Sliabh na mBan

Is saoth liom féinig bualadh an lae úd
4a dhul ar Ghaeil bhocht' 's na céadta a shlad,
5mar tá na meirligh ag déanamh géim dhínn
6's á rá nach aon ní leo pike ná sleagh;
7níor tháinig ár Major i dtús an lae chúinn
8's ní rabhamar féin ann i gcóir ná i gceart,
9ach mar sheolfaí aeireacht bó gan aeire
10ar thaobh na gréine de Shliabh na mBan.

Mo léan léir ar an dream gan éifeacht
13nár fhan le héirim istoíche is stad
14go mbeadh dúichí Dhéiseach is iarthar Éireann
15ag triall le chéile ón tír aneas;
16bheadh a gcampa déanta le fórsaí tréana,
17bheadh cúnamh Dé linn 's an tsaoil ar fad,
18's ní dhíolfadh meirleach de mhuintir Néill sinn
19ach bhuafaí an réim linn ar Shliabh na mBan.

'S é Ros do bhreoigh 's do chloígh go deo sinn,
22mar ar fágadh mórchuid dínn sínte lag,
23leanaí óga ina smól ann dóite
24is an méid d'fhan beo dhíobh cois claí nó scairt;
25ach geallaim féin dóibh an té rinn an feolmhach
26go mbeam-na i gcóir dhó le pike is le sleagh,
27is go gcuirfeam yeomen ag mún 'na mbróga
28ag díol a gcomhair leo ar Shliabh na mBan.

Is 'mó fear aosta is crobhaire gléigeal
31ón am go chéile do gabhadh le seal,
32go bhfuil córdaí caola ag baint lúth na ngéag dhíobh
33i nduinsiúin daora go doimhin faoi ghlas;
34gardaí taobh leo ná leomhfadh sméid 'rthu
35go ndéanfaí plé dhóibh i dtír thar lear,
36á dtabhairt saor óna namhaidh gan bhaochas
37in am an tsaothair ar Shliabh na mBan.
38

Tá an Francach faobhrach 's a loingeas gléasta
40le cranna géara ar muir le seal,
41's é a síorscéala go bhfuil a dtriall go hÉirinn
42's go gcuirfid Gaeil bhocht' arís 'na gceart;
43dá mba dhóigh liom féinig go mb'fhíor an scéal san
44bheadh mo chroí chomh héadrom le lon ar sceach,
45go mbeadh cloí ar mhéirligh 's an adharc á séideadh
46ar thaobh na gréine de Shliabh na mBan.

Tá baois óige ar an dream tá ar m'eolas,
49tá an aimsir óg 's an chabhair ag teacht,
50an té mhill na gnótha is é leigheasfaidh fós iad
51's ní dhíolfam feoirling leo cíos ná sraith;
52píosa corónach, an chuid is mó dhe,
53ar charaoid bhó nó ar ghabháltas ceart;
54beidh rince ar bhóithre is soilse á ndó againn,
55beidh meidhir is mórtas ar Shliabh na mBan.

B 1845-50lsc 19L

Slán chum Pádraig Sáirséal

A Phádraig Sáirséal, slán go dtí tú!
62ó chuais don Fhrainc 's do champaí scaoilte,
63ag déanamh do ghearáin leis na ríthe,
64is d'fhág tú Éire is Gaeil bhocht' cloíte.
65Och! ochón!

A Phádraig Sáirséal, is duine le Dia thú,
68is beannaithe an talamh ar shiúil tú riamh air;
69go mbeannaí an ghealach gheal 's an ghrian duit,
70ó thug tú an lá ó lámha Rí Liam leat.
71Och! ochón!

A Phádraig Sáirséal, guí gach nduine leat,
74mo ghuí-se féin is guí Mhic Mhuire leat,
75ó thóg tú an tÁth Caol ag gabháil thrí Bhiorra dhuit,
76's gur ag Cuileann Ó gCuanach a buadh leat Luimneach.
77Och! ochón!

Geobhadsa siar an sliabh seo im aonar,
80's geobhad aniar arís más féidir;
81's ann do chonaic mé an campa Gaelach,
82an dream bocht silte nár chuir le chéile.
83Och! ochón!
84

"Cé súd thall ar chnoc Bhinn Éadair?"
86"Saighdiúir bocht mé le Rí Séamus.
87Do bhí mé anuraidh in arm 's in éide,
88ach táim i mbliana ag iarraidh déirce."
89Och! ochón!

Briseadh na Cruiminne is briseadh na Bóinne
92is an tríú briseadh ag Móta Ghráinne Óige,
93an ceathrú briseadh in Eachroim Dé Domhnaigh,
94's buaileadh buille trom orainn ag Tobar Rí an Domhnaigh.
95Och! ochón!

Mo chúig chéad slán chúibh, a bhallaí Luimnigh,
98's chun na buíne áille do bhí inár gcuideachta;
99do bhíodh tinte cnámh againn is cártaí imeartha,
100is briathra Dé á léamh go minic dhúinn.
101Och! ochón!

Is 'mó saighdiúir meidhreach meanmnach
104do ghaibh an tslí seo le seacht seachtainí,
105fé ghunna, fé phíce is fé chlaíomh cinn airgid,
106ach tá siad sínte thíos in Eachroim.
107Och! ochón!

Tá leasú ag Ó Ceallaigh 's ní gaineamh é ná aoileach,
110ach saighdiúirí tapaidh dhéanfadh gaisce le píce;
111do fágadh iad in Eachroim 'na sraitheanna sínte,
112mar bheadh feoil chapaill ag madraí á sraoilleadh.
113Och! ochón!

. . . . . . .

Ansúd atá siad barr uaisle Éireann:
118Diúcaigh, Búrcaigh 's mac Rí Séamus,
119Caiptín Talbóid, croí na féile,
120is Pádraig Sáirséal, grá ban Éireann.
121Och! ochón!
122

B 1831-50lsc 19L

An Droimeann Dubh Ó

"A dhroimeann dubh dílis, a scoith shíoda na mbó,
128cá bhfuil do mhuintir nó an maireann siad beo?"
129"Tá siad sna díogaibh sínte faoin bhfód,
130ag súil le Rí Séamus a théacht insa gcoróin."

Dá bhfaighinnse cead aoibhnis nó radharc ar an gcoróin,
133thriallfainn go Sacsain d'oíche is de ló,
134ag siúl bogaigh is curraigh is sléibhte dubha ceo,
135nó go seinnfear ar dhromaibh "An Droimeann Dubh Ó"!

"Dia do bheatha don mbaile, a dhruimeann dubh ó!
138ba mhaith do chuid bainne is ba mhilis le hól,
139do chaoinfinn do leaca is do chom cailce mar rós,
140's do mhalairt ní dhéanfad, a dhroimeann dubh ó!"

B 1904 19
143U Anaithnid

Cáit Ní Dhuibhir

Tráthnóinín beag déanach, 's mo thréada agam á gcur ón síon,
148ar leataoibh chnoic im aonar, 's ba ghléasta do bhí mo phíob,
149bhí an ceol ba bhinne ab fhéidir ag éanlaith is gach nóta fíor,
150's do réir mar thuigeas féin iad, beidh Éire 'ge Cáit Ní Dhuibhir.

Tá leasacháinín aerach ar an dtaobh so 'ge ceann mo thí,
153's is moch gach maidin ghréine bhíonn an spéirbhean ann romham 'na suí;
154tá leabhar aici den Bhéarla agus roinnt bheag den Ghaelainn thríd,
155's é scríbhte i mbun gach véarsa ann go mbeidh Éire 'ge
156Cáit Ní Dhuibhir.

Tá míle dath ina clóca, is a bróigín ar dhath an fhraoigh,
159gúna den fhaisean nódh uirthi den tsórt bhíonn ar 'níon an rí;
160"a chumann chroí is a stór dhil, suigh go fóillín 's ní 'neosad
161puinn,
162ach go raghainnse arís in óige dá mbeinn pósta le Cáit Ní Dhuibhir".
163

Do shuigh sí ar bhinse taobh liom 's mo ghéaga do thit liom síos,
165do cheapas gur phlanda ón nGréig í is gur bhaol dom í theacht
166im líon;
167"An tú Júnó, Pallas, Vénus, nó Hélen do loisc an Traoi,
168nó an bhean do chloígh na céadta, nó bhfuil gaol agat le
169Cáit Ní Dhuibhir?"

"Is bean in imigéin mé, is mo chéile do chuaigh thar toinn;
172tá mo chlann go tuirseach traochta, tinn tréithlag, 's gan preab 'na
173gcroí;
174is níl aon fhear in Éirinn do bhéarfadh é féin dom bhuín,
175ná go dtabharfainn talamh saor dó agus tréada go bráth gan chíos".

B 1885-1942c 19D
178U Anaithnid

Sail óg rua

In Oileán Éadaigh atá mo ghrá is mo chéadsearc,
183an bhean ar lig mé léi mo rún 's mé óg,
184a bhfuil triúr an aon-chéill ag gol 'na déidh agam,
185is bean a mbréagtha, mo léan, faoin bhfód;
186tá mise tréithlag 's níl gar á shéanadh -
187níl mé ar aonchor ach mar an gceo -
188is a stór mo chléibh thú, is tú d'fhág liom féin mé,
189is go ndeachaigh tú i gcré uaim 's tú i do chailín óg.

In aois a sé déag 's ea fuair mé féin í
192is nár lách an féirín í ag fear le fáil,
193ba dheas a béasa is ba chumhra a méin mhaith
194is súil mar an réalt bhíonns ann roimh lá;
195"mo ghrá do bhéilín nár chum na bréaga,
196is do bhráid ghléigeal mar shneachta ar áill,
197do dhá chígh ghléigeal le do leanbh a bhréagadh,
198is a stór níor fhéad mé thú thabhairt ón mbás".

Dá bpósainn carnán de chaille ghránna,
201thóigfeadh a lán orm bheith ag gol 'na diaidh;
202ach an chiúinbhean mhánla a dtug mé grá dhi,
203is gan í ach 'na páiste tráth fuair mé í;
204b'fhearr liom go mór i mo dhiaidh sa ród í
205ag bleán mo bhóín 's ag gléas mo bhídh,
206ná saibhreas Sheoirse is a fháil ina ór bhuí,
207is gur faoi na fóide atá stór mo chroí.
208

Dá mbeadh fhios ag daoine leath mar bhímse
210tráth smaoiním ar mo chéad míle grá,
211bhíodh sínte síos liom dhá fhad an oíche
212is gur ar a cígh gheal a bhíodh mo lámh;
213's anois nuair a smaoiním nach liom a choíche í
214i mbun mo thí ná mo leanbh bán,
215fuil mo chroí istigh a bhím a thaoscadh,
216is, a Dhia, cén t-íonadh dhom é i ndiaidh mo mhná?

B 1895-1942 19D
219U Anaithnid
220Donncha Bán

Nach ar an mbaile seo chonaictheas an t-íontas
223ag Donncha Bán agus é dhá dhaoradh;
224bhí caipín bán air in áit a hata
225agus róipín cnáibe in áit a charabhata.

Tá spré Dhonncha Bháin ag tíocht abhaile,
228is ní ba, caoirigh, í ná capaill,
229ach clártha cónra agus coinnle geala,
230tobac is píopaí ag lucht a gcaite.

A Dhonncha Bháin, a dheartháir dhílis,
233is maith tá fhios agam céard a bhain díom thú -
234ag líonadh an chupáin 's ag deargadh an phíopa
235is ag siúl an drúchta go mall san oíche.

A Dhonncha Bháin, a dheartháir dhílis,
238nach breá na trí róid atá chun do thí-se -
239ród na mbó agus ród na gcaorach,
240'gus cosán socair faoi chosa daoine.

A Dhonncha Bháin, a thogha na ngaiscíoch,
243a chúil tromdhualaigh na gruaige daite,
244ní liachtaí lúibín i do chúl ag casadh
245ná grá ban óg i do chónra i dtaisce.

A Dhonncha Bháin, éirigh id sheasamh!
248tá buachaillí an Mhóinín ag tíocht dot fhaire;
249glac do chamán 's téirigh chun na haille
250is cuir an liathróid na liaga ó bhaile!
251

A Dhonncha Bháin, níorbh í an chroch ba dhual duit
253ach dul chun an sciobóil agus t'easair a bhualadh,
254an céacht a iompó deiseal is tuathal
255's an taobh dearg den fhód a chur in uachtar.

Dá mbeadh Donncha Bán san áit ba chóir dhó
258idir Caisleán an Bharraigh agus Baile an Róba,
259bhrisfí an chroch is ghearrfaí an rópa
260agus ligfí Donncha Bán abhaile ar an eolas.

A mhic Uí Mhaol Chróin ná raibh séan ort!
263ná raibh t'iníon ag iarraidh spré ort!
264ná raibh do chlann mhac agat i bhfochair a chéile!
265is tú bhain mo dheartháir dhíom a bhí geal gléigeal.

Thug tú th'éitheach, a scúille an mhí-áidh,
268ní lao bó bradaí a bhí i mo dheartháir,
269ach buachaillín cruinn deas ar chnoc is ar chnocán,
270's bhainfeadh fuaim go bog binn as camán.

A ghiolla úd thall a bhfuil casóg bhán ort,
273más duine ag imeacht thú, nár casa Dia slán thú!
274urlár lom agat agus mórán páistí,
275seisear dall orthu agus iad gan máthair!

A bhean úd thall a rinne do gháire,
278ná raibh tú oíche ach mar atá mé!
279do shúile ag silt 's do chroí bheith cráite
280is do dhá láimh timpeall ar mhac do mháthar!

Och, ón ó, nach ciúin í an oíche!
283agus ní ciúine ná mná do chaointe;
284tá ceann do chónra follamh 's a lár líonta,
285is Donncha Bán bocht mo dheartháir sínte.

An chéad ghlao a lig mé ba ag barr an bhaile é,
288is an dara glao ba ag teach leath bealaigh é,
289an tríú glao ba ag ceann na croiche é
290is bhí Donncha Bán 's an ceann dá scaith' dhe.

Tá mé ag siúl ó tháinig an oíche,
293mo dhá láimh oscailte is mo bhrollach scaoilte;
294pardún mo dhearthár i mo bhrollach scríofa,
295is ar theacht i láthair dhom bhí mo dhíobháil déanta.
296

B 1902 19
298U Anaithnid

Carraig Aonair

An Luan úd an áir tháinig suaimhneas ró-bhreá
303agus ghluaiseadar uaimse uair bheag roimh lá,
304ag iascaireacht ar bhád i gciantaibh á mbá,
305d'fhúig iarsma na bliana ina ndiaidh go bhfaighead bás.

