Editor
Pléimeann, Seán (Fleming, John)
Composition Date
1884
Publisher
Connradh na Gaedhilge

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926

HISTORY OF ALEXANDER THE
GREAT



From the "Leabhar Breac."



BY PROFESSOR CHARLES GEISLER,



Leabhar Breac 209a.



III.



Dorímtha tra, sund, scela Alaxandir ó
aimsir inotachta co h-aimsir a chatha fri
poir; ocus atfesum, tra, tóscéal a cata
fri poir .i. rí na h-india isin epistil roscríb
A. dia oite .i. Arustotul. Issed atríme
A. in a epistil. A mí mái robris A. cath for
dhair ri na pers oc in abaind in oirther in
betha, ocus for cend mís íuil robris cath
for poir rí na h-india. Ba mor, tra, a
thinol in cathasin, .i. vii. m. déc marcach
cenmothat búidne traigthechai, c.c.c.c.
cetherriad sernta srethnaigti co serraib
iarnaigib estib do letrad ocus athcumma
in t-shloig námdemail, ocus vi. c.
elefinnte cona cathcliathaib foraib lán
d'ócaib con armaib. Itéside conbidgtais
in cath dia anuas ocus nosdailtís ocus
nosdoirtitís in cath dai anuas. Cia ba
mor, tra, a airmbert in cathasin, ciaptar
linmara a sloig, ciaptar triuin a thaisig,
ciaptar londa a laith gaile, ciaptar mor-
menmaig a mílid, ciaptar ruirthig a rig,
robris A. forru colluath tria fhebus chélli
cous tria nert chomairle na muirne maice-
dondai. Rogabad annsin airberta in
catha; rogabad ann na vi. c. elefinnte.



Iarsin, tra, rosiacht in slóg cusin
catraig rigda a m-búi tégdais poir. Ba
suaichnid suidiugad na tegdaisi sin .i.
C.C.C.C. columa órda oc a fulang, cona
cenpartib órda foraib: lanna órda fria
anaill uli oc díten in tige.
Ordlach i tiget cech lainde díb ár medon in tige;
conice a uachtar co m-ba h-aiged óir
uli lais ármedon. Búi, din, fuath fínemna
di ór ocus di argat iter na turib órdha
conanhdullib óir cona papib cristallaib,
.i. cenel leag lógmarsin, ocus do óigred,
din, forcumaing in cristall do denum.
Robatar and lignite eter suidigthe, cenel
leag lógmar co taitnem teined fair, .i.
cenel dergsin dar aignib shiges bruga
etromma chucu .i. íngne aille, din, dath
cronda. Robatar samrainde imbrechtrad
inchmtaig archena, cen leg lógmar
innsin go taitnem n-derscaigthi. Rocúm-
dacht din, in immscing ocus in arocuil
ocus in luic rigda archena o margretaib
ocus o nemannaib, .i. gemma derscaigti
insin uli, ocus cenel lógmar cona elscud
ocus ruidiud tened leo.



Do chnámaib elefinnte, tra, dorónta na
doirsi ocus na h-ircholla co sretaib óir
ocus argait foraib; do ébuirnn ocus
d'aebind cricc ocus do chuibrisc dorónta
na tige fochraicthi, ocus is dib rodlúta na


L. 130


drumchla ocus na cúimche thuas. Batar, tra,
corthi cúmdachta mora di ór isin tegdaissin
co rinnib ocus delbú ocus fuathu íngantau.
Batar, tra, elta én anaichnid fólúthis
tria lúth iter na peltib; gulbain ocus
ingne órda leo; muince do némannaib
ima m-bráigtib. Mor do lestraib cum-
daigib di ór ocus argat frith isin tégdais-
sin poir con gemmaib cristallaib. Batar
uathi lestair argait ann oldát lestair óir.
Nirba la h-Alaxandir an-imerci ádbulsin
do thabairt fó a chumachta fesin conde-
chad isin india medonaig co riacht doirsi
caisp. Rogab fáilte dérmáir isuidiu oc
imaicsin na tíred toirthechsin cona soin-
mige ocus cona fhechtnáigi léir. Atbertsom
friu techt do thafand poir. Atberstsat
frisin fhir chaipita ocus a charait ocus a
choicéli ocus a chomarlig árchena, comad
iar sligthib rígda ocus iar rótaib rédib
nothechtad résiú atrullad in díththrebaib
imechtrachaib in domain. Rosob, din, A,
innísin acht techt co tír na m-bachtri-
anda, .i. co tír n-aserrda. Is iatside
dogniat étaige doib do'n bruachoirbir bis
for duillib na crand.



Ba mor, tra, slógad A. an inbuidsin, l.
for. c.c. m. do traigthechaib ocus, xxx.
míle marcach, ocus x. c. elefinnte oc
immedain oír ocus argait doib, ocus cccc.
cetherriad, ocus cc. x. carifthech, ocus
xx. c. do mulaib, ocus l. do chasriandaib .i.
araile anmannaib bertaid aire, ocus v.c.
cámall, ocus asana, ocus echaib archena
fria h-imochur chruithnechta ba dírime na
h-alma batar ann fri tímthireacht fheola
dona slogaib: ialla órda, tra, nobítis fria
groigib na n-elefint, ocus na camall, ocus
na mul ocus na n-ech rigda in tan ba
h-imarcaide. Rorindad ro h-echrait airm
ocus cathbairr na slóg la h-Alaxandir,
do dergór ocus do ghemmaib lógmaraib.
Ro cumdaiged lais, tra, fo'n indussin na
guthbuinde cona ceolanaib ordaib: ciamad
adaid noimmthigitís in slogsin ba solas
doib dia n-erredaib, ocus dia n-armchum-
daigib di ór ocus di argait, dia gemmaib
leag lógmar amail bid rig cech fer. Mor,
tra, in uaill ocus in dímolta ocus in t-alladh
ocus in inocbail rogab A. ic farcsin na
slogsin. Ba deithberson, uair ni bui do
bréic in betha frecnairc cosmailius na
miadamlata doridnac dia do A., amail
atfiadat libair eolais. Batar rechtmara
na rig pergaitas remi isna cathaibsin;
batar tríuin a taísig, batar fégi a fhell-
saillsaim, batar gaetha a comarlig, batar
croda a curaid, batar cumlengaig a cath-
mhíled, batar airrechtaig im ámnais a
n-airrig, batar rémnig a riglaich, batar
ána a n-óclach, batar caema cluichechine
a ngille. Batar étrocht airmitnechai a
n-ardrig .i. A., acht ní gnath comenic nach
saigtech cech sirdecair.



