Historical Irish Corpus
1600 - 1926

On the Irish Names of Invertebrate Animals

Title
On the Irish Names of Invertebrate Animals
Author(s)
Scharff, R. F.,
Composition Date
1916
Publisher
I. N. J. Committee, Belfast

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926


On the Irish Names of Invertebrate Animals



ANT (shang-an).



seangán (7), siongán (3), sinnán (4), díbheach (9).
The last word has also been applied to the wasp.



BARNACLE (ge-ran).



gidhrean (6), giodhrán (7), coidhean (6).



BEE (bach).
beach (7), beachán (6), beathmhan (6), siollean (6).
Drone Bee — ainbheach (6).
Humble Bee — seillean mór (Scotch-Gaelic 8).


L. 141


BEETLE or CHAFER (dael).



daol (7), cíaraun (9), cornabhán (7), degá (9), leirisg (6), dubh-
dam (9), aillse (7), cuildhubh (6), farcha (6), triompallán (7),
primpeallán (7), priompollán (7), dubhchúil (7), dubhdhaol (6).



Black-beetle or Cockroach (kéeróg) — ciaróg (9), darbh dáol
(9).



Click-beetle (marjen smach) — máirín smeach (11). The “wire-
worm” (caoch-ruadh 7) is the grub of this beetle. It is most
injurious to crops.



Death-watch Beetle — farcha (6). Although O'Reilly trans-
lated this word merely by beetle, Forbes (8) states that in
Scotland the equivalent “fairche” is applied particularly to
this species.



Devil's Coach-horse Beetle (dara dael) — dara daol or dearg
daol (3), darbh daol (7 Munster), dearga daol (7 Conn).



Dung-beetle (primpallán — priompallán (3), primpeallán (3).



Lady-bird Beetle (daelóg-vjrak) — daológ-bhreac (6), breachd-
dearg (8).



Long-horn Beetle — ? cearnabhán (10)



Maybug or Cockchafer (faeljacán) — feiliocan (6), féileacán
(7).



Whirligig Beetle? (méel-móna) — miol-monadh (6).


L. 142


BLUE-BOTTLE (see Fly).



BORING SHELL or SHIPWORM (Teredo and others) (? mwiróg).
? moireog (6).



BUG (shkartán).



sceartán (7).



BUTTERFLY (faeljacán).



feíleacán (7), peidleacán (7), dealan-dé (6), dalán-dé (7).



CADDIS-WORM (? durróg).



?durróg (6).



CATERPILLAR (dil-véel).



duill-mhíol (7), aillseog (6), aoilseóg (6), bratóg (6), brat-
tadh (6), burrais (6), luibh-phiást (7), luschuach (6), luschuineog (6),
máirín clumhain (4).



Rough Caterpillar (? hairy C.) (kadjóg) — caideog (7).



Caterpillar living in timber (raedán) — readan (7), (recte
réadán) réudán (6).



Nettle-worm (Caterpillar feeding on nettles — Tortoise-shell
butterfly) (spirrid njantóg) — spioraid neanntóg (7), or s.
neannta (7).



Potato Maggot (perhaps Caterpillar of) — (torán) — torán (7).


L. 143


Murrain Caterpillar (konach) — conach (7).



CENTIPEDE ? anabhiorach (6).



Centipede is translated by “ana-bhiorach” in Scotch-Gaelic
(8). I am giving the equivalent Irish word, meaning “pointed
or sharp,” though I am not aware of its having been used in
Ireland to denote a centipede.



CLAM SHELL (bjrallán bwé).



? breallán buidhe (7).



COCKLE SHELL (rúekán).



ruacán (7), cearca geala (Conn. 7), srubhán (7), coilleóg (6),
grúmháin (4).



Prickly Cockle — (rúekán garev). ruacán garbh (3).



Queen Cockle, Purr or Clovisse (braljach) braileach (3),? brail
leán (7), ? breallán (7).



CRAB (portán)



portán (7), partán (3), tarpán (7), cripnóg (3), crúbán (7),
cloicheán (7), mhíol ingneach (6).



Edible or Great Crab — (partán) partán (3), crubóg (7).



Iron Crab — (partán éerin) partán iarainn (3).



She crab — (kráin) cráin (7), faoisceán (7)



Shore or Green Crab — (portán glas) portán glas (7), partán
glas (3).



Small Crab — (donilén) domhnaillín (7), faoisne (7).


L. 144


Soft-shelled Crab — (fwishkán) fuisceán (7), mhaoitheascán (3).



Soldier Crab — (portán shleriech) portán slighreach (7).



Spider Crab — (partán mwelan) partán maoileann (3), portán
chapuill (6), portán faoile (Holt).