B'é Cormac mo stór, orú, togha na bhfear óg,
308mar bhí sé modhail múinte dea-chlúmhail go leor;
309do scríobh sé ar an gcóir leis an mbúcla bhí ina bhróig
310gurbh í Carraig Aonair a chéile go deo.

B'é Finín mo mhaoin, an té b'óige dem chlainn,
313agus coicís ón lá sin do tháinig sé i dtír
314gan tapa gan bhrí, gan anam 'na chroí,
315is mo scéal dubhach mar chuala a thuaraim, foraoir!

Tá duine eile dem chlainn ná tráchtaim air puinn,
318Donncha mo sciosaire, fear cothaithe mo thí,
319go mbeadh an fia aige ón gcoill 's an lacha ón linn,
320fideoga dubha an tsléibhe amuigh 's gan bhréag cearca fraoigh.

Nuair a ghabhaimse ansúd síos agus fhéachaim faoin linn
323's nuair a chím Carraig Aonair, ó! pléascann mo chroí;
324thar n-ais liom arís 's is doilbh mo shlí,
325mar is í Carraig Aonair is céile dom chlainn.

Mo chreach is mo dhíth ná deaghadar uaim ar loing
328ar fad lena chéile thar na tréanfharraigí;
329do bheadh mo shúilse le Críost, lena chúnamh arís,
330go dtiocfaidís chúmsa na lúbairí groí.

'Iníon, ó! mo chroí, ná goil-se is ná caígh,
333mar gheobhairse togha nóchair dhéanfaidh gnó dhuit is tíos;
334ach ní bhfaigheadsa mo bhuíon ná mo thriúr d'fhearaibh groí,
335ná mo cheathrar breá múinte de lúbairí groí.

A chlann ó! mo chroí, nó an trua libh mar bhíonn
338bhar n-aithrín bocht aosta ag géarghol 's ag caí,
339'na chuaille bheag chríon i gcúil uaigneach an tí -
340is an bhean tá in áit bhar máthar nach cás léi mar bhím?
341

'S í an Nollaig seo chúinn an Nollaig faoi chumha
343- mo cheathrar breá brolla-gheal fé shruthaibh na dtonn -
344's dá bhfaighinnse an triúr tá go domhain insa tsrúill
345is ró-bhreá mar shínfinn is mar chaoinfinn iad súd.

Ó! agus léan ar an mnaoi a thug uaithi an drochghuí,
348nár ordaigh don fhear aosta bheith taobh lena chlainn
349ar muir nó ar tír nó ar na farraigí i loing,
350mar is í tonn Charraig Aonair d'fhág tréithlag mo chroí.

B 1939 19
353U Anaithnid

Caoineadh Dhiarmada mhic Eoghain Mhic Cártaigh

358"B'é áit 'nar chónaigh muintir Dhiarmada ná ar an gCláraigh,
359in aice Shráid an Mhuilinn. Deallraíonn an sgéal go rabhadar so go
360táchtmhar. Bhí Diarmaid 'na cheannaí ime i gCorcaigh fé mheas
361mhuar, agus níos mó ime aige á fháil ná mar a bhí ag aon cheannaí
362eile. Maidean dá raibh máthair Dhiarmada ag crú na mbó amuigh
363sa tuar fuair sí sgéala ar bhás a mic a gCorcaigh. Níor fhan sí le
364hatharach éadaigh a chur impi, ach d'imigh uirthi agus an bhuarach
365'na láimh. Shiúlaigh gach coiscéim de isteach go Corcaigh. Bhí
366gach éinne i gCorcaigh i mbun a ngnótha féin ar fuaid na cathrach.
367Fiú amháin bhí mná ag sníomh olla in aice léi, i dtreo go n-airíodh
368sí fuaim an túrainn. Bhí roinnt eile bhan a bhailigh timpeall
369uirthi, iad go muar-mheasúil, ag gáirí im dhriuch agus im éadach na
370mná. Ach do dhin sí tagairt dóibh go léir ina caoine, agus dúirt":

A mhná na muitseana
373is na ngad suinceana,
374do bheadh sibh sruimilte
375dá ngabhadh sibh Muisire
376is an cnoc ba ghiorra dhó
377fé mar a dhineas-sa.

B'id é uair a thosnaigh sí ar chaointeoireacht a mic:

Mo chara thú is mo chumann,
382is deirid na mná so liomsa
383go ndéanfá ceannaithe a bhriseadh,
384is gur agat a bheadh túrleacan an ime;
385go gcuirfeá long ar uisge,

is go dtabharfá anall leat bruinneall
387's a cothrom óir 'na coinnibh,
388a Dhiarmaid mhic Eoghain na Tuinne,
389gur ghile liom tú im choinnibh
390ná an giúistís is ná an breitheamh
391is ná méara an chána dheirg.

Mo chara is mo thaitneamh thú,
394is dá mbeadh glao fhada agam
395nó coisí ana-mhear
396a raghadh don Mhainistir
397nó go Duiriseán Ala soir
398mar a bhfaghainnse gasra
399na srianta ndearga
400is na mbéalbhach airgid
401a bhainfeadh lasrach'
402a croí na gcarraigreach'
403ag triall is ag tarrac ort,
404cé fuaras marbh tú
405ag ceann Tí an Mhargaidh
406gan éinne ag amharc ort
407ach búir nó Sasanaigh
408nó clann ceannaithe!
409Go raibh maith agaibhse,
410is Dé 'n-úr mbeathasa,
411ó bhí sé ina easba orm
412ar lár na cathrach!.

Mo chara thú is mo shearc,
415a leoin d'fhuil uasal cheart,
416go dtéadh do litir i bhfad
417ó thuaidh agus ó dheas
418is siar go Trá Lí isteach,
419go Corcaigh arís thar n-ais,
420mar a gcaithfeadh na breithiúin stad,
421is giúistísí na mbreab,
422go gcuirteá dhíot do cheacht
423go ciúin agus go ceart,
424is go ligteá braighde amach
425do bhíodh go doimhin fé ghlas.
426

Mo chara thú is mo stór,
428is dá mbeifá agam ar neoin
429idir dhá Mhuisire an cheóigh,
430nó Clárach bheag an spóirt,
431is 'mó cailín álainn óg
432is bruinneall cheansa chóir
433is marcach buatais nódh
434do leogfadh anuas a ndeoir
435is do bhrisfeadh leat a nglór,
436a Dhiarmaid ghil mhic Eoghain,
437ná fuair do thuairisc fós.

Mo chara is mo rún tú,
440is dá mbeifá id dhúthaigh
441mar ar hoileadh ar dtúis tú,
442ní mustairt ná túrann
443a bheadh orthu mar chúram
444ach mná ag liúirigh
445is fir ag búirthigh,
446bóithre ba chúng dóibh
447ag dul at thiúnlac
448go Duiriseán súgach
449an chaisleáin chúinnigh,
450mar a bhfásaid úlla
451is caora cumhra,
452cnó buí ag lúbadh
453meas go glúin ort,
454ba boga ag búirthigh
455maidean lae dhrúchta
456ad iarraidh a gcrúite -
457mo bhuinneán úr geal
458do chodail im chomsa
459is do hoileas gan chúntar
460is tá ag tabhairt a chúil liom,
461is mé ró-thúrsach
462i gCorcaigh na long leat!
463

Mo chara is mo lao thú,
465is an raghfá féin liom
466go Duiriseán aerach? -
467mar a bhfuil gach aon rud
468is breátha in Éirinn
469ach amháin an t-aonlocht
470ná fuil cuan chun éisg ann:
471mara bhfuil san féin ann,
472tá mil bhuí is céir ann,
473teas ón ngréin ann,
474lag ón mbraon ann,
475fasc ón ngaoth ann,
476duilliúr na gcraobh ann
477thar bhráid a chéile,
478is tobar breá naofa ann
479a bhíonn ar fiuchadh gan traocha
480le feartaibh an Aon-Mhic.

Mo chara is mo chumann tú,
483is éirigh ar t'uillinn chúm,
484cuir fuinneamh it iosgadaibh
485go ngabham trí Mhuisire
486na bó baininne
487nár treabhadh riamh iomaire ann,
488nár ceangladh punann ann,
489ná cnósaítear ithir ann,
490ach fineán borra-ghlas
491is fraoch go hiosgalaibh
492is ceol ag fiolaraibh
493ag gabháil dá imealaibh.

Mo chara is mo ghrá thú,
496is níl bean acu láithreach
497a thabharfadh trí ráithe
498loma-lána
499ag iompar do chnáimh ghil
500dhá bhliain ag tál ort
501ag déanamh fir mhóir bhreá dhíot -

tabhairt suas álainn,
503culaith ón Spáinn ort,
504buatais bhláfar
505spoir ar do shála
506fuip id láimh dheis
507ar muin lárach
508cois-fhinne báine
509ag gabháil trí Chlárach
510ag dul ag fiosrú a mháthar -
511ná go mbeidís cásmhar
512fé mar atáimse.

Mo chara is mo ghrá thú,
515is a mhná so láithreach,
516's is deireanaí tháinig,
517ná seasaíodh sibh ar áitibh
518nó ar mhullaíbh árda
519'fé'aint an bhfeicfeadh sibh a lánchuid
520de mharcaigh is a mná acu? -
521an chlann mhuar bhreá so
522Eoghain Mhá' Cártha
523ag teacht ag fiosrú a máthar
524atá ró-chásmhar
525inniu is amáireach.

Mo chara thú is mo chumann
528is cá bhfuil bean Tí Shráid an Mhuilinn?
529bean Tí Chroise an tSionnaigh?
530nó bean Tí na Rátha Bige?
531nó bean Aonais Í Dhála an Iunaigh
532aniar ón gCarraigín Cille?
533ná fuilid siad anso im choinnibh
534ag gol i ndiaidh mo linbh
535a fuaras romham gan friotal
536ag sign na bó nár doireadh
537nár crúdh agus nár sniogadh
538is nár bhuail riamh fós aon duine.
539

B 1918-40 19
541U Anaithnid
542Ciach ar na bairnigh!

Ciach ar na bairnigh!
545's a dheó uch uch ón!
546's ar na priachánaibh bána!
547is a dheó uch uch ón!
548mian mhic a tharlaigh,
549a bhí ar mo leasmháthair,
550do chuir sí anso am bá mé,
551is a dheó uch uch ón!

Dá mbeadh fhios ag mo ghrá geal
554's a dheó uch uch ón!
555go mbeinnse anso báite,
556is a dheó uch uch ón!
557ní stadfadh sé 'en stáir sin
558de chnoic is de bhántaibh
559nó go dtagadh sé im láthair,
560's a dheó uch uch ón!

Tá mo leanaí gan chíoradh,
563is a dheó uch uch ón!
564's a gcosa gan ní acu,
565is a dheó uch uch ón!
566tá a mborlaí siúd scaoilte
567ag tarrac na gaoithe
568agus mise anso sínte,
569is a dheó uch uch ón!

Tiocfaidh na sagairt amáireach,
572's a dheó uch uch ón!
573agus leis an biocáire,
574is a dheó uch uch ón!
575's beidh an t-aifreann ard acu
576á léamh ar mo chlár-sa
577agus mise anso báite,
578is a dheó uch uch ón!
579

Beidh bean eile ag mo ghrá-sa,
581is a dheó uch uch ón!
582gurb ainm dhi Máire,
583is a dheó uch uch ón!
584beidh cóiriú mo leapa
585fé chuirtíní bána
586agus mise anso báite,
587is a dheó uch uch ón!

B 1886-1902 19D
590U Anaithnid
591Caoineadh Liam Uí Raghallaigh

I mo bhaintreach 's ' mo mhaighdean fágadh mé go hóg -
594nó ar chuala sibh, a chairde, gur báitheadh mo mhíle stór?
595dá mbeinnse amuigh an lá sin 's mo dhá láimh sa mbuille mór,
596dhéanfainn dídean dhuit, a William Reilly, is leigheasóinn do bhrón.

An cuimhneach libh an lá bhí an tsráid seo lán de mharcaigh,
599de shagairt 's de bhráithre ag trácht ar ár mbainis?
600bhí an fhidil ar ceann cláir ann 's an chláirseach á freagairt,
601's dháréag de na mná bána ann le mo ghrá-sa chur ar leaba.

Níor mhór liom dhuitse, a Rílligh, thú bheith do chliamhain ag an rí,
604agus cuirtíní gléigeala a bheith ar gach taobh dhíot ' do luí,
605maighdean chiúin chéillí a bheith ag réiteach do chinn,
606's ó luadh sinn le chéile is trua mar d'éag tú le mo linn.

Níorbh ait liom scéal cráite bheith amáireach ag t'athair
609ná ag banaltra na gcíocha bána a thál ort ' do leanbh,
610ní áirím do bhean phósta nár chóirigh riamh do leaba,
611is nuair a shíl mé bheith ' do phógadh 's ar do thórramh bhí an bhainis.
612

Bhí tú ar an triúr úd a fuaidh go Cill Chomáin
614ag tíolacadh an Athar Piotar bhí in aois a cheithre fichid;
615dá dtigtheá faoi cheann míosa ach, mo léan choíche, ní thiocfaidh,
616's nach tusa sin bean san oíche is a caoifeach i mbarr toinne!

Tá do shúile ag na péiste is do bhéilín ag na portáin,
619tá do dhá láimh gheala ghléigeal ar aon-tsruth leis na bradáin;
620b'é do chom bhí seang séimhí is gan bhréig ba tú bhí folláin!
621ach 's é mo léan thú a bheith i t'aonraic, a Neil óg Nic
622Siúrtáin.

B 1931-35 19
625U Ón chaint bheo i gConnachta

Amhrán na Trá Báine

Faraor géar nár cailleadh mé an lá ar baisteadh mé go hóg,
630sul má fágadh ' mo chadhan aonraic mé gan feithide an bhéil bheo,
631níl deartháir a'm, níl deirfiúr a'm is níl mo mháithrín beo,
632tá m'athair bocht lag aosta is, a Chríost, cé híonadh dhó?

Mo mhallacht do na curachaí is mo bheannacht do na báid,
635mo mhallacht do na curachaí atá thall sa Trá Bháin,
636's iad a bhain mo cheathrar dearthár dhíom a raibh feilm acu ann,
637's nach cuma leis an gCeallach é ós é féin atá ina n-áit.