Ar dosfárraid araill do dhoinmigi as
int sóinmigi moirsin fria fhecht .i. éolach
batar rempu conrucsat il-luc natrachda
erchoitige biastamail. In gainem
thirímm cen ussci ind i terbud in óla.
Rosgab, tra, híta romor in slógu fria
reimm ocus ba gabud doib. Is annsin,
tra, tuc xeferus cathmílid amra do
gregaib lán a chathbarr do usci co
h-Alaxandir ocus cérba h-itadach fen ní
thesta ní de. Rogab, iarum, A. in ussce
ocus ba hítmar he; rotfeithset, tra, na
slóig A. ocus dailis dóib iarum for lár
ina fhiadnaise uli int usce. Roberad cách
díb amail rosaiged a bass ocus a mér
fai; co tarut nert mór d'n t-slóg innísin.
Romolad caínduthracht in míled .i. xeferus
annsin do A. ocus tug A. ascada móra
iarsin do'n milid cu m-ba buidech de
iarum. In tan batar isin mor ítaidsin oc
imdecht confhacutar sruth for a cind: ba
h-adbul leo a mét: curcais ard immbe
síu ocus anall: tri xx. traiged i fhot
cech bocshibne dib. remither re h-omnai


L. 131


n-gíuis cech h-ae dib. Hi roscabar, din, in
sruthsin ni diá n-itaid cano scoirset oca.
Debi oltás dorb saíle muridé he:
h-irchoitigi ocus némnechu oltás áthaba.



Lotar iarum la taeb in t-srothasin la
h-ítaid máir ocus tirmthataid dóib cone-
pilset araile díb do'n ítaidsin. Foruir-
mitís araile díb a tengtha dar slesa a
cloideb ocus a laigen do indarbud h-ítad
díbh. Ar rubartatar araile díb do h-ól
neich narbá dliged doib, .i. immaillsi ocus
súga na n-arm n-airlechdu nemi coise-
cartha do h-ól. Conid annsin forcongart
A. iarum forsna míledu batar immbe aran
gabtaís uli a n-armu foraib, ocus bertais
lasodain fria ímdecht dóib ciaptar scíth
ocus ítmair. Faitches, tra, foruair do A.
innísin; conaccatar, immoro, ic imdecht
dóib la taeb in t-srotha cétna im trath
nóna cathair chaem cúmdachta an inis
immedón in t-srotha dona curcaisib móra
bátar immon sruth conrothacht in cat-
raigsin. Airigset, tra, daine lethlómnachta
isin indsi ocus ní thardsat aithesc doib,
cerusfiarfachsat díb cia balai a m-bói
usce somblasta dóib dia h-ól. Acht
rosgeltatar il-locaib derrite uadib cen
aithesc doib, fororcongart, tra, intí A.
for a muinntir, a saithe saiged do chur
foraib isin indsi. Do rígned, din, innísin
ocus ni roslá cor dibsium sin. Forcongart
A. iarum ara snaígtis c.c. dona miledu
maicedondai dócum na h-indsi. Lotar
iarum ocus in tan rancutar cethrumthi
in t-srotha dosfaírthedar eich usscide, moo
oldát elefinnti cechae dib. Dosnaircell-
sat leo in c.c. míledu isna saebchuthib dia
n-ithe. Rogaírset na slíg gregda tria
ghol ocus urégium oc aicsin a carut an
gábud ocus nat caemnacair a cobair.
Rofhergaig A. lasadain frisna h-eolcha
batar oc imthús dóib: ocus atbert,
curthar c. dona h-eolcaib batar oc
imthús doib isin sruth ocus ba lía,
tra, fo x. dona h-echaib uscide in
a nhdailsin dia n-the. Bec nar merblig
in sruth dib, amail for sengán. Rosefnait
stuicc imdechta iarsin do'n t-slóg cona-
cutar uadib iar trill .i. nóethi beca cruinde
con daínib indtib for in sruth immbaile
eile. Arbertsitside frisin slóg. Loch
usci sommblasta for a cind i fhocus doib,
ocus is dosin ronucsat a n-eolaig robatar
remib. Dosfáirthetar in oidchesin .i. leo-
main móra mongach ocus parthi ocus
tígridi ocus linair. Iarnabarach, tra,
imm trath nóna isann rancatar in loch
n-ucht ocus bá iar saethar mor doib.
Imchellta in loch uli ó shenchaillig arsanta,
míle stati a thomus in locha for cech leath,
xxv., tra, fot na scor immon loch for
cech leth ba cuairt, samoigset for brú in
lochasin: do comrtatar iarum in fhidbaid
immo'n loch do shaigid in usce ocus do
daingniugad na scor.




19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services