Swimmer Crab — (partán shele) partán síle (3).



CRAYFISH or CRAWFISH (baerdóg).



béardóg (Kerry 7), meardóg (7).



CRICKET (krikod).



criocóid (7), criogar (3), gligear (7), grullán (6).



CUCKOO'S SPITTLE (smug-na-guach).
smug na gcuach (7).



CUTTLE-FISH, SQUID or PEN-FISH (kutjal).
cuiteal (Kerry 7), grealsach (7), soccsail.


L. 145


EARWIG (galshach).



gaillseach (6), goilseach (4), collag-lion (6), sighle píce (7),
Gearra-gabhlán (3), dearg gabhlóg (3).



FLEA (darnit).



deargnait, dearnait, dearnaid (Conn. 7), deargunt (6), (recte
deargnait) dergnat (9), dreancaid (7), conasrach (6).



FLY (kil).



cuil (7), cuileog (7).



Black-fly (kil duv) — cuil dhubh (7).



Crane-fly or Daddy-longlegs (kor-chil)? — corr-chuil (9).



Dragon-fly (snahad vor) — snáthad mhór (11).



Blue-bottle fly (goremán) — gormán (7).



Gadfly or Breeze-fly (? gle-here) — gleithire (6), cróídheog (6),
guibán (6), creabhar (10), crebar (9), creabhar caoch (7), tabhul (6).



Horse Botfly (bachan kapil) — beachán capaill (7), cleodh (7),
cleothar (Meath 7), creabhar caoch (2). The disease caused by
this fly is known as fóthach (7).



Gnat or Midge (minchiljog) — mionchuileog (6), meanbhchuileog
(6), coir mhíol (7), coirr mhíoltog (9), guibán (7).


L. 146


GLOW-WORM.



cuileag-shionnachain (6), lampróg (6).



GRASSHOPPER (dorsan).



dorsán (7), finnín feoir (6) corrachaoghall (6), brobhadán (6),
píobhaire fraoich (11), criogar féir (3), dreolán teasbhuigh (7),
teasbhuidhe (7), léumnach uaine (6).



HORNET.
? gaspidam (6).



INSECT (krihav).



croitheamh (6).



Small black insect — dointe (6). I cannot identify this insect.



Corn Insect — torain (6).



JELLY-FISH (? smugirle rón).



smugairledhe róin (3), beothachan (6).



LEECH (dalóg).



dallóg (6), daoil (6), deala (6), gaodh (6), criodhar (6),
sumaire (6), leomhan (6).



Horse-leech — gearr-ghainidh (7), gearrghuin (6), gealagur (6),
gealltholl (6), crub-capaill (3), derg-liaig (9), del fola (9).



Sea-leech — daoil-mhara (Scotch-Gaelic 8).


L. 147


LIMPET (barnjach).



báirneach (7), bárnach (1), casbhairneach (6), giopadán (7).



Large smooth limpet — fiadh bhairneach (3).



LOBSTER (gimach).



giomach (7), gliomach (3), balloisgteach (6), gulamach glamach (4).
Spiny Lobster — gliomach mhara (3).
Norway Lobster (so-called Dublin Prawn)? béardóg (7).



LOCUST (bjracnat).



breccnat (9).



LUG-WORM (see Worm).



LOUSE (méal).
míol (6), míol cinn (7), ceanndáil (6), cnapaire (6), cú cnáma
(9), saróg (6), míol cneis (7), sead (7), snasán (7).



Body-louse — míol cnis (7).



Crab-louse — ceart (9), sceart or sceartán (7).



Head-louse — míol cinn (7).



Pig-louse — sar (7), sarán (7), sor (7), során (7).
Sheep-louse — míolcaorach (6), seilioba (6), seiliunn (6),
sar (7).



Small-louse — (tick?) traodán (7), troigheadán (7). (Compare
Bug).



MAGGOT (kriv).



cruimh, crumh (7), cruim (9), cnuimh (7), cnuimheog (7), durróg
(6), frigh (7), manchnumh (7).
(Compare Caddis-worm, Worm and Mite).



The maggot causing swellings in cattle is known as dairb (7) —
see Warble-fly.


L. 148


MILLIPEDE



sclataran (6), ? caillech-chosach (6), corrachosach (6).



The Scotch-Gaelic words are cailleach-chaosach and corra-
chosach, according to Forbes.



MITE (fenjog).



fíneóg (6), cnuimh (7), cnuimheog (7), frigh (7) manchnumh (6).
been used for Mite, Maggot, and Fleshworm. (Compare Maggot).



MOTH (ljo-an).



leamhan (1), leadhm or leadhman (7), caunna (9), cauda, canna,
cana (6), míol críon (6), míol críonna d (7) luín (4), deadhmann
or deadh-mon (6), cú-finda (6).