Báthadh Tom is Peadar 's bhí caitheamh mór 'na ndiaidh,
640'gus deartháir eile Máirtín a báthadh fadó riamh,
641Micil bán ba mheasa liom dá bhfaca mé ar a chine riamh,
642's mo mhallacht don tonn bháite, is í d'fhága mo cheann liath.

Shoraidh dhaoibhse, a dhearthárachaí, nach dtáinig isteach i dtír!
645go gcuirtí cónra gheal oraibh amach ó láimh an tsaoir,
646go gcaoineadh mná an bhaile sibh, a gcleamhnaithe is a ngaoil,
647seachas bheith á ruaigeadh idir farraigí is á gcartadh ó mhaidhm go
648maidhm.
649

An gcuimhníonn sibh, a chailíní, an lá ar fhága mé an Trá Bháin?
651ní bhfuair mé an té chuir comhairle orm ná dúirt liom fanacht ann.
652ach chúns fhágfas Dia mo shláinte agam is caraid ó Rí na nGrást,
653pé'r bith státa i racha mé ní chasfaidh mé go bráth.

B 1886-1934 19D
656U Anaithnid

Aifí Mac Giobúin

A phlúr 's a scoth na Féinne
661agus údar ceart an Bhéarla,
662ba tú an buinneán breá gan aon-locht
663ón bhfréimh go dtí an barr;
664's é mo léan, is luath a d'éag tú,
665thiar in iargúil Éireann,
666gan éinneach de do ghaolta
667le do bhréagadh os cionn cláir.

Nach iomaí marcach spéiriúil
670'gus cúlóg dhathúil ghléasta
671a thiocfadh ort ag féachaint
672's tú ag déanamh chun an bháis;
673's marach an chinniúint gheall Mac Dé dhuit
674bheadh do shochraid leath le hÉirinn,
675na gárthaí "Beannacht Dé leat
676's go dté tú ar staid na ngrás!"

Ní binne labhraíos éanlaith
679faoi bhruach na coille craobhaí,
680tá an lon dubh, an chuach 's an chéirseach
681gan aon smid amháin;
682tá an smóilín mhilis bhéilbhinn
683's na faoileáin gheala ag géarghol,
684tá an eala ar bhruach Loch Éirne
685is ní féidir léithe snámh.

Níl measa ar bharraí géaga
688ná torthaí ag tíocht in éineacht,
689níl an teas mar bhí sa ngréin ghil
690ná an féar glas ag fás;

tá an ghealach is na réalta
692faoi dhuifean is faoi éicliops
693ó d'imigh croí na féile
694thug an chraobh leis as gach ceard.

Cuireadh fuair an péarla
697go Flaithis Dé chun féasta,
698is beidh daoine uaisle ag géarghol
699gan léann a bheith ar a gclann;
700's tá an taobh ó dheas seo d'Éirinn
701gan oideas ceart ag éinneach,
702níl spórt ar bith ná pléisiúr
703ag éinneach le fáil.

Is measa liom ná an méid sin
706an buaireamh tá ar Ghaela,
707an sméar mhullaigh a dhul i léig orthu
708le héagóir is le feall;
709's gurb as Cill Ala a ghluais an dé-smál
710a dhíbhir sinn ó chéile,
711na Francaigh a thíocht go hÉirinn,
712mo léan agus mo chrá!

An seanfhocal 's ní bréag é,
715coidir is ná taobhaigh
716an coimhthíoch choích' má fhéadair
717's beidh tú níos fearr;
718's gurb é chuala mé ag gach éinneach
719gur mairg riamh a thréigeas
720a dhúiche féin ná a ghaolta
721is bheith ina aonraic go bráth.

Mo chreach agus mo léan géar!
724's é Aifí fuair le léamh é,
725is fada siar in Éirinn
726a rinneadh éagóir air is feall;
727's níl clúid ná ceard de Éirinn
728a dtiocfadh anó air ná géibheann
729nach iomaí fear breá spéiriúil
730a d'éireodh ina pháirt.
731

B 1925-35 19
733U Anaithnid

Tomás Bán Mac Aodhagáin

Ag tíocht ó theach an tórraimh dhom a dhearc mé stór mo chroí,
738is é mo bhrón agus mo dheacair nach ar mo leaba chaith mé an oích';
739tá arraing ag gabháil treasna thríom 's ag cónaí i lár mo chroí,
740ach, a stór, mura mbí tú abhaile liom ní mhairfe mé beo mí.

Tháinig Tomás Bán ar cuairt chugam 's mé in uaigneas beag liom féin,
743séard dúirt sé "ná bíodh buaireamh ort ná rud ar bith mar é,
744a chúilín catach buadánach, is leat a cailleadh mé,
745is gur measa liom naoi n-uaire thú ná an mháithrín tá i mo dhéidh".

A chomharsanaí is a chomhairleachaí ná tógaidh orm é,
748má chuaidh mé ag múnadh an eolais go hóg le stór mo chléibh,
749ní bhfuair mé riamh droch-eolas air go fóill ó rugadh mé,
750's mura bhfeicinn ach ag gabháil an bóithrín é, go dtógfadh sé mo chroí.

'S tá cuireadh go Cill Choinnigh ? orm is caithfeam a dhul ann,
753beidh ann seisiún ceathrúnach idir Gaeil is clanna Gall,
754ní thligfear ann ach beirt icínt is crochfar iad, mo léan,
755mar tá Tomás Bán Mac Aodhagáin is Mac Uí Mhaoláin lena thaobh.

Tá garda breá láidir ag teacht le stór mo chroí,
758Gearaltaigh Chluain Dálaigh agus arm seasta an rí,
759Major Óg Ó Conaill 's Ó Ceallaigh as Cluain Aoidh,
760is dá mbeadh triúr mar Chonall Óg agam ní chrochfaí stór mo
761chroí.

Ní slad mainistreach ná teampaill a rinne stór mo chléibh,
764ní feoil ná geir a shantaigh sé ná rud ar bith mar é;
765i ngeall ar bhólacht Stanley a crochadh é, mo léan!
766's an té bhfuil truaí do Chlanna Gall aige, an ceann go gcaille sé!
767

'S a Thomáis Bháin Mhic Aodhagáin, 's é mo léan tú a dhul i
769gcill,
770's ní híonadh liom do mháithrín bheith brónach i do dhiaidh;
771dá mbeitheá ar leaba an bháis aici, cér chás dhi thú a bheith
772tinn?
773- ach do chrochadh as na sáltrachaí is an bháisteach le do dhroim.

B 1895c 19D
776U Anaithnid
777Caoineadh Dhomhnaill Óig

Rachaidh mise suas go hInis Gé ar cuairt
780go bhfeice mé go luath na saoithe,
781go bhfágad iad gan ghruaim, gan osna trom ná crua,
782mar nach gcluinim ann á lua ach caoineadh;
783ba mhaith an fear thú ar cuan ag múnadh is ag tabhairt suas,
784'gus, a Dhomhnaill Óig, nach luath an scaoileadh!
785níorbh fhada liom an uair do do mholadh ar an uaigh;
786tá scoith Mhag Fhiontaigh, 's é is trua liom, sínte.

Nach duairc a fuarthas thú is sinne uilig faoi chumha,
789nach dtáinig tú go humhal sásta;
790chaill mo chos a lúth, agus radharc ó mo shúil,
791ag feitheamh ar gach cuan dá dtráigheadh;
792mar chonaiceamar thú i do rith, do léim 's do lúth,
793is do bhuille breá buan rámha;
794seo mo bheannacht leat go buan go Flaitheas Dé na nDúl
795's ní fada liom thú sa gcúirt neámhdha.

Nach mairg atá de do dhíth in aimsir bhaint an lín,
798's an eorna ag lasadh buí sa bhfómhar;
799sin is gach uile ní le molfaí fear i ngníomh,
800mo chreach 'gus mo mhíle brón thú!
801dá mba cogadh é nó síoth, ba taoiseach é ar an mbuíon,
802agus bhréagfadh muga dí Dé Domhnaigh;
803cé híonadh do do ghaolta bheith buartha de do dhíth?
804agus, a churacháinín, choíche brón ort!
805

B 1904 19
807U Anaithnid

Caoineadh na dtrí Muire

"A Pheadair, a aspail, an bhfaca tú mo ghrá geal?"
812Ochón agus ochón ó!
813"Chonaic mé ar ball é i lár a namhad,"
814Ochón agus ochón ó!

"Gabhaigí i leith, a dhá Mhuire, go gcaoine sibh mo ghrá geal,"
817Ochón agus ochón ó!
818"Céard atá le caoineadh againn mura gcaoinimid a chnámha?"
819Ochón agus ochón ó!

"Cé hé an fear breá sin ar chrann na páise?"
822Ochón agus ochón ó!
823"An é nach n-aithnír do mhac a mháthair?"
824Ochón agus ochón ó!

"'S an é sin an maicín a d'iompair mé trí ráithe?"
827Ochón agus ochón ó!
828"nó an é sin an maicín a rugadh sa stábla?"
829Ochón agus ochón ó!

"Nó an é sin an maicín a hoileadh in ucht Mháire?"
832Ochón agus ochón ó!
833"Éist, a mháthair, is ná bí cráite,"
834Ochón agus ochón ó!

"'S an é sin an casúr a bhuail tríot na tairní?"
837Ochón agus ochón ó!
838"nó an í sin an tsleagh a chuaigh trí do lár geal?"
839Ochón agus ochón ó!

"Nó an í sin an choróin spíonta a chuaigh ar do mhullach álainn?"
842Ochón agus ochón ó!
843"Éist, a mháthair, is ná bí cráite,"
844Ochón agus ochón ó!
845

"Éist, a mháthair, is ná bí cráite,"
847Ochón agus ochón ó!
848"tá mná mo chaointe le breith fós, a mháithrín,"
849Ochón agus ochón ó!

"A bhean atá ag gol de bharr mo bháis-se,"
852Ochón agus ochón ó!
853"beidh na céadta inniu i nGairdín Phárthais,"
854Ochón agus ochón ó!

B 1906-40c 19
857U Anaithnid

Amhrán Mháire Ní Mhongáin

Bhí beirt mhac agam bhí oilte tóigthe
862's ba ghearr ba lón dom iad, céad faraor géar!
863d'fhága siad a ndeirfiúr bhocht gach maidin Domhnaigh
864ag sileadh deora is gan caint ar ghléas;
865ní hé an fear ab óige a chráigh go mór mé -
866cé go mba lách an leoinín le mealladh é,
867ach an mac is sine acu is é mhearaigh is bhreoigh mé,
868agus mí ní beo mé le cumha ina dhéidh.

A Pheadair mhuirneach bhí oilte múinte,
871a d'imigh ar chúntar a bheith ní b'fhearr,
872bhí gnaoi na gcomharsan ort fhad 's bhí tú frúmsa
873's ba mhaith an cúntóir thú amuigh le Seán;
874iarraimse ar Mhuire go bhfaighe tú iomlacht
875's fortún cumhachtach ó Rí na nGrást,
876bhéarfas abhaile agam thú slán gan chontúirt
877mar is mór mo chumha i ndiaidh mo mhicín bhán.

Nach fada an seasamh agam é le bliain 's trí ráithe
880gan mé féin a bháthadh nó a chur den tsaol,
881's tú i do sheasamh san arm Gallda
882is gan dá bharr agat ach beagán bídh;
883dá mba i mBaile na Cille a bheadh do chnámha
884ní bheinn leath chomh cráite ar fad i do dhiaidh,
885ach mo chúig chéad beannacht leat go cúirt na ngrásta
886mura bhfuil sé i ndán dom thú a fheiceáil choích'.
887

Is mac gan chumann thú anois dar liomsa
889nach dtigeann ar cuairt agam d'oích' ná de lá,
890a chaith trí ráithe gan scíth ad iompar
891's chuaigh i gcontúirt leat aon oíche amháin;
892thug mé scoil dhuit is beagán múinte
893do réir mo chumhachta nó arís ní b'fhearr,
894's nach beag a ghoilleas mo ghalra dubhach ort,
895cé ar bith cuan a bhfuil tú ann.

Nach beag a bhfuil fhios aige leath mo dhólais
898's a liachtaí brón tá ag gabháil trí mo chroí,
899ghlac mé tinneas is chaill mé bó leis
900's níl luach na cónra agam mura bhfuil ag Críost;
901ní hé sin fhéin a chráigh go mór mé
902ach mar rinne mé an pósadh ar ais arís,
903's é bhain an chlann díom bhí oilte tóigthe
904is d'fhág muirín óg orm 's mé lag 'na gcionn.

'S cá bhfuil truaí in Éirinn is mó ná mé
907i ndiaidh an chéadmhic a chráigh mo chroí,
908ag guidhe Dé is ag déanamh déirce,
909is nach bhfaighim aon scéala uaidh ar muir ná ar tír?
910nuair fheicim mná an bhaile is a gclann in éineacht
911caillim mo radharc agus meabhair mo chinn,
912ach tá deireadh mo chainte is mo chomhrá déanta
913is ní labhród smid go dté mé i gcill.

B 1925-52 19
916U Anaithnid

Amhrán Mhuighinse

Dá mbeinn trí léige i bhfarraige -
921nó i sléibhte i bhfad ó thír,
922gan aon neach beo in aice liom
923ach raithneach glas is fraoch,
924an sneachta á shéideadh aduaidh orm
925's an ghaoth á scuabadh dhíom,
926mé bheith ag comhrá le mo Taimín bán
927níorbh fhada liomsa an oích'.

Tá pian i mbéal mo chléibh agam
930a chuirfeadh na céadta mar mé 'un báis,
931's tá mé cinnte dearfa
932nach bhfuil mo leigheas le fáil;

a Dhia, cén fáth nár fhág tú mé
934go bhfilleadh an lá breá,
935go mbeadh an chuach ag seinm dhúinn
936's an duilliúr glas ag fás?

Dá mba tusa féin a d'imeochadh
939is mise fanacht i t'áit,
940nach mbeinn i gcionn do chlainne dhuit
941gach oíche agus gach lá?;
942mar shiúilfinn féin an cúige leo
943agus páirt de Chontae an Chláir,
944's go deo deo ní smaoineochainn
945ar aon duine a chur i t'áit.

Bíodh mo chónra déanta agaibh
948as fíorscoth gheal na gclár,
949's má tá Seán Ó hEidhin i Muigh-inis,
950bíodh sí déanta óna láimh,
951bíodh caipín 's ribín inti istigh
952is iad go rí-dheas faoi mo cheann,
953's tá triúr ban óg faoi shliabh agam
954a chaoinfeas mé go hard.