Clothes-moth — droch (6).



MURRAIN-WORM (see Caterpillar).



MUSSEL (duljiken).



dúilicín (7), dubhlicín (3), sliogán dubh (7), fensgán (6), iascán
(7).



River or Pearl Mussel (shligan njaevin) — sliogán néamhainn (7).



OYSTER (eshire).



oisre (7), oisire (6), eisir (6), uisire (6), eistir (7).



PARASITE ON CATTLE (bulegadan bó).
bolgadán bó (7).



PERIWINKLE (faechan).



faochán (3), faochán dubh (3), faoch (7), faochóg (7), fíochóg (1),
daochog (6), píothán (4), giopadán (7), giartán (7), giratán (6),
daoch (6), meangán (7), miongán (7), miongóg (7), carbháirneach
(Kerry 7).


L. 149


Horse or Dog-winkle (Purpurea) (faechóg chiren). Faochóg
chuirn (7), fíochog chorn (1), faochóg mhadra (7), faochóg madaidh
(3), faochán chapaill (3), gilleachafionn (6), gillefionntruin (6).



PHOSPHORESENCE OF THE SEA (tine jaláin).
teine ghealáin (3).



PRAWN (klihán).



cloicheán (7), cloitheog (7), min-ghliomach (7), síbe runán (3).



PURPLE SHELL (murex) — (murach).
murach (7).



RAZOR SHELL, SPOUTFISH OR HOSEFISH (shkéen vara).



scian mhara (7), sgeana murú (4), musgáí (6), ? breallán
buidhe (7), muirscionn (6).



SCOLLOP OR SCALLOP (múshkén).



míuscín (7), mac muirgheach (7), muiríneach (3), cluaisín (3),
creach (6), creachán (6), sliogán creachainn (7), sliogán mara
(Kerry 7), sliogán muireadhach (7).



SCORPION (sgarp).
sgairp (6).



SEA URCHIN (gránjóg arige).



gráineóg fhairge (Green), cuan mhara (3), ? garbhán cloiche (7).



SHIPWORM (see Boring Shell).



SHRIMP (ribe-rovash).



ruibe róibhéis (7), ribe róin (7), rib rúnáin (7), réacla (7),
iasc meanmnach (7), cloicheán (7), cloitheog (7), (Compare
Prawn).


L. 150


SNAIL (shelhide).



seilchide (7), seilmide (7), seilighide (6), séimidhe (6), selide
(6), slíthide (4), seilcheog (7),



Sea-snail (turkar mara — turcar mara (6), daochán (7),
gnamhan (7).



SPIDER rúán ale).



rubhán allaid (7), ruadhán bhalla (2), damhain allaidh (6), dúbhán
alla (3), brandubhan (6), cuideog (6).



Water-spider or Water-bug (tjipel) — tiopal (7).



STAR-FISH (realtjén).



réiltín (7), réultiasg (6), méarán (Mayo 7), ladhar na mbhan (3)



TICK (kartán).



cartán (7), sceartán (7).



Sheep-tick (kartán kaerach) — cartán caorach (7) sor
caorach (7).



TOP-SHELL (Trochus) faochán mhuire (3),



WASP (ark vach).



earc bheach (7), eirc bheach (6), eirbheach (6), bheach gabhair (7),
beachán (7), beachán caruil (6), conspeach (6), gaispeadán (7),
seanánach (7), earc (7).


L. 151


WHELK.



Common Whelk (faechán éerin) faochán iarainn (3), faochóg
iarainn (3), staigín (3)



Dog Whelk (faechóg chapil) faochóg chapaill (7).



WIRE-WORM (see Worm).



WOOD-LOUSE, WALL-LOUSE OR SLATER (kjren-véel).
crín-mhíol (7), míol choille (6) míolchrainn (6), miola críonna
(Conn. 7 plural), míol balla (6), seadán (7), sclátuidhe (7).



WORM (kriv).



cruimh (7), cnumh (6), c uimheog (6), bratóg (6), brattadh (6),
darb (6), cruimh (6, 7), biasdóg (6), bias (6), biasd (6).



Earthworm (kadjóg) — caideóg (6).



Large Earthworm (kaljach na vjla) cailleach na bhfleadh (7).



Fleshworm (falán) — fealán (6)



Glowworm (see Glowworm).



Lugworm (log) — log (7).



Maw-worm or Stomach-worm (méel gailje) — míol gaile (6),
míol goile (7).



Wireworm (see Beetle).



Tapeworm (gjarebechán) — gearrbochán (6), dathag (Scotch-
Gaelic) (6).

19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services