Dá mbeadh mo chlann sa mbaile agam
957an oíche a bhfaighinn féin bás,
958nach dtórróidís go gnaíúil mé
959trí oíche agus trí lá?
960bheadh píopaí fada cailce acu
961is ceaigeannaí a bheadh lán -
962's tiúrfaidh Páidín Mór go Muighinis mé
963nó is mór a bheas an lá.

'Gabháil siar le Inse Ghainimh dhó
966bíodh bratach ina chrann!
967ó! ná cuiridh i Leitir Calaidh mé -
968ní ann atá mo dhream;
969ach tugaigí go Muighinis mé
970áit a gcaoinfear mé go breá,
971beidh solas ar na dúchannaí
972is ní bheidh uaigneas orm ann.
973

B 1890-1926 19D
975U Anaithnid
976Príosún Chluain Meala

D'imíos óm mhuintir le hard-intinn gan chiall,
979liostáil mé san arm 's níor fhanas ach bliain,
980d'éalaíos i ganfhios, 's ar an mbaile bhí mo thriall,
981's gur i bpríosún Chluain Meala tá mo leaba le bliain.

Istoíche Dé hAoine is mé gabháilt síos 'gesna barracks
984casadh light-horse saighdiúirí orm 's iad líonta dá gcuid arm,
985gheit mé is bhíog mé is níor fhan brí ionam ná tapa
986agus rith mé naoi míle gan bhríste ná hata.

Cuireadh ar athchúirt mé ó Phort Láirge go Cluain Meala,
989ní raibh duine gheobhadh páirt liom ná cairde im aice,
990dúirt Bagwell ag siúl na sráide go raibh an chnáib dom á smearadh,
991is má chuirid chun báis mé na grása go bhfaighe m'anam.

Bíonn rinnce ar chrosbhóithre gach Domhnach 'ge baile,
994bíonn cluiche ar bhánta, poc báire is dibheairsean,
995bíonn cailíní óga ann, mná pósta is a bhfearaibh,
996'gus Mallaí dubh deorach 's hóigfhear faoi ghlasaibh.

Tá fhios ag Dia dílis 's ag Rí geal na bhFlaitheas
999go rabhas ar an mbuachaill b'fhearr tuairisc 'ge baile,
1000ar shúgradh is ar gháire nó iomáint ar an bhfaiche
1001is go mbuailfinn poc báire chomh hard leis an ngealaigh.

Tá mo shrian 's mo dhiallait ar iasacht le fada,
1004is mo chamán ag fiaradh is ag liathadh fén leaba,
1005tá mo liathróid á bhualadh 'ge buachaillí an bhaile,
1006is mar bharr ar gach scéal táimse daortha i gCluain Meala.

B 1849-1936 19L
1009U Anaithnid

Contae Mhaigh Eo

Liostáil mé le sergeant ar shráid an bhaile mhóir,
1014shíl mé gur bhreá an rud é mar bhí mé bog óg;
1015fuair mé gunna fada láimhe,
1016claidheamh géar is barr air,
1017'gus shíl mé féin go mb'fhearr sin ná lán loinge d'ór.
1018

Ar an loing seo, a Pheaid Uí Línse, a bhímse ag déanamh bróin,
1020ag osnaíl gach aon oíche is go síorraí ag sileadh deor;
1021's mé bheith i bhfad óm mhuintir,
1022mura mbeadh gur dalladh m'intleacht,
1023dar m'fhírinn' is maith a chaoinfinnse Contae Mhaigh Eo.

Mara mbeadh bás mo mháthar bheinnse maith go leor,
1026d'ólfainn leann Spáinneach i gcomhluadar ban óg;
1027ach chomh beag síor-ól na gcárta
1028is an dlí seo a bheith ro-láidir
1029i Santa Cruz ní fhágfainn mo chnámha faoin bhfód.

Beir mo bheannacht leat go hÉirinn, 's má théann tú don Aill
1032Mhóir,
1033aithris do mo ghaolta nach mbeidh mé i bhfad beo;
1034nuair a shíl mé dhul dá bhféachaint
1035gur gafa bhí mé i ngéibheann,
1036's nach amhlaidh gheall Mac Dé dhom ach i gcianta faoi bhrón.

Nach ar Chnoc na Ceathrún Caoile bhíonns an siamsa agus an spórt,
1039tá cearca is coiligh fraoigh ann go síorraí ag seinm cheoil,
1040tá sméara dubha ar chraoibh ann,
1041tá úlla cumhra buí ann
1042's tá géimneach bó is lao ann tíocht oíche' Fhéil Muire móir'!

Ach a dtige cnoc na Cruaiche ar cuairt go hAbhainn Mhór,
1045Acaill go Cúl Luachra ag buachailleacht na mbó,
1046ach a bhfása Gleann na nÍntrí
1047faoi úlla cumhra geimhridh,
1048is ansiúd a bheas mo thriallsa go Contae Mhaigh Eo.

B 1860 19L
1051U Anaithnid

An spailpín fánach

Go deo deo arís ní raghad go Caiseal
1056ag díol ná ag reic mo shláinte,
1057ar mhargadh na saoire im shuí cois balla
1058nó im scaoinse ar leataobh sráide;

bodairí na tíre ag tíocht ar a gcapaill
1060á fhiafraí an bhfuilim híreáilte;
1061"téanam chun siúil, tá an cúrsa fada!"
1062- seo ar siúl an spailpín fánach.

Im spailpín fánach a fágadh mise
1065ag seasamh ar mo shláinte,
1066ag siúl an drúchta go moch ar maidin
1067ag bailiú galair ráithe;
1068ní fheicfear corrán im láimh chun bainte,
1069súist ná feac beag rámhainne,
1070ach colours na bhFrancach os cionn mo leapa
1071is pike agam chun sáite.

Go Callainn nuair théim 's mo hook im ghlac is
1074mé ansúd i dtosach gearrtha,
1075is nuair théim go Dúilinn 's é clú bhíonn aca
1076"Seo chúibh an spailpín fánach!";
1077Cruinneoidh mé ciall 's triallfad abhaile
1078is cloífead seal lem mháithrín,
1079's go bráth arís ní ghlaofar m'ainm
1080sa tír seo "an spailpín fánach".

Mo chúig chéad slán chun dúthaigh m'athar
1083'gus chun an Oileáin ghrámhair,
1084's chum buachaillí na Cúlach ós dóibh nár mheasa
1085in aimsir chasta an gharda ann;
1086ach anois ó táimse im thráill bhocht dhealamh
1087i measc na ndúthaí fáin seo,
1088is é mo chumha croí mar fuair mé an ghairm
1089bheith riamh im spailpín fánach.

I gCiarraí an ghrinn do gheofaí an ainnir
1092go mb'fhonn le fear suí láimh léi,
1093ina mbeadh lasadh trí lítis 'na gnaoi mar eala,
1094is a cúl fionn fada fáinneach;
1095a cruinne-chíocha riamh nár scaipeadh,
1096's a mala chaol mar shnáthaid,
1097's mór go mb'fhearr í ná sraoill ó Challainn
1098'na mbeadh na céadta púnt le fáil léi.
1099

'S ró-bhreá is cuimhin liom mo dhaoin' bheith sealad
1101thiar ag Droichead Gáile,
1102faoi bhuaibh, faoi chaoirigh, faoi laoigh beag' geala
1103agus capaill ann le háireamh;
1104ach b'é toil Chríost gur cuireadh sin astu
1105's go ndeaghamar i leith ár sláinte,
1106is gurbh é bhris mo chroí i ngach tír dá rachaim -
1107"Call here you, spailpín fánach!"

Dá dtigeadh an Francach anall thar caladh
1110is a champa daingean láidir,
1111'gus Bóic Ó Gráda chúinn abhaile
1112is Tadhg bocht fial Ó Dálaigh,
1113do bheadh barracks an rí go léir á leagadh
1114agus yeomen 'gainn á gcarnadh,
1115Clanna Gall gach am á dtreascairt -
1116sin cabhair ag an spailpín fánach!

B 1936 19
1119U Anaithnid
1120Na Conairigh

Na Conairigh na sárfhir is iad atáim a dh'áireamh,
1123a cuireadh uainn thar sáile sna ráigiúin i gcéin;
1124is danaid dúinne uainn iad san áit ná faighidh siad fuascailt,
1125is sinn anso faoi bhuaireamh i mBoth an Dúin na gcraobh.

'S é a dtigh a bhíodh go buacach, go fáidhiúil fáiltiúil fuarmach,
1128gealchupordach, mo bhuaireamh, faoi mhuarchuid bhfeoil;
1129lucht taistil cnoc is sléibhte agus straigiléirí aonair,
1130bheadh a leaba agus a mbéile agus féile ina gcomhair.

Chuadar go Port Láirge a d'iarraidh dul thar sáile,
1133sin ní ná raibh i ndán dóibh 's níor ránaigh sé dhóibh,
1134mar bhí fear a mbraite i láthair thug timpeall orthu an garda,
1135is isteach arís a sáthadh iad in áras faoi bhrón.

Tugadh iad súd láithreach go príosún mór Phort Láirge,
1138an t-áras daingean láidir úd, gan fáil ar dhul 'na ghaobhar,
1139ach thugadar a sála dosna fallaí móra arda,
1140is an tSiúir amach gur shnámhadar gan spleáchas don séighléir.
1141

Mo mhallacht ort is léir ort, a rascail bhradaigh bhréagaigh!
1143nára fada an lá go n-éagair gan bhaochas Mhic Dé!
1144is tú ghlac an bhreab go héasca is a dhearbhaigh an t-éitheach
1145a chuir na Conairigh thar tréanmhuir ó Bhoth an Dúin na gcraobh.

B 1902c-68 19
1148U Anaithnid
1149An Abhainn Mhór

Céad slán don Abhainn Mhór, 's é mo bhrón gan mé anocht lena taoibh -
1152's nach iomaí sin bóithrín caol uaigneach ag dul idir mé is í;
1153is ann a gheofá an spórt tráthnóna is go mall tíocht na hoích',
1154gheofá gloinne le n-ól ann is comhluadar geanúil le suí.

Tá mo ghuailleacha sáraithe is ní áirím tá m'ioscaidí tinn,
1157's ní fhéadaim an mála seo a ardú ón bpian tá i mo dhroim;
1158i bhfad ó mo chairde is gan áit a'm a ligfinn mo scíth,
1159ach le toil Rí na nGrásta ní bheidh fán orm ach seal is cén bhrí?

Bhéarfaidh mé móide is é is dóiche nach mbrisfidh mé thríd -
1162i gcomhluadar ban óg go deo deo ní shuífidh mé síos;
1163's mé crádh leo i dtús m'óige is i dtosach mo shaoil,
1164's iad a sheol ón Abhainn Mhór mé is mhúin dom an t-eolas
1165síos go Trá Lí.

Tá mo chóta mór stróicthe, óchón, 's é ag sileadh liom síos,
1168's an té chuirfeadh cóir air 's é mo bhrón í bheith i bhfad as mo líon;
1169níl aon fhear a phósfadh mo stórsa is mé bheith ina dhiaidh,
1170nach mbainfinn an tsrón de, nó ba mhór mhór a chairde sa tír.

Nuair théanns an t-aos óg, 's é mo bhrón, amach ins an lá,
1173méadaíonn ar mo dhólás is réabtar míle osna i mo lár,
1174ag cuimhniú ar mo mhíle stóirín bhéarfadh ól dom is imirt ar chlár,
1175bheith ag fear eile póstaí is gur treoraí bocht mise ag imeacht le fán.
1176

B 1893 19D

Mo bhrón ar an bhfarraige

Mo bhrón ar an bhfarraige is í atá mór
1182's í ag gabháil idir mé is mo mhíle stór!
1183fágadh sa mbaile mé ag déanamh bróin,
1184gan aon tsúil thar sáile liom choíche ná go deo.

Mo léan nach bhfuil mise is mo mhuirnín bán
1187i gCúige Laighean nó i gContae an Chláir!
1188mo bhrón nach bhfuil mise is mo mhíle grá
1189ar bord loinge ag triall ar Mheiriocá!

Leaba luachra a bhí fúm aréir
1192's chaith mé amach í le teas an lae;
1193tháinig mo ghrá-sa le mo thaobh,
1194guala ar ghualainn is béal ar bhéal.

B 1884-1904 19D
1197U Anaithnid
1198Jimmy mo mhíle stór

A chailíní an bhaile seo, dinidhse brón dem scéal,
1201mar is cailín beag mise atá clipithe cráite ón saol;
1202thugas cumann don duine ba bhinne is ba bhreátha ceol,
1203's do chuaidh sé ar bord loinge, is é Jimmy mo mhíle stór.

Bíonn m'athair 's mo mháthair in earraid 's ag bruíon liom féin,
1206á rá gur lem boige a mealladh mé i dtús mo shaoil;
1207bímse go dubhach á fhulaing 's ag sileadh na ndeor
1208le cumann don duine úd, 's é Jimmy mo mhíle stór.

Bliain an taca seo d'imigh uaim grá mo chléibh,
1211's ní thiocfaidh sé abhaile go dtabharfa sé cúrsa an tsaoil;
1212dá bhfeicinn mo chumann, le fuinneamh do rithfinn 'na chomhair,
1213's do chumhróinn le mil é, 's é Jimmy mo mhíle stór.

Raghad i lúib coille is caithfead ann deireadh mo shaoil,
1216in áit ná feicfead éinne, ach ag éisteacht le ceol na n-éan,
1217ag bun an chrainn chárthainn mar a bhfásann ann féar go leor,
1218is leáfad ón sileadh le cumann dom mhíle stór.
1219

B 1848c-1904 19D
1221Caisleán Uí Néill

Céad slán don oích' 'réir 's é mo léan gan mé anocht ina tús,
1224's don bhuachaillín spéiriúil a bhréagfadh mé seal ar a ghlúin;
1225d'aithriseoinn scéal duit, a mhíle grá, dá ndéantá air rún,
1226ach Flaithis Mhic Dé nár fhaighe an té chuirfeadh idir mé is tú.

Tá an gairdín seo ina fhásach, a mhíle grá, nó an miste leat é?
1229níl toradh ar bith ag fás ann, bláth na n-airní ná duilliúr na gcraobh;
1230ní chluinim ceol cláirsí ag dul an tsráid seo ná ceiliúr na n-éan,
1231ó d'éalaigh mo ghrá uaim, an chraobh álainn, go Caisleán Uí Néill.

Is i gCaisleán Uí Néill tá an péarla bhain díomsa mo shnua,
1234is gurb é binneas a bhéil a chuirfeadh éanlaith na coille chun suain;
1235's é an tsamhail thug mé féin dá mhéin mhaith is do leagan a shúl -
1236mar fhíoruisce an tsléibhe is é ag téaltó maidin lae ciúin.

Níl cnocán dá aeraí, a mhíle grá, nach n-aithneoinn do shiúl,
1239's níl maighdean dá chéillí, is é mo léan, nach dtéann uirthi an chluain;
1240tá mo mhuintir dom thréigean 's níl éinne tíocht chugam ar cuairt,
1241agus mo ghrá dom shéanadh le céile fir eile is nach trua!

B 1827lsc 19T
1244U Anaithnid

Dá dtéinnse siar

Dá dtéinnse siar, 'gus aniar ní chasfainn,
1249ar an gcnoc ab airde is air a sheasfainn;
1250's í an chraobh chumhra is túisce a bhainfinn,
1251'gus 's é mo ghrá féin is luaithe a leanfainn.

Tá mo chroí chomh dubh le airne
1254nó le gual dubh a dhófaí i gceárta,
1255le bonn bróige ar hallaí bána,
1256is tá lionndubh mór os cionn mo gháire.
1257

Tá mo chroíse brúite briste
1259mar leac oighre ar uachtar uisce,
1260mar a bheadh cnuasach cnó th'réis a mbriste
1261nó maighdean óg th'réis a millte.

Tá mo ghrá-sa ar dhath na sméara,
1264is ar dhath na subh craobh lá breá gréine,
1265ar dhath na bhfraochóg ba dhuibhe an tsléibhe
1266is is minic bhí ceann dubh ar cholainn ghléigeal.

Is mithid domsa an baile seo a fhágáil,
1269's géar an chloch 's is fuar an láib ann;
1270's ann a fuair mé guth gan éadáil
1271agus focal trom ó lucht an bhéadáin.

Fuagraím an grá - is mairg a thug é
1274do mhac na mná úd ariamh nár thuig é;
1275mo chroí i mo lár gur fhág sé dubh é,
1276is ní fheicim ar an tsráid ná in áit ar bith é.

B 1925 19
1279U Anaithnid
1280Meiriocá

Tá cnoic is gleannta Éireann
1283ag dul ó léargas orm 's beidh go deo,
1284má dhealaítear óna chéile
1285mé féin 'gus mo mhíle stór.

Tá an fharraige á tógáil
1288's níl seoladh le fáil ag loing ná ag bád,
1289's mura bhfaighimid malairt córach,
1290glac mo chomhairle is fan go lá.

Agus mo léan gan mé is mo stóirín
1293's lóistín tógtha againn i Meiriocá,
1294nó an long is fearr ag Seoirse
1295faoi racht seoil againn ag tarraingt ann.
1296

Saibhreas rí na Fódla
1298go deo agus a fháil le mnaoi,
1299agus go mb'fhearr liom geall a pósta
1300ar mo stór agam ná an méid sin cruinn.

Is trua gan mé i mo éinín
1303nó i mo fhéileacán ó thom go tom,
1304d'aithriseoinn scéal do do bhéilín
1305dá ndéantá orm rún.

Do ghrua ba dheirge ná an caor,
1308's tú is deise méin is leagan súl;
1309's nach cladhartha bocht an scéal é
1310is mo ghaolta uilig i bhfeirg liom.

B 1848c-1931 19D
1313U Anaithnid

Neilí Bhán

A Neilí Bhán, suigh láimh liom, a chara gheal mo chroí,
1318lig mo lámh ar do bhráid nó ní mhairfe mé beo mí;
1319shnámhfainn féin an tSiúir leat 's an tSionainn mhór i do
1320dhiaidh,
1321's gur rug tú barr áille leat ó mhná deasa Locha Riach.

Dá mba liomsa Port Omna agus Baile Locha Riach,
1324Luimneach na long agus contae Bhaile Átha Cliath,
1325ar do mhuintirse a roinnfinn a leath 's dhá thrian,
1326ar chúntar bheith i dTuain leat lá fada agus bliain.

Dob fhearr liomsa ná mo chapall 's gan áireamh a shriain,
1329's ná fáltas na páirce ina leagtar na fiadh',
1330ná a dtáinig de bhádaibh ó Bhaile Átha Cliath le bliain,
1331go bhfeicfinn thusa, a ghrá ghil, ar shráid Bhaile Locha Riach.

Beir mo bheannacht go Connachta ós ann a bhíodh an greann,
1334's chútsa féin, a Neilí Bhán, nach bhfeicfe mé go bráth,
1335an taoide úd bhí eadrainn 's ar do mhilleán é má tá,
1336is diomú Dé go Lá an tSléibhe ort, 's é do chumann a bhí gearr.
1337

Faraor géar, an lá ar baisteadh mé, nár cailleadh mé ar an sliabh,
1339an áit a mbeadh mo chnámha á bpiocadh ag an bhfiach,
1340sul dár thit mé i ngrá leat, a bhruinneall na ngealchíoch,
1341's go mb'fhearr le do mháithrín nach bhfeicfeadh sí mé riamh.

B 1918-44 19
1344U Anaithnid
1345Ros a' Mhíl

Shiúilfinn páirt mhaith d'Éirinn leat is baile na Gréige thall,
1348ghabhfainn go Flaithis Dé leat dá bhféadainn a dhul ann;
1349thiúrfainn bannaí béil duit 's mo dhá láimh faoi do cheann
1350nach n-iarrfainn bó ná spré leat, a phéarla an bhrollaigh bháin.

Ní magadh leat ná bréag é, a chéadsearc mo chroí,
1353mo ghean tá uilig go léir ort, a phéarla an chúil fhinn;
1354nár chaille mise an léargas 's nár éaga tusa choích'
1355go bhfeice mé mo léas ort ar thaobh Ros a' Mhíl.

I Ros a' Mhíl cois cuain tá rún is searc mo chléibh
1358's ní fhéadaim codladh suaimhneach le méid mo chumha ina déidh,
1359ag déanamh leanndubh in uaigneas - ó! nach trua libh fear mo scéil?
1360ach 's í mo leaba an uaigh mura bhfuasclaí sí mé.

Buachaillín deas aerach mé is ní féidir a athrú a rá,
1363de Chlainn Donnchaidh na Céise mé - de thogha na nGael ab fhearr;
1364stiúróinn bád ar thaobh toinne is is lách éadrom a ghreadfainn clár,
1365's gheobhaidh mise bean dom féin 's ná raibh maith ag Feara Fáil!

Dá mbeadh agam cóiste ar bhóithrí an rí,
1368is trí cinn d'eachraí óga i gcónaí le cur faoi,
1369a bhfuil de bhuaibh ón Dólainn go tórainn Ros a' Mhíl,
1370's í Mallaí bhán a thóigfinn gan bólacht ná pighinn.
1371

B 1917-35 19
1373U Anaithnid

Taimín Bán

Bliain 's an oích' 'réir 's ea réab na capaill thar fál,
1378's naoi n-oíche ina dhéidh sin d'éalaigh mo ghrá uaim sa tsnámh;
1379níl tuile dá mhéad nach éigean dó a fhad eile a thrá,
1380is níl ann ach lucht bréag 's cé déarfadh nach bhfillfeadh mo ghrá?

'S, a Taimín, a mhíle stóirín, ná tóig suas ar chomhrá ar bith mé,
1383glac do shluasad 's do láí is go bráth bráth ní céim síos dhuit é;
1384rachainn don Spáinn leat mar bhí tú lách macánta réidh,
1385is d'ólfainn deoch as corn leat 's tá grá agam do lorg do bhéil.

'S é mo léan géar gan bóithrín isteach 'un do thí,
1388is leat a chaithfinn m'óige agus tús agus deireadh mo shaoil;
1389'dul thríd an Trá Mhór dhom, dar liomsa bhí an drúcht ina luí,
1390ach do shláinte, a stóirín, 'gus seo póigín go bhfille tú arís.

'S é mo léan géar gan bliain d'fhad ins an lá,
1393'gus duilliúr na gcraobh go síorraí ag cur meala as a mbarr,
1394mise i mo shuí go lách aoibhinn ar bhainseoigín bhán
1395's mo stór le mo thaoibh 's an chraoibhín ghlas ina láimh.

Dá bhfeictheá mo ghrá-sa b'álainn an marcach é ag tíocht,
1398's go síleann na mná gur breátha é ná an ghealach 's ná an ghrian;
1399níl gile ná breácht ná áilleacht dá raibh i bhfear ar bith riamh,
1400nach bhfuil páirt i mo ghrá dhe is cén nár dhom bheith ag
1401caitheamh 'na dhiaidh?

B 1831-83 19L
1404U Anaithnid

Máire Bhéal Áth' hAmhnas

A Mháire, a ghrá, is tú tá am chrá,
1409och! tabhair do lámh go dlúth dhom,
1410's gur dual dom bua na cúige a fháil
1411's go brách ná déan mé a dhiúltadh;
1412a chúl na ndual, 's é mo chumha go buan
1413nach bhfuilim leat fuaite i gcleamhnas,
1414's bead go duairc faoi shíorghruaim
1415má bhír i bhfad uaimse, a ansacht.
1416

A bhláth na gcaor, ó tharla mé
1418go cloíte tréith le greann duit,
1419tar faoim dhéin, a rún mo chléibh,
1420's tabhair grá gan chlaon gan cham dom;
1421och! faraor géar! 's mé an ceann gan chéill
1422's do chomhairle m'athar níor umhlaíos,
1423's gurb é comhrá déanach 'dúirt liom féin:
1424"tréigse Béal Áth' hAmhnas!"

Ach thug mé grá dod chúilín bán
1427ar chúl an ghairdín pónaire,
1428dod bhéilín tláith mar chúr na trá,
1429dod dhá ghrua dhearg mar chaorthain,
1430dod bhéal is binne ná an chuach ar bile
1431's ná ceiliúr caoin na n-éanlaith;
1432mo léan 's mo mhilleadh gan mé is tú, a chumainn,
1433ag éaló lena chéile.

A ghrá is a rún, dá ngluaistheá liom
1436go Tír na Long as Éirinn,
1437níl tinneas cinn ná tuirse croí
1438nach leigheasfaí ann gan aimhreas;
1439is tú an réalt eolais thar mhná na Fódla
1440agus coinnigh agat féin ón mbás mé,
1441óir gan grásta Dé ní mhairfidh mé
1442ar an tsráid seo Bhéal Áth' hAmhnas.

B 1860 19L

Máire bheag a Barra

A Mháire bheag a Barra, do mhairbh tú m'intinn
1449's d'fhág tú beo dealamh mé i ganfhios dom mhuintir,
1450im luí dhom ar mo leaba is ort bhím ag cuimhneamh,
1451's ar m'éirí dhom ar maidin, mar do chealg tú an croí ionam.

Do shíl mé thú a mhealladh le briathra is le pógadh,
1454do shíl mé thú a mhealladh le leabhra is le móide,
1455do shíl mé thú a mhealladh ar bhreacadh na heorna,
1456ach d'fhág tú dubhach dealamh ar theacht don bhliain nódh mé.
1457

'S aoibhinn don talamh 'na siúlann tú féin air,
1459's aoibhinn don talamh ar a seineann tú véarsaí,
1460's aoibhinn don leaba ina luíonn tú faoi éadach,
1461's ró-aoibhinn don bhfear a gheobhaidh thú mar chéile.

Do shiúlfainn an tsráid leat ar láimh is mé im aonar,
1464do rachainn thar sáile gan dhá phingin spré leat,
1465mo ghaolta is mo chairde go lá an bhráth' do thréigfinn,
1466's go dtógfá ón mbás mé ach a rá gur leat féin mé.

Do thugas 's do thugas 's do thug mé óm chroí greann duit,
1469maidin Lá fhéil' Muire na gcoinneal sa teampall;
1470do shúilín ba ghlaise ná uisce na ngeamhartha,
1471is do bhéilín ba bhinne ná druid nuair a labhrann.

D'ólfainn is d'ólfainn is d'ólfainn do shláinte,
1474is dá mbeinn ar bord loinge d'ólfainn ní b'fhearr í;
1475dá mbeinnse im bhanaltra d'oilfinn do bhábán -
1476súd ort 's ól deoch 's Dia do bheatha id shláinte!

B 1847 19L
1479Ar Éirinn ní 'neosainn cé hí!

Aréir is mé ag téarnamh ar neoin
1482ar an dtaobh eile den teorainn 'na mbím,
1483do thaobhaigh an spéirbhean im chomhair
1484d'fhág taomach breoite lag sinn;
1485do ghéilleas dá méin is dá cló,
1486dá béal tana beo-mhilis binn,
1487's gur léim mé fá dhéin dul 'na comhair,
1488's ar Éirinn ní 'neosainn cé hí!

Dá ngéillfeadh an spéirbhean dom ghlór
1491's iad ráite mo bheoil do bheadh fíor,
1492go deimhin duit do dhéanfainn do ghnó
1493do léirchur i gcóir is i gcrích;
1494do léifinn go léir stair dom stór
1495's ba mhéin liom a pógadh óm chroí,
1496do bhéarfainn an chraobh dhi ina dóid
1497's ar Éirinn ní 'neosainn cé hí!
1498

Tá spéirbhruinneal mhaorga mhodhail óg
1500ar an taobh eile den teorainn 'na mbím,
1501tá féile is daonnacht is meon
1502is deise ró-mhór ins an mnaoi;
1503tá a folta léi ag titim go feor
1504go cocánach ómrach buí,
1505tá lasadh 'na leacain mar rós
1506's ar Éirinn ní 'neosainn cé hí!

1509B 1899 19D
1510'Eibhlín, a rún

"Do sheolfainn féin na gamhna leat,
1513'Eibhlín, a rún!
1514do sheolfainn féin na gamhna leat,
1515'Eibhlín, a rún!
1516do sheolfainn féin na gamhna leat
1517amach fésna gleanntaibh leat
1518d'fhonn a dhul i gcleamhnas leat,
1519'Eibhlín, a rún!

Do raghainnse ' dtí an t-aonach leat,
1522'Eibhlín, a rún!
1523do raghainnse ' dtí an t-aonach leat,
1524'Eibhlín, a rún!
1525do raghainnse ' dti an t-aonach leat
1526's do thiocfainn abhaile in éineacht leat
1527d'fhonn go mbeinn im aonar leat,
1528'Eibhlín, a rún!

Do raghainnse thar sáile leat,
1531'Eibhlín, a rún!
1532do raghainnse thar sáile leat,
1533'Eibhlín, a rún!
1534do raghainnse thar sáile leat
1535i gcontúirt mo bháite leat
1536d'fhonn mé a bheith páirteach leat,
1537'Eibhlín, a rún!
1538

An dtiocfaidh tú nó an bhfanfaidh tú,
1540'Eibhlín, a rún?
1541an dtiocfaidh tú nó an bhfanfaidh tú,
1542'Eibhlín, a rún?"
1543"Tiocfaidh mé, is ní fhanfaidh mé!
1544sáthaigh romham is leanfad thú!"
1545"Grá lem chroí i ganfhios thú!
1546'Eibhlín, a rún!"

"Céad míle fáilte romhat,
1549'Eibhlín, a rún!
1550céad míle fáilte romhat,
1551'Eibhlín, a rún!
1552céad míle fáilte romhat!
1553naoi gcéad míle fáilte romhat,
1554fáilte agus fiche romhat,
1555'Eibhlín, a rún!"

B 1848lsc 19L

Cois na Bríde

Cois na Bríde seal do bhíos go súgach sámh
1562ag tarraingt síos ar ainnir chaoin an urla bháin,
1563ba ghile a píob ná eala ar linn 's ná drúcht ar bhán,
1564's ní coigríoch mé ach buachaill bríomhar ' Dhún na mBád.

Searc mo chléibh do thugas féin duit 's grá thrí rún,
1567's dá dtagadh sé dom chor sa tsaol go mbeinn lá agus tú
1568is ceangal cléire bheith orainn araon fé fháinne dlúth -
1569dá bhfaicfinn féin tú ag fear sa tsaol gheobhainn bás le cumha.

Tá úrphíob ag mo rún croí agus bráid mar aol
1572's a cúilín cas búclaíoch ag fás go féar;
1573mo chumha thríom nach san úir sínte fágadh mé
1574sul ar stiúraíodh mé i gcúigí is mo ghrá thar m'éis.

Nach dúchroíoch mé i bhfiontaoir mar táim i bpéin
1577's nach iontaoibh leat sciúrsaí dem cháil gan spré;
1578go deimhin duitse, a mhaighdean, dá mb'áil leat é,
1579do leigheasfá an tsaighead so thrí lár mo chléibh.
1580

B 1830-50lsc 19L

Plúr na mban donn óg

"Dá dtiocfása liomsa go Contae Liatroim,
1586a phlúr na mban donn óg,
1587bhéarfainn mil bheach is meadh mar bhia dhuit,
1588a phlúr na mban donn óg,
1589bhéarfainn aer na long, na seol 's na mbád,
1590faoi bharra na dtom is sinn ag filleadh ón trá,
1591is ní ligfinn aon bhrón a choíche id dháil,
1592a phlúr na mban donn óg!"

"Ní rachadsa leat 's níl maith dhuit dom iarraidh,
1595a Uilleacáin Duibh, Ó!
1596mar nach gcoinneodh do ghlórtha beo gan bhia mé,
1597a Uilleacáin Duibh, Ó!
1598míle céad fearr liom bheith choíche gan fear
1599ná bheith ag siúl an drúchta is na bhfásach leat,
1600's níor thug mo chroí dhuit grá ná gean,
1601a Uilleacáin Duibh, Ó!"

Chonaic mé ag teacht chugam í trí lár an tsléibhe,
1604mar réilteann thríd an gceo,
1605bhí mé ag caint 's ag comhrá léi
1606go ndeachamar go páirc na mbó;
1607shuíomar síos i lúib an fháil,
1608go dtug mé dhi scríofa faoi mo láimh
1609nach bhfuil coir dá ndéanfadh sí nach n-íocfainn a cáin
1610do phlúr na mban donn óg.

B 1810lsc 19T

'S í bláth geal na sméar í

'S í bláth geal na sméar í,
1617is í bláth deas na subh craobh í,
1618is í planda b'fhearr méin mhaith
1619le hamharc do shúl;
1620's í mo chuisle, is í mo rún í,
1621is í bláth na n-úll gcumhra í,
1622is samhradh ins an fhuacht í
1623'dir Nollaig is Cáisc!
1624

B 1845-1931 19D
1626Siubhán Níg Uidhir

D'éirigh mé ar maidin ag tarraingt ' an aonaigh mhóir,
1629ag díol 's ag ceannacht mar tháinig mo dhaoine romham;
1630bhuail tart mé faoi bhealach is chas mise isteach ag ól,
1631's gur ag Siubhán Níg Uidhir a d'ól mise luach mo bhróg.

"Is a Shiubhán Níg Uidhir, an miste leat mé bheith tinn?"
1634"Mo chrá! más miste liom thusa bheith sínte i gcill,
1635bróinte agus muilte bheith ag sciligeadh ar thaobh do chinn,
1636'gus cead a bheith in Iorrus go dtigeadh Síol Éabha ann cruinn!"

"Is, a Shiubhán Níg Uidhir, 's tú bun agus barr mo scéil" -
1639's ar mhná a cine go dtug sí an báire léi,
1640le gile, le finne, le maise is le dhá dtrian scéimh',
1641's nach mise an trua, a Mhuire, is mé scarúin amáireach léi.

Thiar in Iorrus tá searc agus stór mo chléibh,
1644planda donn linbh a d'eitigh mé a phósadh aréir;
1645"beir scéala uaim chuici má thug mise póg dá béal,
1646go dtiúrfainn di tuilleadh dá gcuirfeadh siad bólacht léi!"

"Ó, beir scéala uaim chuige go deimhin nach bpósaim é,
1649ó chuala mise gur chuir sé le bólacht mé;
1650má tá buaibh agat ná an iomataidh mórán spré,
1651bíodh do rogha bean agat 's beidh mise ar mo chomhairle féin!"

B 1886 19D
1654Cití na n-úll

Mo chreach is mo dhíth, is cloíte an galar an grá,
1657is mairg go mbíonn air sé mhí nó seachtain nó lá;
1658is gur bhris sé mo chroí ionam 's gur chnaígh sé an osna i mo lár,
1659ag machnamh san oíche ar an mnaoi úd ná tuigeann mo chás.

Mo chreach is mo chás, nár cháith sé sneachta agus sioc,
1662's mise is mo ghrá geal bheith i lár na farraige amuigh,
1663gan coite gan bád gan áras againn a bheith,
1664ach ise sa tsnámh 'gus mo lámh dheas casta ar a crios.
1665

"Is a Chití na n-úll, 's é mo chumha mar thugas dhuit grá,
1667is glaine glaise do shúl ná drúcht na maidne ar an mbán;
1668dá mba liomsa Cúige Mumhan 's cúirt a bheith suite ina lár,
1669le mo chailín deas fionn is léi shiúlóinn fada agus gearr."

"Is, a Domhnaill, a lao, ná tréigse mise go bráth,
1672's ar fhearaibh an tsaoil go léir go dtugas dhuit grá,
1673is go gcuirfinn mo ghaolta go léir 's iad marbh fé chlár,
1674d'fhonn suí led thaobh deas caol cailce gan cháim."

B 1925 19
1677Tá na páipéir á saighneáil

Tá na páipéir á saighneáil 's na saighdiúirí ag gabháil anonn,
1680tá dromadóirí aoibhinn aerach ag Clanna Gael ag gabháil go Tír na Long;
1681dá mbeadh agam, 's duit a bhéarfainn céad is dhá mhíle bó,
1682ar chúntar thú a bheith i t'fhéirín liom go Contae Mhaigh Eo.

Agus ag luí dhom san oíche ním osna bhíos mór,
1685ag éirí dhom ar maidin 's í mo phaidir mo dheor,
1686tá gruaig mo chinn ag titim 's ag imeacht mar an gceo,
1687is le cumha i do dhiaidh, a mhuirnín, ní bheidh mé i bhfad beo.

Nuair éirím amach go huaigneach 's bhreathnaím uaim an cnoc úd thall,
1690bím ag smaoineamh ar do chúilín dualach d'fhág crua-arraing thrí mo lár;
1691tá mo chroí 'stigh 'na leac de ghual dubh 's fear mo thruaí níl
1692ach Rí na nGrást,
1693's pé'r bith cailín óg bhéarfas uaim thú, go síntear suas í i
1694gcónra chláir!

Tá fhios ag Dia dílis gurab iomaí smaoineamh crua deacrach
1697ag dul treasna thrí mo chroí istigh mar gheall ortsa le fada;
1698dá mbeadh bliain ar fad san oíche, is leat ba mhian liom í a chaitheamh,
1699agus diomú na naomh dhuit má ní tú mo mhalairt.
1700

Tá mo stocaí is mo bhróga stróicthe liom síos,
1702tá mo nua-chulaith phósta, mo bhrón géar, le sníomh,
1703tá gine i dteach an ósta orm 's níor ól mé riamh pighinn,
1704ach mo léan, a mhíle stóirín, gan muid óg seal arís!

Dílleachta bocht cráite mé fágadh faoi leatrom,
1707's dá mbeadh mo chlú tárraithe cér chás dhom bheith falamh?
1708níl aon fhear in Éirinn dhéanfadh éagóir ar mo shamhail,
1709nár dheacair dhó a leas a dhéanamh ná dhul ar aon chor do na Flaithis.

B 1750lsc 18L
1712U Anaithnid

Raghadsa faoin sliabh

Raghadsa faoin sliabh nó in adharca na bhfia
1717nó ar an gcampa ag déanamh cantlais mar ar chaill mé mo chiall;
1718nó an trua leat mo dheoir 's mé ag géarghol gach neoin
1719ad chaoineadh 's mé sínte lag cloíte faoi bhrón?

Gearánfad mo chás leis na coillte go hard
1722nó leis an gcarraig i mBun Aille go bhfuil mo chroí istigh á
1723chrá;
1724níl sólás sa domhan gan dólás ina cheann,
1725níl maise gan masla ná díreach gan cam.

A bhráthair, a rún, nach náireach an chúis
1728bheith ar bord loinge in árthach faoi ghártha na dtonn,
1729seach bán-hallaí is cúirt is fáil ar fhíon fhionn
1730's grá mo chroí láimh liom ar ardleaba chlúimh.

Dob fhearr liomsa súd ná Clár Loirc an Dúin
1733's ná pláta na Spáinneach 's é a áireamh 'na phúint,
1734go bhfaighinn dul id chlúid, a bhláith leabhair chiúin,
1735tá cneasta grámhar 's mo lámh thart anonn.

Dob fhearr liom ná an ríocht 's ná Banba an ghrinn
1738's ná airgead na Sacsan 's a thabhairt dom ó roinn,
1739go mbeinn páirteach ris an mnaoi do chealg mo chroí,
1740a stóirín, seo póg dhuit - sin seod bheag óm chroí.
1741

Dá mbeinnse is mo rún ar thaobh Chnoic an Dúin,
1743lena lántoil a d'fháiscfinn mo ghrá bán go dlúth,
1744cois trá báine ciúin 's gan fuaim ar domhan fúinn
1745ach an tréanmhuir ag géimnigh 's í ag déanamh ceoil dúinn.

1748B 1918 19
1749U Anaithnid
1750D'aithneoinn mo ghrá

D'aithneoinn mo ghrá taobh thall de gheataí Bhaile Átha Cliath,
1753is d'aithneoinn mo ghrá ar lár na tamhnaí úd thiar;
1754teann liom anall is fáisc mé isteach le do chroí
1755is ní scarfaidh mo ghrá leat go bráth go dté mé i gcill.

Gheobhaidh mé bás le grá do leagan do shúl,
1758's gheobhad dhá bhás le grá don chois atá fút,
1759gheobhad trí bhás an lá nach bhfeicfe mé thú,
1760is dea-bhás nár fhaighir má fhaigheann aon duine eile uaim thú.

Dá dtéitheá don Ghréig nó éaló go Sasana sall,
1763seachas fanacht le m'éadan ag méadú na meisce i mo cheann,
1764thiocfainn do t'éileamh mar fhéachtar an cur a bhíos mall -
1765ach muid a scaradh óna chéile, a Rí gléigeal, nach rí-mhór an feall.

A dheartháirín ó, nach óg a mharaigh tú mé!
1768is gur chuir mé fuil tsróna naoi n-óire ó mhaidin inné,
1769is é a bhfuil a'd le rá liom seo amháin de go bhfuilim gan spré,
1770is má tá mé gan bhólacht is eol dom codladh liom féin.

'S é sú na n-úll cumhra a bhreoigh is a mharaigh mo chroí,
1773ba glaise do shúile ná drúcht na maidne faoin tír,
1774ba gile do thaobh ná mar fhéachas sí an eala ar an toinn,
1775's ba bhinne do bhéal ná an chéirseach lá earraigh ar an gcraoibh.

B 1830lsc 19T
1778U Anaithnid

Mala Néifinn

Dá mbeinnse ar mhala Néifinn 's mo chéadghrá le mo thaoibh,
1783's lách a chodlóimis in éineacht mar an t-éinín ar an gcraoibh;
1784's é do bhéilín binn-bhréithreach a mhéadaigh ar mo phian,
1785's codladh ciúin ní fhéadaim go n-éagad, fairíor!
1786

Dá mbeinnse ar na cuanta mar ba dhual dom gheobhainn spórt,
1788mo chairde uilig faoi bhuaireamh 's gruaim orthu gach ló;
1789fíorscoth na ngruagach fuair bua ins gach gleo,
1790mo chroí istigh tá ina ghual dubh 's bean mo thruaí níl beo.

Nach aoibhinn do na héiníní éiríos go hard
1793's chodlaíos in éineacht ar aon chraeibhín amháin,
1794ní hé sin dom féineach 's dom chéad míle grá,
1795is fada fánach óna chéile bhíos ár n-éirí gach lá.

An té bhreathnódh ar na spéartha tráth théas ar an lá
1798nó an lán mara ag éirí le héadan an chlaí aird,
1799mar siúd bhíos an té úd bheir aon-toil don ghrá -
1800mar chrann ar mhala shléibhe ina dtréigfeadh a bhláth.

B 1918 19
1803Éamann Mhágáine

Idir Corcaigh is Dúghlais do chonacsa mo rúnach
1806go hatuirseach tabhartha im choinnibh sa ród,
1807do labhair sí go tláith liom de chomhrá bhinn mhánla
1808is do chuir sí romham fáilte agus céad míle póg.

Tá litir 'gam óm fádar 's beannachtaí óm mháthair
1811le tabhairt anseo id láthair, a ógánaigh óig,
1812go bhfaighfeá na táinte agus spré chnoic le háireamh
1813'gus mise mar bharr air sin choíche is go deo.

'Nis-se dod fádar 's gan dearmad dod mháthair
1816go bhfaighfeá mé is fáilte, a chailín bhig óig,
1817murach go bhfuilim in áirithe le bliain is trí ráithe
1818'ge 'níon Sheoin Dáibhis ó Chontae Mhaigh Eo.

Mo chreach is mo sceimhle nach marbh lag bhíos-sa
1821an lá casadh thú sa tslí orm, a ógánaigh óig,
1822sar a mbeadh sé le hinsint go mbeadh bean eile ina suí leat,
1823'gus mise ag siúl tíorach 's ná faighinn dul id threo.

An gcuimhníonn tusa, a dhalta dhil, nuair bhíos is tusa ag reacaireacht,
1826ar inse ar bharr ghleanna ag amharc ár mbó,
1827sa ló is mé á chuimhneamh cá ngeofá chun na hoíche?
1828is gur shaoileas féin ná scaoilfeadh ár gcumann go deo.
1829

B 1850lsc 19L

Muirnín na gruaige báine

Mo léan gan mé agus tú,
1835a mhaighdean óg gan chumha,
1836in oileánaibh dubha Loch Éirne;
1837nó faoi choillte dubha na slat
1838mar a ndéanaid na héanlaith nead,
1839agus fásach go barra géaga;
1840nó i ngleanntáinín cois cuain
1841mar a labhraíonn an chuach
1842'gus an fharraige ó thuaidh bheith taobh linn;
1843mise féin 's mo rún
1844gan codladh ann ná suan,
1845ach ag súgradh i gclúid a chéile.

Mo léan gan mé sa gcill
1848i bhfochair mo chairde gaoil,
1849nó i mullach cnoic ag déanamh árais,
1850sul fár tharla tú im líon
1851ag dúbailt cnead im chroí,
1852agus d'iompaigh tú mo dhlaoi mar airne;
1853cumann gearr ó mhnaoi,
1854ní mhaireann sé ach mí
1855mar shiolla den ghaoith Mhárta;
1856agus a stór, níor chóir mé a dhíol
1857mar gheall ar bheagán maoin'
1858'gus feasta liom bíodh t'intinn sásta.

Níor fhág mise baile cuain
1861ó Chorcaigh anuas
1862nó as sin go Cruach Phádraig,
1863thart ó dheas anuas
1864go Béal an Easa Rua
1865nár chaitheas ar mo chuairt ann ráithe;
1866mar shúil go bhfaighinn tuairisc
1867phéarla an chúil dualaigh
1868's í an ainnir rug bua thar mhná í;
1869is gur i dtórainn Chill Dá Lua
1870a scaras le mo ruan,
1871's í Muirnín na gruaige báine í.
1872

B 1847-49ls 19L

Nóra an chúil ómra

A Nóra an chúil ómra, is é mo bhrónsa nach bhféadaim
1878lámh chur faoi do cheann nó i mbrollach do léine;
1879is tú d'fhág mo cheannsa gan unsa ar bith céille,
1880is go n-éalóinn thar toinn leat, a rúnsearc, dá bhféadainn.

A bhailintín chroí istigh ná déansa liom bréag
1883's gur gheall tú mo phósadh gan feoirling de spré;
1884shiúilfinnse an drúcht leat 's ní bhrúfainn leat an féar,
1885's a Nóra an chúil ómra is deas a phógfainn do bhéal!

Taobh thall den Mhuaidh tá stór geal mo chroí,
1888a cúl tiugh mar an t-ómar lér chaill mé mo ghnaoi;
1889guímse Rí an Domhnaigh go dtiontaí an ghaoth
1890's go bhfeice mé mo bhólacht ag gabháil bóithre Bhaile Átha Buí.

B 1855 19L
1893Péarla an bhrollaigh bháin

Tá cailín deas am chrá le bliain agus le lá
1896agus ní fhéadaim a fáil le bréagadh;
1897níl aiste chlis le rá dá gcanaid fir le mná
1898nár chaitheamair gan tábhacht léise;
1899don Fhrainc nó don Spáinn dá dtéadh mo ghrá,
1900do raghainnse gach lá dá féachaint;
1901'gus mura bhfuil sé dúinn i ndán an ainnir chiúin seo fháil,
1902och! Mac Muire na ngrás dár saoradh!

A chailín chailce bhláith dá dtugas searc is grá,
1905ná tabhairse gach tráth dhom éaradh;
1906is a liacht ainnir mhín im dheáidh le buaibh is maoin 'na láimh,
1907dá ngabhaimis it áitse céile;
1908póg is míle fáilte is barraí geal' do lámh
1909's é a n-iarrfainn go bráth mar spré leat;
1910's muran damhsa atá tú i ndán, a phéarla an bhrollaigh bháin,
1911nár thí mise slán ón aonach.
1912

B 1849 19L
1914A Mháire is a mhuirnín

A Mháire is a mhuirnín 's a lúibín na gcraobhfholt,
1917an cuimhin leat mar do shiúlaimis ar dhrúchtíní an fhéir ghlais?
1918a bhláth na n-úll gcumhra, na gcnú buí is na sméara,
1919do pháirtse níor dhiúltaíos cé dubhach taoim ad éileamh.

A ghrá dhil 's a rúinín, tar taobh liom oíche éigin
1922nuair do luífeadh mo mhuintir beidheam ag caint lena chéile;
1923mo lámh ar do choimín, ag deimhniú gach scéil duit,
1924's gurb é do ghrá, a mhaighdean, bhuain radharc Fhlaithis Dé dhíom.

Dá mbeadh fhios ag mo dheartháir mo ghearán 's mo bhuaireamh,
1927dá mbeadh fhios, dar Párán, bheadh fuarán ró-mhuar air,
1928mo chéadsearc am thréigean 's céile eile á lua liom
1929's thar mhná deasa Éireann 's í mo ghrá geal ná fuathfainn.

Dá mbeinnse im iascaire thiar i mBinn Éadair
1932's Máire na gealbhrád 'na bradán ar Loch Éirne,
1933is súgach 's is meidhreach do raghainnse dá héileamh
1934's do gheabhainn im líontán grianán ban Éireann.

Dá mbeinnse i Londain mar cheann ar an ngarda
1937's cead agam ón bhFrancach mo long chur thar sáile,
1938chúig mhíle púnta dá mb'fhiú sin gach lá mé,
1939's í Máire mo rogha-sa is do bhronnfainn mo stát di.

B 1897 19D
1942Fáinne geal an lae

Maidin mhoch ar m'éirí amach
1945ar fheorainn Locha Léin,
1946bhí an crann go glas 's an bláth lena ais
1947'gus lonradh te ón ngréin;
1948ar mo chasadh dhom trí bhailte poirt
1949agus bánta míne réidh,
1950cé gheobhainn lem ais ach cúileann deas
1951le fáinne geal an lae.
1952

Ní raibh bróg ná stoc, cadhp ná cloak
1954ar mo stór mar scáth ón spéir,
1955ach gruaig a cinn léi síos go feor
1956'gus amach go barr a méar;
1957bhí calán crúite aici ina glaic
1958's ar dhrúcht ba dheas a scéimh,
1959's gur thug barr geana ó Vénus dheas
1960le fáinne geal an lae.

Do shuigh an bhrídeach síos lem ais
1963ar bhinse glas den fhéar,
1964dá mealladh bhíos 's dá mhaíomh go pras
1965mar mhnaoi nach scarfainn léi;
1966is é dúirt sí liom "ná bris mo chlú
1967is scaoil mé ar siúl, a réic!
1968súd iad aneas na soilse ag teacht
1969le fáinne geal an lae".

Do shil gach deor lena leacain ghil
1972mar dhrúcht ag titim d'fhéar,
1973dá rá "tar liom 'gus pós mé anois
1974mar gheall tú dhom roimh ré;
1975siúil lem ais agus fill mo mheas
1976le ceangal ceart ón gcléir,
1977's ná séan do chleas do mhill an bhean
1978le fáinne geal an lae".

"Caithfeadsa diúltadh a thabhairt anois
1981le fonn duit, a ainnir shéimh,"
1982dá rá "bí ar siúl uaim, a bhean,
1983táim dlúth ar neasc roimh ré;
1984cúig chéad punt 's iad fháil im ghlaic
1985mar chúinse as is talamh saor,
1986le cailín deas ó Bheantraí aneas
1987le fáinne geal an lae".

Do bhéarfainn comhairle do chailín deas
1990dá nglacfadh sí uaim é,
1991gan dul amach ag crú a ba
1992' dtí go dtigeadh teas don ngréin;

le heagla na bhfear ag gabháil aneas
1994nár thrua leo súd a scéal,
1995dá mbeadh báibín óg aici ina glaic
1996le fáinne geal an lae.

B 1840lsc 19L

A chuisle mo chroí

Ar maidin inné roimh ghréin go moch,
2003do dhearcas an bhé ba néamhdha cruth,
2004bhí sneachta agus caor
2005ag caismirt 'na scéimh
2006's a seanga-chorp séimh mar ghéis ar sruth;
2007is a chuisle mo chroí, créad í an ghruaim sin ort?

Ba bhinne guth caomh a béil le sult,
2010ná Orphéus do léig go faon na toirc,
2011bhí a ramhar-rosc réidh
2012mar chriostal na mbraon
2013ar sheamair ghlais fhéir roimh ghréin go moch;
2014's a chuisle mo chroí, créad í an ghruaim sin ort?

B 1909 19
2017Peigín an chúil bháin

B'ait liom bean a d'imreodh beart
2020's nach gclisfeadh ar a grá,
2021is thiocfadh isteach le gean ar fhear
2022's nach seasfadh ar an tsráid,
2023a béilín deas is milse blas
2024ná mil na mbeach faoi Cháisc,
2025's a cúl trom tais fionn fáinneach glas
2026's í Peigín 'tá mé a rá.

Is míne a cneas ná clúmhach mín geal
2029's ná cúr na toinne ar trá,
2030an chraoibhín gheal nár chríon 's nár mheath
2031go dtigeann uirthi bláth,

go dté mé i bhfeart tá m'intinn leat,
2033a Pheigín, a mhíle grá,
2034mo léan 's mo chreach gan mé is tú seal
2035ar chóstaí Mheiriocá.

A stór mo chroí, ná tréig do mhian
2038ach breathnaigh isteach sa gcás,
2039nuair thiocfas an tslí beidh ól ar fhíon
2040's ní baol dúinn choíche bás,
2041a bhláth na gcraobh, ba bhocht an scéal
2042mura mbeitheá dhomsa i ndán,
2043's ar uaisle an tsaoil dá mbeinn ' mo rí
2044gur leat a chraithfinn lámh.

Dá bhfaighinnse caoi nó áit le suí,
2047ní chónóinn mí go bráth
2048go scríobhfainn síos le peann deas caol
2049do chomharthaíocht is do cháil,
2050ní rugadh ariamh aon bhean sa tír
2051a bhainfeadh dhíot an barr,
2052ó scriosadh an Traoi mar gheall ar mhnaoi
2053is ó cuireadh Déirdre chun báis.

Tá breácht is gile, fuil is cuisle,
2056is lasadh deas dá réir,
2057i mbláth na finne is cruinne súil
2058's is deise leagan béil;
2059níl bréag ar bith sa scéal tá amuigh
2060nach fear mé tá as mo chéill,
2061le bliain inniu gan aon lá suilt
2062's mé ag smaoineamh ar bhláth na gcraobh.

B 1850lsc 19L

Páistín fionn

Grá le m'anam mo pháistín fionn,
2069a croí is a haigne ag gáirí liom,
2070a cíocha geala mar bhláth na n-úll
2071's a píob mar eala lá Márta.
2072is tusa mo rún, mo rún, mo rún,
2073's tusa mo rún 's mo ghrá geal,
2074's tusa mo rún 's mo chumann go buan,
2075's é mo chreach gan tú agam ód mháthair!
2076

Cara mo chroí mo pháistín fionn,
2078a bhfuil a dhá grua ar lasadh mar bhláth na dtom;
2079tá mise saor ar mo pháistín fionn,
2080ach amháin gur ólas a sláinte!
2081is tusa mo rún, mo rún, mo rún,
2082's tusa mo rún 's mo ghrá geal,
2083's tusa mo rún 's mo chumann go buan,
2084's é mo chreach gan tú agam ód mháthair!

Dá mbeinnse sa mbaile a mbeadh súgradh 's greann,
2087idir dhá bhairille bheadh lán de leann,
2088mo shiúirín im aice is mo lámh faoina ceann,
2089is súgach a d'ólfainn a sláinte.
2090is tusa mo rún, mo rún, mo rún,
2091's tusa mo rún 's mo ghrá geal,
2092's tusa mo rún 's mo chumann go buan,
2093's é mo chreach gan tú agam ód mháthair!

Bhí mé naoi n-oíche i mo luí go bocht
2096ó bheith sínte faoin dílinn idir dhá thor,
2097a chumann mo chroí is mé ag smaoineamh ort,
2098's nach bhfaighinnse le fead ná le glaoch thú.
2099is tusa mo rún, mo rún, mo rún,
2100's tusa mo rún 's mo ghrá geal,
2101's tusa mo rún 's mo chumann go buan,
2102's é mo chreach gan tú agam ód mháthair!

Tréigfead mo charaid 's mo chairde gaoil,
2105's tréigfead a maireann de mhnáibh an tsaoil,
2106ach ní thréigfead lem mharthain thú, a ghrá mo chroí,
2107go síntear i gcómhra faoi chlár mé.
2108is tusa mo rún, mo rún, mo rún,
2109's tusa mo rún 's mo ghrá geal,
2110's tusa mo rún 's mo chumann go buan,
2111's é mo chreach gan tú agam ód mháthair!
2112

B 1853 19L
2114Is trua gan peata an mhaoir agam

Is trua gan peata an mhaoir agam,
2117's trua gan peata an mhaoir agam,
2118's trua gan peata an mhaoir agam
2119's na caoirigh beaga bána;
2120is ó, goirim, goirim thú!
2121is grá mo chroí gan cheilg thú!
2122is ó, goirim, goirim thú!
2123is tú peata beag do mháthar.

B 1903 19
2126'S trua gan maoilín bán agam,
2127's trua gan maoilín bán agam,
2128's trua gan maoilín bán agam
2129's fáilte ó mo ghrá geal;
2130's ó, goirim, goirim thú!
2131is grá mo chroí gan cheilg thú!
2132is ó, goirim, goirim thú!
2133is tú peata beag do mháthar.

B 1853 19L

'S trua gan bólacht bhainne agam,
2138's trua gan bólacht bhainne agam,
2139's trua gan bólacht bhainne agam
2140's Cáitín óna máthair;
2141's ó, goirim, goirim thú!
2142is grá mo chroí gan cheilg thú!
2143is ó, goirim, goirim thú!
2144is tú peata beag do mháthar.

B 1885c-1944 19D
2147An súisín bán

Thíos i Sligeach chuir mé eolas ar na mná
2150agus thuas i nGaillimh d'ól mé leo mo sháith;
2151dar brí mo bhaiste, mura ligfidh siad dhíomsa seal mar táim,
2152déanfaidh mise cleas is rachaidh sé ó rún ar na mná!
2153

Nach é an cat marbh a chas ' na tíre seo mé
2155is a liachtaí óigbhean deas a d'fhága mé mo dhéidh,
2156nuair a casadh mé sa teach a raibh searc is rún mo chléibh,
2157chuir an chailleach amach le casadh an tsúgáin mé!

Tá mo cheannsa liath is, a Dhia, cé náir dhom é,
2160is nach mbeathaíonn briathra gan bhia na bráithre féin;
2161chaith mé seacht mbliana do t'iarraidh 's do t'fháil dom féin,
2162's nach cosúil le iascaire i ndiaidh a shárú leat mé!

B'ait liom bean a d'fhanfadh bliain lena grá,
2165B'ait liom bean a d'fhanfadh bliain uilig is lá,
2166níorbh ait liom bean a bheadh leatsa, is liomsa ar ball,
2167's í mo ghrá an bhean a d'fhanfadh ar aon staid amháin!

Má bhíonn tú liom bí liom, a ghrá geal mo chroí,
2170má bhionn tú liom bí liom os comhair an tsaoil,
2171má bhionn tú liom bí liom gach orlach i do chroí,
2172's é mo léan nach liom trathnóna thú mar mhnaoi!

Rinne mise cleas i dteach Uí Dhomhnaill aréir,
2175's an dara cleas i dteach Uí Raghallaigh lena thaobh,
2176an tríú cleas - ach cén gar tá ag áireamh mo scéil?
2177mar is minic a bhain fear slat a bhuailfeadh é féin!

Threabhfainn is d'fhuirsinn is chuirfinn síol sa gcré,
2180agus sheolfainn na ba san eanach ba mhilse féar,
2181chuirfinn crú ar an each is deise dár shiúil an féar
2182's go n-éalódh bean le fear nach ndéanfadh é sin féin!

'S a chairde gaoil, caoinidh amáireach mé,
2185do mo cheangal le mnaoi is gan m'intinn sásta léi,
2186mar gheall ar mhaoin bheag shaolta nárbh fhearrde mé -
2187trí ba, caoirigh agus caoifeach mná gan chéill!

'S an gcluin tú leat mé, a ghiolla, atá ag iarraidh mná?
2190fill abhaile is caith an bhliain mar táir,
2191mura bhfuil tú spreacúil neartúil faoi do lár
2192's le fear ón sliabh na buaibh, 's beidh fhios cén fear is fearr!

Is intinn chleasach mheangach atá ag na mná
2195is go dtugann siad gealladh d'fhear 's do chéad 'n aon lá amháin;
2196duine bocht mise d'imir is d'ól leo mo sháith
2197nó gur chuireadar an cluiche orm le bogadh an tsúisín bháin!
2198

B 1913-45 19
2200An Ciarraíoch mallaithe

Is fada le fán mé i gclár geal Banban
2203gur ráiníos don bhaile a ránn siad Callainn leis,
2204óró, is go Caiseal na sló;
2205ar ráig gur casadh mé tráth sa mbaile sin
2206gurb é b'fhearr mar mheasaim in arán 's in airgead,
2207óró, is dá gcanainn níos mó!
2208Margadh tá dhá lá sa tseachtain ann,
2209aifreann gnáth le fáil ón eaglais,
2210an cárt 's an cnagaire lán gan dearmad,
2211stáidbhean chailce le fáil chun taistil liom,
2212óró, is nárbh aitis mo sceol!

"Ba dhoilbh an scéal dá n-éalaínn leatsa,
2215le réice ded shamhailse d'éalaigh ón Mainistir
2216's a mheallfadh mé le héitheach go leor,
2217chuirfinn an saol go léir in earraid liom
2218siar dá rachainn chun dúthaigh t'athar leat,
2219óró, is níor mhaith é mo sceol."
2220"Bhéarfainnse liom thú anonn go hAlbain
2221nó go Hanóver más é dob fhearra leat,
2222éirigh it sheasamh dhom, ná bíodh eagal' ort,
2223déan suas t'aigne is téanam abhaile liom,
2224óró, is nach tusa mo stór?"

"Do shiúlóinn an saol go léir 's an Bhreathnaisc leat
2227's níorbh fhearra liom bheith in Éirinn ag éisteacht aifrinn,
2228óró, ná i Sasana Nódh;
2229ach ní chreidim ód bhéal dhá dtréan dá n-abrann,
2230mar is fear magaidh thú bhíonn ag mealladh ban,
2231óró led reacaireacht sceol."
2232"A chumainn mo chléibh 's a réilteann mhascalach,
2233ní 'neosainn bréag óm béal ar chapall duit,
2234ar eagla an pheacaigh 's go mbeimis damanta;
2235grá tá ceangailte im lár ná scarfaidh leat,
2236óró, go dtéad síos fén bhfód."
2237

"Ní ligfead fén bhfód go deo mo scafaire,
2239ó fuaireas fios a aigne ós é dob fhearra liom,
2240óró, líon cupa den bheoir,
2241glaoidh ar mo chairde go dtrám an bairille
2242is déanfam rí-rá go mbeidh trácht sa Charraig air,
2243óró, fad a mhairfidh a bhfuil beo;
2244seo mo dhá láimh dhuit 's ní i bpáirt a bheith scartha leat,
2245ach ceangailte go bráth gan spás fad a mhairfimid,
2246sin suite ar margadh 's ní dhéanfad do malairtse
2247páirt dem anam go bráth ní scarfaidh leat,
2248óró, fad a mhairfead féin beo.

Má leanaim go dian tú siar chun Cairbreach
2251caillfead mo chiall mura dtriallair abhaile liom,
2252óró, beadsa ag sileadh na ndeor."
2253"Ná tar im dheoidh gan mórchuid airgid
2254go mbeidh coróin Rí Sacsan air 's ór buí id spaga agat,
2255óró, i gcóir chostais an róid;
2256ní bheidh cloig ar ar ndóirnibh ó rómhar na ngarraithe
2257ná ó chruachadh na móna, ná an fómhar á leathadh orainn,
2258beidh rince fada againn más é is fearra leat,
2259ór is airgead, beoir is beath-uisce,
2260óró, is ní bheidh tuirse 'nár gcomhair.

Coinníoll ár bpósta, stór a bheith eadrainn,
2263's an fhaid mhairfimid beo gan gleo bheith eadrainn,
2264óró, creid feasta mo ghlór!"
2265"Má thugair do ráiteas go bráth ná scarfair liom,
2266beidh tuilleadh biotáille le fáil in aisce agat,
2267óró, is a bhfuil agam do gheobhair.
2268B'fhearr liom do mhéin ná céad bó bhainne agat,
2269muileann ag meilt plúir 'gus brúraí ag tabhairt leanna dhuit,
2270siúd é m'aigne, cén chabhair é a chasadh liom
2271go dtabharfainn an saol duit féin ach ceangal liom,
2272óró, mar is tusa mo stór!"

Do shiúlaíos-sa léi thrí shléibhtibh Callainne,
2275ag déanamh ranna dhi 's bréaga á gceapadh dhi,
2276óró, sar a dtitfeadh sí i mbrón;
2277chun gur bhailíos go géar gach réal a bhí i dtaisce aici,

gan phlé gan achrann síos im phaba chúm,
2279óró, is do bhogas chun róid,
2280shocraíos-sa féin mo bhéabhar-hata orm,
2281mo mhaide draighin éille agus faobhar 'na bharra amuigh,
2282's is tréan is is calma do léiminn clathacha
2283siar chun Ceanna Toirc d'fhonn bheith scartha léi,
2284óró, is í ag sodar im dheoidh.

Nuair bhraith an fhaoileann an oíche tagaithe
2287's ná fuair sí sa tigh ná amuigh sa ngarrdha mé,
2288óró, do chas olagón;
2289do ghaoidh sí ar a máthair 's ar a lán do leanfadh í,
2290á rá gur mheallas a croí lem chleasannaibh
2291's do shlad a cuid óir;
2292"éirigí, a chairde, ní foláir ná go leanfam é,
2293cuardóm na bánta agus aird na ngarraithe
2294don Chiarraíoch mhallaithe do mheall mo chuid airgid
2295lena bhréithre bladair uaim cois taobh an bhairille,
2296óró, n'fheadar cá ngeobhad".

B 1830ls-1918 19L

Och! a Úna

"Och! a Úna, an tinn nó an dubhach leat
2303mise sa tsúsa im aonar?
2304's dá mbraithinn do dhúthracht im chodladh nó im dhúiseacht
2305go ndéanfainn rún go héag ort;
2306is iongnadh liomsa tú bun os cionn liom
2307is mise lán d'fhonn bheith taobh leat;
2308's dá dtigeadh as an tsúgradh muirear nó cúram
2309is duine mé mhúinfeadh léann dó!"

"Is annamh a háiríodh cruach ná stáca
2312ag máistir scoláirí a dhéanamh,
2313's mar mheasaim dob fhearr liom mo mhacha bó ag tál chúm
2314ná glagar do gharlach ag léamh dhuit;
2315dob fhearr liomsa an sclábhaí do rómharfadh an gairdín
2316is chuirfeadh na prátaí i gcré dhom,
2317ná spealaire máistir gan fuinneamh gan fáscadh
2318do chuirfeadh le fán an tsaoil mé."
2319

"A ghrá is a chuid, go bráth ná tuig
2321go ndéanfainn do mhalairt de chéile,
2322go n-iompaí an mhuir ar fad 'na fuil
2323's go ngabha na cnoic fá chéile,
2324go bhfása biolar trí lár na tin'
2325is go dtige na bric á éileamh,
2326's go gcaillid na druide ar fad a ngoib
2327's go ndéantar lon den chéirseach."

"Éirigh id shuí, a Úna, is cuir-se chun siúil liom
2330is beimid go súgach aerach,
2331is béarfad mo rún lem thaobh ar an drúcht
2332fé chraobhaibh cumhra féithchrann;
2333ó thána-sa ag tnúth leat ní cóir dhuit mé a dhiúltadh,
2334mar is 'mó ainnir fhionn bhreá ghléigeal
2335go dtugas dóibh diúltadh ar amharc do ghnúise,
2336is gur shéanas iad súd go léir dhuit."

"Nílim am thabhairt duit is nílim ad dhiúltadh,
2339's níl fios mo chúise ag aonfhear;
2340ach ar eagla an Uirdmhic nuair thiocfadh lá an chuntais,
2341is m'anam ná tabharfainn ar Éire;
2342ach má gheallann tú dhomhsa go seasóir liomsa
2343i gceangal dlúth na cléire,
2344is má thaitníonn mo shnua leat ní cóir dhom thú a dhiúltadh,
2345is bímis sa tsiúl in éineacht!"

B 1904 19
2348An rábaire bacaigh ón Mumhain

Raghadsa sa gceártain amárach ar maidin le fonn
2351's déanfad búcla is tácla dom láimh a mbeidh gath air is lúb,
2352ná scaoilfeadh lá an ghátair 's d'fhaiscfeadh an crios ar mo chom,
2353'gus fágfad mo shlán acu - ar an rábaire bacaigh ón Mumhain.

Agus luífead mo chána ar na cránta so ó bhathas go bonn,
2356snoífead na cnámha acu is ní fhágfad iontu easna gan bhrú,
2357mura mbeidh cíos gach lá acu solártha taiscithe im thrúnc
2358'gus tinteacha cnámh roimh an rábaire bacaigh ón Mumhain.
2359

Ní phósfadsa aon tsáfach de chláirsigh de chailligh gan fonn,
2361d'imeodh amárach is d'fhágfadh mé i ngalar trom dubhach;
2362dob fhearr liom cailín ciúin tláith go mbeadh fáinne is raca ina cúl,
2363's d'iompródh an mála don rábaire bacaigh ón Mumhain!

Nuair thagann mo ghrá-sa amárach abhaile anso chúm
2366's a clóca aici gearrtha go fáinneach den fhaisiont so ar siúl,
2367dá insint dá máithrín go náireach t'réis casadh dá cúrs',
2368gur bhuail sí i bPort Láirge le rábaire bacaigh ón Mumhain.

Nuair fhágmair Port Láirge chomáineamair go Callainn ar siúl
2371do shuíos-sa is mo ghrá-sa ar an mbán sul ar scaip de an drúcht;
2372"caith dhíot do mhála, taoi tnáite caite ón siúl,
2373's buail tiúin ar do chláirsigh, a rábaire bacaigh ón Mumhain!"

T'réis taisteal na slí fillfeam abhaile anois spás,
2376caithfeam an geimhreadh cois taoibh an mhuilinn go sámh,
2377beidh bacaigh is daill ann ón Aoine roimh Nollaig go Cáisc,
2378's mura mbeadsa mar rí orthu, is fíor gur tachtadh Tadhg Bán.

B 1905 19
2381Táilliúir an mhagaidh

Thíos i gCill Choinnigh tá an fhinne-bhean álainn óg,
2384tá mall tais milis gan briseadh gan bearnadh fós,
2385a grua mar luisne is a gile mar bhláth na rós,
2386's nach mise an trua, a Mhuire, má bhíonn sí ag an táilliúir romham.

Téighir-se abhaile agus feasta bí ag áireamh spré,
2389inis dod dhaidín gur cailleadh mo chúig le haon,
2390deich bpúnt is dathad i mbanna nó nóta daor,
2391gur maíodh mar mhagadh gur baineadh an mhóin dom féin.

Ní chun na móna seo a ghearradh do ceapadh mé i dtúis mo shaoil,
2394ach ól is imirt ar chuideachtain tsúgaigh shéimh,
2395do rincfinn go tapaidh ar thalamh nó ar chlár bog-déil,
2396's buachaillín mise nár bhain riamh an mhóin dom féin.
2397

Níl mo shleán ullamh i bhfoirm i gcóir ná i gceart,
2399níl ná ullamh chum seasaimh i gcóir na bhfear,
2400lem shnáthaidín ghairid do imireoinn síoda i gceart,
2401téirigh-se abhaile agus abair ná raghainnse leat.